Ет және ет өнімдеріне токсикологиялық баға беру.
І. Кіріспе.
ІІ. Негізгі бөлім.
1. Еттің морфологиялық және химиялық құрамы.
2. Ет және ет өнімдерінің токсикалылығы жөнінде теориялық тұжырым:
3. Ет және ет өнімдерінің сапасын сараптау.
4. Жануардың улану кезіндегі клиникалық белгілері:
5. Улану кезіндегі ет және өт өнімдерінің токсико.санитарлық бағасы:
6. Еттегі улардың қасиеттері:
7. Еттегі улы заттарды анықтау жолы:
ІІІ. Қортынды бөлім.
ІІ. Негізгі бөлім.
1. Еттің морфологиялық және химиялық құрамы.
2. Ет және ет өнімдерінің токсикалылығы жөнінде теориялық тұжырым:
3. Ет және ет өнімдерінің сапасын сараптау.
4. Жануардың улану кезіндегі клиникалық белгілері:
5. Улану кезіндегі ет және өт өнімдерінің токсико.санитарлық бағасы:
6. Еттегі улардың қасиеттері:
7. Еттегі улы заттарды анықтау жолы:
ІІІ. Қортынды бөлім.
У туралы аңықтамалар өте көп. Академик С.Н. Голиковтың пікірі бойынша, «у» деген –бұл организмге енген бөтен химиялық қосылыс, ол биохимиялық процестерді бұзып, организмнің физиологиялық қызметтерін өзгерту нәтижесінде әлсіз уланудан өлімге дейін әкеп соғады.
С.В. Аничковтың айтуы бойынша, улар - тірі организмге әсер еткен кезде қалыпты тіршілігінің бұзылуын тудыратын заттар, яғни улануды (токсикалық эффект) немесе тіршілігін тоқтатуды, немесе өлімді тудырады (летальды эффект). Бірақ мұндай және басқа да көптеген анықтамаларды қазіргі кездегі у туралы түсініктемеге толығымен жауап береді деуге болмайды. Анықтама берудің күрделілігі организмге жаратылысы табиғи немесе синтетикалық көптеген химиялық заттардың екі түрдегі сипатта әсер етуінде, улы заттардың мөлшеріне байланысты. Мысалы: натрий хлорид ө адамдар мен жануарлардың азық рациондағы қажетті компонент, сонымен қатар оның көп мөлшерде болуы уландырып, өлімге келтіруі мүмкін. Көптеген дәрілік препараттар жоғары мөлшерде адамдар мен жануарлардың улануына себеп болады. Осыған дәлел ретінде АҚШ-тағы дәріханаларда рецептсіз сатылатын ацетилсалицил қышқылымен (аспиринмен) көптеген адамдардың улану жағдайлары тіркелген. Антибиотиктерді терапевтикалық мөлшерде енгізген кездегі адамдардың улануы немесе өлімі сирек емес. Қазіргі кезде пайдаланылатын көптеген медициналық препараттар, бір ағзаға немесе жүйеге емдік әсерін тигізуімен қатар физиологиялық үрдістердің ағымын бұзуы мүмкін.
Қазіргі кезде медицина мен ветеринарияда өте қажет антибиотиктер мен басқа да дәрілік препараттарды «У» деп атау әділ болмас еді. Сонымен қатар бұл дәрілік заттардың тигізетін кері әсерін де жасыруға болмайды. Осының бәрі токсикологиялық зерттеу мәселесі, осыларды адамдар мен жануарларға препараттарды тағайындаған кезде ескерген жөн. Сондықтан да «у» деп санауға болатын көптеген химиялық заттардың екі түрлі әсер етуін ескере отырып, уға нақты анықтама беруге күш жұмсау қажеті
С.В. Аничковтың айтуы бойынша, улар - тірі организмге әсер еткен кезде қалыпты тіршілігінің бұзылуын тудыратын заттар, яғни улануды (токсикалық эффект) немесе тіршілігін тоқтатуды, немесе өлімді тудырады (летальды эффект). Бірақ мұндай және басқа да көптеген анықтамаларды қазіргі кездегі у туралы түсініктемеге толығымен жауап береді деуге болмайды. Анықтама берудің күрделілігі организмге жаратылысы табиғи немесе синтетикалық көптеген химиялық заттардың екі түрдегі сипатта әсер етуінде, улы заттардың мөлшеріне байланысты. Мысалы: натрий хлорид ө адамдар мен жануарлардың азық рациондағы қажетті компонент, сонымен қатар оның көп мөлшерде болуы уландырып, өлімге келтіруі мүмкін. Көптеген дәрілік препараттар жоғары мөлшерде адамдар мен жануарлардың улануына себеп болады. Осыған дәлел ретінде АҚШ-тағы дәріханаларда рецептсіз сатылатын ацетилсалицил қышқылымен (аспиринмен) көптеген адамдардың улану жағдайлары тіркелген. Антибиотиктерді терапевтикалық мөлшерде енгізген кездегі адамдардың улануы немесе өлімі сирек емес. Қазіргі кезде пайдаланылатын көптеген медициналық препараттар, бір ағзаға немесе жүйеге емдік әсерін тигізуімен қатар физиологиялық үрдістердің ағымын бұзуы мүмкін.
Қазіргі кезде медицина мен ветеринарияда өте қажет антибиотиктер мен басқа да дәрілік препараттарды «У» деп атау әділ болмас еді. Сонымен қатар бұл дәрілік заттардың тигізетін кері әсерін де жасыруға болмайды. Осының бәрі токсикологиялық зерттеу мәселесі, осыларды адамдар мен жануарларға препараттарды тағайындаған кезде ескерген жөн. Сондықтан да «у» деп санауға болатын көптеген химиялық заттардың екі түрлі әсер етуін ескере отырып, уға нақты анықтама беруге күш жұмсау қажеті
1. В.Н.Жуленко, М.И.Рабинович, Г.А.Таланов «Ветеринарная токсикология» Москва, 2004 ж
2. А.М.Вильнер «Кормовие отравления сельскохозяйственных животных» Ленинград.1966ж
3. Г.А. Хмельницский, В.Н. Локтинов , Д.Д.Полоз «Ветеринарная токсикология» Москва 1987ж.
4. С.В.Баженов «Ветеринарная токсикология» Ленинград, 1964ж
5. Қазақстан Республикасының ветеринариялық заңнамасы III том.Астана-2005.
6. Л.В. Антипова И.А. Глотова И.А. Рогов. «Методы исследования мяса и мясных продуктов» Колос,Москва, 2001. стр. 507-510
2. А.М.Вильнер «Кормовие отравления сельскохозяйственных животных» Ленинград.1966ж
3. Г.А. Хмельницский, В.Н. Локтинов , Д.Д.Полоз «Ветеринарная токсикология» Москва 1987ж.
4. С.В.Баженов «Ветеринарная токсикология» Ленинград, 1964ж
5. Қазақстан Республикасының ветеринариялық заңнамасы III том.Астана-2005.
6. Л.В. Антипова И.А. Глотова И.А. Рогов. «Методы исследования мяса и мясных продуктов» Колос,Москва, 2001. стр. 507-510
Ет және ет өнімдеріне токсикологиялық баға беру.
Курстық жұмыстың жоспары:
І. Кіріспе.
ІІ. Негізгі бөлім.
1. Еттің морфологиялық және химиялық құрамы.
2. Ет және ет өнімдерінің токсикалылығы жөнінде теориялық тұжырым:
3. Ет және ет өнімдерінің сапасын сараптау.
4. Жануардың улану кезіндегі клиникалық белгілері:
5. Улану кезіндегі ет және өт өнімдерінің токсико-санитарлық бағасы:
6. Еттегі улардың қасиеттері:
7. Еттегі улы заттарды анықтау жолы:
ІІІ. Қортынды бөлім.
У туралы аңықтамалар өте көп. Академик С.Н. Голиковтың пікірі бойынша, у деген - бұл организмге енген бөтен химиялық қосылыс, ол биохимиялық процестерді бұзып, организмнің физиологиялық қызметтерін өзгерту нәтижесінде әлсіз уланудан өлімге дейін әкеп соғады.
С.В. Аничковтың айтуы бойынша, улар - тірі организмге әсер еткен кезде қалыпты тіршілігінің бұзылуын тудыратын заттар, яғни улануды (токсикалық эффект) немесе тіршілігін тоқтатуды, немесе өлімді тудырады (летальды эффект). Бірақ мұндай және басқа да көптеген анықтамаларды қазіргі кездегі у туралы түсініктемеге толығымен жауап береді деуге болмайды. Анықтама берудің күрделілігі организмге жаратылысы табиғи немесе синтетикалық көптеген химиялық заттардың екі түрдегі сипатта әсер етуінде, улы заттардың мөлшеріне байланысты. Мысалы: натрий хлорид ө адамдар мен жануарлардың азық рациондағы қажетті компонент, сонымен қатар оның көп мөлшерде болуы уландырып, өлімге келтіруі мүмкін. Көптеген дәрілік препараттар жоғары мөлшерде адамдар мен жануарлардың улануына себеп болады. Осыған дәлел ретінде АҚШ-тағы дәріханаларда рецептсіз сатылатын ацетилсалицил қышқылымен (аспиринмен) көптеген адамдардың улану жағдайлары тіркелген. Антибиотиктерді терапевтикалық мөлшерде енгізген кездегі адамдардың улануы немесе өлімі сирек емес. Қазіргі кезде пайдаланылатын көптеген медициналық препараттар, бір ағзаға немесе жүйеге емдік әсерін тигізуімен қатар физиологиялық үрдістердің ағымын бұзуы мүмкін.
Қазіргі кезде медицина мен ветеринарияда өте қажет антибиотиктер мен басқа да дәрілік препараттарды У деп атау әділ болмас еді. Сонымен қатар бұл дәрілік заттардың тигізетін кері әсерін де жасыруға болмайды. Осының бәрі токсикологиялық зерттеу мәселесі, осыларды адамдар мен жануарларға препараттарды тағайындаған кезде ескерген жөн. Сондықтан да у деп санауға болатын көптеген химиялық заттардың екі түрлі әсер етуін ескере отырып, уға нақты анықтама беруге күш жұмсау қажеті шамалы. Одан да элементтердің немесе заттардың токсикалық әсері туралы айту дұрысырақ болады. Сондықтан Парацельстің анықтамасы нақтылау: Кез келген зат улы, заттарды улы ететін олардың мөлшері.
Еттің морфологиялық және химиялық құрамы.
Ет дегеніміз - малды сойғаннан кейінгі ұша құрамына кіретін ұлпалар жиынтығы. Оған мынадай ұлпалар жатады: бұлшық ет, майлардың, минерал және экстракт заттардың қосындысы болып табылады.
Еттің химиялық құрамы оның тағамдық құндылығы, әрі өзіне тән қасиеттері оның құрамына кіретін ұлпаларға тікелей байланысты. Сонымен қоса еттегі ұлпалардың мөлшерлік ара салмағына, түліктің түрі мен мал тұқымына, жынысына, жасы, қоңдылығы қалай қоректендірілгені, күтімі және басқа да жағдайлары әсер етеді.
Бұлшық ет ұлпасы - еттің керектік құны аса зор бөлігі. Мал неғұрлым қоңды болса, оның етінің тағамдық қасиеті мол болады. Мәселен жылқы ұшасын 60 - 65%, ірі қара мал 40 - 52% - і бұлшық ет ұлпасынан тұрады.
Етті бағыттағы мал тұқымдарының бұлшық ет ұлпасы майда болады. Мұндай еттің тағамдық қасиеті мол әрі ол адам организміне оңай сіңеді. Еттің түрі, түсі түлік түріне, қанның қалай сорғытылуына байланысты болады. Ол еттің құрамындағы миолглобиннің мөлшеріне қарай өзгеріп отырады.
Сондай - ақ әрбір түліктің етінің өзіне тән түсі болады. Айталық, сиыр еті - қызыл, қой еті - қызғылт, шошқа еті - ашық қызыл, жылқы еті - қоңыр түсті болады.
Бордақыланған мал етінің түсі анағұрлым қызғылт - ашық болады, бұдан еттен қышқылдың аз екенін білеміз.
Ет талшығының химиялық құрамы өте күрделі. Онда шамамен 70 - 75% су, 18 - 22% белок, 2 -3% май, 1,5 - 2% экстракт және 1 - 1,5% минерал заттар, сонымен қатар түрлі витаминдер, ферменттер мен басқада да заттар бар. Еттегі судың мөлшері түрлі жағдайларға байланысты. Мал неғұрлым жас болса, денесіндегі суы да соғұрлым мол болады. Қоңды малдың денесінде су көп болады.
Белоктар ет талшығында ең құнды зат болып табылады.
Сиыр мен шоқа етінің 85% - і, ал құс етінің 93% -і пайдалы белоктан түрады.
Ет талшығының 40% - і лизин белогынан құралады. Ол оңай қорытылады, 40 - 50С дейін етті ысытқанда ұйиды, оның молекуласында 5 мыңға дейін амин қышқылының қалдықтары болады. Бүлшық ет ұлпасының 15% жуығы актининнен тұрады. Ол оңай қорытылады, 50 °С ыстық суда табиғи түсін жояды. Миоген саркоплазманың жұғымды белогы болып саналады, бұлшық ет ұлпасының барлық белоктарның бестен бірі осы заттың үлесіне тиеді.
Глобумин бағалы белок, ет талшығында белоктық заттардың 20% - не жуығы осы белоктың үлесіне тиеді.Миоглобумин құнды белок, бұлшық ет ұлпасында оның мөлшері 1 - 2% - тен аспайды.
Етті сақтаған кезде амин қышқылының мөлшері азаяды. Етте триптофан неғұрлым мол болса, аксипромин аз болса, еттегі белоктың құндылығы да жоғары болады.
Ет талшығында белоктармен қоса 3% шамасында май және май тектес заттар да болады, олар денеге әр беретін қосымша күшпен икемділік қызметін атқарады. Бұлшық етке күш түссе денедегі майдың мөлшері кемиді, сол сияқты малдың күтім - бағымына, қоректендіру жағдайларына т.б себептерге байланысты майы төмендеуі мүмкін.
Еттің тағамдық қасиетіне баға беру үшін шырынды заттардың маңызы айрықша зор. Атап айтқанда шырынды заттар ет пен сорпаның дәмін келтіреді. Ет құрамындағы шырынды заттардың мөлшері 1,8 - 2,2%, олардың 1,0 - 1,6% азотты, 0,6 - 1,2% азотсыз заттар.
Азоты шырынды заттар кариозин, холин, карнитин, креотин, пурин, еркін нуклеидтер. Карнозин мен ансерин асқорыту бездеріне көмектеседі, жамин ішектерінің жиырылуына септігін тигізеді, сонымен бірге ол құнды витамин болып табылады.
Азотсыз шырынды заттар қатарына гликоген мен одан пайда болатын заттар жатады. Шырынды заттардың аз - көп болуы көптеген жағдайларға байланысты. Мысалы, олар жас мал етіне қарағанда ересек малдың етінде молырақ болады.
Бұлшық ет ұлпасындағы минерал заттардың мөлшері шамамен 1,0 - 1,5% тен аспайды. Олардың арасында етте жиі кездесетіндері натрий, калий, кальций, магний, темір, мырыш т.б элементер.
Дәнекер ұлпасы. Ірі қара малдың ұлпасында дәнекер ұлпасының мөлшері 11 - 14%, қой етінің ұшасында 6 - 8% шамасында болады. Мал организмінде дәнкер ұлпасы елеулі қызмет атқарады.
Етке біте қайнасып біткен дәнекер ұлпа оның тағамдық құнын, сінімділігін кемітеді, еттің қоректік қасиеті де азаяды. Құрамында дәнекер ұлпасы көп ұшалардың олардың бөлшектері сапасыз болып саналады. Оның жұғымдылығы нашар, асқазанда қорытылуы да қиын, сондықтан ондай ет төменгі сорттарға жатқызылады.
Еттегі дәнекер ұлпасының мөлшері түліктің түріне, малдың жасына, қоңдылығына, сондай - ақ жұмыс малының аз - көп мінілгеніне байланысты. Денедегі дәнекер ұлпа барлық жерде бірдей емес болады. Мәселен, ұшаның алдыңғы жағында ол 18 - 25% ке тең болса, артқы бөлігінде 9 - 13% - тен аспайды.
Май ұлпасы. Малдың майы қыртыстанып біткен бейтарап клеткалардан құралады. Мал организміндегі май ұлпасының мөлшері 1% - тен - 40% - ке дейін болуы мүмкін. Майдың мөлшері, малдың түріне, тұқымына жасына, жынысына, бордақылануына - күтімін байланысты. Етті мал тұқымында май көбіне етке жиналады, бірі ет, бірі май болады. Малдың майы әдетте шел май және іш май ретінде болады, жас малдың еті мен майы араласып бітеді.
Май ұлпасы - организм үшін құт көзі болып табылады. Бұл мал етінің сапасын анықтауға басты көрсеткіштердің бірі болып табылады. Майдың құрамында биологиялық жағынан құнды май қышқылдары мен майда ерігіш А,Д,Е, витаминдері болады.
Мал майының қандай екенін оның сапасының түр - түсіне қарап анықтауға болады. Айталық, сиыр етінің майы - ақшыл сарғылт. Ірі қара етінің майы 40 - 50 °С ериді.
Еттің құрамды бөлігі ретінде май ұлпасы оның сапасын жақсартады. Май аз немесе майсыз бірыңғай қара ет, әрі дәмсіз, қасаң болады. Екінші жағынан өте майлы еттің асқазанда қорытылып, бойға сіңуі ауырлық келтіреді, ал асқазаннан шырыш бөлінуін тежейді.
1-Кесте. Мал етінің химиялық құрамы және калориялығы %
Көрсеткіштер
Сиыр еті
Химиялық құрамы, %
oo Су
oo Белок
oo Май
55 - 69
16,2 - 19,5
11 - 28
Калориялығы, ккал
oo 100грамда
Минералдық заттары%
oo кальций
oo фосфор
oo темір
oo В1 витамині
oo В1 витамині
180 - 320
20
172,0
12,0
0,01
0,15
2- кесте - Ет шикізатындағы витаминдер мөлшері, %
Витаминдер
Ірі қара мал еті.
Тиамин
0,07 - 0,10
Рибофловин
0,13 - 0,17
Никопен қышқылы
3,9 - 6,7
Пантотен қышқылы
0,41 - 1,0
Фоли қышқылы
0,013 - 0,26
Биотин
3,4 - 4,6
В6
0,32 - 0,38
В12
2,0 - 2,7
Ет және ет өнімдерінің токсикалылығы жөнінде теориялық тұжырым:
Жануарлар минералды улармен (фосфор, мышьяк, фтор, қорғасын тұзы және т.б), улы өсімдіктермен, қатты әсер ететін дәрі-дәрімектің қолданумен және улы жануарлар уымен улануы мүмкін. Қазіргі кезде ауыл шаруашылығында улы дәрімек инсекцит, фунгицид қолдану әсерінен уланған жануарлар көп. Бір кездері уланып өлген жануарлардың еті адамдарға зиянды және шығарылмауы тиіс деп есептелінген. Кейінірек көптеген зерттеулерден кейін әртүрлі алколоидтер мен минералды умен уланған жануарлардың етінің қауіптілігі жоқ деген көзқарасқа енді. Содан Френер мен Кнудсен жас иттерді стрихниннің 800 г дозасымен уланған, эзерин, вератрин және пилкрашинмен уланған қойдың етін беріп отырды, бірақ ешқандай уланған ауру байқалмады. Ғалымдар өздеріде 200 г етті қайнатылған күйінде жеп еді, ешқандай келеңсіз жағдайға ұшырамады.Шнейдер жануарларға стрихнинмен уланған құстардың етін жегізіп, анологиялық нәтижесін анықтады. Басқа авторлар өте жіті және улауы тұрақты әр түрлi алколоидтары мен минералды улары жануардың ауызы арқылы және парентералді енгізді, бiрақ уланған жануарлар етін жеген иттерде ешқандай зардаптар байқалмады. Көп зерттеушiлерiнiң жиналған бақылауларын бақылауларына сүйенсек, мынандай пікір айтылды, амалсызда өлтірілген, уланған жануарлар еті, уланғыш затқа қарамастан адамдарға қолданысқа шығаруға болатындығын айтқан. Бұндай еттердің зиянсыздығын авторлар ол улы заттардың еттен тазартуымен түсіндіреді. Нәтижесінде уланған жануарлар еттері толығымен улағыш заттан тазарады немесе адамға зияны жоқ мөлшерде ғана болады. Улы заттың организмге қандай жолмен енгізілгеніне қарамастан, әсірісе, қауіпті саналған органдар: iшек, асқазан, бауыр, желiн, бүйрек. Ең ақырғы қауіпті орында уы толық жоййылмаған дәрі жіберетін орындары болуы мүмкін. Рейхе және Рохлитц бірнеше жылдар бұрыннан бастап адамдарға қауіпі жоқ уланған жануарлар еттерін қолданысқа шығарғанын айтқан.
Уланған жануарлар етінің зиянсыздығы совет авторларымен дәлелденген. К.Г.Аверьянова (1960) жануарларға химиялық зерттеулер мен биологиялық сараптама жасау барысында, мышьяк натрийі, мыс қосылыстары және хлор калийімен уланған, амалсызда өлтірілген жануарлар еті улы емес және қолданысқа жарамды екені белгілі болды. Гексахлор және аммиак селитрасымен уланған амалсыз өлтірілген қойдың еті жануарларға улы емес. Алайда бұндай ет қолдануға жарамсыз себебі қайнатылған кезде одан көгерген жағымсыз иіс шығарады. И.Н.Гладенко (1956) жануарлардың майы мен етін сынай отырып, гексохлормен уланғаннан ешқандай улағыш зат жоқ екенін анықтады жәнеде көп қйнатылған жағдай жағдайда ет пен майда ешқандай көгергіштік, жағымсыз иіс ұзақ сақталмайтынын айтқан. В.М.Митрофанов (1962) және басқалары гексохлорэтаннан емделген амалсыз өлтірілген ірі қараның еті мен майы қатты қайнатылса бір жыл режимінде сақталына алатынын дәлелдеді. Алайда, жиналған материалдарға қарамастан, уланған жануар еттерінің зиянсыздығын дәлелдегенмен оны барлық уланған еттерге ортақ деп айта алмаймыз әр уға нақты жағдайларда келелі ұстаным қажет. Совет және шетелдік зерттеушілер уланған еттердің барлығы қолданысқа жарамды емес екендігін айтады. Сонымен қатар М. Штенберг өзінің тәжірибиелерінде қоянның бұлшықеттерінде 3,2-12 мгкг мышьяк тапқан, ол әр жануарда әрқалай болады. Автор бұндай еттің қолданыста болуы не болмауы туралы жауап беруге әзірше қиналады. А. Н. Кособрюхов жануарлардың органдары мен бұлшықеттерін зерттеу барысында М. Штенбергтың көзқарасына қосылған. Автордың зерттеулері бойынша мышьяктың бұлшықетте 28мгкг, бүйректе 65мгкг, бауырда 172 мгкг дейін жеткен, майда мышьяк табылмаған. Автор өзінің биологиялық іс-тәжірибиелеріне сүйене отырып адамдарға 1-2 мгкг аспаған мышьягы бар еттерді 10-15 кун аралығында ғана қолдануға болады. мышьяктан басқа да минералды улағыш заттармен уланған жануарлар еті адамдарға қатерлі болуы мүмкін. Ал бұдан басқа улы заттармен уланған жануарлар етінің қауіптілік дәрежесін А.Н.Кособрюхов өзінің тәжірибиелерінде зерттеген. Жануарлар фосформен уланған кезде оны жануар организмінен қарапайым фосфор немесе төменгі оксилмен ретінде табуға болады, және бұндай жағдайда ет өнімге шығарылмауы тиіс. Жануар сынап тұзымен уланған жағдайда оның адамға қауіпті екені белгілі болды, және совет үкіметінде сынабы бар еттерді қойылымға шығармаған. Жануарлар қорғасын тұзымен уланған жағдайда ол бұлшықетте (әсіресе сүйекте) көп мөлшерде қалып қалуы мүмкін: ондай етті азық ретінде қолдануға рұқсат етіледі егер оның құрамында тек 1 мгкг қорғасын болса ғана және 5-10 күн мерзімнің шектелуімен фтор натрийімен уланған жануарлар етін жоғарыда айтып өткендей ешқандай қарсылықсыз азыққа шығаруға болады.
Өлген жануардың ішкі органдары мен сөл түйіндерінде көп мөлшерде минералды у қалып қалғандықтан ол техникалық кәдеге жаратуға душар етеді.
Ал улы өсімдіктермен уланған амалсыз өлтірілген жануарлар етінің аламға қауіптілігін дифференциалды тәсілмен анықтау қажет, уланған жануар организімінде әртүрлі заттар болуы мүмкін (алколоид, токсикалық глюкоза, циандық қосылулар, белгісіз токсикалық азықтар және т.б )
Улы өсімдікпен уланған, амалсыз өлтірілген жануар етінің адамдарға көп жағдайда зиянсыз екенін айтып өткен жөн. Біршама улы өсімдіктер, әсіресе, алколоидтар жануар организіміне түсе салысымен тез арада бөлгіш ағза арқылы шығарылады. Ал етте қалып қалатын улы зат адамға қауіп төндіретін дозасына жетпейді.
Жоғарыда айтылғандай, шетелдік авторлардың көптеген зерттеулері бойынша, жануарлар еті, өлердей қауіпті әртүрлі алкалоидтармен уланған, барлық кезде зиянсыз болып шаққан. Совет авторлары ақырғы кездегі тәжірибиелерінде бөлек улы өсімдіктердің, құрамында көп мөлшердегі тосикасы алкалоиды бар, уланған жануарлар еті ешқандай зияны жоқ екенін дәлелдеді.
Сондай-ақ, Г.С.Зеленко 1948ж иттерге құрамында өте жоғары деңгейдегі алкалоид-цикутотоксины бар амалсыз өлтірілген ірі қараның етін және органдарын жегізген, алайда иттерде ешқандай ауру байқалмады. Н.Г.Кожемякин 1954 тәжірбиеге қолданылған жануарлар еті адамдарға зияны жоқ. Осындай етті қолданған адамдар және автордың өзі де тек қана етін емес бауырын да жегеннен кейін бір ай бойы ешқандай зиянды жағдайлар болмады. М.И.Зелинский 1964 күшіктер мен ақ көртышқандарға бір сағаттай қайнатылған, амалсызда өлтірілген, уланған жануардың етін берген, бірақ ешқандай уланған белгі болмады.
Кейбір мал дәрігерлері (Л.А.Башкиров, Н.В.Малахов, И.Бакулев) собық және жүгерінің сабақтарымен балауызда піскен кезеңінде уланған жануарларды синил қышқылымен уланған деп түсіндіреді. Бірақ совет авторларының арнайы зерттеулері (И.Н.Гладенко, П.Н.Шмидов, С.М.Бакай, П.Е.Радкевич) жүгеріде синил қышқылының жоқ екені және де жүгерімен уланып амалсызда өлтірілген жануарлар етінің ешқандай қатері жоқ деген. Сонымен химиялық зерттеулер бойынша бір ет комбинатында жүгерімен уланып өлтірілген 80 жуық жануарлар етінде химиялық зерттеулерден кейін ешқандай у жоқ екені белгілі болды. Бактериалық зерттеулер жүргізіліп теріс нәтижесі шыққан соң ол өнімдер жартылай қақталған шұжық ретінде, ал субазықтар - ливерлы шұжық ретінде шығарылған. Лаборатоиялық зерттеулер ең ақырғы азықта ешқандай ауытқулар таппаған.
Қайнатылған қызылшадағы азот қышқылы мен азот оксилінің қосылу барысында шошқаларды арты өлімге әкеліп соқтыратындай дәрежеде улай алатыны белгілі.
Бірақ, Бабашинский мен Конышев, Лукин авторларының зерттеулері бойынша қайнатылған қазалшамен уланған шошқа еті адамдарға зиянсыз екенін айтқан, егер оның етінде токсикалық ауытқулар болмаса. Бірақ сол бақылаулырға қарамастан, жануар қандай да болмасын умен уланса да оның бәрін адамдарға зияны жоқ деп айта алмаймыз. Б.Я.Копельман сирек кездесетін у түрін ашқан, оның себебі котлет құрамынан табылған томар дәрісі. Тергеу барысында ол жануардың өліміне дейін 75 г томар дәрісі емдік мақсатында пайдаланылса, оның 15 г өлім қарсаңына болған. Етте токсикологияның болуы киыр қшына дейін зерттелмеген, сондықтан мал дәрігерлік заңнама бұл жайында ешқандай нұсқау бермеген, амалсыз өлтірілген жануарлар еті әрқашан химиялық зерттеулерден және де тәжірибиеден өтуі тиіс. Тек қана етті емес сондай-ақ майды да зерттеу қажет, себебі кейбір улар майда адам денсаулығына ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Курстық жұмыстың жоспары:
І. Кіріспе.
ІІ. Негізгі бөлім.
1. Еттің морфологиялық және химиялық құрамы.
2. Ет және ет өнімдерінің токсикалылығы жөнінде теориялық тұжырым:
3. Ет және ет өнімдерінің сапасын сараптау.
4. Жануардың улану кезіндегі клиникалық белгілері:
5. Улану кезіндегі ет және өт өнімдерінің токсико-санитарлық бағасы:
6. Еттегі улардың қасиеттері:
7. Еттегі улы заттарды анықтау жолы:
ІІІ. Қортынды бөлім.
У туралы аңықтамалар өте көп. Академик С.Н. Голиковтың пікірі бойынша, у деген - бұл организмге енген бөтен химиялық қосылыс, ол биохимиялық процестерді бұзып, организмнің физиологиялық қызметтерін өзгерту нәтижесінде әлсіз уланудан өлімге дейін әкеп соғады.
С.В. Аничковтың айтуы бойынша, улар - тірі организмге әсер еткен кезде қалыпты тіршілігінің бұзылуын тудыратын заттар, яғни улануды (токсикалық эффект) немесе тіршілігін тоқтатуды, немесе өлімді тудырады (летальды эффект). Бірақ мұндай және басқа да көптеген анықтамаларды қазіргі кездегі у туралы түсініктемеге толығымен жауап береді деуге болмайды. Анықтама берудің күрделілігі организмге жаратылысы табиғи немесе синтетикалық көптеген химиялық заттардың екі түрдегі сипатта әсер етуінде, улы заттардың мөлшеріне байланысты. Мысалы: натрий хлорид ө адамдар мен жануарлардың азық рациондағы қажетті компонент, сонымен қатар оның көп мөлшерде болуы уландырып, өлімге келтіруі мүмкін. Көптеген дәрілік препараттар жоғары мөлшерде адамдар мен жануарлардың улануына себеп болады. Осыған дәлел ретінде АҚШ-тағы дәріханаларда рецептсіз сатылатын ацетилсалицил қышқылымен (аспиринмен) көптеген адамдардың улану жағдайлары тіркелген. Антибиотиктерді терапевтикалық мөлшерде енгізген кездегі адамдардың улануы немесе өлімі сирек емес. Қазіргі кезде пайдаланылатын көптеген медициналық препараттар, бір ағзаға немесе жүйеге емдік әсерін тигізуімен қатар физиологиялық үрдістердің ағымын бұзуы мүмкін.
Қазіргі кезде медицина мен ветеринарияда өте қажет антибиотиктер мен басқа да дәрілік препараттарды У деп атау әділ болмас еді. Сонымен қатар бұл дәрілік заттардың тигізетін кері әсерін де жасыруға болмайды. Осының бәрі токсикологиялық зерттеу мәселесі, осыларды адамдар мен жануарларға препараттарды тағайындаған кезде ескерген жөн. Сондықтан да у деп санауға болатын көптеген химиялық заттардың екі түрлі әсер етуін ескере отырып, уға нақты анықтама беруге күш жұмсау қажеті шамалы. Одан да элементтердің немесе заттардың токсикалық әсері туралы айту дұрысырақ болады. Сондықтан Парацельстің анықтамасы нақтылау: Кез келген зат улы, заттарды улы ететін олардың мөлшері.
Еттің морфологиялық және химиялық құрамы.
Ет дегеніміз - малды сойғаннан кейінгі ұша құрамына кіретін ұлпалар жиынтығы. Оған мынадай ұлпалар жатады: бұлшық ет, майлардың, минерал және экстракт заттардың қосындысы болып табылады.
Еттің химиялық құрамы оның тағамдық құндылығы, әрі өзіне тән қасиеттері оның құрамына кіретін ұлпаларға тікелей байланысты. Сонымен қоса еттегі ұлпалардың мөлшерлік ара салмағына, түліктің түрі мен мал тұқымына, жынысына, жасы, қоңдылығы қалай қоректендірілгені, күтімі және басқа да жағдайлары әсер етеді.
Бұлшық ет ұлпасы - еттің керектік құны аса зор бөлігі. Мал неғұрлым қоңды болса, оның етінің тағамдық қасиеті мол болады. Мәселен жылқы ұшасын 60 - 65%, ірі қара мал 40 - 52% - і бұлшық ет ұлпасынан тұрады.
Етті бағыттағы мал тұқымдарының бұлшық ет ұлпасы майда болады. Мұндай еттің тағамдық қасиеті мол әрі ол адам организміне оңай сіңеді. Еттің түрі, түсі түлік түріне, қанның қалай сорғытылуына байланысты болады. Ол еттің құрамындағы миолглобиннің мөлшеріне қарай өзгеріп отырады.
Сондай - ақ әрбір түліктің етінің өзіне тән түсі болады. Айталық, сиыр еті - қызыл, қой еті - қызғылт, шошқа еті - ашық қызыл, жылқы еті - қоңыр түсті болады.
Бордақыланған мал етінің түсі анағұрлым қызғылт - ашық болады, бұдан еттен қышқылдың аз екенін білеміз.
Ет талшығының химиялық құрамы өте күрделі. Онда шамамен 70 - 75% су, 18 - 22% белок, 2 -3% май, 1,5 - 2% экстракт және 1 - 1,5% минерал заттар, сонымен қатар түрлі витаминдер, ферменттер мен басқада да заттар бар. Еттегі судың мөлшері түрлі жағдайларға байланысты. Мал неғұрлым жас болса, денесіндегі суы да соғұрлым мол болады. Қоңды малдың денесінде су көп болады.
Белоктар ет талшығында ең құнды зат болып табылады.
Сиыр мен шоқа етінің 85% - і, ал құс етінің 93% -і пайдалы белоктан түрады.
Ет талшығының 40% - і лизин белогынан құралады. Ол оңай қорытылады, 40 - 50С дейін етті ысытқанда ұйиды, оның молекуласында 5 мыңға дейін амин қышқылының қалдықтары болады. Бүлшық ет ұлпасының 15% жуығы актининнен тұрады. Ол оңай қорытылады, 50 °С ыстық суда табиғи түсін жояды. Миоген саркоплазманың жұғымды белогы болып саналады, бұлшық ет ұлпасының барлық белоктарның бестен бірі осы заттың үлесіне тиеді.
Глобумин бағалы белок, ет талшығында белоктық заттардың 20% - не жуығы осы белоктың үлесіне тиеді.Миоглобумин құнды белок, бұлшық ет ұлпасында оның мөлшері 1 - 2% - тен аспайды.
Етті сақтаған кезде амин қышқылының мөлшері азаяды. Етте триптофан неғұрлым мол болса, аксипромин аз болса, еттегі белоктың құндылығы да жоғары болады.
Ет талшығында белоктармен қоса 3% шамасында май және май тектес заттар да болады, олар денеге әр беретін қосымша күшпен икемділік қызметін атқарады. Бұлшық етке күш түссе денедегі майдың мөлшері кемиді, сол сияқты малдың күтім - бағымына, қоректендіру жағдайларына т.б себептерге байланысты майы төмендеуі мүмкін.
Еттің тағамдық қасиетіне баға беру үшін шырынды заттардың маңызы айрықша зор. Атап айтқанда шырынды заттар ет пен сорпаның дәмін келтіреді. Ет құрамындағы шырынды заттардың мөлшері 1,8 - 2,2%, олардың 1,0 - 1,6% азотты, 0,6 - 1,2% азотсыз заттар.
Азоты шырынды заттар кариозин, холин, карнитин, креотин, пурин, еркін нуклеидтер. Карнозин мен ансерин асқорыту бездеріне көмектеседі, жамин ішектерінің жиырылуына септігін тигізеді, сонымен бірге ол құнды витамин болып табылады.
Азотсыз шырынды заттар қатарына гликоген мен одан пайда болатын заттар жатады. Шырынды заттардың аз - көп болуы көптеген жағдайларға байланысты. Мысалы, олар жас мал етіне қарағанда ересек малдың етінде молырақ болады.
Бұлшық ет ұлпасындағы минерал заттардың мөлшері шамамен 1,0 - 1,5% тен аспайды. Олардың арасында етте жиі кездесетіндері натрий, калий, кальций, магний, темір, мырыш т.б элементер.
Дәнекер ұлпасы. Ірі қара малдың ұлпасында дәнекер ұлпасының мөлшері 11 - 14%, қой етінің ұшасында 6 - 8% шамасында болады. Мал организмінде дәнкер ұлпасы елеулі қызмет атқарады.
Етке біте қайнасып біткен дәнекер ұлпа оның тағамдық құнын, сінімділігін кемітеді, еттің қоректік қасиеті де азаяды. Құрамында дәнекер ұлпасы көп ұшалардың олардың бөлшектері сапасыз болып саналады. Оның жұғымдылығы нашар, асқазанда қорытылуы да қиын, сондықтан ондай ет төменгі сорттарға жатқызылады.
Еттегі дәнекер ұлпасының мөлшері түліктің түріне, малдың жасына, қоңдылығына, сондай - ақ жұмыс малының аз - көп мінілгеніне байланысты. Денедегі дәнекер ұлпа барлық жерде бірдей емес болады. Мәселен, ұшаның алдыңғы жағында ол 18 - 25% ке тең болса, артқы бөлігінде 9 - 13% - тен аспайды.
Май ұлпасы. Малдың майы қыртыстанып біткен бейтарап клеткалардан құралады. Мал организміндегі май ұлпасының мөлшері 1% - тен - 40% - ке дейін болуы мүмкін. Майдың мөлшері, малдың түріне, тұқымына жасына, жынысына, бордақылануына - күтімін байланысты. Етті мал тұқымында май көбіне етке жиналады, бірі ет, бірі май болады. Малдың майы әдетте шел май және іш май ретінде болады, жас малдың еті мен майы араласып бітеді.
Май ұлпасы - организм үшін құт көзі болып табылады. Бұл мал етінің сапасын анықтауға басты көрсеткіштердің бірі болып табылады. Майдың құрамында биологиялық жағынан құнды май қышқылдары мен майда ерігіш А,Д,Е, витаминдері болады.
Мал майының қандай екенін оның сапасының түр - түсіне қарап анықтауға болады. Айталық, сиыр етінің майы - ақшыл сарғылт. Ірі қара етінің майы 40 - 50 °С ериді.
Еттің құрамды бөлігі ретінде май ұлпасы оның сапасын жақсартады. Май аз немесе майсыз бірыңғай қара ет, әрі дәмсіз, қасаң болады. Екінші жағынан өте майлы еттің асқазанда қорытылып, бойға сіңуі ауырлық келтіреді, ал асқазаннан шырыш бөлінуін тежейді.
1-Кесте. Мал етінің химиялық құрамы және калориялығы %
Көрсеткіштер
Сиыр еті
Химиялық құрамы, %
oo Су
oo Белок
oo Май
55 - 69
16,2 - 19,5
11 - 28
Калориялығы, ккал
oo 100грамда
Минералдық заттары%
oo кальций
oo фосфор
oo темір
oo В1 витамині
oo В1 витамині
180 - 320
20
172,0
12,0
0,01
0,15
2- кесте - Ет шикізатындағы витаминдер мөлшері, %
Витаминдер
Ірі қара мал еті.
Тиамин
0,07 - 0,10
Рибофловин
0,13 - 0,17
Никопен қышқылы
3,9 - 6,7
Пантотен қышқылы
0,41 - 1,0
Фоли қышқылы
0,013 - 0,26
Биотин
3,4 - 4,6
В6
0,32 - 0,38
В12
2,0 - 2,7
Ет және ет өнімдерінің токсикалылығы жөнінде теориялық тұжырым:
Жануарлар минералды улармен (фосфор, мышьяк, фтор, қорғасын тұзы және т.б), улы өсімдіктермен, қатты әсер ететін дәрі-дәрімектің қолданумен және улы жануарлар уымен улануы мүмкін. Қазіргі кезде ауыл шаруашылығында улы дәрімек инсекцит, фунгицид қолдану әсерінен уланған жануарлар көп. Бір кездері уланып өлген жануарлардың еті адамдарға зиянды және шығарылмауы тиіс деп есептелінген. Кейінірек көптеген зерттеулерден кейін әртүрлі алколоидтер мен минералды умен уланған жануарлардың етінің қауіптілігі жоқ деген көзқарасқа енді. Содан Френер мен Кнудсен жас иттерді стрихниннің 800 г дозасымен уланған, эзерин, вератрин және пилкрашинмен уланған қойдың етін беріп отырды, бірақ ешқандай уланған ауру байқалмады. Ғалымдар өздеріде 200 г етті қайнатылған күйінде жеп еді, ешқандай келеңсіз жағдайға ұшырамады.Шнейдер жануарларға стрихнинмен уланған құстардың етін жегізіп, анологиялық нәтижесін анықтады. Басқа авторлар өте жіті және улауы тұрақты әр түрлi алколоидтары мен минералды улары жануардың ауызы арқылы және парентералді енгізді, бiрақ уланған жануарлар етін жеген иттерде ешқандай зардаптар байқалмады. Көп зерттеушiлерiнiң жиналған бақылауларын бақылауларына сүйенсек, мынандай пікір айтылды, амалсызда өлтірілген, уланған жануарлар еті, уланғыш затқа қарамастан адамдарға қолданысқа шығаруға болатындығын айтқан. Бұндай еттердің зиянсыздығын авторлар ол улы заттардың еттен тазартуымен түсіндіреді. Нәтижесінде уланған жануарлар еттері толығымен улағыш заттан тазарады немесе адамға зияны жоқ мөлшерде ғана болады. Улы заттың организмге қандай жолмен енгізілгеніне қарамастан, әсірісе, қауіпті саналған органдар: iшек, асқазан, бауыр, желiн, бүйрек. Ең ақырғы қауіпті орында уы толық жоййылмаған дәрі жіберетін орындары болуы мүмкін. Рейхе және Рохлитц бірнеше жылдар бұрыннан бастап адамдарға қауіпі жоқ уланған жануарлар еттерін қолданысқа шығарғанын айтқан.
Уланған жануарлар етінің зиянсыздығы совет авторларымен дәлелденген. К.Г.Аверьянова (1960) жануарларға химиялық зерттеулер мен биологиялық сараптама жасау барысында, мышьяк натрийі, мыс қосылыстары және хлор калийімен уланған, амалсызда өлтірілген жануарлар еті улы емес және қолданысқа жарамды екені белгілі болды. Гексахлор және аммиак селитрасымен уланған амалсыз өлтірілген қойдың еті жануарларға улы емес. Алайда бұндай ет қолдануға жарамсыз себебі қайнатылған кезде одан көгерген жағымсыз иіс шығарады. И.Н.Гладенко (1956) жануарлардың майы мен етін сынай отырып, гексохлормен уланғаннан ешқандай улағыш зат жоқ екенін анықтады жәнеде көп қйнатылған жағдай жағдайда ет пен майда ешқандай көгергіштік, жағымсыз иіс ұзақ сақталмайтынын айтқан. В.М.Митрофанов (1962) және басқалары гексохлорэтаннан емделген амалсыз өлтірілген ірі қараның еті мен майы қатты қайнатылса бір жыл режимінде сақталына алатынын дәлелдеді. Алайда, жиналған материалдарға қарамастан, уланған жануар еттерінің зиянсыздығын дәлелдегенмен оны барлық уланған еттерге ортақ деп айта алмаймыз әр уға нақты жағдайларда келелі ұстаным қажет. Совет және шетелдік зерттеушілер уланған еттердің барлығы қолданысқа жарамды емес екендігін айтады. Сонымен қатар М. Штенберг өзінің тәжірибиелерінде қоянның бұлшықеттерінде 3,2-12 мгкг мышьяк тапқан, ол әр жануарда әрқалай болады. Автор бұндай еттің қолданыста болуы не болмауы туралы жауап беруге әзірше қиналады. А. Н. Кособрюхов жануарлардың органдары мен бұлшықеттерін зерттеу барысында М. Штенбергтың көзқарасына қосылған. Автордың зерттеулері бойынша мышьяктың бұлшықетте 28мгкг, бүйректе 65мгкг, бауырда 172 мгкг дейін жеткен, майда мышьяк табылмаған. Автор өзінің биологиялық іс-тәжірибиелеріне сүйене отырып адамдарға 1-2 мгкг аспаған мышьягы бар еттерді 10-15 кун аралығында ғана қолдануға болады. мышьяктан басқа да минералды улағыш заттармен уланған жануарлар еті адамдарға қатерлі болуы мүмкін. Ал бұдан басқа улы заттармен уланған жануарлар етінің қауіптілік дәрежесін А.Н.Кособрюхов өзінің тәжірибиелерінде зерттеген. Жануарлар фосформен уланған кезде оны жануар организмінен қарапайым фосфор немесе төменгі оксилмен ретінде табуға болады, және бұндай жағдайда ет өнімге шығарылмауы тиіс. Жануар сынап тұзымен уланған жағдайда оның адамға қауіпті екені белгілі болды, және совет үкіметінде сынабы бар еттерді қойылымға шығармаған. Жануарлар қорғасын тұзымен уланған жағдайда ол бұлшықетте (әсіресе сүйекте) көп мөлшерде қалып қалуы мүмкін: ондай етті азық ретінде қолдануға рұқсат етіледі егер оның құрамында тек 1 мгкг қорғасын болса ғана және 5-10 күн мерзімнің шектелуімен фтор натрийімен уланған жануарлар етін жоғарыда айтып өткендей ешқандай қарсылықсыз азыққа шығаруға болады.
Өлген жануардың ішкі органдары мен сөл түйіндерінде көп мөлшерде минералды у қалып қалғандықтан ол техникалық кәдеге жаратуға душар етеді.
Ал улы өсімдіктермен уланған амалсыз өлтірілген жануарлар етінің аламға қауіптілігін дифференциалды тәсілмен анықтау қажет, уланған жануар организімінде әртүрлі заттар болуы мүмкін (алколоид, токсикалық глюкоза, циандық қосылулар, белгісіз токсикалық азықтар және т.б )
Улы өсімдікпен уланған, амалсыз өлтірілген жануар етінің адамдарға көп жағдайда зиянсыз екенін айтып өткен жөн. Біршама улы өсімдіктер, әсіресе, алколоидтар жануар организіміне түсе салысымен тез арада бөлгіш ағза арқылы шығарылады. Ал етте қалып қалатын улы зат адамға қауіп төндіретін дозасына жетпейді.
Жоғарыда айтылғандай, шетелдік авторлардың көптеген зерттеулері бойынша, жануарлар еті, өлердей қауіпті әртүрлі алкалоидтармен уланған, барлық кезде зиянсыз болып шаққан. Совет авторлары ақырғы кездегі тәжірибиелерінде бөлек улы өсімдіктердің, құрамында көп мөлшердегі тосикасы алкалоиды бар, уланған жануарлар еті ешқандай зияны жоқ екенін дәлелдеді.
Сондай-ақ, Г.С.Зеленко 1948ж иттерге құрамында өте жоғары деңгейдегі алкалоид-цикутотоксины бар амалсыз өлтірілген ірі қараның етін және органдарын жегізген, алайда иттерде ешқандай ауру байқалмады. Н.Г.Кожемякин 1954 тәжірбиеге қолданылған жануарлар еті адамдарға зияны жоқ. Осындай етті қолданған адамдар және автордың өзі де тек қана етін емес бауырын да жегеннен кейін бір ай бойы ешқандай зиянды жағдайлар болмады. М.И.Зелинский 1964 күшіктер мен ақ көртышқандарға бір сағаттай қайнатылған, амалсызда өлтірілген, уланған жануардың етін берген, бірақ ешқандай уланған белгі болмады.
Кейбір мал дәрігерлері (Л.А.Башкиров, Н.В.Малахов, И.Бакулев) собық және жүгерінің сабақтарымен балауызда піскен кезеңінде уланған жануарларды синил қышқылымен уланған деп түсіндіреді. Бірақ совет авторларының арнайы зерттеулері (И.Н.Гладенко, П.Н.Шмидов, С.М.Бакай, П.Е.Радкевич) жүгеріде синил қышқылының жоқ екені және де жүгерімен уланып амалсызда өлтірілген жануарлар етінің ешқандай қатері жоқ деген. Сонымен химиялық зерттеулер бойынша бір ет комбинатында жүгерімен уланып өлтірілген 80 жуық жануарлар етінде химиялық зерттеулерден кейін ешқандай у жоқ екені белгілі болды. Бактериалық зерттеулер жүргізіліп теріс нәтижесі шыққан соң ол өнімдер жартылай қақталған шұжық ретінде, ал субазықтар - ливерлы шұжық ретінде шығарылған. Лаборатоиялық зерттеулер ең ақырғы азықта ешқандай ауытқулар таппаған.
Қайнатылған қызылшадағы азот қышқылы мен азот оксилінің қосылу барысында шошқаларды арты өлімге әкеліп соқтыратындай дәрежеде улай алатыны белгілі.
Бірақ, Бабашинский мен Конышев, Лукин авторларының зерттеулері бойынша қайнатылған қазалшамен уланған шошқа еті адамдарға зиянсыз екенін айтқан, егер оның етінде токсикалық ауытқулар болмаса. Бірақ сол бақылаулырға қарамастан, жануар қандай да болмасын умен уланса да оның бәрін адамдарға зияны жоқ деп айта алмаймыз. Б.Я.Копельман сирек кездесетін у түрін ашқан, оның себебі котлет құрамынан табылған томар дәрісі. Тергеу барысында ол жануардың өліміне дейін 75 г томар дәрісі емдік мақсатында пайдаланылса, оның 15 г өлім қарсаңына болған. Етте токсикологияның болуы киыр қшына дейін зерттелмеген, сондықтан мал дәрігерлік заңнама бұл жайында ешқандай нұсқау бермеген, амалсыз өлтірілген жануарлар еті әрқашан химиялық зерттеулерден және де тәжірибиеден өтуі тиіс. Тек қана етті емес сондай-ақ майды да зерттеу қажет, себебі кейбір улар майда адам денсаулығына ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz