«АСМЕЛ» жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің ұйымдастыру - экономикалық сипаттамасы

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
1 «АСМЕЛ» жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің ұйымдастыру . экономикалық сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... 5
1.1 Кәсіпорынның шаруашылық қызметімен танысу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
1.2 Кәсіпорынның ұйымдастыру құрылымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 10
1.3 Кәсіпорын қызметін сипаттаушы негізгі экономикалық көрсеткіштер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 15
2 «АСМЕЛ» жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің қаржылық жағдайын талдау және бағалау ... ... ... ... ... ...
18
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 38
ҚОСЫМШАЛАР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

КІРІСПЕ

Мен өндірістік дипломалды тәжірибені Астана қаласы, Панфилов көшесі, 29 үйде орналасқан АСМЕЛ жауапкершілігі шектеулі серіктестігінде өттім.
Есепте өндірістік тәжірибе процесіндегі жасалған нақты жұмыстар және жеткен нәтижелерім мен оны орындағанда пайдаланған әдістер көрсетілді.
Есепте қаржылық жұмыстарын тереңдету бойынша ұсыныстарым көрсетілді.
Есепке тігілді:
• Менің жұмысым туралы тәжірибе жетекшісінің пікірі.
• Календарлы - тематикалық жоспар.
• Күнделік, мекемедегі жетекші қолы және мекеме мөрі бар.
• Орындалған жұмыстар материалдары, есеп бойынша жиналған материалдар.
Жұмысты ұйымдастыру мен танысу
Тәжірибе барысында мына міндеттерді орындадым:
- жұмыс орындарында қызмет ететін жұмыс тәртібін ұстандым, тапсырылған жұмыстарды өз бетімен орындадым, оның нәтижелеріне жауапты болдым;
- кәсіпорынның ішкі тәртібін және еңбек ету тәртібін қатаң сақтадым. Іс - тәжірибе уақытына студенттерге 5 күндік 8 сағаттық жұмыс күні бекітіледі. Сенбі күндері есеп бойынша жұмыс істеу және өз бетінше жұмыс істедім;
- бекітілген форма бойынша күнделік жүргізу, оны тексеру мен қол қою үшін күн сайын тәжірибе жетекшісіне ұсындым;
- университет талаптарына сәйкес қосымша мен тәжірибенің нәтижелері туралы жазбаша есептілігін ұсындым.
Қойылған мақсатқа сәйкес өндірістік іс-тәжірибе есебін жасау барысында келесі міндеттер қойылып, өз шешімін тапты:
- тәжірибе өтетін кәсіпорында уақытында болу;
- кәсіпорында қалыптасқан тәртіпке бағыну және өндірістен тәжірибе басқарушысының тапсырмаларын мүлтіксіз уақытында орындау;
- Кәсіпорын жарғысымен, ұйымдастырушылық құжаттармен, оның құрылымымен, қызмет сипатымен және бөлімдерінің атқаратын қызмет-терімен танысу;
- Кәсіпорындағы жетекшімен бірлесіп іс-тәжірибені өтудің күнтізбелік жоспарын құру, күнделікке осы жоспар бойынша күнделікті жазбалар жүргізу;
- Кәсіпорын қызметіне талдау жүргізу, ішкі шаруашылық қызметінің анықтамасын жасау.
Кәсіпорынның қаржылық жағдайы кәсіпорынның қалыпты коммерциялық және басқа да қызмет түрлері үшін қажетті қаржы ресурстарымен қамтамасыз етілуімен және оларды мақсатқа сай, тиімді тарату және пайдаланумен, сондай - ақ басқа шаруашылық субъектілерімен қаржылық қарым - қатынаста болу, төлему қабілеттілігі және қаржылық тұрақтылықпен сипатталады.

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

1. Сәтмырзаев, А.А. Басқару есеп жүйесінде калькуляция әдістерінің кейбір мәселелері: [Экономика]// Банки Казахстана.- 2005.- N 3.- 37-43 б.
2. Сүйіндікова, А. Нарықтық экономика жағдайында басқару есебінің теориялық және әдістемелік негіздері: [Ғылыми зерттеулер]// Экономика негіздері.- 2005.- N 2.- 26-29 б.
3. Бірімжаров Ә. Өндірістік бөлімшелердегі ішкі шаруашылық есеп.- Алматы: Қайнар, 2006.- 88 бет.
4. Басқару есебі: Оқулық /Авт.:В.Л.Назарова, М.С.Жапбарханова, Д.А.Фурсов, С.Д.Фурсова; Т.Рысқұлов атын. қазақ экон. ун-ті.- Алматы: Экономика, 2009.- 298 б.
5. Оразтаева, З. Б. Кәсіпорында өндірісті ұйымдастыру: оқу құралы / ҚР білім және ғылым м-трлігі; С.Сейфуллин атын. Қазақ аграрлық ун-ті.- Астана: , 2008.- 94 б.

Пән: Қаржы
Жұмыс түрі: Іс-тәжірибеден есеп беру
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 28 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БIЛIМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛIГI
Қазақ экономика, қаржы және халықаралық сауда университетi

Экономика мектебі

Қаржы кафедрасы

диплом алдындағы өндiрiстiк тәжiрибенiң бағдарламаларын орындау туралы
ЕСЕБІ

Тәжiрибе өту орны ___________________________________ ____________
кәсiпорынның (ұйым) аты
Кәсiпорын мекен-жайы ___________________________________ _________

Студент ___________________________________ _____________________
ф.и.о.
Курс, топ ___________________________________ ____________________

ҚазЭҚХСУ Қаржы кафедрасынан тәжiрибе жетекшiсi
___________________________________ _____________________________
қызметі, аты - жөні.

Шаруашылық субъектіден тәжiрибе жетекшiсi
___________________________________ _________________________
қызметі, аты-жөні

Астана, 2015

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 3
... ... ... ... ... ... ... ... .. ...
1 АСМЕЛ жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің ұйымдастыру 5
- экономикалық сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ...
1.1 Кәсіпорынның шаруашылық қызметімен
танысу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..5
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ...
1.2 Кәсіпорынның ұйымдастыру 10
құрылымы ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... .
1.3 Кәсіпорын қызметін сипаттаушы негізгі экономикалық 15
көрсеткіштер ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... .. ...
2 АСМЕЛ жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің
қаржылық жағдайын талдау және 18
бағалау ... ... ... ... ... ...
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... .. 38
... ... ... ... ... ... .
ҚОСЫМШАЛАР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ..

КІРІСПЕ

Мен өндірістік дипломалды тәжірибені Астана қаласы, Панфилов көшесі, 29
үйде орналасқан ″АСМЕЛ″ жауапкершілігі шектеулі серіктестігінде өттім.
Есепте өндірістік тәжірибе процесіндегі жасалған нақты жұмыстар және
жеткен нәтижелерім мен оны орындағанда пайдаланған әдістер көрсетілді.
Есепте қаржылық жұмыстарын тереңдету бойынша ұсыныстарым көрсетілді.
Есепке тігілді:
• Менің жұмысым туралы тәжірибе жетекшісінің пікірі.
• Календарлы - тематикалық жоспар.
• Күнделік, мекемедегі жетекші қолы және мекеме мөрі бар.
• Орындалған жұмыстар материалдары, есеп бойынша жиналған
материалдар.
Жұмысты ұйымдастыру мен танысу
Тәжірибе барысында мына міндеттерді орындадым:
- жұмыс орындарында қызмет ететін жұмыс тәртібін ұстандым, тапсырылған
жұмыстарды өз бетімен орындадым, оның нәтижелеріне жауапты болдым;
- кәсіпорынның ішкі тәртібін және еңбек ету тәртібін қатаң сақтадым.
Іс - тәжірибе уақытына студенттерге 5 күндік 8 сағаттық жұмыс күні
бекітіледі. Сенбі күндері есеп бойынша жұмыс істеу және өз бетінше жұмыс
істедім;
- бекітілген форма бойынша күнделік жүргізу, оны тексеру мен қол қою
үшін күн сайын тәжірибе жетекшісіне ұсындым;
- университет талаптарына сәйкес қосымша мен тәжірибенің нәтижелері
туралы жазбаша есептілігін ұсындым.
Қойылған мақсатқа сәйкес өндірістік іс-тәжірибе есебін жасау барысында
келесі міндеттер қойылып, өз шешімін тапты:
- тәжірибе өтетін кәсіпорында уақытында болу;
- кәсіпорында қалыптасқан тәртіпке бағыну және өндірістен тәжірибе
басқарушысының тапсырмаларын мүлтіксіз уақытында орындау;
- Кәсіпорын жарғысымен, ұйымдастырушылық құжаттармен, оның
құрылымымен, қызмет сипатымен және бөлімдерінің атқаратын қызмет-
терімен танысу;
- Кәсіпорындағы жетекшімен бірлесіп іс-тәжірибені өтудің күнтізбелік
жоспарын құру, күнделікке осы жоспар бойынша күнделікті жазбалар
жүргізу;
- Кәсіпорын қызметіне талдау жүргізу, ішкі шаруашылық қызметінің
анықтамасын жасау.
Кәсіпорынның қаржылық жағдайы кәсіпорынның қалыпты коммерциялық және
басқа да қызмет түрлері үшін қажетті қаржы ресурстарымен қамтамасыз
етілуімен және оларды мақсатқа сай, тиімді тарату және пайдаланумен, сондай
- ақ басқа шаруашылық субъектілерімен қаржылық қарым - қатынаста болу,
төлему қабілеттілігі және қаржылық тұрақтылықпен сипатталады.
Есепте экономикалық талдаудың кең тараған әдістері тізбектік, абсолютті
айырмашылық, коэффициенттер, индекстер әдістері пайдаланылды.
Есептің теориялық - әдістемелік негізі ретінде отандық және шетелдік
ғалым - экономистердің кәсіпорынның қаржы ресурстарын қалыптастыру
ерекшеліктері жөніндегі еңбектері және кәсіпорын жарғысы алынды.
Есепті талдау барысында аналитикалық әдісті қолдандым.
Жұмыс барысында ҚР-ның заң актілері және АСМЕЛ серіктестігінің
қаржылық есебі пайдаланылды.

1 ″АСМЕЛ″ жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің ұйымдастыру-
экономикалық сипаттамасы

1.1 Кәсіпорынның құрылу тарихы

АСМЕЛ жауапкершілігі шектеулі серіктестігі өз қызметін 27.12.1994ж.
Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексі (жалпы бөлімі), 22.06.1998ж.
Жауапкершілігі шектеулі және қосымша жауапкершілігі бар серіктестіктер
туралы Қазақстан Республикасының заңымен және өзінің құрылтай құжаттары
бойынша жүзеге асырады.
Серіктестік коммерциялық, шаруашылық ұйым болып табылады және жыл бойғы
активтерінің жалпы құны алпыс мың еселенген айлық есептік көрсеткіштен
аспайтын шағын кәсіпкерлік субъектісі ретінде қызмет жасайды.
Серіктестіктің толық фирмалық атауы:
- мемлекеттік тілде: АСМЕЛ жауапкершілігі шектеулі серіктестігі;
- орыс тілінде: товарищество с ограниченной ответственностью АСМЕЛ.
Серіктестіктің заңды мәртебесі
Серіктестік мемлекеттік тіркеуден өткен күннен бастап заңды тұлғаның
құқығын алады.
Серіктестіктің өзінің жеке балансы, банк мекемелерінде басқа да несие
қаржы мекемелерінде есеп шоттары, дөңгелек мөрі, таңбасы, фирмалық
бланкісі, эмблемасы болады.
Серіктестік өзіне қойылған мақсатқа жету үшін Қазақстан Республикасы
аумағында және басқа елдерде өз атынан мәмілелер жасауға құқықты. Заңдарға
қайшы келмейтін келісімдер, шарттар жасау басқа да заң актілері, жеке
мүліктер иелену құқығына ие.
Серіктестестіктің қатысушысы оның міндеттері бойынша серіктестіктің
жарғы капиталына енгізген жарнасы мөлшерінде жауап береді. Серіктестік
қатысушысы міндеттері бойынша жауап бермейді.
Қазақстан Республикасының органдары және ұйымдар серіктестіктің
міндеттері бойынша жауап бермейді.
Қызмет түрлері мен мақсаттары
Серіктестіктің қызмет мақсаты Қазақстан Республикасының серіктестікке
қатысушысының мүдделері үшін коммерциялық, шаруашылық, кәсіпкерлік
қызметтерін біріктіре отырып жүзеге асыру болып табылады.
Серіктестіктің өз мақсаттарына сәйкес қызмет түрлері мынадай бағыттарда
жүзеге асырылады:
- риэлторлық жұмыстар;
- заңды және жеке тұлғаға консалтингтік қызмет көрсету;
- жеке меншік жылжымайтын мүліктерді жалға беру;
- қызметкерлерді таңдау және жұмыс күштерін жалдау;
- жұмысшы кадрлар мен мамандарды аттестациялау;
- лицензия алуға ниет білдіруші заңды және жеке тұлғалардың
өндірістік – техникалық базасын және біліктілік талаптарға
сәйкестігін тексере отырып, техникалық аудит пен лицензиаттар
(лицензия алуға талапкерлер) ұсынатын материалдардың сараптамасы;
- жобалау құжаттарын дайындау;
- кадрларды дайындау және қайта даярлау, осы мақсатта курстар мен оқу
орындарын ашу, жылжитын және жылжымайтын мүлікті сату, сатып алу;
- делдалдық көмек көрсету;;
- жылжымайтын мүлікпен коммерциялық операциялар;
- құрылыс материалдарын өндіру, сатып алу және өткізу;
- қоғамдық тамақтану жөнінде қызмет көрсету;;
- тұрмыстық қызмет көрсету;
- сыртқы экономикалық қызметтер;
- Қазақстан Республикасның заңдармен тыйым салынбаған басқа да
қызметтер.
Серіктестіктің негізгі бәсекелестері Медет - Холдинг ЖШС, Сұлтан
ЖШС, Азия777 ЖШС, Мақсат ЖШСжәне Қайсар ЖШС болып табылады. Осындай
арыстандай айбатты нарықтағы құрылыс ұйымдарынан қалыспай жұмыс атқаруда.
Төмендегі суреттен компаниялардың Астана қаласы бойынша құрылыс нарығында
қызмет көрсетуді өткізуден үлестік салмағын көресіздер.

Сурет 1. Астана қаласы бойынша риэлторлық қызмет, мүліктерді жалға беру
нарығындағы құрылымы (2013 жылғы жағдай бойынша )
Бұл қарастырып отырған суретте Астана қаласы риэлторлық қызмет,
мүліктерді жалға беру қызметі бойынша үлестік салмағының көрсеткіштері
пайызбен көрсетілген.
Серіктестіктің таза табысы мен шығындары
Серіктестіктің табысы бір жыл ішіндегі өз қызметінің нәтижелері бойынша
қаржы есебі негізінде анықталады.
Серіктестіктің табысы еңбек ақысын төлеуге шыққан шығынның орнын толтыру
және шаруашылық іс - әрекеттің нәтижесінде түскен заттық түсімнен тұрады.
Серіктестіктің негізгі бағытының нәтижесі табыс түсіру болып табылады.
Серіктестіктің салық төлегеннен кейін, еңбекақы және бюджетке басқа да
төлем (таза пайда) төленгеннен қалған пайда серіктестіктің меншігі болып
саналады және оларға одан соңғы жұмыстары мен нығайтылуына бөлінеді.
Серіктестік өндірісінің дамуы және жалпы мүдделері үшін бөлінгеннен кейін
қалған таза табыстың бөлігі серіктестіктің қатысушысының шешімі бойынша
шектеледі. Таза табысты бөлу шешімі серіктестіктің тиісті жылдық қызметінің
нәтижелерін бекітуге арналған серіктестіктің қатысушысымен қабылданады.
Серіктестікті жарғылық капиталы толық төленгенге дейін табысты серіктестік
бөлуге құқығы жоқ.

1.2 Кәсіпорынның ұйымдастыру құрылымы

Кәсіпорын құрылымы келесі негізгі факторлармен анықталады:

- кәсіпорын өлшемімен (көлемімен);

- қызмет көрсету саласымен және кәсіпорынның техникасы мен мамандану
деңгейімен.

Жұмыс орны – кәсіпорынның бүкіл құрылымы құрылатын құрамынан оның
масштабтары анықталатын бастапқы буын. Ол техникалық және экономикалық
нормативтер негізінде анықталады және жұмыскермен нақты тапсырманың
орындалуы үшін қажет техникалық және басқа (өзге) құралдармен жабдықталады.

Басқару – бұл басқару шешімдерін дайындайтын әдістер мен құралдар
синтезі және оның орындалуын ұйымдастыру болып табылады.

Кәсіпорын қызметі табысты арттыруға бағытталғандықтан басқару орындары
келесі міндеттерді орындауы тиіс.

- Кәсіпорын ұзақ мерзімдік болашағына бағытталған қызметінің
мақсаттарын, бағыттарын, тиімді стратегиялық курсын өңдеу және негіздеу;

- Стратегиялық курстық кезең бойынша іріленуі және оның ағымдық,
оперативтік басқару деңгейіне дейін жетілдіруі.

- Кәсіпорынның жалпы стратегиялық және ағымдық міндеттерінің нақтылы,
күнделікті функциялар деңгейіне дейін жетілдіріліп, кәсіпорын персоналына
жеткізілуі.

- Кадрларды жинақтау, орналастыру, профессионалдық құрамын реттеу,
міндеттерін бөлу.

- Кәсіпорынның әрбір жұмыскерінің міндеттері мен тапсырмасын уақтылы,
сапалы орындалу барысын әрдайым бақылауды ұйымдастыру.

- Кәсіпорынның және оның құрылымдық бөлімшелерінің қызметін оперативті
және күнделікті реттеп отыру, кәсіпорын жұмысының тұрақты режимін бұзатын
себептерді жою.

Басқару мен есеп беру органы
Құрылтайшы серіктестіктің жоғарғы органы болып табылады.
Қатысушының ерекше құзыретіне жататын мәселелер:
- серіктестіктің жарғылық капиталы мөлшерін, орналасқан жері мен
фирмалық атауын өзгертуді қоса алғанда, оның жарғысын өзгерту
немесе серіктестіктің жаңа редакциядағы жарғысын бекіту.;
- серіктестіктің атқарушы органын құру және оның өкілетін мерзімінен
бұрын тоқтату, сондай-ақ серіктестікті немесе оның мүлкін
сенімгерлік басқаруға беру туралы шешім қабылдау және осылай
берудің шарттарын айқындау.
- Серіктестіктің жылдық қаржылық есебін бекіту және таза пайда мен
шығынды бөлу;
- Серіктестіктің бақылаушы кеңесінің немесе тексеру комиссиясын
немесе тексерушіні сайлау және олардың өкілеттерін мерзімінен бұрын
тоқтату, сондай-ақ серіктестіктің тексеру комиссиясының немесе
тексерушісінің есептері мен қорытындыларын бекіту;
- Серіктестіктің ішкі қызметін реттейтін ішкі ережелерді, оларды
қабылдау рәсімін және басқа да құжаттарды бекіту;
- Серіктестіктің ішкі өзге шаруашылық серіктестіктерге, сондай-ақ
коммерциялық емес ұйымдарға қатысуы туралы шешім шығару;
- Серіктестікті қайта ұйымдастыру немесе тарату туралы шешім шығару;
- Тарату комиссиясын тағайындау және тарату баланстарын бекіту;
- Серіктестіктің бүкіл мүлкін кепілге беру туралы бір ауыздан
қабылданатын шешім шығару;
- Қолданылатын заңдарға сәйкес серіктестік мүлкіне қосымша жарналарын
енгізу туралы шешім шығару.
Серіктестіктің атқарушы органы – Директор болып табылады, ол қатысушының
шешімімен тағайындалады. Бас Директор серіктестіктің қатысушысының
шешімінің айырықша құзыретіне жатпайтын құрақтардан басқа серіктестік
қызметіне байланысты әртүрлі сұрақтарды шешуге құқылы.
Бас директор жалғыз қатысушысына есеп береді және оның шешімдерін
орындалуын ұйымдастырады. Бас директорөзіне берілген серіктестік қызметтері
үшін міндеттемелерге ие болады.

1.3 Кәсіпорын қызметін сипаттаушы негізгі экономикалық көрсеткіштер

Нарықтық экономика жағдайына кәсіпорын қызметін бағалау үшін
қолданылатын негізгі көрсеткіштерге келесілер жатады:
- еңбек ресурстары;
- өндірістік шығындар;
- тауарлы(қызмет көрсету) өнім көлемі;
- табыс;
- негізгі өндірістік қорлар және айналым қорлары.
Кәсіпорынның барлық ресурстары ішінде ең маңызды орынды еңбек ресурстары
алады. Кәсіпорынның еңбек ресурстары дегеніміз – еңбекке жарамды 16 жас –
63 жас аралығындағы адамдар.
Кәсіпорындағы еңбек ресурстары – бұл кәсіпорын басшылығы тарапынан
тұрақты қамқорлық объектісі болып табылады.
Тауарлы өнім дегеніміз – барлық өндірілген өнімнің (қызметтің) сатуға
түскен бөлігі.
Кәсіпорын шығыны дегеніміз - өнім өндірісіне қажетті барлық факторлардың
ақшалай бейнеленуі. Өнімнің өзіндік құнын құраушы шығын элементтеріне
келесі көрсеткіштер жатады:
- материалдық шығындар;
- еңбекке ақы төлеу шығындары;
- амортизациялық төлем шығындары;
- әлеуметтік төлем шығындары және басқа да шығындар.
Кәсіпорынның келесі көрсеткіші – бұл негізгі қорлары. Кәсіпорынның
негізгі қорлары дегеніміз: өнім өндірісі процесінде ұзақ уақыт бойы
пайдаланылатын және өзінің құнын тозуына қарай дайын өнімге бірте-бірте
енгізетін өндіріс құрал жабдығы.
Айналым құралдары дегеніміз – жылдам қозғалыста болатын өзінің құнын
толығымен дайын өнімге ауыстыратын кәсіпорын активі.
Кәсіпорын табысы – бұл өнімді сатудан түскен табыстан өзіндік құнды алып
тастағанға тең.
Кәсіпорынның тиімділік көрсеткіштеріне қор қайтарымдылығы, қор
сыйымдылығы, қор жарақтандыру, табыстылық коэффициенттері жатады.
Қор қайтарымдылығы коэффициенті - өндірілген өнім көлемінің негізгі
қорлар құнына қатынасы. Қор сыйымдылығы осы көрсеткішке кері көрсеткіш.
Кәсіпорынның экономикалық жағдайын объективті бағалау үшін негізгі
техника - экономикалық көрсеткіштеріне талдау жүргізіледі. Кәсіпорынның
негізгі экономикалық көрсеткіштерін талдау – бұл кәсіпорын жұмысын
талдаудың негізгі бағыты.
Кәсіпорынның шаруашылық қызметінде оның қызметінің сапалық нәтижесін
ғана емес, сонымен бірге өнім көлемін шығаруға байланысты материалдық,
еңбек және ақшалай ресурстар шығындарын анықтауға мүмкіндік беретін сандық
көрсеткіштер де қолданылады.
Нарықтық қатынастар жағдайында тек кәсіпорын деңгейінде ғана қоғамға
қажетті өнім өндіріліп, қажетті қызметтер көрсетіледі. Кәсіпорындарда
анағұрлым білікті мамандар шоғырланған. Осы кәсіпорында жөғары өнімді
техника мен технологияны пайдалану, ресурстарды үнемді жұмсау мәселелері
шешіледі. Тек кәсіпорындарда өндіріс шығындарын ең аз деңгейге жеткізу мен
өнімді өткізу жүзеге асырылады; бизнес-жоспар өңделіп, маркетинг
қолданылады, тиімді пайдалану – менеджмент жүзеге асырылады.
АСМЕЛ жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің шаруашылықтағы қаржылық
жұмысының соңғы 2012-2014 жылдар бойынша техникалық-экономикалық
көрсеткіштерін қарастырайық.
Кесте - 1 АСМЕЛ ЖШС-нің экономикалық көрсеткіші (мың тг)
Атауы Жылдар өзгеру
динамикасы
№
2012 2013
2012 2013 2014 12-13 13-14
1 Жер 1 253 491212534912 1 253 491-1 +40
3 62
2 Ғимарат пен 172 081 72118765 172123921+37525 +5156
қосалқылар 240
3 Машиналар мен 17 795 31717529622 16265696 -265695-1263926
құралдар
4 Транспорттық құралдар62 277 04160678943 55598098 -159809-5080845
8
5 Басқа да құралдар 5 441 195 6 628 5964812599 +118740-1815997
1
6 Барлығы 15 630860916 154629576+116354-1331450
7944078 9 2
Дерек көзі: АСМЕЛ ЖШС-нің 2012-2014 жылдардағы қаржылық есептілігі.

Кестеде келтірілгендей, соңғы үш жылдың көрсеткіштерінде көрсетілгендей
2012 жылдың басында негізгі құралдардың құны 419 747 361 теңгені құрады.
2013 жылға қарай ол алынған есептелген тозу бойынша 16 794 478 теңгені
құрады және негізгі құралдардың құны 2014 жылы 1 546 291 576 теңге болды.
Жердің құны 2013 жылы төмендеп, 2014 жылы +40 артты. Ал ғимарат пен
қосалқылар құны екі жылда да салыстырмалы динамика көрсеткіштері бойынша
ұлғайған, машиналар мен құралдардың құны төмендеген. Басқа да құралдар 2013
жылы +1187401 теңгеге ұлғайып, келесі жылы -1815997 теңгеге төмендеген.
Жалпы негізгі құралдар бойынша 2013 жылы +11635469 теңгеге артып, 2014
жылғы көрсеткіште -13314502 теңгеге төмендегеін көреміз. Бұл кәсіпорынның
материалды-техникалық базасын құрайтын және негізгі қорлары болып
саналатын, оның өндірістік потенциалының маңызды элементінің жағдайы. Бұл
көрсеткіш кәсіпорын мүліктерінің жалпы құнындағы негізгі құралдардың нақты
құнының (қалдық) өзгеруі, ерекше назар аудартады. Өйткені бұл көрсеткіштер
кәсіпорынның кәсіпкерлік қызметінің көлемін анықтаудағы басты бағыт болып
табылады. Кәсіпорын мүліктерінің жалпы жиынындағы негізгі құралдардың нақты
құнының коэффициентінің мөлшері баланс активтерінің барлық сомасының 50
пайызынан кем болмауы тиіс.
Әрі қарай, серіктестіктің 2012-2014 жылдардағы мүліктік жай - күйінде
қандай сапалық өзгерістер болғанын төмендегі суреттегі АСМЕЛ ЖШС негізгі
техникалық - экономикалық көрсеткіштерінің динамикасынан көреміз.

Сурет 2. 2012-2014 жылдардағы АСМЕЛ ЖШС - нің негізгі техникалық-
экономикалық көрсеткіштерінің динамикасы

АСМЕЛ ЖШС-нің құрылыс ұйымының шаруашылықтағы қаржылық көрсеткішін
есептеуден, яғни 2014 жыл соның алдындағы жылдың осы кезеңімен
салыстырғанда пайданың ұлғайғандығын көреміз, яғни алдындағы жылдың осы
кезеңімен салыстырғанда айтарлықтай пайдалы болғанын көреміз, пайда
құрылыста қызмет көрсету мен сату жөніндегі негізгі қызметтен алынды, ЖШС
қаражатының шағын бөлігі негізгі құралдарды және өзге де мүлікті сатудан
түсті.

2 АСМЕЛ жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің қаржылық –
экономикалық жағдайын талдау және бағалау.

Серіктестіктің құнын арттыруға қаржылық-экономикалық көрсеткіштерді
жақсарту, қызмет көрсету көлемін өсіру, қызмет көрсетудің жаңа түрлерін
дамыту, қызмет көрсетудің жоғары сапасын қамтамасыз ету, тиімді
технологиялар енгізу арқылы қол жеткізілетін болады.
Басқарудың тиімділігін арттыру қаржылық басқарудың құралдары мен
механизмдерін енгізуге, жедел басқарудың құралдары мен механизмдерін
тұрақты түрде жетілдіруге, нәтижелерге бағдарланған дәлел жүйесін әзірлеуге
және енгізуге бағытталатын болады.
Осы айтылғандардың негізінде АСМЕЛ ЖШС - нің қаржылық жағдайына
талдау жүргізу барысында 2012-2014 жылдардағы мәліметтер қарастырылады.
Серіктестіктің қаржылық жағдайын көрсететін негізгі көрсеткіштер баланста
ұсынылған. Қаржылық жоспарлау осы көрсеткішті зерделеуден басталады.
Осы көрсеткіштердің кейбіреуі тікелей баланста, сондай - ақ түсіндіру
жазбасында қамтылған. Алайда бірқатар көрсеткіштер қосымша есептеудің
баланс деректерін қайта топтаудың немесе бухгалтерлік есеп деректерін
тартудың көмегімен алынуы тиіс. Серіктестіктің активтері компанияның қызмет
кезеңінде қабылдаған инвестициялық шешімдерді көрсетеді. Өтімділік –
серіктестіктің қаражатын қолма - қол ақшаға айналдыра білу қабілеттілігі.
Ұзақ мерзімді активтер бір есептіліктен көп кезең ішінде пайдаланылатын
қаражат, оны жыл ішінде сатуға болмайды. Олар баланстың Негізгі қаражат
және айналымнан тыс активтер деген бірінші бөлімінде көрсетілген.
Баланс пассивінде серіктестіктің қаржыландыруды таңдау жөніндегі шешімі
көрініс табады. (Пассивтің бабы: Қысқа мерзімді міндеттеме; Ұзақ мерзімді
міндеттеме; Меншікті капитал (ұзақ мерзімді міндеттеменің бір бөлігі).
Ұзақ мерзімді міндеттеме – бұл бір жылдан асатын мерзімде өтелуге тиіс
міндеттеме (қарыздар, кредиттер, облигациялар, төлем вексельдері, зейнетақы
төлеу жөніндегі міндеттеме.)
Қысқа мерзімді міндеттемеге салынған капитал – бұл айналым активтерімен
жабылатын немесе қысқа мерзімді жаңа міндеттемелердің пайда болуы
нәтижесінде өтелетін міндеттеме (шоттар және төлем векселдері, компанияның
қысқа мерзімді қарыз алғаны туралы борыштық куәлік, салықтар бойынша
берешек және мерзімі ұзартылған салықтар, жалақы бойынша берешек, алынған
аванстар – бұл меншік иелері инвестицияланған капитал.
Жинақталған пайда – бұл салықтар мен дивидендтерді шегергеннен кейінгі
пайда, оған қоғам өзі өмір сүрген барлық жылдар ішінде ие болады (өткен
жылдардың бөлінбеген пайдасы, резервтік капитал, жинақтау қоры және есепті
жылдардағы таза пайда). Капитал меншікті не қарызға алынған болуы мүмкін.
Дәстүрлі негізде қаржылық тұрақтылықты бағалау келесі бағыттар бойынша
жүзеге асырылады:
1. Мүліктік жағдайды және капиталдың құрылымын бағалау;
2. Капиталды пайдаланудың тиімділігі мен интенсивтілігін бағалау;
3. Серіктестіктің қызмет етуінің нәтижелерін бағалау.
Сонымен, АСМЕЛ ЖШС - нің шаруашылық - қаржылық қызметіне жалпылама
талдау:
АСМЕЛ ЖШС - нің мүліктік аналитикалық сипаттамасы баланс активінің
мәліметтері бойынша жүзеге асырылады. Мүліктің жалпы құны баланс
қорытындысына тең. Ол АСМЕЛ ЖШС 2012 жылы 11 252 707 мың теңгені құрады,
2013 жылы 17 858 457 мың теңгеге, 2014 жылы 22 651 327 мың теңгеге ұлғайды.
Бірақ талданып отырған уақыт мерзімінде компания мүлкінің жеке түрлерінің
құны бірқалыпты деңгейде өзгерген жоқ, сондықтан оның құрамында құрылымдық
өзгерістер пайда болды. Корпорация мүлкінің құрамы мен құрлымын талдау үшін
3-кестені пайдаланамыз.
Кесте 3 – 2012 - 2014 жылдардағы АСМЕЛ ЖШС -нің баланс активтерінің
құрамы мен құрылуы

Актив 2012 ж. 2013 ж. 2014 ж.
№

Кестеде көрсетілгендей, ұзақ мерзімді активтердің жалпы активтердегі
үлесі 2012 жылы 53,8% немесе 6 017 599 мың теңгені құрады. 2013 жылы
олардың үлесі 51,59%-ға дейін төмендеді. 2014 жылы компанияның негізгі
құралдарды сатып алуға байланысты берілген активтердің үлесі 54,19%-ға
дейін өсті және 12 275 489 мың теңгені құрады.
Ұзақ мерзімді активтердің құрылымына келсек, олардың негізгі бөлігін
негізгі құралдар алады. Олардың активтердегі үлес салмағы 2012 жылы 31,02%,
ал сомасы 3 491 050 мың теңгені құрады, 2013 жылы олардың үлесі 33,24%-ға
дейін жоғарылады және мөлшері 5 936 091 мың теңге болды. 2014 жылы 2013
жылдағы көрсеткіштермен салыстырғанда негізгі құралдардың үлес салмағы
33,32%-ға дейін, ал мөлшері 7 546 939 мың теңгеге дейін өсті. Жалпы негізгі
құралдардың өзгеру динамикасы оң, талданған кезеңде олардың абсолютті
сомасы және активтердің құрамындағы үлесінің өсу тенденциясы байқалды.
Ұзақ мерзімді активтердің құрылымындағы инвестициялардың өзгеруі де оң,
талданған уақыт аралығында олардың сомасы да, активтердегі үлесі де
жоғарылады. 2012 жылы инвестициялар активтердің 4,54% құрады, 2013 жылы бұл
үлес 4,92%-ға дейін, 2014 жылы 7,66%-ға дейін өсті.
Материалдық емес активтердің жиынтық активтердің құрамында аз үлесті
алады, 2014 жылы 2013 жылмен салыстырғанда берілген актив түрінің сомасы
139 229 мың теңгеден 221 188 мың теңгеге дейін өссе де, үлесі өзгермеді,
1,24% мөлшерінде сақталды.
Ұзақ мерзімді активтер құрамындағы басқа да активтердің үлесі ғана
азайды. 2012 жылмен салыстырғанда 2014 жылы басқа да активтердің сомасы 1
876 338 мың теңгеден 2 177 473 мың теңгеге дейін, ал 2014 жылы 2677465 мың
теңегеге дейін өсті, алайда бұл активтердің үлесі 2013 жылы ол 16,67%
болса, 2013 жылы 12,19%-ға дейін, ал 2014 жылы 11,82%-ға дейін төмендеді.
Егер 2012 жылы ұзақ мерзімді активтер мен қысқа мерзімді активтерінің
қатынасы 53,48: 46,52 болса, онда 2013 жылы бұл қатынас 54,19: 45,81
болды.
Ұйымның қысқа мерзімді активтердің құрамы мен құрылымын талдау мынадай
қорытынды жасауға мүмкіндік береді: талданып отырған уақыт аралығында олар
тең дәрежеде өзгерген жоқ.
Мысалы, олардың материалдық бөлігі 2012 жылы 701 767 мың теңгеден 2013
жылы 907 13 мың теңгеге, ал 2014 жылы 1 131 738 мың теңгеге дейін
ұлғайды. 2013 жылы тауарлы-материалдық қорлардың үлесі 6,24%-ды құрайды,
бұл кезеңде материалдар үлкен партиялармен әкелінді, осылайша компанияда
2012-2013 жж. соңғы кезеңдеріне құрылысты жоспарлады, олар барлық қажетті
материалдарды өндірістік процесс (қызмет көрсету) кезінде қажетті
шикізатпен үздіксіз жабдықтауды қамтамасыз ету үшін көп көлемде сатып алды.
2013-2014 жж. Олардың құны біртіндеп төмендейді, 2013 жылы олардың үлесі
5,08%-ды құрады. 2014 жылы олар тағы да 5%-ға төмендейді.
Ал материалдық емес бөлігі, яғни ақша - қаражаттар 2013 жылы 2012 жылға
қарағанда төмендеп, 2014 жылы болса 16,19%-ға дейін жоғарылайды, ағымдық
активтер құрамына кіретін дебиторлық берешек соммасы 2013 жылы 380 118 мың
теңге немесе активтердің 3,38%-ын және 2012 жылы 517 764 мың теңге
мөлшерінде болы және 2,9%-ға түсіп, 2013 жылы 688 580 мың теңге немесе
3,04%-ға сәл ұлғайды. Басқа да қысқа мерзімді активтер болса, 2012 жылы
22,78%-дан 27,73%-ға артты, ал 2013 жылы компания өз қаражаттарын қандай да
бір қызмет саласына салған жоқ, сондықтан 21,58%-ға дейін төмендейді. Бірақ
үш жылда да негізгі құралдар өседі, нәтижесінде басқа баланс активтерінің
үлесі мүліктің жалпы құнын жоғарылатады: егер негізгі құралдардың үлесі
мүліктің жалпы құнында 2012 жылы 31,02%, 2013 жылы 33,24%-ды, ал 2014 жылы
33,32%-ға көтеріледі.
Бұл құрлымдық өзгерістерді безендірілген түрде көру үшін төмендегі 3-
сурет қолданылады.

Сурет - 3 АСМЕЛ ЖШС – нің активтерінің құрылымы

Серіктестіктің шаруашылық - қаржылық жағдайын тек абсолютті
көрсеткіштермен ғана емес, сонымен қатар салыстырмалы көрсеткіштер арқылы
да талдауға болады. Сондықтан АСМЕЛ ЖШС - нің мүліктік жағдайын 4 -
кестеден көреміз.
Кесте 4 - АСМЕЛ ЖШС - нің мүліктік жағдайын сипаттайтын коэффиценттер
(мың теңге)

Көрсеткіштер 2012ж 2013ж 2014ж Өзгеріс
(+-)
1213 1314
1 2 3 4 5 6
Кәсіпорын активтерінің құны,11 252 7017 858 22 651 36 605 4 792
мың тг 7 457 27 750 870
Тозу коэффициенті 0,13 0,13 0,13 0 0
Жаңару коэффициенті 0,03 0 0,01 -0,03 0,01
Жарамдылық коэффициенті 0,87 0,87 0,87 0 0
Шығу коэффициенті 0,01 0 0,01 -0,01 0,01
Өсу коэффициенті 0,02 0 0 -0,02 0
Негізгі құралдардың активті 0,34 0,27 0,12 -0,06 -0,15
бөлігі

Талдау нәтижесінен кәсіпорын активтерінің, шаруашылық қаражат-тарының
соммасы кәсіпорын балансындағы активтердің жалпылама құндық сипаттамасын
береді. Жоғарыда айтылып өткендей, активтер құны 2012 жылмен салыстырғанды
2014 жылы 11 252 707 мың теңгеден 22 651 327 мың теңгеге дейін ұлғайды, ол
компания мүліктік потенциалының ұлғайғандығын білдіреді. Оны негізгі
құралдар актив бөлігінің 2012 және 2014 жылдардағы үлесінен көруге болады:
2012 жылы ол 0,34 теңгені, ал 2014 жылы 0,12 теңгені құрады, яғни 0,22
теңгеге төмендейді. Өндірістік мақсаттағы мүлік коэффициенті талданып
отырған уақыт мерзімі аралығында тек өсу тенденциясына ие болған, ол 2014
жылға қарай өзгеріссіз болады.
Қоғам негізгі құралдарының тозу ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.