Фольклорлық практика есебі

Пән: Тілтану, Филология
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 25 бет
Таңдаулыға:

А қосымшасы Форма ФП 042-13-1. 20. 10-2008-2

Оқу (фольклорлық) іс-тәжірибе есебі

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ ШӘКӘРІМ атындағы СЕМЕЙ MEMJIEKETTIK УНИВЕРСИТЕТІ

Кафедра_

(атауы)

Мамандық _

(атауы)

ІС-ТӘЖІРИБЕ ЕСЕБІ

(іс-тәжірибе түрі)

(іс-тәжірибеден өтетін орны)

Студент

(тобы, курсы) (қолы, мерзімі) (Аты-жөні)

Кәсіпорыннан тағайындалған

жетекші

(қолы, мерзімі) (Аты-жөні)

Университеттен тағайындалған

жетекші

(қолы, мерзімі) (Аты-жөні)

Комиссия мүшелері

(қолы, мерзімі) (Аты-жөні)

Бағасы

Семей

2013

Мазмұны:

1 КІРІСПЕ . . . 3-4

2 Қазақ фольклорының тарихы және оның зерттелуі . . . 5-6

3 Тарихи жырлар . . . 7-9

4 Халық өлеңдері . . . 10-12

5 Мал-мүліктеріне байланысты аңыздар . . . 13-14

6 Ертегілер . . . 15-16

7 Батырлар жыры . . . 17-18

8 Айтыстар . . . 19

9 Ұлы Отан соғысы кезіндегі халық поэзиясы . . . 20-21

10 Қорытынды . . . 22

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі . . . 23

Кіріспе

Біздің бүгінгі тақырып кең көлемдегі, халық жадында терең сақталатын, әдебиет кеңістігінде ұзақ өмір сүретін мұра. Фольклор ағылшын сөзі «халықтың ауызша шығарған шығармасы» деген ұғымды білдіреді. «Ауыз әдебиеті» терминімен қатар қолданылады. Ал, ауыз әдебиеті (фольклор) халық арасында ауызша туындаған, ауызша тараған және ауызша сақталған шығармала жиыны.

Ауыз әдебиетінің ерекшеліктері:

Шығарманың авторы ауыздан ауызға көшу барысында біртіндеп ұмытылады;

Бір шығарманың бірнеше нұсқасы болады;

Синтаксистік, лексикалық, қайталаулар жиі кездеседі.
Бүгінгі күні жеке тұлғаны Қазақстандық патриотизм мен отансүйгіштік
Оның басты құндылықтары - ана тілі, ұлттық рух,
Президенттің Жолдауында ең мықты 50 елдің қатарына кіру
Қазақстанды Отаным деп таныған әр азаматтың осыған өз
Қазақстан Республикасының “Білім туралы” Заңында “Білім беру жүйесінің
Қазастан Республикасы Білім министрлігі ұсынған “Тәлім-тәрбие тұжырымдамасында” қазақ халқының ауыз әдебиеті үлгілері жайла деректер берілген.
Академик М. К. Қозыбаев бүгінгі ұрпақты ерлікке баулудың ұлтжандылыққа тәрбиелеудің
Қазақтың ұлан-байтақ даласын біздің ата-бабаларымыз сан ғасыр “Найзаның
Өз ұлтына деген патриотттық сезімді қазақ ағартушылары Ш. Уалиханов,
Елжандылық сезімінің объектісі мен қайнар көзі - Отан
Педагогика мен тәрбиенің, халықтың ұстанымын ғылыми тұжырымдаған орыс
Ғасырлар бойы дамып, қалыптасқан және өркендей беретін халық
Әр халықтың тәлім-тәрбиелік мұрасы - бұл ұлттық мәдениеттің
Ғасырдан ғасырға жалғасып келе жатқан халқымыздың озық тәрбиелік
Халқымыздың өзінің бүгінгі биік, озық мәдениетіне оңайлықпен жетпеген.
Халықтың бай мұрасын, соның ішінде қазақ фольклорын оқушыларды
Ерлік дегеніміз не? Ерлік адамның ерік-жігер қасиеттерінің ішіндегі
Ал ерлікке тәрбиелеу - жас ұрпақтың, қоғамның міндеті.
Адамзат баласының ежелден келе жатқан ортақ мүддесінің бірі
Қазақ халқының да сан ғасырлық тарихи мәдени жетістіктерінің
Халық педагогикасының озық үлгілері бала бітімін жетілдіру, ана
Қорыта айтқанда, патриоттық тәрбиені ойға алғанда бірінші санаға
Асылында, отансүйгіштік қасиетті қалыптастыруға әсер ететін факторлар -
Ұлттық сезім - өзінің ұлттық өкілділігін мойындай отырып
Ұлттық мақтаныш - ұлттық материалдың, әлеуметтік һәм мәдени
Ұлттық парыз - Отанға деген сүйіспеншілік, сыртқы жаулардан
Бағамдасақ, патриотизм - адамның туа біткен биологиялық қасиеті
Ұлттың сана-сезімімен ана тілін білу де, жері әм
Патриотизмнің маңызды бөліктерінің бірі: онымен етене байланысып жатқан
Патриоттық тәрбие, ұлттық намыс, ұлттық сана-сезім рухани байлықтан
Өркениетті елдер көшіне ілесуді асқақ мұрат тұтқан әрбір
Қай заманда болмасын, адамзат алдында тұратын ұлы мұрат-міндеттердің
Білімді, ойлы-пайымды, мәдениетті, іскер, еңбекшіл азамат тәрбиелеуді адамзаттың
Еліміздің көркейіп, өркениетті елдер қатарына қосылып, халықаралық деңгейге
Отанымыз аумағының бүтіндігін сақтау, халықтың тыныштығын алатын
Қазіргі уақытта қоғамның дамуына байланысты оқушыларға білім беру,
Өзге халықтар сияқты, қазақ елінің де бала тәрбиесі
Қоғамға, халқына тигізер пайдасы бар, өмірге деген дұрыс
Қазіргі халқымыздың рухани оянуы, рухани тәуелсіздік жолындағы іс-әрекеті
Бұл зерттеу жұмысының жазылу барысында қазақ фольклоры жанрларындағы
Ежелден тәрбие құралы міндетін өтеп келе жатқан халықтық
Халқымыз адамгершілік, сыпайылық, үлкенге құрет, кішіге қамқорлық сияқты
Әрбір халықтың рухани азығының қайнар бұлағы - оның
Ұлан байтақ жерін қорғап, елдігін сақтаудың басты шарттарының бірі болып табылады.

Түптеп келгенде фольклорлық мұраны жинау және жарыққа шығару халықтың тұрмыс- тіршілігін, әдет-ғұрпын, салт-санасын, наным-сенімін, дүниетанымын білудің негізгі дерек көзіне айналды. Ал 20 ғасырда фольклорды жинау мен жариялау жұмысы, мейлі ол идеологияның құралына айналса да, мемл. тарапынан қолдау тапты. 20 ғасырдың басындағы Ә. Диваев бастаған бірнеше экспедициялардан бастап, жер-жерден жинау жұмысы үздік-создық күні бүгінге дейін жалғасып келеді. сұраныстары. Көшпелі қоғамның мұндай қажеттіліктерін жан-жақты әрі тұтастай атқарған өнер ауыз әдебиеті болады. Фольклор үлгілерін жинау ісі оны жарыққа шығару жұмыстарымен қатар жүріп жатты. 19 - 20 ғасырлардың басында Қазан, Уфа қалаларында қазақтың батырлық жырлары, діни және ғашықтық дастандары көптеп жарық көрді. “Ер Тарғын, “Қыз Жібек”, “Алпамыс”, “Бозжігіт”, “Мұңлық - Зарлық”, “Шәкір - Шәкірат” т. б. жыр- дастандар дүркін-дүркін қайта басылып шықты. Ал, кеңестік дәуірде ауыз әдебиетітінің көптеген үлгілері белгілі бір түзетулер мен редакциялауларға ұшыраса да, көпшілікке жол тапты. [13] Эпостар, дастандар, ертегілер, аңыз-әңгімелер, мақал-мәтелдер, айтыстар, шешендік сөздер, жұмбақтар т. б. тізбелі болып та, жеке де жарыққа шығып келеді. Бұлардың ішінде, әсіресе, “Алпамыс”, “Қозы Көрпеш - Баян сұлу”, “Қыз Жібек”, “Қамбар батыр”, “Қобыланды батыр” эпостарының екі тілдегі ғыл. (қазақша және орысша) басылымының шығуы фольклор текстол-сындағы ірі жетістік болды. Бұған қоса ауыз әдебиетінің көптомдық басылымын (1997 жылға дейін 17 томы шықты) шығару қолға алынды. М. Әуезов, Е. Ысмайылов, Қ. Жұмалиев, М. Ғабдуллин, Ә. Қоңыратбаев, Ә. Марғұлан, Б. Кенжебаев, М. Дүйсенов, Н. Төреқұл, Р. Бердібаев, М. Мағауин, С. Қасқабасов т. б. ғалымдардың бірнеше іргелі еңбектері жарық көрді. Ауыз әдебиетінің тарихы мен методологиясы жан-жақты зерттелді. Қазақ ауыз әдебиетініңнің озық үлгілері кәсіби ұлттық өнердің өзге түрлері (опера, театр, кино, кескіндеме т. б. ) үшін де қайнар бұлақ, құнарлы тақырып саналады. Ауыз әдебиетінің кейбір жанрлары қазіргі заманға сай жаңа сипаттармен дамып келеді.

Қазақ фольклорының тарихы және оның зерттелуі

Қазақ фольклорының тарихы» деген ұғым мен зерттеу дәл өз мағынасында осы уақытқа дейін арнайы түрде күн мәселесіне қойылған емес. Оның бірнеше себебі болды. Біріншіден, ғылымда фольклорды жеке көркем жүйесі бар, көп өзіндік белгілерімен ерекшеленетін руханият деп түсінбей, оны көркем әдебиеттің бір саласы деп ұғыну орныққан еді. Соның салдарынан фольклор тарихы - әдебиет тарихы деп қарастырылып жүрді. Екіншіден, фольклортану ғылымының өзі де көп уақыт бойы әдебиеттанудың ішінде жүрді және сол әдебиеттанудың теориялық, әдіснамалық амал-құралдарына сүйеніп, соларды пайдаланып келді. Әлбетте, одан ол үлкен зиян шеккен жоқ, бірақ фольклордың көптеген қасиетін толық тани алмады. Үшіншіден, әдебиет тарихы жүйелі түрде, кезең-кезеңге бөлініп зерттелді де, фольклор синхронды түрде, бізге жеткен қалпы бойынша сипатталып, оның тарихи даму жолдары, қандай дәуірлерді бастан кешкені ескерілмеді, жеке-жеке жанрлар ғана зерттеліп жүрді. Әрине, фольклордың, дәлірек айтқанда, қай шығарманың нақ қай жылы немесе қай ғасырда туғанын, оның қандай өзгеріске ұшырағанын дөп басып айту мүмкін емес. Сол себепті де бұрынғы Кеңес Одағы тұсындағы ғалымдар да, қазіргі кезеңдегі оқымыстылар да фольклордың тарихын дәуір-дәуірге бөліп зерттеуге көп бармады, ал барған күннің өзінде маркстік-лениндік әдіснамадан шыға алмай, таптық формациялар бойынша қарастыруға мәжбүр болды. Бірақ бұл жол тұрпайы социологияға ұрындырды. Мәселен, 1950-1960 жылдар аралығында орыс фольклортану ғылымында орыс фольклорының тарихына арналған бірнеше еңбек жарық көрді. Бұл кітаптарда фольклордың тарихы феодализм дәуіріндегі, капитализм кезеңіндегі, совет тұсындағы деп жіктеліп қаралды да, әр дәуірлеудің өзі ғасырлар мен нақты жылдарға бөлінді және фольклордың тарихы көркем ойдың даму тұрғысынан емес, әлеуметтік тұрғыдан, езілуші таптың шығармашылық қабілетін дәріптеу мақсатында зерттелді. Кезінде ол еңбектер үлкен сынға да ұшыраған болатын. Қазақ ғалымдары да қазақ фольклорының тарихына арналған алғашқы үлкен еңбекті 1948 жылы жарыққа шығарды. Бұл еңбек те (қолжазба күйінде-ақ) кезінде сынға ұшырады, бірақ сын ғылымнан аулақ, саяси-идеологиялық сипатта болды да, аталмыш кітап «зиянды» деп танылып, ғылыми айналымнан алынып тасталды. Ал, шындығына келгенде, бұл еңбек - үлкен жұмыстың игілікті бастамасы еді, өйткені, сол тұстың өзінде-ақ қазақ әдебиетінің тарихын бірнеше том етіп жазу көзделген-ді. Сөз жоқ, бұл кітап - өз дәуіріне тән ғылыми тұжырымдарға сүйенді, сондықтан оның теориялық сапасынан гөрі идеологиялық, саяси ұстанымы басым болды. Дей тұрғанмен, бұл еңбекте фольклордың тарихын жанрлар арқылы зерттеуге талпыныс болғанын айтпасқа болмайды. Мәселен, тоғыз бөлімнен тұратын томның бірінші бөлімі қазақ фольклорының зерттелуіне арналса, содан кейінгі екінші бөлімді пайда болу мерзімі жағынан ең көне деп есептелетін ғұрыптық фольклор мен ескі діни нанымдарға, сондай-ақ шаруашылыққа байланысты туған жанрлар құрайды: салт өлеңдері; мал, шаруашылық туралы өлеңдер; дін салт өлеңдері; наурыз; бақсы сарыны; бәдік, арбау, жалбарыну; жарамазан және жарамазанның батасы; үйлену салт өлеңдері: әдет, салт; тойбастар; жар-жар, сыңсу-жұбату; беташар; мұң, шер өлеңдері: қоштасу, естірту, көңіл айту; жоқтау. Осыдан әрі қарайғы бөлімдер: ертегілер; батырлық жыры; ғашықтық жырлары; айтыс өлеңдері; шешендік сөздер; тарихи өлеңдер; қазақ совет фольклоры деп берілген. Аталған бөлімдер, негізінен, фольклордың ХХ ғасырға жеткен күйіндегі көркем жанрларды қамтыған, алайда, мұнда ол жанрлардың қай дәуірде қандай күйде болғаны сөз болмайды, неден, қайдан пайда болғаны, қалыптасу барысында нелерге сүйенгені айтылмайды. Сондай-ақ «Қазақ совет фольклоры» деген жеке бөлімнің болуы - зерттеушілердің сол тұстағы одақтық фольклортану мен әдебиеттануға тән ұстанымды басшылыққа алғанын айқын аңғартады. Мәселен, осы бөлімнің тараушалары мынадай: революциялық күрес кезеңіндегі өлең, жырлар; ауылды советтендіру жөніндегі өлең, жырлар; колхоз, өнеркәсіп өміріне байланысты халық әдебиеті; терме, мақалдар; қазақтың халық әдебиетіндегі Ленин, Сталин образы; ерлік туралы жырлар; халық әдебиетіндегі Аманкелді образы; Отан соғысы кезінің жырлары.

ҚОРЫТЫНДЫ Көріп тұрғанымыздай, тараушалардағы проблемалар азаматтық тарихтың ізімен, таза әдебиеттану шарттарымен қарастырылған және талданған шығармалардың дені - авторлық өлеңдер мен жырлар. Олар түгелдей таптық, советтік идеология тұрғысынан бағаланып, фольклорға ғана емес, бүкіл әдебиетке тән көркемдік-эстетикалық құндылығы жағынан қарастырылмаған. Сонымен қатар бұл бөлімде сол кездегі концепцияға сәйкес халық ақындары шығармашылығы мен фольклордың ара жігі ашылмай, біртұтас халық әдебиеті деп ұғыну орын алған. Сондықтан Ақмолда, Күдері, Жамбыл, Сәттіғұл, Иса, Нұрлыбек сияқты ақындардың өлеңдері совет фольклоры үлгісінде қаралған. Соның салдарынан бар деп есептелген совет фольклорының өзін дәуірлеу түгелдей дерлік ХХ ғасырдағы тарихи-қоғамдық кезеңдерге сәйкестендіріліп, фольклор өмір ағымына сай жедел өзгеріп отыратын рухани дүние емес екені ескерілмеген. Ал, «совет фольклоры» деген ұғымға келсек, ол көпке шейін ғылымда мойындалып келді.

Тарихи жырлар

Қазақ фольклорының тағы бір қомақты бөлігін тарихи жырлар құрайды. Тарихи жырларда кейде оқиғалар жазба тарих сарынына сәйкес баяндалса, екінші бір тұста қиялдау, көркемдік жинақтау түрінде беріледі. Түркі халықтарына ортақ, ноғайлы заманының тарихи жырларына Едіге батыр жайындағы жыр, аңыздар жатады. Бұл жыр қазақ, ноғай, қарақалпақ, башқұрт, татар, көшпелі өзбектер, алтайлықтарда сақталған. Сәкен Сейфуллиннің сөзімен айтқанда: "Қоспа ертектерін, жапсырма "кереметтерін" былай алып тастағанда, қазақтың ескі ел әдебиетіндегі бұл Едіге батыр әңгімесінен Алтын Орда іріп-шіри бастаған кездегі заманның оқиғаларына меңзейтін бірсыпыра жайттар көрінеді". Едігенің ұрпақтары саналатын Орақ, Мамай, Қарасай, Қази жайындағы жырлар, "Шора батыр" , "Ер Сайын" тарихта болған ноғайлы елі тұлғаларына арналған жырлар.

Қазақтың тарихи өлеңдерінің қалың жұртқа белгілісінің бірі - "Елім-ай" өлеңі. Белгілі фольклортанушы Рахманқұл Бердібайдың сөзімен айтқанда: "Бір замандағы ел басына душар болған қайғылы оқиғаның елесіндей бұл шығарма тек көркем мұра ғана емес, саяси құжаттың орнына да жүргендей". Бұл мұңлы өлең - 1723 жылы жоңғарлар шапқыншылығынан қойдай қырылып, бөкендей ауған қазақтың "Ақтабан шұбырынды, Алқакөл сұлама" заманының тарихи шығармасы. Зерттеушілер бұл өлең ұзақ жырдың тек ел аузында сақталып қалған үзіндісі деп есептейді. Осы жырдың тобықты Топыш ақын айтқан екен деген нұсқасы 86 жолдан тұрады. Жырда қазақ елінің кіндік жері ретінде Қаратаудың аталуы тегін емес, өйткені XV ғасырдан бері "қазақ" деген атпен құралған халықтың әкімшілік, мәдени, діни орталығы Қаратау, Түркістан болғаны белгілі.

XVII ғасырдың соңында, яғни "Ақтабан шұбырындыдан" бұрын жоңғарлар қазақ жеріне бірнеше жорық жасаған. Ол шабуылдарға тойтарыс берген қазақ қолдарын басқарған Төле би, Жәнібек, Қасым, Әбілмәмбет сияқты ел билері мен хандарының ерлігі баяндалатын жырлар әлі Қазақ әдебиеті қолжазбалары қорында зерттеушілерін күтіп жатыр.

XVIII ғасырдағы тарихи жырларға Абылайға арналған жырлар, "Қабанбай батыр", "Бөгенбай", "Шақшақұлы ер Жәнібек", "Олжабай батыр", "Сырым батыр", "Арқалық батыр", т. б. жатады. Бұл жырларда, негізінен алғанда, қазақ батырларының жоңғарларға қарсы күресіндегі ерлік жолы баяндалады. Бұл жырларда жыр арналған батырлардан басқа батырлар туралы да деректер кездеседі.

XIX ғасырдың тарихи оқиғаларын суреттейтін жырлар да мол. Оның ішінде Кенесары-Наурызбай бастаған халықтық қозғалысқа арналғандары - "Қиса Наурызбай төре" , "Кенесары - Наурызбай дастаны" , "Кенесары поэмасы" , "Қиса Наурызбай төрені" Жүсіпбек Шайхисламұлы, "Кенесары-Наурызбай" дастанын Хан Кененің жорықтарына қатысқан, барлық оқиғалардың куәсі болған Нысанбай жырау шығарған. Кенесарыға арналған, оның ерлік жолын дәріптеген, көбіне авторлары белгісіз жоқтау, мақтау өлеңдері де аз емес.

XIX ғасырдың тарихи өлеңдеріне "Исатай-Махамбет", "Бекет батыр", "Жанқожа", "Досан батыр", "Еңлік-Кебек", "Қалқаман- Мамыр", "Өтеген батыр", "Сұраншы батыр" жырларын жатқызуға болады.

Ығылман Шөрековтің "Исатай-Махамбет" атты шығармасында Жәңгір хан мен Исатай, Махамбеттің арасындағы күрес, 1836-1838 жылдардағы Кіші жүздегі халық қозғалысының тарихы баяндалса, "Жанқожа батыр" жырында қазақтардың Хиуа хандығы мен Ресей отаршылдарына қарсы күресі, "Бекет батыр", "Досан батыр" жырларында Маңғыстау өңіріндегі осы аттас батырлардың тарихи ерліктері жырланған. Бұл жырларда тарихи шындық эпостық өсірелеумен астасып, араласып отырады.

XIX ғасырдың екінші жартысында Ресей империясының отарлық езгісіне қарсы Есет Көтібаровтың, Жанқожа Нұрмағанбетовтің, Досан Тәжиевтің көтерілістері жаншылып, отарлық саясат әбден күшейген кезде Шортанбай Қанайұлы, Мұрат Мөңкеұлы, Нарманбет, Әбубәкір Кердері, т. б. өлеңдері тым мұңды, тым күйрек сарындағы шығармалар еді. Шортанбай бастаған бұл ақындарды кезінде "Зар заман ақындары" деп кінәладық та, шындығында, бұлар заманға қатты наразы, қазақтың, елдің, жердің, діннің болашағын ойлап күйзелген ақындар еді. Мысалы, Мұрат ақын:

Еділді тартып алғаны -

Етекке қолды салғаны.

Жайықты тартып алғаны -

Жағаға қолды салғаны, -

десе, Шортанбай:

Елді алды, елді алды,

Есілді алды, жерді алды,

Енді алмаған не қалды? -

дейді.

Кезінде Сүйінбай Аронұлы, одан соң Жамбыл Жабаев жырлаған "Өтеген батыр", "Сұраншы батыр" жырлары Жетісу жерінен шыққан XVIII ғасырда Жоңғар шапқыншылығына, XIX ғасырдың ортасында Қоқан басқыншыларына қарсы күрескен батырлар жөніндегі эпостық өлең шежіре.

1916 жылғы ұлт-азаттық көтерілісі жөнінде сол көтерілістерді көзбен көрген Омар Шипиннің, Кенен Әзірбаевтың, Есдәулет Кәндековтің, Сәт Есенбаевтың, Жамбыл Жабаевтың өлең-жырлары тарихи деректердің бір бөлігін құрайды.

Сонымен, көне мифтер, аңыз-әңгімелер, эпостық жырлар, тарихи жыр-өлеңдер - мұның бәрі де қазақтың тек әдеби туындылары ғана емес, әрқайсысында еліміздің тарихының табы, бедері бар тарихи деректер, тарихи қайнар-бұлақтар деп қарастырған жөн. Бұл мәселелерді белгілі әдебиетші-фольклоршыларымыз қарастырған. Бірақ Ә. Марғұланнан басқа маман тарихшылар бұл телегей-теңіз деректерге қажетті мән бере алмай келеді. Бұл мәселелердің болашақ зерттеушісі сендер деп білеміз, жас буын!

Әлеуметтік-тұрмыс эпосы

Қазақтың эпостық мұрасының қомақты бір бөлігі - әлеуметтік-тұрмыс эпосы , оны кейде лиро-эпостық поэмалар дейді. Бұл шығармаларда ерлік, батырлық, ел қорғау мақсаты емес, жеке бастың мүддесі - махаббат еркіндігі мәселесі алға шығады. Кезеңдік дамуы жағынан алып қарағанда, ғашықтық жырлар архаикалық, қаһармандық эпостан кейін туындаған шығармалар. Фольклортанушылардың пікірінше, лиро-эпостық мұра көне эпостан жазбаша романға өтер жолдағы аралық саты, аралық деңгей.

ҚОРЫТЫНДЫ

Соңғы кезге дейін қазақтың лиро-эпосы ретінде " ҚозыКөрпеш - Баян сұлу " , "Қыз Жібек" , "Айман-Шолпан" секілді санаулы жырлар ғана ауызға ілініп келген. Соңғы жылдары мұндай шығармалар қатарына қазақ халқына кең тараған, түп-төркіні шығыс елдерінен келсе де қазаққа төл туындысындай етене жақын болып кеткен бір топ ғашықтық жырларды да жатқызып жүр. Олар: "Жусіп-Зылиха" , "Ләйлі-Мәжнүн" , "Құсрау-Шырын" , "Сейфілмәлік" , "Таһир - Зухра" , "Бозжігіт" , т. б. Лиро-эпостық жырлардан, әсіресе тіні қазақ топырағында қалыптасқан жырлардан халықтың әдет-ғұрып, салт- санасы туралы ұшан-теңіз мәлімет алуға болады. Әлі де болса тарихшы-этнографтар халқымыздың өмір салтының, әдет-ғұрыптарының осы бір деректерін толық пайдалана алмай келеді.

Халық өлеңдері.

Қазақ халқының ежелден келе жатқан рухани молш байлығының бірі -халық өлеңдері. Халық өлеңдері ел басынан өткен үлкенді -кішілі оқиғалардың сәулесідалай ықылым замандар туындысы.

Қазақ халқы қанша ғасыр жасаса, сонша ғасыр ішінде туған өлең мен энде есеп жоқ. Қазақ өлеңдері бір кезде күнделікті күн көріс, тіршілік тірегі болған . Қазір ол тақырып, мазмұн жағынан да, жанрлық түр, сипаты жағынан да өз алдына жекелеп жинап, тексеруге, зерттеуге тұрарлық күйде.

Қазақ халқының ауыз әдебиеті, соның ішінде өлең үлгілерінің жиналуы сонау 21 ғасырдағы М. Қашқаридің сөздігінен басталады. Алайда бұл еңбек пен Юсуф Баласағұнның Қүдатғү білігіндегі өлендер жалғыз қазақ емес, Орта Азияда тұратын түркі тілдес өзге халықтарға да ортақ мұра. Сөйтсе де Махмуд Қашқари сөздігіндегі қыс пен жаздың айтысын, немесе Аңшылық туралы өлеңдері дэл осы күйінде таза қазақ өлеңі дей қоймағанымызбен оның тақырып образ жүйесінде біраз ұқсастықтар бар. Қазақ өлеңдері туралы азды - көпті пікір айту ісі тек 18 ғасырдың 2 нші жартысывнан ғана басталды.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.