Қылмыстарды тергеудегі іздеу тактикасының теориялық және қолданбалық мәселелері

МАЗМҰНЫ

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
I.тарау. Қылмыстылықпен күресу үдерісіндегі іздеудің ұйымдастырушылық тактикалық негіздері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.1 Қылмыстылықпен күресу үдерісінде іздеу шараларын жүзеге асырушы іздеу топтарының қызметі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
1.2 Қылмыстарды ашу мен тергеу барысында жүргізілетін іздеу.бөгеу шараларының кешені ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
II.тарау. Іздеу тактикасындағы ақпараттық.бағыттау шараларының ұйымдастыру ерекшіліктері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.1 Іздеу.талдау, ақпараттық.бағыттау шараларының ерекшеліктері ... ..
2.2 Жедел.тергеу топтарының ұйымдастыру.басқарушылық мәселелері.
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
Қосымша (лар) ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

Дипломдық жұмыс «Қылмыстарды тергеудегі іздеу тактикасының теориялық және қолданбалық мәселелеріне» арналады. Қылмыстарды ашу мен тергеу үдерісіндегі іздеу шараларының түрлері мен олардың жүзеге асырылуы және іздеу жұмысын жүзеге асырушы жедел-тергеу топтарының ұйымдастыру-басқарушылық ерекшеліктері кеңінен талданады.
Тақырыптың өзектілігі: Республикамызда тіркелген қылмыстардың жалпы көлемі азайғанымен, кейбір өңірлерде қылмыс саны толастар емес. Мемлекетіміздің бірқатар аймақтарында қылмыс санының өсуі белең алуда.
Бұны 2009-2010 жылдар аралығында елімізде тіркелген барлық қылмыстардың облыстарға бөлгендегі деңгейінен (1-кесте) [дурыстап жазу керек].
Кесте 1 - 2009-2010 жылдар аралығында елімізде тіркелген барлық қылмыстардың облыстарға бөлгендегі деңгейі.

қылмыстардың көбеюімен ерекшеленеді. Еліміздегі күрделі саяси, қоғамдық-экономикалық және бүкіл әлемдік қаржылық-эконоикалық дағдарысқа қатысты қалыптасқан өзгерістерде қылмысқа қарсы белсенді әрекет ету мәселесі алғашқы кезектегі мемлекеттік іс-шаралар тізімінеенді. Мемлекет азаматтардың жеке және мүліктік қауіпсіздігін қамтамасыз ету міндетін қанағаттанарлық түрде атқаруға тырысатыны сөзсіз. Алайда, қоғам құқық қорғау органдарынан ойларынан шығатын статистикалық мәліметтерді емес, айқын іс-қимылдарды және солардың нәтижелерін күтуде. Бұндай сипаттағы бұрыннан туындаған талапты қолдану қылмыстардың кез келген түрімен кресу үдерісінде өзгерістер жасауға бағытталған материалды-қаржылық, ғылыми-әдістемелік және басқа да жағдайлар жасауға деген мақсат пен жүйелі көзқарас арқылы қамтамасыз етілуі қажет.
Қылмыстың құрылымдық ұйымдасуы мен қылмыстың кәсіптілігі, ауыр және аса ауыр қылмыстардың жылдан жылға өсуі қазіргі қоғам үшін қауіп төндіруде. Айқын жағдайларда жасалған қылмыстарды тек қана қылмыстық іс жүргізу заңнамасы реттейтін іс-қимылдар мен шаралар арқылы ашу және тергеу үдерісі күрделі болып қана қоймай, кейде оларды анықтау мүмкін бола бермейді.
Кейбір қылмыстар, өздерінің латенттілігіне байланысты, анықталмай қала береді. Ал көптеген қылмыстардың ашылмай қалуына негізгі себептердің бірі ретінде жасалған қылмыстардың іздерін, қылмыс жасауда сезіктілерді дер кезінде анықтамау немесе осы мақсаттағы шаралар кешенін уақытылы және тиімді жүзеге асырмау орын алады. Бұл аталған өзекті мәселе қылмыстарды тек ашу барысында ғана емес, сонымен қатар, тергеу үдерісінде жүзеге асырылатын іздеу жұмысының тиімділігіне қатысты қозғалып отыр. Осыған сәйкес, қылмыстарды ашу мен тергеу барысындағы іздеу жұмысын түбегейлі жетілдіруге бағытталған өзекті мәселелердің кешенін өндеу айрықша маңызға ие болмақ. [2.71.].
Қылмыспен күресудің тиімділігі көптеген факторларға, соның ішінде ғылыми-зерттеулердің маңыздылығын арттыруға, жедел-іздестіру қызметі теориясы мен криминалистика ғылымының қарқынды дамуына, олардың құқық қорғау органдарының тәжірибелік кызметіне жедел енгізілуіне қатысты болып келеді. Құқық қолдану тәжірибесі бұрыннан бері қылмыстарды ашу мен тергеудің ұйымдастырушылық, тактикалық, процессуалдық, соның ішінде іздеу құралдары мен әдіс-тәсілдерін жетілдіру бойынша кешендік ғылыми өндеулерді қажет етеді.
Қылмыспен күресуде тиімді нәтижелер алудың қажетті жағдайы құқық қорғау органдары қызметінің жоғарғы ғылыми және кәсіптік деңгейі, қылмыстарды ашу мен тергеудің ғылыми әдіс-тәсілдерін кеңінен жедел-тергеу тәжірибесіне енгізу болып табылады. Бұл жедел-тергеу тәжірибесін түбегейлі талдау, заң және басқа да ғылымдар кешенінің жетістіктерін қолдану негізінде
қылмыстарды ашу мен тергеу бойынша құқық қорғау органдары қызметінің
ғылыми негіздерін өңдеуді талап етеді.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
1. Қазақстан Республикасы Бас Прокуратурасының мұрағаты.
2. *Самыгин Л.Д. Расследование преступлений как система деятельности. Москва, 1989.78б
3. *Воронин С.Е. Проблемно-поисковые следственные ситуаций 221б.
4. *Криминалистика. Заң ғылымдарының докторы, профессор Е.Ғ. Жәкішевтің жеке редакциясында шығарылған. Оқулық. –Алматы. 2007
19 б.
5* Каминский М.Г. Взаимодействие, отражение, информация // Теория криминалистической идентификации и дидактические вопросы специальной подготовки сотрудников аппаратов БХСС, Горький, 1982 г. 139-141
6* Бирюков Б.В., Тихомиров O.K. Принятие решений как предмет методологических и психологических исследований // Козелецкий Ю. Психологическая теория решений, Москва, 1979. 470 б
7* Шульц Д. Теория нечетких множеств и многозначная логика // Фи-лософские науки, №6, 1983.121б.

8.* Миньковский Г.М. Понятие предмета доказывания // Теория доказывания в советском уголовном процессе, М, 1973.139 б.
9.* Астана қаласы. Прокуратурасының мұрағаты
10.* Образцов В.А. Выявление и изобличение преступника, Москва, 1997.
74 б.
11* Астана қаласының прокурорының мұрағаты
12* О понятии восприятия: Общая психология, Москва, 1970. 231-237 б.б.
13* Криминалистика, Москва, 1976.63б.
14* Математические модели обнаружения различия. В кн.: Психофизические исследования восприятия и памяти, Москва, 1981.44-53 б.
15* Руководство по расследованию убийств. / под. ред. С.И. Гусева. Москва, 1977.133 б.
16*

Қазақстан Республикасының 1995 жылғы 21 желтоқсандағы «Ішкі істер органдары туралы» заңы. 2007 жылдың 15 қазанына берілген өзгертулермен.
5. Лузгин И.М. Расследование как процесс познания, Москва, 1969.
6. Юдин Э.Г. Методологическая природа системного подхода. Системные исследования. Ежегодник, Москва, 1973.
7. Готт B.C., Семенюк Э.П., Урсул А.Д. Категории современной науки, Москва, 1984.
8. Анохин М.Г. Политическая система: переходные процессы, Москва, 1996.
9. Системный анализ и структура управления // под ред. В.Г. Шорина. Москва, 1975.
10. Густов А.Г. Криминалистическое исследование преступлений необходимое условие успешной раскрываемости ос. оп-х прест-й // Укрепление законности в деятельности следователей в свете Конституции СССР, Москва, 1979.
11. Матусовский Г.А. Криминалистика в системе научных знании, Харьков, 1976.
12. Каминский М.Г. Взаимодействие, отражение, информация // Теория криминалистической идентификации и дидактические вопросы специальной подготовки сотрудников аппаратов БХСС, Горький, 1982.
13. Юдин Э.Г. Системный подход и принцип деятельности, Москва, 1978.
14. Психология. Словарь / Под ред. А.В. Петровского и М.Г. Ярошевского. Москва, 1990.
15. Ваганов А.Г., Якубов Н.А. Процесс доказывания // Теория доказательтв. Москва, 1973.
16. Бахин В.П. Следственная практика: проблемы изучения и совершен-ствования: Дис... д.ю.н. Киев, 1991.
17. Этимологический словарь славянских языков. Праславянский лексический фонд. Вып. 8. Москва, 1981.
18. Срезневский И.А. Материалы для словаря древнерусского языка, Том 15, 1958.
19. Ожегов С.И. Словарь русского языка, Москва, 1986.
20. Платонов К.К., Голубев Г.Г. Психология, Москва, 1977.
21. ВасильевВ.Л. Юридическая психология,Москва, 1991.
22. Леонтьев А.Н. Анализ деятельности // Вестник Московского университета. Серия 14. Психология, № 2, 1983.
23. Словарь иностранных слов. Москва, 1954.
24. Герасимов И.Ф. Некоторые проблемы раскрытия преступлений, Свердловск, 1975.
25. Драпкин Л.Я. Конфликтные ситуации и конфликтное взаимодействие //
Вопросы правовой психологии и судебной экспертизы, Свердловск, 1986.
26. Карагодин В.Н. Преодоление противодействия предварительному расследованию, Свердловск, 1992.
27. Драпкиы Л.Я. Основы криминалистической теории следственных ситуаций, Свердловск, 1987.
28. Белкин Р.С. Курс советской криминалистики, 2-том. Москва, 1978.
29. Попов В.И. Розыскная дея-ть в системе уг. процесса и крим-ки // Ученые тр. КазГУ. Т.8, Алма-Ата, 1967.
30. Попов В.И. Розыск в широком смысле. Ученые тр. КазГУ. Т. 10. Алма-Ата, 1970.
31. Попов В.И. Советская криминалистика и ее роль в претворении ленинского принципа неотвратимости наказания. Ученые тр. КазГУ- Т. 10. Алма-Ата, 1970.
32. Гребельский Д.В. О развитии и роли оперативных аппаратов органов внутренних дел,Вып. 35. Москва, 1973.
33. Ларин A.M. Расследование по уголовному делу. Планирование, ор-ганизация. Москва, 1970.
34. Ермеков М. Тергеу мен соттан жасырынып жүрген және хабар-ошарсыз кеткен азаматтарды іздестіруді ұйымдастыру және оның тактикасы, Хабаршы №1, Астана, 2001.
35. Мальцев Е.П. К вопросу о понятии и месте оперативно-розыскных мероприятий в системе криминалистики // Вопросы уголовного права, уголовного процесса и криминалистики, Ученые записки, № 187, Пермь, 1976.
36. Белкин Р.С. Очерки криминалистической тактики, Волгоград, 1993.
37. Ясинский Г. Взаимодействие следователя МООП и органа дознания // Соц. закоиность №7. 1964.
38. Қазақстан Республикасының 1997 жылғы 13 желтоқсанындағы Қылмыстық іс жүргізу кодексі.
39. Қазақстан Республикасының 1994 жылғы 15 қыркүйегіндегі «Жедел-іздестіру қызметі туралы» заңы.
40. Картес И. Криминалистика социалистических стран. Москва, 1986.
41. Руководство для следователей /Под ред. Н.В. Жогина. 1-том. Москва, 1971.
42. Демидов И.Ф. Деятельность советской милиции по раскрытию и расследованию преступлений. Автореф. дис... канд. юрид. наук. Ростов, 1969.
43. Драпкин Л.Я. Первоначальные следственные действия в методике расследования преступлений и проблема повышения их эфф-ти // Вопросы методики расследования преступлений, Вып. 50, Свердловск, СЮИ, 1976.
44. Драпкин Л.Я. Ситуационный подход в криминалистике и проблема периодизации процесса расследования // Проблемы оптимизации первоначального этапа расследования преступлений, Свердловск, 1988.
45. Криминалистика Учебник под ред. Герасимова И.Ф., Драпкина Л.Я. Екатеринбург, 1994.
46. Криминалистика. 2-том. Под. ред. В.Г. Смагоринского. Волгоград, 1994.
47. Құсайынов Н.К. Іздестіру әрекеттерін ұйымдастырудағы мәселелер және қазіргі жағдайын талдау, Хабаршы №1, Астана, 2007.
48. Месарович М., Мако Д., Такахара И. Теория иерархических многоуровневых систем, Москва, 1973.
49. Миньковский Г.М. Понятие предмета доказывания // Теория доказывания в советском уголовном процессе, М, 1973.
50. Образцов В.А. Выявление и изобличение преступника, Москва, 1992.
51. Кедров Б.М. Классификация наук, Москва, 1983.
52. Воронин С.Э. Проблемно-поисковые следственные ситуации и установление истины в уголовном судопроизводстве, Барнаул, 2000.
53. Коновалов Е.Ф. Розыскная деятельность следователя, Москва, 1973.
54. Дулов А.В. Тактические операции при расследовании преступлений, Минск, 1979.
55. Криминалистическое обеспечение деятельности криминальной милиции и органов предварительного расследования / Под ред. Т.В. Аверьяновой, Р.С. Белкина. Москва, 1997.
56. Левыкин И. Уварова В. Социально-психологическая ситуация // Политическое самообразование, №4, 1983..
57. Белкин Р.С. Курс советской криминалистики. Т.З. Москва, 1979.
58. Васильев А.Н. Проблемы методики расследования отдельных видов преступлений, Москва, 1978.
59. Герасимов И.Ф. Основы теории следственных ситуации, Сверловск, 1987.
60. Белкин Р.С. Криминалистика: проблемы, тенденции, перспективы. От теории к практике, Москва, 1988.
61. Селиванов Н.А Советская криминалистика: система понятий, Москва, 1982.
62. Колесниченко А.Ы. Научные и правовые основы расследованияя отдельных видов преступлений: Дис. ...д-ра юрид. наук. Харьков, 1967.
63. Драпкин Л.Я. Понятие и классификация следственных ситуаций // Следственные ситуации и раскрытие преступлений, Свердловск, 1975.
64. Гавло В.К. Проблемы теории и практики криминалистической методики расследования преступлений: Автореф. дис. ...д-раюрид. наук. Москва, 1988.
65. Волчецкая Т.С. Криминалистическая ситуациология, Калининград, 1997.
66. Криминалистика // под. ред. А.А. Хмырова, В.Д. Зелинского. Краснодар, 1998.
67. Герасимов И.Ф. Пути повышения эффективности методики раскрытия и расследования преступлений (к проблеме алгоритмизации деятельности следователя) // Алгоритмы и организация решения следственных задач, Иркутск, 1982.
68. Герасимов И.Ф. Теоретические проблемы раскрытия преступлений: Дис. д-раюр. наук. Свердловск, 1975.
69. Долинин В.Н. Криминалистическая характеристика и особенности расследования грабежей и разбойных нападений, совершаемых в жилище: Дис. канд. юрид. наук. Свердловск, 1989.
70. Гавло В.К. О следственной ситуации и методике расследования хищений, совершаемых с участием должностных лиц // Вопросы криминалистической методологии, тактики и методики расследования, Москва, 1973.
71. Образцов В.А., Танасевич В.Г. Понятие и криминалистическое значение следственных ситуации // Советское государство и право, № 8, 1979.
72. Драпкин Л.Я. Основы криминалистической теории следственных ситуаций, Дисс. д.ю.н. Сверловск, 1982.
73. Брылев В.И. Криминалистические аспекты концепций борьбы с наркобизнесом, Екатеринбург, 1998.
74. Лыос Р.Д., Райфа. Игры и решения, Москва, 1962.
75. Қарағанды қаласының ІІБ Орталық ПБ мұрағаты.
76. Астана қалалық Сотының мұрағаты.
77. Қостанай қаласы Прокуратурасының мұрағаты.
78. Қарағанды облысыпың ІІД Қарқаралы АІІБ мұрағаты.
79. Қызылорда қаласы Прокуратурасының мұрағаты.
80. Драпкип Л.Я. Особенности информационного поиска в процессе расследования и тактике следствия // Проблемы повышения предварительного следствия, Ленинград, 1976.
81. Шиканов В.И. Актуальные вопросы уголовного судопроизводства и криминалистики в условиях современного научного прогресса, Иркутск, 1978.
82. Закатов А.А. Криминадистическое учение о розыске,Волгоград, 1988.
83. Коновалов Е.Ф. Тактические операции и эффективность расследования, Сверловск, 1986.
84. Катин Е.К., Коновалов Е.Ф. Разработка и проведение тактических операции по розыску и задержанию преступника // перспективы развития криминалистики, Сверловск, 1991.
85. ҚР ІІМ 17.07.2007 жылғы №289қбпү «ҚР ІІМ Алқасының 2007 жылғы 12-шілдедегі №7 МА «2007 жылдың бірінші жарты жылдығындағы Ішкі істер органдарының жедел-қызметтік жұмысының қорытындылары және ҚР Мәжілісі мен Мәслихаттарына сайлауды дайындау және өткізу кезеңінде қоғамдық қауіпсіздікті қамтамасыз ету жөніидегі шаралар туралы» шешімін жариялау туралы» бұйрығы.
86. ҚР ІІМ 23.01.2007 жылғы №22қбпұ «2006 жылғы Ішкі істер органдарының жедел-қызметтік жұмысының қорытындылары және 2007 жылға арналған басым міндеттер туралы» ҚР ІІМ Алқасының 2007 жылғы 19-қаңтардағы №1 МА шешімін жариялау туралы» бұйрығы.
87. ҚР ІІМ 26.12.2007 жылғы №501қбпұ «Ішкі Істер Министрлігінің 2008 жылға арналған негізгі ұйымдастырушылық шараларының Жоспарын бекіту туралы» бұйрығы.
88. Драпкин Л.Я. Построение и проверка следственных версий: Дис. ... канд. юрид. наук. Москва, 1972.
89. Ларин A.M. От следственной версии к истине, Москва, 1976.
90. Арцишевский Г.В. Выдвижение и проверка следственных версий, Москва, 1978.
91. ПещакЯ. Следственные версии, Москва, 1976.
92. Зелинский А.Ф. Ыекоторые теоретические вопросы индивидуального прогноза и следственных версии // В кн. Проблемы предварительного следствия, №2 шығарылым, Волгоград, 1973.
93. Васильев АН. Тактический прием - следственная версия. В кн.: Следственная тактика, Москва, 1976.
94. Криминалистика. Под ред. Р.С. Белкина, Г.Г. Зуйкова. Т.2. Москва, 1970.
95. Реховский Ф Ф. Версии на первоначальном этапе расследования. В сб.: проблемы оптимизации первоначального этапа расследования преступлений, Свердловск, 1988.
96. Никитин Е.П. Объяснение - функция науки, Москва, 1970.
97. Белкин Р.С., Винберг А.И. Криминалистика и доказывание, Москва, 1969.
98. Драпкин Л.Я. Проблемы взаимодействия научных дисциплин криминалистического цикла в условия борьбы с организованной преступностью // Образователыіая политика МВД России: Проблемы и перспективы, Екатеринбург, 1998.
99. Литвинчук А.А. Роль следственных версий в раскрытии краж, совершаемых организованными группами воров-гастролеров//Актуальные проблемы борьбы с правонарушениями, Екатеринбург, 1992.

100. Мирский Д. Осмотр как следственное действие и как оперативно-розыскное мероприятие. Информационный бюллетень УВД Свердловского облисполкома, №1, 1968.
101. Сидоров В.Г. Начальный этап расследования: организация; взаимодействие; тактика, Москва, 1992.
102. Закатов А.А. О производстве начальных следственных действий. Актуальные вопросы следственной деятельности, Сверловск, 1990.
103. Александров Г.Н Некоторые вопросы теории криминалистической версии//Вопросы криминалистики, №3,1962.
104. Федоров ІО.Д. Осмотр места происшествия при обнаружении трупа с признаками насильственной смерти. Автореф. канд. дисс... М., ВШ МВД СССР, 1965.
105. Ратинов А.Р. Судебная психология для следователей, Москва, 1967.
106. Колдин В. Тактика следственного осмотра//Социалистическая за-конность, №11. 1972.
107. Лавров В.П., Сидоров В.Е. Расследование преступлений по «горячим» следам. Москва, 1989.
108. Быховский И.Е. Осмотр места происшествия, Москва, 1973.
109. Дулов А.В., Ыестеренко П.Д. Тактика следственных действий, Минск, 1971.
110. Криминалистика / Под ред. Н.П. Яблокова, В.Я. Колдина. Москва, 1990.
111. Криминалистика, Москва, 1980.
112. Шымкент қалалық Сотының мұрағаты.
113. Протопонов А.Н. Проблемы первоначального этапа расследования умышленных убийств в условиях болыного города: Дис. ...канд. юрид, наук. Москва, 1987.
114. Краткий словарь по соцологии, Москва, 1989.
115. Бутенко И.А. Анкетный опрос как общение социолога с респондентами, Москва, 1989.
116. Васильев А.Н. Следственная тактика, Москва, 1976.
117. Подоляк Я.В. Личность и коллектив. Москва, 1989.
118. Дулов А.В. Судебная психология, Минск, 1970.
119. Катин Е.К. Ситуационные особенности розыскной деятельности сотрудников правоохранительыых органов // Актуальные проблемы следственной деятельности, Свердловск, 1994.
120. Теория доказательств в советском уголовном процессе, Москва, 1973.
121. Васильев А.Н. Советская криминалистика, Москва, 1970.
122. Бирюков Б.В., Тихомиров O.K. Принятие решений как предмет методологических и психологических исследований // Козелецкий Ю. Психологическая теория решений, Москва, 1979.
123. Шульц Д. Теория нечетких множеств и многозначная логика // Фи-лософские науки, №6, 1983.
124. Шымкент қаласы Прокуратурасының мұрағаты.
125. Образцов В.А. Выявление и изобличение преступника, Москва, 1997.
126. Астана қаласының ІІБ мұрағаты.
127. О понятии восприятия: Общая психология, Москва, 1970.
128. Криминалистика, Москва, 1976.
129. Математические модели обнаружения различия. В кн.: Психофизические исследования восприятия и памяти, Москва, 1981.
130. Руководство по расследованию убийств. / под. ред. С.И. Гусева. Москва, 1977.
131. Хлюпин Н.И. Задержание и его роль в расследовании преступлений. В кн.: Ленинский принцип неотвратимости наказания и задачи советской криминалистики, Свердловск, 1972.
132. Янушенко В.И. Тактика задержания подозреваемых, Минск, 1981.
133. Шымкент облысының ІІД мұрағаты.
134. ҚР ІІМ 2007 жылғы 6 науырызындағы № 99 «Ауыр қылмыстар жасаған жасырынып жүрген қарулы қылмыскерлерді іздестіру және ұстау жөніндегі ішкі істер органдары мен ішкі әскердің күштерімен және құралдарымен өзара іс-қимыл жасасу жөніндегі «Сиреиа» Үлгі жоспарын бекіту ғуралы» бұйрығы. ҚР ІІМ 05.12.07 жылғы № 459 бұйрығымен енгізілген өзгерістермен және толықтырулармен.
135. ҚР ІІМ 05.12.2008 жылғы №457қбпұ «Шартты түрде «Тосқауыл» деп аталатын автокөлікті ұстаумен байланысты арнайы іздеу-бөгеу іс-шараларының үлгі жоспарын бекіту туралы» бұйрығы.
136. ҚР ІІМ 2009-2011 жылдарға арналған стратегиялық жоспары. 2009 жылдың 1 қаңтарыпда қолданысқа енгізілген.
137. Советская криминалистика: Теоретические проблемы, Москва, 1978.
138. Эйсман А.А. Заключение эксперта в системе судебных доказательств: Дис. ...д-раюрид. наук. Москва, 1965.
139. Селиванов Н.А. Крим. характеристики преступлений и следственные ситуации // Соц. закошюсть. № 2. 1976ж.
140. Грановский Г.Л. Криминалистическая ситуационная экспертиза места происшествия: Реф. научных сообщений на теоретическом Семинаре криминалистических чтений, Москва, 1977. №16.
141. Бердичевский Ф.ІО. Взаимодействие органов следствия и дознания как организационная система // Советское государство и право, № 12, 1973.
142. Гавло В.К., Алешин В.В. Расследование преступлений, сопряженных с отчуждением жилья граждан, Барнаул, 1998.
143. Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың Парламент палаталарының бірлескен отырысында Қазақстан халқына Жолдауы «Қазақстан халқының әл-ауқатын арттыру - мемлекеттік саясаттың басты мақсаты», Астана, 2008 жылғы 7 ақпан.
144. Карагодин В.Н., Никитина Е.В., Зашляпин Л.А. Расследование убийств, Екатеринбурғ, 1993.
145. Қарағанды облысының IIД мұрағаты.
146. Ищенко Е.П. Рекомендации по заполнению ориентировки для розыска преступника по следам обуви, Волгоград, 1985.
147. ҚР ІІМ 24.01.2008 жылғы №23 «ІІО-ның 2007 жылғы жедел-қызметтік жұмысының қорытындылары және 2008 жылға арналған басым міндеттер туралы» ҚР ІІМ Алқасының 2008 жылғы 21-қаңтардағы №1 МА шешімін жариялау туралы» бұйрығы.
148. Қазақстан Республикасы Президентінің 2007 жылғы 6 сәуірдегі N 310 «Қазақстанның 2030 жылға дейінгі Даму стратегиясын одан әрі іске асыру жөніндегі шаралар туралы» Жарлығы).
149. Қостанай қаласының IIД мұрағаты.
150. Кокурин Г.А. Организационные основы деятельности следственно-оперативных групп, Екатеринбург, 1996.
151. Андреева Г.М. Социальная психология, Москва, 1980.
152. Синиокий О.А. Виды следствснных и следственно-оперативных групп, Гос.право, № 1, 1997.
153. Герасун А. Бригадный метод расследования в советском уголовном процессе: Дис.к.ю.н. Свердловск, 1968.
154. Герасун А. Процессуальное оформление взаимодействия следователя с органами дознания // Соц. Законность, № 3, 1971.
155. Балашов А.Н. Процессуалыюе оформление взаимодействия следователя и органов дознания // Соц. законность, № 8, 1972.
156. Невмержитский Е. Как процессуально оформить взаимодействие следователя и органа дознания // Соц. законность, № 12, 1971.
157. Нагнойный Я. Еще раз о расследовании уг. дел группой следователей и органов дознания // Социальная законность, № 12, 1971.
158. Дубинский А.Я., Шосток ІО.И. Организация и деятельность СОГ, Киев, ВШМВДСССР, 1981.
159. Коновалов Е.Ф. Следственно-оперативная группа как форма взаимодействия при раскрытии преступлений и розыске скрывшихся преступников // Вопросы взаимодействия следователя и других участников расследования преступлений, Свердловск, 1984.
160. Сущенко В.Ы. Планирование и организация расследованя хищений социалистического имущества, совершаемых должностными лицами в крупных и особо крупных размерах: Автореф. дис. ...канд. юрид. наук. Киев, 1985.
161. Данов П.М. Организационные и криминалистические проблемы расследования по горячим следам: Автореф. дис. ... канд. юрид. наук. Москва, 1982.
162. Гутерман М.Л. Организационные мероприятия следователя в процессе расследования преступлений: Автореф. дис. ...канд. юрид. наук. Москва, 1982.
163. Васильев В.Н. Психологические основы повышения эффективности труда следователей: Автореф. дис. ...д-ра юрид, наук Ленинград, 1983.
164. Зеленевский Я. Организация трудовых коллективов. Введение в теорию организации и управления, Москва, 1971.
165. Герасимов И.Ф. Взаимодействие органов предварительного следствия и дознания при расследовании особо опасных преступлений: Дис. ...канд. юрид. наук. Свердловск, 1966.
166. Ратинов А.Р. Взаимодействие следователей прокуратуры с органом милиции при расследовании преступлений // Практика применения нового уголовно-процессуального законодательства, Москва, 1962.
167. Драпкин Л.Я. Понятие и классификация следственных ситуаций // Следственные ситуации и раскрытие преступлений, Свердловск, 1975.
168. Якубович. Н.Я. Предварительное расследование: методологические, уголовно-процессуальные и криминалистические проблемы. Дис. ... д-ра юрид. наук. Москва, 1977.
169. Гапанович Н.Н., Мартинович И.И. Основы взаимодействия следователя и органов дознания при расследовании преступлений, Минск, 1983.
170. Осипов А. Ф. Вопросы соотношения уголовно-процессуальной и оперативно-розыскной деятелыюсти, Свердловск, 1975.
171. Белозеров Ю.Н., Гуткин И.М. и др. Органы дознания и предварителыюго следствия системы МВД и их взаимодействия // Вопросы взаимодействия следователя с органами дознания, Москва, 1973.
172. Герасимов И.Ф. Теоретические проблемы раскрытия преступлений: Автореф. дис. ... д-ра юрид. наук. Москва, 1979.
173. Дружинин В.В., Конторов Д.С. Идея, алгоритм, решение, Москва, 1972.
174. Кремянский В.И Определение понятия системы и системного подхода, Москва, 1970.
175. Рапопорт B.C. Развитие организационных форм управления научно-техническим прогрессом в промышлешюсти, Москва, 1979.
176. Вишняков В.Г. Структура и штаты органов советского государственного управления, Москва, 1972.
177. Кавалериес А.К. Тактическое положение взаимодействия следственных и оперативных органов // Совершенствование уголовно процессуального законодательства, Рига, 1972.
178. Балашов А.Н. Взаимодействие следователей и органов дознания при расследовании уголовных дел, Москва, 1979.
179. Лузгин И.М. Следственные версии и планирование расследования // Криминалистика, Москва, 1968.
180. Дубовицкая Л.П., Лузгин И.М. Планирование расследования, Москва, 1972.
181. Олейник П.А.З Птициы А.П. Вопросы теории и практики розыска скрывшихся преступников // Криминалистика и судебная экспертиза, Вып.7, Киев, 1970.
182. Кузьмин B.C., Волков И.Н., Емельянов Ю.Н. Руководитель и коллектив: социально-психологичерский очерк, Ленинград, 1974.
183. Бородкин Ф.М., Коряк Н.М. Внимание: конфликт! Новосибирск, 1989.
184. Шепаньский Я. Элементарные понятия социологии, Москва, 1969.
185. Ершов А.А. Социально-психологические аспекты конфликта // Социальноая психология и социальное планирование. Ленинград, 1973.
186. Ковалев А.Г. Коллектив и социально-психологические проблемы руководства, Москва, 1975.
187. Возгрин И.А. О структуре методик расследования отдельных видов преступлений // Вопросы теории и практики борьбы с преступностью, Ленинград, 1974.
188. Драпкин Л.Я. Структура и функции первоначальных следственных действий в методике расследования // Методика расследования (Общие положения), Москва, 1976.
189. Драпкин Л.Я. Тупиковые ситуации в процессе раскрытия и расследования преступлеиий: теоретические и практические аспекты их преодоления // Каминский A.M. Рефлексивный анализ и моделирование как средство преодоления тупиковых ситуаций, Ижевск, 1998.
190. Организационные структуры управления производством, Москва, 1975.
191. Мамиконов А.Г. Управление и информация. гл. 3. Москва, 1975.
192. Афанасьев В.Г. Человек в управлении обществом, Москва, 1977.
193. Семенов В.Е. К проблеме понимания и классификации групп в марксистской социальной психологии // Вестник ЛГУ, № 1, 1982.
194. Федоров Ю.Д. СОГ на месте происшествия (психологические аспекты), Ташкент, 1982.

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 80 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министірлігі

Академик Е.А. Бөкетов атындағы
Қарағанды мемлекеттік университеті

Сакирова К.К.

Қылмыстарды тергеудегі іздеу тактикасының теориялық және қолданбалық мәселелері

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

050301 - Заңтану мамандығы

Қарағанды - 2015

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министірлігі

Академик Е.А. Бөкетов атындағы
Қарағанды мемлекеттік университеті

Қорғауға жіберілді
кафедра меңгерушісінің
міндетін атқарушы
доцент
_______В.Е.Сухотерин
2011ж. ___ ________

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

Тақырыбы: Қылмыстарды тергеудегі іздеу тактикасының
теориялық және қолданбалық мәселелері

050301 - Заңтану мамандығы

Орындаған: ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ...

Ғылыми жетекші:
Аға оқытушы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

Қарағанды - 2015ж.

Е.А. Бөкетов атындағы Қарағанды Мемлекеттік Университетінің заң факультетінің сырттай оқу бөлімінің студенті К.К. Сакированың Қылмыстарды тергеудегі іздеу тактикасының теориялық және қолданбалық мәселелері атты тақырыбына жазылған дипломдық жұмысына

СЫН ПІКІР

К.К. Сакированың дипломдық жұмысының тақырыбы Қылмыстарды тергеудегі іздеу тактикасының теориялық және қолданбалық мәселелері өзекті болып табылады. Соңғы жылдары, Республикамызда тіркелген қылмыстардың жалпы көлемі азайғанымен, кейбір өңірлерде қылмыс саны толастар емес. Мемлекетіміздің бірқатар аймақтарында қылмыс санының өсуі белең алуда.
Дипломдық жұмыс қылмыстылықпен күресу барысындағы іздеу жұмысының теориялық және тәжірибелік мәселелерін зерттеуге арналады. Қылмыстарды ашу мен тергеу үдерісіндегі іздеу шараларының түрлері мен олардың жүзеге асырылуы және іздеу жұмысын жүзеге асырушы жедел-тергеу топтарының ұйымдастыру-басқарушылық ерекшеліктері кеңінен талданады.
Жұмыс өзінің теориялық және практикалық жағынан маңыздылығымен ерекшеленеді. Дипломдық жұмыстың зерттеудің негізгі мақсаты-жедел-іздестіру қызметі және криминалистикалық теориялармен салыстырмалы тұрғыда талдау арқылы қылмыстылықпен күресу үдерісіндегі іздеу жұмысының жаңа ғылыми негіздерін сараптау, оған жаңаша пікір айту, баға беру. Бұл жас теория криминалистика және жедел-іздестіру қызметі теорияларымен шектеседі. Аталмыш кешенді теорияның құрылуы мен дамуы іздеу жұмысын жүзеге асыру барысында жедел-тергеу топтарын ұйымдастырудың маңызды аспектілеріне және жалпы іздеу жұмысының өзекті мәселелеріне қатысты көзқарастар құру қажеттілігін негіздейді де, қылмыстылықпен күресу үдерісінің жалпы жүйесіндегі іздеу жұмысының криминалистикалық және жедел-іздестіру бағыттарын жетілдіру бойынша жаңа ғылыми негізделген теориялық ережелер мен әдістемелік ұсыныстарды қарқынды құру жолымен ғана жүзеге асырылады.
Аталмыш мақсатқа жету үшін К.К. Сакирова дипломдық жұмысына мынадай міндеттер қойды:
- қылмыстылықпен күрестің жалпы жүйесіндегі іздеу жұмысына, оның аталмыш үдерісте алатын орны мен маңызының өзекті мәселелеріне жалпы теориялық және әдістемелік талдау жүргізу;
- іздеу жұмысының мәні мен маңызын зерттеу және осы негізде қылмыстарды ашу мен тергеу бойынша тергеу бөлімдері және криминалды полиция аппараттары тәжірибесінің маңызды жүйелерінің бірі ретінде оның түсінігін кұрастыру;
- іздеу жұмысы мен іздестіру қызметінің ұқсастықтары мен айырмашылықтарын салыстырмалы тұрғыда анықтау;
- іздеу жұмысының жеке түрлерінің қызметтік ерекшеліктерін анықтау және оның категориялық жүйесін кұру;
- қылмыстылықпен күресу барысында құрылатын іздеу болжамдарын құру және тексеру үдерісіндегі ерекшеліктерді айқындау;
- жедел-тергеу топтарының мәні мен маңызын, олардың қызметтік-мақсаттық тағайындалуын, іздеу жұмысын жүзеге асыру барысындағы ұйымдастыру-басқарушылық мәселелерін жетілдіруге бағытталған ұсыныстарды сараптау.
Жұмысты зерттеу барысында К.К. Сакирова практикадан көп мысал келтірген.
Қылмыстылықпен күресу бойынша құқық қорғау органдарының іздеу жұмысының тиімді ұйымдастырылуы мен жүзеге асырылуын қарқынды жетілдіру жолына әсер етуші факторлар кешені қарастырылды. Сонымен қатар, құқық қорғау органдары қызметінің дағды-қалыптарын айқындап көрсететін мәліметтер тереңінен зерттелді.
Дипломдық зерттеуде диалектика және тану теорияларының негізгі қағидалары қолданыс тапты. Жүйелі-құрылымдық және салыстырмалы, статистикалық талдау, жүйелі-қызметтік және жағдайлық көзқарас, сауалнама жүргізу, санаттау әдістемесі қолданылды. Қылмыстардың жеке түрлерін ашу мен тергеу бойынша жедел-тергеу топтарының жұмысы тәжірибе арқылы тексерілді. К.К. Сакирова осы саладағы ғылыми еңбектерге түбегейлі талдау жүргізе отырып, іздеу топтарының жаңа да толық түсінігін ұсынады: Іздеу топтары ішкі істер органдарының жедел қызметкерлерін және қылмыстарды ашу мен тергеу бойынша іздеу қызметінің тиімділігін арттыру мақсатында қатыстырылатын басқа тұлғаларды (жәбірленушілерді, куәларды және тағы басқаларды) қамтитын, қылмыстық іс бойынша анықталған міндеттерді шешуге арналып құралатын арнайы ұйымдастырылған құрылымдар.
Жедел-тергеу топтарын құру мен іске қосу үдерісінде туындайтын өзекті мәселелер талданып, олардың неғұрлым тиімді ұйымдастыру-басқарушылық құрылымы ретінде бағдарламалы-мақсаттық басқарумен аралас түрде ұйымдастырылған түрі ұсынылды.
Автор бірінші бөлімде қылмыстылықпен күресу үдерісінде іздеу шараларын жүзеге асырушы іздеу топтарының қызметіне тоқталған, қылмыстарды ашу мен тергеу барысында жүргізілетін іздеу-бөгеу шараларының кешенін қарстырып өткен. Екінші бөлімде іздеу-талдау, ақпараттық-бағыттау шараларының ерекшеліктері мен жедел-тергеу топтарының ұйымдастыру-басқарушылық мәселелерін қарстырып өткен.
К.К. Сакированың Қылмыстарды тергеудегі іздеу тактикасының теориялық және қолданбалық мәселелері тақырыбына жазылған бітіру жұмысына ұсыныстық сипаттағы кемшіліктерді айта кететін болсам:
1. Қылмыстылықпен күресу үдерісінде жүргізілетін іздеу-бөгеу, және ақпараттық-бағыттаушы шараларының ұйымдастырылуы мен жүзеге асырылуына ерекше көңіл бөлген.
2. Жұмыста техникалық қателіктер кездеседі.
3. Автор қылмыстылықпен күрестегі іздеу жұмысының өзекті мәселелерін шешу үшін өз ой-пікірін жеткілікті деңгейде білдірмеген.
К.К. Сакированың Жоғарыда аталып өткен кемшіліктер тек ұсыныстық сипатта берілген. Жалпы жұмыс объективті түрде, терең зерттелген, барлық талаптарға сәйкес орындалған.
Сакирова Кырмызының дипломдық жұмысына "өте жақсы" деген бағаға бағалаймын.

ҚЫСҚАРТЫЛҒАН СӨЗДЕР
ҚР - Қазақстан Республикасы
ҚК - Қылмыстық кодекс
ЖІҚ - Жедел-іздестіру қызметі
ҚІЖК - Қылмыстық іс жүргізу кодексі
ІІО - Ішкі істер органдары
КІІО - Көліктегі ішкі істер органдары
ҚАІІО - Қалалық, аудандық ішкі істер органдары
ІІМ - Ішкі істер министрлігі
ІІД - Ішкі істер департаменті
КІІД - Көліктегі ішкі істер департаменті
ЖПБ - Жол полициясының басқармасы
ЖПб - Жол полициясының бөлімшесі
ІІБ - Ішкі істер басқармасы
ҚІІБ - Қалалық Ішкі істер басқармасы
ЖІШ - Жедел-іздестіру шаралары
ААІЖ - Автоматтандырылған ақпараттық-іздеу жүйесі
ЖБО - Жедел басқару орталығы
БжҒМ - Білім және ғылым министрлігі
ӘМ - Әділет министрлігі
ҚАЖК - Қылмыстық-атқару жүйесінің комитеті
ТБ - Тергеу бөлімі
КПБ - Криминалды полиция басқармасы
КПб - Криминалды полиция бөлімі
YenҚК - Yenлттық қауіпсіздік комитеті
ТҚБ - Техникалық қызмет басқармасы
КАЕ - Криминалды ақпарат есебі

МАЗМҰНЫ

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
I-тарау. Қылмыстылықпен күресу үдерісіндегі іздеудің ұйымдастырушылық тактикалық негіздері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.1 Қылмыстылықпен күресу үдерісінде іздеу шараларын жүзеге асырушы іздеу топтарының қызметі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
1.2 Қылмыстарды ашу мен тергеу барысында жүргізілетін іздеу-бөгеу шараларының кешені ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
II-тарау. Іздеу тактикасындағы ақпараттық-бағыттау шараларының ұйымдастыру ерекшіліктері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2.1 Іздеу-талдау, ақпараттық-бағыттау шараларының ерекшеліктері ... ..
2.2 Жедел-тергеу топтарының ұйымдастыру-басқарушылық мәселелері.
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Қосымша (лар) ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
КІРІСПЕ
Дипломдық жұмыс Қылмыстарды тергеудегі іздеу тактикасының теориялық және қолданбалық мәселелеріне арналады. Қылмыстарды ашу мен тергеу үдерісіндегі іздеу шараларының түрлері мен олардың жүзеге асырылуы және іздеу жұмысын жүзеге асырушы жедел-тергеу топтарының ұйымдастыру-басқарушылық ерекшеліктері кеңінен талданады.
Тақырыптың өзектілігі: Республикамызда тіркелген қылмыстардың жалпы көлемі азайғанымен, кейбір өңірлерде қылмыс саны толастар емес. Мемлекетіміздің бірқатар аймақтарында қылмыс санының өсуі белең алуда.
Бұны 2009-2010 жылдар аралығында елімізде тіркелген барлық қылмыстардың облыстарға бөлгендегі деңгейінен (1-кесте) [дурыстап жазу керек].
Кесте 1 - 2009-2010 жылдар аралығында елімізде тіркелген барлық қылмыстардың облыстарға бөлгендегі деңгейі.

Аумақ
2009 ж. I жар.
2010 ж. I жар.

Қылмыстар- дың саны
Халықты 10 мыңға шаққандағы қылмыстылық деңгейі
Қылмыстар-дың саны
Халықты 10 мыңға шаққандағы қылмыстылық деңгейі
Астана қ.
2104
69
2551
78
Ақмола обл.
3113
90
3617
104
Ақтөбе обл.
2779
87
3135
93
Алматы қ.
6602
101
9163
134
Алматы обл.
3745
47
4818
58
Атырау обл.
1832
78
1956
80
Шығыс Қазақстан обл.
8456
124
8398
123
Жамбыл обл.
2684
58
2958
62
Батыс Қазақстан обл.
2421
82
2669
89
Қарағанды
5088
79
6330
97
Қызылорда обл.
1689
58
1933
61
Қостанай обл.
3822
90
4102
96
Маңғыстаус
1410
72
1475
72
Павлодар
4084
112
4190
115
Солтүстік Қазақстан обл.
2463
81
2530
84
Оңтүстік Қазақстан обл.
4688
42
5658
49
Республика бойынша
59777
76
68053
85
Тіркелген қылмыстар санының өсуімен қоса, қылмыстың жасалу деңгейі жоғарылады, қылмыскерлердің қылмыстарды куәларсыз, із қалдырмай жасауға іскерліктері арта түсті.
Қылмыстардың статистикалық талдауына сүйенетін болсақ, олардың өсуі республикамыздың бірқатар аймақтарында қасақана және қасақана-қинау

қылмыстардың көбеюімен ерекшеленеді. Еліміздегі күрделі саяси, қоғамдық-экономикалық және бүкіл әлемдік қаржылық-эконоикалық дағдарысқа қатысты қалыптасқан өзгерістерде қылмысқа қарсы белсенді әрекет ету мәселесі алғашқы кезектегі мемлекеттік іс-шаралар тізімінеенді. Мемлекет азаматтардың жеке және мүліктік қауіпсіздігін қамтамасыз ету міндетін қанағаттанарлық түрде атқаруға тырысатыны сөзсіз. Алайда, қоғам құқық қорғау органдарынан ойларынан шығатын статистикалық мәліметтерді емес, айқын іс-қимылдарды және солардың нәтижелерін күтуде. Бұндай сипаттағы бұрыннан туындаған талапты қолдану қылмыстардың кез келген түрімен кресу үдерісінде өзгерістер жасауға бағытталған материалды-қаржылық, ғылыми-әдістемелік және басқа да жағдайлар жасауға деген мақсат пен жүйелі көзқарас арқылы қамтамасыз етілуі қажет.
Қылмыстың құрылымдық ұйымдасуы мен қылмыстың кәсіптілігі, ауыр және аса ауыр қылмыстардың жылдан жылға өсуі қазіргі қоғам үшін қауіп төндіруде. Айқын жағдайларда жасалған қылмыстарды тек қана қылмыстық іс жүргізу заңнамасы реттейтін іс-қимылдар мен шаралар арқылы ашу және тергеу үдерісі күрделі болып қана қоймай, кейде оларды анықтау мүмкін бола бермейді.
Кейбір қылмыстар, өздерінің латенттілігіне байланысты, анықталмай қала береді. Ал көптеген қылмыстардың ашылмай қалуына негізгі себептердің бірі ретінде жасалған қылмыстардың іздерін, қылмыс жасауда сезіктілерді дер кезінде анықтамау немесе осы мақсаттағы шаралар кешенін уақытылы және тиімді жүзеге асырмау орын алады. Бұл аталған өзекті мәселе қылмыстарды тек ашу барысында ғана емес, сонымен қатар, тергеу үдерісінде жүзеге асырылатын іздеу жұмысының тиімділігіне қатысты қозғалып отыр. Осыған сәйкес, қылмыстарды ашу мен тергеу барысындағы іздеу жұмысын түбегейлі жетілдіруге бағытталған өзекті мәселелердің кешенін өндеу айрықша маңызға ие болмақ. [2.71.].
Қылмыспен күресудің тиімділігі көптеген факторларға, соның ішінде ғылыми-зерттеулердің маңыздылығын арттыруға, жедел-іздестіру қызметі теориясы мен криминалистика ғылымының қарқынды дамуына, олардың құқық қорғау органдарының тәжірибелік кызметіне жедел енгізілуіне қатысты болып келеді. Құқық қолдану тәжірибесі бұрыннан бері қылмыстарды ашу мен тергеудің ұйымдастырушылық, тактикалық, процессуалдық, соның ішінде іздеу құралдары мен әдіс-тәсілдерін жетілдіру бойынша кешендік ғылыми өндеулерді қажет етеді.
Қылмыспен күресуде тиімді нәтижелер алудың қажетті жағдайы құқық қорғау органдары қызметінің жоғарғы ғылыми және кәсіптік деңгейі, қылмыстарды ашу мен тергеудің ғылыми әдіс-тәсілдерін кеңінен жедел-тергеу тәжірибесіне енгізу болып табылады. Бұл жедел-тергеу тәжірибесін түбегейлі талдау, заң және басқа да ғылымдар кешенінің жетістіктерін қолдану негізінде
қылмыстарды ашу мен тергеу бойынша құқық қорғау органдары қызметінің
ғылыми негіздерін өңдеуді талап етеді.

Соңғы он жылда іздеу қызметінің теориясы мен тәжірибесінің өзекті мәселелерін кешегі зерттеу жұмыстары жеткілікті дәрежеде зерттелді деп айта алмаймыз. Бұл көптеген өзекті мәселелердің аз зерттелгендігіне және іздеу қызметі теориясына қатысты ой-пікірлердің қажетті деңгейде дами алмауына әкеліп соқты. Бұл, ең алдымен, іздеу қызметі теориясының неғұрлым жалпы мәселелеріне, оның интеграциялық үдерісін заңды тұрғыда зерттеуге қатысты. Біздің ойымызша, ғылыми білімдердің интеграциялық үдерісін дамыту қылмыстарды ашу мен тергеудің тиімділігін мақсатты түрде жоғарылатуға мүмкіндік береді, ал осы бағыттағы кешенді көзқарас ғылыми зерттеулердің неғұрлым жалпы және тиімді құрылымдарының нақты нысандарын анықтауға жол ашады. [3.221.].
Тергеу бөлімдері мен анықтау органдарының, дәлелдеу үдерісіне қатысушы басқа да ұйымдар мен тұлғалардың өзара іс-қимылының неғұрлым тиімді нысаны ретінде қарастырылатын жедел-тергеу топтары қызметінің негізгі мәселелерін талдау да аталмыш тақырыптың өзектілігін көрсетеді.
Зерттеудің мақсаты мен міндеттері. Дипломдық жұмыстың зерттеудің негізгі мақсаты жедел-іздестіру қызметі және криминалистикалық теориялармен салыстырмалы тұрғыда талдау арқылы қылмыстылықпен күресу үдерісіндегі іздеу жұмысының жаңа ғылыми негіздерін сараптау, оған жаңаша пікір айту, баға беру. Бұл жас теория криминалистика және жедел-іздестіру қызметі теорияларымен шектеседі. Аталмыш кешенді теорияның құрылуы мен дамуы іздеу жұмысын жүзеге асыру барысында жедел-тергеу топтарын ұйымдастырудың маңызды аспектілеріне және жалпы іздеу жұмысының өзекті мәселелеріне қатысты көзқарастар құру қажеттілігін негіздейді де, қылмыстылықпен күресу үдерісінің жалпы жүйесіндегі іздеу жұмысының криминалистикалық және жедел-іздестіру бағыттарын жетілдіру бойынша жаңа ғылыми негізделген теориялық ережелер мен әдістемелік ұсыныстарды қарқынды құру жолымен ғана жүзеге асырылады.
Дипломдық жұмыста мынадай міндеттер қойылған:
- қылмыстылықпен күрестің жалпы жүйесіндегі іздеу жұмысына, оның аталмыш үдерісте алатын орны мен маңызының өзекті мәселелеріне жалпы теориялық және әдістемелік талдау жүргізу;
- іздеу жұмысының мәні мен маңызын зерттеу және осы негізде қылмыстарды ашу мен тергеу бойынша тергеу бөлімдері және криминалды полиция аппараттары тәжірибесінің маңызды жүйелерінің бірі ретінде оның түсінігін кұрастыру;
- іздеу жұмысы мен іздестіру қызметінің ұқсастықтары мен айырмашылықтарын салыстырмалы тұрғыда анықтау;
- іздеу жұмысының жеке түрлерінің қызметтік ерекшеліктерін анықтау және оның категориялық жүйесін кұру;
- қылмыстылықпен күресу барысында құрылатын іздеу болжамдарын құру және тексеру үдерісіндегі ерекшеліктерді айқындау;

- жедел-тергеу топтарының мәні мен маңызын, олардың қызметтік-мақсаттық тағайындалуын, іздеу жұмысын жүзеге асыру барысындағы ұйымдастыру-басқарушылық мәселелерін жетілдіруге бағытталған ұсыныстарды сараптау.
Зерттеудің объектісі. Іздеу жұмысының объективті заңдылықтары және оның қылмыстылықпен күресу барысындағы теориялық, құқықтық,
ұйымдастырушылық мәселелері. Қылмыстылықпен күресу бойынша құқық қорғау органдарының іздеу жұмысының тиімді ұйымдастырылуы мен жүзеге асырылуын қарқынды жетілдіру жолына әсер етуші факторлар кешені қарастырылды. Сонымен қатар, құқық қорғау органдары қызметінің дағды-қалыптарын айқындап көрсететін мәліметтер тереңінен зерттелді.
Тәжірибелік маңызы. Қылмыстарды ашу мен тергеу үдерісіндегі іздеу жұмысын жүзеге асырудың тиімді нысандарының бірі ретінде жедел-тергеу топтарын құру мен іске қосудың теориялық және тәжірибелік мәселелерімен қатар, арнайы өнделген сауалнамалар арқылы жиналған тәжірибелік қызметкерлердің пікірлері мен құқық қорғау органдарының тәжірибесінде көрініс тапқан зерттеу объектісіне қатысты қылмыстық істерді талдау.
Теориялық және әдіснамалық негізі. Дипломдық зерттеуде диалектика және тану теорияларының негізгі қағидалары қолданыс тапты. Жүйелі-құрылымдық және салыстырмалы, статистикалық талдау, жүйелі-қызметтік және жағдайлық көзқарас, сауалнама жүргізу, санаттау әдістемесі қолданылды. Қылмыстардың жеке түрлерін ашу мен тергеу бойынша жедел-тергеу топтарының жұмысы тәжірибе арқылы тексерілді.
Зерттеу барысында біз А.Н. Балашовтың, Р.С. Белкиннің, A. В. Дуловтың, Ф.Ю. Бердичевскидің, И.Е. Быховскидің, А.Н. Васильевтің, В.К. Гавлоның,
И.Ф. Герасимовтың, Ф.В. Глазыринның, Л.Я. Драпкиннің, А.Я. Дубинскидің,
М. Ермековтің, А.А. Закатовтың, Е.П. Ищенконың, B.Н. Карагодиннің, Е.Ф. Коноваловтың, Н. К. Құсайыновтың, В.П. Лавровтың, А.М. Лариннің, И.М. Лузгиннің, Қ.Б. Манаповтың, В.А. Образцовтың, Л.Д. Самыгинның, Н.А. Селивановтың, В.И. Шикановтың, Ю.И. Шостоктың, Н.П. Яблоковтың, Н.Я. Якубовичтың және жедел-іздестіру қызметі, криминалистика, заң психологиясы, логика, қызметті ұйымдастыру мен тиімді басқару және зерттеу теориясы, сонымен қатар қазіргі ғылымның осы және басқа да салаларында танымал ғалымдардың еңбектері басшылыққа алынды.
Дипломды жұмыстың қалыпты-құқықтық негіздерін Қазақстан Республикасының Конституциясы, Қазақстан Республикасы Президентінің Қазақстан халқына жолдаулары, қазіргі заңнамалар, қылмыспен күресуді және заңдылықты, құқықтық тәртіпті нығайту сұрақтары бойынша Қазақстан Республикасының қалыпты-құқықтық актілері құрайды.

1 Қылмыстылықпен күресу үдерісіндегі іздеудің ұйымдастырушылық-тактикалық негіздері
1.1 Қылмыстылықпен күресу үдерісінде іздеу шараларын жүзеге асырушы іздеу топтарының қызметі
Әрине, еліміздегі заңға қарсы іс-қимылдарды, демек, қылмыстылықпен күресу барысында ұйымдастырушы-басқарушылық сипаттағы қиындықтарды жою тергеушілер мен жедел қызметкерлердің іздеу-барлау және ақпараттық-зерттеу қызметін жүзеге асыру мен жетілдіруге, олардың тактика-психологиялық мүмкіндіктерін маңызды түрде арттыруға жағдайлар туғызады. Бұл, өз кезегінде, құрылған іздеу топтарымен қылмыстарды ашу мен тергеу үдерісінде қалыптасқан жағдайларды тиімді шешу нәтижелелерін және іздеу-бөгеу шараларының тиімділігін арттырады.
Іздеу топтары дегеніміз - ішкі істер органдарының жедел қызметкерлерін және қылмыстарды ашу мен тергеу бойынша іздеу жұмысының тиімділігін арттыру мақсатында қатыстырылатын басқа тұлғаларды (жәбірленушілерді, куәларды және т.б.) қамтитын, қылмыстық іс бойынша анықталған міндеттерді шешуге арналып құралатын арнайы ұйымдастырылған құрылымдар.
Біз Л.Д. Самыгиннің пікірін қостай отырып, іздеу-бөгеу шараларын ұйымдастыру мен жүзеге асыру үдерісін - тек іздеу ғана емес, сонымен қатар, іздеу болжамдарын құрумен, іздеу кестелерімен, іздеу міндеттерін шешу тәсілдерімен, қылмыс жасауда сезіктілердің орналасу орнын болжаумен және оларды анықтап, ұстаумен қамтамасыз етілетін ойлы қызмет деп түсінеміз.
Кейбір ғалымдардың пікірлеріне сүйенсек, нақты осы іздеу топтарымен зерттелетін іздеу жағдайы ғана криминалистика мен жедел-іздестіру қызметі теориясының жалғаспалы ынтымақтастығы мен өзара әрекеттестігіне жол ашады, себебі бұл ғылыми санат олардың шиеленісу аймағында орналасқан. Екі ғылымның ғылыми аппараттарына тергеу жағдайларының бір түрі ретінде іздеу жағдайын, өзекті мәселелі жедел-іздестіру жағдайын [4,19.]. және басқаларын енгізу, біздіңше, екі жеке ғылымның ынтымақсатығы мен өзара әрекеттесігіне объективті тұрғыдан әсер етеді, криминалистика ғылымын қылмыстарды ашу мен тергеу үдерісіндегі құқық қорғау органдарының тергеу және жедел аппараттарымен іздеу қызметінің ұйымдастырылуы мен жүзеге асырылуы туралы біліммен маңызды түрде толықтырады.
Іздеу жағдайы іздеу-бөгеу жұмысының кез келген кезеңіндегі іздеу және басқа да сипаттағы ақпараттардың көлемімен анықталады. Аталмыш ақпараттардың толық түрде тіркелуі, әсіресе, шаралардың мақсатын анықтауда, оған жету нұсқаларын таңдауда, тергеуші мен жедел қызметкердің мүмкіндіктер кешенін анықтауда, олармен таңдалған іс-қимыл нұсқасын жүзеге
асыруда маңызыды.
Қылмыстырды ашу мен тергеу барысында тергеуші мен қызметкердің іздеу

қызметінде қарыс әсер етуші деп аталатын күрделі жағдайлар туындайды. Ол өзіндік факторлар тізбегімен мінезделеді, мысалы: уақыт пен ақпараттың аздығы, іздеу жағдайының белгісіздігі мен болжамды мінезі, қабылданушы шешімдер үшін жоғары жауаптылық. Ең алдымен, оларға келесілерді жатқызуга болады:
әр түрлі объектілердің, демек, жедел көңіл бөлінетін ақпарат қайнар көздері бар екендігінің әр дәрежелі болжамдығы;
іздеудегі объектілердің нақты сипаттамаларының жоқтығы;
іздеудеғі объектілердің жоғалып кету мүмкіндігі;
мақсатқа жетпеуді негіздейтін жағымсыз салдардың пайда болу мүмкіндігі.
Жедел-тергеу тәжірибесінің талдауына сәйкес, іздеу топтары іздеу-бөгеу шараларын жүзеге асырудың үйымдастырушы-басқарушылық нысанын қатаң өңдейді де, алынған ақпаратты қылмыстарды ашу мен тергеу барысында жүзеге асырады.
Іздеу топтары тек процессуалды ақпаратты ғана емес, жедел көңіл бөлінетін қайнар көздер мен арналардан алынған құпия хабарламалардағы, бақылау мәліметтеріндегі және тағы басқа ақпараттарды өңдейді және жүзеге асырады. Сонымен қатар, іздеу топтары ақпараттың нағыз (субъективті) үлгісімен қатар (жәбірленушінің, куәлардың, сезіктілердің, айыпталушылардың және тағы басқа тұлғалардың айғақтары), материалды-ақпараттық бекітілген үлгісін (оқиға болған жерді қарау уақытында және басқа да тергеу іс-қимылдарын жүргізу барысында табылған іздер) өңдейді де, қылмыстарды ашу мен тергеу үдерісінде қолданады.
Олардың қызметі жедел көңіл бөлінетін ақпарат қайнар көздерін анықтауға, олардан жедел кеңіл бөлінетін тұлғалар туралы ақпарат жинап, қылмысқа қатысы бар деп сезіктелген жеке тұлғаларды анықтау мен ұстауға бағытталған іздеу-бөгеу шараларының кешенін жүзеге асыруды қамтиды және қылмыстың тек криминалистикалық сипаттамаларына ғана негізделіп құрылуы екіталай, сонымен қатар қылмыстылықпен күресу үдерісінде қалыптасушы жағдайларды да ескерген жөн.
Қылмысты ашу мен тергеу үдерісінде қалыптасатын жағдайларды зерттеу мен бағалау тергеуші мен жедел қызметкердің ойлану қызметінің логикалық, эвристикалық және сезімталдық нысандарында жүзеге асырылады. Бұл үдеріс жеке іздеу шараларын немесе олардың кешенін, тергеу іс-қимылдарын және нақты міндеттерді шешуге арналған басқа да шараларды жүргізу үшін шешім шығару мақсатында болжамды объектілер, демек, жедел көңіл бөлінетін ақпарат қайнар көздері туралы мәліметтерді жинау, өңдеу және бағалау түрінде көрініс табады.
Криминалистикада М. Г. Каминскийдің тұжырымдарына сүйене отырып, ұйымдасқан қылмыстық топтарға тән криминалды жағдайлардың әр түрлі аспектілері қарастырылады немесе криминалды құрылымдардың қылмыстық

істі тергеуге қарсы әсер етуінде туындайтын тергеулік жағдайлардың белгілері талданады [5,139.].
Іздеу қызметіндегі іздеу-бөгеу шараларына белгісіздік элементтері тән. Олардың бірыңғай шешімдері болмағандықтан, ең алдымен, ақпараттың
аздығынан, оның әр түрлі бағалануынан және қарсылығынан қиындықтар туындайды.
Іздеу-бөгеу қызметіндегі жедел көңіл бөлінетін ақпарат қайнар көздерін іздеуде белгісіздіктің мінездемесі мен ерекшеліктерін зерттеу ұғынушылық көзқарастың мол маңызын көрсете біледі, себебі бұл қызметтің субъектісі нақты анықтау мүмкін емес жағдайларда әрекет етеді де, қиын жағдайға душар болады.
Ғұлама ғалымдар Б.В. Бирюков пен О.К. Тихомировтің пікірлері бойынша, бұл үдеріске белгісіздік факторын енгізу оның тану-психологиялық және тәжірибелі-праксиологиялық мазмұнын байытады [6, 470.].
Белгісіздіктерді жою тәсілін таңдау жұмысы күрделі болып қана қоймай, шығармашылықты талап ететін үдеріс. Себебі ол іздеудегі объект туралы тексерілген және мағыналы ақпарат болмағанда жүзеге асырылады.
Д. Щульц іздеу жағдайының осы белгісіне назар аудару, әсіресе ғылыми зерттеудің жедел көңіл бөлінетін ақпарат қайнар көздерін іздеу үдерісінде ұйымдастырушылық - басқарушылық, тактиқалы - психологиялық және
Логикалық тану әдістері мен тәсілдерін жалпылаудағы маңызының молдығын атап көрсеткен [7,121.].
Бірақ, бұл жерде белгісіздік факторларының әсерінен толығымен құтылу мәселесі қозғалып тұрған жоқ (тәжірибеге сай, бұл мүмкін емес), керісінше, іздеу жағдайын тиімді шешу бойынша нақты шешімдер мен тәжірибелік іс-қимылдар кешенін таңдау мақсатында, оны терең талдау мен бағалау қажеттілігі туралы пікірлер айтылуда.
Пайда болу нысандары мен мазмұны бойынша белгісіздік бірқалыпты жаратылыс емес. Осымен байланысты, ұғынушылық және қоғамдық қызмет үдерісіндегі белгісіздіктің көлемді де жан-жақты аймағы бар екенін ұмытпаған жөн, сондықтан тергеуші мен жедел қызметкер қылмыстық іс бойынша іздеу-бөгеу шараларын жоспарлау мен жүзеге асыру барысында оларды есепке алуы қажет.
Сөйтіп, іздеу-бөгеу қызметінің жүйесін құрушы факторлар ретінде бірнеше объектілерді қарастыруға болады: жедел көңіл бөлінетін ақпарат қайнар көздері және қалыптасқан іздеу жағдайының мінездемесі. Мұны қылмыстық іс жүргізу заңдылықтарын назарға ұстай отырып, Г.М. Миньковскийдің: қылмыстық іс бойынша дәлелденуі міндетті жағдайлар - қылмыстық істі дұрыс ашуға және кез келген нақты жағдайда сот өндірісінің міндеттерін шешуге арналған зерттелуші жағдайдың маңызды белгілері мен байланыстарын керсететін жағдайлар жүйесі деген пікірімен тұжырымдауға болады [8,139.].
Бұлардың қатарына төмендегі мәселелерді жатқызуга болады:
қылмыстың жағдайы (қылмыстың жасалу уақыты, орны, тәсілі және

басқа да жағдайлары);
айыпталушының қылмыс жасауда кінәлілігі, жасалған іс-қимылдың ниеті;
жауаптылықтың дәрежесі мен сипатына әсер ететін және айыпталушының жеке тұлғасын мінездейтін жағдайлар;
қылмыспен келтірілген зардаптың сипаты мен көлемі;
- қылмыс жасауға себеп болған жағдайлар.
В. А. Образцов аталмыш мәселелерді түбегейлі талдауға алған [9,16.]. Оның пікірінше, бұл жағдайлардың жеткілікті де жоғары дәрежедегі түсініктер болып табылады. Осы тұрғыда қылмыстардың криминалистикалық сипаттамасы олардың элементті-компоненттік құрамын анықтайды:
қылмыскер;
мақсаттар мен міндеттер;
ниет;
дәлелдеудің заты;
қылмыстық мақсатқа жету құралдары (іс-қимылдар, қылмыс жасау тәсілдері, қылмыс құралдары және т.б.);
қылмыстың механизмі мен салдары;
жасалған іс-қимыл (қимылсыздық) пен салдардың арасындағы себептік байланыс.
Бұл тұжырымдармен келісуге болады, бірақ ол нақтылау мен қосымшаларды қажет етеді. Іздеу топтарының іздеу-бөгеу шараларын жүзеге асыру бойынша қызметіне тек криминалистикалық мінездеме ғана емес, қылмыстың қылмыстық-құқықтық, жедел-іздестіру сипаттамалары, қылмыс болған аймақтағы жедел жағдайлар да негіз бола алады.
Әрқилы жедел көңіл бөлінетін ақпараттың үлгісін өңдеу мен жүзеге асыру, біздіңше, іздеу жағдайының мазмұнына байланысты келесі нысандарда жүргізіледі:
Бірінші нысан: Бұл - жәбірленушіден қылмыскерге, куәдан қылмыскерге, сезіктіден, айыпталушыдан қылмыскерге, демек, іздеу жүргізуде жедел көңіл бөлінетін ақпарат қайнар көздерін қолдану арқылы қылмыскерге шығу (қылмыскердің немесе ұрланған мүлікті болжамды сатушының бейнесі). Мысалы, Астана қаласының дүкенінде жасалған қалта ұрлығын ашу барысында жәбірленуші сөмкесінен ұялы телефоны мен ақшасының ұрланған нақты уақыты мен жерін айта алмады. Бірақ, өзінің маңайында бір күдікті жасөспірім баланы жиі байқағанын түсіндірді. Өкінішке орай, жәбірленуші оған көңіл бөлмеген, оның бойы мен жасын шамалағанмен, нақты сыртқы пішіні мен киінген кимін сипаттай алмады, фоторобот құру да тиімсіз болып шықты, алайда, тікелей кездессе, танитынын айтты. Жүргізілген алғашқы іздеу қызметі оңтайлы нәтиже бермеген соң, соңғы үміт іздеу-бөгеу шараларын жүзеге асыруда болды. Жедел-тергеу тобының мүшелері мен қосымша қызметкерлер алып дүкенді қоршап, шығуға бағытталған адамдардың ішінен сезіктіге бойы мен жас жобасы

бойынша сәйкес тұлғаларды іріктеп, оларды жәбірленушіге тануға ұсынып отырды. Жәбірленуші болса, дүкен ішінде жедел қызметкермен бірге іздеу қызметіне қатысты. Нәтижесінде, жәбірленушімен сезікті танылып, сыртқы қарауда қалтасынан ұрланган ұялы телефон табылды. Тергеу іс-қимылдарымен кінәсі дәлелденді. [10.].
Бұл нысанға қатысты, В.А. Образцов өзінің ғылыми еңбегінде тануға сипаттас іздеу шаралары қылмыскердің болжамды пайда болар орындарында оның бейнесін ойша құрастырушының көмегімен жүзеге асырылуы қажет
екенін атап өтеді [11,74.].
Қылмыстарды ашу мен тергеу барысындағы іздеу-бөгеу шараларын жүргізудің негізін калаушы бағыты болып қылмыскердің ақпараттық үлгісі саналады. Сол уақытта, іздеу топтары іздеу жүргізудің басқа да ақпараттық үлгілерін қолдануы мүмкін.
Екінші нысан: Бұл нысан іздеу-бөгеу шараларын жүргізу барысында жедел көңіл бөлінетін ақпарат қайнар көздерін қолдану мүмкіндігі болмаған немесе аталғандардың жоқтығымен (жәбірленуші немесе куә өліп қалған, өлтірілген және тағы басқа себептермен) байланысты жағдайларда жүзеге асуы мүмкін: жалған жәбірленушіден қылмыскерге, болжамды жәбірленушіден қылмыскерге. Сонымен қатар ұқсас немесе латентті қылмыстарды (көптеген зорлау қылмыстары бойынша жәбірленушілер құқық қорғау органдарына арызданбайды) зерттеуге ерекше кәңіл бөлінген жөн. Мысалы, Астана қаласының орталық көшелерінде кешкі уақытта жиі жасалына бастаған тонау қылмыстарын ашу үдерісінде жәбірленушілердің барлығы қылмыскердің кенеттен пайда болғанына байланысты, оның ешқандай белгілерін сипаттай алмады. Жедел-тергеу тобының мүшелері кешкі уақытта аталған қылмыстардың негұрлым жиі жасалу аумақтарында жалған жәбірленушіні қолдану туралы шешім қабылдады. Жедел қызметкерлер аталған жұмысты бір жұма бойы кешкі сагат 19:00-ден 23:00-ге дейін жүргізуді жоспарлады. Жалған жәбірленушіге қымбат ұялы телефон мен бағалы әйел сөмкесі табылды, қолына бір бөтелке сыра әперіліп, жүріс-тұрысын мас күйдегі қызға ұқсату өтініші орын алды. Нәтижесінде, іздеу шаралары жоспарланған мерзімнің алтыншы күнінде сезікті ұсталды [12].
Іздеу топтары, тәртіпке сай, қылмысты ізін суытпай ашу мүмкін болмаған жағдайда, қылмыстық іс бойынша құрылады. Тергеу тәжірибесіне жүргізілген талдауымызға сүйенсек, тергеу барысында сезіктінің сыртқы белгілері, қылмыстың жасалу тәсілі және қоғамға қауіпті іс-қимылдың басқа да кейбір жағдайлары (сезіктіде іздердің қалып кетуі немесе жүріс-тұрыс белгілері) анықталғанда, нақты қылмысты ашу үшін іздеу топтары құрылуы мүмкін. Осымен бірге, аталған белгілер тиімді іздеу үдерісін қиындататын шамаға жуық мінезде болуы мүмкіи. Жоғарыда көрсетілгендей, іздеу объектісінің тек толық анықталғанында ғана іздестіру үдерісі жүзеге асырылады. Іздеу топтарының іздеу-бөгеу жұмысын ұйымдастыру үшін белсенді іздеу режимі қолданылады.

Іздеу қызметінің негізін ұқсастықты, бірыңғайлықты, айырмашылықты анықтайтын және психологиялық операцияларды таңдау бойынша шешім қабылдауды қамтитын қабылдау үдерісі құрайды.
Психология ғылымында, қабылдау - қабылданушы (зерттелуші) объектіні зерттеуге және оның көшірмесін кұруға бағыттаған іс-қимылдардың кешені ретінде түсінік алады. Қабылдау үдерісі іздеу және тану іс-қимылдарына бөлінеді [12, 231.].
Криминалистика, педагогика мен психофизикада өзара жақын мағыналас бірнеше термин кездеседі: тану, сұрап білу, табу, айырмашылығын табу және т.б. [13, 63.].
Айырмашылығын табу үдерісі мындай тәртіпте жүзеге асырылады:
іздеу тобының жұмысын ұйымдастыру барысында нақты міндеттерді анықтау;
дайындық үдерісінде сакталған ақпаратты еске түсіру немесе, керісінше, жедел көңіл бөлінетін ақпарат қайнар көздерінің ойдағы бейнелерін құру;
есіне түсірген объектілерді, ойдағы бейнелер мен заттарды біріктіру, салыстыру;
іздеу объектілерін тану немесе танымау.
Іздеу топтарының іздеу-бөгеу шараларын жүзеге асыру барысындағы негізгі міндеттері:
белгілері бойынша іздеудегі қылмыскерлерге ұқсас тұлғаларды анықтау, ал оларды тапқан кезде, ұстау;
қылмыскерді жаңа, әсіресе, ұқсас қылмыс үстінде ұстау;
денесінде немесе киімінде қылмыстың іздері бар тұлғаларды анықтау;
қылмысқа қатысты болуы мүмкін тұлғаларды әрқилы жүріс-тұрыс белгілері бойынша анықтау. [14, 44.].
Іздеу топтарының іздеу-бөгеу қызметін ұйымдастыру мен жүзеге асыру үдерісі өзінің ерекшеліктері мен айтарлықтай қиындықтарына ие. Себебі, топ мүшелері нақты қылмысқа қатысты тұлғаларды тек анықтап қана қоймай, сонымен қатар, сондай тұлғаларды ұстап, ішкі істер органдарына жеткізулері қажет.
Мұндай жағдайларда, іздеу топтарының, демек, күрделі жағдайларда тиімді бағыт алушы жоғары білікті, мамандандырылған қызметкерлерден құралған белсенді құрылымдардың іздеу-бөгеу жұмыстары төмендегідей аумақтарда жүзеге асырылуы мүмкін:
қылмыстың болжамды жасалатын аумақтарында;
қылмыскердің болжамды қозғалыс бағыттарында;
қылмыскердің болжамды тұрғын-жай немесе жұмыс орны аумағында (мөлтек, аудан, ауыл немесе кәсіпорын, ұйым, мекеме және олардың орналасу аумағы).
Сонымен қатар, қарастырушы жағдайлардағы іздеу топтарының қызмет ету аумақтары болып қалалар мен ауылдардың көшелері, үйлердің аулалары, қоғамдық көлік аялдамалары, саябақтар және тағы да басқа жедел көңіл

бөлінетін объектілер табылуы мүмкін. Кейбір жағдайларда, іздеу топтары көршілес орналасқан зауыттарда, кәсіпорындарда, мекемелерде, ұйымдарда және өзге де жерлерде іздеу-бөгеу шараларын жүргізуі мүмкін.
Әр бір қалыптасқан жағдайда, іздеу топтарының іздеу-бөгеу қызметін ұйымдастыру қылмыстың түріне, оның жасалу орны мен уақытына, сонымен қатар тергеудегі қылмыстық істің басқа да жағдайларының кешеніне тәуелді болып келеді.
Іздеу-бөгеу шараларын жүзеге асыру үдерісінде болжамды сезіктіні анықтау мен ұстау үшін іздеу топтарының бірнеше түрі құрылуы мүмкін. Бұл, ең алдымен, жаңа қылмыстың болжамды жасалу мүмкіндігіне және қылмыскердің болжамды қозғалыс бағыттарына тәуелді.
Өздерінің құрамдары бойынша іздеу топтары төмендегідей түрлерде
құрылуы мүмкін:
куәлармен, жәбірленушілермен және басқа да тұлғалармен біріккен ішкі істер органдарының қызметкерлері;
арасындағы біреуі алдаушының рөлін орындайтын ішкі істер органдарының қызметкерлері (қылмыскерді қылмыс үстінде ұстау үшін алдаушының, демек, жалған жәбірленушінің рөлін оған қызметтік өтілі мен сыртқы белгілері бойынша неғұрлым сәйкес келетін қызметкер ғана орындай алады).
Заң әдебиеттерінде, іздеу топтары қызметінің тиімділігін арттыру мақсатында жәбірленушілерді, куәларды және басқа да тұлғаларды қатыстыру қажеттілігі, сонымен қатар, аталған тұлғалардың көмегі олардың сезіктіні жақсы есіне сақтап қалған немесе оны сыртқы белгілері бойынша тану мүмкіндігі бар жағдайларда қолданғаны оңтайлы нәтижелерге әкелетіні көрініс алады [15,133.].
Жәбірленушілердің, куәлардың және басқа да тұлғалардың өмірі мен денсаулығына қатер төнетін жағдайларда, оларды іздеу топтарының жұмысына қатыстыруға қатаң тыйым салынады.
Сонымен қатар, іздеу топтары жұмысының үдерісінде келесі тәртіпті қатаң сақтаған жөн:
қылмыскерді анықтау бойынша шараларды өзгелерден жасырын түрде жүзеге асыру;
қылмыскерге белгілері және жүріс-тұрысы бойынша ұқсас тұлғалардың, мүмкідігінше, барлығын анықтау;
өзгелерге, топ мүшелеріне және, әсіресе алдамшының рөлін орындаушы қызметкерге деген зиян келтіруші жағдайларды жою шараларын жүзеге асыру;
қылмыскердің жаңа қылмыстар жасау мүмкіндігін жою.
Іздеу тобының іздеу-бөгеу жұмысы басталмас бұрын, төменде көрсетілген ұйымдастырушылық сипаттағы сұрақтарды шешіп алган жөн:
іздеу топтарының саны мен олардың құрамын анықтау;
топ (топтардың) мүшелеріне, сонымен қатар, белгіленген шараларға

қатысушы басқа да тұлғаларға тиісті міндеттерін түсіндіру;
топ мүшелерін қылмыскердің белгілерімен және жүріс-тұрыс ерекшеліктерімен толық түрде таныстыру;
топ мүшелерін анықталған бағыттарға, аумақтарға, тұрғылықты жерлерге, кәсіпорындық және әкімшілік объектілерге бекіту;
іздеудегі тұлғаның субъективті портреттерін, фотороботтары мен фотосуреттерін көбейту;
топ жұмысы үшін қажетті криминалистикалық, жедел және басқа да арнайы техникалық құралдарды дайындау;
топтың және оның жұмысына қатысушы тұлғалардың жағдайға сәйкес жасырыну мүмкіндіктерін қамтамасыз ету.
Осы аталған мәселелерді шешкеннен кейін ғана, іздеу тобы өз жұмысына кіріскені жөн.
Іздеу топтары жұмысының тактикалық аспектілерінің өзіндік ерекшеліктері
бар. Аталған мәселе топ мүшелеріне деген өздерінің қызметтік қатыстылығын өзгелерден құпияда ұстау қажеттілігімен түсіндіріледі. Ең маңыздысы - бұл өзінің ішкі істер органдарына қатыстылығын мұқият жасыру және өзін білдіріп қоймау.
Іздеу топтарының қарастырылу үстіндегі жұмысын дұрыс және мұқият ұйымдастыра білу, нәтижесінде, қылмыстың тез және толық ашылуына ықпал етеді.
Іздеу тобымен жүзеге асырылған іздеу-бөгеу шараларының нәтижелері мәлімдемемен құжатталады. Оны топ жетекшісі толтырады да, аталмыш құжатта топтың барлық жұмыс үдерісін және алынған нәтижелерді, ал кейбір жағдайларда, үйымдастырушылық және тактикалық сипаттағы ұсыныстарын көрсетеді.
Сөйтіп, қылмыстарды ашу мен тергеу барысында іздеу-бөгеу шараларының кешенін ішкі істер органдарының жедел қызметкерлері және қылмысты ашу мен тергеу бойынша іздеу-бөгеу жұмысының алдына қойылған мақсаттарына неғұрлым тиімді жету үшін қолданылатын, басқа да тұлғаларды қамтитын, сонымен қатар қылмыстық іс бойынша қойылған бірқатар міндеттерді шешуге арналып арнайы үйымдастырылған кұрылымдар, демек, іздеу топтары жүзеге асырады.
Аталған қызметті аткару барысында іздеу топтарымен жүргізілетін іздеу-бөгеу шараларын жүзеге асыру үдерісінде көптеген күрделі қиындықтар туындайды. Дегенмен, іздеу қызметін жүзеге асырушы іздеу топтарымен айқын да тиімді іздеу болжамдарын құрылып, сапалы деңгейде іздеу кестелері қолданылады. Аталмыш жұмыстың дұрыс үйымдастырылу жағдайында, қалыптасқан іздеу міндеттерін тез де толық шешуге, демек, қылмыс жасауда сезіктілер мен кінәлілердің орналасу орнын неғұрлым жақын дәрежеде болжау мен анықтауға және оларды неғұрлым қысқа мерзімде ұстауға ықпал ететін жағдаяттар кешені қалыптасады да, бұл арқылы көрсетілген қиындықтар шешіледі. Сонымен қатар іздеу қызметіне қатысушы тұлғалардың әрқайсының жеке қауіпсіздігін қажетті деңгейде қамтамасыз ету мәселесіне де көңіл бөлген жөн. Себебі бұл бағытта жүргізілетін

жұмыс қылмыстарды ашу мен тергеу барысындағы іздеу қызметінің оңтайлы нәтижелер беріне маңызды түрде жол ашады.
Ал, қылмыстарды ашу мен тергеу барысындағы іздеу қызметінде жүргізілетін іздеу-бөгеу шаралары кешенінің ғылыми-теориялық тұрғыда санатталуын және оларды үйымдастыру мен жүзеге асыру үдерісінде кездесетін тәжірибелік сипаттағы ерекшеліктерді жұмысымыздың алдағы тараушасында зерттейміз.
3.2 Қылмыстарды ашу мен тергеу барысында жүргізілетін іздеу-бөгеу шараларынық кешені
Қылмыстарды ашуда және тергеуде жүзеге асырылатын іздеу қызметінде алатын орны маңызды болғандықтан, әр түрлі жедел көңіл бөлінетін ақпарат

бар. Аталған мәселе топ мүшелеріне деген өздерінің қызметтік қатыстылығын өзгелерден құпияда ұстау қажеттілігімен түсіндіріледі. Бұл сұрақтар, өкінішке орай, жедел аппараттардың қызметтік құпиясын құрайтын себептен, диссертацияда қарастырылмайды. Ең маңыздысы - бұл өзінің ішкі істер органдарына қатыстылығын мұқият жасыру және өзін білдіріп қоймау.
Іздеу топтарының қарастырылу үстіндегі жұмысын дұрыс және мұқият үйымдастыра білу, нәтижесінде, қылмыстың тез және толық ашылуына ықпал етеді.
Іздеу тобымен жүзеге асырылған іздеу-бөгеу шараларының нәтижелері мәлімдемемен құжатталады. Оны топ жетекшісі толтырады да, аталмыш құжатта топтың барлық жұмыс үдерісін және алынған нәтижелерді, ал кейбір жағдайларда, үйымдастырушылық және тактикалық сипаттағы ұсыныстарын көрсетеді.
Сөйтіп, қылмыстарды ашу мен тергеу барысында іздеу-бөгеу шараларының кешенін ішкі істер органдарының жедел қызметкерлері және қылмысты ашу мен тергеу бойынша іздеу-бөгеу жұмысының алдына қойылған мақсаттарына неғұрлым тиімді жету үшін қолданылатын, басқа да тұлғаларды қамтитын, сонымен қатар қылмыстық іс бойынша қойылған бірқатар міндеттерді шешуге арналып арнайы үйымдастырылған кұрылымдар, демек, іздеу топтары жүзеге асырады.
Аталған қызметті аткару барысында іздеу топтарымен жүргізілетін іздеу-бөгеу шараларын жүзеге асыру үдерісінде көптеген күрделі қиындықтар туындайды. Дегенмен, іздеу қызметін жүзеге асырушы іздеу топтарымен айқын да тиімді іздеу болжамдарын құрылып, сапалы деңгейде іздеу кестелері қолданылады. Аталмыш жұмыстың дұрыс үйымдастырылу жағдайында, қалыптасқан іздеу міндеттерін тез де толық шешуге, демек, қылмыс жасауда сезіктілер мен кінәлілердің орналасу орнын неғұрлым жақын дәрежеде болжау мен анықтауға және оларды неғұрлым қысқа мерзімде ұстауға ықпал ететін жағдаяттар кешені қалыптасады да, бұл арқылы көрсетілген қиындықтар шешіледі. Сонымен қатар іздеу қызметіне қатысушы тұлғалардың әрқайсының жеке қауіпсіздігін қажетті деңгейде қамтамасыз ету мәселесіне де көңіл бөлген жөн. Себебі бұл бағытта жүргізілетін жұмыс қылмыстарды ашу мен тергеу барысындағы іздеу қызметінің оңтайлы нәтижелер беріне маңызды түрде жол ашады.
Ал, қылмыстарды ашу мен тергеу барысындағы іздеу қызметінде жүргізілетін іздеу-бөгеу шаралары кешенінің ғылыми-теориялық тұрғыда санатталуын және оларды үйымдастыру мен жүзеге асыру үдерісінде кездесетін тәжірибелік сипаттағы ерекшеліктерді жұмысымыздың алдағы тараушасында зерттейміз.
3.2 Қылмыстарды ашу мен тергеу барысында жүргізілетін іздеу-бөгеу шараларынық кешені
Қылмыстарды ашуда және тергеуде жүзеге асырылатын іздеу қызметінде алатын орны маңызды болғандықтан, әр түрлі жедел көңіл бөлінетін ақпарат
қайнар көздерін іздеу жүйесінде сан қилы іздеу-бөгеу іс-шараларының кешенін үйымдастыру мен жүргізуге ерекше көңіл бөлінеді.
Торауылдың нақты анықтамасы көптеген әдебиеттерде кездеспесе де, бұл іздеу іс-қимылы, кейбір ғылыми еңбектерде, қылмыскерді ізін суытпай іздеудің өзекті мәселелерін қарастыру талпыныстарында анық көрініс табады [130, 134-135 66.].
С. И. Ожеговтің сөздігіне көз салсақ, оның торауылды қарсыласқа қүтпеген жерден шабуыл жасау максатында жасырын орналасу ретінде анықтағанын байқауға болады [19, 189 б.].
Бұл іздеу шарасы тек анықтаулы жағдайларда және оны қолдануға қажетті мән-жайлар туындағанда ғана жүзеге асырылады.
Біздің пайымдауымызша, торауыл дегеніміз - қылмыскердің немесе басқа да тұлғаларды ұстау және қылмысты ашу мен тергеу мақсатында олардың болжамды пайда болар жерлерін жасырын бақылау.
Торауыл, өзінің жүзеге асырылу жагдайларына байланысты, төмендегідей жерлерде ұйымдастырылуы мүмкін:
қылмыс жасалған жерде;
қылмыскердің болжамды пайда болуы және ұқсас қылмыстар жасауы мүмкін жерлерде;
қылмыстық жолмен табылған бағалы заттардың, мүліктер мен қару-жарықтың жасырылған орындарында, сонымен қатар, тінту жүргізілетін жерлерде;
сезіктінің, оның туысқандарының, басқа байланыстарының және онымен қарым-қатынастағы басқа да тұлғалардың мекен-жайы бойынша (бұл іздестіру шараларына жатады).
Қарастырылудагы іздеу шарасын жүргізуге дайындъщ барысында жедел қызметкерлермен бірге тергеуші мынадай үйымдастыру шараларын жүзеге асыруга тиіс:
торауылдың орналасу орны бойынша рекогнасцировка (зерттеу) жүргізу;
торауылды үйымдастыру бойынша жоспарды өңдеу;
ұсталуға тиісті болжамды тұлға туралы мәлімет алу және оны талдау (тергеуші қылмыс жасауға дайындалып жатқан тұлғалар туралы, нақты қылмыс уақыты және басқа да жағдайлар жайлы толык ақпаратқа ие болмаған жағдайда, торауыл арқылы қылмыскерлерді ұстау талпынысы көптеген қиындықтар туғызады);
торауылға нақты қатысушы қызметкерлерге (топтарға) мақсаттары мен міндеттерін түсіндіру;
қажетті жедел, криминалистикалық (фотоаппаратура, іздеу приборлары) және арнайы техникалық құралдарды (байланыс, бақылау және т.б.) дайындау;
топ мүшелерінің қаруларын дайындау және соңғысының жарамдықтарын тексеру.
Торауыл орналасатын жерді зерттеудің топ мүшелері арасындағы міндеттерді бөлу жұмысындағы маңызы мол.
Бұндай жерлерді зерттеу мақсатында жедел аппараттардың мүмкіндіктерін, олардың құралдары мен әдістерінің кешенін пайдаланған жөн, себебі осындай
жолмен ғана тергеуішге кажетті тиімді ақпарат көлемі жасырын түрде алынады.
Негізгі міндет - торауылды жүзеге асырушы топты өзгелерден жасырын түрде орналастыру уақыты мен тәсілін анықтап алу.
Дәл осы мәселеге байланысты, торауыл жоспарында барлық жағдайлар мен топ мүшелері мұқият қарастырылады. Сонымен қатар жоспарда тұлғаны ұстаумен байланысты тергеу іс-қимылдары мен жедел-іздестіру шараларын жүзеге асыру ерекшеліктері де қамтылуы қажет,- деген Н. И. ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.