Макро, микро және ультрамикроэлементтер



Тақырып жоспары:
1. Макро, микро. және ультрамикроэлементтер
2. 5.элементтер мен олардың қосылыстарының жалпы сипаттамасы
3. р.элементтер мен олардың қосылыстарының жалпы
сипаттамасы
4. сі.элементтер мен олардың қосылыстарының жалпы
сипаттамасы
5. Табиғатта химиялық элементтердің таралуы
6. Қоршаған орта жэне тірі ағза арасындағы химиялық құрам қатынастары
7. Д. И. Менделеевтің периодтық жүйесінде орналасуына байланысты элементтердің биологиялық маңызы
8. 5.элементтердің биологиялық маңызы мен . олардың қосылыстарының медицинада қолданылуы
9. р.элементтер мен олардың қосылыстарының биологиялық маңызы мен медицинада қолданылуы
10. сі.элементтер мен олардың қосылыстарының биологиялық' маңызы мен медицинада қолданылуы
11. Бейорганикалық заттар әсерінің экологиялық мәселелері
Макро-, микро-және ультрамикроэлементтер
Химиялық элементтер тірі ағзаның негізгі жасушаларын және биологиялық сұйықтықты құрайды. Адам мен жануарлар ағзасына әртүрлі химиялық элементтердің эсерін оқып-үйрену XIX ғасырдың екінші жартысынан басталды. Академик Вернадский мен оның шәкірті Фесенков адам ағзасындағы барлық биогенді элементтерді олардың денедегі шама - мөлшеріне орай үш типке бөлді.
Бірінші тип—адам ағзасындағы шамасы оның массасынан 10-3 % асатын макроэлементтер. Оларға 13 химиялық элементтер жатады:
О - 65,7%, С - 17,1%, Н - 10%, N - 2,4%, Са - 1,6%, Р - 0,84%. К -0,42%, Na- 0,28%, S- 0,21%, СІ - 0,14%, Мg - 0,050%, Ғ - 0,007%, Ғе -0,005%.
Бұл элементтердің қосындысы, адам денесі массасыныц 99,99 құрайды.
Биогенді элементтердің екінші типі олигоэлементтер немесе микроэлементтер. Олардың массалық проценті 10-3-10-4% аралығында болады.
Үшінші типке әрқайсысының мөлшері 10-4 проценттен аспайтын, ультрамикроэлементтер. Мысалы, оларға Zn, Мn, Си, I. Sі, Вг, Аg, Аs, Со жатады. Адам денесі массасының 0,01% соңғы екі тип, яғни олиго- және ультрамикроэлементтер құрайды. Олиго- және ультрамикроэлементтердің барлығы 21 элементтен тұрады.
Микроэлементтер негізінен жасушалар құрылысында, қанның осмостық қысымын реттеуде, ортаның рН және иондық не қышқылдық негіздік тепе-теңдікті қалыпты деңгейде ұстап тұруда, коллоидтар үшін т.б. маңызы зор.
Микроэлементтер ферменттермен, гормондармен, витаминдермен және басқа да биологиялық активті заттармен алмасу жэне көбею процестеріне қатысады.
Тірі ағзадағы микроэлементтердің биологиялық функциясы негізінен сәйкес металдары мен биологиялық лигандалар арасында өтетін комплекс түзілу процесіне байланысты.
Металлоорганикалық комплекстердің түзілуінің биологиялық мәні зор, себебі олар ағзадағы зат алмасу процесіне қатысады. Егер олар органикалық комплекстер түзсе, онда микроэлементтердің каталитикалық әсері миллион есе өсетіні белгілі. Агзаға түскен көптеген зиянды заттар лигандалар көмегімен оларды комплекске айналдыру арқылы ағзадан шығады. Комплексті қосылыстар, сонымен қатар, дәрілік препараттар ретінде кеңінен қолданылады. Қатерлі ісікке қарсы емі бар цис-[Рt (NН3)2 СL2] және цис-[Рt (NН3)г СL2] платинаның комплексті қосылыстары бар. Көптеген дәрілік заттар ағзаға хелаттаушы агент, яғни лиганд ретінде (этилендиаминтетрасірке қышқылы ЭДТА, дисульфирам т.б.) эсер етеді.
Комплексті қосылыстар қатысында ағзадағы физиологиялық жэне патологиялық процестердің өтуін зерттеу, сонымен қатар комплексті қосылыстар негізінде дэрілік препараттарды шығару биобейорганикалық химияның негізгі мақсаты болып табылады.
Сонымен Вернадскийдің анықтамасы бойынша, ағзада жинақталып эртүрлі биологиялық қызмет атқаратын элементтерді биогенді деп атайды
Қолданылған әдебиеттер:

1.Ә. К. Патсаев, С. А. Шитыбаев, Қ. Н. Дәуренбеков
«Бейорганикалық және физколоидтық химия» Шымкент 2004ж.

2.Б. Бірімжанов, Н. Нұрахметов
«Жалпы химия» Алматы «Ана тілі» 1992ж.

Пән: Химия
Жұмыс түрі:  Материал
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:   
Тақырып жоспары:
1. Макро, микро- және ультрамикроэлементтер
2. 5-элементтер мен олардың қосылыстарының жалпы сипаттамасы
3. р-элементтер мен олардың қосылыстарының жалпы
сипаттамасы
4. сі-элементтер мен олардың қосылыстарының жалпы
сипаттамасы
5. Табиғатта химиялық элементтердің таралуы
6. Қоршаған орта жэне тірі ағза арасындағы химиялық құрам қатынастары
7. Д. И. Менделеевтің периодтық жүйесінде орналасуына
байланысты элементтердің биологиялық маңызы
8. 5-элементтердің биологиялық маңызы мен .
олардың қосылыстарының медицинада қолданылуы
9. р-элементтер мен олардың қосылыстарының биологиялық
маңызы мен медицинада қолданылуы
10. сі-элементтер мен олардың қосылыстарының биологиялық'
маңызы мен медицинада қолданылуы
11. Бейорганикалық заттар әсерінің экологиялық мәселелері

Макро-, микро-және ультрамикроэлементтер
Химиялық элементтер тірі ағзаның негізгі жасушаларын және биологиялық
сұйықтықты құрайды. Адам мен жануарлар ағзасына әртүрлі химиялық
элементтердің эсерін оқып-үйрену XIX ғасырдың екінші жартысынан басталды.
Академик Вернадский мен оның шәкірті Фесенков адам ағзасындағы барлық
биогенді элементтерді олардың денедегі шама - мөлшеріне орай үш типке
бөлді.
Бірінші тип—адам ағзасындағы шамасы оның массасынан 10-3 % асатын
макроэлементтер. Оларға 13 химиялық элементтер жатады:
О - 65,7%, С - 17,1%, Н - 10%, N - 2,4%, Са - 1,6%, Р - 0,84%. К
-0,42%, Na- 0,28%, S- 0,21%, СІ - 0,14%, Мg - 0,050%, Ғ - 0,007%, Ғе
-0,005%.
Бұл элементтердің қосындысы, адам денесі массасыныц 99,99 құрайды.
Биогенді элементтердің екінші типі олигоэлементтер немесе
микроэлементтер. Олардың массалық проценті 10-3-10-4% аралығында болады.
Үшінші типке әрқайсысының мөлшері 10-4 проценттен аспайтын,
ультрамикроэлементтер. Мысалы, оларға Zn, Мn, Си, I. Sі, Вг, Аg, Аs, Со
жатады. Адам денесі массасының 0,01% соңғы екі тип, яғни олиго- және
ультрамикроэлементтер құрайды. Олиго- және ультрамикроэлементтердің барлығы
21 элементтен тұрады.
Микроэлементтер негізінен жасушалар құрылысында, қанның осмостық
қысымын реттеуде, ортаның рН және иондық не қышқылдық негіздік тепе-
теңдікті қалыпты деңгейде ұстап тұруда, коллоидтар үшін т.б. маңызы зор.
Микроэлементтер ферменттермен, гормондармен, витаминдермен және басқа
да биологиялық активті заттармен алмасу жэне көбею процестеріне қатысады.
Тірі ағзадағы микроэлементтердің биологиялық функциясы негізінен сәйкес
металдары мен биологиялық лигандалар арасында өтетін комплекс түзілу
процесіне байланысты.
Металлоорганикалық комплекстердің түзілуінің биологиялық мәні зор,
себебі олар ағзадағы зат алмасу процесіне қатысады. Егер олар органикалық
комплекстер түзсе, онда микроэлементтердің каталитикалық әсері миллион есе
өсетіні белгілі. Агзаға түскен көптеген зиянды заттар лигандалар көмегімен
оларды комплекске айналдыру арқылы ағзадан шығады. Комплексті қосылыстар,
сонымен қатар, дәрілік препараттар ретінде кеңінен қолданылады. Қатерлі
ісікке қарсы емі бар цис-[Рt (NН3)2 СL2] және цис-[Рt (NН3)г СL2]
платинаның комплексті қосылыстары бар. Көптеген дәрілік заттар ағзаға
хелаттаушы агент, яғни лиганд ретінде (этилендиаминтетрасірке қышқылы ЭДТА,
дисульфирам т.б.) эсер етеді.
Комплексті қосылыстар қатысында ағзадағы физиологиялық жэне
патологиялық процестердің өтуін зерттеу, сонымен қатар комплексті
қосылыстар негізінде дэрілік препараттарды шығару биобейорганикалық
химияның негізгі мақсаты болып табылады.
Сонымен Вернадскийдің анықтамасы бойынша, ағзада жинақталып эртүрлі
биологиялық қызмет атқаратын элементтерді биогенді деп атайды.
Элементтердің негізгі сипаты (электронды қабаттарының
құрылысы, тотығу дәрежесі, комплекс түзуге қабілеттілігі т.б.) Д. И.
Менделеевтің периодтық жүйесінде осы элементтердің орналасуымен анықталады.
Д. И. Менделеевтің периодтық жүйесіндегі элементтердің кванттық-
механикалық түсініктемесі арқылы элементтерді жіктеу электрондық құрылымына
байланысты жүзеге асады. Ол әртүрлі электрондық орбитальдардың (s, р, d, f)
толуына негізделген. Осыған сәйкес, барлық элементтерді s-, р-. d-және f-
элементтер деп бөлінеді, s элементтерде s-деңгейшесінің электрондармен
толуы журеді. S деңгейшесінің толуына байланысты s-1 -элементтері (сілтілік
металдар) және s2-элементтері (сілтілік-жер металдары) бар. Периодтық
жүйеде s-элементтер I және II топтың негізгі топшасына орналасқан.
Ал р-элементтерде р-деңгейшесінің электрондармен толуы өтеді.
Периодтык жүйеде р-элементтер ІІІ-VІІІ топтың негізгі топшасына
орналаскдн. s-және р-элементтерде валенттік электроңдар сыртқы
энергетикалык деңгейге орналаскан.
d-элементтерде электрондардың сі-деңгейшесінің толуы журеді. Олар
периодтық жүйенің І-VIII топтарының қосымша топшасында орналасқан.
f-элементтерде электрондар сыртқы энергетикалық деңгейдің ушінші f-
деңгейшесіне орналасқан элементтер жатады. Периодтық жүйеде І-элементтер
кестеден бөлек. орналасқан лантаноидтар мен актиноидтарды құрайды,
S-элементтер мен олардың қосылыстарының жалпы
сипаттамасы
Д. И. Менделеевтің периодтык жуйесінің ІА және ПА негізгі топшасында
орналасқан. Олардың сыртқы электрон қабатында бір (s1-элементтер) немесе
екі (s-2-элементтер) электроны бар, олар электрондарын оңай беріп бір (s
-элементтер) жэне екі зарядты (s2-элементтер) оң иондарга айналады.
Энергетикалық деңгейде валентті электрондар саны өскен сайын атомдардың
иондану энергиясы өседі (иондану энергиясы-ол атомдардан әлсіз байланысқан
электрондарды бөлу үшін қажетті энергия), ягни атомдардың
тотықсыздандыргыштық қасиеті төмендейді. Сондықтан, s1-элементтерге
қараганда s2-элементтер әлсіз тотықсыздандырғыштарға жатады. Топ бойынша s-
элементтердің тотықсыздандырғыштық қасиеті жоғарыдан төмен қарай артады, ал
иондану энергиясы төмендейді.
Топтарда иондар радиусы жоғарыдан төменге қарай өседі, ал период
бойынша s1-ден s2-элементтеріне өткенде төмендейді, s-элементтердің топтар,
периодтар бойынша иондар радиустарының өзгеру заңдылықтары және электрондық
қауыз құрылысы катиондары мен иондары арасындагы байланысты және олардың
ерігіштігін сипаттайды. Поляризация деп ядроға қарай электронды қауыздардың
иондық диполдердің түзілуіне әкеліп соғатын ығысуын айтамыз.
Иондардың поляризация дәрежесі оның заряды мен радиусына байланысты
болады. Радиусы төмен және ион заряды жоғары болган сайын ионның
поляризациялық әсері көп болады және поляризацияға шырағыш келеді s1-
Элементтердің катиондарының заряды (+1) төмен, радиусы жоғары, сондықтан
олардың өздері поляризацияланады және поляризациялау қасиеті төмен болады.
Байланыстың полярлылығының жоғары болуына байланысты олардың тұздары суда
жақсы ериді, оңай поляризацияланатын аниондармен тұнба түзеді.
s2-элементтердің катиондарына өткен сайын поляризациялау касиеттері
күшейе түседі, заряды ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Макро, микро және ультрамикроэлементтер жайында
Ерітінділер, жалпы түсінік
Атом материя құрылымының негізі ретінде. (Атом құрылымы, элементтер мен изотоптар, атомның массасы, электрондық және энергия деңгейлері)
Атом материя құрылымының негізі ретінде
Минералды элементтер алмасуы
Биогенді макро және микро элементтер
Атом материя құрылымының негізі ретінде. (Атом құрылымы, элементтер мен изотоптар, атом салмағы, электронды және энергетикалық деңгейлер). Макро, микро және ультрамикроэлементтер
Минералды заттар. тағам өнімдерінің гигиенасы
Қозының алиментарлық дистрофиясын зерттеу
Адам ағзасындағы макро және микроэлементтер
Пәндер