Алпамыс батыр жырын оқыту арқылы тәрбие жұмыстарының құзыреттілігін арттыру

ЖОСПАР:
І КІРІСПЕ
1.1АЛПАМЫС БАТЫР ЖЫРЫ ТУРАЛЫ
ІІ НЕГІЗГІ БӨЛІМ
2.1 ЖЫРДЫҢ ӘДЕБИЕТТЕГІ ОРНЫ
2.2 АЛПАМЫС БАТЫР» ЖЫРЫН ОҚЫТУ АРҚЫЛЫ ТӘРБИЕ ЖҰМЫСТАРЫНЫҢ ҚҰЗЫРЕТТІЛІГІН АРТТЫРУ
ІІІ ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

«Алпамыс батыр» жыры қазақ халқының ауыз әдебиетіне жатады және жырдың қазақша бірнеше нұсқалары бар. М. Ғабдулин «Алпамыс батыр» жырының жиналуы мен зерттелуі тураы былай деп жазады: «…«Алпамыс» қазақ еліне, әсіресе оңтүстік қазақтарына, ертеден таныс, көп заман бойына ауызша айту арқылы тараған көне жырдың бірі бола тұрса да, тек өткен ғасырдың аяқ кезінде ғана хатқа түсіп, баспа жүзіне шықты. Жырдың бір вариантын алғаш рет Жүсіпбек қожа Шейхұлы Исламов деген кісі 1899 - жылы Қазан қаласында бастырып шығарды. Содан кейін жырдың осы варианты өзгеріссіз 1901, 1905, 1907, 1910, 1912, 1914, 1916 жылдары қайта басылды. Жырдың бұл вариантында айтылатын негізгі әңгімелер Алпамыстың Гүлбаршынға үйленуі, Тайшық ханға аттануы. Ұлтанды жеңуі жайында болатын…» (М.Ғабдуллин,«Қазақ халқының ауыз әдебиеті», Алматы, «Мектеп» баспасы, 1974- жыл, 169 -170 беттер).

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
1.Ә.Қоңыратбаев «Әдебиетті оқыту методикасы», Алматы,1985
2.Ә.Көшімбаев «Қазақ әдебиетін оқыту методикасы», Алматы, 1969
3.Т.Ақшолақов «Мектепте әдеби шығарманың компоненттерін оқыту», Алматы, 1974
4.Т.Жұмажанова «Оқушылардың оқырмандық қызығушылығын арттыру мәселелері», Алматы, 1982
5.Қ.Бітібаева «М.Әуезовтің Абай жолын оқыту», Алматы, 1989
6.С.Қалиев «Мектепте Ғ.Мүсірепов шығармаларын оқыту жолдары», Алматы, 1974
7.С.Тілешова «Әдебиет сабағында жұмыстары», Алматы, 1971

Пән: Педагогика
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

жОСПАР:
і кІРІСПЕ
1.1аЛпамыс батыр жыры туралы
ІІ Негізгі бөлім
2.1 Жырдың әдебиеттегі орны
2.2 АЛПАМЫС БАТЫР ЖЫРЫН ОҚЫТУ АРҚЫЛЫ ТӘРБИЕ ЖҰМЫСТАРЫНЫҢ ҚҰЗЫРЕТТІЛІГІН
АРТТЫРУ
ііі қорытынды
пайдаланған әдебиеттер тізімі

Кіріспе
Алпамыс батыр жыры қазақ халқының ауыз әдебиетіне жатады және жырдың
қазақша бірнеше нұсқалары бар. М. Ғабдулин Алпамыс батыр жырының жиналуы
мен зерттелуі тураы былай деп жазады: ...Алпамыс қазақ еліне, әсіресе
оңтүстік қазақтарына, ертеден таныс, көп заман бойына ауызша айту арқылы
тараған көне жырдың бірі бола тұрса да, тек өткен ғасырдың аяқ кезінде ғана
хатқа түсіп, баспа жүзіне шықты. Жырдың бір вариантын алғаш рет Жүсіпбек
қожа Шейхұлы Исламов деген кісі 1899 - жылы Қазан қаласында бастырып
шығарды. Содан кейін жырдың осы варианты өзгеріссіз 1901, 1905, 1907, 1910,
1912, 1914, 1916 жылдары қайта басылды. Жырдың бұл вариантында айтылатын
негізгі әңгімелер Алпамыстың Гүлбаршынға үйленуі, Тайшық ханға аттануы.
Ұлтанды жеңуі жайында болатын... (М.Ғабдуллин,Қазақ халқының ауыз
әдебиеті, Алматы, Мектеп баспасы, 1974- жыл, 169 -170 беттер).
Алпамыс батырдың қалмақтармен соғысқан сәті жырда былай суреттеледі:
... Астында Шұбар секірді,
Жазым болып кетер деп,
Үстінде бала бекінді,
Шынжыр арқан,темір тор,
Жүн- жүн болған секілді.
Тағы шұбар бұлқынды,
Үстінде бала жұлқынды,
Қамалап тұрған қалмаққа,
Жалғыз бала ұмтылды.
Енді қалмақ сасады,
Қақпаның аузын ашады.
Біріне бірі қарамай,
Қақпаға құлып сала алмай,
Бет бетімен қашады.
Алдыңғы жағын қалмақтың
Арт жағы келіп басады...
...Көк орданың басында,
Көк өзеннің қасында,
Тайшық хандай ханына
Алпамыс берен айқасты.
Қарсыласып қалысты,
Тайынбай найза салысты.
Біріне бірі ылағып,
Екі найза қағысты.
Осы менен екеуі
Біраз жерге барысты.
Найзаларын тастасып,
Қылышпенен салысты.
Ат үстінен жүгіртіп,
Бірін бірі шабысты...
Жасөспірімдерді ерлікке, батырлыққа, Отанды сүюге тәрбиелеуде Алпамыс
батыр жырының маңызы зор. Алпамыс туған елін шет ел басқыншыларынан
қорғауда ерен ерлігімен халық сүйіспеншілігіне бөленген тұлға. Алпамыстың
бауырларына деген ыстық ықыласы жырдың өн бойында өрбіп, өріліп отырады.
Бауырларына деген махабаты да Отанын шексіз сүйетінін дәлелдеп тұр. Алпамыс
батырдың бойындағы патриоттық сезім былай өріледі:
Қарсы ұмтылды Алпамыс,
Ақ тұйғындай құнтиып.
Ауадан құйған тұйғындай,
Бір ұрып кетті сыпырып.
Ұшып кетіп кәлласы,
Денесі қалды отырып...Алпамыстың жауына деген ымырасыздығы қалмақтың Таймас
деген батырын жекпе-жекте өлтіруінен анық байқалады. Таймастың жеңілуі :
Ұшып кетті кәлласы, денесі қалды отырып... – деп суреттеледі.
М. Ғабдуллин: ... Ә.Диваев Алпамыстың бір вариантын Жиенмұрат
Бекмұхамедовтан жазып алып, Бұрынғы өткен заманда Жиделі-Байсын деген
жерде өткен Алпамыс батырдың хикаясы деген атпен 1901-жылы бастырып
шығарды. Жырдың бұл варианты (нұсқасы, 3. К) Алпамыстың Гүлбаршынға
үйленуімен аяқталады...-деп жазды.
Белгілі фольклоршы Әубәкір Диваевтың Жетісу жеріне келіп қазақ халқының
ауыз әдебиетін жинағаны белгілі. Оның Тарту атты жинағы қазақ
фольклорының біріне жатады.
Қазақтың белгілі жазушысы С. Мұханов та қазақ фольклорын жинап, кітап
етіп бастыруда көп еңбектенді. Кеңес үкіметі құрылғаннан соң қазақ батырлар
жырын жинақ етіп шығару қолға алынды. Бұл игі істе С. Мұханов аз
еңбектенген жоқ Бұл жөнінде М. Ғабдуллин былай деп жазды: ... 1922-жылы Ә.
Диваев Алпамыс жырын қайта бастырып шығарды. Ал 1939- жылы Батырлар
атты жинақ шықты. Оның редакциясын басқарған, сөз басын жазған С. Мұханов
еді. Ол Алпмыс жырын жаңа жинаққа енгізгенде, жырдың еларасында айтылып
келген және бұрын баспа жүзінде шыққан нұсқаларын шебер біріктірді де,
тұтас бір жырға айналдырды...
Алпамыс батыр жырында Алпамыс пен Тайшық ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.