Turbo Pascal программасының негізгі түсініктері

Мазмұны

Кіріспе . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3

I бөлім. Turbo Pascal программасының негізгі түсініктері
1.1. Turbo Pascal программасына қысқаша түсінік . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
1.2. Программа туралы жалпы түсінік . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
1.3. Программаның сипаттаулар бөлімі . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
1.4. Pascal тілінің негізгі элементтері . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .14

II бөлім. Қарапайым есептерді Турбо Паскаль тілінде программалау

2.1. Есептерге мысал . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
2.2. Қарапайым программалар және есептер . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .18

Қорытынды . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30

Пайдаланылған әдебиеттер Тізімі . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31

Кіріспе

Паскаль тілін Швейцария ғалымы Никлаус Вирт 1971 жылы АЛГОЛ
алгоритмдік тілінің негізінде жасап шығарды. Тілдің атауы алғашқы есептеу
машинасын жасап шығаратын француз математигі, әрі физигі Блез Паскалдің
құрметіне қойылған. Паскаль тілі әуелде программалу принциптерін
студенттерге оқытып, үйрету мақсатында жасақталғанмен, 20 жыл ішінде
үздіксіз даму үстінде болды. Оның соңғы нұсқалары икемді және жан-жақты
қызмет атқара алатын жоғары деңгейдегі тілге айналды. Borland фирмасы
Паскаль тілінің стандартын кеңейтіп Турбо Паскаль тілінің 6 версиясын
өмірге әкелді. Оның соңғы Турбо Паскаль 7.0 версиясы – құрылымды
программаларды жасақтауға жарамды әмбебап интегралдық ортасы бар,
объект – бағдарлы және модулді программалау принциптерін пайдалана
алатын, көптеген қуатты стандартты модулдері бар к.рделі жүйе.
Программалау процесінде MS DOS операциялық жүйесінің командаларын,
компьютердің динамикалық жадын және рекурсивтік ішкі программаларды
толық пайдалануға болатындығы, тілдің мүмкіндігінің зор екендігін
дәлелдейді.
Қазіргі кезде программалау тілінің түрлері көп. Солардың ішіндегі ең
танымалысы Паскаль программалау тілі. Өйткені компьютерлік сауаттылық
пен программалауды алғашқы кезеңде үйретуге ең қолайлы тіл. Паскаль тілі
алгоритмдік тіл ішіндегі кеңінен тараған тілдердің бірі болып табылады.
Қарастырылған Паскаль программалау тілінде программа екі бөліктен
тұрады:
1. Берілгендерді сипатау
2. Алгоритмдік амалдарды бейнелеу немесе операторлық бөлім.
Берілгендер бейнелеу арқылы жазылса, амалдар оператор арқылы жазылады.
Синтактистік жағынан Паскаль программасын екі бөлікке бөлуге болады:
Программа тақырыбы, блок.

Программа құрылымы төмендегіше болады:

Program <программаның аты>;

Блок: 1. Модульдерді қосу.
2. Белгілерді бейнелеу бөлігі.
3. Тұрақтыларды бейнелеу бөлігі.
4. Типтерді анықтау бөлігі.
5. Айнымалыларды бейнелеу бөлігі.
6. Функцияларды және процедураларды бейнелеу бөлігі.
7. Оператор бөлігі.




Program аты ( пайдаланылатын файлдар аттарының тізімі );
бейнелеу бөлігі
Begin
Оператор бөлігі
End.
Программа құрылымның Паскаль тілінде жазылуы:
Program аты ( input, output );
Uses – Модульдерді қосу;
Label – Белгі бөлігі;
Const – Тұрақтылар бөлігі;
Type – Тип бөлігі;
Var – Айнымалы бөлігі;
Procedure, Function – процедура және функция бөлігі;
Begin
1- Оператор
2- Оператор
. . . . . . . . . . .
n- оператор
End.

Пайдаланылған әдебиеттер:

1. Абдиев К. Программалау тілі – Алматы, 1993.
2. Абрамов В.Г. и др. Введение в язык Паскаль – М.,Наука,1988.
3. Абрамов В.Г. Задачи по программировние – М., Наука,1988.
4. Балапанов Е.К., Бөрібаев Б., Даулетқұлов Қ.Б. Информатика 30 сабақ –
Алматы, Шартарап, 1988.
5. Бобровский С. Программирование на языке Qbasic для школьников и
студентов – Москва, Инфорком-Пресс, 1999.
6. Бобровский С. Программирование на языке Qbasic для студентов –
M.,1998.
7. Бондарев В.М., Рублинецкий В.И., Качко Е.Г. Основы
программирование – Харьков, Фолио, 1998.
8. Брябрин В.М., Програмное обеспечение персональных IBM – Высшая
школа, 1988.
9. Бурсиан Э. Задачи по физике для компьютера – М.,1991.
10. Быля Т.Н., О. Изучаем информатику программирование – Айрис,
1997.”ABF”, 1996.
11. Вирт Н. Алгоритм + Структура = Программирование/Пер. С англ.
М.,1985.
12. Епашеников А.М. Программирование в среде Turbo Pascal 7.0 –
Москва, Диалог-Мифи, 1996.
13. Есаян А.Р., и др. Информатика, М., Просвещение, 1991.
14. Ефимов О., Морозов В., Шафрин Ю. Курс компьютерных технологий,
М., ”ABF”, 1998.