Мектепке дейінгі мекемедегі ұйымдастырылған іс-әрекетінен жұмыс жоспарын құру және ұйымдастыру әдістері
ЖОСПАР
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
І. МЕКТЕПКЕ ДЕЙІНГІ МЕКЕМЕДЕГІ ҰЙЫМДАСТЫРЫЛҒАН ІС.ӘРЕКЕТІНЕН ЖҰМЫС ЖОСПАРЫН ҚҰРУ ЖӘНЕ ҰЙЫМДАСТЫРУ ӘДІСТЕРІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
1.1. Мектепке дейінгі мекемедегі тәрбие мен оқыту мазмұнының басым бағыттары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .5
1.2. Педагогикалық процесті ұйымдастырудағы әдістемелік тәсілдер ... ... ... 14
1.3. Мектепке дейінгі ұйымдарда білім беру процесін ұйымдастыру ... ... ... ..16
ІІ. МЕКТЕПКЕ ДЕЙІНГІ ҰЙЫМДАҒЫ ДАЯРЛЫҚ ТОПТАР ЖӘНЕ ЖАЛПЫ БІЛІМ БЕРЕТІН МЕКТЕПТЕГІ МЕКТЕПАЛДЫ СЫНЫПТАР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 21
2.1. Балалардың мектепке әлеуметтік.психологиялық даярлығы ... ... ... ... ... 21
2.2. Балалардың мектепке даярлығының психологиялық аспектілері ... ... ... .23
2.3. Мектепалды даярлыққа арналған оқу материалдары ... ... ... ... ... ... ... ... .25
ІІІ. ТӘЖІРИБЕЛІК БӨЛІМ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..31
3.1. Тақырыбы: «Менің Қазақстаным . менің болашағым» ... ... ... ... ... ... ... ..31
3.2. Тақырыбы: «Қазақстан ортақ үйіміз» ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...31
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 36
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 37
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
І. МЕКТЕПКЕ ДЕЙІНГІ МЕКЕМЕДЕГІ ҰЙЫМДАСТЫРЫЛҒАН ІС.ӘРЕКЕТІНЕН ЖҰМЫС ЖОСПАРЫН ҚҰРУ ЖӘНЕ ҰЙЫМДАСТЫРУ ӘДІСТЕРІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
1.1. Мектепке дейінгі мекемедегі тәрбие мен оқыту мазмұнының басым бағыттары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .5
1.2. Педагогикалық процесті ұйымдастырудағы әдістемелік тәсілдер ... ... ... 14
1.3. Мектепке дейінгі ұйымдарда білім беру процесін ұйымдастыру ... ... ... ..16
ІІ. МЕКТЕПКЕ ДЕЙІНГІ ҰЙЫМДАҒЫ ДАЯРЛЫҚ ТОПТАР ЖӘНЕ ЖАЛПЫ БІЛІМ БЕРЕТІН МЕКТЕПТЕГІ МЕКТЕПАЛДЫ СЫНЫПТАР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 21
2.1. Балалардың мектепке әлеуметтік.психологиялық даярлығы ... ... ... ... ... 21
2.2. Балалардың мектепке даярлығының психологиялық аспектілері ... ... ... .23
2.3. Мектепалды даярлыққа арналған оқу материалдары ... ... ... ... ... ... ... ... .25
ІІІ. ТӘЖІРИБЕЛІК БӨЛІМ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..31
3.1. Тақырыбы: «Менің Қазақстаным . менің болашағым» ... ... ... ... ... ... ... ..31
3.2. Тақырыбы: «Қазақстан ортақ үйіміз» ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...31
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 36
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 37
КІРІСПЕ
Қазақстанның әлеуметтік-эконмикалық дамуы жалпы білім беру жүйесіне, оның ішінде бастауыш буынға − мектепке дейінгі тәрбиеге жаңа талаптар қойып отыр.
Еліміздің Президенті Н.Ә.Назарбаев «Қазақстан жолы – 2050: Бір мақсат, бір мүдде, бір болашақ» атты Қазақстан Халқына Жолдауында «Біздің болашаққа барар жолымыз қазақстандықтардың әлеуетін ашатын жаңа мүмкіндіктер жасауға байланысты. ХХІ ғасырдағы дамыған ел дегеніміз − белсенді, білімді және денсаулығы мықты азаматтар» деп атап айтқан.
Мұндай жан-жақты дамыған азаматты қалыптастыру мектепке дейінгі жастан басталады.
Мектепке дейінгі жастағы балаларды дамытудың өзектілігі бір ғана мақсатпен түсіндіріледі: терең ойлы, дені сау, ақылды және мейірімді бала қалыптасатындай білім беру.
Адамды мектепке дейінгі жастан дамыту оның алдағы барлық өмірінің анықтауышы болып табылады. Сондықтан мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту мемлекет саясатының басым бағыттарының бірі.
Мектепке дейінгі жастағы балаларды оқыту жүйесіне инновациялық технологиялар негізінде әзірленген ақпараттық технологиялар, электронды оқу-әдістемелік кешендері енгізілуде.
Жаңа оқу жылының негізгі міндеттері:
- мектепке дейінгі білім берудің нормативті құқықтық базасын жетілдіру;
- мектепке дейінгі ұйымдар желісін арттыру және олардың материалды-техникалық жағдайын, пәндік-дамытушы ортасын нығайту;
- мектепке дейінгі ұйымның оқу-тәрбиелеу процесінің бағдарламалық-әдістемелік мазмұнын жаңарту;
- мектепке дейінгі білім беру педагогтарының біліктілігін артыру жүйесін жетілдіру;
- ата-аналар қауымдастығымен ынтымақтастық болып табылады.
Қазіргі уақытта республиканың мектепке дейінгі ұйымдарында 670 мыңнан астам баланы қамтыған 9 мыңдай мектепке дейінгі ұйымдар жұмыс істейді. 1 жастан 6 жасқа дейін балаларды мектепке дейінгі тәрбиемен және оқытумен қамту - 48,8% - ды, ал 3 жастан 6 жасқа дейін – 73,4%-ды құрайды.
Қазақстанның әлеуметтік-эконмикалық дамуы жалпы білім беру жүйесіне, оның ішінде бастауыш буынға − мектепке дейінгі тәрбиеге жаңа талаптар қойып отыр.
Еліміздің Президенті Н.Ә.Назарбаев «Қазақстан жолы – 2050: Бір мақсат, бір мүдде, бір болашақ» атты Қазақстан Халқына Жолдауында «Біздің болашаққа барар жолымыз қазақстандықтардың әлеуетін ашатын жаңа мүмкіндіктер жасауға байланысты. ХХІ ғасырдағы дамыған ел дегеніміз − белсенді, білімді және денсаулығы мықты азаматтар» деп атап айтқан.
Мұндай жан-жақты дамыған азаматты қалыптастыру мектепке дейінгі жастан басталады.
Мектепке дейінгі жастағы балаларды дамытудың өзектілігі бір ғана мақсатпен түсіндіріледі: терең ойлы, дені сау, ақылды және мейірімді бала қалыптасатындай білім беру.
Адамды мектепке дейінгі жастан дамыту оның алдағы барлық өмірінің анықтауышы болып табылады. Сондықтан мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту мемлекет саясатының басым бағыттарының бірі.
Мектепке дейінгі жастағы балаларды оқыту жүйесіне инновациялық технологиялар негізінде әзірленген ақпараттық технологиялар, электронды оқу-әдістемелік кешендері енгізілуде.
Жаңа оқу жылының негізгі міндеттері:
- мектепке дейінгі білім берудің нормативті құқықтық базасын жетілдіру;
- мектепке дейінгі ұйымдар желісін арттыру және олардың материалды-техникалық жағдайын, пәндік-дамытушы ортасын нығайту;
- мектепке дейінгі ұйымның оқу-тәрбиелеу процесінің бағдарламалық-әдістемелік мазмұнын жаңарту;
- мектепке дейінгі білім беру педагогтарының біліктілігін артыру жүйесін жетілдіру;
- ата-аналар қауымдастығымен ынтымақтастық болып табылады.
Қазіргі уақытта республиканың мектепке дейінгі ұйымдарында 670 мыңнан астам баланы қамтыған 9 мыңдай мектепке дейінгі ұйымдар жұмыс істейді. 1 жастан 6 жасқа дейін балаларды мектепке дейінгі тәрбиемен және оқытумен қамту - 48,8% - ды, ал 3 жастан 6 жасқа дейін – 73,4%-ды құрайды.
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ:
1. «Бала тәрбиесі» журналы №12, 2009ж.
2. «Бала мен балабақша» журналы №6, 7 2012ж.
3. Ембергенова Ж. Жастарды салаутты өмір салтына халықтың педагогикалық құндылықтары негізінде ұрпақ сабақтастығымен ұштастыра тәрбиелеу. Автореферат.канд. дис.-Қарағанды -2009ж.
4. Жалпы бастауыш білім. Қазақстан Республикасы. Стандарт. -Алматы,2003 ж. -23 б.
5. З.М.Богуславская, Е.О.Смирнова Развивающие игры для детей младшего дошкольтного возраста.М.: «Просвещение»1991г.
6. «Мектепке дейінгі балалардың психологиясы» В.С.Мухина 1975
7. Назарбаев Н.Ә // Егемен Қазақстан ,2 наурыз ,2006ж
8. Қоянбаев Р.М. Педагогика. - Алматы, 2002 ж. 383 б.
9. Қозыбаев С. Педагогика.- Алматы, 1999 - 274 б.
10. Қоянбаев Ж.Б. Педагогика - Алматы, 2002 - 383 б.
11. «Отбасы және балабақша» №2,3 ,2011ж.
12. Өмірбаева К.О. Оқыту процесіндегі инновациялық ізденістер. -Ақтөбе, 2003.
13. Рахметова С. Қазақ тілін оқыту методикасы. - Алматы, 1987. 392-6.
14. Рахметова С. Тестік бақылау жүйесі. Бастауыш
1. «Бала тәрбиесі» журналы №12, 2009ж.
2. «Бала мен балабақша» журналы №6, 7 2012ж.
3. Ембергенова Ж. Жастарды салаутты өмір салтына халықтың педагогикалық құндылықтары негізінде ұрпақ сабақтастығымен ұштастыра тәрбиелеу. Автореферат.канд. дис.-Қарағанды -2009ж.
4. Жалпы бастауыш білім. Қазақстан Республикасы. Стандарт. -Алматы,2003 ж. -23 б.
5. З.М.Богуславская, Е.О.Смирнова Развивающие игры для детей младшего дошкольтного возраста.М.: «Просвещение»1991г.
6. «Мектепке дейінгі балалардың психологиясы» В.С.Мухина 1975
7. Назарбаев Н.Ә // Егемен Қазақстан ,2 наурыз ,2006ж
8. Қоянбаев Р.М. Педагогика. - Алматы, 2002 ж. 383 б.
9. Қозыбаев С. Педагогика.- Алматы, 1999 - 274 б.
10. Қоянбаев Ж.Б. Педагогика - Алматы, 2002 - 383 б.
11. «Отбасы және балабақша» №2,3 ,2011ж.
12. Өмірбаева К.О. Оқыту процесіндегі инновациялық ізденістер. -Ақтөбе, 2003.
13. Рахметова С. Қазақ тілін оқыту методикасы. - Алматы, 1987. 392-6.
14. Рахметова С. Тестік бақылау жүйесі. Бастауыш
ЖОСПАР
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
І. МЕКТЕПКЕ ДЕЙІНГІ МЕКЕМЕДЕГІ ҰЙЫМДАСТЫРЫЛҒАН ІС-ӘРЕКЕТІНЕН ЖҰМЫС ЖОСПАРЫН ҚҰРУ ЖӘНЕ ҰЙЫМДАСТЫРУ ӘДІСТЕРІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 5
1.1. Мектепке дейінгі мекемедегі тәрбие мен оқыту мазмұнының басым бағыттары ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .5
1.2. Педагогикалық процесті ұйымдастырудағы әдістемелік тәсілдер ... ... ... 14
1.3. Мектепке дейінгі ұйымдарда білім беру процесін ұйымдастыру ... ... ... ..16
ІІ. МЕКТЕПКЕ ДЕЙІНГІ ҰЙЫМДАҒЫ ДАЯРЛЫҚ ТОПТАР ЖӘНЕ ЖАЛПЫ БІЛІМ БЕРЕТІН МЕКТЕПТЕГІ МЕКТЕПАЛДЫ СЫНЫПТАР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...21
2.1. Балалардың мектепке әлеуметтік-психологиялық даярлығы ... ... ... ... ... 21
2.2. Балалардың мектепке даярлығының психологиялық аспектілері ... ... ... .23
2.3. Мектепалды даярлыққа арналған оқу материалдары ... ... ... ... ... ... ... ... ..25
ІІІ. ТӘЖІРИБЕЛІК БӨЛІМ ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .31
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
3.1. Тақырыбы: Менің Қазақстаным - менің болашағым ... ... ... ... ... ... ... ..31
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
3.2. Тақырыбы: Қазақстан ортақ үйіміз ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 31
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 36
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ...37
КІРІСПЕ
Қазақстанның әлеуметтік-эконмикалық дамуы жалпы білім беру жүйесіне, оның ішінде бастауыш буынға − мектепке дейінгі тәрбиеге жаңа талаптар қойып отыр.
Еліміздің Президенті Н.Ә.Назарбаев Қазақстан жолы - 2050: Бір мақсат, бір мүдде, бір болашақ атты Қазақстан Халқына Жолдауында Біздің болашаққа барар жолымыз қазақстандықтардың әлеуетін ашатын жаңа мүмкіндіктер жасауға байланысты. ХХІ ғасырдағы дамыған ел дегеніміз − белсенді, білімді және денсаулығы мықты азаматтар деп атап айтқан.
Мұндай жан-жақты дамыған азаматты қалыптастыру мектепке дейінгі жастан басталады.
Мектепке дейінгі жастағы балаларды дамытудың өзектілігі бір ғана мақсатпен түсіндіріледі: терең ойлы, дені сау, ақылды және мейірімді бала қалыптасатындай білім беру.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Адамды мектепке дейінгі жастан дамыту оның алдағы барлық өмірінің анықтауышы болып табылады. Сондықтан мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту мемлекет саясатының басым бағыттарының бірі.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Мектепке дейінгі жастағы балаларды оқыту жүйесіне инновациялық технологиялар негізінде әзірленген ақпараттық технологиялар, электронды оқу-әдістемелік кешендері енгізілуде.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Жаңа оқу жылының негізгі міндеттері:
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
- мектепке дейінгі білім берудің нормативті құқықтық базасын жетілдіру;
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
- мектепке дейінгі ұйымдар желісін арттыру және олардың материалды-техникалық жағдайын, пәндік-дамытушы ортасын нығайту;
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
- мектепке дейінгі ұйымның оқу-тәрбиелеу процесінің бағдарламалық-әдістемелік мазмұнын жаңарту;
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
- мектепке дейінгі білім беру педагогтарының біліктілігін артыру жүйесін жетілдіру;
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
- ата-аналар қауымдастығымен ынтымақтастық болып табылады.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Қазіргі уақытта республиканың мектепке дейінгі ұйымдарында 670 мыңнан астам баланы қамтыған 9 мыңдай мектепке дейінгі ұйымдар жұмыс істейді. 1 жастан 6 жасқа дейін балаларды мектепке дейінгі тәрбиемен және оқытумен қамту - 48,8% - ды, ал 3 жастан 6 жасқа дейін - 73,4%-ды құрайды.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
І. МЕКТЕПКЕ ДЕЙІНГІ МЕКЕМЕДЕГІ ҰЙЫМДАСТЫРЫЛҒАН ІС-ӘРЕКЕТІНЕН ЖҰМЫС ЖОСПАРЫН ҚҰРУ ЖӘНЕ ҰЙЫМДАСТЫРУ ӘДІСТЕРІ
1.1. Мектепке дейінгі мекемедегі тәрбие мен оқыту мазмұнының басым бағыттары
2014-2015 оқу жылында мектепке дейінгі білім беру жүйесі қызметінің негізі бағыттары:
- сапалы мектепке дейінгі білім беруге қолжетімділікті қамтамасыз ету;
- тәрбие мен оқытудың инновациялық технологияларын ендіру негізінде білім беру процесін жаңғырту;
- пәндік-дамытушы ортаны моделдеу;
- тәрбиелеу-білім беру процесіне ақпараттық-коммуникациялық технологияларды тиімді ендіру;
- мектепке дейінгі ұйымдарда тілдердің үштұғырлылығын іске асыру;
- педагогикалық қызметкерлердің кәсіби біліктілігін жетілдіру;
- мектепке дейінгі ұйым қызметіне ата-аналарды тарту, бала тәрбиесі процесінде өзара әрекеттің түрлі стратегияларын құру, отбасылық тәрбиені жүзеге асыруда психологиялық-педагогикалық қолдау болып табылады.
Қазақстан Республикасының мектепке дейінгі ұйымдары, олардың ведомостволық бағыныстылығына және меншік нысандары, типтері мен түрлеріне қарамастан, педагогикалық білім беру қызметін нормативті құжаттарға сәйкес жүзеге асырады.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Бүгінгі таңда болашақ ұрпаққа білім беруде жас өркеннің болмыс бітімі, талғам таразысы, талап деңгейін айқындай отырып, оларға нені оқыту керек, қандай білім беру керек деген мәселені нақтылап алу қажет. Ол үшін білім мазмұнын қалыптастырудың теориялық негіздерін анықтау қажеттілігі туындап отыр. Білім мазмұны тарихи сипатқа ие. Олай дейтін себебіміз, ол қоғам дамуының қай кезеңінде болмасын білім берудің мақсаты мен міндеттерін айқындайды. Білім мазмұны әртүрлі әлеуметтік жүйеде бірдей болған емес. Ол өмір талаптарының ықпалымен, өндірістің және ғылыми білім деңгейінің дамуына байланысты үнемі өзгеріп отырады. Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың әр жылдардағы халыққа жолдауы-әр адамның жан-жақты дамуына мол мүмкіндік жасайтын мемелекеттік құжаттың бірі. Бұл жолдаудың негізіне түрлі реформалармен қатар білім беру жүйесін халықаралық деңгейге көтеру, әлемдік білім кеңестігіне толығымен кірігу және қоғамымыздың басты байлығы-жас ұрпақты дамыту үшін қажетті жағдай жасау жолымен оның ой-өрісін кеңейтіп, жан-дүниесін байыту, жалпы және кәсіптік білім алуы үшін мүмкіндіктер жасау туралы мәселелер қойылып отыр.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
2007 ж 15 тамызда жарияланған Қазақстан Республикасының Білім туралы ЗаңыныңБілім беру мазмұны - деп аталатын 4 тарауының 13 бабында: Білім беру мазмұны - жеке адамның біліктілігі мен жан-жақты дамуын қалыптастыру үшін негіз болып табылатын білім берудің әрбір деңгейі бойынша білімдер жүйесі (кешені) - деп атап көрсетілген.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Республика көлемiнде бiлiм беру саласындағы түбiрлi өзгерiстерге сәйкес Бiлiм туралы заңды жүзеге асыруда бiрқатар шаралар ұйымдастырылуда. Олар: мектепалды даярлық тұжырымдамасы, мектепалды сыныптарының және мектепке дейiнгi ұйымдардың базистiк оқу жопары, мiндеттi мектепалды даярлығын ұйымдастыру жөнiндегi нұсқаулар, мектеп жанында 6-7 жастағы балаларды мектепалды даярлаудың бағдарламасының әзiрленуi. Аталған құжаттарды мiндеттi түрде пайдалануды жүктейтiн бiлiм және ғылым министрлiгiнiң № 96, 97 бұйрықтары жарияланды. Қазақстан Республикасы "Білім туралы заңының" 23-бабына және 1999 жылы 22 қарашадағы 1762 бұйрығына сәйкес "Балаларды міндетті мектепалды даярлау мәселелері" туралы қаулысы, оның ережесі және тұжырымдамасының ұсынылуы, балаларды мектепке даярлау бүгінгі таңдағы ең өзекті мәселе екендігін көрсетеді. Отбасында және балабақшада, мектеп жанында баланы мектепке даярлау бағдарламаларының (1998, 1999, 2000), оқу- әдістемелік құралдарының жарық көруі тәрбиеші-педагог мамандарды даярлау мәселесінің сан қырына жаңаша қарауды талап етіп отыр, бұл мектепке дейінгі кезеңдегі білім мазмұнын жаңартуға елулі ықпал етеді. 9 Білім мазмұнының қалыптасуының материалдық теориясының негізін Я.А.Коменский салған. Оның Ұлы дидактика атты еңбегінде бәрін бәріне оқыту өнері ретінде және оның құрамында жан-жақты моральдікке бағытталған ойлардың қалыптасуы туралы оқыту мен тәрбиелеу мәселелерін қарастырған. Я.А.Коменскийдің мектеп жасына дейінгі балаларға тәрбие беру туралы Ана мектебі деген арнаулы еңбегі мектепке дейінгі тәрбие жөнінен дүние жүзінде бірінші бағдарламалық құрал болды. Ол балалардың денсаулығына және дене дамуына мұқият қамқорлық жасауға, жаңа туған сәбиді күтіп, баптауға, баланың тамағы, киімі, күн режімі туралы халық тәжірибесі мен өз заманындағы медицинаға сүйенетін ұсыныстар жасады. Ол адамгершілік нормаларды игерту, іс - әрекет етуге талаптанушылық, еңбек сүйгіштік, шыншылдық, мұнтаздай таза жүрушілік, сыпайылық т.б қасиеттерді тәрбиелеу жөніндегі ұсыныстары құндылығын жойған жоқ. Сондай - ақ, мектепке дейінгі балалық шақты мектепте онан әрі жүйелі оқытудың даярлық кезеңі ретінде қарады және мектеп жасына дейінгі бала игеруге тиісті қарапайым білімдердің неғұрлым кең шеңберін егжей - текжейлі белгілеп берді. Бұл бүгінгі таңда біздің зерттеуімізге сәйкес білім мазмұнын жаңарту бағытын айқындауға негіз болмақ.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Педагогикалық теория негіздерінің қалыптасуында Ежелгі Грецияның аса көрнекті философтары Платон мен Аристотель көзқарастарының ерекше маңызы болды. Платон тәрбие мен оқытудың мәні, қоғамдық құрылым мен тәрбиенің қатынасы сияқты аса маңызды педагогикалық ұғымдардың анықтамасын берген. Ол балаларды ерте бастан тәрбиелеудің мемлекеттік жүйесі туралы идеяны ұсынды. Платон ойынды тәрбие берудің маңызды құралы деп қарады, балаларды тәрбиелеумен шұғылданатын адамдарға қойылатын негізгі талаптарды айқындап берді. Аристотель жеке адамның дене, ақыл - ой және адамгершілік тәрбиесін қамтитын үйлесімді даму идеясын тұжырымдады. Ол тәрбиенің табиғи дарындылығына үлкен мән берді. Ол мектепке дейінгі кезеңді жеке адамның қалыптасуындағы ерекше және маңызды деп бөліп қарады. Бұл кезеңде оның пікірі бойынша, алуан түрлі ойындармен қатар ақыл ойды дамытатын әңгімелер пайдалануға тиіс, ал балаларды бес жасынан бастап мақсатты түрде мектепке даярлау керек - деп тұжырым жасаған болатын.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Мектепке дейінгі тәрбие теориясының қалыптасуына рим педагогы Марк Фабий Квиантилиан жазған Шешенді тәрбиелеу туралы арнаулы педагогтық трактат - педагогика тарихында тұңғыш маңызды роль атқарды. Ол балалардың бойында ең әуелгі - бастапқы түсініктердің қалыптасуына қоршаған ортаның әсер ету маңызын атап көрсетті, ата - аналарға және педагогтарға биік адамгершілік, жақсы да дұрыс тіл білуді талап етті. Мектепке дейінгі жаста балалармен жүйелі сабақ жүргізу мүмкіндігі бар деп есептеді. Алайда соның өзінде берілетін білім ауқымы кең болмауға тиіс, оны беру әдістемесі бала сүйіп үлгермеген оқуды жек көріп кетпеуі үшін балалардың қуанышты көңіл күйін, ынтызарын туғызу керек - дейді.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
ХІХ ғасырдың екінші жартысында - ХХ ғасырдың басында Европада неміс педагогы Ф. Фребельдің мектепке дейінгі тәрбие теориясы кең таралды. Ол 10 балалар бақшасы деген терминді енгізді, бұл дүние жүзінде жаппай қабылданды. Сондай - ақ, тәрбиеші әйелді Фребель баулушы деп атағандығынан оның балаларға деген сүйіспеншілігі, педагогтарды баланың есеюіне және дамуына көмектесуге шақырғаны, мақсатты педагогикалық ықпалдың маңызына жоғары баға бергені айқын көрінеді. Ол балалардың жасына сәйкес бірқатар қарапайым білім мазмұнымен таныстыру қажеттілігін атап көрсеткен. Оның идеялары: мектепке дейінгі тәрбиені насихаттау және балалар бақшаларын кең тарату, мектепке дейінгі мекемелердің жұмысының теориясын бірінші болып жасап, мектепке дейінгі педагогикалық ғылымдардың дербес саласы болып бөлінуіне себепкер болды. Дидактикалық формализм теориясы бойынша: ХVIII ғ. аяғында Э.Шмидтің Эмпирикалық психология және А.А.Немейердің Тәрбиелеу және оқытудың ұстанымдары атты еңбектерінде қарастырылған формалді теория білімнің мазмұнын қалыптастырудың формальді теориясы ретінде тұтас қалыптасты. Бұл теорияны ерте уақытта Гераклит пен Цицерон басшылыққа алса, уақыт өте келе бұл бағытты И.Кант пен И.Г.Песталоции дамытты. Педагогика ғылымында В.В.Краевскийдің еңбектерінде білім мазмұны түрлі тұжырымдамалары бар деп көрсетілген, олардың тамырлары өткен формальді және материалды білім теориясына негізделген. Бұлардың әрқайсысы адамның әлемдік білім кеңістігінде және қоғамдағы қызыметімен тығыз байланысты қарастырады.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Білім мазмұнының демократиялық қоғамда өз бетімен ойлайтын адам қалыптастыруды өз міндеті санайтын негізгі үш тұжырымдамасын ұсынады. Бірінші тұжырымдама: білім мазмұнының педагогикалық бейімделген ғылым негізері мектепте оқытылады, бірақ басқа жеке қасиеттерді: шығармашылық қабілет, таңдай білу еркіндігі, өз бетінше дербес әрекет ете білу, адамдарға адалдық қарым-қатынас ескерілмей, сыртта қалады. Бұл көзқарас оқушыларды ғылымға немесе өндіріске үйретуге саяды да, ал демократиялық қоғамда өз бетімен тіршілік етуге, үйретілмейді.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Адам өндіріс факторы ретінде бейнеленеді. Екінші тұжырымдама: оқушылар білім мазмұнында білімнің, іскерлік пен дағдының жиынтығын меңгеруі қажет. Білім мазмұны деп оқыту барысындағы ғылыми білімдер, тәжірибелік іскерліктер мен дағдыларды, сондай-ақ, дүниетанымдық көзқарастың, адамгершілік идеялардың жиынтығы деп түсіну керек - деп тұжырымдайды. Үшінші тұжырымдама: В.В.Краевский, И.Я Лернер, М.Н.Скаткиннің еңбектерінде ғылыми негізде көрсетілген. Білім мазмұны осы авторлардың педагогикалық бейімделген әлеуметтік тәжірибе, гуманистік ойлау пайымдауларына сай жасалған. Осы тұжырымдама бойынша: - әлеуметтік тәжірибе негізгі төмендегідей элементтерден тұрады: танымдық тәжірибеге негізделген білімнің жан-жақты көбеюі; - белгілі тәсілдерді іске асыру тәжірибесі; - шығармашылық әрекет тәжірибесі - стандартты емес жағдаяттарды, мәселелік жағдаяттарды шеше білу; 11 - жеке бағдар кезінде эмоционалды қарым - қатынасты іске асыру тәжірибесі; Осы элементтер білім мазмұнының құрылымын құрайды және білім түрлерінің ерекшелігін көрсетеді. Жалпы білім мазмұны, бір жағынан қоғамдық қажеттілікті бейнелейтін оқушының оқу - танымдық әрекетінің маңызды шарты болып табылады, екінші жағынан, жеке оқушының оқуға деген мұқтаждығын қанағаттандыру, оның басты мәдениетін қалыптастыру құралы болып табылады. Дидактика тұрғысынан бұл оқытудың білімдік және үрдістік жақтарының бірлігін көрсетеді. Көрсетілген ұстанымдар білім беру мазмұнының құрамына нені кіргізу керек, нені кіргізбеу керек екендігін анықтауда маңызды болып табылады. Білім беру мазмұнын қалыптастырудың тізбектелген факторлары және ұстанымдарына сәйкес білім мазмұнын таңдаудың жалпы дидактикалық жүйесінің жасалғандығын сипаттай келіп оның өлшемдерінің жүйесін ұсынады.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Білім мазмұнын таңдаудың өлшемдерінің жүйесі: Білім мазмұнында өз бетімен ойлай алатын демократиялық қоғам адамын қалыптастыру міндеттерінің тұтас көрініс табу өлшемі. Білім мазмұнына жалпы білім беру тұрғысынан маңызды ғылым әдістері, білімдердің типтік мәселелерді қамтитын салаларынан алынған білімдер енеді.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
1. Мектептегі оқу пәніне және оқу пәндері жүйесіне кіретін білімдік материалдың жоғары ғылымилығы, тәжірибелік маңызы өлшемі. Оқу пәндеріне білімдер туралы - жалпы білімдер, анықтама, ғылыми факт, тұжырымдама, үдеріс т.б. енгізіледі.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
2. Білімдік материал мазмұны күрделілігінің сол жастағы оқушылардың оқу мүмкіндіктеріне сәйкестігі өлшемі.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
3. Мазмұн көлемінің осы пәнді оқуға бөлінген уақытқа сәйкестігі өлшемі.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
4. Жалпы орта білім мазмұнын құрастырудың халықаралық тәжірибесін есепке алу өлшемі.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
5. Мазмұнның қазіргі мектептің оқу-әдістемелік және материалдық базасына сәйкестігі ұстанымы.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Білімінің мазмұнының қалыптасуының жалпы дидактикалық ұстанымдары, факторлары, өлшемдері осындай. Аталған ұстанымдар мен білім мазмұнын таңдау өлшемдерінің жүйесі мектепке дейінгі кезеңдерде білім мазмұнын жаңартуда басшылыққа алынады. Бүгінгі таңда өркениетті елдердің қатарына қосылу бағытында білім беру сипаты мен шарттарына сәйкес білім мазмұнын өзгерту мен жаңартуда бірқатар басты тенденциялар анықталды. Олардың біршамасы қазірдің өзінде Қазақстандағы білім беру аясындағы реформаларға байланысты білім мазмұнын жаңартуда өз орнын алуда. Білім мазмұнын жаңартуға байланысты негізгі басшылыққа алатын өте қажетті төмендегідей факторларды атап айтуға болады: білім берудің жалпы адамзаттық құндылықтары мен гуманитарлық бағыттарының тереңдетілуі, оның әмбебаптылығы, қоғамдағы білім берудің интеграциялануы, нарықтық экономиканың дамуы, әлеуметтік қажеттіліктің көбеюі, білім берудің азаматтық қызметінің рөлі көтерілуі, жеке тұлғаның кәсіби шеберлігіне қойылатын талаптың жоғарылығы. Білім берудің адамды 12 сақтау қызметі, яғни бірінші кезекте балалар мен жасөспірімдердің денсаулығын сақтау мен нығайту институты болып қалыптасуы; білім берудің іргелендірілуі, ақпараттандырылуы, экологияландырылуы және білім беру ортасының рөлі арттырылуы қажет - деп тұжырым жасаймыз. Білім мазмұнының қалыптасу көздері мәдениет немесе әлеуметтік тәжірибе болып табылады. Әлеуметтік тәжірибе, яғни мәдениет біртұтас алынғанымен де, ол балабақшадағы немесе мектептегі білімнің құрамын анықтамайды. Әлеуметтік тәжірибеде немесе мәдениетте білім мазұнын анықтайтын көздерді табу керек. Бұлар материалды таңдау, ішкі құрылымға сәйкес мазмұн құрастыру ұстанымын анықтайды. Мұндай көздерге ғылым, материалдық және рухани өндіріс, қоғамдық қатынастар тәжірибесі, қоғамдық сана формалары, адам әрекеті түрлері (практикалық, танымдық, құндылық - бағдарлық, көркемдік) жатады. Білім мазмұны нақты - тарихи, психологиялық талаптар негізінде жасалған. Осы талаптарға сай әлеуметтік тәжірибе педагогикалық өңдеуді талап етеді. Бұл білім ұйымдарын бітірушілердің өмірде белсенді әрекет етуіне және психикалық қасиеттердің, балалық тұлғаның қалыптасуында, дұрыс шешім қабылдауына көмектеседі. Сонымен білім мазмұнын қалыптастыруда баланың жеке тұлғалық дамуы, оның қабілеттілігі, қызығушылықтары мен талаптары ескеріледі. Сол мақсатта міндетті пәндерді оқытумен қатар балаларға өз еріктерімен басқа пәндерді де таңдай алады. Мұндай келісім білімнің тереңдеуіне, қызығушылықтың дамуына, ортаға тез бейімделуіне ықпал етеді. Ресейлік дидакт ғалымдар: Ю.К.Бабанский, В.П.Беспалько, В.В.Краевский, М.Н.Скаткин, И.Я.Лернер, В.С.Леднев т.б білім беру мазмұнының теориялық мәселелерін және оны іріктеу жолдары мен білім мазмұнын таңдаудың пинциптерін айқындаған. М.Н. Скаткиннің зерттеулері Ресейдегі және шет елдердегі дидактиканың іргелі мәселелеріне негізделді. Қазіргі кезеңдегі қоғамдық өзгерістер мен жаңа білім беру кеңістігінде жаңартуларға қатысу маңызды жауапкершілік міндеттер жүктейді. Барлық ТМД елдеріндегідей мектепке дейінгі білім беру жүйесі өте күрделі кезеңдерден өтіп, тәрбиелеу мен білім беру мазмұнын жаңарту және оны жүзеге асыру бүгінгі күннің үлесінде. Білім мазмұнын дәстүрлі педгогикалық модель тұрғысынан алып қарағанда ол білім, білік, дағды - деп қарастырылған. Ал қазіргі кезеңдегі көзқарас тұрғысынан алып қарағанда бұл, барлық мәдениеттің құрамындағы педагогикалық интерпретация - деп тұжырымдалған. Ғалымдар: В.С.Леднев, А.Г.Ковалев, К.К.Платонов, Н.И.Непомнящей, М.С.Каган т.б білім мазмұнының теориялық аспектісіне әдіснамалық - теориялық тұрғыдан жан - жақты талдау жасаған. Бұл түсінік білім мазмұнының құрылымында: мектепке дейінгі кезеңдегі қарапайым білім мазмұнын беруге арналған пәндер жиынтығын жалпы білім беру мазмұнындағы орны мен рөлін, оқу материалдарының логикалық үйлесімділігін анықтауда маңызды рөл атқарады. Педагогикада білім беру мазмұны жеке тұлғаны қалыптастырумен дамыту барысындағы ғылыми негіз ретінде қарастырылады. Өйткені, жеке тұлға дамуы тәрбие мен оқытуға тығыз байланысты, сондықтан да алдымен, білім беру мазмұнын анықтап алу қажет екендігі дау тудырмайды. Сонымен білім беру 13 мазмұны дегеніміз - жеке тұлға қалыптастыру барысында адам баласының іс - әрекет тәсілдерін меңгере отырып, жүйелі түрде білім алуы, іскерлік дағдысын, таным арқылы көзқарасын қалыптастыру және ақыл ойы мен сезімін дамыту. Яғни, білімді адам - деп ақыл ойы жетілген, әдіс - тәсілдерді меңгерген, қабілетті, өз пікірін дәлелдей алатын, болашақты болжай отырып, шешім қабылдай алатын жеке тұлғаны айтуға болады. Білім мазмұны - оқу орындарының негізгі мәселелерінің бірі. Ал оның мәні - әрбір ғылыми пәндерден ғылыми білімді игеру, тәжірибеде қолдана білу. Педагогика ғылымының мазмұны - оның тарихында қалыптасқан рухани мұралар мен құндылықтар әлемі. Білім берудің мазмұны мен мәнін ашуда және білім беруді ізгілендіру идеясын жүзеге асыру барысында жеке тұлғаны дамыту мәселесі соңғы он онбес жыл шамасында күн тәртібінің алдыңғы қатарына шықты. Аталған мәселе И.Я.Лернер, М.Н.Скаткин, В.С.Леднев, Б.М.Бим - Бад т.б ғалымдардың еңбектерінде қарастырылып, талданған. И.Я.Лернер мен М.Н. Скаткин білім беру мазмұнын теориялық тұрғыда білім, іскерлік, дағдыны қалыптастыру жүйесі деп түсіндірген, сонымен қатар шығармашылық іс әрекет, ерік сезімін меңгеруді ұсынады. Бірқатар шетел педагогтары (АҚШ, Англия, Франция) жеке тұлғаға жалпы адамзаттық тәрбие беруді, оқу мазмұнына табиғи құбылыстар мен қоғамдық өмірдегі шынайы құбылыстарды түсіндіруден оқу пәндерін өзара кіріктіруді негізге алуды ұсынған. Осыған орай төменде ғалымдардың білім мазмұнына берген анықтамаларын ұсынамыз. Атап айтқанда: ...біріншіден алдыңғы ұрпақтың тәжірибесін меңгеру, екіншіден жеке тұлғаның типологиялық сапасын қалыптастыру, үшіншіден адамның ақыл - ойының, денесінің дамуы (В.С.Леднев) - деп ой түйіндесе, И.П.Подласый: ...белгілі бір оқу орнында оқып, үйрену үшін іріктелген білім, іскерлік жүйесі, Б.П.Есипов: Фактілер мен қорытындылар енетін білім, пайдалы іскерлік және дағдылар жүйесі деп есептейді. Р.Қоянбаев: ...ғылыми білімнің, іскерліктің және дағдының жүйесі десе, ал С.А.Умрейко: ...оқыту процесінде оқушылар меңгеретін ғылыми білім, іскерлік және дағдылар жүйесі, В.Беларуссова: ...оқушылардың жан - жақты дамуына, материалистік дүниетанымның қалыптасуына, танымдық қызығушылықтың дамуына негіз болатын жүйелі білім іскерлік және дағдылар деген тұжырым жасайды. Н.В.Савин: ...оқушылардың жан - жақты дамуына негіз болатын, білім, іскерлік, дағды жүйесі десе, И.Т.Огородников: ...ғылыми білімдер, іскерлік, дағдылар, оқытудан тыс кезде оқушылар алған танымдық тәжірибені ой елегінен өткізу және оқушылардың танымдық қабілетін, шығармашылық күшін дамыту жолдары деп анықтама береді. Жоғарыдағы анықтамаларды және негізгі идеяларды басшылыққа ала отырып біз зерттеу мәселесіне сәйкес мектепке дейінгі білім беру мазмұнын жаңарту ұғымының анықтамасын ұсынамыз. Мектепке дейінгі білім беру мазмұнын жаңарту - балабақшада жас ерекшелігіне сәйкес тәрбиелеу мен оқыту үдерісінде балалар меңгеретін, іріктелген қарапайым ғылыми білім, білік, іскерлік, дағдылар жүйесі және сол арқылы баланы мектепке дайындап, танымдық қызығушылығын, ақыл-ойын, жан - жақты дамуын қамтамасыз ету деп тұжырым жасадық. 14 Аталған анықтамаларды басшылыққа ала отырып мектепке дейінгі ұйымдарда тәрбиеші педагогтар жас ұрпаққа білім беруде оның мазмұнын таңдай білуге және ол арқылы баланың танымдық қабілетін дамытуға, алған білімді бойына өмірлік дағды ретінде сіңіруге баса назар аудару қажеттілігі ұсынылды. Мектепке дейінгі жаста баланың дамуы мен тәрбиесінің негізгі құралы білім мазмұны болып табылады.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
1.2. Педагогикалық процесті ұйымдастырудағы әдістемелік тәсілдер
Мектепке дейінгі білім беру саласында педагогикалық процесс келесі негіздерде қамтамасыз етіледі:
- мектепке дейінгі жастағы балаларды тәрбиелеу және оқытуда тиімді тәсілдер, мазмұнның бірлігі және сабақтастығы, тәрбиелеу және оқыту әдістері;
- мектепке дейінгі ұйымдарда білім беру процесін жүзеге асыруда инновациялық тәсілдер, оқытудың мақсатын, мазмұны мен әдістерін жаңартудың әлеуметтік кесімділігі;
- танымдық әрекеттерді бес білім беру саласы арқылы ұйымдастырудағы кіріктірілген тәсілдер (Денсаулық, Қатынас, Шығармашылық, Таным, Әлеуметтік орта);
- сөйлесу, ойын, зерттеу әрекеттері арқылы білім беру процесін интерактивті құру, ересектермен және құрбыларымен ынтымақтастық;
- жас ерекшеліктеріне сәйкес бала дамуының мониторингі;
- баланың жеке тұлғасын қалыптастыруда және оның қабілеттерін дамытуда педагогикалық процеске қатысушылар - ата-аналар, педагогтар, әлеуметтік орта арасындағы кешенді бірлестік;
- ақпараттық-коммуникациялық технологиялар.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Мектепке дейінгі ұйымдарда пәндік-дамытушы орта құру. Мектепке дейінгі ұйымдар қызметінің үйлесімділігі және мектепке дейінгі жастағы балаларды тәрбиелеу мен оқыту процесін жүзеге асыру үшін қауіпсіз пәндік-дамытушы орта құруға ерекше көңіл бөлінуі қажет. Барлық мектепке дейінгі ұйымдар Балалар мен жасөспірімдерді тәрбиелеу мен білім беру объектілеріне қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар санитариялық қағидаларын бекіту туралы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 30 желтоқсандағы № 1684 Қаулысымен бекітілген ережелерді басшылыққа алады.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Пәндік-дамытушы ортаны ұйымдасытрудың негізгі міндеті - балаларда еркіндік пен белсенділікті анықтау үшін жағдайлар жасау.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Келесі міндет балалардың бірлескен әрекет пен ойында өздерінің қызығушылығын ұйымдастыра білу мүмкіндігінен тұрады, бұл арқылы әлеуметтік қабілеттерді дамытады:
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
- тіл табыса білу;
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
- түрлі әлеуметтік рөлдерді бөлу және орындау;
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
- бір-біріне көмектесу және қолдау;
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
- тапсырмаларды орындау.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Пәндік-дамытушы орта білім беру әлеуетінің ең көп іске асырылуын қамтамасыз етуі, қолжетімді болуы, яғни тәрбиеленушілердің ойын мен ойыншықтарға еркін рұқсаты болуы қажет.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Секторларға (дамыту орталықтарына) жабдықтарды орналастыру балаларға ортақ қызығушылықтары бойынша топтарға бірігуге мүмкіндік береді.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Міндетті құралдар танымдық әрекеттерді белсендіретін материалдар болып табылады:
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
- дамытушы ойындар;
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
- техникалық құрылғылар және ойыншықтар;
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
- тәжірибелі-іздеу жұмыстарына арналған нәрселер;
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
- үйренуге арналған түрлі материалдар, эксперименттеу, коллекция жинақтау.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Балабақшада пәндік-дамытушы ортаны ұйымдастыру кезінде дамытушы зонада түрлі тапсырмаларды ойластыра білетін барлық педагогтардың шығармашылық қызметі қажет. Тапсырманы балалардың қызығушылығы мен қажеттілігіне байланысты өзгертуге болады.
1.3. Мектепке дейінгі ұйымдарда білім беру процесін ұйымдастыру
Мектепке дейінгі ұйымдар тәрбиелеу-білім беру процесін Алғашқы қадам, Зерек бала, Біз мектепке барамыз негізгі білім беру бағдарламалары, 6-7 жастағы балалардың мектепалды даярлығына арналған жалпы білім беру бағдарламалары, Қайнар, Балбөбек балама бағдарламалары және т.б. негізінде жүзеге асырады.
Білім беру бағдарламаларында мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың Мемлекеттік жалпыға міндетті стандартының талаптарына сәйкес мектепке дейінгі білім берудің базалық мазмұны анықталған.
Білім беру процесі бес білім беру саласын Денсаулық, Қатынас, Таным, Шығармашылық, Әлеуметтік орта кіріктіру арқылы қамтамасыз етіледі, олардың әрқайсысы баланың жас ерекшелігіне байланысты мақсатты бағыттары бар өзіндік тараулардан тұрады.
Денсаулық білім беру саласында балалардың денсаулығын нығайтуға, салауатты өмір салтының ережелерін саналы түрде сақтауын қалыптастыруға, сауықтыру-гигиеналық процедуралар өткізуге эмоциональды-жағымды қатынасқа, қозғалыстарды жетілдіруге, физикалық және мықтылық қасиеттерін дамытуға, балалардың дербестігіне бағытталған педагогикалық жұмыстардың шарттары мен мазмұны, міндеттері белгіленген.
Денсаулық білім беру саласының базалық мазмұны ұйымдастырылған оқу қызметінде іске асырылады:
1) дене шынықтыру;
2) тәртіп қауіпсіздік негіздері, валеология.
Қатынас білім беру саласында байланыстырып сөйлеуді ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
І. МЕКТЕПКЕ ДЕЙІНГІ МЕКЕМЕДЕГІ ҰЙЫМДАСТЫРЫЛҒАН ІС-ӘРЕКЕТІНЕН ЖҰМЫС ЖОСПАРЫН ҚҰРУ ЖӘНЕ ҰЙЫМДАСТЫРУ ӘДІСТЕРІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 5
1.1. Мектепке дейінгі мекемедегі тәрбие мен оқыту мазмұнының басым бағыттары ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .5
1.2. Педагогикалық процесті ұйымдастырудағы әдістемелік тәсілдер ... ... ... 14
1.3. Мектепке дейінгі ұйымдарда білім беру процесін ұйымдастыру ... ... ... ..16
ІІ. МЕКТЕПКЕ ДЕЙІНГІ ҰЙЫМДАҒЫ ДАЯРЛЫҚ ТОПТАР ЖӘНЕ ЖАЛПЫ БІЛІМ БЕРЕТІН МЕКТЕПТЕГІ МЕКТЕПАЛДЫ СЫНЫПТАР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...21
2.1. Балалардың мектепке әлеуметтік-психологиялық даярлығы ... ... ... ... ... 21
2.2. Балалардың мектепке даярлығының психологиялық аспектілері ... ... ... .23
2.3. Мектепалды даярлыққа арналған оқу материалдары ... ... ... ... ... ... ... ... ..25
ІІІ. ТӘЖІРИБЕЛІК БӨЛІМ ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .31
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
3.1. Тақырыбы: Менің Қазақстаным - менің болашағым ... ... ... ... ... ... ... ..31
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
3.2. Тақырыбы: Қазақстан ортақ үйіміз ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 31
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 36
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ...37
КІРІСПЕ
Қазақстанның әлеуметтік-эконмикалық дамуы жалпы білім беру жүйесіне, оның ішінде бастауыш буынға − мектепке дейінгі тәрбиеге жаңа талаптар қойып отыр.
Еліміздің Президенті Н.Ә.Назарбаев Қазақстан жолы - 2050: Бір мақсат, бір мүдде, бір болашақ атты Қазақстан Халқына Жолдауында Біздің болашаққа барар жолымыз қазақстандықтардың әлеуетін ашатын жаңа мүмкіндіктер жасауға байланысты. ХХІ ғасырдағы дамыған ел дегеніміз − белсенді, білімді және денсаулығы мықты азаматтар деп атап айтқан.
Мұндай жан-жақты дамыған азаматты қалыптастыру мектепке дейінгі жастан басталады.
Мектепке дейінгі жастағы балаларды дамытудың өзектілігі бір ғана мақсатпен түсіндіріледі: терең ойлы, дені сау, ақылды және мейірімді бала қалыптасатындай білім беру.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Адамды мектепке дейінгі жастан дамыту оның алдағы барлық өмірінің анықтауышы болып табылады. Сондықтан мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту мемлекет саясатының басым бағыттарының бірі.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Мектепке дейінгі жастағы балаларды оқыту жүйесіне инновациялық технологиялар негізінде әзірленген ақпараттық технологиялар, электронды оқу-әдістемелік кешендері енгізілуде.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Жаңа оқу жылының негізгі міндеттері:
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
- мектепке дейінгі білім берудің нормативті құқықтық базасын жетілдіру;
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
- мектепке дейінгі ұйымдар желісін арттыру және олардың материалды-техникалық жағдайын, пәндік-дамытушы ортасын нығайту;
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
- мектепке дейінгі ұйымның оқу-тәрбиелеу процесінің бағдарламалық-әдістемелік мазмұнын жаңарту;
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
- мектепке дейінгі білім беру педагогтарының біліктілігін артыру жүйесін жетілдіру;
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
- ата-аналар қауымдастығымен ынтымақтастық болып табылады.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Қазіргі уақытта республиканың мектепке дейінгі ұйымдарында 670 мыңнан астам баланы қамтыған 9 мыңдай мектепке дейінгі ұйымдар жұмыс істейді. 1 жастан 6 жасқа дейін балаларды мектепке дейінгі тәрбиемен және оқытумен қамту - 48,8% - ды, ал 3 жастан 6 жасқа дейін - 73,4%-ды құрайды.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
І. МЕКТЕПКЕ ДЕЙІНГІ МЕКЕМЕДЕГІ ҰЙЫМДАСТЫРЫЛҒАН ІС-ӘРЕКЕТІНЕН ЖҰМЫС ЖОСПАРЫН ҚҰРУ ЖӘНЕ ҰЙЫМДАСТЫРУ ӘДІСТЕРІ
1.1. Мектепке дейінгі мекемедегі тәрбие мен оқыту мазмұнының басым бағыттары
2014-2015 оқу жылында мектепке дейінгі білім беру жүйесі қызметінің негізі бағыттары:
- сапалы мектепке дейінгі білім беруге қолжетімділікті қамтамасыз ету;
- тәрбие мен оқытудың инновациялық технологияларын ендіру негізінде білім беру процесін жаңғырту;
- пәндік-дамытушы ортаны моделдеу;
- тәрбиелеу-білім беру процесіне ақпараттық-коммуникациялық технологияларды тиімді ендіру;
- мектепке дейінгі ұйымдарда тілдердің үштұғырлылығын іске асыру;
- педагогикалық қызметкерлердің кәсіби біліктілігін жетілдіру;
- мектепке дейінгі ұйым қызметіне ата-аналарды тарту, бала тәрбиесі процесінде өзара әрекеттің түрлі стратегияларын құру, отбасылық тәрбиені жүзеге асыруда психологиялық-педагогикалық қолдау болып табылады.
Қазақстан Республикасының мектепке дейінгі ұйымдары, олардың ведомостволық бағыныстылығына және меншік нысандары, типтері мен түрлеріне қарамастан, педагогикалық білім беру қызметін нормативті құжаттарға сәйкес жүзеге асырады.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Бүгінгі таңда болашақ ұрпаққа білім беруде жас өркеннің болмыс бітімі, талғам таразысы, талап деңгейін айқындай отырып, оларға нені оқыту керек, қандай білім беру керек деген мәселені нақтылап алу қажет. Ол үшін білім мазмұнын қалыптастырудың теориялық негіздерін анықтау қажеттілігі туындап отыр. Білім мазмұны тарихи сипатқа ие. Олай дейтін себебіміз, ол қоғам дамуының қай кезеңінде болмасын білім берудің мақсаты мен міндеттерін айқындайды. Білім мазмұны әртүрлі әлеуметтік жүйеде бірдей болған емес. Ол өмір талаптарының ықпалымен, өндірістің және ғылыми білім деңгейінің дамуына байланысты үнемі өзгеріп отырады. Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың әр жылдардағы халыққа жолдауы-әр адамның жан-жақты дамуына мол мүмкіндік жасайтын мемелекеттік құжаттың бірі. Бұл жолдаудың негізіне түрлі реформалармен қатар білім беру жүйесін халықаралық деңгейге көтеру, әлемдік білім кеңестігіне толығымен кірігу және қоғамымыздың басты байлығы-жас ұрпақты дамыту үшін қажетті жағдай жасау жолымен оның ой-өрісін кеңейтіп, жан-дүниесін байыту, жалпы және кәсіптік білім алуы үшін мүмкіндіктер жасау туралы мәселелер қойылып отыр.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
2007 ж 15 тамызда жарияланған Қазақстан Республикасының Білім туралы ЗаңыныңБілім беру мазмұны - деп аталатын 4 тарауының 13 бабында: Білім беру мазмұны - жеке адамның біліктілігі мен жан-жақты дамуын қалыптастыру үшін негіз болып табылатын білім берудің әрбір деңгейі бойынша білімдер жүйесі (кешені) - деп атап көрсетілген.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Республика көлемiнде бiлiм беру саласындағы түбiрлi өзгерiстерге сәйкес Бiлiм туралы заңды жүзеге асыруда бiрқатар шаралар ұйымдастырылуда. Олар: мектепалды даярлық тұжырымдамасы, мектепалды сыныптарының және мектепке дейiнгi ұйымдардың базистiк оқу жопары, мiндеттi мектепалды даярлығын ұйымдастыру жөнiндегi нұсқаулар, мектеп жанында 6-7 жастағы балаларды мектепалды даярлаудың бағдарламасының әзiрленуi. Аталған құжаттарды мiндеттi түрде пайдалануды жүктейтiн бiлiм және ғылым министрлiгiнiң № 96, 97 бұйрықтары жарияланды. Қазақстан Республикасы "Білім туралы заңының" 23-бабына және 1999 жылы 22 қарашадағы 1762 бұйрығына сәйкес "Балаларды міндетті мектепалды даярлау мәселелері" туралы қаулысы, оның ережесі және тұжырымдамасының ұсынылуы, балаларды мектепке даярлау бүгінгі таңдағы ең өзекті мәселе екендігін көрсетеді. Отбасында және балабақшада, мектеп жанында баланы мектепке даярлау бағдарламаларының (1998, 1999, 2000), оқу- әдістемелік құралдарының жарық көруі тәрбиеші-педагог мамандарды даярлау мәселесінің сан қырына жаңаша қарауды талап етіп отыр, бұл мектепке дейінгі кезеңдегі білім мазмұнын жаңартуға елулі ықпал етеді. 9 Білім мазмұнының қалыптасуының материалдық теориясының негізін Я.А.Коменский салған. Оның Ұлы дидактика атты еңбегінде бәрін бәріне оқыту өнері ретінде және оның құрамында жан-жақты моральдікке бағытталған ойлардың қалыптасуы туралы оқыту мен тәрбиелеу мәселелерін қарастырған. Я.А.Коменскийдің мектеп жасына дейінгі балаларға тәрбие беру туралы Ана мектебі деген арнаулы еңбегі мектепке дейінгі тәрбие жөнінен дүние жүзінде бірінші бағдарламалық құрал болды. Ол балалардың денсаулығына және дене дамуына мұқият қамқорлық жасауға, жаңа туған сәбиді күтіп, баптауға, баланың тамағы, киімі, күн режімі туралы халық тәжірибесі мен өз заманындағы медицинаға сүйенетін ұсыныстар жасады. Ол адамгершілік нормаларды игерту, іс - әрекет етуге талаптанушылық, еңбек сүйгіштік, шыншылдық, мұнтаздай таза жүрушілік, сыпайылық т.б қасиеттерді тәрбиелеу жөніндегі ұсыныстары құндылығын жойған жоқ. Сондай - ақ, мектепке дейінгі балалық шақты мектепте онан әрі жүйелі оқытудың даярлық кезеңі ретінде қарады және мектеп жасына дейінгі бала игеруге тиісті қарапайым білімдердің неғұрлым кең шеңберін егжей - текжейлі белгілеп берді. Бұл бүгінгі таңда біздің зерттеуімізге сәйкес білім мазмұнын жаңарту бағытын айқындауға негіз болмақ.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Педагогикалық теория негіздерінің қалыптасуында Ежелгі Грецияның аса көрнекті философтары Платон мен Аристотель көзқарастарының ерекше маңызы болды. Платон тәрбие мен оқытудың мәні, қоғамдық құрылым мен тәрбиенің қатынасы сияқты аса маңызды педагогикалық ұғымдардың анықтамасын берген. Ол балаларды ерте бастан тәрбиелеудің мемлекеттік жүйесі туралы идеяны ұсынды. Платон ойынды тәрбие берудің маңызды құралы деп қарады, балаларды тәрбиелеумен шұғылданатын адамдарға қойылатын негізгі талаптарды айқындап берді. Аристотель жеке адамның дене, ақыл - ой және адамгершілік тәрбиесін қамтитын үйлесімді даму идеясын тұжырымдады. Ол тәрбиенің табиғи дарындылығына үлкен мән берді. Ол мектепке дейінгі кезеңді жеке адамның қалыптасуындағы ерекше және маңызды деп бөліп қарады. Бұл кезеңде оның пікірі бойынша, алуан түрлі ойындармен қатар ақыл ойды дамытатын әңгімелер пайдалануға тиіс, ал балаларды бес жасынан бастап мақсатты түрде мектепке даярлау керек - деп тұжырым жасаған болатын.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Мектепке дейінгі тәрбие теориясының қалыптасуына рим педагогы Марк Фабий Квиантилиан жазған Шешенді тәрбиелеу туралы арнаулы педагогтық трактат - педагогика тарихында тұңғыш маңызды роль атқарды. Ол балалардың бойында ең әуелгі - бастапқы түсініктердің қалыптасуына қоршаған ортаның әсер ету маңызын атап көрсетті, ата - аналарға және педагогтарға биік адамгершілік, жақсы да дұрыс тіл білуді талап етті. Мектепке дейінгі жаста балалармен жүйелі сабақ жүргізу мүмкіндігі бар деп есептеді. Алайда соның өзінде берілетін білім ауқымы кең болмауға тиіс, оны беру әдістемесі бала сүйіп үлгермеген оқуды жек көріп кетпеуі үшін балалардың қуанышты көңіл күйін, ынтызарын туғызу керек - дейді.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
ХІХ ғасырдың екінші жартысында - ХХ ғасырдың басында Европада неміс педагогы Ф. Фребельдің мектепке дейінгі тәрбие теориясы кең таралды. Ол 10 балалар бақшасы деген терминді енгізді, бұл дүние жүзінде жаппай қабылданды. Сондай - ақ, тәрбиеші әйелді Фребель баулушы деп атағандығынан оның балаларға деген сүйіспеншілігі, педагогтарды баланың есеюіне және дамуына көмектесуге шақырғаны, мақсатты педагогикалық ықпалдың маңызына жоғары баға бергені айқын көрінеді. Ол балалардың жасына сәйкес бірқатар қарапайым білім мазмұнымен таныстыру қажеттілігін атап көрсеткен. Оның идеялары: мектепке дейінгі тәрбиені насихаттау және балалар бақшаларын кең тарату, мектепке дейінгі мекемелердің жұмысының теориясын бірінші болып жасап, мектепке дейінгі педагогикалық ғылымдардың дербес саласы болып бөлінуіне себепкер болды. Дидактикалық формализм теориясы бойынша: ХVIII ғ. аяғында Э.Шмидтің Эмпирикалық психология және А.А.Немейердің Тәрбиелеу және оқытудың ұстанымдары атты еңбектерінде қарастырылған формалді теория білімнің мазмұнын қалыптастырудың формальді теориясы ретінде тұтас қалыптасты. Бұл теорияны ерте уақытта Гераклит пен Цицерон басшылыққа алса, уақыт өте келе бұл бағытты И.Кант пен И.Г.Песталоции дамытты. Педагогика ғылымында В.В.Краевскийдің еңбектерінде білім мазмұны түрлі тұжырымдамалары бар деп көрсетілген, олардың тамырлары өткен формальді және материалды білім теориясына негізделген. Бұлардың әрқайсысы адамның әлемдік білім кеңістігінде және қоғамдағы қызыметімен тығыз байланысты қарастырады.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Білім мазмұнының демократиялық қоғамда өз бетімен ойлайтын адам қалыптастыруды өз міндеті санайтын негізгі үш тұжырымдамасын ұсынады. Бірінші тұжырымдама: білім мазмұнының педагогикалық бейімделген ғылым негізері мектепте оқытылады, бірақ басқа жеке қасиеттерді: шығармашылық қабілет, таңдай білу еркіндігі, өз бетінше дербес әрекет ете білу, адамдарға адалдық қарым-қатынас ескерілмей, сыртта қалады. Бұл көзқарас оқушыларды ғылымға немесе өндіріске үйретуге саяды да, ал демократиялық қоғамда өз бетімен тіршілік етуге, үйретілмейді.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Адам өндіріс факторы ретінде бейнеленеді. Екінші тұжырымдама: оқушылар білім мазмұнында білімнің, іскерлік пен дағдының жиынтығын меңгеруі қажет. Білім мазмұны деп оқыту барысындағы ғылыми білімдер, тәжірибелік іскерліктер мен дағдыларды, сондай-ақ, дүниетанымдық көзқарастың, адамгершілік идеялардың жиынтығы деп түсіну керек - деп тұжырымдайды. Үшінші тұжырымдама: В.В.Краевский, И.Я Лернер, М.Н.Скаткиннің еңбектерінде ғылыми негізде көрсетілген. Білім мазмұны осы авторлардың педагогикалық бейімделген әлеуметтік тәжірибе, гуманистік ойлау пайымдауларына сай жасалған. Осы тұжырымдама бойынша: - әлеуметтік тәжірибе негізгі төмендегідей элементтерден тұрады: танымдық тәжірибеге негізделген білімнің жан-жақты көбеюі; - белгілі тәсілдерді іске асыру тәжірибесі; - шығармашылық әрекет тәжірибесі - стандартты емес жағдаяттарды, мәселелік жағдаяттарды шеше білу; 11 - жеке бағдар кезінде эмоционалды қарым - қатынасты іске асыру тәжірибесі; Осы элементтер білім мазмұнының құрылымын құрайды және білім түрлерінің ерекшелігін көрсетеді. Жалпы білім мазмұны, бір жағынан қоғамдық қажеттілікті бейнелейтін оқушының оқу - танымдық әрекетінің маңызды шарты болып табылады, екінші жағынан, жеке оқушының оқуға деген мұқтаждығын қанағаттандыру, оның басты мәдениетін қалыптастыру құралы болып табылады. Дидактика тұрғысынан бұл оқытудың білімдік және үрдістік жақтарының бірлігін көрсетеді. Көрсетілген ұстанымдар білім беру мазмұнының құрамына нені кіргізу керек, нені кіргізбеу керек екендігін анықтауда маңызды болып табылады. Білім беру мазмұнын қалыптастырудың тізбектелген факторлары және ұстанымдарына сәйкес білім мазмұнын таңдаудың жалпы дидактикалық жүйесінің жасалғандығын сипаттай келіп оның өлшемдерінің жүйесін ұсынады.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Білім мазмұнын таңдаудың өлшемдерінің жүйесі: Білім мазмұнында өз бетімен ойлай алатын демократиялық қоғам адамын қалыптастыру міндеттерінің тұтас көрініс табу өлшемі. Білім мазмұнына жалпы білім беру тұрғысынан маңызды ғылым әдістері, білімдердің типтік мәселелерді қамтитын салаларынан алынған білімдер енеді.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
1. Мектептегі оқу пәніне және оқу пәндері жүйесіне кіретін білімдік материалдың жоғары ғылымилығы, тәжірибелік маңызы өлшемі. Оқу пәндеріне білімдер туралы - жалпы білімдер, анықтама, ғылыми факт, тұжырымдама, үдеріс т.б. енгізіледі.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
2. Білімдік материал мазмұны күрделілігінің сол жастағы оқушылардың оқу мүмкіндіктеріне сәйкестігі өлшемі.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
3. Мазмұн көлемінің осы пәнді оқуға бөлінген уақытқа сәйкестігі өлшемі.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
4. Жалпы орта білім мазмұнын құрастырудың халықаралық тәжірибесін есепке алу өлшемі.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
5. Мазмұнның қазіргі мектептің оқу-әдістемелік және материалдық базасына сәйкестігі ұстанымы.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Білімінің мазмұнының қалыптасуының жалпы дидактикалық ұстанымдары, факторлары, өлшемдері осындай. Аталған ұстанымдар мен білім мазмұнын таңдау өлшемдерінің жүйесі мектепке дейінгі кезеңдерде білім мазмұнын жаңартуда басшылыққа алынады. Бүгінгі таңда өркениетті елдердің қатарына қосылу бағытында білім беру сипаты мен шарттарына сәйкес білім мазмұнын өзгерту мен жаңартуда бірқатар басты тенденциялар анықталды. Олардың біршамасы қазірдің өзінде Қазақстандағы білім беру аясындағы реформаларға байланысты білім мазмұнын жаңартуда өз орнын алуда. Білім мазмұнын жаңартуға байланысты негізгі басшылыққа алатын өте қажетті төмендегідей факторларды атап айтуға болады: білім берудің жалпы адамзаттық құндылықтары мен гуманитарлық бағыттарының тереңдетілуі, оның әмбебаптылығы, қоғамдағы білім берудің интеграциялануы, нарықтық экономиканың дамуы, әлеуметтік қажеттіліктің көбеюі, білім берудің азаматтық қызметінің рөлі көтерілуі, жеке тұлғаның кәсіби шеберлігіне қойылатын талаптың жоғарылығы. Білім берудің адамды 12 сақтау қызметі, яғни бірінші кезекте балалар мен жасөспірімдердің денсаулығын сақтау мен нығайту институты болып қалыптасуы; білім берудің іргелендірілуі, ақпараттандырылуы, экологияландырылуы және білім беру ортасының рөлі арттырылуы қажет - деп тұжырым жасаймыз. Білім мазмұнының қалыптасу көздері мәдениет немесе әлеуметтік тәжірибе болып табылады. Әлеуметтік тәжірибе, яғни мәдениет біртұтас алынғанымен де, ол балабақшадағы немесе мектептегі білімнің құрамын анықтамайды. Әлеуметтік тәжірибеде немесе мәдениетте білім мазұнын анықтайтын көздерді табу керек. Бұлар материалды таңдау, ішкі құрылымға сәйкес мазмұн құрастыру ұстанымын анықтайды. Мұндай көздерге ғылым, материалдық және рухани өндіріс, қоғамдық қатынастар тәжірибесі, қоғамдық сана формалары, адам әрекеті түрлері (практикалық, танымдық, құндылық - бағдарлық, көркемдік) жатады. Білім мазмұны нақты - тарихи, психологиялық талаптар негізінде жасалған. Осы талаптарға сай әлеуметтік тәжірибе педагогикалық өңдеуді талап етеді. Бұл білім ұйымдарын бітірушілердің өмірде белсенді әрекет етуіне және психикалық қасиеттердің, балалық тұлғаның қалыптасуында, дұрыс шешім қабылдауына көмектеседі. Сонымен білім мазмұнын қалыптастыруда баланың жеке тұлғалық дамуы, оның қабілеттілігі, қызығушылықтары мен талаптары ескеріледі. Сол мақсатта міндетті пәндерді оқытумен қатар балаларға өз еріктерімен басқа пәндерді де таңдай алады. Мұндай келісім білімнің тереңдеуіне, қызығушылықтың дамуына, ортаға тез бейімделуіне ықпал етеді. Ресейлік дидакт ғалымдар: Ю.К.Бабанский, В.П.Беспалько, В.В.Краевский, М.Н.Скаткин, И.Я.Лернер, В.С.Леднев т.б білім беру мазмұнының теориялық мәселелерін және оны іріктеу жолдары мен білім мазмұнын таңдаудың пинциптерін айқындаған. М.Н. Скаткиннің зерттеулері Ресейдегі және шет елдердегі дидактиканың іргелі мәселелеріне негізделді. Қазіргі кезеңдегі қоғамдық өзгерістер мен жаңа білім беру кеңістігінде жаңартуларға қатысу маңызды жауапкершілік міндеттер жүктейді. Барлық ТМД елдеріндегідей мектепке дейінгі білім беру жүйесі өте күрделі кезеңдерден өтіп, тәрбиелеу мен білім беру мазмұнын жаңарту және оны жүзеге асыру бүгінгі күннің үлесінде. Білім мазмұнын дәстүрлі педгогикалық модель тұрғысынан алып қарағанда ол білім, білік, дағды - деп қарастырылған. Ал қазіргі кезеңдегі көзқарас тұрғысынан алып қарағанда бұл, барлық мәдениеттің құрамындағы педагогикалық интерпретация - деп тұжырымдалған. Ғалымдар: В.С.Леднев, А.Г.Ковалев, К.К.Платонов, Н.И.Непомнящей, М.С.Каган т.б білім мазмұнының теориялық аспектісіне әдіснамалық - теориялық тұрғыдан жан - жақты талдау жасаған. Бұл түсінік білім мазмұнының құрылымында: мектепке дейінгі кезеңдегі қарапайым білім мазмұнын беруге арналған пәндер жиынтығын жалпы білім беру мазмұнындағы орны мен рөлін, оқу материалдарының логикалық үйлесімділігін анықтауда маңызды рөл атқарады. Педагогикада білім беру мазмұны жеке тұлғаны қалыптастырумен дамыту барысындағы ғылыми негіз ретінде қарастырылады. Өйткені, жеке тұлға дамуы тәрбие мен оқытуға тығыз байланысты, сондықтан да алдымен, білім беру мазмұнын анықтап алу қажет екендігі дау тудырмайды. Сонымен білім беру 13 мазмұны дегеніміз - жеке тұлға қалыптастыру барысында адам баласының іс - әрекет тәсілдерін меңгере отырып, жүйелі түрде білім алуы, іскерлік дағдысын, таным арқылы көзқарасын қалыптастыру және ақыл ойы мен сезімін дамыту. Яғни, білімді адам - деп ақыл ойы жетілген, әдіс - тәсілдерді меңгерген, қабілетті, өз пікірін дәлелдей алатын, болашақты болжай отырып, шешім қабылдай алатын жеке тұлғаны айтуға болады. Білім мазмұны - оқу орындарының негізгі мәселелерінің бірі. Ал оның мәні - әрбір ғылыми пәндерден ғылыми білімді игеру, тәжірибеде қолдана білу. Педагогика ғылымының мазмұны - оның тарихында қалыптасқан рухани мұралар мен құндылықтар әлемі. Білім берудің мазмұны мен мәнін ашуда және білім беруді ізгілендіру идеясын жүзеге асыру барысында жеке тұлғаны дамыту мәселесі соңғы он онбес жыл шамасында күн тәртібінің алдыңғы қатарына шықты. Аталған мәселе И.Я.Лернер, М.Н.Скаткин, В.С.Леднев, Б.М.Бим - Бад т.б ғалымдардың еңбектерінде қарастырылып, талданған. И.Я.Лернер мен М.Н. Скаткин білім беру мазмұнын теориялық тұрғыда білім, іскерлік, дағдыны қалыптастыру жүйесі деп түсіндірген, сонымен қатар шығармашылық іс әрекет, ерік сезімін меңгеруді ұсынады. Бірқатар шетел педагогтары (АҚШ, Англия, Франция) жеке тұлғаға жалпы адамзаттық тәрбие беруді, оқу мазмұнына табиғи құбылыстар мен қоғамдық өмірдегі шынайы құбылыстарды түсіндіруден оқу пәндерін өзара кіріктіруді негізге алуды ұсынған. Осыған орай төменде ғалымдардың білім мазмұнына берген анықтамаларын ұсынамыз. Атап айтқанда: ...біріншіден алдыңғы ұрпақтың тәжірибесін меңгеру, екіншіден жеке тұлғаның типологиялық сапасын қалыптастыру, үшіншіден адамның ақыл - ойының, денесінің дамуы (В.С.Леднев) - деп ой түйіндесе, И.П.Подласый: ...белгілі бір оқу орнында оқып, үйрену үшін іріктелген білім, іскерлік жүйесі, Б.П.Есипов: Фактілер мен қорытындылар енетін білім, пайдалы іскерлік және дағдылар жүйесі деп есептейді. Р.Қоянбаев: ...ғылыми білімнің, іскерліктің және дағдының жүйесі десе, ал С.А.Умрейко: ...оқыту процесінде оқушылар меңгеретін ғылыми білім, іскерлік және дағдылар жүйесі, В.Беларуссова: ...оқушылардың жан - жақты дамуына, материалистік дүниетанымның қалыптасуына, танымдық қызығушылықтың дамуына негіз болатын жүйелі білім іскерлік және дағдылар деген тұжырым жасайды. Н.В.Савин: ...оқушылардың жан - жақты дамуына негіз болатын, білім, іскерлік, дағды жүйесі десе, И.Т.Огородников: ...ғылыми білімдер, іскерлік, дағдылар, оқытудан тыс кезде оқушылар алған танымдық тәжірибені ой елегінен өткізу және оқушылардың танымдық қабілетін, шығармашылық күшін дамыту жолдары деп анықтама береді. Жоғарыдағы анықтамаларды және негізгі идеяларды басшылыққа ала отырып біз зерттеу мәселесіне сәйкес мектепке дейінгі білім беру мазмұнын жаңарту ұғымының анықтамасын ұсынамыз. Мектепке дейінгі білім беру мазмұнын жаңарту - балабақшада жас ерекшелігіне сәйкес тәрбиелеу мен оқыту үдерісінде балалар меңгеретін, іріктелген қарапайым ғылыми білім, білік, іскерлік, дағдылар жүйесі және сол арқылы баланы мектепке дайындап, танымдық қызығушылығын, ақыл-ойын, жан - жақты дамуын қамтамасыз ету деп тұжырым жасадық. 14 Аталған анықтамаларды басшылыққа ала отырып мектепке дейінгі ұйымдарда тәрбиеші педагогтар жас ұрпаққа білім беруде оның мазмұнын таңдай білуге және ол арқылы баланың танымдық қабілетін дамытуға, алған білімді бойына өмірлік дағды ретінде сіңіруге баса назар аудару қажеттілігі ұсынылды. Мектепке дейінгі жаста баланың дамуы мен тәрбиесінің негізгі құралы білім мазмұны болып табылады.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
1.2. Педагогикалық процесті ұйымдастырудағы әдістемелік тәсілдер
Мектепке дейінгі білім беру саласында педагогикалық процесс келесі негіздерде қамтамасыз етіледі:
- мектепке дейінгі жастағы балаларды тәрбиелеу және оқытуда тиімді тәсілдер, мазмұнның бірлігі және сабақтастығы, тәрбиелеу және оқыту әдістері;
- мектепке дейінгі ұйымдарда білім беру процесін жүзеге асыруда инновациялық тәсілдер, оқытудың мақсатын, мазмұны мен әдістерін жаңартудың әлеуметтік кесімділігі;
- танымдық әрекеттерді бес білім беру саласы арқылы ұйымдастырудағы кіріктірілген тәсілдер (Денсаулық, Қатынас, Шығармашылық, Таным, Әлеуметтік орта);
- сөйлесу, ойын, зерттеу әрекеттері арқылы білім беру процесін интерактивті құру, ересектермен және құрбыларымен ынтымақтастық;
- жас ерекшеліктеріне сәйкес бала дамуының мониторингі;
- баланың жеке тұлғасын қалыптастыруда және оның қабілеттерін дамытуда педагогикалық процеске қатысушылар - ата-аналар, педагогтар, әлеуметтік орта арасындағы кешенді бірлестік;
- ақпараттық-коммуникациялық технологиялар.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Мектепке дейінгі ұйымдарда пәндік-дамытушы орта құру. Мектепке дейінгі ұйымдар қызметінің үйлесімділігі және мектепке дейінгі жастағы балаларды тәрбиелеу мен оқыту процесін жүзеге асыру үшін қауіпсіз пәндік-дамытушы орта құруға ерекше көңіл бөлінуі қажет. Барлық мектепке дейінгі ұйымдар Балалар мен жасөспірімдерді тәрбиелеу мен білім беру объектілеріне қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар санитариялық қағидаларын бекіту туралы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 30 желтоқсандағы № 1684 Қаулысымен бекітілген ережелерді басшылыққа алады.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Пәндік-дамытушы ортаны ұйымдасытрудың негізгі міндеті - балаларда еркіндік пен белсенділікті анықтау үшін жағдайлар жасау.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Келесі міндет балалардың бірлескен әрекет пен ойында өздерінің қызығушылығын ұйымдастыра білу мүмкіндігінен тұрады, бұл арқылы әлеуметтік қабілеттерді дамытады:
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
- тіл табыса білу;
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
- түрлі әлеуметтік рөлдерді бөлу және орындау;
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
- бір-біріне көмектесу және қолдау;
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
- тапсырмаларды орындау.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Пәндік-дамытушы орта білім беру әлеуетінің ең көп іске асырылуын қамтамасыз етуі, қолжетімді болуы, яғни тәрбиеленушілердің ойын мен ойыншықтарға еркін рұқсаты болуы қажет.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Секторларға (дамыту орталықтарына) жабдықтарды орналастыру балаларға ортақ қызығушылықтары бойынша топтарға бірігуге мүмкіндік береді.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Міндетті құралдар танымдық әрекеттерді белсендіретін материалдар болып табылады:
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
- дамытушы ойындар;
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
- техникалық құрылғылар және ойыншықтар;
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
- тәжірибелі-іздеу жұмыстарына арналған нәрселер;
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
- үйренуге арналған түрлі материалдар, эксперименттеу, коллекция жинақтау.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Балабақшада пәндік-дамытушы ортаны ұйымдастыру кезінде дамытушы зонада түрлі тапсырмаларды ойластыра білетін барлық педагогтардың шығармашылық қызметі қажет. Тапсырманы балалардың қызығушылығы мен қажеттілігіне байланысты өзгертуге болады.
1.3. Мектепке дейінгі ұйымдарда білім беру процесін ұйымдастыру
Мектепке дейінгі ұйымдар тәрбиелеу-білім беру процесін Алғашқы қадам, Зерек бала, Біз мектепке барамыз негізгі білім беру бағдарламалары, 6-7 жастағы балалардың мектепалды даярлығына арналған жалпы білім беру бағдарламалары, Қайнар, Балбөбек балама бағдарламалары және т.б. негізінде жүзеге асырады.
Білім беру бағдарламаларында мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың Мемлекеттік жалпыға міндетті стандартының талаптарына сәйкес мектепке дейінгі білім берудің базалық мазмұны анықталған.
Білім беру процесі бес білім беру саласын Денсаулық, Қатынас, Таным, Шығармашылық, Әлеуметтік орта кіріктіру арқылы қамтамасыз етіледі, олардың әрқайсысы баланың жас ерекшелігіне байланысты мақсатты бағыттары бар өзіндік тараулардан тұрады.
Денсаулық білім беру саласында балалардың денсаулығын нығайтуға, салауатты өмір салтының ережелерін саналы түрде сақтауын қалыптастыруға, сауықтыру-гигиеналық процедуралар өткізуге эмоциональды-жағымды қатынасқа, қозғалыстарды жетілдіруге, физикалық және мықтылық қасиеттерін дамытуға, балалардың дербестігіне бағытталған педагогикалық жұмыстардың шарттары мен мазмұны, міндеттері белгіленген.
Денсаулық білім беру саласының базалық мазмұны ұйымдастырылған оқу қызметінде іске асырылады:
1) дене шынықтыру;
2) тәртіп қауіпсіздік негіздері, валеология.
Қатынас білім беру саласында байланыстырып сөйлеуді ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz