12 жылдық білім беру жүйесі
Жоспары:
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3.4
12 жылдық білім беру жүйесі
1.1 12 жылдық білім беру жүйесініңмақсаты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...5.8
1.2 12 жылдық мектептің эксперименттік бастауыш сыныптарында оқытуды ұйымдастырудың ерекшеліктері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .9.12
1.3 12 жылдық мектеп жағдайында бейіндік оқыту арқылы оқушы тұлғасын әлеуметтендіру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .13.16
1.4 12 жылдық мектептің бастауыш сынып мұғалімдерінің кәсіби құзіреттілікте.
рін жетілдіру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .17.19
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..20.21
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..22.23
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3.4
12 жылдық білім беру жүйесі
1.1 12 жылдық білім беру жүйесініңмақсаты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...5.8
1.2 12 жылдық мектептің эксперименттік бастауыш сыныптарында оқытуды ұйымдастырудың ерекшеліктері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .9.12
1.3 12 жылдық мектеп жағдайында бейіндік оқыту арқылы оқушы тұлғасын әлеуметтендіру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .13.16
1.4 12 жылдық мектептің бастауыш сынып мұғалімдерінің кәсіби құзіреттілікте.
рін жетілдіру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .17.19
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..20.21
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..22.23
Курстық жұмыстың өзектілігі: ертеңгі күннің бүгінгі күннен асып түсуіне ықпал етіп, адамзат қоғамын алға қарай жетелеуші құдіретті күш тек білім-ге ғана тіреледі. Білім беруге заман талабы тұрғысынан жеке тұлғаны дамыту-дағы қоғамның рухани және адамгершілік құндылықтарын қалыптасты-руда білім беру саласы–баса назар аударарлық мәселе. Курстық жұмыстың мақсаты: 12 жылдық білім беру жүйесін зерттеп талдау.
Зерттеу пәні: мектепке дайындық компоненттері.
Зерттеу болжамы: 12 жылдық мектепке бастауыш сынып оқушыларын қабылдау үшін даярлық компоненттерін айқындалды.
Курстық жұмыстың міндеттері:
- білім беру жүйесіндегі 12 жылдыққа өту мәслелесінің мазмұнын зерттеу;
- алматы қаласында 12 жылдық білім беру экспериментінің басталуын талдау.
Курстық жұмыс кіріспеден, негізгі бөлімнен, қорытынды, пайдаланған әдебиеттер тізімі мен қосымшалардан тұрады. Курстық жұмысымыздағы зерттеу нәтижелері туралы мәліметтер көрнекті түрде бейнеленген.
Кіріспе
ХХІ ғасырда еліміздің болашағын алға қарай жетелеуші ұрпаққа білім беруді қамтамасыз ететін жалпы және орта білім беру саласына түбегейлі өзгеріс, яғни 12 жылдық жалпы және орта білім беру жүйесін енгізу – баса назар аударарлық мәселе. Осы мектептің негізінде білім беру мерзімін 12 жылға ұзартуды психологиялық және физиологиялық тұрғыда болады. Біздің қоғамымыздың саяси және әлеуметтік-экономикалық құрылымындағы қайта құрулар алдыңғы қатарға халыққа білім беру жүйесіне қойылатын жаңа талаптарды тудырды.
ХХI ғасыр мектебінің маңызды мақсаты балаларды оқытудың барысында олардың түрлі салада жеткілікті түрде күрделі білімдерді, икемдер мен дағдыларды игеруді талап ететін олардың одан кейінгі оқуына толыққанды негіз бола алатын психикалық дамудың ерекшеліктерін анықтау болып табылады.
Сондықтан, көздеген мақсатымызға жету үшін 12 жылдық білім беру жүйесін енгізген болатын. Ал 12 жылдық білім беру жүйесі бойынша бастауыш сыныпқа оқушыларды қабылдау мәселесі теория әрі тәжірибе жүзінде талдау мен енгізу мәселесі көптеген уақытты талап етеді.
Баланың жеке басын жан — жақты дамыту мен мектепке даярлау ісі бүгінгі таңда білім беру саласындағы аса маңызды. Жалпы білім беретін мектептерде 1-сыныпқа қабылданған оқушылардың оқу жүйесінде айтарлықтай қиыншылықтарға кезігеді. Алғаш баланы мектепке берерде оның биологиялық жасы мен мектепке психологиялық даярлығының көрсеткішін өлшеп шығару — бүгінгі күн талабы. Бастуыш сынып оқушының жаңа ортаға түсуіне байланысты көңіл — күйінің сипаты, сынып сабақтық жүйеге қаншалықты төзімді оның еріктік қасиеттері, жазбаша білімдерді игерудегі таным процестерінің даму деңгейлері тексеріле бермейді. Сондықтан баланың мектептегі оқу жүйесіне педагогикалық — психологиялық тұрғыдан әлі де толық қарастырылып,талдануы тиіс.
Мектепке жаңадан келген бала даралық сапаларымен таныла отырып, бір ортаға бейімделу кезеңін бастап кешіреді. Бұл жолдағы қиындықтар, яғни баланың құрдастарымен, сабаққа көзқарасы, өзіндік сана сезімі, тіл табысуы, сөйлеу ерекшелігі, түсіну, ұғыну деңгейлері – осының бәрі бала психикасына едәуір әсер етеді. Мұғалімге оқушының жай- күйін бақылап, жаңа ортаға баулу үшін оқушылардың психикалық ерекшеліктері туралы алғашқы деректер өте қажет. Бұл деректер баланың мектептегі оқуға психологиялық тұрғыдан даярлығын анықтау барысында алынады. Ал психологиялық даярлықты анықтау ісін арнайы маман- психодиагност немесе психолог жүргізуі керек. Сондықтан бастауыш сынып оқушыларының тұлғалық психикалық даярлық диогностикасын анықтап алудың жалпы теориялық және практикалық жүзіндегі тиімділігін ғылыми тұрғыда негіздеу қажет.
Халыққа білім беру мекемелерінде жұмыс істейтін тәжірибелі психологтар балалардың мектепке оқуға психологиялық дайындығын анықтау мәселесімен жиі кездеседі. Сонымен бірге, әр психолог өзінің шамасына, теориялық қалауларына және мүмкіндіктеріне қарай 12 жылдық білім беру жүйесі бойынша енгізілген мектепке бастауыш сынып оқушыларын қабылдауда
Зерттеу пәні: мектепке дайындық компоненттері.
Зерттеу болжамы: 12 жылдық мектепке бастауыш сынып оқушыларын қабылдау үшін даярлық компоненттерін айқындалды.
Курстық жұмыстың міндеттері:
- білім беру жүйесіндегі 12 жылдыққа өту мәслелесінің мазмұнын зерттеу;
- алматы қаласында 12 жылдық білім беру экспериментінің басталуын талдау.
Курстық жұмыс кіріспеден, негізгі бөлімнен, қорытынды, пайдаланған әдебиеттер тізімі мен қосымшалардан тұрады. Курстық жұмысымыздағы зерттеу нәтижелері туралы мәліметтер көрнекті түрде бейнеленген.
Кіріспе
ХХІ ғасырда еліміздің болашағын алға қарай жетелеуші ұрпаққа білім беруді қамтамасыз ететін жалпы және орта білім беру саласына түбегейлі өзгеріс, яғни 12 жылдық жалпы және орта білім беру жүйесін енгізу – баса назар аударарлық мәселе. Осы мектептің негізінде білім беру мерзімін 12 жылға ұзартуды психологиялық және физиологиялық тұрғыда болады. Біздің қоғамымыздың саяси және әлеуметтік-экономикалық құрылымындағы қайта құрулар алдыңғы қатарға халыққа білім беру жүйесіне қойылатын жаңа талаптарды тудырды.
ХХI ғасыр мектебінің маңызды мақсаты балаларды оқытудың барысында олардың түрлі салада жеткілікті түрде күрделі білімдерді, икемдер мен дағдыларды игеруді талап ететін олардың одан кейінгі оқуына толыққанды негіз бола алатын психикалық дамудың ерекшеліктерін анықтау болып табылады.
Сондықтан, көздеген мақсатымызға жету үшін 12 жылдық білім беру жүйесін енгізген болатын. Ал 12 жылдық білім беру жүйесі бойынша бастауыш сыныпқа оқушыларды қабылдау мәселесі теория әрі тәжірибе жүзінде талдау мен енгізу мәселесі көптеген уақытты талап етеді.
Баланың жеке басын жан — жақты дамыту мен мектепке даярлау ісі бүгінгі таңда білім беру саласындағы аса маңызды. Жалпы білім беретін мектептерде 1-сыныпқа қабылданған оқушылардың оқу жүйесінде айтарлықтай қиыншылықтарға кезігеді. Алғаш баланы мектепке берерде оның биологиялық жасы мен мектепке психологиялық даярлығының көрсеткішін өлшеп шығару — бүгінгі күн талабы. Бастуыш сынып оқушының жаңа ортаға түсуіне байланысты көңіл — күйінің сипаты, сынып сабақтық жүйеге қаншалықты төзімді оның еріктік қасиеттері, жазбаша білімдерді игерудегі таным процестерінің даму деңгейлері тексеріле бермейді. Сондықтан баланың мектептегі оқу жүйесіне педагогикалық — психологиялық тұрғыдан әлі де толық қарастырылып,талдануы тиіс.
Мектепке жаңадан келген бала даралық сапаларымен таныла отырып, бір ортаға бейімделу кезеңін бастап кешіреді. Бұл жолдағы қиындықтар, яғни баланың құрдастарымен, сабаққа көзқарасы, өзіндік сана сезімі, тіл табысуы, сөйлеу ерекшелігі, түсіну, ұғыну деңгейлері – осының бәрі бала психикасына едәуір әсер етеді. Мұғалімге оқушының жай- күйін бақылап, жаңа ортаға баулу үшін оқушылардың психикалық ерекшеліктері туралы алғашқы деректер өте қажет. Бұл деректер баланың мектептегі оқуға психологиялық тұрғыдан даярлығын анықтау барысында алынады. Ал психологиялық даярлықты анықтау ісін арнайы маман- психодиагност немесе психолог жүргізуі керек. Сондықтан бастауыш сынып оқушыларының тұлғалық психикалық даярлық диогностикасын анықтап алудың жалпы теориялық және практикалық жүзіндегі тиімділігін ғылыми тұрғыда негіздеу қажет.
Халыққа білім беру мекемелерінде жұмыс істейтін тәжірибелі психологтар балалардың мектепке оқуға психологиялық дайындығын анықтау мәселесімен жиі кездеседі. Сонымен бірге, әр психолог өзінің шамасына, теориялық қалауларына және мүмкіндіктеріне қарай 12 жылдық білім беру жүйесі бойынша енгізілген мектепке бастауыш сынып оқушыларын қабылдауда
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.
1. Қазақстан Республикасының Білім туралы Заңы. // Қ.М, 2/6 шілде , 1999ж 2. Қазақстан Республикасы «Білім» мемлекеттік бағдарламасы . //Қ.М, 28 қа-зан , 2000ж. 3. Қазақстан Республикасының 2015 жылға дейінгі білім беруді дамыту тұ-жырымдамасы. //Қ.М, №1, 2004 ж. 4. Беспалько В.П. Слагаемые педагогической технологий. М.: «Педагогика», 1989ж. 21-38 бет. 5. Мұхамбетов С.Қ. Педагогика. Ақтөбе, 2001ж. 6. Педогогика . Дәріс құралы . Алматы: «Нұрлы әлем », 2003, /Абай атындағы қазақ ұлттық Педагогикалық Университеті . 7. Әбиев Ж , Бабаев С, Құдиярова А. Педагогика – Алматы : Дарын , 2004ж. 8. Қоянбаев Ж. Б. , Қоянбаев Р. М. Педагогика -Алматы , 2000ж. 9. Бұзаубақова К.Ж. Жаңа педагогикалық технология . Тараз : ТарМу , 2003ж. 10. Сабыров Т.А Оқушылардың өз белсенділіктерін арттыру жолдары. Алматы «Мектеп»,1978ж. 110-бет. 11. Мейірманқұлова Т. Білім берудегі инновациялық технологиялар – Алматы, «Үш Қиян», 2005 , 12-бет. 12. Баймаханова С. Деңгейлеп саралап оқыту. //Қазақстан мектебі. №10, 2004, 63-67 бет. 13. Кемелжанова М. Деңгейлеп оқыту . //Бастауыш мектеп . №9, 45-46 бет , 2005ж 14. Мұханмедина Ж. Деңгейлеп саралап оқыту .(тест) // Қазақстан мектебі. №9, 70-бет, 2005ж. 15. Мұхитанова С. Деңгейлеп оқыту тәсілімен // Қазақстан мектебі . № 12, 2004 ,51-52 бет. 16. Ахметова Г. Мониторинг және бағалау. // Қазақстан мектебі. № 2 ,2005 , 38-45 бет. 17.Әбдіғалиева Қ. Осы заманғы педагогикалық технология. //Қазақстан мектебі 2001 №2 8-13 бет. 18. ҚР 12 жылдық жалпы орта білім тұжырымдамасы 19. Қазақстан Республикасының мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарты. 20. ҚР Білім және ғылым министрлігінің веб-сайты (edu gov.kz) 21. «12 жылдық білім» журналдарының 2006, 2007, 2008, 2009, 2010, 2011 жылдары шыққан барлық сандары.
1. Қазақстан Республикасының Білім туралы Заңы. // Қ.М, 2/6 шілде , 1999ж 2. Қазақстан Республикасы «Білім» мемлекеттік бағдарламасы . //Қ.М, 28 қа-зан , 2000ж. 3. Қазақстан Республикасының 2015 жылға дейінгі білім беруді дамыту тұ-жырымдамасы. //Қ.М, №1, 2004 ж. 4. Беспалько В.П. Слагаемые педагогической технологий. М.: «Педагогика», 1989ж. 21-38 бет. 5. Мұхамбетов С.Қ. Педагогика. Ақтөбе, 2001ж. 6. Педогогика . Дәріс құралы . Алматы: «Нұрлы әлем », 2003, /Абай атындағы қазақ ұлттық Педагогикалық Университеті . 7. Әбиев Ж , Бабаев С, Құдиярова А. Педагогика – Алматы : Дарын , 2004ж. 8. Қоянбаев Ж. Б. , Қоянбаев Р. М. Педагогика -Алматы , 2000ж. 9. Бұзаубақова К.Ж. Жаңа педагогикалық технология . Тараз : ТарМу , 2003ж. 10. Сабыров Т.А Оқушылардың өз белсенділіктерін арттыру жолдары. Алматы «Мектеп»,1978ж. 110-бет. 11. Мейірманқұлова Т. Білім берудегі инновациялық технологиялар – Алматы, «Үш Қиян», 2005 , 12-бет. 12. Баймаханова С. Деңгейлеп саралап оқыту. //Қазақстан мектебі. №10, 2004, 63-67 бет. 13. Кемелжанова М. Деңгейлеп оқыту . //Бастауыш мектеп . №9, 45-46 бет , 2005ж 14. Мұханмедина Ж. Деңгейлеп саралап оқыту .(тест) // Қазақстан мектебі. №9, 70-бет, 2005ж. 15. Мұхитанова С. Деңгейлеп оқыту тәсілімен // Қазақстан мектебі . № 12, 2004 ,51-52 бет. 16. Ахметова Г. Мониторинг және бағалау. // Қазақстан мектебі. № 2 ,2005 , 38-45 бет. 17.Әбдіғалиева Қ. Осы заманғы педагогикалық технология. //Қазақстан мектебі 2001 №2 8-13 бет. 18. ҚР 12 жылдық жалпы орта білім тұжырымдамасы 19. Қазақстан Республикасының мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарты. 20. ҚР Білім және ғылым министрлігінің веб-сайты (edu gov.kz) 21. «12 жылдық білім» журналдарының 2006, 2007, 2008, 2009, 2010, 2011 жылдары шыққан барлық сандары.
Жоспары:
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3-4
12 жылдық білім беру жүйесі
1.1 12 жылдық білім беру
жүйесініңмақсаты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .5-8
1.2 12 жылдық мектептің эксперименттік бастауыш сыныптарында оқытуды
ұйымдастырудың
ерекшеліктері ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ..9-12
1.3 12 жылдық мектеп жағдайында бейіндік оқыту арқылы оқушы тұлғасын
әлеуметтендіру ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 13-16
1.4 12 жылдық мектептің бастауыш сынып мұғалімдерінің кәсіби
құзіреттілікте-
рін
жетілдіру ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...17-19
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 20-21
Пайдаланылған әдебиеттер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... 22-23
Кіріспе
ХХІ ғасырда еліміздің болашағын алға қарай жетелеуші ұрпаққа білім беруді
қамтамасыз ететін жалпы және орта білім беру саласына түбегейлі өзгеріс,
яғни 12 жылдық жалпы және орта білім беру жүйесін енгізу – баса назар
аударарлық мәселе. Осы мектептің негізінде білім беру мерзімін 12 жылға
ұзартуды психологиялық және физиологиялық тұрғыда болады. Біздің
қоғамымыздың саяси және әлеуметтік-экономикалық құрылымындағы қайта құрулар
алдыңғы қатарға халыққа білім беру жүйесіне қойылатын жаңа талаптарды
тудырды.
ХХI ғасыр мектебінің маңызды мақсаты балаларды оқытудың барысында олардың
түрлі салада жеткілікті түрде күрделі білімдерді, икемдер мен дағдыларды
игеруді талап ететін олардың одан кейінгі оқуына толыққанды негіз бола
алатын психикалық дамудың ерекшеліктерін анықтау болып табылады.
Сондықтан, көздеген мақсатымызға жету үшін 12 жылдық білім беру жүйесін
енгізген болатын. Ал 12 жылдық білім беру жүйесі бойынша бастауыш сыныпқа
оқушыларды қабылдау мәселесі теория әрі тәжірибе жүзінде талдау мен енгізу
мәселесі көптеген уақытты талап етеді.
Баланың жеке басын жан — жақты дамыту мен мектепке даярлау ісі бүгінгі
таңда білім беру саласындағы аса маңызды. Жалпы білім беретін мектептерде 1-
сыныпқа қабылданған оқушылардың оқу жүйесінде айтарлықтай қиыншылықтарға
кезігеді. Алғаш баланы мектепке берерде оның биологиялық жасы мен мектепке
психологиялық даярлығының көрсеткішін өлшеп шығару — бүгінгі күн талабы.
Бастуыш сынып оқушының жаңа ортаға түсуіне байланысты көңіл — күйінің
сипаты, сынып сабақтық жүйеге қаншалықты төзімді оның еріктік қасиеттері,
жазбаша білімдерді игерудегі таным процестерінің даму деңгейлері тексеріле
бермейді. Сондықтан баланың мектептегі оқу жүйесіне педагогикалық —
психологиялық тұрғыдан әлі де толық қарастырылып,талдануы тиіс.
Мектепке жаңадан келген бала даралық сапаларымен таныла отырып, бір ортаға
бейімделу кезеңін бастап кешіреді. Бұл жолдағы қиындықтар, яғни баланың
құрдастарымен, сабаққа көзқарасы, өзіндік сана сезімі, тіл табысуы, сөйлеу
ерекшелігі, түсіну, ұғыну деңгейлері – осының бәрі бала психикасына едәуір
әсер етеді. Мұғалімге оқушының жай- күйін бақылап, жаңа ортаға баулу үшін
оқушылардың психикалық ерекшеліктері туралы алғашқы деректер өте қажет. Бұл
деректер баланың мектептегі оқуға психологиялық тұрғыдан даярлығын анықтау
барысында алынады. Ал психологиялық даярлықты анықтау ісін арнайы маман-
психодиагност немесе психолог жүргізуі керек. Сондықтан бастауыш сынып
оқушыларының тұлғалық психикалық даярлық диогностикасын анықтап алудың
жалпы теориялық және практикалық жүзіндегі тиімділігін ғылыми тұрғыда
негіздеу қажет.
Халыққа білім беру мекемелерінде жұмыс істейтін тәжірибелі психологтар
балалардың мектепке оқуға психологиялық дайындығын анықтау мәселесімен жиі
кездеседі. Сонымен бірге, әр психолог өзінің шамасына, теориялық
қалауларына және мүмкіндіктеріне қарай 12 жылдық білім беру жүйесі бойынша
енгізілген мектепке бастауыш сынып оқушыларын қабылдауда психологиялық
ерекшеліктеріне байланысты қабылдауда.
Қоғамымыздың әлеуметтік – экономикалық және саяси құрылымының түпкілікті
жаңаруына байланысты бірінші міндет халықтық білім жүйесін жаңаша
тұжырымдама жасап жаңаша талап қоюды қажет етеді. Мектептердегі нақты
міндеттердің бірі білім беру кезеңінде балалардың психологиялық деңгейінің
дамуын, олардың әрі қарай білім алу, күрделі білімді жеткілікті қабылдау,
әр салада болсын біліктерін жетілдіру негізінде, еліміздегі үздіксіз білім
беру саласының 12- жылдық білім беру жүйесіне өтуі ғылым, білім саласында
үлкен жаңалық болып табылады. Халықтық білім беру ордасындағы психолог-
мамандар күнделікті өмірде баланың мектептегі оқуға психологиялық
дайындығын анықтып, 12- жылдық білім беру жүйесі енгізілген мектептерге
қабылдаудағы психологялық ерекшеліктерін анықтау мәселелерімен жиі
жолығады. Осыған байланысты әр психолог өзінің жетік білім деңгейіне,
біліктілігіне байланысты балалық мектепке дайындығын әртүрлі әдістемелік
тәсілдерді пайдалана отырып анықтайды. Сондықтан да Қазақстандағы
педагогикалық психология ғылымының осындай көкейкесті мәселелерін ескере
отырып. Қазіргі таңда ұлт мектептеріне қабылдаудағы бастауыш сынып
оқушыларының психологиялық ерекшеліктерін анықтап, сипаттап бермекпіз.
Курстық жұмыстың өзектілігі: ертеңгі күннің бүгінгі күннен асып түсуіне
ықпал етіп, адамзат қоғамын алға қарай жетелеуші құдіретті күш тек
білім-ге ғана тіреледі. Білім беруге заман талабы тұрғысынан жеке тұлғаны
дамыту-дағы қоғамның рухани және адамгершілік құндылықтарын
қалыптасты-руда білім беру саласы–баса назар аударарлық мәселе.
Курстық жұмыстың мақсаты: 12 жылдық білім беру жүйесін зерттеп талдау.
Зерттеу пәні: мектепке дайындық компоненттері.
Зерттеу болжамы: 12 жылдық мектепке бастауыш сынып оқушыларын қабылдау үшін
даярлық компоненттерін айқындалды.
Курстық жұмыстың міндеттері:
- білім беру жүйесіндегі 12 жылдыққа өту мәслелесінің мазмұнын зерттеу;
- алматы қаласында 12 жылдық білім беру экспериментінің басталуын талдау.
Курстық жұмыс кіріспеден, негізгі бөлімнен, қорытынды, пайдаланған
әдебиеттер тізімі мен қосымшалардан тұрады. Курстық жұмысымыздағы зерттеу
нәтижелері туралы мәліметтер көрнекті түрде бейнеленген.
12 жылдық білім беру жүйесі
1.1.12 жылдық білім беру жүйесінің мақсаты
12 жылдық білім беру үрдісіне көшу қажеттігін айқындап отыр.
Еліміздегі жаңа білім беру реформасы 12 жылдық білім беруге көшу арқылы
шығарма-шылықпен дамыған жеке тұлғаны қалыптастыруға бағытталған жаңа
ұлттық үлгіні жасауды, жалпыға арналған білімнен, білім әркімге
өмір бойы үлгісіне көшуді және әлемдік білім беру кеңістігіне жедел енуді
қамта-масыз етуді мақсат етеді. Осыған орай қазіргі білім беру
тәжірибесінде білім көлемін жинақтай отырып, оқу материалын жеңілдетуді,
сондай-ақ құзырлылыққа жетуге бағдарланған білім мазмұнын қарастырып отыр.
2008 оқу жылынан бастап 12
жылдық білім беруге кезең-кезеңмен көшуі басталды. Бүгінгі күні білім
беру мазмұнын жаңартуды көздейтін Қазақстан Республикасының білім беру
тұжырымдамасы жан-жақты талқыланып,
Білім және ғылым министрлігінің алқа мәжілісінде мақұлданды.
Бұл
тұжырымдама Қазақстан Республикасының Білім туралы Заңына;
Қазақстан Республикасын 2020 жылға дейін дамытудың стратегиялық
жоспарына, Қазақстан Республикасында білім беруді 2020 жылға дейін
дамытудың мемлекеттік бағдарламасына, Қазақстан Республикасының
Президенті Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстан экономикалық, әлеуметтік, саяси
жаңғырудың қарқынды жолында атты Жолдауына, Болоньдегі Еуропа елдері
білім министрлерінің кеңесіне, ЮНЕСКО-ның үздіксіз білім беру туралы
ұсыныстарына сәйкес әзірленді. Осыған орай қазіргі білім беру тәжірибесінде
білім көлемін жинақтай отырып, оқу материалын жеңілдетуді, сондай-ақ
құзырлылыққа жетуге бағдарланған білім мазмұнын қарастырып отыр.
Біздің еліміздегі қалыптасқан білім жүйесі
академиялы, түбегейлі деп бағаланатынын айта кетуіміз керек. Бірақ жыл
асқан сайын оқу бағдарламалары бойынша 11 жылда берілетін білім көлемінің
ауқымдылығы оқу жүктемесінің шектен тыс көбеюіне әкеліп, білім сапасы мен
оқушылар денсаулығына кері әсерін тигізіп отыр. Қалыптасқан бұл жағдай
оқушылардың оқуға ынтасын да төмендететінін тәжірибеден байқап жүрміз.
Осыған орай қазіргі білім беру тәжірибесінде білім көлемін жинақтай отырып,
оқу материалын жеңілдетуді, сондай-ақ құзырлылыққа жетуге бағдарланған
білім мазмұнын қарастырып отыр. Бүгінгі таңдағы еліміздің білім ұйымдарының
басты міндеті – баланың денсаулығына жағымды ықпал етуді көздейтін білім
беру ортасын құру. Біз өмір сүріп отырған уақыт алдыңғы толқынның
заманына мүлдем ұқсамайды. Бала болашағы оның жаңа тұжырымдарды түсінуі мен
қабылдай білуіне, дұрыс таңдау жасауына, бүкіл өмір бойына өзгермелі
жағдайларға тез икемделе білу қабілетіне байланысты болмақ. Осыған
байланысты мұндай тұлғаға қойылатын бірінші кезектегі нақты талап:
ойлылық, салмақтылық, белсенділік, әлеуметтік жауапкершілік, терең
білімділік, кәсіби сауаттылық т.б.
Бұл оқушының бойында қалыптасатын түпкілікті мақсат,
міндеттерін айқындауға тікелей мұрындық болады. Осыған орай қазіргі білім
беру тәжірибесінде білім көлемін жинақтай отырып, оқу материалын
жеңілдетуді, сондай-ақ құзырлылыққа жетуге бағдарланған білім мазмұнын
қарастырып отыр.
12 жылдық мектептің басты ерекшелігі – баланың жан-жақты
дамуына, өз пікірі мен ойын ашық жеткізуіне, әр адамға табиғатынан берілген
шығармашылық әлеуетін толық іске асыруына ықпал ететін, өзін-өзі танып,
келешегін айқындауға саналы түрде дайын болуға, қоғамның экономикалық,
мәдени, саяси, өміріне белсенді араласуға мүмкіндік беретін психологиялық-
педагогикалық институт ретінде қалыптасуында болып отыр. Оның жаңа
құрылымына тоқталатын болсақ, 12 жылдық білім беру жүйесі 5+5+2 сатыларынан
тұрады. Бүгінгі күні осы құрылым мен жаңа мазмұнға негізделген
жалпыға міндетті және жалпыға ортақ білім стандарттары әзірленуде.
Бүгінгі күні әлемде жалпы
білім берудің 12 жылдық мектепке арналған халықаралық стандарты қалыптасып
отыр. 12 жылдық білім берудің негізі адамның жеке тұлғалық қасиетін
қалыптастыру болып табылады. Адам тұлға болып тумайды, ол өмір сүру
барысында тәрбие арқылы қалыптасады. Тұлғалық туралы адам өзін-өзі
танып, өз өмірін өзі жасай бастағанда сөз ету керек. Білімді,
шығармашыл, бәсекелік қабілеті мол тұлға тәрбиелеу негізінде Қазақстан
Республикасында 12 жылдық жалпы орта білім беру тұжырымдамасы жасалып отыр.
2020 жылға арналған орта жалпы білім беру орындарының құрылымы мен мазмұнын
құруда республикалық эксперимент шеңберінде тәжірибелік-эксперменталды
жұмыс жүргізілуде. Егер 2020 жылға бұл экспериментке 52 мектеп қатысса,
олардың саны 104 ке жетті, ал ауылдық жерлерде олардың 45-і, қалалық 59
мектепті құрайды. Қазірдің өзінде 12 жылдық білім модельдерін байқаудан
өткізу жөніндегі экспери-менталды ұйымдар туралы оң деректер бар. Сол
ұйымдар жүзеге асырылуда.
12 жылдық білім беру жүйесі
негізінен күрделі 3 сатыдан тұрады:
Бірінші –
бастауыш (1-4 сыныптар) сыныптардың педагогтары олардың оқуға деген
ынтасын арттыруға көп көңіл бөледі, екінші – (5-10) сыныптар оқушы-
лардың базалық білімін анықтап, қарым-қатынас мәдениетін, ғылыми
әдіс-терді түсінуге баулу, ал үшінші – (11-12 сыныптар) болашақ
мамандық таң-дауды негізге алады. Бұлардан басқа да толықтыратын,
өзгертетін пробле-малар, 12 жылдық оқуға ауысудың басқа да әдістерін
табу мәселелері толып жат-ыр. Осы іспеттес тапсырма дәл осы
мақсатта арнайы құрылған Қазақстан Республикасы Білім және ғылым
министрлігінің 12 жылдық білім мәселе-лерінің Республикалық ғылыми-
тәжірибелік орталығы республикалық мемлекеттік қазыналық кәсіпорынның
құзырына берілген.
12
жылдық білім беру жүйесіне көшу-қоғамдағы елеулі өзгерістер мен адам-
дар арасындағы қарым-қатынас құралдарының қарыштап дамуына байланысты жаңа
адамды қалыптастыруды көздеген заман талабы. Әлемдік білім кеңісті-
гіндегі оқытудың озық технологияларын қамтитын жаңа білім
мазмұны шынайы жарыс, адал бәсекеге қабілетті адам тәрбиелеуді
қамтамасыз етуге тиіс.
12 жылдық оқытудағы басты мақсаты:
-
қарқынды дамып келе жатқан ортада өмір сүруге қабілетті;
- өзін-өзі дамытуға;
-
өз ойын еркін айта білуге;
- өз қалауымен қоғам талабына сай өзін көрсете білуге бейім;
-
жоғары білімді шығармашыл дамыған тұлғаны қалыптастыру.
Қазіргі ғылым мен техниканың қарыштап дамыған кезінде оқу-
білімнің, соның ішінд е болашағымыз-бүгінгі мектеп оқушысының білімі
мен тәрбие маңыз-ды мәселе. Еліміздің әлеуметтік экономикасының
дамуына өзіндік үлес қоса алатын, өзіндік ой-пікірі бар, жан-жақты
дамыған, білімді де білікті тұлға-ны дайындап, тәрбиелеу- аса
құрметті қоғамдық міндет. Себебі, ел тұтқа-сын жан-жақты білімді
ұрпақ ұстанған шақта ғана өркениет алға дамымақ.
Жас ұрпаққа
білім беруде, оларды болашақ еліміздің тұтқасы етіп тәрбиелеу-әр
ұстаздың, әрбір мектептің ең қасиетті міндеті. Осы міндеттерді
орындау мақсатында білім беру саласында да елеулі әрі ауқымды
өзгерістер өрістеу-де. Осы мақсатта мемлекетіміздің білім сапасын
арттыратын түрлі құжаттар қабылда-нып, бағдарламалар енгізілуде.
Білім беруді жаңарту –үнемі алға қарай ұмтылу мен дамыту үрдісі, бұл
білім беруде кезең-кезеңімен өтетін және алынған нәтижелерге сәйкес
түзету енгізі-ліп, талданатын өзгерістер. Сонымен қатар білім беруді
жаңарту үрдісі салт-дәстүрді, мәдени мұраны, жалпы ұлттық құндылықтарды
көздің қарашығын-дай сақтауды талап ететін тұрақты жүйелерден
тұрады. Сондықтан да 12 жылдық оқытуға көшуді жүзеге асыру – оның
қажеттілігі мен тиімділігін әр педагогтың, әр ата-ананың саналы түрде
түсінуін, қабылдауы мен оған белсен-ді түрде араласуына мүмкіндік
беруді, асқан ұқыптылық пен сезімталдықты қажет ететін үрдіс.
Баланы айналаны өз бетімен танып білуге
деген табиғи ұмтылысы негізінде құрылған оқытудағы зерттеу тәсілін
пайдалану ерекше орын алады. Зерттеуге оқытудың басты мақсаты-адамзат
мәдениетінің кез-келген саласындағы іс-әрекеттің жаңа тәсілдерін
баланың өз бетімен, шығармашылықпен, меңгеру қабілеті мен дайындығын
қалыптастыру.
Сонымен қатар,
өзіндік зерттеулер интеллектуалды және шығармашылық қабілеттерді,
ойлау және зерттеу біліктерін дамытуға мүмкіндік береді.Өзіндік
зерттеулердің көмегімен оқушылар дүниені тани келе, өздері үшін жаңа
бі-лімдерді дайын күйде алмай, өз бетімен ашады. Зерттеушілік
жұмыс бала-лардың өз қызығушылығынан басталады.
Оқытудың іске асыру тәсілдерінің бірі-жобалар
әдісі, өзінің дидактикалық негі-зі бойынша шынайы өмірде, тиімді
әрекет етуге мүмкіндік беретін қаблет-терді қалыптастыруды көздейтін,
білім берудегі құзіреттілік тәсілді қолдайтын технология.
12 жылдық білім
беру технологияларының ерекшелік жағы ол жеке тұлғалық қасиеттерге
бағдарланған оқыту, проблемалық бағытқа және шығармашы-лық сипатқа
ие, оның басты бағдары-білім беру, жаңа дүниені ашу мен із-дену
арқылы білімді іс жүзінде қолдану; баланың жалпы және арнайы қабі-
леттерін дамыту, білім біліктерді игеру мүмкіндіктерімен оларды
қолдану жолдарын көрсетеді.
Қазіргі кездегі баланың интеллектісіне, дербес ойлауын дамытуға
бағытталған, өз бетімен ізденуге даярлайтын жеке жұмыстар көптеп
беруге болады. Ба-лаларды мектепке дайындау, мектепке бейімделуін
және оқытудың жетістігін қамтамасыз ететін маңызды құрамы психологиялық
дайындық компоненттері болып табылады. Баланың жеке тұлғасының даму
мәселесін шешу, оқытудың тиімділігін арттыру, балалардың мектепте
оқуының дайындық деңгейін дұ-рыс ескере отырып, жұмыс жасау керек.
Интеллектуалдық дайындық – баланың
мектепке интеллектуалды дайын-дық компоненті оның ой — өрісін,
нақты білім қорын қарастырады. Жалпы айтқанда, мектепте оқытуға
интеллектуалды дайындықтың дамуы былай болады:
- Дифференциалдық қабылдау;
- Аналитикалық ойлау;
- Болымсызға
рационалды жақындау (фантазия рөлі);
- Есте сақтау;
- Білімге
қызығушылық;
-
Ести отырып сөйлеу және түсіну,әр түрлі символдарды қолдана білуі;
- Қол
қимылдарының,көру,қимыл кординацияларының дамуы.
Атақты психолгтардың айтуы бойынша Бала
ойын үстінде қандай болса, өскенде еңбек үстінде сондай болады
дейді. Сондықтан ойын – адамның өміртанымының алғашқы қадамы.
Оқу процесінде ойын технологиясы ерекше орын алады. Ойын технология-
сын қолдану – оқушының оқудағы танымдық іс — әрекетін және қалыпсыз
жағдайларда өз білімін қолдануға мүмкіндік береді.
Дамыта оқыту технологиясы –
шығармашылық ойлауға, сапалы дамуға, қиялдауға, есте сақтау, тіл
дамытуға бағытталған.
Бұл
технологияның ерекшелігі: оқығанын пікірсайысқа салу, сабақ құрылы-
мының тиімділігі, дидактикалық ойындар, өзіндік іс — әрекет
қарқындылы-ғы, сабақта әр оқушыға өзін — өзі көрсетуге мүмкіндік беретін
педагогикалық жағдай құру.
Бұл технологияның бір ерекшелігі жақсы, жаман оқушылар деп бөлмей,
барлық баланың ой — өрісін дамыту үшін қолайлы жағдай туғызуды мақсат
тұтуы.
Коммуникативті
оқыту технологиясы – сабақта диалогтық және монологтық оқытудағы
жағдайды жасайды. Коммуникативтік әдіс оқушылардың таным-дық оқу іс —
әрекетін ұйымдастырудың негізгі құралы болып табылады. Коммуникативтік
әдісті қолдану кезінде қарым – қатынас дағдысы, тұлғаның адамгершілік
қасиеті, өзінің ортақ мақсаты тілегіне бағына білуін қалыптасты-рады.
Жоғарыда көрсетілген барлық технологияларды
орынды, шеберлікпен қолдана білсе, үлкен нәтижеге жетуге болатынын және
жоғары дидактикалық жетістік-терді байқауға болатындығы анық. Осыған
орай жеке тұлғаны жан – жақты дамытуда жеке тұлғаға бағытталған сабақ
құрылымының технологиясы да, мұғалімге қойылатын талап та өзге
болуы тиіс.
Жеке тұлғаға бағытталған сабақ дегеніміз – оқушыға
деген құрмет, ізгі қа-тынас, оқушылардың тұлғалық ерекшеліктері
ашылатын, қасиеттері қалыпта-сатын, мүмкіндіктері жүзеге асырылатын
оқыту жағдаяты, сахналық алаң. Осындай сабақты жобалау және өткізу
технологиясы мұғалімді жаңа, бұрын таныс емес кәсіби позицияға қояды:
әр баланың жеке даму процесіне, оның тұлғалық қалыптасуына кешенді
педагогикалық бақылау жүргізетін, ол бір мезгілде пән мұғалімі де,
психолог та болуы тиіс.
12 жылдық білім беру жағдайында мұғалім осы
компоненттерге сүйене от-ырып, әрбір технологияны өздік жолда әдіс –
тәсілдермен ерекшелендіріп, өз өмірлік және педагогикалық тәжірибесін
пайдаланып, балаларды бірлескен әрекеттерге тартудың әр алуан
түрлі әдістерін, өз бойында бар мүмкіндік-терін жүзеге асыруды
ықпал етсе, оқушының мінез -құлқында мінезі, тала-бы, темпераменті,
көзқарасы, талғамы байқалып, үнемі өзін – өзі үйретуі, өзін - өзі
тәрбиелеуі,өзін — өзі дамыту, өз іс әрекеттеріне өзгеріс енгізе алуы,
өзін үнемі жетілдіріп отыруы және рефлексиялық қажеттілікті талап
етеді.
Балаларды сүйетін, өз пәнін жетік меңгерген, психология, педагогиканы
тер-ең меңгерген – жаңашыл мұғалімнің алдында білім алған бастауыш
сатыны бітірген жеке тұлғаның бейнесі жоғары болуы тиіс.
1.2.12 жылдық мектептің эксперименттік бастауыш сыныптарында оқытуды
ұйымдастырудың ерекшеліктері
12 жылдық білім беру моделі бастауыш мектепте білім берудің
құрылымы мен мазмұнын жетілдіру эксперименті шеңберінде апробацияланатын
білім мен тәрбиенің жаңа мазмұнын және жаңа тәсілдерін жобалау мен
моделдеуді талап етеді.
Денсаулық жағдайының мониторингі эксперименттік мектептерде
денсаулық пен салауатты өмір салты түсінігін қалыптастыру жұмысы
жүргізілгендігін көрсетеді:
• Дене бітімі мен көз жанары бұзылуының алдын алу;
• Санитарлық нормалар мен ережелерді сақтау;
• Балалардың психологиялық-физиологиялық ерекшеліктеріне сәйкес оқу
процесін тиімді ұйымдастыру;
• Қозғалу белсенділігі;
• Теңдестірілген тамақтануды ұйымдастыру.
Оқу процесін, салауатты өмір салтын, теңдестірілген тамақтануды,
қозғалу белсенділігін үйрету ісі мұғалімдердің төменде көрсетілген іс-
әрекеттерді қолданатындығын аңғартты:
• Денсаулық сақтау технологиясын;
• Арттерапияны;
• Ертегітерапияны;
• Басқа, мойынға, көз бен саусақтарға арналған жаттығулар-дың
сауықтыру кешенін өткізуді;
• Динамикалық тыныс.
Жоғарыда аталған іс-әрекеттер балалардың денсаулығын сақтау мен
нығайтуға ықпал етеді.
Ата-аналарға балаларының қызығушылықтарын анықтау үшін сауалнама
жүргізілді. Сауалнама жүргізу нәтижесі бойынша: бірінші сынып оқушылары
үшін қозғалыс ойындары көрсетілген іс-әрекеттердің негізгісі болып қалады.
Талдау жасау барысында балалар бос уақыттарында сурет салуды, сөзжұмбақ
шешуді, сүйікті ойыншықтарымен ойнау мен танымдық теле бағдарламаларды және
ертегілерді көруді, мектептен тыс үйірмелерге баруды ұнататындықтары
белгілі болады.
Бүлдіршіндер үлкен ықыласпен бір-бірімен ойнайды, бірақ сауалнама
жүргізу барысында ер балалардың ер балалармен, ал қыз балалардың қыз
балалармен ойнағанды ұнататындығы аңғарылады.
Бұл да балалардың осы жастағы ерекшеліктері болып табылады. Дегенмен, өз
қатарластарымен қарым-қатынас жасамайтын, жеке ойнағанды қалайтын балалар
да бар. Бұл баланың қарым-қатынасының жеткіліксіз қалыптасуы мен ойындық іс-
әрекетінің төмен деңгейде дамуын білдіреді.
Осы ктегориядағы балалар ерекше көңіл бөлуді және оларды әлеуметтендіру
бойынша қосымша жұмыс атқаруды талап етеді.
Жоғарыда аталған сауалнама мұғалімге әр бүлдіршіннің қызығушылығының әр
түрлілігін және баланың отбасындағы тәрбие стилін анықтауға мүмкіндік
береді. Осы мәліметтер негізгі құзіреттілік пен тұлғаның тиімді
әлеуметтенуі үшін қолданылады.
Эксперимент мектептегі оқу-тәрбиелік процестің басты объектісі
субъективті қарым-қатынас пен іс-әрекет және әлеуметтік-құнды қарым-
қатынасты жақтаушы болып табылады.
12 жылдық оқытуға көшу шығармашылық, зерттеу тұлғасын дамытуға ба-
ғытталған жаңа модель болып табылатын Қазақстандық білім беруді
модернизациялаудың стратегиялық міндеттерін табысты шешуге мүмкіндік
тудырады. 12 жылдық білім беру моделі секілді оқытудың жаңа технологиясын
(оқушының зерттеу және жобалау іс-әрекеті енген және жеке-бейіндік оқыту
мен белгілемей оқыту технологиялары) тәжірибеге енгізу ісі бастапқы оқыту
жүйесін жетілдірудің негізгі бағыты болып табылады.
Айналадағылардың өзіндік оқып үйренуіне баланың шынайы талпынысы
негізінде құрылған оқыту ісіне зерттеушілік дағдыны қолдану. Оқушлардың
өзіндік зерттеуі олардың қажеттіліктері мен мүдделерін қанағаттандыруға
ықпал етеді. Мектеп оқушыларының өзіндік зерттеу көмегімен қоршаған әлемді
тани отырып, оны дайын күйінде пайдаланбай, өздеріне жаңа білім ашады.
Жобалау тәсілі оқытуды жүзеге асыру тәсілдерінің бірі, яғни шынайы өмірде
тиімді іс-әрекет жасайтын, өзінің дидактикалық мәні бойынша қабілеттерді
қалыптастыруға көзделген білім берудегі біліктілік тәсілін қолдайтын
технология болып табылады.
Айналадағылардың өзіндік оқып үйренуіне баланың шынайы талпыны-сы
негізінде құрылған оқыту ісіне зерттеушілік дағдыны қолдану. Оқушылардың
өзіндік зерттеуі олардың қажеттіліктері мен мүдделерін қанағаттандыруға
ықпал етеді. Мектеп оқушыларының өзіндік зерттеу көмегімен қоршаған әлемді
тани отырып, оны дайын күйінде пайдаланбай, өздеріне жаңа білім ашады.
Жобалау тәсілі оқытуды жүзеге асыру тәсілдерінің бірі, яғни шынайы өмірде
тиімді іс-әрекет жасайтын, өзінің дидактикалық мәні бойынша қабілеттерді
қалыптастыруға көзделген білім берудегі біліктілік тәсілін қолдайтын
технология болып табылады.
Оқушылардың жобалау іс-әрекеті субъективті жаңа өнім алуға көзделген.
Осымен қоса жобалау іс-әрекетінің алгоритмі оқушының іс-әрекетінде
принципті түрде сақталады. Оқушылардың көздеген мақсаттарынан өзге, оқушы
ықпал ететін шынайылық және ол туралы ақпарат емес, педагогқа әсер ететін
оқушының білім нәтижесіне қатысты дидактикалық мақсат маңызды. Дидактикалық
мақсаттарға қол жеткізу алгоритмі оқушының жобалау іс-әрекетін қамтамасыз
ететін және алып жүретін әдіс-тәсілдері жиынтығында аңғарылады.
Сондай-ақ тиімді бағыттың бірі – балаларға білім берудегі жеке іс-
әрекеттік тәсілді жүзеге асыру, яғни бұл бағыт баланың нәтижелі дамуына,
тұлға болып қалыптасу мүмкіндігін арттыруға, қазіргі заманғы динамикалық
қоғамда оның бейімделуіне ықпал етеді. Жеке-бейіндік оқыту проблемалық-
бағыттық және шығармашылық сипатқа ие бола отырып, білім алу мен оларды
жаңалықтар ашу және іздестіру жолымен тікелей практикалық қолдануды талап
етеді.
Соңғы он жыл ішіндегі қазіргі заманғы білім беру мазмұнындағы осы
өзгерістер жалпы оқу біліктіліктерін қалыптастыруға, өзіндік оқу қызметін
дамытуға арналған оқытудың негізгі мақсаты ретінде басты пәндік білім,
біліктілікпен дағдыдан ауыстыру бағалау жүйесін өзгертуге де әкеліп соғады.
Белгілемей оқыту-бастауыш мектепте 5 баллдық жүйемен кемшіліктерді
болдырмауға мүмкіндік тудыратын бағалау үшін жаңа тәсілдерді іздестіру.
Белгілемей оқыту көптеген теориялық жіне эксперименттік зерттеу
проблемалары қолданыстағы белгілерді зақымдайтын сипатын еңсеруге, оқытудың
оқу мотивациясы мен өз бетінше оқуын арттыруға, оқу процесін даралауға,
оқытуды гуманизациялауға ықпал ететін оқу жағдайын жасауға бағытталған.
Бастауыш мектепте портфолио қолдану бірінші кезекте мектептің кіші
жастағы балаларының психофизиологиялық ерекшеліктеріне негізделген.
Портфолио көбіне мазмұндық бағалауға бейімделген, өзін-өзі бағалау және
өзін-өзі қадағалау ісіне баланың қабілетін қалыптастыруға қолайлы жағдай
тудырып, оны осыған үйретеді, сондай-ақ дәл керек уақытына, яғни оқытудың
бастапқы сатысында толыққанды оқу қызметінің компонентерін қалыптастырады.
Бастауыш білім беру құрылымы мен мазмұнының осы жаңа моделін енгізу
бастапқы оқытудың басым мақсатына, яғни оқушы тұлғасына толық үйлесімді
дамуы оның интеллектуалдық және адамгершілік қасиеттерін, танымдық
белсенділігін, жас және жеке ерекшеліктерне сәйкес өзіндік ойлау
қабілеттерін дамытуға қол жеткізуге мүмкіндік тудырады.
Бастапқы білім беру ісі оқушыларға оқуды, жазуды, есептеуді, оқу
қызметінің негізгі біліктілігі мен дағдыларын, теориялық ойлау
элементтерін, оқу әрекеттерін өзіт бақылаудың қарапайым дағдыларын, өзін-
өзі ұстау және сөйлеу мәдениетін, жеке гигиена негіздері мен салауатты өмір
салтын меңгеруді қамтамасыз етуі тиіс.
Бастауыш мектепте оқыту екі деңгейде өтеді:
1) оқушылардың жалпы білім беру даярлығы-ғылым негіздерін оқыту оқу
жоспарының инвариантты бөлімінде белгіленген оқу құралдары мен сағат
көлемінің тізбесіне сәйкес жүзеге асырылады;
2) оқушылардың жалпы даму даярлығы-ол үшін олардың қызығушылығы мен
қабілеттерін ескере отырып, оқушылардың шығармашылық даму мақсатында оқу
жоспарының вариативтік жүктемесін қолдану ұсынылады.
Бастауыш мектептегі негізгі рөл рухани-адамгершілік құндылықтарды,
интеллекті, танымдық белсенділікті, баланың қоршаған әлеммен қатынас
әрекетін қалыпастыруға бөлінген.
Мектепке дейінгі жастағы балаларды бірінші сыныпқа қабылдау барысында
олардың функционалдық сауаттылық негіздерін меңгеру деңгейін емес,
мектепегі оқыту ісіне баланың жалпы даярлығын тексере отырып, көрсетілген
мақсатқа бейімделген жөн.
Мұғалім бірінші сынып оқушыларымен жұмыс істеу кезінде мектепке дейінгі жас
деңгейін ескеріп, мектепке дейіңгі жаста қалыптаспаған қасиеттерін түзету
бойынша арнайы көмек, интенсивті даму жағдайында жеке істерді қамтамасыз
етуі тиіс.
Оқу процесінде қолайлы психологиялық климат тудыру, оқушылармен жұмыс
барысында тиісті технологияларды, әр түрлі ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3-4
12 жылдық білім беру жүйесі
1.1 12 жылдық білім беру
жүйесініңмақсаты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .5-8
1.2 12 жылдық мектептің эксперименттік бастауыш сыныптарында оқытуды
ұйымдастырудың
ерекшеліктері ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ..9-12
1.3 12 жылдық мектеп жағдайында бейіндік оқыту арқылы оқушы тұлғасын
әлеуметтендіру ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 13-16
1.4 12 жылдық мектептің бастауыш сынып мұғалімдерінің кәсіби
құзіреттілікте-
рін
жетілдіру ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...17-19
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 20-21
Пайдаланылған әдебиеттер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... 22-23
Кіріспе
ХХІ ғасырда еліміздің болашағын алға қарай жетелеуші ұрпаққа білім беруді
қамтамасыз ететін жалпы және орта білім беру саласына түбегейлі өзгеріс,
яғни 12 жылдық жалпы және орта білім беру жүйесін енгізу – баса назар
аударарлық мәселе. Осы мектептің негізінде білім беру мерзімін 12 жылға
ұзартуды психологиялық және физиологиялық тұрғыда болады. Біздің
қоғамымыздың саяси және әлеуметтік-экономикалық құрылымындағы қайта құрулар
алдыңғы қатарға халыққа білім беру жүйесіне қойылатын жаңа талаптарды
тудырды.
ХХI ғасыр мектебінің маңызды мақсаты балаларды оқытудың барысында олардың
түрлі салада жеткілікті түрде күрделі білімдерді, икемдер мен дағдыларды
игеруді талап ететін олардың одан кейінгі оқуына толыққанды негіз бола
алатын психикалық дамудың ерекшеліктерін анықтау болып табылады.
Сондықтан, көздеген мақсатымызға жету үшін 12 жылдық білім беру жүйесін
енгізген болатын. Ал 12 жылдық білім беру жүйесі бойынша бастауыш сыныпқа
оқушыларды қабылдау мәселесі теория әрі тәжірибе жүзінде талдау мен енгізу
мәселесі көптеген уақытты талап етеді.
Баланың жеке басын жан — жақты дамыту мен мектепке даярлау ісі бүгінгі
таңда білім беру саласындағы аса маңызды. Жалпы білім беретін мектептерде 1-
сыныпқа қабылданған оқушылардың оқу жүйесінде айтарлықтай қиыншылықтарға
кезігеді. Алғаш баланы мектепке берерде оның биологиялық жасы мен мектепке
психологиялық даярлығының көрсеткішін өлшеп шығару — бүгінгі күн талабы.
Бастуыш сынып оқушының жаңа ортаға түсуіне байланысты көңіл — күйінің
сипаты, сынып сабақтық жүйеге қаншалықты төзімді оның еріктік қасиеттері,
жазбаша білімдерді игерудегі таным процестерінің даму деңгейлері тексеріле
бермейді. Сондықтан баланың мектептегі оқу жүйесіне педагогикалық —
психологиялық тұрғыдан әлі де толық қарастырылып,талдануы тиіс.
Мектепке жаңадан келген бала даралық сапаларымен таныла отырып, бір ортаға
бейімделу кезеңін бастап кешіреді. Бұл жолдағы қиындықтар, яғни баланың
құрдастарымен, сабаққа көзқарасы, өзіндік сана сезімі, тіл табысуы, сөйлеу
ерекшелігі, түсіну, ұғыну деңгейлері – осының бәрі бала психикасына едәуір
әсер етеді. Мұғалімге оқушының жай- күйін бақылап, жаңа ортаға баулу үшін
оқушылардың психикалық ерекшеліктері туралы алғашқы деректер өте қажет. Бұл
деректер баланың мектептегі оқуға психологиялық тұрғыдан даярлығын анықтау
барысында алынады. Ал психологиялық даярлықты анықтау ісін арнайы маман-
психодиагност немесе психолог жүргізуі керек. Сондықтан бастауыш сынып
оқушыларының тұлғалық психикалық даярлық диогностикасын анықтап алудың
жалпы теориялық және практикалық жүзіндегі тиімділігін ғылыми тұрғыда
негіздеу қажет.
Халыққа білім беру мекемелерінде жұмыс істейтін тәжірибелі психологтар
балалардың мектепке оқуға психологиялық дайындығын анықтау мәселесімен жиі
кездеседі. Сонымен бірге, әр психолог өзінің шамасына, теориялық
қалауларына және мүмкіндіктеріне қарай 12 жылдық білім беру жүйесі бойынша
енгізілген мектепке бастауыш сынып оқушыларын қабылдауда психологиялық
ерекшеліктеріне байланысты қабылдауда.
Қоғамымыздың әлеуметтік – экономикалық және саяси құрылымының түпкілікті
жаңаруына байланысты бірінші міндет халықтық білім жүйесін жаңаша
тұжырымдама жасап жаңаша талап қоюды қажет етеді. Мектептердегі нақты
міндеттердің бірі білім беру кезеңінде балалардың психологиялық деңгейінің
дамуын, олардың әрі қарай білім алу, күрделі білімді жеткілікті қабылдау,
әр салада болсын біліктерін жетілдіру негізінде, еліміздегі үздіксіз білім
беру саласының 12- жылдық білім беру жүйесіне өтуі ғылым, білім саласында
үлкен жаңалық болып табылады. Халықтық білім беру ордасындағы психолог-
мамандар күнделікті өмірде баланың мектептегі оқуға психологиялық
дайындығын анықтып, 12- жылдық білім беру жүйесі енгізілген мектептерге
қабылдаудағы психологялық ерекшеліктерін анықтау мәселелерімен жиі
жолығады. Осыған байланысты әр психолог өзінің жетік білім деңгейіне,
біліктілігіне байланысты балалық мектепке дайындығын әртүрлі әдістемелік
тәсілдерді пайдалана отырып анықтайды. Сондықтан да Қазақстандағы
педагогикалық психология ғылымының осындай көкейкесті мәселелерін ескере
отырып. Қазіргі таңда ұлт мектептеріне қабылдаудағы бастауыш сынып
оқушыларының психологиялық ерекшеліктерін анықтап, сипаттап бермекпіз.
Курстық жұмыстың өзектілігі: ертеңгі күннің бүгінгі күннен асып түсуіне
ықпал етіп, адамзат қоғамын алға қарай жетелеуші құдіретті күш тек
білім-ге ғана тіреледі. Білім беруге заман талабы тұрғысынан жеке тұлғаны
дамыту-дағы қоғамның рухани және адамгершілік құндылықтарын
қалыптасты-руда білім беру саласы–баса назар аударарлық мәселе.
Курстық жұмыстың мақсаты: 12 жылдық білім беру жүйесін зерттеп талдау.
Зерттеу пәні: мектепке дайындық компоненттері.
Зерттеу болжамы: 12 жылдық мектепке бастауыш сынып оқушыларын қабылдау үшін
даярлық компоненттерін айқындалды.
Курстық жұмыстың міндеттері:
- білім беру жүйесіндегі 12 жылдыққа өту мәслелесінің мазмұнын зерттеу;
- алматы қаласында 12 жылдық білім беру экспериментінің басталуын талдау.
Курстық жұмыс кіріспеден, негізгі бөлімнен, қорытынды, пайдаланған
әдебиеттер тізімі мен қосымшалардан тұрады. Курстық жұмысымыздағы зерттеу
нәтижелері туралы мәліметтер көрнекті түрде бейнеленген.
12 жылдық білім беру жүйесі
1.1.12 жылдық білім беру жүйесінің мақсаты
12 жылдық білім беру үрдісіне көшу қажеттігін айқындап отыр.
Еліміздегі жаңа білім беру реформасы 12 жылдық білім беруге көшу арқылы
шығарма-шылықпен дамыған жеке тұлғаны қалыптастыруға бағытталған жаңа
ұлттық үлгіні жасауды, жалпыға арналған білімнен, білім әркімге
өмір бойы үлгісіне көшуді және әлемдік білім беру кеңістігіне жедел енуді
қамта-масыз етуді мақсат етеді. Осыған орай қазіргі білім беру
тәжірибесінде білім көлемін жинақтай отырып, оқу материалын жеңілдетуді,
сондай-ақ құзырлылыққа жетуге бағдарланған білім мазмұнын қарастырып отыр.
2008 оқу жылынан бастап 12
жылдық білім беруге кезең-кезеңмен көшуі басталды. Бүгінгі күні білім
беру мазмұнын жаңартуды көздейтін Қазақстан Республикасының білім беру
тұжырымдамасы жан-жақты талқыланып,
Білім және ғылым министрлігінің алқа мәжілісінде мақұлданды.
Бұл
тұжырымдама Қазақстан Республикасының Білім туралы Заңына;
Қазақстан Республикасын 2020 жылға дейін дамытудың стратегиялық
жоспарына, Қазақстан Республикасында білім беруді 2020 жылға дейін
дамытудың мемлекеттік бағдарламасына, Қазақстан Республикасының
Президенті Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстан экономикалық, әлеуметтік, саяси
жаңғырудың қарқынды жолында атты Жолдауына, Болоньдегі Еуропа елдері
білім министрлерінің кеңесіне, ЮНЕСКО-ның үздіксіз білім беру туралы
ұсыныстарына сәйкес әзірленді. Осыған орай қазіргі білім беру тәжірибесінде
білім көлемін жинақтай отырып, оқу материалын жеңілдетуді, сондай-ақ
құзырлылыққа жетуге бағдарланған білім мазмұнын қарастырып отыр.
Біздің еліміздегі қалыптасқан білім жүйесі
академиялы, түбегейлі деп бағаланатынын айта кетуіміз керек. Бірақ жыл
асқан сайын оқу бағдарламалары бойынша 11 жылда берілетін білім көлемінің
ауқымдылығы оқу жүктемесінің шектен тыс көбеюіне әкеліп, білім сапасы мен
оқушылар денсаулығына кері әсерін тигізіп отыр. Қалыптасқан бұл жағдай
оқушылардың оқуға ынтасын да төмендететінін тәжірибеден байқап жүрміз.
Осыған орай қазіргі білім беру тәжірибесінде білім көлемін жинақтай отырып,
оқу материалын жеңілдетуді, сондай-ақ құзырлылыққа жетуге бағдарланған
білім мазмұнын қарастырып отыр. Бүгінгі таңдағы еліміздің білім ұйымдарының
басты міндеті – баланың денсаулығына жағымды ықпал етуді көздейтін білім
беру ортасын құру. Біз өмір сүріп отырған уақыт алдыңғы толқынның
заманына мүлдем ұқсамайды. Бала болашағы оның жаңа тұжырымдарды түсінуі мен
қабылдай білуіне, дұрыс таңдау жасауына, бүкіл өмір бойына өзгермелі
жағдайларға тез икемделе білу қабілетіне байланысты болмақ. Осыған
байланысты мұндай тұлғаға қойылатын бірінші кезектегі нақты талап:
ойлылық, салмақтылық, белсенділік, әлеуметтік жауапкершілік, терең
білімділік, кәсіби сауаттылық т.б.
Бұл оқушының бойында қалыптасатын түпкілікті мақсат,
міндеттерін айқындауға тікелей мұрындық болады. Осыған орай қазіргі білім
беру тәжірибесінде білім көлемін жинақтай отырып, оқу материалын
жеңілдетуді, сондай-ақ құзырлылыққа жетуге бағдарланған білім мазмұнын
қарастырып отыр.
12 жылдық мектептің басты ерекшелігі – баланың жан-жақты
дамуына, өз пікірі мен ойын ашық жеткізуіне, әр адамға табиғатынан берілген
шығармашылық әлеуетін толық іске асыруына ықпал ететін, өзін-өзі танып,
келешегін айқындауға саналы түрде дайын болуға, қоғамның экономикалық,
мәдени, саяси, өміріне белсенді араласуға мүмкіндік беретін психологиялық-
педагогикалық институт ретінде қалыптасуында болып отыр. Оның жаңа
құрылымына тоқталатын болсақ, 12 жылдық білім беру жүйесі 5+5+2 сатыларынан
тұрады. Бүгінгі күні осы құрылым мен жаңа мазмұнға негізделген
жалпыға міндетті және жалпыға ортақ білім стандарттары әзірленуде.
Бүгінгі күні әлемде жалпы
білім берудің 12 жылдық мектепке арналған халықаралық стандарты қалыптасып
отыр. 12 жылдық білім берудің негізі адамның жеке тұлғалық қасиетін
қалыптастыру болып табылады. Адам тұлға болып тумайды, ол өмір сүру
барысында тәрбие арқылы қалыптасады. Тұлғалық туралы адам өзін-өзі
танып, өз өмірін өзі жасай бастағанда сөз ету керек. Білімді,
шығармашыл, бәсекелік қабілеті мол тұлға тәрбиелеу негізінде Қазақстан
Республикасында 12 жылдық жалпы орта білім беру тұжырымдамасы жасалып отыр.
2020 жылға арналған орта жалпы білім беру орындарының құрылымы мен мазмұнын
құруда республикалық эксперимент шеңберінде тәжірибелік-эксперменталды
жұмыс жүргізілуде. Егер 2020 жылға бұл экспериментке 52 мектеп қатысса,
олардың саны 104 ке жетті, ал ауылдық жерлерде олардың 45-і, қалалық 59
мектепті құрайды. Қазірдің өзінде 12 жылдық білім модельдерін байқаудан
өткізу жөніндегі экспери-менталды ұйымдар туралы оң деректер бар. Сол
ұйымдар жүзеге асырылуда.
12 жылдық білім беру жүйесі
негізінен күрделі 3 сатыдан тұрады:
Бірінші –
бастауыш (1-4 сыныптар) сыныптардың педагогтары олардың оқуға деген
ынтасын арттыруға көп көңіл бөледі, екінші – (5-10) сыныптар оқушы-
лардың базалық білімін анықтап, қарым-қатынас мәдениетін, ғылыми
әдіс-терді түсінуге баулу, ал үшінші – (11-12 сыныптар) болашақ
мамандық таң-дауды негізге алады. Бұлардан басқа да толықтыратын,
өзгертетін пробле-малар, 12 жылдық оқуға ауысудың басқа да әдістерін
табу мәселелері толып жат-ыр. Осы іспеттес тапсырма дәл осы
мақсатта арнайы құрылған Қазақстан Республикасы Білім және ғылым
министрлігінің 12 жылдық білім мәселе-лерінің Республикалық ғылыми-
тәжірибелік орталығы республикалық мемлекеттік қазыналық кәсіпорынның
құзырына берілген.
12
жылдық білім беру жүйесіне көшу-қоғамдағы елеулі өзгерістер мен адам-
дар арасындағы қарым-қатынас құралдарының қарыштап дамуына байланысты жаңа
адамды қалыптастыруды көздеген заман талабы. Әлемдік білім кеңісті-
гіндегі оқытудың озық технологияларын қамтитын жаңа білім
мазмұны шынайы жарыс, адал бәсекеге қабілетті адам тәрбиелеуді
қамтамасыз етуге тиіс.
12 жылдық оқытудағы басты мақсаты:
-
қарқынды дамып келе жатқан ортада өмір сүруге қабілетті;
- өзін-өзі дамытуға;
-
өз ойын еркін айта білуге;
- өз қалауымен қоғам талабына сай өзін көрсете білуге бейім;
-
жоғары білімді шығармашыл дамыған тұлғаны қалыптастыру.
Қазіргі ғылым мен техниканың қарыштап дамыған кезінде оқу-
білімнің, соның ішінд е болашағымыз-бүгінгі мектеп оқушысының білімі
мен тәрбие маңыз-ды мәселе. Еліміздің әлеуметтік экономикасының
дамуына өзіндік үлес қоса алатын, өзіндік ой-пікірі бар, жан-жақты
дамыған, білімді де білікті тұлға-ны дайындап, тәрбиелеу- аса
құрметті қоғамдық міндет. Себебі, ел тұтқа-сын жан-жақты білімді
ұрпақ ұстанған шақта ғана өркениет алға дамымақ.
Жас ұрпаққа
білім беруде, оларды болашақ еліміздің тұтқасы етіп тәрбиелеу-әр
ұстаздың, әрбір мектептің ең қасиетті міндеті. Осы міндеттерді
орындау мақсатында білім беру саласында да елеулі әрі ауқымды
өзгерістер өрістеу-де. Осы мақсатта мемлекетіміздің білім сапасын
арттыратын түрлі құжаттар қабылда-нып, бағдарламалар енгізілуде.
Білім беруді жаңарту –үнемі алға қарай ұмтылу мен дамыту үрдісі, бұл
білім беруде кезең-кезеңімен өтетін және алынған нәтижелерге сәйкес
түзету енгізі-ліп, талданатын өзгерістер. Сонымен қатар білім беруді
жаңарту үрдісі салт-дәстүрді, мәдени мұраны, жалпы ұлттық құндылықтарды
көздің қарашығын-дай сақтауды талап ететін тұрақты жүйелерден
тұрады. Сондықтан да 12 жылдық оқытуға көшуді жүзеге асыру – оның
қажеттілігі мен тиімділігін әр педагогтың, әр ата-ананың саналы түрде
түсінуін, қабылдауы мен оған белсен-ді түрде араласуына мүмкіндік
беруді, асқан ұқыптылық пен сезімталдықты қажет ететін үрдіс.
Баланы айналаны өз бетімен танып білуге
деген табиғи ұмтылысы негізінде құрылған оқытудағы зерттеу тәсілін
пайдалану ерекше орын алады. Зерттеуге оқытудың басты мақсаты-адамзат
мәдениетінің кез-келген саласындағы іс-әрекеттің жаңа тәсілдерін
баланың өз бетімен, шығармашылықпен, меңгеру қабілеті мен дайындығын
қалыптастыру.
Сонымен қатар,
өзіндік зерттеулер интеллектуалды және шығармашылық қабілеттерді,
ойлау және зерттеу біліктерін дамытуға мүмкіндік береді.Өзіндік
зерттеулердің көмегімен оқушылар дүниені тани келе, өздері үшін жаңа
бі-лімдерді дайын күйде алмай, өз бетімен ашады. Зерттеушілік
жұмыс бала-лардың өз қызығушылығынан басталады.
Оқытудың іске асыру тәсілдерінің бірі-жобалар
әдісі, өзінің дидактикалық негі-зі бойынша шынайы өмірде, тиімді
әрекет етуге мүмкіндік беретін қаблет-терді қалыптастыруды көздейтін,
білім берудегі құзіреттілік тәсілді қолдайтын технология.
12 жылдық білім
беру технологияларының ерекшелік жағы ол жеке тұлғалық қасиеттерге
бағдарланған оқыту, проблемалық бағытқа және шығармашы-лық сипатқа
ие, оның басты бағдары-білім беру, жаңа дүниені ашу мен із-дену
арқылы білімді іс жүзінде қолдану; баланың жалпы және арнайы қабі-
леттерін дамыту, білім біліктерді игеру мүмкіндіктерімен оларды
қолдану жолдарын көрсетеді.
Қазіргі кездегі баланың интеллектісіне, дербес ойлауын дамытуға
бағытталған, өз бетімен ізденуге даярлайтын жеке жұмыстар көптеп
беруге болады. Ба-лаларды мектепке дайындау, мектепке бейімделуін
және оқытудың жетістігін қамтамасыз ететін маңызды құрамы психологиялық
дайындық компоненттері болып табылады. Баланың жеке тұлғасының даму
мәселесін шешу, оқытудың тиімділігін арттыру, балалардың мектепте
оқуының дайындық деңгейін дұ-рыс ескере отырып, жұмыс жасау керек.
Интеллектуалдық дайындық – баланың
мектепке интеллектуалды дайын-дық компоненті оның ой — өрісін,
нақты білім қорын қарастырады. Жалпы айтқанда, мектепте оқытуға
интеллектуалды дайындықтың дамуы былай болады:
- Дифференциалдық қабылдау;
- Аналитикалық ойлау;
- Болымсызға
рационалды жақындау (фантазия рөлі);
- Есте сақтау;
- Білімге
қызығушылық;
-
Ести отырып сөйлеу және түсіну,әр түрлі символдарды қолдана білуі;
- Қол
қимылдарының,көру,қимыл кординацияларының дамуы.
Атақты психолгтардың айтуы бойынша Бала
ойын үстінде қандай болса, өскенде еңбек үстінде сондай болады
дейді. Сондықтан ойын – адамның өміртанымының алғашқы қадамы.
Оқу процесінде ойын технологиясы ерекше орын алады. Ойын технология-
сын қолдану – оқушының оқудағы танымдық іс — әрекетін және қалыпсыз
жағдайларда өз білімін қолдануға мүмкіндік береді.
Дамыта оқыту технологиясы –
шығармашылық ойлауға, сапалы дамуға, қиялдауға, есте сақтау, тіл
дамытуға бағытталған.
Бұл
технологияның ерекшелігі: оқығанын пікірсайысқа салу, сабақ құрылы-
мының тиімділігі, дидактикалық ойындар, өзіндік іс — әрекет
қарқындылы-ғы, сабақта әр оқушыға өзін — өзі көрсетуге мүмкіндік беретін
педагогикалық жағдай құру.
Бұл технологияның бір ерекшелігі жақсы, жаман оқушылар деп бөлмей,
барлық баланың ой — өрісін дамыту үшін қолайлы жағдай туғызуды мақсат
тұтуы.
Коммуникативті
оқыту технологиясы – сабақта диалогтық және монологтық оқытудағы
жағдайды жасайды. Коммуникативтік әдіс оқушылардың таным-дық оқу іс —
әрекетін ұйымдастырудың негізгі құралы болып табылады. Коммуникативтік
әдісті қолдану кезінде қарым – қатынас дағдысы, тұлғаның адамгершілік
қасиеті, өзінің ортақ мақсаты тілегіне бағына білуін қалыптасты-рады.
Жоғарыда көрсетілген барлық технологияларды
орынды, шеберлікпен қолдана білсе, үлкен нәтижеге жетуге болатынын және
жоғары дидактикалық жетістік-терді байқауға болатындығы анық. Осыған
орай жеке тұлғаны жан – жақты дамытуда жеке тұлғаға бағытталған сабақ
құрылымының технологиясы да, мұғалімге қойылатын талап та өзге
болуы тиіс.
Жеке тұлғаға бағытталған сабақ дегеніміз – оқушыға
деген құрмет, ізгі қа-тынас, оқушылардың тұлғалық ерекшеліктері
ашылатын, қасиеттері қалыпта-сатын, мүмкіндіктері жүзеге асырылатын
оқыту жағдаяты, сахналық алаң. Осындай сабақты жобалау және өткізу
технологиясы мұғалімді жаңа, бұрын таныс емес кәсіби позицияға қояды:
әр баланың жеке даму процесіне, оның тұлғалық қалыптасуына кешенді
педагогикалық бақылау жүргізетін, ол бір мезгілде пән мұғалімі де,
психолог та болуы тиіс.
12 жылдық білім беру жағдайында мұғалім осы
компоненттерге сүйене от-ырып, әрбір технологияны өздік жолда әдіс –
тәсілдермен ерекшелендіріп, өз өмірлік және педагогикалық тәжірибесін
пайдаланып, балаларды бірлескен әрекеттерге тартудың әр алуан
түрлі әдістерін, өз бойында бар мүмкіндік-терін жүзеге асыруды
ықпал етсе, оқушының мінез -құлқында мінезі, тала-бы, темпераменті,
көзқарасы, талғамы байқалып, үнемі өзін – өзі үйретуі, өзін - өзі
тәрбиелеуі,өзін — өзі дамыту, өз іс әрекеттеріне өзгеріс енгізе алуы,
өзін үнемі жетілдіріп отыруы және рефлексиялық қажеттілікті талап
етеді.
Балаларды сүйетін, өз пәнін жетік меңгерген, психология, педагогиканы
тер-ең меңгерген – жаңашыл мұғалімнің алдында білім алған бастауыш
сатыны бітірген жеке тұлғаның бейнесі жоғары болуы тиіс.
1.2.12 жылдық мектептің эксперименттік бастауыш сыныптарында оқытуды
ұйымдастырудың ерекшеліктері
12 жылдық білім беру моделі бастауыш мектепте білім берудің
құрылымы мен мазмұнын жетілдіру эксперименті шеңберінде апробацияланатын
білім мен тәрбиенің жаңа мазмұнын және жаңа тәсілдерін жобалау мен
моделдеуді талап етеді.
Денсаулық жағдайының мониторингі эксперименттік мектептерде
денсаулық пен салауатты өмір салты түсінігін қалыптастыру жұмысы
жүргізілгендігін көрсетеді:
• Дене бітімі мен көз жанары бұзылуының алдын алу;
• Санитарлық нормалар мен ережелерді сақтау;
• Балалардың психологиялық-физиологиялық ерекшеліктеріне сәйкес оқу
процесін тиімді ұйымдастыру;
• Қозғалу белсенділігі;
• Теңдестірілген тамақтануды ұйымдастыру.
Оқу процесін, салауатты өмір салтын, теңдестірілген тамақтануды,
қозғалу белсенділігін үйрету ісі мұғалімдердің төменде көрсетілген іс-
әрекеттерді қолданатындығын аңғартты:
• Денсаулық сақтау технологиясын;
• Арттерапияны;
• Ертегітерапияны;
• Басқа, мойынға, көз бен саусақтарға арналған жаттығулар-дың
сауықтыру кешенін өткізуді;
• Динамикалық тыныс.
Жоғарыда аталған іс-әрекеттер балалардың денсаулығын сақтау мен
нығайтуға ықпал етеді.
Ата-аналарға балаларының қызығушылықтарын анықтау үшін сауалнама
жүргізілді. Сауалнама жүргізу нәтижесі бойынша: бірінші сынып оқушылары
үшін қозғалыс ойындары көрсетілген іс-әрекеттердің негізгісі болып қалады.
Талдау жасау барысында балалар бос уақыттарында сурет салуды, сөзжұмбақ
шешуді, сүйікті ойыншықтарымен ойнау мен танымдық теле бағдарламаларды және
ертегілерді көруді, мектептен тыс үйірмелерге баруды ұнататындықтары
белгілі болады.
Бүлдіршіндер үлкен ықыласпен бір-бірімен ойнайды, бірақ сауалнама
жүргізу барысында ер балалардың ер балалармен, ал қыз балалардың қыз
балалармен ойнағанды ұнататындығы аңғарылады.
Бұл да балалардың осы жастағы ерекшеліктері болып табылады. Дегенмен, өз
қатарластарымен қарым-қатынас жасамайтын, жеке ойнағанды қалайтын балалар
да бар. Бұл баланың қарым-қатынасының жеткіліксіз қалыптасуы мен ойындық іс-
әрекетінің төмен деңгейде дамуын білдіреді.
Осы ктегориядағы балалар ерекше көңіл бөлуді және оларды әлеуметтендіру
бойынша қосымша жұмыс атқаруды талап етеді.
Жоғарыда аталған сауалнама мұғалімге әр бүлдіршіннің қызығушылығының әр
түрлілігін және баланың отбасындағы тәрбие стилін анықтауға мүмкіндік
береді. Осы мәліметтер негізгі құзіреттілік пен тұлғаның тиімді
әлеуметтенуі үшін қолданылады.
Эксперимент мектептегі оқу-тәрбиелік процестің басты объектісі
субъективті қарым-қатынас пен іс-әрекет және әлеуметтік-құнды қарым-
қатынасты жақтаушы болып табылады.
12 жылдық оқытуға көшу шығармашылық, зерттеу тұлғасын дамытуға ба-
ғытталған жаңа модель болып табылатын Қазақстандық білім беруді
модернизациялаудың стратегиялық міндеттерін табысты шешуге мүмкіндік
тудырады. 12 жылдық білім беру моделі секілді оқытудың жаңа технологиясын
(оқушының зерттеу және жобалау іс-әрекеті енген және жеке-бейіндік оқыту
мен белгілемей оқыту технологиялары) тәжірибеге енгізу ісі бастапқы оқыту
жүйесін жетілдірудің негізгі бағыты болып табылады.
Айналадағылардың өзіндік оқып үйренуіне баланың шынайы талпынысы
негізінде құрылған оқыту ісіне зерттеушілік дағдыны қолдану. Оқушлардың
өзіндік зерттеуі олардың қажеттіліктері мен мүдделерін қанағаттандыруға
ықпал етеді. Мектеп оқушыларының өзіндік зерттеу көмегімен қоршаған әлемді
тани отырып, оны дайын күйінде пайдаланбай, өздеріне жаңа білім ашады.
Жобалау тәсілі оқытуды жүзеге асыру тәсілдерінің бірі, яғни шынайы өмірде
тиімді іс-әрекет жасайтын, өзінің дидактикалық мәні бойынша қабілеттерді
қалыптастыруға көзделген білім берудегі біліктілік тәсілін қолдайтын
технология болып табылады.
Айналадағылардың өзіндік оқып үйренуіне баланың шынайы талпыны-сы
негізінде құрылған оқыту ісіне зерттеушілік дағдыны қолдану. Оқушылардың
өзіндік зерттеуі олардың қажеттіліктері мен мүдделерін қанағаттандыруға
ықпал етеді. Мектеп оқушыларының өзіндік зерттеу көмегімен қоршаған әлемді
тани отырып, оны дайын күйінде пайдаланбай, өздеріне жаңа білім ашады.
Жобалау тәсілі оқытуды жүзеге асыру тәсілдерінің бірі, яғни шынайы өмірде
тиімді іс-әрекет жасайтын, өзінің дидактикалық мәні бойынша қабілеттерді
қалыптастыруға көзделген білім берудегі біліктілік тәсілін қолдайтын
технология болып табылады.
Оқушылардың жобалау іс-әрекеті субъективті жаңа өнім алуға көзделген.
Осымен қоса жобалау іс-әрекетінің алгоритмі оқушының іс-әрекетінде
принципті түрде сақталады. Оқушылардың көздеген мақсаттарынан өзге, оқушы
ықпал ететін шынайылық және ол туралы ақпарат емес, педагогқа әсер ететін
оқушының білім нәтижесіне қатысты дидактикалық мақсат маңызды. Дидактикалық
мақсаттарға қол жеткізу алгоритмі оқушының жобалау іс-әрекетін қамтамасыз
ететін және алып жүретін әдіс-тәсілдері жиынтығында аңғарылады.
Сондай-ақ тиімді бағыттың бірі – балаларға білім берудегі жеке іс-
әрекеттік тәсілді жүзеге асыру, яғни бұл бағыт баланың нәтижелі дамуына,
тұлға болып қалыптасу мүмкіндігін арттыруға, қазіргі заманғы динамикалық
қоғамда оның бейімделуіне ықпал етеді. Жеке-бейіндік оқыту проблемалық-
бағыттық және шығармашылық сипатқа ие бола отырып, білім алу мен оларды
жаңалықтар ашу және іздестіру жолымен тікелей практикалық қолдануды талап
етеді.
Соңғы он жыл ішіндегі қазіргі заманғы білім беру мазмұнындағы осы
өзгерістер жалпы оқу біліктіліктерін қалыптастыруға, өзіндік оқу қызметін
дамытуға арналған оқытудың негізгі мақсаты ретінде басты пәндік білім,
біліктілікпен дағдыдан ауыстыру бағалау жүйесін өзгертуге де әкеліп соғады.
Белгілемей оқыту-бастауыш мектепте 5 баллдық жүйемен кемшіліктерді
болдырмауға мүмкіндік тудыратын бағалау үшін жаңа тәсілдерді іздестіру.
Белгілемей оқыту көптеген теориялық жіне эксперименттік зерттеу
проблемалары қолданыстағы белгілерді зақымдайтын сипатын еңсеруге, оқытудың
оқу мотивациясы мен өз бетінше оқуын арттыруға, оқу процесін даралауға,
оқытуды гуманизациялауға ықпал ететін оқу жағдайын жасауға бағытталған.
Бастауыш мектепте портфолио қолдану бірінші кезекте мектептің кіші
жастағы балаларының психофизиологиялық ерекшеліктеріне негізделген.
Портфолио көбіне мазмұндық бағалауға бейімделген, өзін-өзі бағалау және
өзін-өзі қадағалау ісіне баланың қабілетін қалыптастыруға қолайлы жағдай
тудырып, оны осыған үйретеді, сондай-ақ дәл керек уақытына, яғни оқытудың
бастапқы сатысында толыққанды оқу қызметінің компонентерін қалыптастырады.
Бастауыш білім беру құрылымы мен мазмұнының осы жаңа моделін енгізу
бастапқы оқытудың басым мақсатына, яғни оқушы тұлғасына толық үйлесімді
дамуы оның интеллектуалдық және адамгершілік қасиеттерін, танымдық
белсенділігін, жас және жеке ерекшеліктерне сәйкес өзіндік ойлау
қабілеттерін дамытуға қол жеткізуге мүмкіндік тудырады.
Бастапқы білім беру ісі оқушыларға оқуды, жазуды, есептеуді, оқу
қызметінің негізгі біліктілігі мен дағдыларын, теориялық ойлау
элементтерін, оқу әрекеттерін өзіт бақылаудың қарапайым дағдыларын, өзін-
өзі ұстау және сөйлеу мәдениетін, жеке гигиена негіздері мен салауатты өмір
салтын меңгеруді қамтамасыз етуі тиіс.
Бастауыш мектепте оқыту екі деңгейде өтеді:
1) оқушылардың жалпы білім беру даярлығы-ғылым негіздерін оқыту оқу
жоспарының инвариантты бөлімінде белгіленген оқу құралдары мен сағат
көлемінің тізбесіне сәйкес жүзеге асырылады;
2) оқушылардың жалпы даму даярлығы-ол үшін олардың қызығушылығы мен
қабілеттерін ескере отырып, оқушылардың шығармашылық даму мақсатында оқу
жоспарының вариативтік жүктемесін қолдану ұсынылады.
Бастауыш мектептегі негізгі рөл рухани-адамгершілік құндылықтарды,
интеллекті, танымдық белсенділікті, баланың қоршаған әлеммен қатынас
әрекетін қалыпастыруға бөлінген.
Мектепке дейінгі жастағы балаларды бірінші сыныпқа қабылдау барысында
олардың функционалдық сауаттылық негіздерін меңгеру деңгейін емес,
мектепегі оқыту ісіне баланың жалпы даярлығын тексере отырып, көрсетілген
мақсатқа бейімделген жөн.
Мұғалім бірінші сынып оқушыларымен жұмыс істеу кезінде мектепке дейінгі жас
деңгейін ескеріп, мектепке дейіңгі жаста қалыптаспаған қасиеттерін түзету
бойынша арнайы көмек, интенсивті даму жағдайында жеке істерді қамтамасыз
етуі тиіс.
Оқу процесінде қолайлы психологиялық климат тудыру, оқушылармен жұмыс
барысында тиісті технологияларды, әр түрлі ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz