Төменгі сынып оқушыларының білімі мен дағдысын бақылау әдістері

Кіріспе ... ... ... ... 3

І.тарау.
Бастауыш сыныпты оқытудың ғылымилылық принцип.
1.1 Төменгі сынып оқушыларын оқытуда қолданылатын әдістер ... ... ... ... ... 9
1.2 Бастауышта білім берудің мазмұны ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...17

ІІ.тарау.
2.1 Төменгі сынып оқушыларының білімі мен дағдысын бақылау әдістері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..21
2.2 Оқушылардың білімін бақылау және бағалау ... ... ...22

Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

Кіріспе
Қазіргі кезде пайдаланылып жүрген мектеп бағдарламаларын жете зерттеудегі аса бір күрделі міндет педагогикалық жағынан дұрыс деп табылған ғылым негіздерінің әрбір бастауыш курсының қол жетерліктей болуы мен ғылымилылығын үлестіруді іске асыру болып отыр. Оқытудың ғылымилылық принципі нәтижесінде мектеп оқушыларды ғылым, техника және мәдениет дамуының қазіргі заманғы деңгейіне сай біліммен қаруландыруды қолға алып отыр. Алайда, қазір пайдаланып жүрген бағдарлама жасау үстінде барлық пән бойынша комиссия мына пікірді бір ауыздан қолдады, «орта мектеп оқушыларының қолы жеткен дайындық пен даму деңгейі жағдайында, мектепте білім алу мазмұнына, ғылымның, техникалық және мәдениеттің маңызды жетістіктерінің өзін тура енгізуге мүмкін емес». Жаңа бағдарлама жобасының бірінші вариантын талқылау кезінде, оның кемшілігі әлі белгілі дәрежеде орныққан деп немесе мектеп оқушыларының оның меңгеруі қажет деп есептеуге болмайтын, қазіргі заманғы ғылымның осындай бөлімдерінің бағдарламаға енгізгендігі болып табылатындығы атап өтілді. Бастауыш сынып оқушыларының қазіргі ғылым жетістіктері мен танысуын өзін-өзі ақтаған, көкейкесті деп тіпті де қабылдауға болмайды. Мұнымен бірге оқушыларға жеткізілген теориялық мәліметтер, олар оқып үйренетін ереже оның дамуының қазіргі деңгейіндегі ғылыми біліміне қарама-қайшы келмеуін талап ету орынды.
Ғылыми принциптің осы аспектісі бағдарламалар мен оқулықтардың мазмұндарында қатаң сақталған, оны әрбір мұғалім күнделікті тәжірибесінде басшылыққа алуы тиіс.
Оқытуды бұлайша құру мектептің жоғары сыныптарына ауысу дәрежесіне қарай оқушыылардың қайта межеге және қайта оқуының қажеттілігін болдырмайды.
а) Ғылыми негіздерінің мектептік курсының бір мақсатқа бағытталған кұрылымы. Классикалық ғылымның негізгі қағидалары мен қазіргі заманғы ғылыми теориялардың дұрыс арақатынасын белгілеу талап етіледі. Мектепте білім берудің мазмұнында дәстүрлі мәселерді ескермеу, оларды жаңа және ең жаңа ғылыми негіздерінің көптеген курстарын төменгі сынып оқушыларының саналы оқып үйренуіне мүмкіндік жасамағандық және, екіншіден, оқушыларды адамзат баласы жасаған байлықтардан тұратын білімдермен қаруландыруға бағытталған мектептің, білім беру тәрбие қызметіне шек қойғандық болар еді. Пайдаланып жүрген бағдарламаның негізіне алынған, төмендегідей проблеманы шешу неғұрлым дәлелденген болып шықты: «Ғылым негіздерін оқытудың ғылыми-теориялық дәрежесін көтеру әрбір оқу пәнінің жетекші идеясын анықтау жолымен жүзеге асады, мұнан келіп оқытудың нақтылы мазмұны ашылуы тиіс. Сөйтіп педагогикалық міндет осы идеяларын қазіргі заманғы ғылым дамуының негізгі бағыттарымен сәйкес келуінен және мұнымен бірге мектеп оқушыларының, тіпті қарапайым түрде болса да меңгеруіне лайық болуынан тұрады. Білім берудің мазмұнын одан әрі қарай дайындау осы идеяны дұрыс түсінуге тірек болып табылатын, түсініктер мен ұғымдар қалыптасатын, материалды анықтаудан, жаңа идеялар оқып-үйренетін ұғымның номенклатурасын жай ғана кеңейтуге айналмай, ғылым негіздері материалды қазіргі ғылыми көзқарастар мен әдістердің көрінетін идеялармен ұштастыру үшін, тиісті курстардың құрылымы мен мазмұнын өзгертуден тұрады».

Пайдаланылған әдебиеттер
1. Ақпанбек Г. Қазақтардың дүниетанымы. — Алматы, Қазақ университеті, 1989.
2. Айтмамбетова Б. Жаңашыл педагогтар идеялары мен тәжірибелері. -
А., 1991.
3. Айтмамбетова Б., Бозжанова К., т.б. Балаларды семьяда адамгершілікке
тәрбиелеудің кейбір мәселелері. - Алматы, 1985.
4. Айтмамбетова Б., Бейсенбаева. Тәрбиенің жалпы әдістері. - А.,1991.
5. АйғабыловаН. Бала мінезінің қалыптасуы және оны тәрбиелеу
жолдары. - А., Өнер. 1972.
6. Ахметов Ж. Балаларды мәдениеттілікке тәрбиелеу жолдары. //Қазақстан мұғалімі, А., 1994.
7. Алмаханова X. Жас өспірімдерге әстетикалық тәрбие бері. /Методикалық нұсқау. А., 1990.
8. Ақназаров Б. Класс жетекшісі. - А., Мектеп, 1973.
9. Әбенбаев С. Оқушы жастарға әстетикалық тәрбие беруді жетілдіру. А.,1992.
10. Ю.Әбенбаев С. Мектептегі тәрбие жұмысының әдістемесі. - А., 1999.

Пән: Педагогика
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 25 бет
Таңдаулыға:

Кіріспе ... ... ... ... 3

І-тарау.
Бастауыш сыныпты оқытудың ғылымилылық принцип.
1.1 Төменгі сынып оқушыларын оқытуда қолданылатын әдістер ... ... ... ... ... 9
1.2 Бастауышта білім берудің мазмұны ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 17

ІІ-тарау.
2.1 Төменгі сынып оқушыларының білімі мен дағдысын бақылау әдістері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..21
2.2 Оқушылардың білімін бақылау және бағалау ... ... ...22

Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

Кіріспе
Қазіргі кезде пайдаланылып жүрген мектеп бағдарламаларын жете зерттеудегі аса бір күрделі міндет педагогикалық жағынан дұрыс деп табылған ғылым негіздерінің әрбір бастауыш курсының қол жетерліктей болуы мен ғылымилылығын үлестіруді іске асыру болып отыр. Оқытудың ғылымилылық принципі нәтижесінде мектеп оқушыларды ғылым, техника және мәдениет дамуының қазіргі заманғы деңгейіне сай біліммен қаруландыруды қолға алып отыр. Алайда, қазір пайдаланып жүрген бағдарлама жасау үстінде барлық пән бойынша комиссия мына пікірді бір ауыздан қолдады, орта мектеп оқушыларының қолы жеткен дайындық пен даму деңгейі жағдайында, мектепте білім алу мазмұнына, ғылымның, техникалық және мәдениеттің маңызды жетістіктерінің өзін тура енгізуге мүмкін емес. Жаңа бағдарлама жобасының бірінші вариантын талқылау кезінде, оның кемшілігі әлі белгілі дәрежеде орныққан деп немесе мектеп оқушыларының оның меңгеруі қажет деп есептеуге болмайтын, қазіргі заманғы ғылымның осындай бөлімдерінің бағдарламаға енгізгендігі болып табылатындығы атап өтілді. Бастауыш сынып оқушыларының қазіргі ғылым жетістіктері мен танысуын өзін-өзі ақтаған, көкейкесті деп тіпті де қабылдауға болмайды. Мұнымен бірге оқушыларға жеткізілген теориялық мәліметтер, олар оқып үйренетін ереже оның дамуының қазіргі деңгейіндегі ғылыми біліміне қарама-қайшы келмеуін талап ету орынды.
Ғылыми принциптің осы аспектісі бағдарламалар мен оқулықтардың мазмұндарында қатаң сақталған, оны әрбір мұғалім күнделікті тәжірибесінде басшылыққа алуы тиіс.
Оқытуды бұлайша құру мектептің жоғары сыныптарына ауысу дәрежесіне қарай оқушыылардың қайта межеге және қайта оқуының қажеттілігін болдырмайды.
а) Ғылыми негіздерінің мектептік курсының бір мақсатқа бағытталған кұрылымы. Классикалық ғылымның негізгі қағидалары мен қазіргі заманғы ғылыми теориялардың дұрыс арақатынасын белгілеу талап етіледі. Мектепте білім берудің мазмұнында дәстүрлі мәселерді ескермеу, оларды жаңа және ең жаңа ғылыми негіздерінің көптеген курстарын төменгі сынып оқушыларының саналы оқып үйренуіне мүмкіндік жасамағандық және, екіншіден, оқушыларды адамзат баласы жасаған байлықтардан тұратын білімдермен қаруландыруға бағытталған мектептің, білім беру тәрбие қызметіне шек қойғандық болар еді. Пайдаланып жүрген бағдарламаның негізіне алынған, төмендегідей проблеманы шешу неғұрлым дәлелденген болып шықты: Ғылым негіздерін оқытудың ғылыми-теориялық дәрежесін көтеру әрбір оқу пәнінің жетекші идеясын анықтау жолымен жүзеге асады, мұнан келіп оқытудың нақтылы мазмұны ашылуы тиіс. Сөйтіп педагогикалық міндет осы идеяларын қазіргі заманғы ғылым дамуының негізгі бағыттарымен сәйкес келуінен және мұнымен бірге мектеп оқушыларының, тіпті қарапайым түрде болса да меңгеруіне лайық болуынан тұрады. Білім берудің мазмұнын одан әрі қарай дайындау осы идеяны дұрыс түсінуге тірек болып табылатын, түсініктер мен ұғымдар қалыптасатын, материалды анықтаудан, жаңа идеялар оқып-үйренетін ұғымның номенклатурасын жай ғана кеңейтуге айналмай, ғылым негіздері материалды қазіргі ғылыми көзқарастар мен әдістердің көрінетін идеялармен ұштастыру үшін, тиісті курстардың құрылымы мен мазмұнын өзгертуден тұрады.
Оқу материалын жетекші ғылыми идеяның негізінде ұйымдастыру жалпы білім беретін орта мектептің 4-10 сыныптарында оқып үйренетін, ғылым негіздерінің бірқатар жүйелі курстары праграммаларының негізгі ерекшеліктері болады. Бұл принципті белгілі бір дәрежеде бастауыш мектептің жекелеген праграммалары құрылымында да іске асыруға мүмкіндік туды.
Мәселен, орыс тілі бастауыш курсының негізінде тілді жан-жақты дамыту жатады. Бұл міндетке фонетиканы, лексиканың әлементтерін, морфологияны, синтаксисті оқып үйрену бағындырылды. Дұрыс айту, ауызекі сөйлеудің ұғынықтылығы және мәнерлілігі, сөздікті байыту,сөзді дұрыс және дәл қолдану, сөз тіркесі, сөйлем байланыстырып (контекстік) сөйлеу, орфаграфиялық жағынан сауатты жазу хақындағы жұмыс - бастауыш сыныптардағы тіл сабақтарының негізгі мазмұны осындай, 1-3 сыныптардағы орыс тілі программасының түсінік хатында осылай айтылған. Математиканың бастауыш курсының негізі натуралдық сандар мен негізгі шаманың арифметикасы болып табылады. Натуралдық сандар мен ноль арифметикасының теориялық мәселелері соңғы жиынтық әрекеттері негізінде ашылады. Праграмма талап еткендей: балалар заттар жиынтығын анықтаудан сандар әрекетіне, ал олардан - арифметикалық амалдар мен сандардың жалпы қасиетін құрастыруға және оларды әріптерді пайдаланып жазуға көшеді. Математиканың бастауыш курсының маңызды идеясы тура және қайта әрекеттердің, оның компоненттері мен нәтижелері арасындағы байланысты ашудан тұрады.
Ғылым негіздері курсының жетекші ғылыми идеясының айналасына бүкіл бағдарламалық материалды ұйымдастыру табиғат тану бойынша бағдарламада біршама дәйекті түрде көрсетілген. Бағдарламаның әрбір тақырыбының материалында өлі және тірі табиғаттың, адамдардың табиғаты мен еңбегі құбылысының өзара шарттылығы құрастырылады. Бейнелеу өнері бастауыш курсының басты идеясын бейнелеу қызметінің көптеген түрлерінде көркем бейненің мазмұны мен формасының бірлігінің балалардың түсінуі үшін лайықты формада көрсету болып табылады. Оқушылар бұл бірлікті сурет салудың барлық түрлерінің процесінде де (натурасынан, тақырыптың және декоративтік салу), сондай-ақ бейнелеу өнері шығармаларымен танысу кезінде де байқай алады. б) Ұғым жүйесінің қалыптасуы. Жетекші ғылыми идеяның негізінде ғылым негіздері курсының құралуы- бастауыш білім берудің мазмұнында ғылыми принциптің жүзеге асуы жолдарының бірі ғана. Бұл принциптің маңызды көрінуі ғылым негіздері барлық курстарының теориялық мәліметтерінің кеңеюі және оқытудың ұғымдық негізінің біршама дәйекті сақталуы болып табылады. Бастауыш сыныптарда ұғымдық негіздерін дәйектілікпен жүзеге асыру өмір шындығын бейнелі түрде қабылдауға байланысты қалыптасатын түсініктердің рөлін ешбір кемітпейді. Табиғат құбылыстары жөнінде, тарихи оқиғалар туралы, қазіргі кездегі техника туралы, көркемөнер шығармалары туралы берілетін түсініктер бастауыш сыныптардағы бағдарламалық материалдың елеулі бөлігін құрады.
Бағдарламалық материалды игеру деңгейі, демек, оқыту ісінің әсерлігі де көрнекіліктің әр алуан құралдарын пайдаланып отыруға көп жағынан тәуелді келеді. Бұрынынырақта көрсетіп кеткеніміміздей, белгілі бір жағдайларда көрнекі құралдарды пайдаланып отыру оқушылардың абстрактілік ойын дамытуға емес, сонымен бірге оқушылар тарапынан аса маңызды ойлау маңызды операцияларының меңгеруіне септігін тигізеді.
Бастауыш білім берудің теориялық дәрежесін көтеру, бастауыш сыныптарда меңгерілуге тиісті мәліметтер көлемінің өсуі төменгі сынып оқушыларын оқытудың түсініктілік проблемасын айтарлықтай күрделендіріп отыр. Бұл проблеманы шешуде балалардың танымдық мүмкіншіліктерін артық бағалау қандай қауіпті болса, кем бағалауда да соншалықты қауіпті. Бала псхологиясы мен педагогикалық психология саласындағы соңғы зерттеулер оқыту ісінің мазмұны мен әдістерін өзгерте отырып, балаларға жекелеген психикалық процестер мен функцияларды дамыту жағынан кереметтей жетістіктерге қол жеткізуге болады; осының нәтижесінде төменгі сынып оқушылары әдетте анағұрлым ересек жасқа тән деп есептеліп келген психикалық процестердің ерекшеліктеріне ие бола бастайды. (мәселен, төменгі мектеп жасындағыларының өзінде ойлаудың теориялық формаларының пайда болуы). Бұл негіздеме бізге адамның жасына қатысты ұғымды жоққа шығару үшін тіпті дәрменсіз тәрізді көрінеді , өйткені жасқа қатысты ұғым жекелеген ерекшеліктердің карапайым қосындысымен емес, баланың жеке басына тән кейбір тұтас құрылымдық өзіндік айырмашылықтармен және дамудың дәл осы кезеңге лайықты ерекше тенденцияларымен сипатталады. Басқа сөзбен айтқанда, баланың жасына қатысты психиологиялық сипаттама оған тән жекелеген ерекшеліктерімен айқындалмайды, оның жеке басының әрбір жас кезеңдегі әр түрлі құрылысымен- оның қажет ету аясымен, оның ақыл - ой құрылымымен және оның өмір шындығына жасайтын қатынасының ерекше сипатымен айқындалады.
Оқушыларға жоғары теориялық және практикалық дайындығын үйлестіру мектептің ең маңызды міндеті болды және болып қала берді. Оқытудың теориялық деңгейін арттыруды оқушылардың дағдыларын жетілдірумен қоса жүргізбейінше тиімді деп санауға болмайды. Мұндай жақсартудың орын алғандығын осы зерттеу жұмысында келтірілген көрсеткіштер айқын дәлелдейді. Алайда сөйте тұрғанымен оқушылардың білім деңгейі мен дағдыларының арасында белгілі дәрежеде алшақтықтың бар екендігі мектептердің едәуір бөлігінде казірдің өзінде де орын алуда. Бұған оқушыларға ұсынылатын грамматикалық тапсырмалардың төмен орындалу нәтжелері дәлел бола алады. Ол нәтижелер ұсынылатын тапсырмалар мазмұнының табиғи түрде біртіндеп күрделене беретіндігіне байланысты. Сынып жоғарылаған сайын нашарлай түсуде.
Егер грамматикалық тапсырмалар оқушылардың диктанттарды пайдаланылған емле ережелеріне негізделген мәселелерді қаншалықты сапалы меңгергендігін тексеруді мақсат етіп қойғандығын еске алсақ, оқушылардың бірер бөлігінің орфографиялық дағдыларды формальды меңгергендігі айқын болады. Сонымен бірге ережелерді есте сақтап отыруды қажет ететін орфограммаларға қатысты жіберілген қателер мен сөйлемдердегі сөздерді талдау арқылы теориялық ережелерді қолданылуын еске түсіруге байланысты берілген орфограммаларды жіберілген қателер арасындағы үлкен айырмашылықтардың да орын алып отырғандығын көреміз. Төменгі класс оқушыларын дайындау ісіндегі өте күрделі кемшілік ауызша және жазбаша байланыстыра сөйлеу дағдыларының деңгейі болып отыр. Жаңа программа бойынша оқытуда бұл міндеттің шешуі қандай да бір айтарлықтай нәтижеге жеткендігі сезілмейді.
Оқушылардың бірқатар бөлінгенін практикалық тапсырмаларды орындаған кезде алынған білімін саналы түрде пайдалана алмауы математикадан бақылау жұмыстарын жүргізген кезде де байқалды. Егер негізінен алғанда адамдар алгоритмнен есте сақтауға негізделген есептерді үшінші сынып оқушыларының аз бөлігі ғана шығара алмаса, арифметикалық амалдарды орындау тәртібін оқушылардың көпшілігі бұзып отырады. Үшінші сыныптардың оушылары көбіне шамаларды салыстырған кезде, екінші мысалдың нәтижелерін бірінші мысалдың нәтижелері бойынша іздестіріп табуда, амалдар компононттері мен нәтижелері арасындағы тәуелділіктерді анықтауда қиналады. Геометриялық фигураларды құрастыру және олардың ауданын есептеп шығару кезінде ойланбай қолдануды талап ететін практикалық тапсырмаларды оқушылардың үштен біріне жуығы орындай алмады.
Зерттеу объектісі. Жалпы білім беретін орта мектептердегі бастауыш сыныпты оқыту және тәлім - тәрбие беру сапасын жетілдіру.
Зерттеу мақсаты. Республика экономикасының өркендеуі кезеңіндегі жалпы білім беретін мектептерінің педагогикалық проблемаларын айқындау, жас буынды оқыту және тәрбиелеу процестерін жетілдіру тәсілдерін көрсету, оны іске асыру.
Зерттеудің міндеттері:
Жалпы және кәсіптік білім берудің мақсаты - жастардың жан-жақты дамытып, өмірге, еңбек іс-әрекетіне және кәсіптік орта, жоғары оқу орындарына түсуге даярлау.
Білім берудің қазіргі кездегі жоғары талаптарға сай жазылған оқу бағдарламалары оқулақтарға байланысты. Жалпы білім беру мазмұнына оқылатын пәндердің үш негізгі циклдері кіреді: ғылыми жаратылыс, гуманитарлық циклдер, еңбек және дене шынықтыру дайындығы.

I тарау. Бастауыш сыныпты оқытудың ғылымилылық принципі.
0.1. Төменгі сынып оқушыларын оқытуда қолданылатын әдістер
Қазіргі кезде пайдаланылып жүрген мектеп бағдарламаларын жете зерттеудегі аса бір күрделі міндет педагогикалық жағынан дұрыс деп табылған ғылым негіздерінің әрбір бастауыш курсының қол жетерліктей болуы мен ғылымилылығын үлестіруді іске асыру болып отыр.
Оқытудың ғылымилылық принципі нәтижесінде мектеп оқушыларды ғылым, техника және мәдениет дамуының қазіргі заманғы деңгейіне сай біліммен қаруландыруды қолға алып отыр. Алайда, қазір пайдаланып жүрген бағдарлама жасау үстінде барлық пән бойынша комиссия мына пікірді бір ауыздан қолдады, орта мектеп оқушыларының қолы жеткен дайындық пен даму деңгейі жағдайында, мектепте білім алу мазмұнына ғылымның, техникалық және мәдениеттің маңызды жетістіктерінің өзін тура енгізуге мүмкін емес. Жаңа бағдарлама жобасының бірінші вариантын талқылау кезінде, оның кемшілігі әлі белгілі дәрежеде орныққан деп немесе мектеп оқушыларының оның меңгеруі қажет деп есептеуге болмайтын, қазіргі заманғы ғылымның осындай бөлімдерінің багдарламаға енгізгендігі болып табылатындығы атап өтілді. Бастауыш сынып оқушыларының қазіргі ғылым жетістіктері мен танысуын өзін-өзі ақтаған, көкейкесті деп тіпті де қабылдауға болмайды. Мұнымен бірге окушыларға жеткізілген теориялық мәліметтер, олар оқып үйренетін ереже оның дамуының қазіргі деңгейіндегі ғылыми біліміне қарама-қайшы келмеуін талап ету орынды.
Ғылыми принциптің осы аспектісі бағдарламалар мен оқулықтардың мазмұндарында қатаң сақталған, оны әрбір мұғалім күнделікті тәжірибесінде басшылыққа алуы тиіс.
Оқытуды бұлайша құру мектептің жоғары сыныптарына ауысу дәрежесіне қарай оқушылардың қайта межеге және қайта оқуының қажеттілігін болдырмайды. Классикалық ғылымның негізгі қағидалары мен қазіргі заманғы ғылыми теориялардың дұрыс арақатынасын белгілеу талап етіледі. Мектепте білім берудің мазмұнында дәстүрлі мәселерді ескермеу, оларды жаңа және ең жаңа ғылыми негіздерінің көптеген курстарын төменгі сынып оқушыларының саналы оқып үйренуіне мүмкіндік жасамағандық және екіншіден, оқушыларды адамзат баласы жасаған байлықтардан тұратын білімдермен қаруландыруға бағытталған мектептің, білім беру тәрбие қызметіне шек қойғандық болар еді. Пайдаланып жүрген бағдарламаның негізіне алынған, төмендегідей проблеманы шешу неғұрлым дәлелденген болып шықты: Ғылым негіздерін оқытудың ғылыми-теориялық дәрежесін көтеру әрбір оқу пәнінің жетекші идеясын анықтау жолымен жүзеге асады, мұнан келіп оқытудың нақтылы мазмұны ашылуы тиіс. Сөйтіп педагогикалық міндет осы идеяларын қазіргі заманғы ғылым дамуының негізгі бағыттарымен сәйкес келуінен және мұнымен бірге мектеп оқушыларының, тіпті қарапайым түрде болса да меңгеруіне лайық болуынан тұрады... білім берудің мазмұнын одан әрі қарай дайындау осы идеяны дұрыс түсінуге тірек болып табылатын, түсініктер мен ұғымдар қалыптасатын, материалды анықтаудан, жаңа идеялар оқып-үйренетін ұғымның номенклатурасын жай ғана кеңейтуге айналмай, ғылым негіздері материалды қазіргі ғылыми көзқарастар мен әдістердің көрінетін идеялармен ұштастыру үшін, тиісті курстардың құрылымы мен мазмұнын өзгертуден тұрады. Оқу материалын жетекші ғылыми идеяның негізінде ұйымдастыру жалпы білім беретін орта мектептің 4-10 сыныптарында оқып үйренетін, ғылым негіздерінің бірқатар жүйелі курстары праграммаларының негізгі ерекшеліктері болады. Бұл принципті белгілі бір дәрежеде бастауыш мектептің жекелеген праграммалары құрылымында да іске асыруға мүмкіндік туды.
Математиканың бастауыш курсының негізі натуралдық сандар мен негізгі шаманың арифметикасы болып табылады. Натуралдық сандар мен ноль арифметикасының теориялық мәселелері соңғы жиынтық әрекеттері негізінде ашылады. Праграмма талап еткендей: балалар заттар жиынтығын анықтаудан сандар әрекетіне, ал олардан - арифметикалық амалдар мен сандардың жалпы қасиетін құрастыруға және оларды сөйлеудің ұғынықтылығы және мәнерлілігі, сөздікті байыту, сөзді дұрыс және дәл қолдану, сөз тіркесі, сөйлем байланыстырып (контекстік) сөйлеу, орфаграфиялық жағынан сауатты жазу хақындағы жұмыс - бастауыш сыныптардағы тіл сабақтарының негізгі мазмұны осындай, 1-3 сыныптардағы орыс тілі программасының түсінік хатында осылай айтылған.
Математиканың бастауыш курсының негізі натуралдық сандар мен негізгі шаманың арифметикасы болып табылады. Натуралдық сандар мен ноль арифметикасының теориялық мәселелері соңғы жиынтық әрекеттері негізінде ашылады. Праграмма талап еткендей: балалар заттар жиынтығын анықтаудан сандар әрекетіне, ал олардан - арифметикалық амалдар мен сандардың жалпы қасиетін құрастыруға және оларды әріптерді пайдаланып жазуға көшеді. Математиканың бастауыш курсының маңызды идеясы тура және қайта әрекеттердің, оның компоненттері мен нәтижелері арасындағы байланысты ашудан тұрады.
Ғылым негіздері курсының жетекші ғылыми идеясының айналасына бүкіл бағдарламалық материалды ұйымдастыру табиғаттану бойынша бағдарламада біршама дәйекті түрде көрсетілген. Бағдарламаның әрбір тақырыбының материалында өлі және тірі табиғаттың, адамдардың табиғаты мен еңбегі құбылысының өзара шарттылығы құрастырылады.
Жетекші ғылыми идеяның негізінде ғылым негіздері курсының құралуы - бастауыш білім берудің мазмұнында ғылыми принциптің жүзеге асуы жолдарының бірі ғана. Бұл принциптің маңызды көрінуі ғылым негіздері барлық курстарының теориялық мәліметтерінің кеңеюі және оқытудың ұғымдық негізінің біршама дәйекті сақталуы болып табылады.
Бастауыш сынып бағдарламасында меңгеруге тиісті, ұғым бөлімі, эмпирикаклық мәндегі оқу әрекеті процесінде, балалардың соған сәйкес құбылысты тікелей байқауы кезінде қалыптасады. Мұндай әрекетке, мысалы, келесі жұмыс түрлерін жатқызуға болады :

Математика. Практикалық танысу- арифметикалық амалдың мысалдар мен және ішінара әріптік символдардың кіріспесімен,
қосындысының орналастырушылық және байланыстырушылық
қасиетімен (1-сынып), қосынды санға қатысты көбейту және бөлу
қасиетімен, көбейтудің орналастырушылық қасиетімен (2-сынып),
теңестірумен (1-3 сынып); өзгермелі (2-сынып), теңсіздіпен (2-3
сыныптар) шама үлесімен (2-сынып), бөлшек сандармен, бөлшектің
алымымен және бөлгішімен танысу.
Төменгі сынып оқушылары практикалық танысу жолымен бірқатар геометриялық ұғымдарды: түзу және қисық сызық, түзу кесінді, кесіндінің ұзындығы, төрт бұрыш, квадрат, көп бұрыштың әлементтерін меңгеруге дайындалады. Бастауыш сыныптарда ұғымдық негіздерін дәйектілікпен жүзеге асыру өмір шындығын бейнелі түрде қабылдауға байланысты қалыптасатын түсініктердің ролін ешбір кемітпейді. Табиғат құбылыстары жөнінде, тарихи оқиғалар туралы, қазіргі кездегі техника туралы, көркемөнер шығармалары туралы берілетін түсініктер бастауыш сыныптардағы бағдарламалық материалдың елеулі бөлігін құрады. Бағдарламалық материалды игеру деңгейі, демек, оқыту ісінің әсерлігі де көрнекіліктің әр алуан құралдарын пайдаланып отыруға көп жағынан тәуелді келеді. Бұрынынырақта көрсетіп кеткеніміміздей, белгілі бір жағдайларда көрнекі құралдарды пайдаланып отыру оқушылардың абстрактілік ойын дамытуға емес, сонымен бірге оқушылар тарапынан аса маңызды ойлау маңызды операцияларының меңгеруіне септігін тигізеді.
Көп мәселенің түйіні сол көрнекі құралдың сипатына тәуелді болады. Мұғалімнің сабақ үстінде қандай да бір көрнекі құралдарға қандай роль жүктейтіндігінің де едәуір маңызы бар. Оқу процесінде әр түрлі информациялық деректерді, оның ішінде көрнекі құралдар мен мұғалімнің өз сөзін бір- бірімен дұрыс ұштастырып отырудың мәні зор. Көрнекі кұралдарды оқушылардың оқу процесіндегі роліне қарай екі үлкен топқа: заттық бейнелік көрнекі құралдармен таңбалы көрнекілікке бөлуге болады. Бірінші топтың көрнекі құралдары (картиналар, фотосуреттер, суреттер, диапазитивтер, диафильмдер, кино үзінділер, кино фильмдер табиғи объектілер және т.б.) мұғалімге түсініктер мен ұғымдарды қалыптастыру кезінде сезімдік қабылдауына оқушылардың арқа сүйеуіне жәрдем беріп отырады. Екінші жағдайдағы көрнекі құралдар (схемалық көлемді модельдер, схемалар, чертеждар, карталар т.с.с) оқылатын объектілердің күрделі байланыстарын, өзара тәуелділігін және қатысын, олардың нақтылы, бейнелі қабылдауға көндікпейтін ішкі құрылымын түсіндіру үшін керек.
Көрнекіліктің қандай түрінде болсын изоморфизм мен қарапайымдылық ұштастырылып отыруы керек.
Көрнекі құралдардың изомофизмі туралы айтқанымызда оқылып жатқан объектілердің құрылымы және қатыныстары көрнекі құралдар арқылы берілген кескіндемемен, ол кескіндеме қандай формада жүзеге асырылмасын, тепе-тең екендігін естен шығармау керек. Кабылдау қарапайымдылығы мәселесіне оралсақ көрнекі құралдар жасаған кезде оқылатын объектің барлық маңызы шамалы бөлшектері мен ұсақ түйек жақтары керексіз етіліп, ұғымдардың негізгі қасиеттерін немесе түсініктерін басты компонеттерін белгілейтін тек ең маңызды бөлшектері мен жақтарын ғана сақтау арқылы қол жеткізіледі.
Көрнекілітің әр құралы оның жоғары әсерлілігін қамтамасыз ететін оқу процесінде өзі атқара алатын өзіне ғана тән ерекше қызметке ие болып отырады.
Көрнекілік құралдарының әр алуан дидактикалық қызметіне және мүмкіншіліктеріне байланысты олардың сабақ үстінде комплексті түрде оларды қолдану қажет. Тек осы жағдайда ғана сабақ алдына қойылатын әрбір танымдық міндетті шешу бағытында максималды әсерлікке қол жеткізуге болады.
Көрнекіліктің әртүрлі құралдарын комплексті түрде қолдану қажеттігі оның сабақ үстінде әр алуан анализаторлардың бірлесіп жүмыс істеуін қамтамасыз ете алуына да байланысты.
Сонымен бірге көрнекілік құралдарының әлденеше түрін тек оқылып жатқан құбылыстың әртүрлі жақтарын ашып беруге, ал оның әрқайсысын көрнекіліктің тек белгілі түрімен сенімді түрде және толық бейнелей алуға болатын жағдайда ғана пайдаланған тиімді. Көрнекі құралдарды іріктеу үстінде олардың мүмкіндігін әрбір оқу пәнінің өзіндік ерекшелігімен және әрбір сабақтың мазмұнымен салыстырып алу қажет. Бұл арада Ю.К.Бабанскийдің көрнекілікпен шектен тыс айналысу өмір шындығын онсыз әсерлі түрде тану мүмкін емес абстрактілі ойлауды тежеуге апарып соғады. Көрнекілікті өте мол қолдану көп жағдайда оқушылар зейінін шашыратады, олардың зейінін тақырыптың негізгі идеясын танудан басқаға ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.