Жаттықтырушылардың ағзасына сауықтыру жүргізудің әсері

ЖОСПАР

КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
І БӨЛІМ. ЖАТТЫҚТЫРУШЫЛАРДЫҢ АҒЗАСЫНА САУЫҚТЫРУ ЖҮРГІЗУДІҢ ӘСЕРІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
1.1. Сауықтыру дәне тәрбиесінің жалпы түсінігі және даму тарихы ... ... ... ... .5
1.2. Жаттықтыру кездерінде денсаулықтарын және дене қуаты дайындығын бақылау әдістері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...6
1.3. Спорттық жаттықтырудың негізгі ұғымдары мен амалдары ... ... ... ... ... ...9
1.4. Жаттықтырушылық (спорттық) құзіреттілігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..11
ІІ БӨЛІМ. САУЫҚТЫРУ БАҒЫТЫНДАҒЫ ДЕНЕ ТӘРБИЕСІ АМАЛДАРЫНЫҢ СИПАТЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...14
2.1. Сауықтыру жүрісі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...14
2.2. Сауықтыру жүгірісі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 15
2.3. Спорттық жаттықтырудан сауықтыру жаттықтыруларының айырмашылығы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .20
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 25
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...26

Қандай да болмасын болашақ маман иесіне өзінің денсаулығының мықты және жақсы болуына үлкен үлкен көңіл бөлуі қажет оның негізі дене жаттығулары мен спортта жатыр. Студенттің ЖОО білім алу кезеңі оның жастық шағының денесінің ең дамыған уақытына сәйкес келеді. Осы кезде адам организімі қозғалыстың ең көп болуын қалайтын жағдайға келеді. Дене тәрбиесі және спортпен шұғылдану ол денсулықты сақтап қана қоймайды, ол болашақ мамандыққа қажетті күш қуатты жетілдіреді, жағымды мінез құлықты қалыптастырады, жаңа ортаға беиімделуге қажетті ерік-жігерді, ұжымдық жұмыс істеу, толеранттық көзқарасты арттырады.
Дене тәрбиесі және спортты, сауықтыру жолдарын білу оны өзі орындаумен қатар басқаларға үйрету, ұйымдастыру, өткізуді білу қазіргі уақыт талабы.
Сауықтыру дене мәдениеті – емдік және денсаулық нығайту дене мәдениеті деп бөлінеді. Емдік дене мәдениетінің мақсаты адам ағзасы мүшелерінің ауырып, уақытша жоғалтып алған қызметтік мүмкіншіліктерін дене жаттығулары арқылы қалпына келтіру. Денсаулық нығайту дене мәдениеті – денсаулықты нығайтуға, жаттығушылар ағзасының жұмыс істеу қабылетін арттыруға қызмет етеді. Сабақ арасында, жұмыста (сергіту сәттері, өндірістік гимнастика, дене жаттығулары) күнделікті тұрмыста (таңертеңгі бой жазу, өз бетімен жаттықтыру сабақтары, серуендеу, саяхат, жорық т.б.) қолданылады.
Сауықтыру дене тәрбиесі сабақтары. Бұл сабақтарда ауырған немесе жарақат алған адам ағзасы мүшелерінің қызметтерін дене тәрбиесі жаттығулары көмегімен қалпына келтіреді. Мысалы, арнайы медициналық топтардағы сабақтар. Сауықтыру дене тәрбиесі сабақтарры дәрігердің бақылауымен тығыз байланыста орындалуы қажет.
Сауықтыру міндеттері - дене тәрбиесі жаттығуларының көмегімен денсаулықты нығайтады.
Сауықтыру дене тәрбиесі емдеу және денсаулықты нығайту дене тәрбиесі деп бөлінеді. Емдік дене тәрбиесінің мақсаты - адам ағзасы мүшелерінің ауырып, уақытша жоғалтып алған қызметтік мүмкіншіліктерін дене жаттығулары арқылы қалпына келтіру. Емдік дене тәрбиесі кабинеттері еліміздің емханаларында, ауруханаларында, спорттық, дәрігерлік мекемелерде жұмыс істейді. Дене тәрбиесі – денсаулықты нығайтуға, жаттығушылар ағзасының жұмыс істеу қабілетін арттыруға қызмет етеді. Сабақ арасында, жұмыста (сергектік сәттері, өндірістік гимнастика, дене жаттығулары), күнделікті тұрмыста (таңертеңгі бой жазу, өз бетімен жаттығу сабақтары, серуендеу, саяхат, жорық т.б.) қолданылады.
Бұл принцип дене тәрбиесі процесінде қандай бір арнайы мәселелер шешілмесін және сол бойынша қандай бір жағдай орындалмасын сауықтыру тиімділігіне сөзсіз жету жолындағы тапсырманың орындалуын талап етеді.

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ:

1. Г.Н. Виноградов, А.К. Кульназаров, В.Ю.Саолов Теория и методика ЗОЖ. А.,2004г.
2. Плавание под.ред. Н.Ж. Булгаков. М.: 1979 г.
3. Ашмарин Б.А. Теория и методики физического воспитания. М.: 1990 г.
4. Н.Г. Озалин Настольная книга тренира М.: 2004 г.
5. К.Б. Ахмедов Методическая разработка по изучению физиологических особенности плавания. А.: 1988
6. Н.Ж. Булгаков. Обучение и тренировка юного пловца. М.: 2001
7. Плавание: под.ред. В.Н. Платонова. – Киев.: 2000 г.
8. Плавание: под.общ.ред. Н.Ж. Булгакова М.: 2001 г.
9. Погребной А.И. Научно – педагогические основы начального обучения плаванию в школьном возрасте. Краснодар, 1997 г.
10. http://www.info-tses.kz/red/article.php?article=45674

Пән: Спорт
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 23 бет
Таңдаулыға:

ЖАТТЫҚТЫРУШЫЛАРДЫҢ АҒЗАСЫНА САУЫҚТЫРУ ЖҮРГІЗУДІҢ ӘСЕРІ

ЖОСПАР

КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
І БӨЛІМ. ЖАТТЫҚТЫРУШЫЛАРДЫҢ АҒЗАСЫНА САУЫҚТЫРУ ЖҮРГІЗУДІҢ ӘСЕРІ ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...5
1.1. Сауықтыру дәне тәрбиесінің жалпы түсінігі және даму тарихы ... ... ... ... .5
1.2. Жаттықтыру кездерінде денсаулықтарын және дене қуаты дайындығын бақылау әдістері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..6
1.3. Спорттық жаттықтырудың негізгі ұғымдары мен амалдары ... ... ... ... ... ...9
1.4. Жаттықтырушылық (спорттық) құзіреттілігі ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... 11
ІІ БӨЛІМ. САУЫҚТЫРУ БАҒЫТЫНДАҒЫ ДЕНЕ ТӘРБИЕСІ АМАЛДАРЫНЫҢ СИПАТЫ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...14
2.1. Сауықтыру жүрісі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...14
2.2. Сауықтыру жүгірісі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..15
2.3. Спорттық жаттықтырудан сауықтыру жаттықтыруларының айырмашылығы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 20
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 25
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ..26

КІРІСПЕ

Қандай да болмасын болашақ маман иесіне өзінің денсаулығының мықты және жақсы болуына үлкен үлкен көңіл бөлуі қажет оның негізі дене жаттығулары мен спортта жатыр. Студенттің ЖОО білім алу кезеңі оның жастық шағының денесінің ең дамыған уақытына сәйкес келеді. Осы кезде адам организімі қозғалыстың ең көп болуын қалайтын жағдайға келеді. Дене тәрбиесі және спортпен шұғылдану ол денсулықты сақтап қана қоймайды, ол болашақ мамандыққа қажетті күш қуатты жетілдіреді, жағымды мінез құлықты қалыптастырады, жаңа ортаға беиімделуге қажетті ерік-жігерді, ұжымдық жұмыс істеу, толеранттық көзқарасты арттырады.
Дене тәрбиесі және спортты, сауықтыру жолдарын білу оны өзі орындаумен қатар басқаларға үйрету, ұйымдастыру, өткізуді білу қазіргі уақыт талабы.
Сауықтыру дене мәдениеті - емдік және денсаулық нығайту дене мәдениеті деп бөлінеді. Емдік дене мәдениетінің мақсаты адам ағзасы мүшелерінің ауырып, уақытша жоғалтып алған қызметтік мүмкіншіліктерін дене жаттығулары арқылы қалпына келтіру. Денсаулық нығайту дене мәдениеті - денсаулықты нығайтуға, жаттығушылар ағзасының жұмыс істеу қабылетін арттыруға қызмет етеді. Сабақ арасында, жұмыста (сергіту сәттері, өндірістік гимнастика, дене жаттығулары) күнделікті тұрмыста (таңертеңгі бой жазу, өз бетімен жаттықтыру сабақтары, серуендеу, саяхат, жорық т.б.) қолданылады.
Сауықтыру дене тәрбиесі сабақтары. Бұл сабақтарда ауырған немесе жарақат алған адам ағзасы мүшелерінің қызметтерін дене тәрбиесі жаттығулары көмегімен қалпына келтіреді. Мысалы, арнайы медициналық топтардағы сабақтар. Сауықтыру дене тәрбиесі сабақтарры дәрігердің бақылауымен тығыз байланыста орындалуы қажет.
Сауықтыру міндеттері - дене тәрбиесі жаттығуларының көмегімен денсаулықты нығайтады.
Сауықтыру дене тәрбиесі емдеу және денсаулықты нығайту дене тәрбиесі деп бөлінеді. Емдік дене тәрбиесінің мақсаты - адам ағзасы мүшелерінің ауырып, уақытша жоғалтып алған қызметтік мүмкіншіліктерін дене жаттығулары арқылы қалпына келтіру. Емдік дене тәрбиесі кабинеттері еліміздің емханаларында, ауруханаларында, спорттық, дәрігерлік мекемелерде жұмыс істейді. Дене тәрбиесі - денсаулықты нығайтуға, жаттығушылар ағзасының жұмыс істеу қабілетін арттыруға қызмет етеді. Сабақ арасында, жұмыста (сергектік сәттері, өндірістік гимнастика, дене жаттығулары), күнделікті тұрмыста (таңертеңгі бой жазу, өз бетімен жаттығу сабақтары, серуендеу, саяхат, жорық т.б.) қолданылады.
Бұл принцип дене тәрбиесі процесінде қандай бір арнайы мәселелер шешілмесін және сол бойынша қандай бір жағдай орындалмасын сауықтыру тиімділігіне сөзсіз жету жолындағы тапсырманың орындалуын талап етеді.

І БӨЛІМ. ЖАТТЫҚТЫРУШЫЛАРДЫҢ АҒЗАСЫНА САУЫҚТЫРУ ЖҮРГІЗУДІҢ ӘСЕРІ
1.1. Сауықтыру дәне тәрбиесінің жалпы түсінігі және даму тарихы

Қазіргі қоғамдағы сауықтыру дене тәрбиесінің ролі.Қазақстан-2030-тұрғындарды сауықтырудың ұлттық стратегиялық бағдарламасы. Халық денсаулығы мемлекеттік бағдарламасы. Әлеуметтік қызметі. ДШТӘ және спорттың ғылыми мамандарды дайындаудағы жинақтаушы ролі. Дене тәрбиесі жүйесінің тұжырымдамасы және оның қоғамдағы қызмет ету жағдайлары. Сауықтыру дене тәрбиесін әлеуметтік ұйымдастырудың қазіргі проблемалары, тұжырымдамасы мен түрлері. Сауықтыру бағыты дене тәрбиесі жүйесінің маңызды принципі ретінде. Сауықтыру дене тәрбиесі мен спорттың көпшілік түрлерінің мазмұндық негіздемесі. Сауықтыру дене тәрбиесі проблемаларының әдіснамалық аспектілері. Студенттердің өмір сүру салтындағы ДШ ЖОО дағы кәсіптік-қолданбалы дене шынықтыру проблемалары.
Дене тәрбиесінің негізгі бір міндеті ол студенттер арасында салауатты өмір салтын қалыптастыру болып табылады. Болашақ маманның денсаулығы жақсы болуы оның табысты еңбек етуінің кепілі болып табылады. Қазіргі уақытта оқуға түскен студенттердің көпшілігінің денсаулығының төмен екендігі белгілі болып отыр. Осы жағдайлар студенттің көпжылдық оқу жағдайында денсаулығының тіптен төмендеп кететіндігін көрсетіп отыр.
Қазіргі ЖОО қабылданған дене тәрбиесіне арналып қабылданған стандарттар денсаулығы қалыпты жағдайдағы студентке арналған ол бағдарламаларда салауатты өмір сүруді қалыптастыру тетіктері қарастырылмаған.
Салауатты өмір сүруге қалыптасу бірнеше кезеңдердің бірігіп жұмыс жасауынан тұрады оларға отбасы, балабақша, мектеп, орта білім және ЖОО жатады. Сонымен қатар салауатты өмірге адамдарды баулу қоршаған орта табиғаттың, экономикалық өндіріс орындарының, әлеуметтік мәдени орындардың бірігіп жұмыс жасауын қалайды.
ҚР денсаулық сақтау министірлігінің мәліметі бойынша қазіргі кезде 14 жасқа дейінгі балалардың 20% әртүрлі ауырулармен тұрақты ауырады, мектеп оқушыларының 35% денсаулықтарында аутқулар бар. Әскер қатарына жастардың 15-20% ғана жарамды деп танылуда.
Қазақстан халқының денсаулықтарының төмендеуіне Семей атом полигогны, Арал, Балхаш, Батыс Қазақстан жерлеріндегі экологиялық жағдайдың өте нашар болуы әсер етуде.Осы жағдайлардың барлығы адамардың әсіресе студент жастардың салауатты өмір салтын ұстануы ғана олардың болашақта денсаулықтарын сақтауына көмектесетіндігі белгілі болып отыр.

1.2. Жаттықтыру кездерінде денсаулықтарын және дене қуаты дайындығын бақылау әдістері

Сауықтыру жаттығуларымен айналысқан адамдар тұракты жылына бір рет жан-жақты дәрігерлік бақылаудан өтуі, қажет кездерде отбасылық амбулаториядағы емдеуші дәрігеріне қаралып тұруы керек. Сонымен бірге өз бетімен сауықтыру жаттықтырулары кезінде денсаулық күйін, адам ағзасының жүктемеге әсерін, ағзаның қандай дене қуаты дайындық деңгейінде екенін анықтаудың, тұрақты бақылау, бағалау жүргізіп отырғанның маңызы өте зор.
Бақылау кезінде күнделік жүргізудің маңызы өте зор. Күнделікте адамның күнделікті ұйкысы, тәбеті, көңіл күйі, жаттығуға ықыласы., жаттықтыру мазмұны (мысалы, жүгіру 5 км, жалпы дамыту, күш, икемділік жаттығулары - 15 мин т.с.с.) таңертең, жүгіру алдында, соңында, ұйықтары алдында жүректің соғу жиілігі т.б. кажетті мәліметгер жазылып отырылады.
Жетісіне бір рет орындалған жаттықтырулар қорытындыланады. Ол үшін күнделікке бір жетідегі орындалған таңғы гимнастикалық жаттығулар, жаттықтырулар, басқа қимыл белсенділігі әрекеттерінің саны, ұзақтығы жазылады.
Жылына үш рет арнайы бақылау түрлері жүргізіледі. Ол бақылаулар: бой, салмақ, кеуде клеткасы көлемі, тамыр соғысы, қан кысымы, өкпенің тіршілік сыйымдылығы, тыныс жиілігі (Штанге, Генче сынамасы), саусақ -қол күші, орнынан ұзындыққа секіру, етпеттеп жатып еденнен итерілу, жүруден, жүгіруден, суға жүзуден, шаңғы тебуден Купер тестері, ағзанын, қалпына келуін бақылау сынақтары.
1. Тамыр соғысы. Тамыр соғысын есептеу аркылы жүректің кызметің мөлшерлеп білуге болады. Еркектерде тамыр соғысы 50 соғумин болса, ете жақсы, 65-тен төмен - жақсы, 65-75-қанағаттандырарлық, 75-тен жоғары - жаман деп есептеледі. Әйелдер мен жасөспірім балаларда осы көрсеткіштер 5 соғумин жоғары болады.
Баспалдақ сынағы. Өзіңнің жаттыққандық деңгейіңді анықтау үшін бір қарқында, тоқтап дем алмай төртінші этажға көтеріліп, тамыр соғысыңды есепте. Егер 100 соғумин төмен соқса, өте жаксы, 120-дан төмен жақсы, 140-тан төмен - қанағаттандырарлық, 140-тан жоғары жаман.
Отырып, тұрулар сынағы. Тік тұрған қалыпта тамыр соғысын есептеңіз. Ақырын карқында қолыңызды алдыға созып 20 рет отырып тұрыңьіз. Жасы үлкен адамдарға отырып, тұру кездерінде орындық немесе столдан ұстауға болады. Жаттығуды орындап болғаннан сон. тамыр соғысын есептеңіз. Жүктемеден кейінгі тамыр соғысы жиілігі 25 % және одан аз өсуі өте жақсы, 25-50 % өсуі - жақсы, 50-75 % өсуі - қанағаттандырарлық, 65% жоғары - жаман деп есептеледі.
Бірқалыпты секірулер сынағы. Тамыр соғысын есептеп алып, тік тұрамыз, колымыз белімізде. 30 секунд бойы, аяқтың үшімен, жеңіл түрде, еденнен 5-10 см биіктікке 60 рет, секірулер орындаймыз. Секірулерді орындап бола сала тамыр соғысы жиіліктерін есептейміз. Бағалау -алдыңғы отырып-тұрулар сынағы секілді алынады.
2. Тыныс алу. А) Өкпенің тіршілік сыйымдылығьш (ӨТС) спирометр кұралы арқылы өлшеу. Денсаулығы жақсы ер адамдарда 3-3 л, әйел адамдарда 2-3 л болуы кажет; Б) Штанге сынамасы. Орындықта отырған қалыпта терең дем алып, мұрнымызды қолымызбен қысып, тыныс алуды тоқтатамыз. 90 с тыныс алуды тоқтату - өте жақсы, 60-90 с - жақсы, 30-60 с - орташа, 30 с - жаман деп, есептеледі.
3. Қан кысымы. Қан қысымы медициналық танометр арқылы өлшенеді. Денсаулығы жаксы адамдарда орташа 12080 болуы қажет.
4. Салмақ. Дұрыс салмақ мөлшерін білу үшін, өлшенген салмақты (гпамм) бой ұзындығына (см) бөлеміз. Шыққан сан 300-500 аралығы қалыпты, 300-ден төмен аз, 500-ден жоғары көп, артық салмақ деп есептеледі.
5. Физиологиялық сынамалар. Ең қарапайым сынама Мартинэ сынамасы деп есептеледі. Бұл сынамада жүрек қан тамыры жүйесінің жүктемеге қатынасы, ағзаның жүктемеден кейінгі қалпына келуі арқылы анықталады. Орындалуы: Тамыр соғысын тыныштық күйінде есептейміз. 30 с уақытта қолымызды алдыға созып, 20 рет отырып тұрамыз. Жаттығуды орындап болганнан кейін жүректің соғу жиілігі, 59 с уақытта қалпына келсе - өте жақсы, 1 мин - Імин 29 с уақытта - жақсы, 1,30-1,59 - орташа, 2-3 мин -қанағаттандырарлық, 3 мин жоғары - қанағаттандырарлықсыз деп есептеледі.
Ағзаның жүктемеге (жүру, жүгіру, суға жүзу, шаңғы тебу т.б.) бейімделгендігін анықтайтын тағы бір сынама - 3 мин уақытта жүректің соғу жиілігінің қалпына келуін анықтау. Ол үшін тамыр согудың калпына келу коэффициентін (ТСҚКК) формула арқылы есептейміз:
ЖСЖ (жүктемеден 3 мин кейін) x 10
ТСҚҚ=
ЖСЖ (жүктеме орындала сала)
Формула бойынша есептелген ТСҚКК 30 % аз болса, ол ағзаның жүктемеден кейінгі жақсы қалпына келгені, жүктемеге жақсы бейімделгендігі.
6. Сынақ жаттығулары. Америка ғалымы, физиолог К.Купер ухынған жүру, жүгіру, суға жүзу, велесипед тебу сынақ жаттығуларын кітабы-мыздың келесі беттерінде көрсетеміз.

1.3. Спорттық жаттықтырудың негізгі ұғымдары мен амалдары

Спорттық жаттықтыру дегеніміз қозғалыс ептілігімен дағдысын қалыптастыруда , арнайы білім беруде, дене қуатын, психологиясын дамыту барысында жоғарғы спорттық көрсеткіштерге жетуге бағытталған дене тәрбиесінің арнайы педагогикалық үйрету және тәрбиелеу процесі. Спорттық жаттықтырудың әсерін, нәтижесін, спортшы дайындығының деңгейін анықтағанда дайындалғандық, жаттыққандық және спорттық қалып деген ұғымдар қолданылады.
Жаттыққандық- дегеніміз жүйелі дене тәрбиесі жаттығуларын жасау арқылы спортшы ағзасының берілген жаттықтырудың жүктемесіне қалыптасуы және оның жұмыс қабілеттілігі деңгейінің жоғарылауы.
Дайындалғандық спортшының дене қуаты қасиеттерінің, техникалық шеберлігінің, тактикалық және психологиялық дайындық деңгейлерінің жоғарғы деңгейге жетуі. Дайындалғандық термині осы аталған дайындық жақтарының кез-келгеніне жеке де арналуы мүмкін.
Спорттық қалып, спорттық бап спортшының белгілі бір циклде спорттық жоғары нәтижелер көрсетуге дайын күйі.
Спорттық жаттықтыру амалдары Дене мәдениеті жүйесінің арнайы саласы болғандықтан спорт жаттықтыруларында өзіндік амалдар қолданылады. Ол амалдардың көлемі мен құрамы спорттық жаттықтыру міндеттеріне байланысты болады.
Жаттықтырулардың негізгі амалдары дене тәрбиесі жаттығулары үш топқа бөлінеді:
І. Жарыс жаттығулары;
ІІ. Арнайы дайындық жаттығулары ;
ІІІ. Жалпы дайындық жаттығулары.
І. Жарыс кезінде орындалатын негізгіт жаттығуларды жарыс жаттығулары дейміз. Барлық жарыс жаттығулары ережесіне сәйкес орындалуы керек.
ІІ. Арнайы дайындық жаттығулары спортшыларды жарыс жаттығуларына дайындау үшін қолданылады. Ол 5 топқа бөлінеді:
1. Жақындататын жаттығулар - негізгі жаттығуларды меңгеруді жеңілдететін қимыл, әрекеттер.
2. Дайындық жаттығулар - негізгі жаттығуларды меңгеруге қажет дене қуаты қасиеттерін (күш, жылдамдық, төзімділік т.б.) дамытатын жаттығулар.
3. Жарыс жаттығуларының бір бөлшегі түрінде орындалатын жаттығулар. Мысалы, гимнастардың орындайтын жаттығуларының бөлшектері, жеңіл атлеттердің жүгіру қашықтықтарының бөлімдері т.б.
4. Бейнелеу жаттығулары- жарыс жаттығуларын кеңістікте бейнелеу түрінде орындалатын жаттығулар (Конькимен жүгірушінің дөңгелекті конькимен жүгіруі т.б.)
5. Басқа спорт түрлерінің жаттығулары (акробатикадағы сальто жасауды суға секірушінің қолдануы және т.б.).
ІІІ. Жалпы дайындық жаттығулары спорт жаттығуларына көп ұқсамайды, спортшының қимыл, қозғалыс қорын көбейтуге , жалпы жаттыққандығын жоғарлатуға арналады. Дайындық кезеңдеріне байланысты жалпы дайындық және арнайы дайындық жаттығуларының көлемі өзгіріп отырады.
8. Типтік есептеу, графикалық жұмыс, лабораторлық жұмыс, курстық проект (жұмыс) орындалуы бойынша әдістемелік нұсқаулар- қарастырылдмаған.

1.4. Жаттықтырушылық (спорттық) құзіреттілігі

Жаттықтырушылық (спорттық) құзіреттілігі:
- шұғылданушылардың дене, техникалық және тактикалық дайындығын ағзаның бейімделу механизмдерін бұзбай отырып, жоғары спорттық жетістіктерге жетумен бірге білімдерін, біліктілігі мен дағдыларын жинақтау арқылы дене шынықтыру және спорттың, биохимиялық, физиологиялық, биомеханикалық, психологиялық ерекшеліктерінің теориялық және әдістемелік негіздері туралы, дене шынықтырудың әдістері мен тәсілдері туралы, жаттығу процесін жоспарлау, бақылау, коррекциялау туралы білімдері мен дағдылары және спортшылардың көп жылдық дайындығы кезеңдері мен дене шынықтырумен шұғылданушылардың оңтайлы дене дайындығы негізінде ғылыми негізделген бағытта басқара білу.
- дене шынықтыру және спорттың шұғылданушылардың ағзасына әсер етумен байланысты ғылыми зерттеулер жүргізу мен ұйымдастырудың инновациялық әдістерін білу мен меңгеру.
- дене жаттығуларымен және спорт түрлерімен шұғылдану барысында пайда болатын дене жаттығуларына, ағзаның жай-күйіне әсерін бағалаудыңпедагогикалық, биомеханикалық, биохимиялық, физиологиялық, психологиялық талдаулар жасау әдісін меңгеру;
- бакалаврдың кәсіби қызметіне қажетті ақпаратты жинау, сақтау және өңдеудің компьютерлік әдістерін игеру;
- спорттағы дарынды балаларды дайындау мен іріктеуді ғылыми негізделген түрде жүргізу (дене, техникалық-тактикалық білімдер мен біліктіліктерді, әрекеттерді орындауды меңгеру);
- дене шынықтыру қозғасылысын басқарудың қазіргі әдістерін пайдалана білу.
Мұғалімнің, жаттықтырушының ғылыми-зерттеу құзіреттілігі:
- дене шынықтыру, спорттық дайындықтың міндеттерін практикалық бағыттылық арқылы шешу, стандартсыз шешімдер іздестіру, ақпараттар жинау менөңдеу, инновациялық технологияларды енгізу;
- жаттығулардың құру ретін модельдеу, жобалау, енгізу мен тиімділігін бағалау;
- сабақтар мен жаттығу сабақтарын, сабақтан тыс шараларды, түрлі деңгейдегі тапсырмаларды, оқушылардың өзіндік жұмыстарын, мұғалімнің, жаттықтырушы мен щұғылданушының алда тұрған жұмыс барысын жоспарлауы мен модельдеуін, оқу-тәрбие қызметін ұйымдастырудың әдістері, тәсілдері мен формаларының мазмұны мен құрылымын іріктеуді, іс-әрекет кезеңдерін бөліп көрсету мен міндеттер жүктей білу моделін құра білу.
Гностикалық функциясы жекелеген тәлім алушы мен ұжымның зерттелуі мен диагностикасын, тәлім алушының білімділік және тәрбиелік деңгейі, олардың дене дамуы мен спорттық дайындығы және өзін іс-әрекет субъектісі ретінде қарастырудан тұрады.
Ұйымдастыру-басқару құзіреттілігі келесі қабілеттерде көрінеді:
- оқу-тәрбие, жаттығу, жарыс және бұқаралық жұмыстарды ұйымдастыру тәсілдерін меңгергенде;
- тәлім алушылардың оқу-жаттығу мен жарыс қызметін және өзінің педагогикалық қызметін басқаруда;
- пән материалын еркін түрде меңгеруі және оның практикалық мәнін іс-жүзінде көрсете алуы;
- проблемалы оқу-тәрбие жағдайларында тиімді педвгогикалық шешімдер қабылдай білуде;
- дене тәрбиесі мен спорттық жаттығулардың әдістері мен тәсілдерін ғылыми негізделген тұрғыда пайдалану, оларды практикада қолдана білуде;
Конструкциялық-жобалау құзіреттілігі қарастырады:
- жаттығу процесін, спорт жұмыстарын ұйымдастырумен байланысты көп жылдық дайындық барысында стратегиялық, тактикалық, жедел, ағымдық міндеттерді алдын-ала жоспарлауды;
- өзінің іс-әрекетімен қоса қол астындағылардың да жұмысын, жарыс жүйесін жоспарлауды, мақсаттар жүйесін құра білуді, оларды іске асыруды және оған қол жеткізуге қажетті ресурстарды анықтауды;
- талап етілген түрде басқару шешімдерін рәсімдеуді;
- түрлі деңгейдегі жарыстар өткізуді;
- оқушылардың бос уақытын, сыныптан тыс және мектептен тыс шараларды өткізуді, бұқаралық спорттық шараларды ұйымдастыруды, алға қойылған міндеттерді шешу тәсілдерін жасау, дене шынықтыру-рекреациялық қызмет мазмұнын, тұрғындардың түрлі топтары арасында белсенді демалыс ұйымдастыруды (жасы, жынысы, қызығушылығы мен тұрғылықты жеріне және денсаулық жағдайына байланысты, т.б.) салауатты өмір салының әдістері мен тәсілдерін және белсенді демалысты насихаттауды жобалау;
- типтік спорттық құрылыстар мен олардың құрал-жабдықтарына қойылатын нормалық талаптарды ескеру мен спорт алаңдарын, трассалық тренажер залдары арқылы құрылыс салу туралы білімдер мен жоспарлау негіздерін меңгеру.

ІІ БӨЛІМ. САУЫҚТЫРУ БАҒЫТЫНДАҒЫ ДЕНЕ ТӘРБИЕСІ АМАЛДАРЫНЫҢ СИПАТЫ
2.1. Сауықтыру жүрісі

Сауықтыру бағытында дене тәрбиесі мен спорт түрлерінің жаттығуларын таңдағанда негізгі орынды аэробты тәртіптегі циклділік жаттығулар алады. Циклділік жаттығулар, жаттығу орындау кезінде көп оттегіні пайдаланатын үлкен бүлшық ет топтарын жұмыска кірістіруді керек ететіндіктен тыныс алу және жүрек қан тамыры жүйесінің қызметін дамытады. Бұл жүйелердің жаксы жұмыс істеуі - мықты денсаулық кепілі. Қазіргі кезде адамдар арасында кең тараған, төзімділікті дамытуға бағытталған циклді жаттығулар түрлері: жүру, жүгіру, суға жүзу, шаңғы тебу және т.б. жатгығулар. Осы жаттыгуларға, ол жатгығулармен сауықтыру мақсатындағы жаттықтыру әдістемесіне сипаттама берейік.
Сауықтыру жүрісі дене тәрбиесі жаттығуларының ішіндегі ең бір қарапайым түрі. Қимыл тапшылығы аз адамдарға ең бір таптырмайтын дене тәрбиесі амалы. Жүру кезінде бұлшық ет, жүрек қан тамыры, тыныс алу жүйесі жаттығады. Жүру аркылы жүйке ширығуын ақырындатып, жүйке жүйесін тыныштандыруға болады.
Жүру шапшандығына байланысты сауықтыру жүрісінің мынандай түрлері бар:
- акырын жүру. Шапшандық 70 қадаммин. Денсаулығы мықты адамдарға жаттықтыру әсерін бермейді. Жүрек аурулары: инфаркт, стенокардиямен ауырған адамдарға ұсынылады.
- орта шапшандық 71-90 қадаммин (сағатына 3-4 км). Дені сау адамдарға өте аз жаттықтыру әсерін береді. Жүрек кан тамыры ауруларымен ауыратын адамдарға ұсынылады.
- жылдам жүру. Қарқыны 91-110 кадаммин (сағатына 4-5 км) Дені сау адамдарға жаттықтыру әсерін береді.
- өте жылдам жүру. Қарқыны 111-130 кадаммин. Бүл жүру түрі ете күшті жаттықтыру әсерін береді. Бірақ денсаулығы мықты, жаттықпаған адамдар бұл қаркынмен ұзак уақыт жүре алмайды.
Сауықтыру жүруінің әсері жүрек соғу жиілігімен анықталады. Жүрек қан тамыры жүйесіне тиімді әсер беретін ЖСЖ әрбір жастағы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.