Алғашқы таптық қоғамның қалыптасуы

Пән: Жалпы тарих
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 29 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе 3

1 Ерте таптық қоғамның қалыптасуының алғы шарттары 5

1. 1 Артық және қосымша пайда болуы 5

1. 2 Егіншілік пен мал шаруашылығының жетіліп дамуы 6

2 Ерте таптық қоғам ерекшеліктерінің белгісі 8

2. 1 Жеке меншіктің қалыптасуы 8

2. 2 Таптардың қалыптасуы 11

2. 3 Ерте мемлекеттік белгілерінің пайда болуы (политогенез) 16

3 Қазақстанда ерте таптық қоғам дамуының ерекшеліктері 21

3. 1 Қола дәуірі 21

3. 2 Ерте темір дәуірі 22

Қорытынды 25

Қолданылған әдебиеттер тізімі 26

Кіріспе

Зерттеу өзектілігі. Адам баласы жануарлар әлемінен бұдан 2 млн. жыл бұрын бөлініп шыққан, ерте тас ғасырының аяғынан, яғни 40 мың жылдан бері «парасатты адам» өмір сүреді. Ең ежелгі адам түріне жататын өзінің ата-бабаларынан парасатты адам еңбек етуді және еңбек ету үшін қажет қарапайым құрал- жабдықтарды өндіруді мұраланды. Алайда ерте тас ғасырының соңынан бастап - өз тарихының 30 мың жылында ол әлі де болса өз ата-бабалары сияқты табиғат өнімдерін өздері жасаған құралдарымен тек жинап қана отырды, яғни табиғат жемістерін қайта өндіре алған жоқ. Олардың қорек табу тәсілі - жабайы өсімдіктерді жинау, яғни терімшілік, аңшылық және балық аулау, бұл әрине еңбек болып есептелді, бұған қоса, өз өмірін жалғастыру үшін оған сол кездің өзінде-ақ еңбек құралдарын тек қана өндіру емес, оны ұдайы өндіру де қажет болды, бірақ адамдар әлі де болса табиғат өнімдерін қайта өндіре алған жоқ еді. Сондықтан да адам ұжымдарының (қандас-туыстық қауым) өмірі үлкен дәрежеде сыртқы табиғи жағдайларға тәуелді болды, сондықтан да адам өлімі көп болды. Жер шарының кең аумағында мекен еткен адамдар өте аз болды, олардың саны тіпті өспеді, өссе де өте аз көлемде өсті.

Бұдан 10-12 мың жыл бұрын, экологиялық жағынан қолайлы аймақтарда адамдар қауымының кейбіреулері егін егуді үйренген кезде жағдай мүлдем өзгерді, мұның өзі оларды жыл бойы азықпен қамтамасыз етті, мал асырауға жағдай жасады, бұл адамдардың үнемі етпен, сүтпен, ірімшік-құртпен қоректенуіне мүмкіндік туғызды, мал оларды терімен және жүнмен қамтамасыз етті, жүннен адамдар киім тоқу мен тігуді үйренді. Осыдан кейін, көп ұзамай адамдар үңгірлер мен бұтақтардан жасалған күркелерін тастап, балшықтан немесе балшықпен сыланған тас үйлерге ауысты. Отырықшы өмір, ғалымдардың пікірінше, балалардың көптеп туылуына ықпал етеді. Қауымның өмірі барған сайын қамтамасыз етіле түсті, адам өлімі біршама төмендеп, халықтың өсімі ұрпақтан-ұрпаққа айтарлықтай көбейе берді, сөйтіп алғашқы егінші, малшылар жер бетінде кеңінен тарап орналаса бастады.

Ең алғашқы адамдар мұндай табыстарға Шығыс жарты шардың жылы аймақтарында алғаш қол жеткізді. Бұл Еуропа мен Азияның солтүстігінде Ұлы мұз дәуірінің іздері әлі де толық кетпеген кезең еді. Еуропа мен Азияның көп бөлігін мұздақтан Тундра жолағымен бөлініп жатқан Тайга алып жатты. Италияны, Грекия, Кіші Азия, Оңтүстік Қытай мен Үндіқытай түбектерін алып жапырақты ормандар басып жатты, Солтүстік Африканың Аравия мен Таяу және Орта Шығыстың басқа аймақтарында ормандар мен далалы аймақтар араласып келіп отырды. Африканың оңтүстігін калың тропикалық орман алып жатты [1, 10-13 б. ]

Адам өмірі үшін ең қолайлы жер орманды-далалы аймақтар болып табылады, алайда бұл аймақтардың барлық жерінде бірдей егіншілік пен малшылыққа көшуге айтарлықтай қолайлы жағдайлар бола бермеді. Мұндай жерлерде қоректенуге және егуге жарамды жабайы астық түрлері және қолға үйретуге болатын жабайы хайуандар болуы қажет еді. Адамдардың алғаш рет өздері еккен өсімдік түрі - сұлы болды және ол Кіші Азияның, Палестинаның, Иран мен Оңтүстік Түркменстанның таулы аймақтарында өсетін еді. Ең алғашқы болып дәл қай жерде егілгенін айту қиын, бірақ Палестина, Кіші Азия мен Иранның батыстағы таулы аймақтарында б. з. д. Х-VІІІ мыңжылдық аралығында-ақ астық өсіріле бастағаны белгілі, ал Египетте, Дунай мен Балканда және Оңтүстік Түркменстанда астықты б. з. д. VI мыңжылдықтан бастап өсіре бастады. Шамамен сол уақытта және сол жерлерде ешкіні, қойды, есекті (итті бұдан көп бұрын, ерте тас ғасырының аңшылары қолға үйреткен) қолға үйрете бастады, кейінірек ірі қара мал және кей жерлерде шошқа үйретілді. Б. з. д. VІІІ - VІ мыңжылдықтан бастап адамдар анағұрлым жетілген егеп-тегістелген тас құралдарды, тоқыма себеттерді, мата мен күйдірілген балшық ыдыстарды жасап үйренген кезде тамақты анағұрлы; жақсырақ, сапалырақ дайындау мен сақтау мүмкін болды, мұның өзі адамдардың өмір сүру деңгейін айтарлықтай көтерді.

Курстық жұмыстың мақсаты - алғашқы таптық қоғамның қалыптасуын зерттеу.

Зерттеу объектісі - алғашқы таптық қоғам.

Мақсатқа сай осындай міндеттер қойылады:

- ерте таптық қоғамның қалыптасуының алғы шарттарын талдау;

- артық және қосымша өнімнің пайда болуын зерттеу;

- егіншілік пен мал шаруашылығының жетіліп дамуын зерттеу;

- жеке меншіктің қалыптасуын талдау;

- ерте мемлекеттік белгілерінің пайда болуын зерттеу;

- Қазақстанда ерте таптық қоғам дамуының ерекшеліктерін анықтау.

Зерттеудің хронологиялық шеңбері - б. з. б. IV-I мыңжылдық.

Зерттеудің тарихнамасы. Алғашқы адам тобырындағы классогенез процестерін зерттеу мәселелері В. П. Алексеев, Ю. И. Семенов, Т. Е. Марков, А. И. Першиц, отындық тарихшылар Ә. Байбатша, Қ. Т. Жұмағұлов, Ч. Мусинның еңбектерінде көрсетілген.

Курстық жұмыстың құрылымы : кіріспе, негізгі бөлім, қорытынды және қолданылған әдебиеттер тізімі.

Кіріспеде зерттеудің өзектілігі, мақсаты, объектісі, міндеттері, құрамы айқындалған.

Негізгі бөлім үш тараудан құралады.

Бірінші тарауда ерте таптық қоғамның қалыптасуының алғы шарттары зерттелген.

Екінші тарау ерте таптық қоғам ерекшеліктерін талдайды.

Үшінші тарауда Қазақстандағы ерте таптық қоғам дамуының ерекшеліктері зерттелген.

Қорытындыда зерттеудің түйіні жазылған.

1 Ерте таптық қоғамның қалыптасуының алғы шарттары

1. 1 Артық және қосымша өнімнің пайда болуы

Археологтар Ноmо sapiens алғаш рет үстемдік ете бастаған ерте тас ғасырының кейінгі кезеңінен, егіншілік пен мал шаруашылығы ойлап табылған мезолит аралық дәуірі арқылы, тегістелген мыс құралдар және мата мен қыш ыдыстар жасау ойлап табылған жаңа тас ғасырына (неолит) дейін айтарлықтай техникалық прогрестың болғанын байқайды. Алайда Солтүстік Африканың Таяу және Орта Шығыстың неғұрлым дамыған неолиттік қауымдарының өзі өркениет деңгейіне жете алған жоқ. Олардың өндірісі мен ұдайы өндірісінің мақсаты бұрынғысынша жай ғана өз өмірлерін сақтап жалғастыру ғана болды. Қорды тек ең бір төтенше жағдайларда - табиғаттың дүлей күштерінен қорғану үшін ғана жинақтады. Сүйектен және тастан жасалған кетпенмен жер өндеу ең жұмсақ топырақтың өзінде де аса ауыр еңбек болды, ол өте аз өнім берді. Қолға үйрегілген ешкі, қойлар да өнімді өте аз берді, сүт өнімдері мен етті тез арада тауысып қою қажет болды, өйткені оны ұзақ уақытқа сақтауды адамдар әлі білмеді. Тек Кіші Азияда, Сирия мен Палестинада б. з. д. VІІІ-VІ мыңжылдықта дамыған, бай елді мекендер пайда бола бастады, олардың кейбіреулері дуалмек қоршалды. Алайда бұл ең ежелгі мәдениеттер де (Палестинадағы Иерихан, Кіші Азиядағы Чатал-Хююк) өркениет деңгейіне дейін дами алған жоқ [1, Б. 258-260] .

Тау етегінде орналасқан егінші халықтың өсуімен олардың бір бөлігі одан әрі далалы аймаққа түкпірлеп кете бастады. Осындай ру-тайпалық топтар жаңбыр немесе жылға суларымен қамтамасыз етілген аудандардан негұрлым алыстаған сайын, олардың шаруашылығында мал бағу анағұрлым маңызды орын ала бастады, ал сұлы өсіру қосалқы роль атқарып қалды. Алайда, әлі жылқы мен түйені қолға үйретпеген малшылар алысқа, кезеңдік көшулерге бара алмады, ал мұндай көшулер жайылымдардың шөбін қайта қалпына келтіру үшін қажет еді. Егіншілікті де олар біржолата тастап кеткен жоқ. Оңтүстік далалы аймақтың жайылымдарын қой мен ешкі біржолата тақырға айналдырғаннан кейін, мүмкін шектен тыс құрғақшылықтың салдарынан болар, бұл ауданда мал бағу мүмкін болмай қалғандықтан, малшылар жаппай басқа жерлерге қоныс аудара бастады. Сөйтіп, б. з. д. VІ-ІІІ мыңжылдықтар бойы афразиялық тайпалар Солтүстік Африка, сондай-ақ Таяу Шығыстың далалы аудандарына таралды, ал б. з. д. IV мыңжылдықтан бастап өзінің ата- мекенінен (Балкан мен Дунай аралығы) оңтүстік шығысқа және батысқа үндіеуропалық тіл тобына жататын тайпалар тарап, қоныстана бастайды. Осы жерде айта кететін жағдай, Жер шарының халқы ол кезде өте сирек болды, сондықтан да тайпалардың қоныс аударуы, тарихы лингвистика мәліметтеріне қарасақ, жергілікті халықтың келімсек тайпаларды ассимилияциялауына алып келіп отырған, сондықтан да одан арғы қоныс аударулар этникалық жағынан бастапқы қоныс аударулардан айтарлықтай өзгеше болған болуы мүмкін. Б. з. д. VІ-V ғасырларда Африканың түкпірлеріне афроазиялық тілдерді алып барған адамдар мен б. з. д. ІІ-І мыңжылдықтарда үндіеуропа тілдерін Бенгал бұғазының (Бангладеш) жағалауларына алып барған адамдар сыртқы бет-бейнесі мен мәдениеті бойынша Африка мен Батыс Азияға жене Еуропаға егінші-малшы тайпалардың таралуына алғашқы серпін берген адамдарға ұқсамайтын еді.

Бұл малшы-егінші тайпалар әлі де болса шынайы көшпенділер болмағанымен, суғармалы жерде отырған егіншілердің далалы аймақтың малшы-жартылай егіншілерінен бөлінуін еңбектің алғашқы ұлы бөлінісі деп айтуға толық негіз бар. Егіншілер мен малшылар арасында сол уақыттың өзінде-ақ айырбас орнайды.

Б. з. д. VІ-ІІІ мыңжылдықтар аралығында егінші-малшылар Африка мен Алдыңғы Азияның ұлы өзендерінің аңғарларын игерді, атап айтқанда, Нил, Евфрат пен Тигр және сондай-ақ қазіргі Ирактың шығысына қарай орналасқан Карун және Керхе өзендерінің аңғарларын игере бастады.

Таптардың қалыптасу дәуірінде алғашқы қоғам тарихындағы ең пәрменді өндірістік күштер пайда болды. Олар еңбектің өнімділігін көтерудегі маңызды факторға - еңбекті қоғамдық бөлуге - мүмкіндік туғызды. Егіншілікте, мал шаруашылығында, биік дамыған меншіктеу шаруашылығының әр түрлерінде, қолөнерліктегі арнайы бағытқа салу құралдар мен тәсілдерді жақсартуға, өндірілген өнімнің сапасын жақсартып, санын көбейтуге көмектесті. Бұл бағытта да сыйлық айырысуға, бай тойларға керек жаңа материалдық игіліктерді талап ететін кейінгі беделді экономиканың дамуы да әрекет істеді. Бұл дәуірдегі өндіріс көлемінің үлкейуі туралы мысалы, Закавказьеде қола ғасырдағы өнім сақтайтын қоймалардың көбейуі - астық шұңқырлары, дән мен басқа тамақтарды сақтайтын үлкен құмыралар дәлелдейді.

Өндірілген өнім көлемінің өсуі және оны алу үнемділігі артық өнімді қосымшаға (бір кісі жасаған өнім басқмен иемденеді) айналу үшін жағдай жасады [1, Б. 258-260] .

Таптар қалыптасу дәуірінде өндірістің көтерілуі ойкуменаның әр облыстарында түрлі формаларда өтіп жатты. Өндірістік немесе меншіктік шаруашылықтың дамуы, металлургияның болуы немесе болмауы, металлургияның сипаты, қолөнер әрекетінің басқа түрлерінің ерекшеліктері және т. б. - мұның бәрі тарихи дамудың біркелкі еместігін көрсететін түрлі нақты-тарихи, жергілікті формаларында болатын.

1. 2 Егіншілік пен мал шаруашылығының жетіліп дамуы

Тарихи дамудың біркелкі еместігі палеолиттен бастап белгіленді, ол сыртқы мәдениеттің түрлі формаларында және мамандырылған аңшылықтың түрлі сипатында көрінді. Бұл жолдың кейінгі қадамы - егіншілік пен малшылықтың пайда болуы, мұнда адам ұйымдары ойкуменаның көп облыстарында аңшы, балықшы және жинақтаушы болып қала берді. Металды меңгеру, әсіресе темір дәуіріне өту бұл процесті күшейтті. Тарихи дамудың әркелкілігін көрсететін феномен, әсіресе археологиялық мәдениет деп атанған материалдық мәдениет заттарының территориалдық кешендері неолиттен бастап дамыды, бірақ ең биік гүлденуі дәл қарастырылған уақытта болды. Мысалы, Еуропаның ең көп археологиялық зерттелген территориясында осындай мәдениеттердің ондықтары анықталған, әр бірі өзге нышандары бар, шаруашылығының бір өзгешілігінен бастап керамиканың өрнектеріне дейін.

Еігншілер мен малшыларға бөлінудің экологиялық ескертілген сипаты болды: үлкен өзендердің алқаптарында көбінесе егіншілік ұйымдары, тау жерлері мен қырларды - мал шаруашылығының ұйымдары мекендеген. Бірақ адамның географиялық ортаға тәуелдігі ешқашан абсолюттік болған жоқ. Алқаптың террасалық ұйымдастыруымен таулы егіншілік дамыды, егіншілер мал ұстады, малды егіншілікте жегуге пайдаланып, сонымен қатар мал шаруашылық өнімімен пайдаланды. Айтылған Еуропада көбінесе малды қорада ұстап егіншілікпен айналасқан аудан, таулы аудандарда ғана малшылық егіншілікке қарағанда басымды болды, бірақ егіншіліксіз шаруашылық болған жоқ. Еуропаның орман алқабында кей жерлерде аңшылар мен балықшылардың тайпалық топтары өмір сүрді, Балтық теңізі мен ірі көлдер - Женевалық, Ладогалық, Онегалық көлдердің жағалауларында да көп болды, бұған ұқсас мәдени кешен Еуразияның бүкіл солтүстік жағалауы бойында таралды. Еуразия солтүстігінің шығысында, Аляскада, Канадада және оңтүстік Гренландияда бұл уақытта аңшылық мамандырылған сипатта болды, теңіз сүтқоректілерін аулау болғандықтан. Қорада ұстайтын малшылық немесе отарлы мал шаруашылығымен егіншілікке сүйенген жиынтық шаруашылық Еуразияның бүкіл қыр алқабында таралған, бірақ жеке аудандарда, мысалы Монғолияда, Орта Азияның оңтүстігінің таулы аудандарында, Орта және Алдыңғы Азияның шөлейт және шөл жерлерінде көшпелі малшылық басым болды. Оңтүстік және Оңтүстік-Шығыс Азияда жергілікті табиғи жағдайға сәйкес өзгеріп осындай шаруашылық құрылыс қалыптасты [2, Б. 310-312] .

Жоғарыда айтылғандай, Шығыс Азия күшті егіншілік шаруашылығының ошағы болды, ол шаруашылыққа да өсіретін өсімдіктерге де түрлі мәдени импульстер жасады. Оңтүстік-Шығыс Азияның аралдық әлемі, Австралия мен Тасмания, Океания үлкен мәдени өзгешілігін көрсетеді, ол археологиялық мәліметтер бойынша бірнеше мың жыл бұрын да сол шекарада қалыптасты: Австралия мен Тасманияда - аңшылық, Оңтүстік-Шығыс Азияның аралдарында - мал шаруашылығымен бірге егіншілік, кей жерлерде аңшылық, жағалауларда балық аулау, Океанияда - балық аулау өндіру экономиканың бастапқы белгілерімен (кокос пальма түрінде және шошқа өсіруде) .

Екі Американың үлкен географиялық массивы көбінесе аңшылық-балық аулау шаруашылығы және жинақтаушылықтың таралу облысы болды, Орталық Америкада және оның жанындағы территорияларда айдаушы малшылықпен қатар егіншілік дамыған. Түрлі табиғи жағдайы бар Африкада бұл кезде орталық аудандарда жеке егіншілік мәдениет қалыптасты, көшпелі малшылық шаруашылық - шөлейттерде және шөлдердің шеттерінде, джунглиде аңшылар мен жинақтаушылар өмір сүрді.

2 Ерте таптық қоғам ерекшеліктерінің белгісі

2. 1 Жеке меншіктің қалыптасуы

Таптардың калыптасу дәуірінде қосымша өнімнің пайда болуымен таптық қоғам институты және оның ішінде маңыздысы - жеке меншік, қоғамдық таптар және мемлекеттің қалыптасуы басталады. Ең маңыздысы - жеке меншік, неге десе ол барлық басқа институттардың болуына мүмкіндік жасады.

Жеке меншіктің қалыптасуы кейінгі алғашқы қоғамның өндірістің көтерілу екі процестің нәтижесі болды. Біріншіден, еңбек өнімділігінің өсуі және оның мамандырылуы өндірістің жекешелендіруіне апарды, бұл бір адам жасаған, ал басқасы меншіктеген қосымша өнімнің пайда болуына мүмкіндік туғызды. Екіншіден, сол еңбектің өнімділігі мен мамандырылуы ауысуға арнайы өнімді өндіруін мүмкін етті, үздіксіз өнімнің бөліну тәжірибесін жасады. Солай еркін бөлінген жеке меншік қалыптасты, ол алғашқы қауымдық ұжымдық немесе жеке меншіктен пайдалану қатынастарына жол ашқандығымен ерекшеленеді.

Бастапқы жеке меншік кейбір азық өнімдер және қолөнер бұйымдары, өндірістік құрал мен қару, малшылықпен айналасқан халықтарда - ең бастысы мал түрінде жиналды. Жеке меншіктің ерте түрлеріне құлдар да қатысады. Бірақ ауысу эквиваленттері болған соң, артық өнімі барлар табиғи түрде ғана емес ауытырылған қазына түрінде, бұл жерде ақшаның эквивалентінде жинауға тырысты.

Жеке меншіктің пайда болуы мен жиналуы туралы көптеген археология мәліметтері дәлелдейді. Солай, Ежелгі Мысырдың династияға дейінгі жерлеулеріндегі (амрат мәдениеті) заттар, қауымдық емес отбасылық немесе жеке меншік нышандарымен белгіленген. Сондай меншік нышандары деп (магиялық тұмарлар) түйме және жасымық тәрізді Алдыңғы Азия мен Грецияның энеолитикалық мәдениетінде, әсіресе месопотамдық халаф пен убайд мәдениетінде белгілі мөрлер саналған. Кейінгі цилиндрлік месопотамдық және протоэлам мөрлерінің сәйкес функциялары сөзсіз деп қарастырылады.

Байлық жинаудың өсуі туралы мәлімдейтін археологиялық олжалар өте көп. Азия мен Еуропаның энеолит, қола және ерте темір ғасырына ақшаның және қазынаның рөлін атқарған көптеген метал кесектері, құралдар, қару және әшекейлер қазбалары қатысты. Бұл жерде Бородино ауылының Белгород-Днестрліктің жанында табылған салтанатты қарудың қазбасы қызықты, мұнда жергілікті емес күміс найза, күмін қанжар, алтын жалатқан күміс шоқпар, нефрит балталары [3, Б. 253] .

Бұл олжалар қоғам мүшелерінің арасында байлықтың тең бөлінбеуін мәлімдейді. Солай тапқа дейінгі Қытайдағы инь және әсіресе чжоу дәуірдің жерлеулері бірнеше сатыға бөлінеді - асыл тастары барлар, және ешқандай құралсыздар. Жай қарапайымдармен қатар құрылымы күрделі және қосалқы құралдары бай әлеуметтік басшы жерлеулерінің пайда болуы сипатты. Сондай, әсіресе біздің елдің территориясындағы сол типті ежелгі ескерткіш - б. з. б. ІІІ мыңжылдықтың аяқ кезіндегі Майкоп қорғаны. Үлкен жерлеу камерасы онметрлік қорған үймесінің астында ағаш қалқамен үш бөліктерге бөлінген. Басты жерлеу оңтүстік бөлікте орналасқан, мұнда ер адамның қаңқасы табылды. Оның басы алтын тәтімен және басқа да көптеген қымбат әшекейлермен безендірілген. Бұл өлген адамның бас жағында алтыннан және күмістен құйылған бұқаның мүсіндерімен безендірілген матадан жасалған шымылдық болғанын дәлелдейді. Шымылдықта арыстандардың кескіні бар алтын белгілер тігілген. Басқа екі бөліктерде шаруашылық құралдармен бірге әйелдер жерленген. Камерада мыс қанжарлар, жайпақ балталар, алтын және күміс ыдыс-аяқтар табылған. Бір нақышталған күміс ыдыста орман өскен Кавказ тауларының аясында бірінің сонынан бірі келе жатқан аңдар және таудың үстінде тұрған аю суреттелген. Майкоп қорғанында көсемнің жерленгені анық.

Майкоптыққа ұқсас князьдықтар, бірақ мемлекеттік құрылымға дейінгі қола және ерте темір ғасырының жерлеулері бұрыңғы СССР-дың көптеген облыстарында және бірқатар шетелдік мемлекеттерде белгілі.

Өз жағынан этнологиялық мәліметтер жеке байлақтардың ең алдымен ру-тайпалық басшылар отбасыларында жиналғанын көрсетеді. Бұл түсінікті: байлықтардың негізгі меншіктеушілері бигмендер, ал мұрагерлік көсемдер - басында рудың немесе қауымның құндылықтарының сақтаушысы мен реттеушісі болады. Бұл құндылықтар содан кейін көсемдердің меншігі болып қала береді. Солай, Газель аралындағы меланезийліктерде (Жаңа Британия аралы) басшылар қауымның қазыналарының сақтаушысы болып қалатын, олар қазыналарды қоғамдық мақсатқа пайдалануы керек болатын, ал олар оны өз керектеріне жұмсап, кедейлерге қарызға беретін. Солтүстік-батыстағы квакиютль индейцілерінде көсемдер рудың бөлінбес қазыналары деп саналатын - жез пластиналарды мұраға қалдыратын. Мұннан квакиютль көсемдерінің өз қазынасының тез өсуі. Біреуіне төрт үлкен қайық, төрт құл, қырық теңіз кәмшатының терісі және 120 жөке жамылғысы, басқасына - төрт үлкен қайық, алты құл, алпыс жүн көрпе және 200 жөке жамылғысы тиісті болды. Бірақ байлықтың бәрі ру-тайпа басшалағамен монополияға алынған жоқ. Байлықтар қатарлы қауымдықтардың ең жұмыскерлерінде және олжалыларында да жиналды [3, Б. 253] .

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.