Постмодернизм, оның тіл біліміндегі орны

Пән: Өнер, музыка
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 58 бет
Таңдаулыға:

Постмодернизм, оның тіл біліміндегі орны

ДИПЛОМ ЖҰМЫСЫ

Жоспары

Кіріспе . . . 4

І. ПОСТМОДЕРНИЗМ ЖӘНЕ ТІЛ БІЛІМІ: ТАРИХЫ МЕН ЗЕРТТЕЛУІ . . . 6

1. 1. «Постмодернизм» ұғымы . . . 6

1. 2. Постмодернизм кезеңінің тарихы . . . 15

1. 3. Постмодернистік ғылым және тіл білімімен қатысты зерттелуі . . . 19

ІІ. ПОСТМОДЕРНИЗМНІҢ ТІЛ БІЛІМІНДЕГІ МАҢЫЗЫ . . . 35

2. 1. Постмодернизм кезеңінің тіл біліміндегі өкілдері мен шығармашылық жұмыстарының бағыты . . . 35

2. 2. Постмодернизмнің қазіргі тіл ғылымы айналысындағы орны, болашағы . . . 47

Қорытынды . . . 56

Әдебиеттер тізімі . . . 60

КІРІСПЕ

Тақырыптың өзектілігі ХХ ғасырдың екінші жартысында модернизм ағымының орнын басқан ірі құбылыс - постмодернизм. Ол - мәдениеттің, адамзат өркениетінің барлық салаларын қамтыған жалпы әлеуметтік ағым. Бастапқы уақытта тек қана кескіндеме және архитектураға ғана телінген бұл құбылыстың жекелеген ғылымдардың дамуы үшін де берері көп болды. Постмодернизмнің ғылым, соның ішінде лингвистикаға сіңісіп, тың идеялар, іргелі концепциялар тууына септігін тигізбей қоймады. Қазіргі таңда постмодернизм дәуірінде туындаған іргелі концепцияларды саралап, талдап, маңыздылығын айқындау тіл білімінің әрі қарай дамуын болжау үшін қажетті, осыған байланысты тақырыптың өзектілігі танылады.

Зерттеу мақсаты - Постмодернизмнің даму ерекшеліктерін, лингвистикаға постмодернизмнің қосқан үлес-салмағын анықтау, іргелі постмодернистік концепцияларды саралап, маңыздылығын анықтау.

Мақсатқа жетуде шешілетін міндеттер:

Постмодернизм түсінігі және оның даму кезеңі, ерекшеліктері туралы мағлұмат жинау;
Табылған мәліметтермен танысып, талдау;
Постмодернизмде өзекті, маңызды деген мәселелерді таңдап, оларды зерттеген ғалымдардың еңбектеріне шолу жасау;
Еңбектерді бір-бірімен салыстырып, ерекшеліктері мен ұқсастықтарын табу;
Жалпы постмодернизм құбылысы туралы толық бір түсінік қалыптастыру, қорытынды шығару.

Зерттеу нысаны:

Постмодернизм құбылысы, лингвистика ғылымындағы постмодернизм ағымы

Зерттеу әдістері:

Жинақтау, саралау, талдау, салыстыру, лингвистикалық талдау

Дереккөздер:

Жұмысты орындау барысында белгілі лингвист ғалымдар Ж. -Ф. Лиотар, В. Гейзенбергтің, Р. Барттың постмодернизм тұрғысындағы концепциялары, интернет ғаламдық торынан постмодернизм туралы Делез бен Гваттаридың, орыс лингвистері В. А. Емелин, А. П. Огурцов, Р. М. Алейник және Л. Ф. Федорованың тың еңбектері назарға алынды. Сондай-ақ, М. Фуко мен Т. А. Ван Дейк тілдік концепцияларындағы құнды пікірлері мен ой-тұжырымдарынан көптеген мәлімет алынды, Ресей және Қазақстан лингвистика саласындағы қазіргі күнгі жаңа тың тақырыпты зерттеулер пайдаланылды.

Дипломдық жұмыстың теориялық, практикалық және әлеуметтік маңызы:

Постмодернизм және постмодерн құбылыстары, тіл біліміндегі орны айрықша постмодернизм ағымы және олардың ерекшеліктері, даму тарихы, бүгінгі жағдайымен танысу және оларды теориялық тұрғыдан салмақтау жұмыстың теориялық маңыздылығы деп білсек, ол игерілген мәліметтерден түйін түйіп, нәтиже шығару, пайдалану арқылы жұмыстың практикалық маңыздылығын арттырамыз.

Постмодернизм тек қана лингвистика не өнерге тән ағым емес. Ол мәдениеттің барлық саласын, өркениеттің барлық тетігін қозғаған дәуір бейнесі. Яғни қай жерде, адам қолымен, адамның таза өз санасымен жасалған шынайы дүние болса, сол жерде постмодернизм болады деген сөз. Сонда, постмодернизм дегеніміз - әлеуметтік құбылыс. Ал тіл адамдардың қарым-қатынас құралы болғандықтан, оның адамдармен, қоғаммен байланыстылығы да сөзсіз. Демек, постмодернизм мен тіл білімін ұштастыратын бұл - қоғам. Сондықтан, тіл біліміндегі постмодернистік концепцияларды зерделеу әлеуметтік мәнділіктерді ашуға септігін тигізеді. Міне, осы арадан жұмыстың әлеуметтік маңыздылығын байқауымызға болады.

Дипломдық жұмыстың құрылымы:

Дипломдық жұмыс кіріспеден, екі тараудан, қорытындыдан және пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

І ТАРАУ. ПОСТМОДЕРНИЗМ ЖӘНЕ ТІЛ БІЛІМІ: ТАРИХЫ МЕН ЗЕРТТЕЛУІ

«Постмодернизм» ұғымы

Модернизм (басқаша авангардизм) - ХХ ғасырдың алғашқы онжылдықтарында өнерде және әдебиеттегі, филологиядағы ағымдарды қамтыған көркем шығармашылықтың классикалық дәстүрлерге ұмтылатын жалпы түсінік.

Ал постмодернизм ақыл көңіл-күйі, инттелектуалды стиль ретінде танылады. "Постмодернизм" термині түрлі түсінік береді. И. П. Ильин жазғандай, бұл - "көп мағыналы, тарихи, әлеуметтік және ұлттық контекстке байланысты динамикалық қозғалыстағы философиялық, эпистемологиялық, ғылыми - теориялық және эмоционалды-этикалық көріністер кешені" [1. 259] . Постмодернизмді белгілі бір менталитет сипаттамасы, адам дүниетанымының, оның қоршаған әлемдегі орны мен ролін сезінудің ерекше тәсілі ретінде түсіндіруге болады. ХХ ғасырдың 80 жылдарынан бастап постмодернизм жалпы эстетикалық ерекше құбылыс, философия мен әдебиеттегі ерекше құбылыс деп танылды. Ал негізінен, постмодернизмді тек философия және әдебиетпен ғана емес, архитектура, мәдениеттің барлық салаларымен тығыз байланыста қарау жөн.

Постмодернизм (фр. postmodernisme - модернизмнен кейін [ 2] - әлемдік қоғамдық өмір мен ХХ ғасырдың екінші жартысындағы мәдениеттегі құрылымы жағынан ұқсас құбылыстарды білдіретін термин [3] .

"Орыс тіліндегі шетел сөздерінің сөздігінде" постмодернизмге (ағылш. postmoderism` лат post кейін, соң + moderus жаңа) - өнер мен әдебиеттің дамуындағы модернизмді ығыстыратын ағымның бірі", - деп анықтама берілген. ХХ ғасыр басындағы модернизмдегі классикалық ойлау түрі енді классикалық емес ойлауға орын береді. Ал ғасыр соңында - постклассикалық емес. Жаңа ойлау түрінің келуі қоғамның әлеуметтік құрылымының түрленуін талап етеді. Өткен ғасырдың 70-жылдарындағы жалпы ғылым, мәдениет және қоғам дамуының жағдайын Ж. -Ф. Лиотар "постмодерн жағдайы" деп сипаттайды. Ол модернизм үрдістерінен оның идеяларының тоқырауы, супер негіздер: Құдайдың (Ницше), автор (Барт), адамның (гуманитарлықтың) жойылуы ретінде пайда болады. Бұл термин Бірінші дүниежүзілік соғыс уақытында Р. Панвицтың "Еуропалық мәдениет дағдарысы" деген жұмысында алғаш қолданылады (1914 жыл) . Әдебиеттанушы Ф. де Онис өзінің 1934 жылы шыққан "Испан және латиноамерикандық поэзиясының антологиясы" атты кітабында модернизмге әрекет білдіру үшін пайдаланады. Алайда эстетикада "Постмодернизм " термині сіңісе алмады. 1947 жылы Арнольд Тойнби "тарихтың жетуі" постмодернизмге мәдени мағына береді: постмодернизм дін мен мәдениетте батыстың билеушілігінің аяқталғандығын білдіреді. Хабермас, Белл терминді эстетикалық сипатты эклектизмді постиндустриялдық қоғам ретінде суреттейді . Американ теологы Харви Кокс 70-жылдардағы Латын Америкасындағы дін мәселесіне арналған жұмыстарында "постмодернистік теология" түсінігін кеңінен және ұтымды қолданады. Алайда бұл термин Чарльз Дженкстің көмегімен танымал болады. Бұл сөз 60-70 жылдардағы американ әдеби сынында ультрамодернистік әдеби эксперименттерді білдіру үшін қолданылса да, ол "Постмодернизм архитектурасының тілі" еңбегінде принципті түрде басқаша мағына берген. Постмодернизм жаңа авангардттың экстремизмі мен нигилизмінен шегінуді, дәстүрлерге жартылай оралу, архитектураның коммуникациялық роліне назар аударуды білдірді.

Архитектураға келудегі антирационализм, антифункционализм, антиконструктивизмді негіздей отырып, ол ондағы эстетикаланған артефакт құрудың біріншілігіне көп көңіл бөледі. Нәтижесінде бұл түсінік мағынасының алғашқы американ архитектурасындағы жаңа тенденциялар мен француз философиясындағы жаңа ағымды суреттейтін тар анықтамадан 60-70-жылдары мәдениеттің феминистік және антирасистік қозғалыстарын қосқандағы барлық салаларын қамтыған үрдістерді сипаттайтын анықтамаға ауысты[4. 1] .

Сонда, постмодернизм дегеніміз не? Мәдени терминдер сөздігінде оған келесідей анықтама берілген: "Постмодернизм стоит в ряду течений, описывающих уникальность нашего переживания ситуации конца ХХ века, всю сумму культурных настроений, философскую оценку последних тенденций в развитии культуры. Постмодернизм означает "после модернизма". [4. 1] . Жалпы постмодернизм - дүниетаным көрінісі, мәдениет дамуында жаңа арнаға ауысу, мәдени қызмет формалары арасындағы шекараны, шектеулерді жою. Постмодернизм дәуірінде өнер түрлерінің емес, өнер мен ғылымның, философияның, дін түрлерінің эклектикалық интеграциясы өтеді. Бұның барлығы синкретизмге оралуды еске түсіреді, алайда өте жоғары дүниетанымдық деңгейде. Оған терең мәселелер мен тұрмыс үрдістерін зерттеуге ұмтылу тән емес, ол қарапайымдылық пен айқындыққа, мәдени дәуірлерді қосуға ұмтылады. Әлемнің сыртқы, бірақ синтетикалық көрінісі адам санасының мәні болып табылады. Әлемді түсінудің қажеті жоқ, оны қабылдау керек. Постмодернизм концепциясындағы барлық мәдениет қабаты рефлекстейтін ақылдың жетістігі болып шығады. Постмодернизмнің шынайы әлемі - лабиринт және күңгірттік, айна мен түсініксіздік, мағынасы жоқ қарапайымдылық. Постмодернистік өнердің келесідей сипаттамалары бар:

1) модернизмге қарағанда басымдылығы;

2) өнер мен мәдениеттің басқа салалары арасында шекараның жоқтығы,

3) әлем туралы бүтін, бірақ үстіртін түсінік;

4) қоршаған өмірге қатысты конформизм;

5) "лабиринт және қапас (полумрак), айна мен түсініксіздік, мағынасы жоқ қарапайымдылық" [5]

Постмодернизмді дамудың белгілі бір шегіне жеткен қоғам қағидалары мен бағыттары, негізгі тенденциялары көрініс табатын көзқарас, дүниетаным деп те түсіндіруге болады. Ол белгілі бір оқуға, теорияға сүйенбейді, оны түрлі білім салаларына қатысты, бірақ сол салаларды біріктіретін көзқарастардың әдіс-амалдардың кең жиынтығы деп тану дұрыс. Белгілі бір дәуірдің интеллектуалды әрекетінде жатқан негізді "уақыт рухы" деп атайды. Постмодернизм кешенді идеялық ағым ретінде осы уақыт рухының квинтэссенциясын білдіреді. Өйткені, қарар болсақ, постмодернизм біздің күндерімізде руханилық жағдайын жақсы сипаттай алады. Постмодернизмнің басты ерекшелігі - әлемнің толық бейнесін шынайылыққа үміткер, шынайылық туралы жалғыз дұрыс білім, белгілі бір жалпы теориялар арқылы сипаттау мүмкін еместігі туралы қағидасында. Сонымен, постмодернизм әдебиеттегі, архитектурадағы, ғылымдағы жеке ағым емес, ол нақты бір дәуірдің, заманның көзқарасы, дүниетанымы. Осыдан келіп, оның екі түсінігі: 1) "постмодерн" - модерннен кейінгі мерзім, 2) "постмодернизм" - соған сәйкес осы тарихи мерзім, кезеңдегі мәдениет өзіндік санасы [6. 40] .

"Постмодерн" және "постмодернизм" терминдері "пост" префиксінің көмегімен жасалған. Сөзжасамның бұл түрі ХХ ғасырдың аяғында етек алған философия аясынан тыс пайда болған түсінікті білдіреді. Осылай жасалған терминдер - постструктуализм, постпозитивизм, постиндустриализм, посткоммунизм, және т. б. өзінің мәнін, өзінің не екендігін ашық көрсетпейді, сондықтан олар - қайшылықты құбылыстар. Олар мағына мен термин арасындағы белгілі бір байланысты ғана білдіреді. Ендігі кезекте, бұл терминдердің мағыналық жағын ашып көрейік. Ең алдымен, аударғанда "қазіргі күнгі" деген мағына беретін modern сөзі екі әр түрлі қолданысқа ие: біріншісі қазіргі күнгі "уақыт талаптарына жауап береді", екіншісі модерн, яғни модернизмнен кейінгі. Өз кезегінде, "модерн" терминімен (екінші мағынасында) мәдени құбылыстардың кең ауқымы беріледі. Ал оның тар мағынасында ХІХ ғасырдың аяғы мен ХХ ғасырдың басындағы көркем-әдеби қозғалыс түсініледі. Ал жалпы, "модерн" Антикалық және Ортағасырлықтан (Pre-modernity - предмодерн) кейінгі Жаңа Заманмен (Modernity) тең түсетін белгілі бір тарихи мерзімді білдіреді. Модерн тарихи дәуір ретінде ерекше философиялық және ғылыми дүниетаныммен, Бэкон, Декарт, Ньютон, Гегель, Маркс және т. б. сияқты тұлғалармен бейнеленетін модернизммен ерекшеленеді. Оның негізгі идеясы адамның ақыл-ойына, санасына әлемді бүтін, бір жүйе ретінде тани алатын мүмкіндігіне сену. Сонымен қатар, модерн қағидасы - табиғат пен қоғамның негізгі заңдарын анықтау тарихи дамуға ықпал етеді, сонымен қатар соларға сәйкес әлемді қайта құруға мүмкіндік береді деп сену. Осылайша, модернизм өзінің теориялық құрылымдарында адамға абсолютті, толық білім қол жетімді, оны шындығында жүзеге асыруға болады деп ойлайды. Ал постмодернизмді модернизмді жай ғана жоққа шығару деп қарауға болмайды: біріншіден, бұл тәсіл бұрынғы дәуір күрделі мәдени құбылыстарын теріс сыни теорияларына дейін келтіреді, екіншіден, постмодернизмнің сыни ойлары Жаңа Заман көзқарасын жоққа шығаруға ғана арналған жоқ, ол сонымен қатар шынайылықты қатаң теориялық сызбаларға тіркеп қою, әлемді соларға сәйкес реттеуге талпынатын кез-келген жалпы идеялар, метафизикалық құрылымдардан бас тарту да болды. Адам санасымен жасалған идеалды құрылымдарды шынайылыққа сәйкестендіріп көру Жаңа Заман рационализмінен емес, Қайта өрлеу дәуірінен де емес, олар ежелгі гректік философия мен ғылыми ойлардан туады. Идеалды әлемді шынайылықтың үстіне қойған ең алғаш сандар идеясын сезімді объектілерге қарағанда шынайы етіп көрсеткен Пифагор еді. Осыдан келіп, бір-те бірте Еуропа қоғамында постмодернизмге дейінгі өрлеу үрдісі жүрді [6. 40] .

Сонымен, "модерн" терминінің негізгі мағыналарына жасалған шолу бұл құбылыстың бірыңғай түсінігі жоқ екендігін көрсетті. Дегенмен де, "модерн" түсінігінің жалпыланған интерпретациясын беріп көрейік. Модернді жоғарыда айтылғандай, белгілі бір тарихи дәуір деп қараған абзал (оның хронологиялық шекараларын анықтау мүмкін емес екендігі белгілі болды), сонымен қатар ол бастауын Көне Грециядан алатын, христиан дәуірі арқылы өтіп, Жаңа Заманда толық өміршеңдігін көрсете алатын құбылыс. Бұл тарихи, сонымен қатар дүниетанымдық жоба Хабермастың сөзімен айтсақ, "модерн жобасы" келесі сипаттарға ие:

шынайылықтың бар алуандығын бірыңғай бастауларға әкелетін әмбебап әлем бейнесін құруға ұмтылу;
адам санасына осы бастамалар туралы абсолютті білімнің жетімділігі туралы сендіру;
осы білімді шынайылықта толық жүзеге асыруға ұмтылу;
осы әрекет адам бақытының артуына септігін тигізеді деп сендіру;
адамның алға дамуына, бүгіннің өткенге, ал болашақтың бүгінге үстемдік етуіне сену;

Ал енді постмодернизм қай уақытта туындаған екен, екеуінің шекаралары қай жерден бөлінеді? деген заңды сұрақ туындайды. Бұл даулы сұрақ. "Постмодерн" термині, түсінігінің өзі өзі білдерітін дәуірден әлдеқайда бұрын пайда болған. Бірақ оның сол кездегі мағынасы қазіргі мағынасына сәйкес келмеген. А. В. Гулыга айтқандай, "постмодерн" терминін ең алғаш 1917 жылы неміс философы Рудольф Панвиц Еуропа мәдениетінің құлдырауын жеңуге шақырылған жаңа адамдар дәуірі мағынасында қолданған. Одан әрі "постмодерн" Фредерико де Онизте 1934 жылы және Арнольд Тойнбиде 1939 жылы пайдаланылған[6. 40] . Содан кейінгі біраз үзілістен кейін біз бұл терминмен АҚШ-тағы әдебиеттанушылық дау-дамайлар барысында "постмодернді" "авангардтық әдебиеттің" дағдарыс күйін сипаттау үшін қолданған кезең - алпысыншы жылдарда қауышамыз. Бұл уақытта оған оңтайлы мағына беріліп, осы дағдарысты бастан кешіру, жеңуге деген үмітпен байланыстырады [7. 153] . Шамамен осы уақыттарда, "постмодерн" деп аритектурадағы адамның ыңғайлылыққа ғана емес, сонымен қатар эстетикалық рахатқа деген ұмтылысын бейнелейтін стильді атады. Жоғарыда айтылғандай, "постмодерн" және "постмодернизм" терминдерімен жетпісінші-сексенінші жылдарға дейінгі мерзімде тұтас бір дәуірдің дүниетанымы емес, жекелеген мәдени құбылыстар мен жаңалықтар сипатталған. Ең алғаш философиялық дәрежеде "постмодернизм" Ж. -Ф. Лиотардың 1979 жылы шыққан "Состояние постмодерн" еңбегінде "уақыт рухы" түсінігіне сәйкестендірілген мағына береді. Лиотардың өзі ол буралы былай дейді: "Біздің зерттеуіміздің нысаны қазіргі күнгі дамыған қоғамдағы білім жағдайы. Біз оны "постмодерн" деп атауды жөн көрдік. Бұл сөз . . . ХІХ ғасырдың аяғында ғылымдағы, әдебиеттегі және өнердегі ойын ережелерінде болған трансформациядан кейінгі мәдениет жағдайын білдіреді" [8. 9] . Осылайша, Лиотар постмодернизмді батыс өркениеті негізделген негізгі принциптер мен метанарративтің таусылуымен байланыстырады. "Метанарратив" -модерн уақытында пайда болған және басқа дискурс түрлеріне қарағанда (наррация) ерекше дәрежеде қолданылатын, өзін шынайы, әрі әділ, яғни заңды негізде жүзеге асуды бекітуге ұмтылатын дискурстың ерекше түрі. Бұл термин және одан туындайтын сөздермен ("метаәңгіме", метабаяндау", "метатарих", "метадискурс") Лиотар оның ойынша, барлық буржуаздық қоғамды қалыптастыратын және өзін-өзі ақтау құралы ретінде - дін, тарих, ғылым, психология, өнер (басқаша айтқанда, кез-келген "білім") арқылы қызмет жасайтын "түсіндірме жүйелер". Лиотар сөзімен айтар болсақ, "постмодерн" жағдайы туралы "метаәңгімелерге" қатысты сенімсіздік, олардан көңілі қалу" сияқты айтуға болады [8. 9] .

Постмодерн дәуірін сипаттай келе, автор оған қалыптасқан факті ретінде қарап, қоғамда бекітілген тенденцияларды дәлел етеді, өйткені постмодернистік дүниетанымның пайда болуын философия облысына "постмодерн" түсінігін шындыққа сәйкес келмейтін түсінік ретінде енгізумен байланыстыруға болады. Оның пайда болуы шамамен ХХ ғасырдың алпысыншы жылдарына тап келеді [9] .

ХХ ғасырдың екінші жартысындағы көркем мәдениетке арналған көптеген жұмыстар ішінде постмодернизм - уақыттан тыс мәтіндерді өңдеу екендігін ұғынамыз. Оларда әлдебіреу (автор емес) басқаларға тиесілі кодтарды пайдалана отырып, ештеңені жүктемейтін және ешқандай мәні жоқ ойындарды ойнайды. Соған сәйкес постмодернизм философия немесе тарих облысына жатпайды. Оның идеологиямен байланысы жоқ, ол ешқандай шындықтарды іздемейді және дәлелдемейді [10. 2] . Постмодернизм өнерінде сюжет керексіз, білдіруші оның міндетін атқарады. Манера, интонация, стиль сөйлеуші еркінен тыс өздері сөйлеп тұрады. Ым-ишарат кескіндеме экспрессиясы натуралистикалық сюжет сияқты ақпарат бере алады. Идеалдағы көркем бейне - ойдан шығарылған идея емес, ол оның шындығы. Не дегенмен, суретші оның туындыларына қарағанда аз айта алады. Сол сияқты постмодернизм бейімділіктері постмодернистер сөздерінен емес, керісінше, стилистикалық таңдаулардан, соның ішінде өтпелі сюжеттер түсіндірілуі табылады.

Архитектурадағы және сурет өнеріндегі постмодернизм - ХХ ғасырдың екінші жартысындағы авангардизм құндылықтарын радикалды түрде қайта бағалаумен байланысты көркем мәдениеттегі тенденциялар жиынтығы. Бұрынғы авангардтың утопиялық ұмтылыстары өнердің өзіне сынмен қарауына, бірге өмір сүре отырып, дәстүрлердің соғысуы, принципалды стилистикалық прюларизмге ауысты. Постмодернизм "халықаралық стильдің" рационализмінен бас тарта отырып, өнер тарихындағы көрнекті цитаталарға, қоршаған пейзаждың қайталанбас ерекшеліктеріне жүгінді, олардың барлығын құрылыс технологиясының жаңашыл жетістіктерімен үндестірді.

Ал философиядағы постмодернизм сипатты антирационалдығы бар маргиналды кинчтық философиялық дискурс ретінде түсініледі. Осылайша, сияқты гегельдік диалектиканың даму заңын түсіну сияқты, мәдениеттің ұлы жетістіктері өзінің қарама-қайшылығына айналады. Құнды бағыттауыштарды жоғалту жағдайы постмодернизм теорретиктерімен дұрыс деп қабылданады. "Мәңгі құндылықтар" - бұл тоталитарлық және параноидалды идефикстер, олар шығармашылық дамуға кедергі келтіреді, - деп есептейді постмодернистер. Олардың шынайы идеалы - Делез хаосмос деп атаған хаос, реттелмегендіктің алғашқы жағдайы, шектелмеген мүмкіндіктер жағдайы. Постмодернистер Фуко мен Барт сияқты "автордың өлгендігін" мойындайды. "Тәртіпті, ретті, бірізді болып көрінушіліктің барлығы тез арада деконструкцияға, мәдениеттің өн бойына енген негізгі идеологиялық түсініктердің инверсиясы жолымен мағынаны босатуға лайық, "- дейді олар.

Ал енді постмодернизм ұғымын толық түсіну үшін, оны модернизмнен ажыратып алайық.

Модернизмге антитеза болып туған постмодернизм халықтық және элиталық тұтынушылар аралығын жоққа шығарып, элитаны көпшілікке төмендетеді. Ихаб Хасан бойынша модернизм мен постмодернизм арасындағы айырмашылықтарды көрейік:

модернизм: модернизм

постмодернизм: постмодернизм

модернизм: жабық қоршалған форма

постмодернизм: ашық қоршалмаған антиформа

модернизм: мақсат

постмодернизм: ойын

модернизм: ойлап табу

постмодернизм: жағдай

модернизм: иерархия

постмодернизм: анархия

модернизм: шеберлік/логос

постмодернизм: тауысу/үнсіздік