Бағалы қағаздар және олардың айналыс мәселелері. Бағалы қағаздар нарығы

Мазмұны:
Кіріспе: ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3
I бөлім. Бағалы қағаздар және олардың айналыс мәселелері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...4
1.1. Бағалы қағаздардың мәні мен тарихы ... ... ... ... ... 4
1.2. Қор биржасы және оның қызметі ... ... ... ... ... ... ...4
1.3. Бағалы қағаздар рыногы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..5
1.4. Бағалы қағаздар қозғалысы ... ... ... ... ... ... ... ... ... 8
II бөлім. Бағалы қағаздардың түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... 10
2.1.Вексель ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..10
2.2. Жинақтық және депозиттік сертфикат ... ... ... ... ..11
2.3.Жалған капитал ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 12
2.4. Акция ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 13
2.5. Облигация ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 16
III бөлім. Қазақстан Республикасындағы бағалы қағаздар нарығы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 18
3.1. Қазақстан Республикасындағы бағалы қағаздар нарығының құрылуы және дамуы ... ... ... ... ... ... ... ... .18
3.2. Қазақстан Республикасындағы бағалы қағаздар нарығының құқықтық негіздері ... ... ... ... ... ... ... ... ... 18
3.3.Бағалы қағаздар нарығының қызметіне мемлекеттің ықпалы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .20
Қорытынды. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..21
Қолданылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 22

Кіріспе.
Қазіргі кезде бағалы қағаздар нарығы субъектілерінің қатынастары экономикалық –құқықтық механизмге негізделген. Бұл бағалы қағаздардың материалдың түрі ретінде оның маңызын дәлелдейді. Бірақ бағалы қағаздардың маңызы онымен шектеліп қоймайды. Бағалы қағаздар кез-келген мемлекеттің төмен айналымында маңызды орын алады, себебі олар арқылы мемлекеттің инвестициялық қызметі жүзеге асырылады. Дәлірек айтқанда,бұл күрделі қаржы тікелей халық шаруашылығының ең тиімді саласына жіберіледі,яғни оларды нарық жүйесіндегі ең өміршең субъектілер ғана ала алады.
90-шы жылдардың экономикалық тәжірибесі дәлелдегендей шаруашылықты жетілдірудің нарықтық әрекеттерін қалпына келтірудің және оны одан әрі дамытудың басты құралы-бағалы қағаздар екені талассыз ақиқат. Бағалы қағаздар ақша түріндегі капиталға да, заттай капиталға да меншік құқын бекітіп, тек бағалы қағаздар арқылы ғана мемлекеттік меншікті акционерлік қоғамдардың, яғни жекеменшік иелері – жеке меншігіне айналдыру мүмкін. Бағалы қағаздар нарығында өзіне тән қаржы институттары жүйесі қалыптасып, оларда экономикалық өрістеудің қаржы көздері шоғырланып және инвестициялық қорларды бөлу қатынастары жүзеге асады.
Өркениетті мемлекеттерде экономикалық өрлеуді қаржыландырудың басты жолы бағалы қағаздар болып табылады.

Қолданылған әдебиеттер тізімі:
1. Әубәкіров Я.Ә., Байжұмаев Б.Б., Жақыпова Ф.Н.,
Табаев Т.П."Экономикалық теория",Алматы, "Қазақ Университеті", 1999 жыл.
2. Әубәкіров Я.Ә., Нәдіров Қ., "Экономикалық теория негіздері", Алматы, 2001 жыл.
3. Берденова К.Ә., "Оқу құралы", Алматы, "Экономика", 1998 жыл.
4. Жүнісов Б.А., Мәмбетов Ү.,"Нарықтық әкономика негіздері",Алматы - 1994 жыл."Республикалық баспа кабинеті".
5. Осипова Г.М., "Экономикалық теория негіздері",
Алматы-2002 жыл.
6. Сахариев С.С., Сахариева А.С., "Жаңа кезең экономикалық теориясы", Алматы -2004, "Дәнекер".
7. Шеденов Ө.Қ., Байжұмартов Ұ.С., Жүнісов Б.А.
"Жалпы экономикалық теория ", Алматы-Ақтөбе,
2002 жыл.
8. Көшенова Б., "Бағалы қағаздар нарығы",
Алматы,"Экономика",1999 жыл.

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 19 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі.
Жәңгір хан атындағы Батыс Қазақстан аграрлық-техникалық университеті.

“Экономикалық теория”
кафедрасы.

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС

Тақырыбы:
“Бағалы қағаздар және олардың айналыс мәселелері. Бағалы қағаздар нарығы.”

Орындаған:
Тексерген: оқытушы

Орал – 2005 ж.

Мазмұны:
Кіріспе: ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ...3
I бөлім. Бағалы қағаздар және олардың айналыс
мәселелері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... .4
1.1. Бағалы қағаздардың мәні мен тарихы ... ... ... ... ... 4
1.2. Қор биржасы және оның қызметі ... ... ... ... ... ... ...4
1.3. Бағалы қағаздар рыногы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... .5
1.4. Бағалы қағаздар қозғалысы ... ... ... ... ... ... .. ... ... .. 8
II бөлім. Бағалы қағаздардың түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... 10
2.1.Вексель ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... .10
2.2. Жинақтық және депозиттік сертфикат ... ... ... ... ..11
2.3.Жалған
капитал ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 12
2.4.
Акция ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
.13
2.5.
Облигация ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...16
III бөлім. Қазақстан Республикасындағы бағалы қағаздар
нарығы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ..18
3.1. Қазақстан Республикасындағы бағалы қағаздар нарығының құрылуы және
дамуы ... ... ... ... ... ... ... .. ...18
3.2. Қазақстан Республикасындағы бағалы қағаздар нарығының құқықтық
негіздері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ..18
3.3.Бағалы қағаздар нарығының қызметіне мемлекеттің
ықпалы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ...20
Қорытынды.
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 21

Қолданылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ...22

Кіріспе.
Қазіргі кезде бағалы қағаздар нарығы субъектілерінің қатынастары
экономикалық –құқықтық механизмге негізделген. Бұл бағалы қағаздардың
материалдың түрі ретінде оның маңызын дәлелдейді. Бірақ бағалы қағаздардың
маңызы онымен шектеліп қоймайды. Бағалы қағаздар кез-келген мемлекеттің
төмен айналымында маңызды орын алады, себебі олар арқылы мемлекеттің
инвестициялық қызметі жүзеге асырылады. Дәлірек айтқанда,бұл күрделі қаржы
тікелей халық шаруашылығының ең тиімді саласына жіберіледі,яғни оларды
нарық жүйесіндегі ең өміршең субъектілер ғана ала алады.
90-шы жылдардың экономикалық тәжірибесі дәлелдегендей шаруашылықты
жетілдірудің нарықтық әрекеттерін қалпына келтірудің және оны одан әрі
дамытудың басты құралы-бағалы қағаздар екені талассыз ақиқат. Бағалы
қағаздар ақша түріндегі капиталға да, заттай капиталға да меншік құқын
бекітіп, тек бағалы қағаздар арқылы ғана мемлекеттік меншікті акционерлік
қоғамдардың, яғни жекеменшік иелері – жеке меншігіне айналдыру мүмкін.
Бағалы қағаздар нарығында өзіне тән қаржы институттары жүйесі қалыптасып,
оларда экономикалық өрістеудің қаржы көздері шоғырланып және инвестициялық
қорларды бөлу қатынастары жүзеге асады.
Өркениетті мемлекеттерде экономикалық өрлеуді қаржыландырудың басты
жолы бағалы қағаздар болып табылады.

I бөлім. Бағалы қағаздар және олардың айналыс мәселелері.
1. Бағалы қағаздардың мәні мен тарихы.

Бағалы қағаздар орта ғасырлардан бастап қолданыла бастады. Сол
кезеңдегі ұлы географиялық жаңалықтардың ашылуымен байланысты, сауданың
аясы кеңіді, ал осы мүмкіндіктерді пайдаланып қалғысы келген кәсіпкерлерге
ірі капитал саласына деген қажеттілік туды. Оның үстіне, теңізден шалғай
нарықпен шикізат көзін игерумен байланысты орындалатын шығындарды
жекелеген адамдар көтере де алмайтын еді. Нәтижесінде ағылшын-голландық
компаниялары акционерлік қоғамы Ост- Индия, Гудзон бұғазы компанияларымен
сауда жасаумен байланысты дүниеге келді.
Міне осылар - бағалы қағаздарды бірінші шығарған ірі компаниялар.
Олардың акциялары бүгінгі күнге дейін Лондон мен Торронто
биржаларында сатылуда.
XVI-XVII ғ. Англиядағы акционерлік компаниялар капиталды көп қажет ететін
көмір өндірісін қаржыландыру үшін де ұйымдасқан болатын. Осыдан да болар
“еркін рыногы ” деген атқа ие болуы. Өнеркәсіп төңкерісінің басталуы ірі
өндіруші өнеркәсіп орындарының құрылымымен байланысты акцияны сату кең өріс
алды. Бұған жауап ретінде Лондонның брокерлері 1979 жылы королеваның
иелігінің бір бөлігінің бірін жалға алды. Сөйтіп тұңғыш рет лондондық қор
биржасы дүниеге келді.

1.2. Қор биржасы және оның қызметі.

Бағалы қағаздардың екінші реттегі нарығының қайнаған ортасы - қор
биржасы.
Қор биржасы деген бағалы қағаздар сатып алынатын және сатылатын
негізгі нарық орны. Қор биржаларында ірі банктер қожалық етеді.
“Биржа” деген термин ежелгі грек сөзі – “бурзэ”, яғни өлшем деген
мағынаны аңғартады. Алғашқы қор биржасы XVI ғ. Голландияда бағалы қағаздар
(облигация, содан кейін акция) шығару және сату үшін пайда болған. Ал XVII
ғ. биржалар тауар және қор биржасы болып бөліне бастады. Қор биржаларының
ең кең түрде дамыған кезі капитализмнің монополизм сатысына өту кезеңі, XX
ғ. бас кезі.Ол уақытта қор биржаларының негізгі операциялары өндіріс
кәсіпорындарының акцияларын шығару және сату болды. Биржа өнеркәсіп циклын
және жалпы елдің экономикасы мен саясатындағы өзгерістерді қадағалап
отыратын барометр сияқты. Сондықтан қор биржасы өнеркәсіптің өрістеу
фазасында экономиканың өсуіне, ал дағдарыс фазасында оның баяулауына
себепші болады.
Қор биржасы жеке кәсіпкерлік принципінде жұмыс істейді (мысалы,
Лондон, Нью-Йорк биржалары), немесе оны мемлекет ұйымдастырады (мысалы,
Францияда, Италияда). Қор биржасын ұйымдастыру және оны басқаруда әр елде
көптеген өзгешеліктер бар. Қор биржасының жұмысы жарғы бойынша
ұйымдастырылады. Жарғыда қор биржасын құру, оны басқару тәртібі және оның
әрбір буынының қызметі, мүшелерінің құрамы және сол сияқты ұйымдастыру
принциптері анықталады.Биржаның басты органы болып биржалық комитет
саналады, ал оның мүшелерін брокер деп атайды. Олар бағалы қағаздар
нарығында клиенттердің есебінен және солардың атағынан делдал болып
операциялар жүргізеді. Себебі, нарыққа клиенттердің өздеріне қатысуға
болмайды. Брокерлер сол жұмысы үшін куртаж деп аталатын төлемақы алады.

1.3.Бағалы қағаздар рыногы.

Тиімді жұмыс істейтін нарықтық экономиканың бағалы қағаздардың
өркениетті рыногынсыз өмір сүре алмайтынын дүниежүзілік тәжірибе қуаттап
отыр. Жоғары дәрежеде ұйымдастыралған бағалы қағаздар рыногы:
• нарықтық экономиканың барлық субъектілерінің, ең алдымен –
халықтың қаржы белсенділігінің артуына жәрдемдеседі;
• бағалы қағаздар рыногына қатысушылар арасындағы қаржы -
экономикалық байланыстардың жетілдіруі үшін тартымды жағдайлар
жасайды;
• экономикалық реформалардың жеделдете жүзеге асырылуына, рыноктық
қаржы жүйесінің икемділігі мен ұтқырлығының арта түсуіне
жәрдемдеседі;
• қаржы пирамидаларының пайда болуына бөгет жасайтын заңды және
нормативтік негіз қалайды;
• қаржы ресурстарының оралымды бөлінуін қамтамасыз етіп, оларды
экономиканың ең тиімді салаларына шоғырландырады;
Қазақстан Республикасында бағалы қағаздар рыногының негізгі секторлары
мыналар:
• мемлекеттік бағалы қағаздар секторы: мемлекеттік заемдардың
облигациялары, қысқа мерзімді қазыналық вексельдер және
қолданылып жүрген заңдарға сәйкес белгіленетін басқа да бағалы
қағаздар;
• банк бағалы қағаздарының секторы: акциялар, облигациялар,
вексельдер қолданылып жүрген заңдарға сәйкес белгіленген басқа
да бағалы қағаздар;
• жекешелендірілген кәсіпорындар бағалы қағаздарының секторы:
акциялар, облигациялар және қолданылып жүрген заңдарға сәйкес
белгіленген басқа да бағалы қағаздар;
• жаңадан құрылған акционерлік қоғамдар бағалы қағаздарының
секторы;

Қазақстан Республикасының қор рыногында бүгін де негізгі операциялар
мемлекеттік бағалы қағаздармен жасалады.
Жекешелендірілген кәсіпорындар акциялардың өсімі мен айналымы таяу
болашақта бағалы қағаздар рыногының дамуына елеулі ықпал жасай алады және
жасауға тиіс. 1994 жылы мемлекеттік тіркеуден 582 эмитенттің эмиссиясы
өтіп, олар 3.9 миллиард теңге сомасына тең эмиссияны жүзеге асырды, 1995
жылдың тоғыз айы ішінде бұл деректер тиісінше 450 және 6,2 млрд теңге
болды.
Қазіргі кезде республиканың әрбір дерлік тұрғыны бағалы қағаздар
рыногының қалыптасуы мен дамытылуына қатысуға құқылы.
Дүниежүзінің түрлі елдерінде бағалы қағаздар рыногының негізгі
секторлары санына жергілікті өкілетті органдардың, жеке меншік сектордың
бағалы қағаздары, сондай-ақ шетелдік эмитенттер мен инвесторлардың бағалы
қағаздары қосылды.
Бағалы қағаздар рыногына шетелдік эмитенттер мен инвесторлардың
қатысуына келетін болсақ, олар әзірше аңысын аңдып, ерекше белсенділік
көрсетіп отырған жоқ.
Бағалы қағаздар рыногының дамуына көптеген факторлар мен экономикалық
жағдайлар елеулі ықпал етуде, олардың бастылары – инфляция деңгейі,
өндірістің құлдырауы, кадр және техника потенциалының жоқтығы.
Бағалы қағаздар рыногының дамуы жалпы қаржы рыногының субъектілерімен
өзара байланыста бағалы қағаздар рыногының барлық субъектілерінің қалыпты
жұмыс істеуін қамтамасыз ететін материалдық – техникалық базаның дамытылуын
білдіреді.
Акционерлік қоғамдар бағалы қағаздар рыногының басты субъектісі болып
табылатындықтан, бағалы қағаздар рыногын дамыту үшін қолайлы жағдай
экономика мен банк жүйесінің басқа секторларында да жасалып жатыр.
“Бағалы қағаздар және қор биржасы туралы” жарлық және Қазақстан
Республикасының Ұлттық банкі мен шешімдері бағалы қағаздар рыногының
нормативтік – құқықтық базасының негізі болып табылады.
Әлеуметтік – психологиялық міндеттер – ең алдымен бағалы қағаздарға,
бағалы қағаздар рыногына, онымен байланысты әлеуметтік - экономикалық
құбылыстарға халықтың оң көзқарасын қалыптастыру.
Бағалы қағаздар рыногының дамуын тежеп отырған факторлардың бірі –
бағалы қағаздардың бүкіл халыққа кеңінен және жария ұсынылмауы, ұсынудың
сан алуан түрлерінің дамытылмағандығы.
Бағалы қағаздар рыногы жұмысының жандандырылуы оған қызмет көрсететін
инфрақұрылыммен тікелей байланысты. Оған мыналар кіреді:
• Есеп айырысу – депозитарий ұйымдармен бағалы қағаздарды нақты
ұстаушылар жүйесі.
• Ақпарат жарнама орталықтары мен заң консультацияларының қызметі.
• Қор рыногын дамытудың түрлі салаларына қатысты түрлі
категориялардағы кадрлар мен мамандар даярлау орталығы.
• Бағалы қағаздар шығаруға маманданған өндірістік баспа қызмет
саласы.
• Қор биржалары және бағалы қағаздармен биржадан тыс сауда
қызметі.
Қазіргі кезде бағалы қағаздардың қайталама рыногы қалыптасу сатысында.
Қайталама рыногының жұмысы үшін жағдайлар жасау қор биржаларының негізгі
мақсаты болып табылады.
Қазақстанның осы заманғы қор рыногына бағалы қағаздардың мына
түрлерінің айналымы тән:
• Мемлекеттік қазыналық вексельдер;
• Екінші деңгейдегі банктер акциялары;
• Жекшелендірілу нәтижесінде қор биржасына шыққан кәсіпорындардың
акциялары;
• Жаңадан құрылған акционерлік қоғамдардың акциялары;
Бағалы қағаздар рыногы жұмыстарының ережелерін белгілеу жөніндегі
жүйелі жұмыс жүргізу, бағалы қағаздар рыноктарының құрылымын тиімді етуге ,
бағалы қағаздардың бірінші және екінші рыноктары арасындағы арақатынасты
оңтайландыруға, бағалы қағаздар рыногын сақтандыру, тәуелсіз тіркеушілер
жүйесін жасау мекемелерін дамыту үшін жағдайлар жасау үшін қажет.

1.4. Бағалы қағаздар қозғалысы.

Бағалы қағаздардың қозғалысы мынандай үш фазадан тұрады: аптаның үштен
екісі жаңадан бағалы қағаздарды ойластыруға, шамамен осындай уақыт оны
алғашқы орналастыруға кетеді, ал осылардан кейін бағалы қағаздардың
өзіндік айналымы басталады.
Қайталама нарық “көше” нарықтары мен биржаларынан тұрады. Ол екі түрлі
қызмет атқарады: сатып алушыларды сатушылармен кездестіреді және сұраныс
пен ұсынысты теңестіре отырып, бағаны тұрақтандыруға ықпал етеді. Негізінен
барлық облигациялар “көше” рыногының айналасында болады. Бағалы қағаздарды
сатып алуға деген сұранысты алысымен брокер телефон арқылы өз әріптесін
іздейді, өйткені ол кім сататынын жақсы біледі, кейбір жағдайда телефонмен
әңгімеге ондағы брокерлер қатысады, онда кішігірім “телефон” биржасы
көрініс алады.
Бағалы қағаздар нарығы несие – қаржы жүйесінің бөлігі ретінде,
мемлекеттік бақылау мен реттеудің қатаң объектісі болып табылады. Сонымен,
нарық болуы үшін: сұраныс пен ұсыныс, аралық қызмет атқарушы реттеу және
өзін-өзі реттеу жүйесі болуы керек. Бағалы қағаздарға деген сұраныс
халықтың әлеуметтік – тұрмыс дәрежесімен анықталады. Тұрмыс дәрежесі жоғары
болған сайын табыстың басым көпшілігі жинақталады да, адамдар бағалы
қағаздарды сатып алуға мүдделілік көрсетеді. Бағалы қағаздарға сұраныстың
дамуы – қаржы жүйесін қайта құрумен байланысты. Бағалы қағаздар нарығында
қандайлық дәрежеде болмасын белсенділік күтер болсақ, салық жүйесін
жетілдіріп отыруда, бүгінгі уақыт талабы – нарық талғамы.

II бөлім. Бағалы қағаздардың түрлері.
2.1. Вексель.
Вексель – қарызды өтеудегі заңды түрде бекітілген төлем міндеттемесі.
Ол бағалы қағаз. Вексельді борышкер, яғни вексель беруші тауарды несиеге
алғанда тауар сатушыға, яғни вексель иемденушіге береді. Вексельдің мәні –
несиеге алған белгілі бір соманы төлем уақыты жеткенде келісілген жерде
өтеу үшін тауар сатып алушының (вексель берушінің) сатушыға (вексель
иемденушіге) берген қарыз міндеттемесі.
Вексель шығарып және оны пайдалануды дамыту ертеден несие – қаржы
қызметін көрсету нарығының басты бағыттарының бірі болып келеді.
Вексель – тауар - ақша қатынастарын және коммерциялық несиені
дамытуда ертеден келе жатқан еңбір басты қаржылық құрал. Қаржы жүйесі
дамыған елдердің ақша айналымында вексель елеулі орын алады.
Вексель дағдарысын реттеп, заттық қорлардың айналысқа түсуін
жеңілдетіп, кәсіпорындардағы тауар-зат құндылықтарының қорын азайтып және
халық шаруашылығындағы есептерді тездетеді. Вексель айналымы экономикалық
қатынастардың сан-алуан жүйесін қамти алады.
Вексель нарығының қызметі – қысқа мерзімді несие беру арқылы ақша
қаражатын бөлу. Вексель айналымының негізі – серіктердің бірін-бірі еркін
таңдауымен және бірін-бірі бақылауымен жасалатын несиелік келісім.

Вексельдің үш түрлі айырмашылығы бар:
• Вексельдің дерексіздігі, яғни қарызды қандай жағдайға
алынғандығы көрсетілмейді.
• Оның даусыздығы, яғни қарызды қандай жағдайға алынғандығына
қарамастан міндетті түрде оны өтеу керек.
• Вексельдің айналмалылығы, яғни вексель иемденуші оны басқа
адамдарға беруіне болады. Бұл ерекшелігі вексельді айналыс
қаржысы ретінде қолма-қол ақшаның орнына пайдалануға мүмкіндік
береді. Сол себепті вексельді сауда ақшасы деп те атайды.

Қолдану өрісіне қарай вексель жай және аудармалы вексель, немесе
тратта болып екіге бөлінеді. Жай вексельді төлеуші, яки вексель беруші
жазады. Онда вексельді жазған жер, берген уақыты, қандай сомаға толтырылды,
қай уақытта және қай жерде өтеу керектігі көрсетіліп, вексель иемденушіге
береді.
Жай вексельді пайдаланғанда тек екі жақ өзара әрекет жасайды, яғни
вексель беруші өзі делдалды қатыстырмай-ақ белгіленген уақытта вексель
иемденушіге қарызын өтейді.
Аудармалы вексель деп несие берушінің қарыз алушыға вексельде
көрсетілген соманы үшінші кісіге төлеу жөніндегі берген жазбаша үкімін
айтады.
Вексельдің қолдану аясына, келісім жағдайына және олардың тауарлармен
немесе ақшамен қамтамасыз етілуіне байланысты коммерциялық, қаржылық және
жалған вексельдер болып бөлінеді.
Қорыта айтқанда, банктер вексель бойынша неше түрлі операция жүргізіп,
бір жағынан олардың айналым жылдамдығын шапшаңдатса, екінші жағынан
өздеріне пайда түсіреді.

2.2. Жинақтық және депозиттік сертификат.

Депозиттік сертификат – бұл банкімен шығарылатын ақша нарығының
құралы. Мерзімдік депозиттік сертификатта төлем және процент нарқын
төлеудің белгіленген күні болады. Сертификат жеңіл өтімді қысқа мерзімді
инвестициялық құрал болғандықтан инвесторлармен, кәсіпорын және ұйымдармен
кеңінен қолданылады. Депозиттік сертификаттар, көбінесе уақытша бос
қаржыларды орналастыру құралы ретінде финанстік емес корпорациялармен сатып
алынады.
Жинақ сертификаты – ақша салушының депозитін (белгілі бір шартты
уақытта алу үшін несие мекемелеріне, сақтау орындарына сақтауға берілген
бағалы қағаздар) белгіленген мерзімі өткеннен кейін оған берілген процентті
алу құқын дәлелдейтін несие мекемесінің ақша қаражаттарын депонентке
салғаны туралы жазбаша куәлік. Сертификаттар мемлекеттік банкпен және басқа
банктермен шартта белгіленген процент бойынша белгіленген мерзімге немесе
оны талап етуге дейін шығарылады. Жинақ сертификаттары атаулы және
мәлімдеуші сертификаты болып та беріледі. Атаулы сертификаттар айналымға
жатпайды, ал оларды сату заңсыз болады.

2.3. Жалған капитал.
Жалған капитал дегеніміз құнның бір бөлігін дивиденд немесе процент
түрінде иемденуге құқық беретін бағалы қағаздар иесінің меншік титулы.
Бағалы қағаздар – акциялар, облигациялар, вексельдер және басқа да түрлерде
көрінетін капитал. Бағалы қағаздарды неліктен жалған капитал деп атаған?
Оған себеп болған.
1-ден, табыс көзі тауар өндірісі. Ал бағалы қағаздардың пайда болуы
өндірісітік капиталмен тікелей байланысты. Өнім өндірістен айналымға
түсіп, табыс әкеледі. Ал бағалы қағаздар өндірістен тыс тек айналымнан
табыс әкеледі деген бұлдыр қиял пайда болады.
2-ден, бағалы қағаздардың капитал болып есептелетін себебі – оларды
сатуға болады. Бірақ олардың өз құны өте төмен, нарықтық бағалары
иррационалдық сипатта болады. Жалған капиталдың бағасы капиталға сұраныс
пен ұсыныстың арақатынасына және бағалы қағаздарды сатудан түскен табыстың
мөлшеріне байланысты ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.