Мұнай-газ саласы бойынша

1 Саланың даму перспективалары және жағдайына жалпы сипаттама
3 Процестің мақсаты және физика.химиялық негізі
4 Процестің технологиялық сызбасы, технологиялық режим нормасы
5 Негізгі аппараттары, оның конструкциясы, жұмыс принципі, тоқтату және іске қосу, коррозиядан қорғау
6 Атмосфералық ауаны және су ресурсын зиянды заттармен ластанудан қорғау шаралары
7 Техника қауіпсіздігі, өрт қауіпсіздігі, өндірістік санитария
8 Аға оператордың міндеттері мен құқықтары

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
1.Танатаров М.А., Ахметщина М.Н., Фасхутдинов Р.А., и др. Технологические расчеты установок переработки нефти. - М.: Химия, 1987
2. Бондаренко Б.И. Альбом технологических схем процессов переработки нефти и газ.-М.:РГУ,2003
3. Смидович Е.В. Технология переработки нефти и газ. Ч.М.: Химия, 1980
4. Дитнерский Ю.И., Борисов Г.С, Брыков В.П. Основные процессы и аппараты химической технологии.-М.: Химия, 1991.
5. Скобло А.И., Трегубова И.А., Молоканов Ю.К. Процессы и аппараты нефтеперерабатывающей и нефтихимической промышленности.-М.: Химия, 1982.
6. Вихман Г.Л., Круглов С.А. Основы конструирования аппаратов и машин нефтеперабатывающих заводов.-М.: Машиностроение, 1978. 328 с.
7. Вахрущев А.И. Владимиров А.И. Лукьянов В.А. Технологический расчет реактора каталитического крекинга с псевдожиженным слоем катализатора.-М.: МИНХ и ГП, 1963 53 с.

Пән: Мұнай, Газ
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 25 бет
Таңдаулыға:

1 Саланың даму перспективалары және жағдайына жалпы сипаттама

Мұнайды өндірумен адамзат бұрынғы заманнан шұғылданып келе
жатқандығы белгілі және оны біздің эраға дейінгі VI ғасырдан бері өндіреді.
Алғашында ең қарапайым әдістер қолданылатын: су қоймаларының бетінен
мұнайды жинап алу, құдықтардың көмегімен мұнай сіңген құмдықты немесе
әктастарды өңдеу. Алынған мұнайды құрылыста қолданып немесе дәріге қосып,
оталдырғыш қоспа алуға, жарық беруге және басқа да көптеген жағдайларда
пайдаланған. Дегенмен мұнай өндірісінің бастамасы ретінде 1859 жылы АҚШ-да
ұңғымаларды мұнайға механикалық бұрғылау жасау кзеңі пайда болған уақытты
есептеу қабылданған, қазіргі кезде дүниежүзінде өндірілетін мұнайдың
барлығы бұрғылау ұңғымасы көмегімен алынады. Бүгінгі күні жанғыш қазбаларды
негізінен энергетикалық отын ретінде қолданады, атап айтқанда мұнай мен
газдың жылу шығару қасиеті оларды өте пайдалы қазбаларға жатқызады.

Қазіргі заманғы дүниежүзілік экономикада мұнай мен газдың алатын
орны ерекше. Мұнай мен газ дүниежүзілік жылу энергетикалық шаруашылығында
алдыңғы орындарды алады. Ресурстарды жалпы тұтынудағы олардың үлесі: 1900
ж. 3%-тен, ал 2006 ж. 50%-тен асып, үздіксіз өсуде. Жыл сайын
көмірсутектерді дүниежүзінде өндіру 320 млн. тонна мұнайға 580 млрд. куб
метр газға артуда. Жалпы алғанда, бүгінгі таңда мұнайдың дүниежүзілік
шығарылатын қоры мынандай сандармен (млрд.т) бағаланады;

– газ конденсаты – 1,0 – 1,5 (шығарылатыны – 1,0);

– кәдімгі мұнай – 220 – 280 (шығарылатыны – 100);

– өте ауыр мұнай – 650 – 730 (шығарылатыны – 350).

Қазіргідей қарқынмен мұнайды өндіру көлемінің осы қоры қырық
жылдан артық уақытқа жетуі керек. Барлық дүниежүзілік қордың көп бөлігі 60%-
ға жуығы – Таяу және Орта шығысқы келеді. Екінші орында 15% үлесіне тиетін
Оңтүстік және Солтүстік Америка. ТМД елдері мен Қытайдың үлесінде - 12%,
Африкада – 8%, қалған елдерде 5%-ке жуық.

Мұнайға ең бай мемлекет – Сауд Арабиясы (дәлелденген дүниежүзілік
қордың 25%), Ирак (10,8%), ОЭА(9,3%), Кувейт (9,2%), Иран (8,6%) және
Венесуэла (7,3%) – бұлардың барлығы МЭЕҰ (мұнайды экспортқа шығаратын елдер
ұйымы ОРЕС) мүшелері болып табылады, олардың үлесіне дүниежүзілік қордың
78% келеді. Аса ауыр мұнайдың қоры негізінен Каанадада, Венесуэлада және
ТМД елдерінің территориясында шоғырланған.

Мұнаймен салыстырғанда (әсіресе тас көмірмен) табиғи газдың
энергия тасымалдаушы және шикізат ресурсы ретінде бірнеше маңызды
артықшылықтары бар: өндірісте және тұрмыста пайдаланғанда, сонымен қатар
көмірді біраз мөлшерде газбен алмастырған электр энергиясы өндірісінде
қоршаған ортаны ластау мүмкіндігі төменірек. Бұдан басқа химиялық өндірісте
де газды кеңінен қолдануға зор мүмкіндік бар. Қазіргі кезде көлік саласында
басты рөлді бензин атқаратынына қарамастан, табиғи газ басты энергия
тасымалдаушы қызметін атқарады.

Қазақстан әлемнің байырғы мұнай шығаратын елдерінің бірі болып
табылады, оның табиғи байлықтары орасан зор, атап айтқанда табиғи жанғыш
қазбалар қорлары: мұнай, газ және көмірге өте бай мемлекет. Мұнайдың
анықталған қоры бойынша Қазақстан әлемнің алдыңғы елдерінің қатарына
кіреді. Мұнай мен газ Қазақстанның барлық аудандарында дерлік кездеседі.
Қазақстандағы көмірсутек шикізаттарының алынатын қорлары 30 млрд. баррель
немесе 4 млрд. тонна мұнайды және 3 трлн. куб. метрге жуық газды құрайды.
Мұнай қоры бойынша Қазақстан көптеген мұнай өндіретін елдерден асып түседі.
Республикада барланған мұнай және конденсат қорлары – 2,8 млрд. тонна, газ
қоры – 1,9 трлн. куб. метр.

2 Зауыттың (мекеменің) ағындық (потоктік) сызбасы

3 Процестің мақсаты және физика-химиялық негізі

Газдардың сипаттамасы

Мұнай шикізатын құрылымын өзгертіп өңдеудің барлық процестері
көмірсутектері газдар түзілумен жүреді. Бұл газдардың шығымы шикізатқа
есептегенде орташа 5 – 25 % құрайды. Қазіргі озық мұнай өңдеу зауыты жылына
12 млн.т мұнайды терең өңдегенде шамамен 1 млн.т (яғни 8 % (масс.) жоғары)
газ көмірсутектерін береді. Құрылымын өзгертіп алады, онда олефиндерге өте
бай газ өнімдері шығады. Мұнда этиленді, пропиленді және бутилен – бутадиен
фракциясын бөлгеннен кейін газдың қаныққан бөлігі қалады, оны негізінен
қайта пиролизге айналымға жібереді немесе газ бөлу қондырғысына жібереді.

Мұнай шикізаттарын негізгі каталитикалық процестермен өңдеуде
газ шығымы едәуір жоғары: каталитикалық риформинг шикізатқа есептегенде
10 – 20 % (масс.) газ (сонымен бірге 1-ден 2% дейін сутегін) береді;
каталитикалық крекингте газ шығымы 12 – 15 % (масс.) құрайды. Кестеде 3
мұнайды алғашқы және құрылымын өзгертіп өңдеу процестері газдарының құрамы
берілген.

Сутегінің қатысуымен қысыммен жүретін процестерде (риформинг,
изомерлеу, гидрокрекинг, гидротазалау) газдар құрамында қанықпаған
көмірсутектері іс жүзінде болмайды, ал термиялық және каталитикалық крекинг
процестерінің газдар құрамында қанықпаған көмірсутектері көп (50% дейін)
болады, олардың мөлшері процестің технологиялық режиміне және катализатор
табиғатына байланысты.

Қондырғының қызметі мен өнімділігі

Жаңажол кенорнындағы газды дайындау және күкірт алу цехы
Жаңажол газ өңдеу заводының (ЖГӨК) технологиялық буыны болып саналады.
Магистральді құбырөткізгішке жеңіл көмірсутектерді алу қондырғысынан
кейінгі газды дайындау цехының өнімділігі тазартылмаған газ бойынша – 1400
млн нм3жыл., тауарлы тазартылған газ бойынша – 1274 млн нм3жыл.

Газды дайындау цехы бірнеше қондырғыдан тұрады:

1. Күкіртсутектен тазалау қондырғысы (блок 1600);

2. Газды кептіру қондырғысы (блок 1700);

3. Жеңіл көмірсутектерді алу қондырғысы, пропанды сақтау сыйымдылығы
(блок 1800, 2300);

4. Күкірт алу қондырғысы, күкірт бассейні (блок 1900, 2200).

Жеңіл көмірсутектерді алу қондырғысында (блок 1800) пропанмен
салқындату және үш колонна арқылы газдарды этанды, пропанды, бутанды
фракцияларға бөлу қолданылады. Блок 1800 құрамына әрқайсысының өнімділігі
2,017×106м3 тәулігіне болатын екі бірдей қондырғысы кіреді. Қондырғы 2003
жылы іске қосылды. Жобалаушы – Сычуань мұнай жобалау-іздестіру институты,
КХР. Құрылысшы мекеме – бас мердігер – Қытай мұнай инженер-құрылысшы
корпорациясы (ҚМИҚК).

Технологиялық қондырғының құрамы

Блок 1800 кіреді:

• Ылғал және шикі газдың жылуалмастырғышы Е-1801(I);

• Құрғақ және шикі газдың жылуалмастырғышы Е-1802(I);

• Пропандық компрессор SK-1802(I);

• Пропан салқындатқышы SK-1803(I);

• Буландырғыш SK-1801(I);

• Деэтанизатор С-1801(I);

• Деэтанизатор буландырғышы Е-1803(I);

• Төмен температуралы сепаратор D-1801(I);

• Дебутанизатор С-1802(I);

• Конденсатор-тоңазытқыш Е-1805(I);

• Дебутанизатор буландырғышы Е-1804(I);

• Рефлексті сыйымдылық D-1802(I);

• Жеңіл мұнайдың тоңазытқыш-салқындатқышы Е-1806(I);

• Суландырушы насос Р-1801(I)А,В;

• Депропанизатор С-1803(I);

• Конденсатор-тоңазытқышы Е-1808(I);

• Рефлюксті сыйымдылық D-1803(I);

• Депропанизатор буландырғышы Е-1807(I);

• Суландырушы насос Р-1802(I)А,В;

• Бутан буландырғышы D-1804(құрастырылмаған).

Блок 2300 кіреді:

• Пропанды сақтау сыйымдылықтары D-2301(I), D-2301(II);

• Пропан насостары Р-2301(I), Р-2302(II).

4 Процестің технологиялық сызбасы, технологиялық режим нормасы

Жеңіл көмірсутектерді алу қондырғысының технологиялық процесінің және
технологиялық жүйесінің түсініктемесі

Күкірсутегіден, меркаптандардан тазарғаннан кейін, ылғалдан
кептірілгеннен кейін ілеспе мұнай газы тұрақсыз бензинді айыру үшін (С3
және одан жоғары көмірсутектерді), кезекті жеке көмірсутектерге (пропан,
бутан) және газды бензинге бөлу үшін блок 1800 келіп түседі. Қондырғының
тауарлы шикізаты метан мен этаннан тұратын бензинсізденген газ, ішкі
зауыттық тұтынуға арналған отын газы, С3 – С4 сығылған газдары, газды
бензин (С5 және жоғары) болып табылады. Бензинсізденген газға төмен
температуралы конденсация әдісі қолданылады. 4,0 МПа дейін сығылған және
кептірілген газ бензинсізденген газбен және хладоагентпен (буланушы
пропанмен) салқындатылады. Салқындату есебінен пайда болған конденсат
сепараторда газдан бөлінеді. Газ тұтынушыларға жіберіледі, ал конденсат
ректификациялық колоннаға бағытталады. Мұнда әр түрлі температуралар
қыздырылу есебінен кезекті деэтанизация, пропан-бутанды фракциясын (кезекті
пропан және бутан ректикациясы), газды бензинді алу жүреді.

Технологиялық жүйенің түсінігі

Күкіртсутегіден тазалау қондырғысынан (блок 1600) кейін ылғалдан
тазартылған газ Е-1801(1) жылуалмастырғышына өтеді, мұнда тауарлы
(бензинсізденген) газбен 25 температураға дейін салқындатылады және
кептіру (блок 1700) кейін кептірілген тазартылған газ 4,2 МПа қысыммен (PI-
1814), 26 температурамен (ТI-1809) Е-1802(1) жылуалмастырғышына
түседі, тауарлы (бензинсізденген) газбен 0 температураға дейін (ТI-
1808) салқындатылады, содан кейін –15 температураға дейін (ТI-105)
буланушы пропанмен салқындатылатын НХ-103 буландырғышқа түседі. Сосын D-
1801(1) сепараторға бағытталады, мұнда салқындатылу есебінен пайда болған
конденсат газдан бөлінеді. Тауарлы газ D-1801(1) сепаратордан –15
температурамен (ТI-1810) шығады, 18 температураға дейін (ТI-1811)
кептірілген газбен Е-1802(1) жылуалмастырғышында, 35 температураға
дейін (ТI-1841) ылғал газбен Е-1801(1) жылуалмастырғышында қыздырылады және
4,1 МПа қысыммен тұтынушыларға бағытталады. Тауарлы газ шығыны температура
бойынша түзетілген FT-1801 диафрагма приборымен 39962 – 35608 м3сағ, ТI-
1801 өлшеу приборымен және РТ-1801 өлшеу приборымен қысымы өлшенеді, PV-
1801 клапанымен реттеледі.

Сұйық фаза төмен температуралы D-1801(1) сепаратордан LV-1802
клапан-регулятор арқылы С-1801(1) деэтанизатордың жоғарғы бөлігіне
бағытталады. D-1801(1) сепараторында 26 – 50% өлшеу деңгейі екі прибор
арқылы жасалынады: сигнал беру және қоршау үшін LISALL-1801 контур
көмегімен авариялық минималды деңгей бойынша операторлыққа шығарылған LТ-
1801 приборымен және С-1801(1) деэтанизаторында сұйық фаза сызығында
орналасқан сигнал берудің минималды мәні үшін және LV-1802 реттеуші
клапанды LIСАL-1802 контур көмегімен тұрақты деңгейді реттеуші LТ-1802
приборымен.

С-1801(1) колоннасында ректификация арқылы сұйық қоспаның этан және
тұрақсыз газды бензинге бөліну жүреді. ТIС-1802 реттеу контурының көмегімен
ТV-1802 клапан-регулятор арқылы колонна кубының температурасы 86 (ТI-
1815, ТI-1816, ТI-1817) Е-1803(1) рибойлер-қыздырғышта бу берумен
реттеледі. Бу шығыны 0,5 МПа қысым кезінде 570 – 1367 кгсағ (FT-1803,
контур FIА-1803). Этан колоннаның жоғарғы жағынан 980 – 2352 м3сағ (FT-
1812, FIQ-1812) мөлшерінде, температурасы (жобалық) 7 (ТI-1844, ТI-
1814), 1,2 МПа (РI-1819) қысымымен зауыттық желіге тауарлы газ есебінде
шығарылады. С-1801(1) колонна жоғарысының қысымы 1,5 МПа (РТ-1802 прибор)
РIСАН-1802 контур көмегімен немесе РV-1802 клапанымен жоғарғы қысымды
факелге лақтыру кезінде РV-1803 (РIС-1803 контур) клапанымен реттеледі.

Этансыз тұрақсыз газды бензин С-1801(1) колоннасының төменгі бөлігінен
шығыны 2733,5 – 6560,0 кгсағ (FT-1802, FIА-1802) LV-1803 реттеуші клапан
арқылы С-1802(1) дебутанизатордың ортаңғы бөлігіне 86 температурасымен
(ТI-1818), 1,55 МПа қысымымен (РI-1817) жіберіледі.

С-1801(1) деэтаизаторындағы өлшеу деңгейі (40 – 75%) операторлыққа
шығарылатын LТ-1803 приборымен және деңгейді реттеу С-1802(1)
бутанизаторында тұрақсыз газды бензин сызығында орналасқан LV-1803 реттеуші
клапанымен LIС-1803 контур көмегімен жүргізіледі. LIАНL приборы колоннадағы
минималды және максималды деңгей туралы сигнал береді.

С-1802(1) дебутанизаторында сұйық қоспаға, яғни пропан-бутанды фракцияға
бөлінуі жүреді, ол жоғарғы бөлігінен және тұрақты газды бензин колоннаның
төменінен шығарылады. Жоғарғы шикізат Е-1805(1) конденсатор-тоңазытқышында
салқындатылғаннан кейін D-1802(1) рефлюксті сыйымдылыққа түседі, онда 5360
– 12864 кгсағ (прибор FT-1806, FIС-1806 контур, FV-1806 клапан) шығынымен
Р-1801А,В насосымен С-1802(1) колоннасының жоғарысының температурасын
62,5 (ТI-1823) реттеу үшін суландыруға беріледі, басқа бөлігі 1800 –
4320 кгсағ (FT-1807, FI-1807 прибор) мөлшерімен С-1803(1) немесе сығылған
газ (блок 2300) резервуарыны бағытталады. Рефлюксті сыйымдылықтағы 30 – 80%
деңгейі (LТ-1807, LIС-1807 контур) LV-1807 клапанымен реттеледі.

С-1802(1) дебутанизатордың жоғарысының қысымы 1,0МПа (РТ-1804) жоғарғы
қысымды факелге лақтырылған сызыққа қондырылған РIС-1804 контурмен және РV-
1804 клапанмен реттеледі. Колонна кубының температурасы 137 (ТI-1829,
ТЕ-1804) ТIСАН-1804 реттеу контуры көмегімен FV-1804 клапан-регулятор
арқылы Е-1804(1) қыздырғышқа бу берумен реттейді. С-1802(1) колоннасының
төменгі бөлігінен тұрақты газды бензин 40 температурасымен (ТI-1826),
0,95 МПа қысымымен (РI-1822), 933,5 – 2240,4 кгсағ шығынымен (FI-1805) Е-
1806(1) тоңазытқышы арқылы LV-1805 реттеуші клапанынан мұнайды дайындау
қондырғысына жіберіледі. С-1802(1) дебутанизатордағы өлшеу деңгейі (20 –
80%) операторлыққа шығарылатын LТ-1805 приборымен және мұнайды дайындау
қондырғысындағы газды бензин сызығына қондырылған LV-1805 реттеуші
клапанмен LIС-1805 контур көмегімен деңгейді реттеу арқылы жүргізіледі.

С-1803(1) ректификациялық колоннасында пропан-бутанды қоспасының пропанды
және бутанды фракцияларға бөлінуі жүреді. Колонна кубының 96,5
температурасын (ТЕ-1834) ТIСА-1834 реттеу контурының көмегімен FV-1808
клапан-регулятор арқылы Е-1807(1) қыздырғышқа бу берумен реттейді. Будың
шығыны 0,5 МПа қысымда 632 – 1518кгсағ (FT-1808, FIС-1808 контур).
Колоннадан шығардағы 1,495 МПа қысымда (РТ-1805) РIС-1805 контурымен және
РV-1805 клапанымен реттеледі. С-1803(1) колоннасының жоғарғы шикізаты
(пропан) Е-1808(1) конденсатор-тоңазытқышында салқындатылғаннан кейін D-
1803(1) рефлюксті сыйымдылыққа түседі, содан кейін Р-1802(1)А,В насосымен
С-1803(1) депропанизатордың жоғарысының температурасын 46,5 (ТЕ-1805,
ТIСАН-185, ТV-1805 клапан) реттеу үшін суландыруға беріледі. Суландыру үшін
пропан шығыны С-1803(1) 2916 – 6998 кгсағ (FТ-1809, FI-1809). Пропанның
басқа бөлігі Р-1803(1) рефлюксті сыйымдылықтан Р-1802(1)А,В насосымен
резервуарлы паркке (блок 2300) немесе ГДҚ – 2 ішкі зауыттық қолданысқа
айдалады. Пропан шығыны 728 – 1748 кгсағ FТ-1810 приборымен өлшенеді. D-
1803(1) рефлюксті сыйымдылықта 20 – 80% деңгейін (LТ-1811 прибор) LIС-1811
контурымен және резервуарлы паркте пропанды айдау құбырөткізгішіне
қондырылған LV-1811 клапанымен реттеледі. Бутанды фракция С-1803(1)
колоннаның төменгі бөлігінен Е-1809(1) конденсатор-тоңазытқыш арқылы
резервуарлы паркке беріледі. С-1803(1) колоннадағы 40 – 70% деңгейін (LТ-
1809) LIСАНL-1809 контурымен және депропанизатордан бутанды шығару
құбырөткізгішіне қондырылған LV-1809 клапанымен реттеледі.

Технологиялық режим нормалары

Аппараттардың, Аппарат Өлшем Технологиялық Ескерту
параметрлердің индексі, бірліктеріпараметрлеріні
аталуы схема бойынша ң мүмкіндік
приборлар шектері
1 2 3 4 5
Ылғалтауарлы газ жылуалмастырғышы Е-1801(1)
Ылғал газдың 40
кірердегі
температурасы
Ылғал газдың ТI-1843 25 көрсеткіш
шығардағы
температурасы
Тауарлы газдың ТI-1841 35 тіркеу
шығардағы ТI-1842 көрсеткіші
температурасы ТI-1801
ТЕ-1801
Ылғал газдың РI-1813 МПа 4,28 көрсеткіш
шығардағы қысымы
Тауарлы газ РI-1811 МПа 4,08 – 4,1 көрсеткіш,
қысымы РI-1812 тіркеу,
РТ-1801 реттеу
РIС-1801
РIС-1807
РIС-1808
Газ шығыны FT-1801 м3сағ 39962 – 95908 көрсеткіш,
FIQ-1801 тіркеу
Құрғақтауарлы газ жылуалмастырғышы Е-1802(1)
Тауарлы газдың TI-1810 –15 көрсеткіш,
1 2 3 4 5
кірердегі ТЕ-1810 тіркеу
температурасы
Тауарлы газдың TI-1811 18 көрсеткіш,
шығардағы ТЕ-1811 тіркеу
температурасы
Құрғақ газдың TI-1809 26 көрсеткіш,
кірердегі ТЕ-1809 тіркеу
температурасы
Құрғақ газдың TI-1808 0 көрсеткіш,
шығардағы ТЕ-1808 тіркеу
температурасы
Қысым РI-1814 МПа 4,2 көрсеткіш
Сұйық көмірсутектердің төментемпературалы сепараторы D-1801(1)
Құрғақ газдың TI-1812 –15 көрсеткіш,
кірердегі ТЕ-1812 тіркеу
температурасы
Қысым РI-1815 МПа 4,13 көрсеткіш
Деңгей LT-1801 % 26 – 50 тіркеу,
LT-1802 сигнал беруді
LT-1821 реттеу,
LISALL-1801 қоршау,
LICAL-1802 құлыптау
LIAHL-1821 (блокировка)
Деэтанизатор С-1801(1)
Сұйық TI-1813 –26,5 көрсеткіш,
көмірсутектердің ТЕ-1813 тіркеу
кірердегі
температурасы
Колонна TI-1814 –7 көрсеткіш,
жоғарғысының ТЕ-1814 тіркеу
температурасы
1 2 3 4 5
Колоннаның TIС-1802 80 көрсеткіш,
ортаңғы жағының ТЕ-1802 тіркеу
температурасы
Колонна кубының TI-1815 86 көрсеткіш,
температурасы ТЕ-1815 тіркеу
Колоннадан РI-1816 МПа 1,5 көрсеткіш,
шығардағы қысымы РТ-1802 тіркеу
РIСАН-1802
Газ-конденсатыныңFT-1802 кгсағ 2733,5 – тіркеу
шығыны FIА-1802 6560,0 сигнал беру
Этан шығыны FT-1812 м3сағ 980 – 2352 көрсеткіш,
FIQ-1812 тіркеу
Колоннаның РI-1817 МПа 1,55 көрсеткіш,
ортаңғы жағының тіркеу
қысымы
Деңгей LT-1803 % 40 – 75 тіркеу,
LT-1804 сигнал беруді
LIC-1803 реттеу
LIAHL-1804
Деэтанизатор рибойлері Е-1803(1)
Газконденсат TI-1816 86 көрсеткіш,
температурасы TI-1817 тіркеу
ТЕ-1816
ТЕ-1817
Бу шығыны FT-1803 кгсағ 570 – 1367 тіркеу
FIС-1803 реттеу

5 Негізгі аппараттары, оның конструкциясы, жұмыс принципі, тоқтату және
іске қосу, коррозиядан қорғау

Мұнай мен газды өңдеу қондырғыларында көп қолданылатын
аппараттар мен құрал - жабдықтар қатарына ректификациялау
колонналары, құбырлы пештер, жылуалмастырғыштар және әр түрлі
сыйымдылық аппараттары жатады.

Ректификациялау колонналары. МӨЗ қолданылып жүрген
ректификациялау колонналар технологиялық міндетіне, қысымына, бу мен
сұйық арасындағы жанасуды іске асыру тәсіліне, қоспа өнімдерді бөлгенде
алынған заттардың санына байланысты жіктеледі. Ректификациялау аппараттары
атқаратын міндетіне байланысты мұнайды атмосферада айдау колоннасына,
бензинсіздендіру, мазутты вакуумда айдау, тұрақтандырушы және т.б.
бөлінеді. Қысымға байланысты – қысымда істейтін атмосфералы, вакуумды
болып бөлінеді. Жанасуды іске асыру тәсіліне байланысты табақшалы және
отырғышты болып бөлінеді. Көпшілік технологиялық қондырғыларда мұнайды
өңдеуде тек табақшалы колонналар қолданылады.

Ректификациялау табақшаларының әр түрлілері болады – қақпақты,
қақпақсыз, бағытталған – ағушы және т.б. Табақша деген металдан
жасалған, бойында көптеген, булардың өтуіне жасалған, тесіктері бар
диск. Тесіктер бойында белгілі биіктікте бортиктер-стакандар орналасады,
олардың әсерімен табақшада белгілі сұйық қабаты ұсталып тұрады.
Стакандар жоғары жағынан қақпақпен жабылады. Стаканның жоғарғы белдеуі
мен қақпақтың арасында, төменгі табақшалардан түсетін буларды өткізу үшін
саңылау болады. Жұмыс кезінде қақпақтар сұйық қабатына батып тұрады
да, осының әсерінен, гидравликалық кедергі түзіледі, бу сұйықтық арқылы
барботаждан өтеді.

Ағынды жасау әдістері. Өндірістік тәжірибеде ағынды жасаудың
негізінен үш әдісі қолданылады: беттік сыбағалы конденсатор қолданумен;
суық, буланушы (өткір) ағынмен; айналушы, буланбаушы ағынмен.

Сыбағалы конденсатор құбырлы жылу алмастырушы колоннаның өзінде
орналасқан аппарат. Аппарат құбырына су немесе суық шикізат береді. Құбыр
аралығында түзілген конденсат колоннаға флегма түрінде қайтадан ағын
түседі.

Жылу өткір ағынмен алғанда, колоннаның жоғарғы жағында құрамы
ректификат құрамына сәйкес сораппен суық сұйық береді. Бұл сұйықтық
жоғарғы табақшаларда төменгі табақшалардан көтерілуші булармен жанасып
буланады. Нәтижесінде төменен көтерілуші булар суыйды да аздап
конденсацияланады. Түзілген конденсат келесі табақшаға ағын есебінде
түседі. Ағын және өнімнің жоғарғы табақшадағы буланған булары
коненсатортоңазытқышқа ауысады. Өнім конденсациядан кейін ыдысқа
жиналады, одан сораппен аз бөліп колоннаға қайта беріледі, ал балансты
мөлшері қондырғыдан шығарылады.

Қазіргі жаңа мұнайды алғашқы өңдеу қондырғыларында ағынның
құрамы жүйесін пайдаланады. Мысалы, күрделі атмосфера колонналарында өткір
және қайта айналушы ағындар бірге пайдаланылады. Бұл колонналарда
ректификат массасы, бірінші (төменгі) жай колоннадан (секциядан)
жоғарысына өткенде азаяды, ал флегма массасы (егер колоннаға тек өткір
ағын берілсе) осы бағытта көбеюі қажет. Жоғарыда орналасқан секциядан
өтетін флегма мөлшері тек осы секцияға ғана емес, сонымен қатар, төменгі
секцияға да жеткілікті болуы қажет. Сонымен, жоғары орналасқан секцияда
шамадан тыс болып осы секцияға қажетті ағыннан анағұрлым көп болады.
Құрастырма жүйеге көшкенде өткір ағын есебінде флегма колоннаның жоғарғы
секциясына қажетті мөлшерінде ғана беріледі. Басқа секцияларда флегма
айналушы ағын арқылы жасалады, ол тиесілі секцияның табақшасынан
алынып, суытылып осы секцияның жоғарғы табақшасына беріледі. Қазіргі
жаңа алғашқы айдау қондырғыларының атмосфера колонналарында қайта айналушы
ағындардың саны әдетте, колоннаның бүйірінен алынатын айдалым санынан бірге
кем болады.

Аралық айналушы ағынды пайдалану алғашқы айдау
қондырғыларында жылуды регенерациялау жағдайын жақсартуға жағдай жасайды:
себебі ағын температурасы жеткілікті жоғары, оларды мұнайды қыздыруда
пайдаланады. Вакуум колонналарындағы флегмалар тегісімен қайта айналушы
ағындардың әсерімен жасалады.

Бу кеңістігі бар қыздырғыш аппарат рибойлер

Бұл аппараттарды мұнай өнімдерін қыздырып және оның бір бөлігін
буландыру қажет болған жағдайда қолданады. Мысалы, аз температуралар
жағдайында құбырлы пешті қолданбай ректификациялық колонналардың төменгі
жағына жылу беру үшін қолданады. Жылу тасымалдағыш ретінде әдетте
қаныққан су буын пайдаланады, құбырлар шоғырында су буы конденсацияланады.
Қыздырғыш бір-үш құбырлар шоғыры орналасқан цилиндрлік корпустан тұрады.
Аппарат ішіндегі сұйық деңгейі тік тұрған құйылма бөгетпен реттеледі,
құбырлар шоғыры сұйыққа батырылып тұруы керек. Қыздырылатын сұйық
төменгі штуцер арқылы аппарат корпусына енгізіліп құбырлар шоғырын
сыртынан жанап өтіп жылу алмасқаннан кейін құйылма бөгеттен асып төгіле
береді. Құйылма бөгеттен кейінгі кеңістіктегі қыздырылған сұйық төменгі
штуцерден шығарылады, ал пайда болған булар жоғары штуцерден ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.