Қазақстан Республикасындағы бағалы қағаздар нарығының құрылымы

Пән: Банк ісі
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 37 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

Кіріспе . . . 3

I Бағалы қағаздардың экономикалық маңызыдылығы . . . 5

1. 1 Бағалы қағаздардың пайда болуы, мәні және түрлері . . . 5

II Қазақстан Республикасындағы Бағалы қағаздар нарығының құрылымы . . . 19

2. 1 Бірінші және екінші бағалы қағаздар нарығының жұмыс істеу механизмі . . . 19

2. 2 Қазақстан Респуьликасының қор биржаларының қалыптасуы, дамуы және келешегі . . . 24

IІІ Қазақстан Республикасында бағалы қағаздар нарығының даму проблемалары . . . 29

Қорытынды . . . 33

Қолданылған әдебиеттер тізімі . . . 35

Кіріспе

Экономикалық өмір тіршілігінде ақша - несие, қаржыландыру, қорлану саласында бағалы қағаздардың мәні мен маңызы зор. Бағалы қағаздар өз иеленушісіне кіріс әкеледі, капиталды сақтау, капитал өсімін қамтамасыз ету, қаржыға деген тапшылықты азайту ретіндегі әрекеті арқылы экономикалық даму процесінде елеулі рөл атқарады. Бағалы қағаздардың әрбір түрінің әрекет ету ықпалы өзіндік ерекшелігі, ақша - несие жүйесінде, қаржыландыру қызметі жағдайында айқындалады.

Бағалы қағаздар экономиканың барлық саласында қажетті қаржы алуға мүмкіндік беретін әдіске айналған. Бағалы қағаздар нарығы қаржы нарығының бір бөлігі болып отыр. Осы тұрғыда бағалы қағаздар өзіндік сипаты бар айрықша тауар. Бұл, бір жағынан, меншікке иелікті, екінші жағынан, қарыз ретіндегі міндетті бейнелей отырып, пайда табу құқығын білдіреді. Осы қасиетімен бағалы қағаздар өзінің номиналдық құнымен қатар, нақты, шынайы капиталдың белгілі бір өлшемін бейнелейді.

Бағалы қағаздар нарығы қазіргі нарықтық экономика жағдайында
өте маңызды экономикалық инфрақұрылымдардың дамуындағы
экономикалық қатынастардың жиынтығын сипаттайды. Бағалы қағаздар
ерекше түрдегі тауар бола отырып, сауда және өнөркәсіптік
қатынастардың даму нәтижесінде объективті қажеттілік болып туындап
отыр. Сонымен қатар, бағалы қағаздар нарығының пайда болуы,
логикалық дамуы және индустриализациясы өндірістік және қаржылық
қорларды бірлестіру тәсілімен әртүрлі бағалы қағаздар мен олардың
туындыларының құрылуына әсер етті.

Инвестициялық қаржыландырудың басқа да бағыттарының қалыптасуы, бағалы қағаздарды қолдану, қаржылық инструменттің ең икемдісінің бірі болуы, қазіргі таңдағы бағалы қағаздар нарығының өркендеп дамуымен сипатталады.

Бағалы қағаздар нарығы мынадай элементтерден тұрады:

Эмитенттер, яғни әр түрлі бағалы қағаздар шығаратыншаруашылық субъектілері;
Инвесторлар, уақытша бос ақша иелері заңды және жекетұлғалар;
Бағалы қағаздар нарығының кәсіби мамандары брокерлер, дилерлер, инвестициялық басқарушылар және тағы басқа;
Қор биржалары, дипозитерлер және де басқа да бағалықағаздарды тіркейтін, сақтайтын ұйымдар.

Жоғарыдағы айтылған мәселелерден "бағалы қағаздар нарығы" -тақырыбының мазмұндық маңыздылығы көрінеді. Осы себептерге сәйкес бұл тақырыпты таңдап алып және осы курстық жұмыс бойынша жалпылама мынадай мәселелер қарастырылады:

Бағалы қағаздар нарығының мәні және бағалы қағаздардың пайдаболуындағы алғы шарттар;
Бағалы қағаздардың түрлері және олардың ерекшеліктері ;
Бағалы қағаздар нарығының құрылымы;
Қазақстан Республикасындағы бағалы қағаздар нарығын реттеу.

• Қазіргі таңда Қазақстан Республикасындағы бағалы қағаздар нарығының даму проблемасы

Сонымен курстық жұмыста бағалы қағаздар түрлері, оларды топтау және бағалы қағаздар нарығын талдау, зерттеу мәселелері қарастырылады. Бұл тақырыпты таңдап алудың негізгі себебі бүгінгі күнде дүниежүзі үшін де, біздің еліміз үшін де бағалы қағаздар нарығымен жұмыс істеу өте қолайлы болып табылады.

I Бағалы қағаздар нарығының экономиқалық маңыздылығы

1. 1 Бағалы қағаздардың пайда болуы, мәні және түрлері

Жалған капитал - қосымша құнның бір бөлігін дивиденд немесе процент түрінде иемденуге құқық беретін бағалы қағаздар иесінің меншік титулы. Бағалы қағаздарды жалған капитал деп атауға себеп болған жағдайлар мыналар:

Біріншіден, табыс көзі - тауар өндірісі. Ал бағалы қағаздардың пайда болуы өндірістік капиталмен тікілей байланысты.

Екіншіден, бағалы қағаздардың капитал болып есептелетін себебі оларды сатуға болады. Бірақ олардың өз құны өте төмен, оның нарықтық бағалары иррационалдық сипатта болады.

Жалған капитал нақты және қарыз капиталдарымен байланысты болғанымен, олардың оқшауланып шыққан бөлігі, яғни олардың бағалы қағаздардағы көрінісі ретінде айналыста жүреді. Оның нақты капиталдан мынадай ерекшеліктері бар:

Жалған капиталдың өз кұны жоқ. Бірақ бағалы қағаздардыңкейбір түрлері нақты капиталдың орнына жүреді.
Бағалы қағаздардың айналысы қор биржасынан және несиежүйесінен басталады, ол нақты капитал өндіріс аясына қызметкөрсетеді.

3. Жалған капиталдың мөлшері бағалы қағаздарды сатудан түскен
табыстың капиталға айналуымен анықталады. Ал өндірістегі нақты
капиталдан түскен пайда сол нақты капиталдың өз мөлшеріне
байланысты болады.

Жалпы алғанда, жалған капитал нақты капиталға қарағанда шапшаң өседі. Бұл жағдай акционерлік кәсіпорындардың тез дамуына, бағалы қағаздардан түсетін дивиденд пен процент мөлшерінің айырмашылығына және де соңғы кездері бағалы қағаздардың көлемінің тез ұлғаюына байланысты болады.

Сонымен бірге, жалған капиталдың қарыз капиталынан айырмашылығы бар. Олар:

Біріншіден, бағалы қағаздар қарыз капиталының қозғалысынан пайда бола отырып, одан бөлініп, бағалы қағаздар нарығында дербес қозғалыс жасайды. Өйткені бағалы қағаздарды сатып алу деген ақша капиталының бір бөлігін қарызға берумен бірдей. Ал қарыз - несиелік құжат немесе бағалы қағаздар түрінде айналыста болады.

Екіншіден, қарыз капиталынан түсетін табыс, оның өзінің мөлшерімен анықталса, ал жалған капиталдың мөлшері оның айналысынан түсетін табысына байланысты болады. Ол табыс дивиденд немесе процент түрінде түседі.

Сонымен, бағалы қағаздар қарыз капиталын орналыстыратын ортаның тек біреуі ғана.

Жалған капиталдың пайда болуы мен оның өсуі байлықтың бір жерге шоғырлануына әсер етеді. Бағалы қағаздардың пайда болуы мен оның дамуы капиталистік өндіріс қатынастарының орнауына қатысты. Бәрінен бұрын бұл коммерциялық несиелеу шекарасының кеңеюімен пайда болды. Коммерциялық несиелеу негізі болып - вексель табылады, яғни бағалы қағаздардың бірінші түрі. Вексель несиелік ақша формасына айналады. Бұл жағдайлар бағалы қағаздардың вексель және өнеркәсіптік өндірістің дамуына зор мәнге ие болуын куәландырады. Банктік жүйнің іс-әрекетінің даму процессі кезінде тағы бір бағалы қағаздардың түрі - чектер пайда болды. Несиелік ақша рөлін ойнайтын және товар айналымы кезінде төлем құралын атқарушы болды. Бірақта нағыз бағалы қағаздар нарығының пайда болуы мен құрылуы акционерлік қоғамдар болды. Бағалы қағаздардың басты түрлерінің акциялар мен корпаративтік облигациялардың пайда болуы объективтік өндіріс қажеттіліктерінің әсері. Экономикада пайдалы қағаздардың болмауы мемлекеттік бағалы қағаздар нарығының рөлінсіз елестетуге мүмкіндік бермейді.

Мемлекеттік пайдалы қағаздардың ролі экономиканың дамуы кезінде өзгерді. Мемлекеттік пайдалы қағаздар алғашында мемлекеттік

несие құралдарының бірі ретінде төтенше шығындарды жабу үшін пайдаланылды, яғни соғыстар мен табиғи апаттарға байланысты. Уақыт өткен сайын мемлекеттік бағалы қағаздар үлкен өлшемде экономикаға әсер ете бастады. Сонымен қатар, мемлекеттің ақша айналымның қалыптасуында зор роль атқара бастады. Қазіргі жағдайда мемлекеттік пайдалы қағаздар көмегімен, макроэкономиканы қалыптастару мақсатында, ақша несиелік саясат жүріп жатыр. Экономикадағы бағалы қағаздардың мәніне жалпы баға бере отырып, келесі басты қызметтерін бөліп көрсетуге болады.

Қазақстанда акционерлік қоғам ХІХ- шы ғасырдың аяғы мен ХХ - шы ғасырдың басында пайда болды. Акционерлік қоғам деп өзінің қызметін жүзеге асыру үшін қаражат тарту мақсатында акциялар шығаратын заңды тұлға. Ал акция үлесті немесе меншікті құжаттандыратын бағалы қағаз, яғни акция қоғам шығаратын және олардың түрлері мен сипаттарына қарай акционердің дивидентер алуға, қоғамды басқаруға қатысуға және қоғам таратылғаннан кейін оның қалған мүліктерінің бір бөлігіне құқықтарын куәландырады. Акционер қоғамның міндеттемелері бойынша жауап бермейді және өзіне тиесілі акциялар құнының шегінде қоғамның қызметіне байланысты зияндарға тәуекел етеді. Экономикасы дамыған елдерде олар корпорациялар деп те аталады. Акционерлік қоғамның басты қызметі - уақытша босаған ақша қорын өндірісті ұйымдастыру мен көптеген жұмыс түрлеріне жұмылдыру болып табылады. Акционерлік қоғамдар ашық және жабық қоғам үлгісінде құрылады. Қоғамды құру туралы шешім қабылдаған жеке және заңды тұлғалар қоғамның құрылтайшылары болып есептелінеді. Қоғамды қурушылар орасан зор табысқа иемденеді. Акционерлерге дивиденд төленеді.

Бағалы қағаздар - бұл капиталдың белгілі бір түріне жекеменшік құқықты растайтын және өз иесіне табыс әкелетін құжат. Бағалы қағаздар - акциялар, облигациялар, вексельдер және басқа да түрлерде көрінетін капитал.

Акция - акционерлік қоғам (АҚ) капиталына белгілі ақша сомасын салғанына кепілдік беретін және оның иесіне дивиденд түрінде пайда түсіруге құқық беретін бағалы қағаз. Компания қанша уақыт жүмыс істеп тұрса, акция да сонша уақыт қолданылады. Акционердің акцияны шығарған компанияға қайтаруға құқы жоқ. Акционерлік капитал бөлінбейді. Акционер оны тек екінші нарықта сатуына болады.

Акцияны шығару мына жағдайда болады:

а) меншікті акцияландырғанда, яғни акционерлік қоғам қүрып, оның
жарғылық капиталын қалыптастырғанда;

б) бар компанияны акционерлік қоғам ретінде қайта құрғанда;

в) жарғылық капиталды қосымша үлғайту кезінде.

Жарғылық капитал - шығарылған акциялардың бастапқы жиынтық құны. Ол, өз кезегінде, айналымдағы капитал және компанияның портфелінде қалған бағалы қағаздар болып бөлінеді. Оларды компания кез келген уақытта өз ойынша пайдалана алады.

Акция белгілі бір жағдайда акционерлік қоғамның өз капиталын үлғайтуға және оны инфляциядан қорғау үшін жүмсауға болатын бағалы қағаздардың бірден бір түрі. Акция - компанияның акционерлер алдындағы қарыз міндеттемесі. Компанияның өз акциясын қайта сатып алатын қүқы бар. Бірақ бірсыпыра елдердің заңында, елдер корпорацияның төлем қабілеті жоқ болса, онда ол акциясын қайта сатып алатын қүқықтан айырылады деген де ереже бар. Дәл осы жағдай, егер қайта сатып алу корпорацияның төлем қабілеті нашарланатын болса да

қаралған. Заң жүзінде акцияны бөлуге де болады. Айналымдағы әрбір акцияны бірнеше бөлікке бөлуге болады.

Корпорацияны басқаруға қатынасу құқығы бойынша жай және

артықшылықты акциялар болып бөлінеді. Жай акцияларды иеленушілердің корпорацияның тапқан пайдасының мөлшеріне байланысты дивидендтер алу құқы, жиналыстарда дауыс беру арқылы корпорация жабылып қалған жағдайда несие берушілермен есеп айырысқаннан кейін мүліктің бір бөлігін алу құқы бар. Құқықтар акция мөлшеріне сәйкес көлемде жүзеге асырылады.

Әрбір акция өз иесіне бір дауыс үлесін береді. Сонымен бірге, жай акция дивиденд алуға кепілдік бермейді. Себебі дивиденд корпорацияның шаруашылық нәтижесіне байнанысты. Дивиденд корпорацияның таза пайдасының бір бөлігі, басқаша айтқанда, дивиденд төлеу пайданың салық төлегеннен қалған қалдығын бөлуге негізделген.

Көптеген корпорациялар жай акция бойынша номинал құнын бекітеді. Ол акцияның титулында көрсетіліп, хабарнама сипатында болады. Ол бір акцияға шаққандағы жарғылық капиталдың мөлшерін көрсетеді. Номинал құны акцияның нарықтық бағасының одан әрі қозғалысына ешқандай әсер етпейді. Ол акцияны тек алғашқы орналыстырғанда ғана маңызды роль атқарады. Номинал - акцияның эмиссиялық бағасы.

Егер акция көпшілікке сатылып кетсе, онда оның бағасын сатуға қатысқан барлық инвесторлар қалыптастырады. Акцияның нарықтық бағасын, сатушының төмендеткен төменгі бағасымен және сатып алушының төлейтін жоғары бағасы анықтайды. Акцияның нарықтық бағасын не корпорация, не басқа біреу белгілейді.

Акцияның эмиссиялық және нарықтық бағаларынан басқа, оның баланстық бағасы да болады. Ол қаржы есебінің құжаттары негізінде анықталып, бухгалтерлік немесе "кітаптык?' баға деп аталады. Ол

активтің таза құнын орналыстырылған акция санына бөлгенге немесе бір акцияға келетін акционерлерге тиесілі капиталдың көлеміне тең.

Корпорация жай акцияның номиналын көрсетпейді шығаруға құқығы бар. Онда ол нарықтық бағамен сатылады. Бұл жағдайда акцияның сертификатында компанияның капиталы бірнеше үлеске бөлінгені көрсетіледі. Корпорация жабылғанда бұл акциялар акционерлерге активтің белгілі бір бөлігін алуға кепілдік береді.

Артықшылықты акциялар(првилегированные) - меншік туралы ерекше сертификат. Олар АҚ шаруашылығының жұмыстары нәтижесіне байланыссыз табыс әкеледі - оның артықшылығы осында. Олар корпорация пайдасының денгейіне қарамастан белгіленген мөлшерде неғұрлым нақты дивиденд төленуін қамтамасыз етеді. Преференционалды акция дауыс құқын бермейді. Ол - дауыссыз бағалы қағаз. Оған байланысты артықшылық дауыс құқы жоқтығының орнына төлеу ретінде жүреді.

Артықшылықты акция иемденушісін қорғау үшін акцияның осы түрі бойынша дивидендтер беруден бұрын төленеді. Сондықтан бұл акциялардан гөрі жай акция иемдену қауіптілеу. Артықшылықты акциялар номинал қүны көрсетілген және көрсетілмеген болып екіге бөлінеді. Біріншіжағдайда, дивиденд акцияның номиналына байланысты процент түрінде есептеледі. Ал номиналсыз артықшылықты акциялар сирек кездеседі, оларда дивидендтің нақты ақшалы мөлшері көрсетіледі. Акция номиналының оның нарықтық бағасына әсері жоқ.

Жай акция (простая акция) акционерлер жиынында дауыс алуға құқық береді, ал оған байланысты алынатын табыс көлемі АҚ-ның бір жылға жұмыс нәтижесіменанықталады да, ештеңемен кепілденбейді. Жай акция бойынша төленетін дивидендтер сияқты, артықшылықты акция бойынша да дивидендтер таза пайдадан төленеді. Артықшылықты акция, әдетте - атаулы бағалы қағаз.

Корпорация бұл акцияның бірнеше сериясын шығаруы мүмкін. Әрбір сериясының әртүрлі көлемдегі артықшылығы бар. Олар әр сериялы акцияның сертификатында көрсетіледі.

Егер корпорация артықшылықты акциялардың бір емес көп сериясын шығаратын болса, онда оның біреуін бірінші артықшылықты деп анықтауы керек. Сондықтан осы акциялардың тек бір сериясының

ғана басқа серияларынан гөрі артықшылығы мол болады. Ол артықшылық әртүрлі тәсілдермен жүзеге асырылады: дивиденд алғанда, активтерді бөлгенде немесе осы екі жағдайды қоса алғанда.

Артықшылықты акциялардың өзі, бірнеше түр тармағына бөлінеді. Оларды былай топтастыруға болады: қатысушылар және қатыспаушылар, кумулятивтік және кумулятивтік емес, конвертабельді және конвертабельді емес. Артықшылықты акциялардың аталған түрлерін шығару мүмкіндігі корпорацияның жарғысында қаралады.

Акциялардың бұлай бөлінуінің себебі, акция иемденушілердің артықшылықтарды пайдалануына байланысты. Олар:

а) Үстеме пайданы бөлуге қатысу;

б) Хабарланып, бірақ төленбеген дивиденд алу мүмкіндігіне
келешекте қатысу;

в) Акцияны басқа түріне айырбастау мүмкіндігі.

Қатысушылар артықшылығы өз иемденушісіне үстеме пайданы бөлуге қатысуға мүмкіндік береді. Басқаша айтқанда, корпорация жарғысында жай акция бойынша төленетін дивидендтің көлемі белгіленген, ал пайда одан жоғары болса, онда ал артықшылықты акция бойынша төленетін дивидендтің мөлшерін жоғарылатады. Олардың арасындағы ара қатынасын компанияның өзі белгілейді.

Қатысушылар акциясының иесі ешуақытта белгіленген деңгейден артық дивиденд алуға құқы жоқ. Егер артышылықты акциялар кумулятивтік болса, онда бүрын хабарлаған, бірақ кейбір себептермен төленбеген, дивидендтер міндетті түрде келесі жылы төленеді. Ол жай акциялар бойынша дивиденд төлеу хабарланбастан бұрын жүзеге асырылады, яғни төленеді. Кумулятивтік емес акциялар бойынша төленбеген дивидендтерді келесі жылдық дивидендтіне қосуға болмайды.

Конвертабельді артықшылықты акциялар өз иемденушілеріне кейбір жағдайларда осы корпорацияның жай акцияларының белгілі бір

мөлшеріне айырбастауына мүмкіндік береді. Айырбастау жөніндегі талап осы типті акция шығарған кезде жазбаша түрде корпорация кітабында көрсетіледі. Артықшылықты акциялардың көбісі конвертабельді. Артықшылықты акциялардың өте сирек кездесетін түр тармағының бірі -дивиденд төлеуі кейін қалдырылған акциялар. Олар корпорация құрылтайшыларына ғана арнап шығарылады. Олар бойынша дивиденд тек жай акциялар бойынша төленетін дивидендтің ең жоғары квотасы төленіп бағасын ғана беріледі. Содан қалғаны атаулы акция иелеріне бөлінеді. Егер компанияның ісі өрлеп тұрса, бұл акциялар өте тиімді.

Егер компанияның жарғысында оның директорлары корпорация капиталын құруға жеке қатысуы керек, делінсе, онда - директорлық квоталы акция деп аталатын артықшылықты акцияның арнаулы түрі шығарылады.

Нарықтық экономикасы дамыған елдерде артықшылықты акциялар саны барлық акциялардың 10%-нен аспайды. Демек, корпорация қаржысында олардың үлесі өте төмен. Дегенмен де артықшылықты акциялардың корпорация ісін басқаруда маңызы орасан зор. Олар акционерлік қоғамның жиналысында дауыс беретін жай акция иемденушілердің санын өзгертпей-ақ қосымша капитал тартуға мүмкіндік береді.

Облигация.

Облигация деп эмитенттің белгілі бір шартты орындауға, яғни алған ақша сомасын қайтаруды және белгіленген сыйақыны төлеуді міндеттенген жазбаша қарыз құжатын айтады. Оларды мемлекет те, жергілікті басқару органдары да, фирмалар, қорлар т. б. да шығаруы мүмкін. Облигациялар ұзақ мерзімді (3-5 жыл) және қысқа мерзімді болуы мүмкін (3-6 ай) . Мерзімі өткен соң облигациялар номиналды құны бойынша жойылады, ал оны ұстаушы өзіндік құнынан кесімді пайыз түрінде табыс табады. Оп корпорацияның активіне қарсы қойылады. Облигация арқылы тартылған капитал акционерлік капитал деп есептелмейді. Облигация шығару - қосымша капитал тартудың бір нысаны. Эмитенттің жалпы шығыны облигацияны шығаруға және оларды орналыстыруға жұмсаған жылдық шығынға тең болады. Облигация мерзімдік қарыз міндеттемесі болғандықтан анық кепілі болып эмитенттің жалпы кепілдігі болып саналады. Ол кепілдік эмитенттің банкротқа ұшырап, өз міндеттемесін орындай алмаған кезінде корпорация мүлігінің бір бөлігін иемденуге облигация ұстаушының құны. Облигация да акция сияқты корпорацияны инвестициялаудың ең маңызды көзі. Дегенмен, бұл екі бағалы қағаздардың бір-бірінен түбегейлі өзгешіліктері бар. Ол өзгешеліктердің маңыздылары мыналар:

Облигация иемденушісі корпорацияға несие беруші болыптабылады. Ал облигация корпорацияны несиелендіргеннің куәлігі. Өзкезегінде, акционер корпорацияны мен меншіктенушінің бірі. Акция солменшіктенудің куәлігі тәрізді.
Облигация иемденушісіне сыйақы төленеді. Оның мөлшерібекітілген және нақты анықталған. Бұл бағалы қағаз өзінде көрсетілгенбелгілі бір анықталған уақыт аралығында ғана кіріс түсіреді. Облигациябойынша сыйақы басқа өтелетін дивидендтерден бұрын төленеді. Корпорацияның сыйақыны уақытында төлей алмауы, оның банкрот дептанылуына тең. Акционерде дивиденд түрінде төлем алады. Бірақдивидендтің мөлшері тіркелмейді және ол арнаулы уақытта төленбейді. Егер корпорация дивиденд төлеу туралы хабарламаса, демек, төлегісікелмесе, онда акционер корпорацияға қарсы ешқандай шара қолданаалмайды.
Басқа несие беруші сияқты, облигация иесінің дауыс беруқұқы жоқ. Ол акционерлер жиналысына, сонымен қатар, корпорацияныбасқаруға да қатыспайды. Оған керісінше, акция иесінің корпорацияныңмүліктік мүддесін қорғауда шешуші дауыс құқығы бар.
Облигация бойынша сыйақы корпорацияның шығынынажатады. Ол салық төлейтін пайдадан төленеді. Ал дивиденд салықтөлегеннен қалған корпорацияныңтаза пайдасынан өтеледі.

5. Облигация бойынша мезгіл - мезгіл төленетін сыйақы түріндегі пайда купонға алмастырылады. Купон деп облигациядан жыртылып алынатын талонды айтады. Онда сыйақы мөлшері көрсетілген.

Облигацияда бірсыпыра элементтер көрсетіледі: номиналы, купондық мөлшер, өтеу туралы нұсқау, эмиссия шарты, қамтамасыз етілуі, рейтингі.

Номиналды деп облигацияның бетінде көрсетілген ақша сапасын айтады. Оны облигация иесі өтелу мерзімі келгенде алады.

Купондық мөлшер - жыл сайын эмитент төлейтін облигацияның номинал құнына байланысты келісімімен сыйақы - төлем. Жыл сайынғы купондық мөлшер бөлініп төленуі мүмкін, мысалы, жарты жылда бір рет немесе тоқсан сайын бір рет. Мысалға, төлем мына интервалмен орындалады: қаңтар - шілде, ақпан - тамыз, наурыз - қыркүйек, сәуір -қазан, мамыр - қараша, маусым - желтоқсан. Өтеу күні - компанияның сатып алушыға облигацияның номиналына тең соманы қайтарып және сыйақы төлеуді тоқтататын күнтізбектегі күн.

Қамтамасыз етілген облигациялар - оларды шығарғанда кепілдікке корпорация активтері немесе мүлігі салынады. Облигация қамтамасыз етілген және қамтамасыз етілмеген болып бөлінеді. Қамтамасыз етілген облигация корпорацияның негізгі активтерін талап етуге құқық беріп және сонымен бірге, оның негізгі меншігінің облигацияға салғанын көрсетеді. Егер корпорация тағайындалған мезгілде өз облигациясын өтей алмаса, онда оны ұстаушылар кепілдікті өз пайдасына сатуға құқы бар. Қамтамасыз етуге қозғалмалы, қозғалмайтын мүліктер және басқа бағалы қағаздар салынады. Осыған байланысты мынадай айырмашылықтарды атауға болады:

а) Қозғалмайтын мүлікке салынған облигациялар. Оларды
қамтамасыз ететін жай немесе арнаулы мүліктер.

б) Басқа компаниялардың траст жағдайында сақталатын
акциялары және облигациялармен қамтамасыз етілген осы компанияның
облигациялары.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.