Мәскеуді қорғаған қазақтың ұлттық құрамалары.Моңғол – түріктердің соғыс өнері.

Пән: Алғашқы әскери дайындық
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

Жоспар:

Екінші дүниежүзілік соғыста қазақстандық құрамалардың жеңіспен өткен жолдары
Жорық жолын мәскеуден бастаған құрамалар

ІІ Негізгі бөлім

2. 1 Мәскеуді қорғаған қазақтың ұлттық құрамалары

2. 2 Моңғол - түріктердің соғыс өнері

2. 3 Монғол-түрік әскерінің тактикалық-стратегиялық ерекшеліктері мен командалық құрамы

Пайдаланған әдебиеттер тізімі

Кіріспе

Қазақстандықтар өз Отанының қаһармандық жолын заңды мақтаныш етеді. Өткен сұрапыл соғыс жылдарында Қазақстан еңбекшілері жеңіске үлкен үлес қосты. Қазақстанда Қызыл Армияның ірі құрамалары Алматы, Жамбыл, Ақтөбе, Ақмола, Петропавл, Семей және басқа қалаларда жасақталды. Олардың арасында 238, 316-дивизиялармен қатар, 310, 312, 314, 387, 391-атқыштар дивизиялары болды. 1941 жылдың аяғына дейін тағы бір дивизия және үш бригада - 74, 75-теңіздік атқыштар және 39-курсанттық атқыштар бригадалары құрылды. Бұл құрамалар соғыс басталысымен іле-шала жасақталып, жедел әскери дайындықтан отіп, майданға жөнелтілген қазақстандық дивизиялардың алғашқы тобына жатады. 1942 жылдың бас кезінде Қазақстаннан майданға 3 атқыштар және бір атты әскер дивизиясы, бір атқыштар бригадасы аттандырылды. Олардың ішінде 8-атқыштар дивизиясы (Семейде құрылған), 29-атқыштар дивизиясы (Ақмолада құрылған), 38-атқыштар дивизиясы (Алматыда құрылған) және 152-атқыштар бригадасы (Оралда жасақталған), 81-атты өскер дивизиясы (Жамбылда құрылған) болды. Қазақстандық әскери құрамалар жұмысшылардан (40 проценттейі), колхозшылардан (50 проценттейі) және зиялыардан (10 проценттейі) жасақталды. Дивизиялар құрамына: 3-4 атқыштар, бір артиллерия полкі, жеке танк жойғыш дивизион, миномет, сапер, байланыс, дәрігерлік-санитарлык батальондар, зениттік-артиллериялық батарея, барлау ротасы, авторота, химиялық қорғаныс ротасы, т. б. бөлімдер біріктірілді. Атқыштар бригадасындағы адам саны 4356-дан 6000-ға дейін жетті. Онда 3-4 атқыштар батальоны, артиллерия және миномет дивизиондары мен басқа да белімдері болды.

Соғыстың алғашқы кезеңінде Қазақстанда барлығы 14 атқыштар және атты әскер дивизиясы, 6 бригада жасақталып, майданға аттандырылды. Бұдан кейінірек 6 артиллериялык жөне авиация полкі, 12 ^- құрылыс, 2 автобатальон, 7 автоматшылар батальоны құрылды. Осы кезенде соғысып жатқан армияға толықтыру ретінде тылдағы он мыңдаған қазақстандық барып қосылды ² . Қазақстан аумағында жасақталған дивизиялар Ұлы Отан соғысының алғашқы қиын кезеңінде ерлікпен шайқасып, Кеңес Қарулы Күштерінің мақтанышына айналды. Олардың мұнан кейінгі ерлікке толы жауынгерлік жолы да Ұлы Отан соғысы тарихынан лайықты орын алды. Қазақстан еңбекшілерінің майдандағы ерлігі халықаралық құрметке де ие болды. Ағылшын тарихшысы А. Верт былай деп жазды: "Қызыл Армияньщ табанды жауынгерлерінін бірі - қазақтар еді, соғыстың барысында қазақтар өздерін ен жақсы жақтарынан көрсетіп отырды. Ал Сталинградта үздік жауынгерлер қатарында Орта Азия халықтарының өкілдері -қырғыз, қазақ және башқұрттар болды".

Қазақстанда құрылған әскери құрамалар мен бөлімдер тамаша ерлік үлгісін көрсетті. Олардың бесеуіне гвардиялык дивизия деген құрметті атақ берілді. Бұлар 8-Панфилов атындағы, 72, 73-сталинградтық, 30, 27-гвардиялық дивизиялар еді. Соғыстың басынан аяғына дейін қазақстандық 9 дивизия өзгермей сақталды: 314, 310, 316 (8-гвардиялық атқыштар), 238 (30-гвардиялық атқыштар), 391, 387, 8, 29 (72-гвардиялык атқыштар), 38 (73-гвардиялық атқыштар) -дивизиялары. Қызыл Ту орденімен наградталды, оған "Красноград дивизиясы" құрметті атағы берілді. 118-Дивизия "Мелитополь ди-визиясы", 27-гвардиялық дивизия "Новобуг дивизиясы" және Қызыл Тулы дивизия болды, 387-атқыштар дивизиясы Қырымды азат ету жолындағы шайқастарда "Перекоп дивизиясы", 8-атқыштар дивизиясы "Ямполь дивизиясы" және осы дивизияның екі полкі - 15-атқыштар және 62-артиллерия полкі "Карпат полкі" болып аталды, ал 229 жөне 310-атқыштар полкі - бірі - III дәрежелі Суворов орденімен, екіншісі - III дәрежелі Кутузов орденімен наградталды. Жоғарғы Бас Қолбасшының бұйрығымен оларға бірнеше мәрте алғыс жарияланды, қаһарман кеңес жауынгерлерінің ерлігі бірнеше рет салютпен атап өтілді.

Соғыстың қарсаңыңда Гитлер былай деп салдырақтағанды: "Немістен басқа бір де біреудің қару ұстауьша ешқашан жол беруге болмайды . . . Славянин де, чех та, қазақта, украин да емес, тек неміс қана қару ұстауга құқықты" '. Бұл сөздердің ғұмыры ұзаққа бармады. Өмір шындығы оның жал-ғандығын тағы да дәлелдеді. Қазақстанда соғыс жағдайынын барлық талаптарына жауап беретіндей қуатты құрамалар жасақталды. 1941 ж. аяғы мен 1942 ж. бас кезінде мұнда 100 және 101-дербес ұлттық атқыштар бригадалары, үш атты әскер дивизиясы құрылды.

Бұл жылдары Қазақстанда барлығы 20-дан астам атқыштар және атты әскер дивизиясы мен бригадасы, бірнеше артиллерия және авиация полкі, алуан түрлі әскер түрлерінін ондаған батальоны жасақталып, майданға аттанды.

КСРО-ға қарсы соғыс жоспарын жасағанда фашистік Германияның стратегтері Кеңес Одағының астанасын басып алуға бірінші дәрежелі мән берді. "Бұл қаланы басьш алу, - деп атап корсетілді "Барбаросса" жоспарында, - саяси жағынан да шешуші табыс деген сөз".

Мәскеу түбіндегі ұрыстарда батальон командирі аға лейтенант Б. Момышұлыньщ әскери шеберлігі айқын керінді. Горюны, Покровское деревняларында жене Матренино станциясында тіректі пункттерге орналасқан атқыштар батальоны мен 1-гвардиялық танк бригадасының алты танкі, екі артиллерия батареясы, пулеметшілер ротасы және саперлер взводымен күшейтілген Момышұлының батальоны төрт тәулік бойы өз позицияларын ұстап тұрып, дивизияның жаңа шепке ауысып, ұрысқа даярлануына көмектесті. Волоколам тас жолындағы ұрыстан кейін көп кешікпей аға лейтенант Б. Момышұлы полк командирі болып тағайындалды ² . Бұл позициядағы дивизия жауынгерлерінің көрсеткен ерліктері, жұмсаған күш-жігері жайлы армияның әскери кеңесі: "1941 ж. 20-27 қазан аралығындағы ұрыс кезінде 316-дивизия жаудың 3 жаяу әскер және бір танк дивизиясымен шайқасты, бірде-бір жауынгер жау танкісінен сескеніп, кейін шегінбеді. Дивизияның кұрамындағы жеке бөлімдер өжеттікпен шайқасты. Қолдарында жанғыш бөтелкелері бар әр жауынгер танктерді жойды. Осы шабуылдарда дивизия көптеген каруластарынан айрылды" ³ , - деп көрсетті.

№2тақырып

Монғолдар 1194-1206 жж. аралығында Шыңғыс ханның басшылығымен Жапон теңізі мен Сары теңізден Ертіс өзеніне дейінгі аралықгы, Сібірдің оңтүстігін, Қытай мен Манчжурия-ны басып алды. Осыдан олар Орта Азияға шабуыл жасап, Хорезм мемлекетін бағындырды. Сүбедей басқарған монғолдың аса күшті отряды Кавказға жетіп, Грузия мен Арменияны басып алды.

Әр елді басып алған сайын Шыңғыс хан басып алған жерлерінде халық санағын жүргізуді, егіннен түскен өнімнің оннан бірін, әр жүз бас малдан бір мал салық салуды өз шенеуніктеріне тапсырып отырды. Салық жинауда сол елдің ақсүйектерінің көмегіне сүйенді, оларға да салықтан үлес беріліп отырды. Сөйтіп, монғолдар жергілікті халық арасынан өздеріне тірек-таяныш тапты.

1206, 1207 және 1209 жылдары монғолдар Танғұт (Солтүстік-Батыс Қытай) патшалығына шабуыл жасады. Бұл көшпенділер мен отырықшылар арасында болған бірінші соғыс бодцы.

Монғолдар Нючжей империясына (Солтүстік Қытай) салық төлеп тұрды. Бірақ 1210 жылы Шыңғыс хан салық төлеу-ден бас тартып, ез тайпаларына Қытаймен соғысуға дайывда-луға бұйрық берді.

1211 жылы ол өзінің ұлдары Жошы, Шағатай, Үкідай (Үгедей, Оқтай) және Толының қолбасшылығымен, көп әскер ертіп жорыққа шықты. Гоби даласынан өткен монғол-дар Солтүстік Қытайға қарай жылжыды. 1215 жылы олар Пекинді талқандады. 1216 жылы олар Монғолияға қайтып оралып, Орта Азияға жорық жасауға дайындала бастады.

Орта Азияда бұл кезде екі үлкен мемлекет - Қарахан -Найман мемлекеті мен Хорезм мемлекеті өмір сүрді. Бұл мемлекеттер әр түрлі тайпалардан тұрды. Тайпалар өзара діни ала ауыздықта болды. Саяси ала ауыздык бұл мемлекеттердің әскери күйігін әлсіретті.

Шыңғыс хан осы мемлекеттердің әлсіздігін пайдаланып, өзіне бағындырмақшы болды. 1218 жылы ол үлкен құрылтай шақырып, Хорезммен соғысу жөнінде шешім қабыддап, да-йындық жұмыстарын белгіледі.

Соғыстың бірінші кезеңі - негізгі күштерді топтастыру. Хорезмді бірден жаулап алуға монғолдардың мүмкіндігі бол-мады, себебі солтүстіктегі - Найман, Күшлік хан бастаған Карахан мемлекеті қауіп төндірді. Сондықтан Хорезмге соғыс бастаудан бұрын осы Қарахан мемлекетін жаулап алу керек болды.

1218 жылы солай карай жиырма мындық атты әскермен Жебе басқарған отряд аттанды. Олар жергілікті халық пен мұсылмаңдар арасындағы ала ауыздықты пайдаланып, тез арада Қарахан-Найман мемлекетін бағындырған Хорезм әскерінің әскери күшін барлау үшін Шыңғыс хан екінші бір күшті отрядты батысқа - Отырарға жіберді. Мон-ғолдардың бұл қылығын естіген Хорезм сұлтаны Мұхамед күшті әскермен Самарқандтан шығып, солтүстікке қарай бет алды. Ол монғол әскерімен кездесіп, шайқасқа түсуге мәжбүр етті. Монғолдар солтүстік қанатты талқандап, орта-лыққа басып кірді. Хорезмдіктердің оң қанатын басқарған Мұхамедтің баласы монғолдардың сол қанатын талқандап, орталық пен өздерінің сол қанатына кемекке келді. Кешке шайқас тоқтады. Түнде монғолдар қарсыластарын аддау мақ-сатымен, орналасқан жерлеріне мол қылып от жағып, өздері тайып отырды. Бұл шайқас Мұхамедке үлкен әсер қалдырып, ол: "Мен ешқашан мұндай мықты әскерді көрген емеспін", - деп, танданысын жасыра алмады. Шайқастан соң Мұхамед Бұхараға кетті.

Шайқастың екінші кезеқі - монғол әскері негізгі күшінің Хорезмге басып кіруі.

Монғодцардың негізгі күші жорыкка 1218 жылдың аяғындкірісті. 1219 ж. жазда олар Ертіс өзенінің жағала-уына токталып, астындағы аттарын біраз тынықтырды да, күзде әрі қарай жылжыды. Монғолдардың 129 мың әскері болды: орталықта 62 мың, оң қанатта 37 мың, сол қанатта 30 мың.

Мұхамедтің күші бұдан екі есе басым бодды, бірақ оның әскері өр түрлі тайпалардан тұрды және бірыңғай тәртіп бол-мады. Әскерлердің бір бөлігі қалалардағы гарнизондарда тұрды. Монғол әскерлері хорезімдіктерге қарағанда ұйымда-су, қарулану және дайындық тұрғысынан әлдеқайда жоғары болды. Екі жақтың да әскери күшін шығыс тарихшылары аса асырып көрсетеді. Әсіресе, шығындар өте өсіріліп көрсетіл-ген. Мысалы, Үргеніш қаласында 2 млн. 400 мың адам өлтірілді делінсе, Герат қаласында 1 млн. 600 мың адам шы-ғындалды деп көрсетілген.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.