Ұлттық шаруашылық мазмұны

КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3
1 ҰЛТТЫҚ ШАРУАШЫЛЫҚ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..4
2 ЭКОНОМИКАЛЫҚ ӨСУ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...7
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...10
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...11
КІРІСПЕ

Кез келген ғылым сияқты макроэкономика да теориялардың өзара байланысы мен бақылауларға бағытталған. Сол себепті, макроэкономикалық теорияны зерттеу мақсаты бұл экономиканы қалыптастыру механизмінің түсінігі болып табылады, яғни экономикалық бақылау теория негізінде қалыптасқан. Әрбір теорияны дайындап алған соң, біз оларды тексеру үшін қайта бақылауларды қарастырамыз.
Кездейсоқ бақылаулар экономика деректерінің қайнар көзі ретінде қызмет етеді. Мәселен, сіз дүкен аралап жүргенде бағалардың тез көтеріліп жатқанын көресіз. Жұмыс іздеп жүргенде, фирмалар жұмысшы қабылдай ма, жоқ па, соны білесіз. Біз бәріміз экономикалық процестерге қатысушылармыз. Сол себепті уақыт өте келе экономиканы сезіну қабілетіне ие боламыз.
Экономикалық статистика — бұл объективті ақпараттың қайнар көзі. Өкімет фирмалар мен азаматтардың экономикалық іс-әрекеті туралы, яғни белгіленген бағалардың деңгейін және сұраныс жүйесін, табыс мөлшерін, және т.с.с. дерек алу мақсатында үнемі зерттеулер жүргізеді. Алынған деректер бойынша әр түрлі статистикалық көрсеткіштер есептелінеді, олардың жиынтығы экономиканың қалпын, жағдайын сипаттайды.
Макроэкономистер бұл статистиканы өздерінің талдауларында пайдаланады. Бұлар экономикалық көріністерді бағалауда және тиісті әдістерді жасағанда көмек көрсетеді.
Экономикалық көрсеткіштер экономикалық саясатта, экономикалық талдау және бағалау үшін жиі қолданылады. Жалпы ұлттық өнім (ЖҰӨ) азаматтар табыстарының жиынтығын және өндіріс тауарлары мен қызметтер үшін жұмсалған жалпы шығын көлемін сипаттайды.
1 ҰЛТТЫҚ ШАРУАШЫЛЫҚ

Ұлттық байлық жинақталған әрі нәтижелі көрсеткіштер санатына жатады және мемлекеттік экономикалык даму деңгейінің айнасы десе болады.
Ұлттық байлық - бұл материалдық және рухани игіліктердің жиынтығы және осы уақытта барлығы қоғам меншігінде болады. Ұлттық байлық құрамына мыналар енеді:
а)негізгі өндірістік және өндірістік емес қорлар;
ә)айнамалы өндірістік қорлар;
б)материалдық резревтер мен сақтандыру қоры;
в)айналым қоры;
г)тұрғындар мүлкі.
Ұлттық байлық құрамына негізгі жер, ормандар, сондай-ақ барланған табиғи ресурстар және олар натуралды түрде есептелінеді.
Қазақстан өзінің ауқымы бойынша ұлттық байлықтың үлкен көлемін иеленген. Біздің республикада жалпы жер көлемі 222,5 млн. га мөлшерді құрайды, оның ішінде 82% - ауыл шаруашылығы жеріне жатады. Қазақстанда 21,7 млн. га орман мен табиғи егістіктер, 11 мың өзен, 7 мыңнан астам көл мен су қоймалары бар. Өсімдіктер қоры 6 мыңнан астам түрлерден тұрса, ал жануарлар әлемі болса алуан түрлі.
Шабындықтар мен жайылым (162 млн. га) көлемі бойынша Қазақстан алдына тек Австралияны (450 млн. га), АҚШ-ты (320 млн. га) және Қытайды (234 млн. га) ғана алдына жібере алады. Қазақстан пайдалы қазбалар қоры мен олардың алуан түрлері бойынша – ТМД-дағы ең бай аймақтың бірі. Минералды ресурстар ұлттық табыстьң төрттен үшін құрайды.

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

1.Мамыров Н.Қ., Тлеужанова М.Ә., Макроэкономика Алматы -2003. 23-28б
2.Ихданов Ж.О., Орманбеков Ә.О., Экономиканы мемлекеттік реттеудің өзекті мәселелері 2002. 202 б.
3.Осипова Г.М., Экономикалық теория негіздері Алматы-2002ж 123б.
4.Шеденов Ө.К., Сағындыков Е.Н., Жүнісов Б.А., Байжомартов Ү.С., Комягин Б.И., Жалпы экономикалық теория Ақтюбе-2004ж 156 б
5.Экономикалық теорияның негіздері оқулық Алматы,2002.-145 б.

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3
1 ҰЛТТЫҚ
ШАРУАШЫЛЫҚ ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... 4
2 ЭКОНОМИКАЛЫҚ
ӨСУ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ..7
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... .10
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ..11
КІРІСПЕ

КІРІСПЕ
Кез келген ғылым сияқты макроэкономика да теориялардың өзара байланысы мен
бақылауларға бағытталған. Сол себепті, макроэкономикалық теорияны зерттеу
мақсаты бұл экономиканы қалыптастыру механизмінің түсінігі болып табылады,
яғни экономикалық бақылау теория негізінде қалыптасқан. Әрбір теорияны
дайындап алған соң, біз оларды тексеру үшін қайта бақылауларды
қарастырамыз.
Кездейсоқ бақылаулар экономика деректерінің қайнар көзі ретінде қызмет
етеді. Мәселен, сіз дүкен аралап жүргенде бағалардың тез көтеріліп жатқанын
көресіз. Жұмыс іздеп жүргенде, фирмалар жұмысшы қабылдай ма, жоқ па, соны
білесіз. Біз бәріміз экономикалық процестерге қатысушылармыз. Сол себепті
уақыт өте келе экономиканы сезіну қабілетіне ие боламыз.
Экономикалық статистика — бұл объективті ақпараттың қайнар көзі. Өкімет
фирмалар мен азаматтардың экономикалық іс-әрекеті туралы, яғни белгіленген
бағалардың деңгейін және сұраныс жүйесін, табыс мөлшерін, және т.с.с. дерек
алу мақсатында үнемі зерттеулер жүргізеді. Алынған деректер бойынша әр
түрлі статистикалық көрсеткіштер есептелінеді, олардың жиынтығы
экономиканың қалпын, жағдайын сипаттайды.
Макроэкономистер бұл статистиканы өздерінің талдауларында пайдаланады.
Бұлар экономикалық көріністерді бағалауда және тиісті әдістерді жасағанда
көмек көрсетеді.
Экономикалық көрсеткіштер экономикалық саясатта, экономикалық талдау және
бағалау үшін жиі қолданылады. Жалпы ұлттық өнім (ЖҰӨ) азаматтар
табыстарының жиынтығын және өндіріс тауарлары мен қызметтер үшін жұмсалған
жалпы шығын көлемін сипаттайды.
1 ҰЛТТЫҚ ШАРУАШЫЛЫҚ

Ұлттық байлық жинақталған әрі нәтижелі көрсеткіштер санатына жатады және
мемлекеттік экономикалык даму деңгейінің айнасы десе болады.
Ұлттық байлық - бұл материалдық және рухани игіліктердің жиынтығы және осы
уақытта барлығы қоғам меншігінде болады. Ұлттық байлық құрамына мыналар
енеді:
а)негізгі өндірістік және өндірістік емес қорлар;
ә)айнамалы өндірістік қорлар;
б)материалдық резревтер мен сақтандыру қоры;
в)айналым қоры;
г)тұрғындар мүлкі.
Ұлттық байлық құрамына негізгі жер, ормандар, сондай-ақ барланған табиғи
ресурстар және олар натуралды түрде есептелінеді.
Қазақстан өзінің ауқымы бойынша ұлттық байлықтың үлкен көлемін иеленген.
Біздің республикада жалпы жер көлемі 222,5 млн. га мөлшерді құрайды, оның
ішінде 82% - ауыл шаруашылығы жеріне жатады. Қазақстанда 21,7 млн. га орман
мен табиғи егістіктер, 11 мың өзен, 7 мыңнан астам көл мен су қоймалары
бар. Өсімдіктер қоры 6 мыңнан астам түрлерден тұрса, ал жануарлар әлемі
болса алуан түрлі.
Шабындықтар мен жайылым (162 млн. га) көлемі бойынша Қазақстан алдына тек
Австралияны (450 млн. га), АҚШ-ты (320 млн. га) және Қытайды (234 млн. га)
ғана алдына жібере алады. Қазақстан пайдалы қазбалар қоры мен олардың алуан
түрлері бойынша – ТМД-дағы ең бай аймақтың бірі. Минералды ресурстар ұлттық
табыстьң төрттен үшін құрайды.
Бұрынғы Одақтағы мұнай қорының 9% Қазақстан үлесіне тиесілі болса, ал
әртүрлі бағалаушылардың пайымдауынша жалпы әлемдік мөлшердегі мұнайға ТМД
үлесі 6-10% құрайды екен. Қазақстанда марганец рудасы (408 млн. т.) қорының
13% шоғырланған және мөлшері бойынша тек АҚШ-ты (553 млн. т.) Украинаны
ғана алдына салады.
Қазақстан әлемде хром рудасы қоры бойынша екінші орынды иеленеді және
республика 1990 жылы жалпы одақтағы оны өндірудің 96,6% игерген. Жалпы
темір рудасы қоры (16662 млн. т.) бойынша Қазақстан әлемде Бразилия,
Австрия, Канада, АҚШ, Индия, Ресей мен Украинадан соң сегізінші орынды
иеленеді.
Вольфрам коры бойынша әлемде Қазақстан бірінші орынды, фосфор рудасы
бойынша - екінші, ал қорғасын мен молибден бойынша - төртінші орында.
1990 жылы бұрынғы Одақтағы 98,2% хромит, 81,7% барит, 64,7% фосфорит, 53%
вольфрам, 38,5% - қорғасын, 29,5% молибден, 28,4% мыс, 22,1% боксит, 20,1%
асбест, 13% марганец, 11,9% көмір және 9,7% темір рудасының қоры Қазақстан
үлесіне келді. Уран рудасы қорының көптігі бұрынғы Одақтағы уран өндірудің
56% қамтамасыз етті. Республика жерінде Менделеев таблицасының 60-тан астам
ең белгілі элементтері табылған.
Қазақстанның ауқымды табиғи байлықтарын терең білу мен рациональды игеру -
экономиканы дамытудың ең басты жағдайының бірі болып табылады, сондай-ақ
елдің ұлттық байлығының үздіксіз өсуінің ең маңызды екендігі де рас.
Ұлттық байлық өзінің қолдануы бойынша былай бөлінеді:
а) өндіріс құрал-жабдығына (еңбек құрал-сайманы, шикізат, материал мен
табиғи ресурстар) және т.б.)
ә) тұтыну заттарына (тамақ, киім, тұрғын-жай және т.б.), ал өзінің туу
тегіне қарай - қорланған еңбек өніміне (еңбек құрал-сайманына, шикізат,
материал мен тұтыну құрал-жабдығы қорларына) және табиғи ресурстарға (жер,
су байлығы, орман және т.б.).
Қоғам аса дамымаса, онда оның материаддық негізін табиғи байлықтар құрайды.
Ал, қоғам тым дамыса, онда оның материалдық негізін адам еңбегімен жасалған
байлық құрайды.
Ұлттық байлықты өзінің құрамы бойынша екі топқа бөлуге болады: ұлттық мүлік
және табиғи ресурстар. Елдегі материалдық игіліктердің заттай жиынтығы
ұлттық мүлікті құрайды. Онда бұрынғы кезендегі барлық ұрпақ өміріндегі
адамдардың қорланған еңбегінің бейнесі толық бар.
Табиғи ресурстар елдегі табиғат берген табиғи байлықтарды қамтиды.
Сондықтан ұлттық байлық құрамына тек зерттелген, ескерілген және өндіріс
процесіне тартылған табиғи ресурстар қоры енеді-пайдалы қазбалар, орман,
су, гидроэнергоресурстар мен жер көлемі және т.б. Ұлттық байлыққа елдегі
ескерткіштер, архитектуралық ежелгі құрылыстар, сурет галереясы, мұражай
экспонаттары және т.б., алмаз бен валюталық қорлар жатады.
Ұлттық байлықтың ең маңызды элементіне өзінің құрамы мен жеке салмағы
бойынша ұлттық мүлікті айтамыз, оның үлесіне ұлттық байлықтың жартысынан
астамы тиесілі болады. Ол өз бойына халық шаруаылығының өндірістік және
өндірістік емес қорларын, оның резервті қорын, тұрғындардың өз басының
мүлкін енгізеді.
Өндірістік қорлар құрамына барлық еңбек заты мен құралдары енеді. Олар
процесс кезінде қалпына келген өндіріс құралдарын иегеру арқылы материалдық
игіліктер процесінде қолданылады немесе қолданылуы мүмкін. Қызмет жасайтын
еңбек заттары ғана ұлттық мүлікке енеді. Қоймада жатқан машина, станоктар
немесе бекіту процесінде олар әлі негізгі қорлар бола алмайды және тек іске
қосылған кезде ғана негізгі қорға айналады.
Халық шаруашылығының ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.