Айдың табиғатқа және тіршілікке тигізетін маңызы

1. Айды игеру:
2.Пайдалы ресурстардың көзін табу, іздестіру:
3.Жердің экологиясын тазалау:
4. Жерді тек адамдардың көгалды мекеніне айналдыру

1. Айды игеру:
Болашақ уақытта, барлық елдердің индустрия саласы жылдам дамуының салдарынан, жердің пайдалы қазбалары мен минералды ресурстарының азайту процесі басталады. Осы уақытқа дейінгі айды зерттеу жұмыстарының нәтижесіне сүйенсек, жер серігі табиғи минералды ресурстарға бай. Осы адамзатқа керекті ресурстарды пайдалану, алдымызда тұрған үлкен мақсаттың бірі және де керекті ресурстарды айдан игеріп, жерге тасымалдау зор экономикалық пайдамен қатар, жер-анамыздың экологиялық ахуалына да жақсы ықпалын тигізеді.

Қолданылған әдебиеттер

1. К.Л. Баев, В.А. Шишаков. «Аспан төңірегіндегі шындық». Алматы, 1949ж. «ҚазОГИЗа»-27 бет.
2. Р.В.Куницкий. «Күн мен түн. Жыл мезгілдері». Алматы, 1955ж. «Қазақ мемлекеттік баспасы» - 10 бет.
3. Н.П.неклюкова. «Жалпы жер тану», Алматы, 1980ж. «Мектеп» - 216 бет.
4. П.Г.Куликовский. Справочник любителя астрономии. Москва, 1971г. «Наука» - 46 стр.
5. М.М.Дагаев, В.М.Чаруган. Астрофизика. Алматы, 1999 ж. «Рауан» - 71 бет.
6. О.Н.Коротцев. Астрономия для всех. Санкт-Петербург, 2004 г. «Азбука – классика» - 91 стр.
7. Большая школьная энциклопедия. Шон Коннали, Москва, 2002г. «Махаон» - 17 стр.
8. А.Брагин. Всё обо всём Земля. Москва, 2001 г. «Махаон» - 93 стр.
9. Джон Фардон. Вопросы и ответы. Москва, 2003г. «Махаон» - 35 стр.

Пән: География
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

АЙДЫҢ ТАБИҒАТҚА ЖӘНЕ ТІРШІЛІККЕ ТИГІЗЕТІН МАҢЫЗЫ

Ай жарығы әлемді тануда бірінші сәуле
болды
Бұл сәуле ғасырлар ағымында барлық
жұлдыздарды, шексіз әлемді өз билігіне

алған ғылымның тууына және танылуына
әсер еткен арайға ұласты.

Н.К.Фламмарион.
1. Айды игеру:
2.Пайдалы ресурстардың көзін табу, іздестіру:
3.Жердің экологиясын тазалау:
4. Жерді тек адамдардың көгалды мекеніне айналдыру

Ғарыш техникасының күнбе-күнгі дамып келуі, адамдарды бірнеше он жылдықтан
кейін айды толық игеруге мүмкіндік береді. Алдымен ғарыш кемелері мен
станциялары едәуір үлкен геостационарлы орбиталарға айналады да, одан соң
ай маңындағы кеңістікке алмасады. Геостационарлыорбита дегеніміз - бұл
Жерден шамамен 35800 км биіктіктегі шеңберлер экваторлы орбита.
Әрине адамдарға Ай не үшін қажет, одан қандай пайда түседі деген
сұрақтар тууы мүмкін.
Адамдардың соңғы жылдардағы шаруашылық әрекеттерінде басты
мақсаттардың бірі болып отыр. Бұның бәрі энергия көзінің, пайдалы
қазбалардың, таза және тұщы судың жетіспеушілігінен шығып отыр. Біздің
планетамызда жоқ заттардың орнын алмастыру қажет. Сол себепті адамдар Айға
көз жүгіртеді. Бұл біздің ғарыш кеңістігіндегі көршіміз.
Айдың жерге жақындығы және жаңа ғарыш техникасына қолайлы болуы оны
жердегі проблемаларды шешуге пайдалануға әкеліп соғады.
Ай ресурстарын мақсатқа сәйкес қолдану деген кезде, тек қана пайдалы
қазбаларды іздеп, оларды өңдеу емес, табиғи серігімізді қажетті потенциалды
ресурстарды ғарыш саласының дамуына сай қолдану.
Қазіргі заманғы жоғары дәрежелі өнеркәсіптің өркендетілуі жылма жыл
бізді дүние жүзілік экологиялық апатқа әкелуде.
Ай бізге қалай көмектеспек, егер онда ауа да, су да болмаса?
Әрине, Айдан ешкім су мен ауа әкелейін деп жатқан жоқ. Бірақ та жердегі
индустрияны, әсіресе зиянды реактивті және химиялық өндіріс орындарын Айға
апаруға болады. Үлкен бұл жұмысты жүзеге асыру үшін қиын да, ауыр жолдардан
өту қажет, міне, осы жолдың бастамасын ХХІ ғасырдың 1 жартысында қалау
керек.
Айға қоныстандырудан бұрын, алдымен тұрғындарды қалай оттегімен және
сумен қамтамасыз етуді ойлау қажет. Сонымен бірге тіршілікке қажетті
заттарды жергілікті орында қайдан алуға болатынын қарастыру керек. Жерден
бәрін тасу мүмкін емес қой!
Айдағы негізгі жыныс құрайтын минерадарда орташа алғанда 40% оттегі
бар. Бұл минералдар пироксен, плагиоклаз, ильменит болып табылады. Осыларды
оттегіні өндіруде қолдану қажет. Ай топырағынан оттегі ал технологиясы
жердегі зертханаларда пайдаланылған. АҚШ-та Ай бетінде оттегіні өндіру
өнеркәсібіне автоматтандырылған завод жобасы жасалған. Бұл заводтың
өндіргіштігі - -жылына 1000т дейін оттегіні құрайды.
Негізгі тапсырмалардың бірі – бұл суды алу және қорландыру болып
табылады. Ай бетінде жоғарғы мұз жамылғылары ретінде көп су құрамының болуы
мүмкін жағдай. Соңғы ашылған Ай күмбезі деп аталатын аймақ түгелімен мұз
басқан ай бетінің шыңдары. Олардың гидролакколит деп те атайды. Айдағы мол
су қорлары мүмкін осылар шығар.
Негізінде күн желінің ағына мен галактикалық ғарыштық сәулелер
гелиймен араласқан таза сутегін құрайды. Есептеулер нәтижесінде 1млрд жылда
1 см² ай бетіне корпускулярлы сәулелену түрінде 10г сутегіден түсу керек
екендігі анықталды. Ай реголиті губка тәрізді суды өзіне сіңіріп алады. Ай
пайда болғаннан бері оның бетіндегі реголиттің 1м³-де 1 литр су
жинақталған.
Ай жыныстарынан суды алудың негізгі технологиялық процесі – бұл
оларды жоғарғы температураға дейін қыздырып, оны құрамында оттегі, мысалы
ильменит түсіп, нәтижесінде су буы түзіледі. Суды алу үшін буды
салқындатады. Жердегі тәжірибе бойынша, 45 кг ильменитті өңдегенде 450г су
шығатыны анықталды.
Тағы бір мысал келтірейік: 20кг ай жынысында, дәлірек тоқталсақ
реголитте адамның бір тәулікте тыныс алатын оттегісі бар.
Ай топырағынан басқа да қажетті химиялық заттарды алуға болады. Бір
сөзбен айтқанда, Айда минералды шикізат қоры мл, уақыт өте келе Жерден
апару қажеттілігі болмайды. Сол себепті Айды ойдағыдай игеру және адамдарды
қоныстандыру сенімін сақтау керек.
Айда адамдарды қоныстандыру проблемасы – бұл алдымен жердегі
жағдайлары бар үй құрылыстарын жүргізу. Адамдар ауасыз ғарыш кеңістігінен,
температураның кенет өзгеруінен, меториттермен зиянды сәулелерден берік
оқшаулануы керек. Бұл үшін тұрғын үй бөліктерін арнайы тереңдіктерге
орналастырып, үстінен ай топырағымен қалың етіп жабу керек.
Ғарыш әлемінен қорғалған ай үйлері ауа құбырлары арқылы, оның бетіне
орналасқан оранжереялармен байланысады. Оранжереялар да әлем кеңістігінен
жақсы қорғалуы керек. Күн сәулесін мол қабылдайтын оранжереядағы өсімдіктер
жақсы өсіп, жасанды ауа қабатын көмірқышқыл газынан тазартып, оттегімен
байыта бастайды. Өсімдіктердің еркін өсуі, уақыт өте азық-түлік өндірісінің
дамуына ықпал жасайды.
Ендігі мәселе – бұл ай базаларына энергия көзін табу жолдары. Айдағы
энергетиканы дамытудың басты бағыты, бұл күн энергиясын электр энергиясына
өзгерту. Бұндай қондырғылардың келешектегі үлгісі – ғарыш аппараттарында
кеңінен қолданылатын күн батареялары.
Энергияны алудың екінші көзі – ядролық электр қондырғыларын құру.
Энергияны шешу проблемасы басқарылатын термоядролық реакцияларға негізделіп
отыр. Осындай реакциялардың біреуі – дейтерия ядросын (ауыр суды) гелий
изотопымен (гелий – 3) біріктіру. Аталған реакция аз шығынды талап етіп,
радиоактивті ластану қаупі тумайды.
Жерде гелий изотопы өте сирек кездеседі. Бірақ оның есесінде 4млрд
жыл ішінде, күн желімен келіп ай топырағына сіңіп кеткен. ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.