Қора жобалау (600 бас қой, Омск аймағы)
I. Кіріспе.
II. Негізгі бөлім
1. Қой малын ұстау жүйелері мен тәсілдеріне талдау жасау.
2. Мал қораларының ішкі орналасуын сипаттау.
3. Физиологиялық кесте құру
4. Ауа алмастыру жүйесін есептеу.
1. Су буымен алмастыру жүйесін есептеу
2. Көмірқышқыл газының мөлшерімен есептеу
5. Жылу тепе . теңдігін есептеу
6. Нөлдік балансты есептеу
7. Қораның табиғи және жасанды жарықтандырылуын есептеу
III. Қорытынды жасау
IV. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
V. Қораның жобасы.
II. Негізгі бөлім
1. Қой малын ұстау жүйелері мен тәсілдеріне талдау жасау.
2. Мал қораларының ішкі орналасуын сипаттау.
3. Физиологиялық кесте құру
4. Ауа алмастыру жүйесін есептеу.
1. Су буымен алмастыру жүйесін есептеу
2. Көмірқышқыл газының мөлшерімен есептеу
5. Жылу тепе . теңдігін есептеу
6. Нөлдік балансты есептеу
7. Қораның табиғи және жасанды жарықтандырылуын есептеу
III. Қорытынды жасау
IV. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
V. Қораның жобасы.
Ауыл шаруашылығы саласының халықты тамақ өнімдерімен, ал өнеркәсіпті шикізатпен қамтамасыз етуде көп шаруашылығын атқаратын рөлі өте зор. Оның халық шаруашылығының басқа салаларымен салыстырғыанды өзіндік ерекшеліктері өте көп. Сондықтан оның технологиялық процестері биологиялық жағдайларымен тығыс байланысты болғандықтан өндіріс нәтижелері табиғи климат жағдайларға көбіне-көп тәуелді болып келеді. Қой шаруашылығының тиімділігін арттыру үшін, ең алдымен одан алынатын өнімдерді мүмкіндігінше молайту керек. Ол үшін оны өсіруге қолайлы жағдай туғызып қоражайын, жемшөп сапасын арттыруға ерекше көңіл бөлу керек.
Жер бетіндегі адамзат ерте заманнан жан-жануармен айналысқан, сол кезден малды бағу тәсілін үйрене бастаған, күтіп-бағу және ауырған малды емдеуді сол кезден бастап игерген. Ауырған малға ем жасасам деп; қолынан келген емін жасап жанын аман алып қалған кезде, үлкен жетістіктердің бірі екенін сезінген адам баласы осыны дамыта бастаған.
Қазіргі уақытта ауылдың болашағы қала болашағы екеніне толығынан көз жеткіздік десе артық болмас. Сондықтан да қазіргі ауыл шаруашылығын дамыту, мал басын көбейту басты мәселе.
Қазақстан – еліміздегі ең ірі қой шаруашылықты аудандардың бірі. Республикада еліміздегі барлық қой санының үштен біріне жуығы шоғырланған. Республикамызда алдағы жылдары қой шаруашылығын онан әрі өркендету жөніндегі көптеген ауқымды міндеттер белгіленген.
Көп жылдар бойы жинақталған озат тәжірибелер мен ғылым жетістіктеріне сүйене отырып, еңбекті барынша тиімді ұйымдастыруға шаруашылыққа технологияның дамыған түрін еңгізуге, қой санының ұдайы өсуін жақсартуға одан мол өнім алуға шопандар, мал дәрігерлері малды күтіп-бағудың, олардың қора жайларыныңтазалығы мен зоогигиеналық талаптарды жақсы білу керек.
Жер бетіндегі адамзат ерте заманнан жан-жануармен айналысқан, сол кезден малды бағу тәсілін үйрене бастаған, күтіп-бағу және ауырған малды емдеуді сол кезден бастап игерген. Ауырған малға ем жасасам деп; қолынан келген емін жасап жанын аман алып қалған кезде, үлкен жетістіктердің бірі екенін сезінген адам баласы осыны дамыта бастаған.
Қазіргі уақытта ауылдың болашағы қала болашағы екеніне толығынан көз жеткіздік десе артық болмас. Сондықтан да қазіргі ауыл шаруашылығын дамыту, мал басын көбейту басты мәселе.
Қазақстан – еліміздегі ең ірі қой шаруашылықты аудандардың бірі. Республикада еліміздегі барлық қой санының үштен біріне жуығы шоғырланған. Республикамызда алдағы жылдары қой шаруашылығын онан әрі өркендету жөніндегі көптеген ауқымды міндеттер белгіленген.
Көп жылдар бойы жинақталған озат тәжірибелер мен ғылым жетістіктеріне сүйене отырып, еңбекті барынша тиімді ұйымдастыруға шаруашылыққа технологияның дамыған түрін еңгізуге, қой санының ұдайы өсуін жақсартуға одан мол өнім алуға шопандар, мал дәрігерлері малды күтіп-бағудың, олардың қора жайларыныңтазалығы мен зоогигиеналық талаптарды жақсы білу керек.
1. М.С. Садуақасов «Мал гигиенасы пәнінен лабораториялық тәжірибе сабағына арналған оқу құралы», Семей 2000 ж.
2. М.С. Садуақасов «Ветеринариялық – санитарлық гигиена», Алматы 2008 ж.
3. А.П. Онегов, И.Ф. Храбустовский, В.И. Черных «Гигиена сельскохозяйственных животных»
4. В.И. Гершун, Муслимов Б.М. «Ветеринарная гигиена».
5. Д.Н. Топчий «Сельскохозяйственные задания и сооружения» Москва 1962 г.
6. В.И. Черных «Гигиена сельскохозяйственных животных»
2. М.С. Садуақасов «Ветеринариялық – санитарлық гигиена», Алматы 2008 ж.
3. А.П. Онегов, И.Ф. Храбустовский, В.И. Черных «Гигиена сельскохозяйственных животных»
4. В.И. Гершун, Муслимов Б.М. «Ветеринарная гигиена».
5. Д.Н. Топчий «Сельскохозяйственные задания и сооружения» Москва 1962 г.
6. В.И. Черных «Гигиена сельскохозяйственных животных»
Жоспар:
I. Кіріспе.
II. Негізгі бөлім
1. Қой малын ұстау жүйелері мен тәсілдеріне талдау жасау.
2. Мал қораларының ішкі орналасуын сипаттау.
3. Физиологиялық кесте құру
4. Ауа алмастыру жүйесін есептеу.
1. Су буымен алмастыру жүйесін есептеу
2. Көмірқышқыл газының мөлшерімен есептеу
5. Жылу тепе – теңдігін есептеу
6. Нөлдік балансты есептеу
7. Қораның табиғи және жасанды жарықтандырылуын есептеу
III. Қорытынды жасау
IV. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
V. Қораның жобасы.
І. Кіріспе
Ауыл шаруашылығы саласының халықты тамақ өнімдерімен, ал өнеркәсіпті
шикізатпен қамтамасыз етуде көп шаруашылығын атқаратын рөлі өте зор. Оның
халық шаруашылығының басқа салаларымен салыстырғыанды өзіндік ерекшеліктері
өте көп. Сондықтан оның технологиялық процестері биологиялық жағдайларымен
тығыс байланысты болғандықтан өндіріс нәтижелері табиғи климат жағдайларға
көбіне-көп тәуелді болып келеді. Қой шаруашылығының тиімділігін арттыру
үшін, ең алдымен одан алынатын өнімдерді мүмкіндігінше молайту керек. Ол
үшін оны өсіруге қолайлы жағдай туғызып қоражайын, жемшөп сапасын арттыруға
ерекше көңіл бөлу керек.
Жер бетіндегі адамзат ерте заманнан жан-жануармен айналысқан, сол
кезден малды бағу тәсілін үйрене бастаған, күтіп-бағу және ауырған малды
емдеуді сол кезден бастап игерген. Ауырған малға ем жасасам деп; қолынан
келген емін жасап жанын аман алып қалған кезде, үлкен жетістіктердің бірі
екенін сезінген адам баласы осыны дамыта бастаған.
Қазіргі уақытта ауылдың болашағы қала болашағы екеніне толығынан көз
жеткіздік десе артық болмас. Сондықтан да қазіргі ауыл шаруашылығын
дамыту, мал басын көбейту басты мәселе.
Қазақстан – еліміздегі ең ірі қой шаруашылықты аудандардың бірі.
Республикада еліміздегі барлық қой санының үштен біріне жуығы шоғырланған.
Республикамызда алдағы жылдары қой шаруашылығын онан әрі өркендету
жөніндегі көптеген ауқымды міндеттер белгіленген.
Көп жылдар бойы жинақталған озат тәжірибелер мен ғылым жетістіктеріне
сүйене отырып, еңбекті барынша тиімді ұйымдастыруға шаруашылыққа
технологияның дамыған түрін еңгізуге, қой санының ұдайы өсуін жақсартуға
одан мол өнім алуға шопандар, мал дәрігерлері малды күтіп-бағудың, олардың
қора жайларыныңтазалығы мен зоогигиеналық талаптарды жақсы білу керек.
Бастысы сапалы мал өнімі және ауыл бағдарламасы. Алдынғы кезде
елімізге жетіспеушілік тудыратын мал өнімін көтеру, бұл ет және ет өнімдері
мен мал өнімдері. Тек асыл тұқымды малдан және сапалы өнімдер алғанда ғана
көптеген шикі зат өнімдері мен мал өнімдері әкелінуде, ол бізге
экономикалық шығын тигізеді. Сондақтан да Әлемдік Сауда Ұйымы бізге ауадай
қажет.
Бүкіл Әлемдік Сауда Ұйымына ену үшін, бізге көптеген міндет пен талап
қойылуда. Олардың бірі көптеген аса қауіпті аурулар және құрт аурулары,
бұлардың барлығы зиян тигізуде. Осындай факторлардың әсерінен мал саны және
де мал өнімдері баяу дамуда.
Ауыл шаруашылығында ең басты мәселе күтіп-бағу, дұрыс азықтандыру,
малды түрлі аурулардан сақтандыру болып табылады. Азықтандыру дұрыс болса
көп ауруларды айланып өтуге және мал ауырмайтыны бәрімізге мәлім.
Мал ауыра қалса, ауру шыға қалса, аурудың алдын алу, дер кезінде ем
қолдану – ауыл шаруашылықта аса маңызды жұмыстар. Осыған орай мал
ауруларының пайда болуының жиі себептері – күтіп-ұстап, бағу әдістерін
дұрыс игеру мен олар орналасқан қора-жайдың микроклиматын қалыпта ұстаудың
маңызы зор.
ІІ. 1. Қой малын ұстау жүйелері мен тәсілдеріне
талдау жасау.
Ұсақ малдардың фермалары – қой және ешкі малдарын бағып өсіруге
арналған өндірістік және шаруашылық құрылыстарының жинағы. Қой
шаруашылығының өнімі оның бағытына қарай тікелей байланысты: биязы,
жартылай биязы, қылшық, жартылай қылшық жүнді және қаракөл. Осыған қарап
қой шаруашылығы асыл тұқымды және өндірістік, яғни әртүрлі өнімдер алуға
(жүн, ет, тері, елтірі, сүт) бағытталған. Фермадағы малдарды жігіне,
жасына байланысты және ауа райы мен жер орайына ескере отырып көлемі
әртүрлі отарларға бөлінеді.
Көбінесе аналық, тоқты (енесінен айырылған қозылар) қошқарлар және ет
малдары отарларына бөлінеді. Олар жер орайына, ауа райына қарап мынандай
жүйелерде күтіліп – бағылады:
1. Тұрғызып қолда ұстап күтіп – бағу жүйесі- көбінесе қары қалың,
жайылымы жоқ аймақтарда малдар қысы – жазы қолда тұрып, дайындаған
азықтармен күтіліп бағылады.
2. Жартылай тұрғызып, жартылай бағып күту жылдың жартысынан артық
мерзімін қолда дайындалған азықпен ұстап күтеді. Көбінесе қардың
қалыңдығы 0,4-0,5 м және қыста мұз қататын аймақтарда кездеседі.
3. Бағып жартылай тұрғызып қолда ұстап тұрғызып, жылдың 7-8 айы малды
бағып, аз ғана уақыт қорада тұрғызып күтеді. Мұндай жүйе таулы,
жайылымы мол, қары жұқа, жел қаққыш жерлерде қолданылады.
4. Жайып ұстау жүйесі табиғи жайылымы мол қары жоқ, ауа райы жұмсақ
аймақтарда кездеседі.
Осы жүйелердің ерекшеліктерімен байланыстыра отырып қой – ешкілерге
арнап қоалар мен баздар салынады. Оларды Технологиялық жобалау норма мен
Құрылыс нормасы және ережелеріне (СанПиН) сәйкестіріп салады. Қой
шаруашылығының объектілерін жобалау кезінде олардағы технологиялық
процестерге бөгет болмайтын санитарлық мал дәрігерлік және өрттен
сақтандыру ережелеріне қайшы келмейтіндей етіп бірі мен бірін біріктіруге
рұқсат етіледі.
Онда қоралардың размерлері ферма бағыты, ұстау тәсіліне байланысты
төмендегі кестеде келтірілген
Малдар тобы Қоралар және малдарды 1 басқа шаққандағы ферма
орналастыру тәсілі размері, м.кв.
Товарлы Тұқымды
Қошқарлар: Қошқар қоралары немесе
жасанды ұрықтандыру
пункті.
А)Негізгі аталық Жекелеме клеткада 3 4
қошқарлар
Б) Ремонтті немесе Топты клеткада немесе 2,0 -
байқау (тексеру) сеқцияларда
қошқарлар
Қой қоралары:
А) Қозылы аналық Секцияда 1,8 2,0
қыста, ерте жазғытұры
қоздату кезінде
Қозылы аналықты жазғы Секцияда 1,0 – 1,2 1,2 – 1,4
тұры қоздату кезінде
Тұсақ қойлармен Қораларда 0,8-1,0 0,9-1,6
ремонтағы жас тоқтылар
Ісек қойлар Қораларда 0,8-0,9 -
Қой қораларын көбінесе төртбұрыш Г-немесе П-әріптеріне ұқсас қылып
салады. Қой қораларда өндірістік бағытына зонада қысқа басының (торец) бір
бұрышын өтпелі желдің бағытына қаратып орналастырылады. Олардың бір жақ
басына азық және құрал-жабдықтарын қоятын бөлме қалдырады. Қора екі отар
қойға арналған болса,оның екі басына да ондай бөлмелер қаралады.
Қыста қоздайтын аналық қойларға жобаланған қоралардың бір басынан
тұтас,төбеге жететін қабырғамен бөліп, қой қоздайтын және қозы алатын бөлме
(төлүйшік) қаралып,қой қоздайтын бөлігінде биіктігі 50-60 см, ауданы 2,0-
2,5 м.кв шарбақтан аналық пен қозылар үшін секциялар, ал басқа бөлігінде
қозылы қойды жекелеп ұстауға арналған клеткалар жасалады. Қой қоздайтын
секцияны жылытатын, ал басқа бөлмелер жылытуға жоспарланбайды. Егер қой
қора әртүрлі жасты-жынысты қойларға арналған болса оның іші сол мал тобының
санына секцияларға қарағанда бөлініп ортасына төл үйшікпен ұрықтандыру
пунктін орналастырады.
Ал қошқар қоралардың планы үш бөліктен тұрады. Бірінші бөлігінде
негізгі қошқарлар тұратын жекелеме немесе топтық клеткалар орналастырып
және олардан ұрық алып, оның сапасын тексеретін манеж қаралса, екінші және
үшінші бөлімдеріне байқау-қошқарлары мен ремонт (өсім)жас малдарға арналған
секциялар қойылады.
Сыртқы орташа температурасы минус 20 градустан төмен болмайтын
аймақтарда және ет-май бағытындағы, қаракөлді қойларға қораларды екі немесе
үш жағынан жабылған күрке типтес, жергілікті арзан материалдардан, талдан
тоқылған катондар салынады. Олардың бір басқа шаққандағы орташа
ауданының мөлшері 0,5 м.кв., келеді. Қой қоралардың ық жағынан малдарға
азық, су беріп, күн ашық күндері серуендету үшін қоранікіне қарағанда екі
есе үлкен ауданы бар ашық алаңдар қаралады. Қой қораларың еден бетінен
(0,00) төбенің салбыраңқы жеріне дейін биіктігі 1,8-2,4 м.болуы керек,
кейбір қоралардың төбесі шатырсыз көлбеу жабылған кезде сыртқы
қабырғаларының биіктігін төмендетуге рұқсат етіледі, бірақ қабырғаның
биіктігі 1,2 метрден төмен болмауы керек. Қой қоралардың бөлшектері басқа
малдардың қораларымен салыстырғанда арзан, жергілікті материалдардан болуы
қаралады. Ішкі бөліктерінің беттері (жүн шығыны болмауы үшін) ілгіш, кедір-
бұдыр болмағаны (1,0 – 1,2 м.) ескеріледі.
2. Мал қораларының ішкі орналасуын сипаттау.
Біздің жобалаған мал қорамыз 600 бас қойға, яғни 310 бас буаз
саулықтар, 200 бас қысыр саулықтар және 90 бас ұрғашы тоқтыларға
жобаланған, салынатын қой қорамыз Г - әрпіне ұқсас қылып салынады. Қой
қорасының өндірістік зонада қысқа басының бір бұрышын өтпелі желдің
бағытына қаратып орналасқан. Олардың бір жақ басына азық және құрал
жабдықтарын қоятын бөлме бар. Сонымен қатар қорамыздың бір басында
ұрықтандыру пункі00ті мен жүн сақтайтын бөлмелер орналасқан. Қыста
қоздайтын аналық қойларға жобаланған қораның бір басынан тұтас, төбеге
жететін қабырғамен бөліп, қой қоздайтын және қозы алынатын бөлме қаралған.
Біздің қорамыздың салынатын аймағы Ақтөбе аймағы, сондықтан қозылайтын
бөлмеде жылытатын, ал басқа бөлмелер жылытуға жоспарланбайды. Қораны
силикат кірпіштен саламыз, қабырға қалыңдығы 25х25 ≈ 50см. Ал төбе
қалыңдығы 24 см болса, қораның биіктігін 2,5 м, 4 қақпа орналасқан, қақпа
биіктігі 2 м, ені 2,2 м. Жалпы 600 басқа арналған қорамыздың жалпы көлемі
586 м. Ол дегеніміз Буаз саулыққа 1,2 м саны 310 бас жалпы 372
м. Ал қысыр саулыққа жалпы саны 200 басқа 0,8 м алғанда 160
м, және ұрғашы тоқтылар 0,6 м саны 90 бас жалпы көлемі 54
мшықты. Тапсырма бойынша 20% төлүйшік қарастырылған, сол
төлүйшігіміздің жалпы көлемі 117,2м,ұзындығы 13 м, ені 9 м, қораның
жалпы ұзындығы 65,1 м, ені 9м деп алдық.
3. Физиологиялық кесте.
Қораға орналасқан малдар өздерінің түріне байланысты, жасына және
өніміне байланысты белгілі бір мөлшерде жылу, су буы және CO- газын
шығарып отырады. Соның салдарынан қора ауасын ластап микроклиматын бұзады.
Сол үщін қораны жобалап салу кезінде және мезгіл-мезгіл пайдалану кезінде
осы көрсеткішті анықтау негізнде қораның ауа алмастыру жүйесін жұмысында
және жылыту тәсілдерінің нәтижесін бақылау үшін есептеу жұмыстарын
жүргізеді. Соған байланыстырып тиісті шараларды белгілейді. Әр малдың
түріне, жасына және өніміне байланысты осы заттарды есептеп арнайы кестеде
малдардың орта салмағы және өнімі ғана көрсетіліп нақтылы салмағы
дәлелденбеген. Сондықтан интерполяция деген тәсілді қолданады, олардың
мөлшерін дәл анықтауға болады.
Қорадағы мына малдардың денесінен бөлініп шығаратын жылу, су буы және
CO- газын мөлшерін физиологиялық кестеге қондырып аламыз.
Бұл кестені мына формула бойынша шығарамыз:
Q= b +α(d - c)
b – берілген салмаққа жуық мөлщерднгі төменгі салмақпен алғандағы кестедегі
көрсеткіш;
α - әр килограмм салмаққа түзету коэффиценті;
d - малдың берілген салмағы;
c - кестедегі төменгі жуық салмақ.
4. Ауа алмастыру жүйесін есептеу.
1. Су буымен есептеу:
1 сағатта алмастыратын ауа мөлшерін мына формуламен есептейді.
L = Q + 10 % е – е׳ м сағ, мұндағы
Q –орналасқан малдың 1 сағатта бөліп шығаратын су буы мөлшері, қой
қоралаында 10 %;
е – қора ішіндегі қалыпты t –мен салыстырмалы ылғалдылық кезіндегі
ауаның абсолюттік ылғалдығы;
е - қора жобаланған аймақтың сыртқы ауаның орташа абсолюттік
ылғалдығының әр ауданға арналған ауыспалы мезгілдегі көрсеткіші (кестеден);
1. L = Q + 10 % е - е
Q (су буы) 99672 - 100 %
х - 10 %
х = 99672*10% 100% = 9967,2
е = 80%*5,22 100% = 4,176 г.
е = 2,5,
L = 99672+9967,2 4,176-2,5 =65417,18 м.
S ш.құбр. = LV
V - құбыр ішіндегі ауа қозғалысының жылдамдығы;
∆ t = 5 – (-6,9) = 11,9
S ш.қ.= L v*3600 = 65417,18 м 0,983*3600 = 18,4 м
S к.қ = 18,4 *70% 100% =12,9 м
N ш.қ= 18,4 50*50 = 73(дана)
N к.қ= 12,9 20*20 = 322 (дана).
А(саны) = L К = 9967,2 м 65,1м*9м*2,5м = 6рет.
2. Көмірқышқыл газының мөлшерімен есептеу
1 сағатта алмастыратын ауа мөлшерін мына формуламен ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
I. Кіріспе.
II. Негізгі бөлім
1. Қой малын ұстау жүйелері мен тәсілдеріне талдау жасау.
2. Мал қораларының ішкі орналасуын сипаттау.
3. Физиологиялық кесте құру
4. Ауа алмастыру жүйесін есептеу.
1. Су буымен алмастыру жүйесін есептеу
2. Көмірқышқыл газының мөлшерімен есептеу
5. Жылу тепе – теңдігін есептеу
6. Нөлдік балансты есептеу
7. Қораның табиғи және жасанды жарықтандырылуын есептеу
III. Қорытынды жасау
IV. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
V. Қораның жобасы.
І. Кіріспе
Ауыл шаруашылығы саласының халықты тамақ өнімдерімен, ал өнеркәсіпті
шикізатпен қамтамасыз етуде көп шаруашылығын атқаратын рөлі өте зор. Оның
халық шаруашылығының басқа салаларымен салыстырғыанды өзіндік ерекшеліктері
өте көп. Сондықтан оның технологиялық процестері биологиялық жағдайларымен
тығыс байланысты болғандықтан өндіріс нәтижелері табиғи климат жағдайларға
көбіне-көп тәуелді болып келеді. Қой шаруашылығының тиімділігін арттыру
үшін, ең алдымен одан алынатын өнімдерді мүмкіндігінше молайту керек. Ол
үшін оны өсіруге қолайлы жағдай туғызып қоражайын, жемшөп сапасын арттыруға
ерекше көңіл бөлу керек.
Жер бетіндегі адамзат ерте заманнан жан-жануармен айналысқан, сол
кезден малды бағу тәсілін үйрене бастаған, күтіп-бағу және ауырған малды
емдеуді сол кезден бастап игерген. Ауырған малға ем жасасам деп; қолынан
келген емін жасап жанын аман алып қалған кезде, үлкен жетістіктердің бірі
екенін сезінген адам баласы осыны дамыта бастаған.
Қазіргі уақытта ауылдың болашағы қала болашағы екеніне толығынан көз
жеткіздік десе артық болмас. Сондықтан да қазіргі ауыл шаруашылығын
дамыту, мал басын көбейту басты мәселе.
Қазақстан – еліміздегі ең ірі қой шаруашылықты аудандардың бірі.
Республикада еліміздегі барлық қой санының үштен біріне жуығы шоғырланған.
Республикамызда алдағы жылдары қой шаруашылығын онан әрі өркендету
жөніндегі көптеген ауқымды міндеттер белгіленген.
Көп жылдар бойы жинақталған озат тәжірибелер мен ғылым жетістіктеріне
сүйене отырып, еңбекті барынша тиімді ұйымдастыруға шаруашылыққа
технологияның дамыған түрін еңгізуге, қой санының ұдайы өсуін жақсартуға
одан мол өнім алуға шопандар, мал дәрігерлері малды күтіп-бағудың, олардың
қора жайларыныңтазалығы мен зоогигиеналық талаптарды жақсы білу керек.
Бастысы сапалы мал өнімі және ауыл бағдарламасы. Алдынғы кезде
елімізге жетіспеушілік тудыратын мал өнімін көтеру, бұл ет және ет өнімдері
мен мал өнімдері. Тек асыл тұқымды малдан және сапалы өнімдер алғанда ғана
көптеген шикі зат өнімдері мен мал өнімдері әкелінуде, ол бізге
экономикалық шығын тигізеді. Сондақтан да Әлемдік Сауда Ұйымы бізге ауадай
қажет.
Бүкіл Әлемдік Сауда Ұйымына ену үшін, бізге көптеген міндет пен талап
қойылуда. Олардың бірі көптеген аса қауіпті аурулар және құрт аурулары,
бұлардың барлығы зиян тигізуде. Осындай факторлардың әсерінен мал саны және
де мал өнімдері баяу дамуда.
Ауыл шаруашылығында ең басты мәселе күтіп-бағу, дұрыс азықтандыру,
малды түрлі аурулардан сақтандыру болып табылады. Азықтандыру дұрыс болса
көп ауруларды айланып өтуге және мал ауырмайтыны бәрімізге мәлім.
Мал ауыра қалса, ауру шыға қалса, аурудың алдын алу, дер кезінде ем
қолдану – ауыл шаруашылықта аса маңызды жұмыстар. Осыған орай мал
ауруларының пайда болуының жиі себептері – күтіп-ұстап, бағу әдістерін
дұрыс игеру мен олар орналасқан қора-жайдың микроклиматын қалыпта ұстаудың
маңызы зор.
ІІ. 1. Қой малын ұстау жүйелері мен тәсілдеріне
талдау жасау.
Ұсақ малдардың фермалары – қой және ешкі малдарын бағып өсіруге
арналған өндірістік және шаруашылық құрылыстарының жинағы. Қой
шаруашылығының өнімі оның бағытына қарай тікелей байланысты: биязы,
жартылай биязы, қылшық, жартылай қылшық жүнді және қаракөл. Осыған қарап
қой шаруашылығы асыл тұқымды және өндірістік, яғни әртүрлі өнімдер алуға
(жүн, ет, тері, елтірі, сүт) бағытталған. Фермадағы малдарды жігіне,
жасына байланысты және ауа райы мен жер орайына ескере отырып көлемі
әртүрлі отарларға бөлінеді.
Көбінесе аналық, тоқты (енесінен айырылған қозылар) қошқарлар және ет
малдары отарларына бөлінеді. Олар жер орайына, ауа райына қарап мынандай
жүйелерде күтіліп – бағылады:
1. Тұрғызып қолда ұстап күтіп – бағу жүйесі- көбінесе қары қалың,
жайылымы жоқ аймақтарда малдар қысы – жазы қолда тұрып, дайындаған
азықтармен күтіліп бағылады.
2. Жартылай тұрғызып, жартылай бағып күту жылдың жартысынан артық
мерзімін қолда дайындалған азықпен ұстап күтеді. Көбінесе қардың
қалыңдығы 0,4-0,5 м және қыста мұз қататын аймақтарда кездеседі.
3. Бағып жартылай тұрғызып қолда ұстап тұрғызып, жылдың 7-8 айы малды
бағып, аз ғана уақыт қорада тұрғызып күтеді. Мұндай жүйе таулы,
жайылымы мол, қары жұқа, жел қаққыш жерлерде қолданылады.
4. Жайып ұстау жүйесі табиғи жайылымы мол қары жоқ, ауа райы жұмсақ
аймақтарда кездеседі.
Осы жүйелердің ерекшеліктерімен байланыстыра отырып қой – ешкілерге
арнап қоалар мен баздар салынады. Оларды Технологиялық жобалау норма мен
Құрылыс нормасы және ережелеріне (СанПиН) сәйкестіріп салады. Қой
шаруашылығының объектілерін жобалау кезінде олардағы технологиялық
процестерге бөгет болмайтын санитарлық мал дәрігерлік және өрттен
сақтандыру ережелеріне қайшы келмейтіндей етіп бірі мен бірін біріктіруге
рұқсат етіледі.
Онда қоралардың размерлері ферма бағыты, ұстау тәсіліне байланысты
төмендегі кестеде келтірілген
Малдар тобы Қоралар және малдарды 1 басқа шаққандағы ферма
орналастыру тәсілі размері, м.кв.
Товарлы Тұқымды
Қошқарлар: Қошқар қоралары немесе
жасанды ұрықтандыру
пункті.
А)Негізгі аталық Жекелеме клеткада 3 4
қошқарлар
Б) Ремонтті немесе Топты клеткада немесе 2,0 -
байқау (тексеру) сеқцияларда
қошқарлар
Қой қоралары:
А) Қозылы аналық Секцияда 1,8 2,0
қыста, ерте жазғытұры
қоздату кезінде
Қозылы аналықты жазғы Секцияда 1,0 – 1,2 1,2 – 1,4
тұры қоздату кезінде
Тұсақ қойлармен Қораларда 0,8-1,0 0,9-1,6
ремонтағы жас тоқтылар
Ісек қойлар Қораларда 0,8-0,9 -
Қой қораларын көбінесе төртбұрыш Г-немесе П-әріптеріне ұқсас қылып
салады. Қой қораларда өндірістік бағытына зонада қысқа басының (торец) бір
бұрышын өтпелі желдің бағытына қаратып орналастырылады. Олардың бір жақ
басына азық және құрал-жабдықтарын қоятын бөлме қалдырады. Қора екі отар
қойға арналған болса,оның екі басына да ондай бөлмелер қаралады.
Қыста қоздайтын аналық қойларға жобаланған қоралардың бір басынан
тұтас,төбеге жететін қабырғамен бөліп, қой қоздайтын және қозы алатын бөлме
(төлүйшік) қаралып,қой қоздайтын бөлігінде биіктігі 50-60 см, ауданы 2,0-
2,5 м.кв шарбақтан аналық пен қозылар үшін секциялар, ал басқа бөлігінде
қозылы қойды жекелеп ұстауға арналған клеткалар жасалады. Қой қоздайтын
секцияны жылытатын, ал басқа бөлмелер жылытуға жоспарланбайды. Егер қой
қора әртүрлі жасты-жынысты қойларға арналған болса оның іші сол мал тобының
санына секцияларға қарағанда бөлініп ортасына төл үйшікпен ұрықтандыру
пунктін орналастырады.
Ал қошқар қоралардың планы үш бөліктен тұрады. Бірінші бөлігінде
негізгі қошқарлар тұратын жекелеме немесе топтық клеткалар орналастырып
және олардан ұрық алып, оның сапасын тексеретін манеж қаралса, екінші және
үшінші бөлімдеріне байқау-қошқарлары мен ремонт (өсім)жас малдарға арналған
секциялар қойылады.
Сыртқы орташа температурасы минус 20 градустан төмен болмайтын
аймақтарда және ет-май бағытындағы, қаракөлді қойларға қораларды екі немесе
үш жағынан жабылған күрке типтес, жергілікті арзан материалдардан, талдан
тоқылған катондар салынады. Олардың бір басқа шаққандағы орташа
ауданының мөлшері 0,5 м.кв., келеді. Қой қоралардың ық жағынан малдарға
азық, су беріп, күн ашық күндері серуендету үшін қоранікіне қарағанда екі
есе үлкен ауданы бар ашық алаңдар қаралады. Қой қораларың еден бетінен
(0,00) төбенің салбыраңқы жеріне дейін биіктігі 1,8-2,4 м.болуы керек,
кейбір қоралардың төбесі шатырсыз көлбеу жабылған кезде сыртқы
қабырғаларының биіктігін төмендетуге рұқсат етіледі, бірақ қабырғаның
биіктігі 1,2 метрден төмен болмауы керек. Қой қоралардың бөлшектері басқа
малдардың қораларымен салыстырғанда арзан, жергілікті материалдардан болуы
қаралады. Ішкі бөліктерінің беттері (жүн шығыны болмауы үшін) ілгіш, кедір-
бұдыр болмағаны (1,0 – 1,2 м.) ескеріледі.
2. Мал қораларының ішкі орналасуын сипаттау.
Біздің жобалаған мал қорамыз 600 бас қойға, яғни 310 бас буаз
саулықтар, 200 бас қысыр саулықтар және 90 бас ұрғашы тоқтыларға
жобаланған, салынатын қой қорамыз Г - әрпіне ұқсас қылып салынады. Қой
қорасының өндірістік зонада қысқа басының бір бұрышын өтпелі желдің
бағытына қаратып орналасқан. Олардың бір жақ басына азық және құрал
жабдықтарын қоятын бөлме бар. Сонымен қатар қорамыздың бір басында
ұрықтандыру пункі00ті мен жүн сақтайтын бөлмелер орналасқан. Қыста
қоздайтын аналық қойларға жобаланған қораның бір басынан тұтас, төбеге
жететін қабырғамен бөліп, қой қоздайтын және қозы алынатын бөлме қаралған.
Біздің қорамыздың салынатын аймағы Ақтөбе аймағы, сондықтан қозылайтын
бөлмеде жылытатын, ал басқа бөлмелер жылытуға жоспарланбайды. Қораны
силикат кірпіштен саламыз, қабырға қалыңдығы 25х25 ≈ 50см. Ал төбе
қалыңдығы 24 см болса, қораның биіктігін 2,5 м, 4 қақпа орналасқан, қақпа
биіктігі 2 м, ені 2,2 м. Жалпы 600 басқа арналған қорамыздың жалпы көлемі
586 м. Ол дегеніміз Буаз саулыққа 1,2 м саны 310 бас жалпы 372
м. Ал қысыр саулыққа жалпы саны 200 басқа 0,8 м алғанда 160
м, және ұрғашы тоқтылар 0,6 м саны 90 бас жалпы көлемі 54
мшықты. Тапсырма бойынша 20% төлүйшік қарастырылған, сол
төлүйшігіміздің жалпы көлемі 117,2м,ұзындығы 13 м, ені 9 м, қораның
жалпы ұзындығы 65,1 м, ені 9м деп алдық.
3. Физиологиялық кесте.
Қораға орналасқан малдар өздерінің түріне байланысты, жасына және
өніміне байланысты белгілі бір мөлшерде жылу, су буы және CO- газын
шығарып отырады. Соның салдарынан қора ауасын ластап микроклиматын бұзады.
Сол үщін қораны жобалап салу кезінде және мезгіл-мезгіл пайдалану кезінде
осы көрсеткішті анықтау негізнде қораның ауа алмастыру жүйесін жұмысында
және жылыту тәсілдерінің нәтижесін бақылау үшін есептеу жұмыстарын
жүргізеді. Соған байланыстырып тиісті шараларды белгілейді. Әр малдың
түріне, жасына және өніміне байланысты осы заттарды есептеп арнайы кестеде
малдардың орта салмағы және өнімі ғана көрсетіліп нақтылы салмағы
дәлелденбеген. Сондықтан интерполяция деген тәсілді қолданады, олардың
мөлшерін дәл анықтауға болады.
Қорадағы мына малдардың денесінен бөлініп шығаратын жылу, су буы және
CO- газын мөлшерін физиологиялық кестеге қондырып аламыз.
Бұл кестені мына формула бойынша шығарамыз:
Q= b +α(d - c)
b – берілген салмаққа жуық мөлщерднгі төменгі салмақпен алғандағы кестедегі
көрсеткіш;
α - әр килограмм салмаққа түзету коэффиценті;
d - малдың берілген салмағы;
c - кестедегі төменгі жуық салмақ.
4. Ауа алмастыру жүйесін есептеу.
1. Су буымен есептеу:
1 сағатта алмастыратын ауа мөлшерін мына формуламен есептейді.
L = Q + 10 % е – е׳ м сағ, мұндағы
Q –орналасқан малдың 1 сағатта бөліп шығаратын су буы мөлшері, қой
қоралаында 10 %;
е – қора ішіндегі қалыпты t –мен салыстырмалы ылғалдылық кезіндегі
ауаның абсолюттік ылғалдығы;
е - қора жобаланған аймақтың сыртқы ауаның орташа абсолюттік
ылғалдығының әр ауданға арналған ауыспалы мезгілдегі көрсеткіші (кестеден);
1. L = Q + 10 % е - е
Q (су буы) 99672 - 100 %
х - 10 %
х = 99672*10% 100% = 9967,2
е = 80%*5,22 100% = 4,176 г.
е = 2,5,
L = 99672+9967,2 4,176-2,5 =65417,18 м.
S ш.құбр. = LV
V - құбыр ішіндегі ауа қозғалысының жылдамдығы;
∆ t = 5 – (-6,9) = 11,9
S ш.қ.= L v*3600 = 65417,18 м 0,983*3600 = 18,4 м
S к.қ = 18,4 *70% 100% =12,9 м
N ш.қ= 18,4 50*50 = 73(дана)
N к.қ= 12,9 20*20 = 322 (дана).
А(саны) = L К = 9967,2 м 65,1м*9м*2,5м = 6рет.
2. Көмірқышқыл газының мөлшерімен есептеу
1 сағатта алмастыратын ауа мөлшерін мына формуламен ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz