Әр түрлі бағыттағы ірі қара тұқымдары

Пән: Ветеринария
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 26 бет
Таңдаулыға:

Аннотация

Бұл курстық жұмыстың тақырыбы « Әр түрлі бағыттағы ірі қара тұқымдары» тақырып 27 бетті қамтиды.

Негізгі бөлімінде қамтыған тақырыптар : Сиырларды азықтандыру, Суалған буаз сиырларды азықтандыу,

Өзіндік зерттеу бөлімінде қамтылған тақырып: Сиырды бұзаулағаннан кейін, сүтейту үшін азықтандыру, Сиырларды жаз айларында азықтандыру

Бұл курстық жұмыс мына нормативтік сілтемелерде қолданылды:

МЖМБС 2. 104-68 КҚБЖ (ЕСКД) . Негізгі жазбалар.

МЖМБС 2. 01. -80 КҚБЖ (ЕСКД) . Бұйымдар мен конструкторлық құжаттарды белгілеу.

МЖМБС 2. 301-68 КҚБЖ (ЕСКД) . Форматтар.

МЖМБС 2. 601-95 КҚБЖ (ЕСКД) . Пайдалану құжаттары.

МЖМБС 2. 304-81 КҚБЖ (ЕСКД) . Сызбалық шрифттер.

МЖМБС 2. 701-84 КҚБЖ (ЕСКД) . Схемалар. Түрлері мен типтері орынға қойылатын жалпы талаптар.

МЖМБС 2. 321-84 КҚБЖ (ЕСКД) . Әріптік белгілеу.

МК (ГК) Қ. Р 04-2003. Экономикалық қызмет түрлері бойынша өнімнің класификаторы (ӘҚТБӨК) .

СТ ОҚМУ 4. 02-2008. Университет стандарты. Сапа менеджменті жүйесі, құжаттарын түзу, мазмұндау мен ресімдеуге қойылатын жалпы талаптар.

СТ ОҚМУ 7. 11-2008. Университет стандарттары. Оқу әдістемелік процестерді басқару.

Белгілер мен қысқартулар

г - грамм

кг - килограмм

л - литр

мл - миллилитр

мм - миллиметр

т. б. - тағы басқа

т. с. с. - тағы сол сияқты

№ - нөмір

% - пайыз

а. ө-азықтық өлшем

см-сантиметр

млн. - миллион

Қ-қою

С-сирек

А-азоспермия

АҚШ-Америка Құрама Штаты

Анықтама

Корреляция - дегеніміз малдың бір өнім көрсеткішінің екінші өнім көрсеткішімен тығыз байланыстылығын айтады.

Индекс -дегеніміз екі дене өлшемінің бір-біріне пайыздың байланыс қатынасын айтамыз.

Элевер - дегеніміз мамандандырылған шаруашылықтар немесе фермалар.

Генетика - дегеніміз тірі организмнің тұқым қуалаушылық және өзгергіштік қасиетін айтамыз.

Мазмұны

Аннотация

Бұл курстық жұмыс мына нормативтік сілтемелер қолданылды

Белгілер мен қысқартулар

Анықтамалар

Кіріспе . . . 6

1. Негізгі бөлім . . . 7

1. 1 Сиырларды азықтандыру . . . 7

1. 2 Суалған буаз сиырларды азықтандыу . . . 13

2. Өзіндік зерттеу . . . 15

2. 1 Сиырды бұзаулағаннан кейін, сүтейту үшін азықтандыру . . . 15

2. 2 Сиырларды жаз айларында азықтандыру . . . 16

Техникалық қауіпсіздік . . . 25

Қорытынды . . . 26

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі . . . 27

Кіріспе

Сиыр жақсы өсіп жетіліп, одан мол өнім алынуы үшін оның дұрыс азықтандырылуы басты шарт. Ол үшін сиыр ағзасына қандай қоректік заттар қаншалықты мөлшерде қажет екендігін білу керек. Себебі бұл қажетті қоректік заттар малдың жасына, өнімділік бағытына, тұқымына байланысты. Сауын сиырларға, буаз сиырларға, сақа және тұмса сиырларға берілетін азық мөлшері, азық түрлері мен оның қоректілігі түрліше болады. Сондықтан әрбір сиыр оның өзіне өлшеніп жасалған мөлшердегі азықпен азықтандырылады.

Сиырды нормамен азықтандыру дегеніміз, оның сүттілігіне, сүтінің майлылығына, қоңдылығына, жасына, қашан және қанша бұзаулағандығына және басқа жағдайларына қарай азықтандыру болып табылады.

Сиырға берілетін азықтарды олардың қоректілігіне, құнарлығына және басқа қасиетттеріне қарай ірі, шырынды және жем азықтар деп бірнеше топқа бөлінеді.

Ірі азықтарға организмге сіңімділігі төмен, құрамында клетчаткасы көп пішен, топан сияқты азықтар жатады. Шырынды азықтардың құрамында көп мөлшерде су болады. Оларға: көк шөп, сүрленген шөп, тамыр жемістілер (мал азықтық қызылша, сәбіз және т. б. ) мен тамыртүйнектілер картоп, топинамбур және т. с. с. жатады. Бұларды «сүтейтуші» азықтар деп те айтады, өйткені сиырды мұндай азықтармен азықтандырғанда сүттің көбірек шығуына себепші болады.

Жем азықтар қуатты, маңызды, малға жұғымды келеді. Жемге: сұлы, қара бидай, арпа, тары, жүгері, қытай бұршақ т. б. дәндері жатады. Өндіріс қалдықтарынан: кебек, күнжара, кептірген жом, сірне т. б. жатады. Соңғы кездері құрама жем өте маңызды орын алып келеді. Бұл бірнеше азықтардан, әсіресе әр түрлі дәнді дақылдарды араластырып дайындалады.

Сиырға жем шөп бергенде тұз, бор, сүйек ұны және сол сияқты минерал азықтарды қосып береді. Азықтың қоректік бағасы оның құрамындағы кездесетін заттардың мөлшеріне байланысты болады. Мал азығының құрамына: қоректік заттардан ақуыз, май, минералдық заттар, углеводтар, дәрумендер кіреді.

Кейбір азықтардың құрамындағы су 75-80%-ға дейін жетеді. Азық құрамында су көп болса оның қоректік құндылығы кем болады.

Ақуыз - мал азығындағы қоректік заттардың ең бастысы. Ақуыз малдың тіршілігіне, жас малдың өсуіне, ірі малдың ет құрауына, сүтінің артуына қажет. Ақуыз жетімсіздігін басқа қоректік заттардың ешқайсысы да алмастыра алмайды. Ол барлық азықтардың құрамына кіреді деуге болады. Азықтарда ақуыз мөлшері түрліше болады. Ал, малға азық бергенде ақуыздың организмге сіңірілген мөлшері ғана, яғни қорытылатын протеин мөлшері ғана есепке алынады.

Май - мал азықтарында, сондай ақ жануар ағзасында да болады. Жемшөппен бірге қабылданған майларды мал өз денесінің, стінің майына және белгілі мөлшерін жылуға айналдырады.

1. Негізгі бөлім

1. 1 Сиырларды азықтандыру

Минералдық үстеме азықтар (ас тұзы, кәдімгі және йодталған тұз, сүйек ұны, микроэлементтер тұздары және т. б. ) жануар ағзасының түзілуіне, әсіресе сүйектің түзілуіне жұмсалады.

Көмірсулар құрамына қант, крахмал, клетчатка кіреді. Жануар ағзасында көмірсулар мен майдың жылудың пайда болуына жұмсалады. Крахмал, қант, әсіресе картопта, қызылшада т. б. көп болады. Пішен, сабанда басым болады.

Дәрумендер мал азықтарында өте аз болады. Осыншалық аз болуына қарамастанмалдың өсуіне, денсаулығына және төлдеуіне өте қажет. Егер малдың жеген шөбінде дәрумендер болмаса мал аурауға шалдығады. Дәрумендер организмде жеткілікті болу үшін малды жазда, өрісте көп жаю керек, өйткені көк шөпте дәрумендер көп болады. Қыста, мал қорада тұрғанда, жақсы сапалы пішен, шырынды азықтар беру керек.

Азықтарды түр түріне бөліп, олардың қоректік құндылығына қарай жіктеумен қатар, олардың сапасына да баса назар аударылады.

Пішен. Сиыр азықтарының ішінде пішеннің маңызы зор. Пішен мал азығы қорының жетекші түрі, әсіресе мал қолға қарағанда негізгі азығы болады. Жақсы сапалы пішен, әсіресе бұршақ тұқымдас шөптер аралас пішен белокқа едәуір бай болады, өте жақсы сапалы пішен жұғымдылығы жағынан жемгежақындайды. Мұның үстіне ағзаның өсуіне қажетті дәруменді де мал көбінше пішеннен алады.

Пішеннің сапасы, ең алдымен оның қандай шөптерден тұратыны мен жиналу мерзімінебайланысты. Пішенде жоңышқа, беде, сиыр жоңышқа сияқты бұршақ тұқымдас өсімдіктер және бидайық, аққонақ, тарғақ шөп, мысық құйрық, қарабас шалғын сияқты шөптер неңұрлым көп болса, оның қоректілігі соғұрлым жақсы болады. Пішен шөп гүлдей бастаған кезде орылып, қурап кетпей, уақытымен жинап алуы тиіс. Пішен қурап кеткен болса, жапырағымен гүлі түсіп, шөптердің сояуланып, тек сабақтары ғана қалады. Ал пішеннің жапырағы сабағынақарағанда екі еседей бағалы болады. Мезгілімен шабылмаған шөптердің пішені ірі келеді. Клетчаткасы көп болып, мал оны сүйсініп жей қоймайды. Жақсы пішеннің түсі жасыл, қош иісті келеді. Табиғи шөптер пішеннің мынадай сорттары болады.

Суармалы жерлердің пішені өте жоғары сапалы келеді. Онда негізінен дәнді шөптер мен бұршақ тұқымдас өсімдіктер басым өседі. Шалғын пішеннің ең жақсы шөптері көбінесе қоңырбас, арпа бас, суоты, сиыржоңышқа, жоңышқа сияқты астық тұқымдас шөптер. Тоғай пішенінің тәуірі орманды жерлердегі, күннің көзі жақсы түсетін тегіс беткейлерден және бұталар арасындағы ашық жерлерден шабылады, ал тоғай арасындағы алаңның, әсіресе күннің көзі онша түспейтін жерлердің пішені жақсы болмайды. Ондай жерлерде малға жұғымсыз, тіпті ағзаға зиянды шөптер де көп өседі.

Батпақты жерлердің пішенінде қоғажай, қамыс, сүйрік қоға, қырықбуын сияқты малға қоректік пайдасы төмен, яки улы шөптер болады, қоңырбас, суоты сияқты шөптер сирек кездеседі, бұршақ тұқымдас шөптер болмайды. Пішеннің бұл түрінің малға қоректілігі аз. Пішеннің ең жақсысын екпе шөптер береді. Жоңышқа пішені бұршақ тұқымдас шөптердің пішеніне кіреді. Оның құрамында протеині, кальцийі және дәрумені көп, сонымен бірге мал өте сүйсініп жейді. Беденің осындай қасиетерінің арқасында мал азықтарының ішінде оның ерекше маңызы бар. Бедені гүлдеуінің алғашқы кезінде орып алған жақсы.

Аралас егілетін шөптердің пішенінен ең тәуірлері сиыржоңышқа, сұлы пішені, беде тарғақ шөп, беде бидайық пішені болады. Еркек шөп, атқонақ сияқты астық тұқымдас шөптердің өздерін ғана егіп алған пішеннің қоректік бағасы кемдеу болады. Өйткені бұлар ақуыз бен кальцийге бай болмайды.

Дәруменді пішен әрбір ферамада да болуы керек. Дәруменді пішен ең алдымен тұқымдық мал мен төлге беріледі. Оны бұршақ тұқымдас шөптер пішенге арналған жердің шөбін гүлдеу алдында шауып алады. Дәруменді пішеннің жапырағының түсіп қалмауының үдкен маңызы бар.

Шабылған шөптегі дәрумендердің сақталуы, ең алдымен, оны кептіріп ала білугебайланысты, ол үшін шабылған шөпті дереу жинап, дестеге салады. Дестеде шөп жатып кебеді. Оны салмағы 1, 5-3 центнерлік кішігірім шөмелелерге салады. Шөмеледе 2-4 күн жатқан соң, негізгі сақталатын орынға жеткізіледі.

Пішен ұны жем орнына қолданылады. Пішен ұнының ірілігі түрліше болуы мүмкін. Оны кәдімгі ұн сияқты майда турап беруге болады. Тартылатын ұн пішенді құрғақ, бұзылмайтын, жабық жағдайда сақтайды. Ылғалдығы 10-12% болуға тиіс. Пішен ұны қаранғы қора жайдағы жәшіктерге яки қаптарға нығыздалып салып сақтайды. Ұн нығыздалып, ылғал тартқыш келетіндіктен, оның дәрумендері жойылады.

Сабанның қоректілігі қандай дақылдың сабаны екендігіне және сақталу жағдайына байланысты. Әсіресе, сұлы, арпа, жүгері, т. б. дақылдардың сабақтарының қоректіліг жақсы деп есептеледі. Жаздық егін дақылдары сабандардың, күздік егіндердің сабандарына қарағанда ақуызы көп, клетчаткалары аз болады. Сабан неғұрлым ірі және қатты болса, ол малға соғұрлым жұғымсыз келеді. Жақсы сабанның түсі ақшылдау, ажарлы және жылтыр болады. Сабан түсінің қараюы, иістенуі, көгеруі оның азық ретінде жарамсыз болғандығының белгісі.

Топан сабанға қарағанда қоректілігі жақсы азық ретінде белгілі. Әсіресе, сұлының топаны бағалыдеп есептейді. топан көп жатып қалмағаны жөн. Жауынды күндері жиналған егіннің топаны су сіңді болып қалады да, тез бұзылады.

Шөптің сүрлену сапасын оның иісіне, реңіне және түріне қарап бағалайды. Жақсы сүрленген шөптің нан ашытқысының иісіндей ашыған хош иісі болады. Сүрленген шөптің бастапқы түрі мен түсі көп өзгермей сақталады. Бұзылған, нашар сүрлем шөптің түсі қарауытып, мұрын жарып кетерліктей ашыған иісі болады.

Тамыржемістермен, тамыртүйнектілер шырынды азықтарға жатады. Бұларды барлық малдар, әсіресе сауын сиырлары өте сүйсініп жейді. Тамыржемістердің құрамында су мол, ақуызаз болады. Ол малға сіңімді азық ретінде белгілі болады.

Тамыржемістерден әсіресе пайдалысы мал азығына арналған қызылша, сәбіз, турнепс және басқалар. Малға берілетін тамыржемістілер мен тамыртүйнектердің шірігендері, көгергендері болмауы тиіс.

Астық дәндері мал азықтарының ішіндегі ең құндысы. Жем есебіне астық дәні берілетін болса, онда дәннің толықтығын ескеру қажет. Дәннің толық, жұмыр болуы оның жақсы сапалы екендігін көрсетеді. Дәннің реңіне, жылтырлығына назар аудару керек. Дән жылтыр емес, ала құла дақты болса, бұлар да оның бұзылғандығының белгісі. Дәннің тазалығына қарау керек. Құм, топырақ, шаң, тас, кесек, шөп шалам болса жемнің сапасын, құндылығын төмендетеді.

Кебек - жем есебінде малға өте жақсы азық. Таза дәннің өзіне қарағанда кебектің ақуызы көбірек келеді. Кебек, әсіресе сиыр мен жас төлге пайдалы. Ірілі уағына, шаң, топырақтан тазалығына қарай кебек түрліше болады. Кебектің сапасын иісіне, дәміне және құрамында басқа заттардың болуы болмауына қарай айырады.

Бұзылмаған кебектің түсі ақ немесе қызыл күрең болып келеді. Түсі қарайып, қоңыр тартқан, дәмі ақшылтым нашар иісті болса кебектің бұзылғандығы.

Күнжара - құнарлы азықтардың бірі. Күнжара да ақуыз бен май өте көп болады. Сондықтан сауылатын сиырға, төлге, асыл тұқымды малға өте пайдалы азық болып есептеледі. Майдың қандай дәннен шығаылуына қарай күнбағыс күнжарасы, зығыр күнжарасы, мақта күнжарасы т. б болып бөлінеді. Кейбір күнжарада малды уландыратын ерекше зиянды зат болады. Оның әсерінен сиыр іш тастауы мүмкін. Дегенмен, оны буаз сиырларға аз аздан беруге болады. Мақта күнжарасы да басқа күнжаралар сияқты ақуызға бай. Бірақ онда минералдық заттар мен дәрумендер аз болады. Алайда мақта күнжарасында зиянды зат болғандықтан мұны аздап бермесе, мал уланып қалуы мүмкін.

Күнжара дәмінің, исінің жәнебасқа заттар қоспасының тазалығының маңызы зор. Қауызы көп болса, күнжара нашар деп саналады. Ащы дәм, ашыған иіс күнжараның бұзылғандығын көрсетеді. Күнжара ылғал тимейтін, құрғақ жерге сақталуы тиіс.

Құрама жем арнаулы зауыттарда түрлі азықтарды араластыра отырып дайындалады. Оған кебек, жарма, күнжара, шөп, пішеннентартылған ұн т. б. араластырады. Құрама азық құнарлылығы жағынан жемнен кем түспейді. Құрама жем әр мал түрлігіне арналып жұмсалады.

Құрама азықтың тақта тақта күйінде қатырылған түрі де болады, аралас ұн сияқты және аралас қомалжың түріде болады. Азық өлшемі. Сиырға беретін азықтарды таңдап алып рацион жасау үшін, әрбір азықтың қоректік құндылығын білу керек. Өйткені, түрлі азықтарда қоректік заттар түрліше, сондықтан ол азықтардың қоректік құндылығы да әр түрлі болады.

Әдетте, мал азықтарының қоректілігін азық өлшемімен бағалайды. Мұнда азықтың өлшем ретінде орташа, сапалы 1 кг сұлықұндылығын алады. 1 кг сұлының қоректік құндылығына салыстыра отырып, басқа азықтардың құндылығын анықтайды. Мысалы, орта сапалы шалғын шөптің 1 кг пішені 0, 5 азық өлшеміне тең болады. Демек, 1 кг сұлы 1 килограмм орта сапалышалғын пішеніне қарағанда 2 есе құнды. Ал 1 кг арпа дәні 1, 16 азық өлшеміне тең болады, яғни 1 кг арпа дәні қоректік құндылығы жөнінен 1, 16 кг сұлыға тең.

Малдың сүтін, етін және басқа өнімділігін көбйту үшін дұрыс азықтандырудың негізі, оларды нормамен азықтандыру болады. Азықты мөлшерлеу үшін әр бір сиырға берілетін азықтың нормасы болуы тиіс.

Тәуліктік рацион жасағанда мыналар ескеріледі:

азық рационына сол малдың сүйсініп жейтін жем шөптері кіреді оның мөлшері және сапасы малдың іішн бұзбайтындай, сондай ақ одан тез шығып кетпейтіндей болу керек;
тәуліктік рацион жасағанда, сиыр организміне қажетті барлық қоректік заттар сол азықтардан табылатын болу керек; Әсіресе, жас, әліде өсетін сиырлардың азығында қорытылатын протеин мен минералдық заттардың көп болғаны дұрыс;
рациондағы азықтардың көлемі мал толық тоярлықтай болу керек. Сонда ғана сиырдың ас қорыту органдары дұрыс қызмет атқарады және сиыр өзін тоқ сезінеді;
рациондағы азықтар әр түрлі болғаны жөн, мұны ісңресе сүтті сиырларда азықтандыруда ескру керек.

Рационда минералдық заттар жеткілікті болуға тиіс. Егер азықтарында тұз, кальций және фосфор сияқты минералдық заттар жеткіліксіз болса, сиырдың қысыр қалуына, ауруға шалдығуына, сүттің азаюына, іштегі бұзаудың нашар өсуіне себепші болады.

Сиырға берілетін азықтағы дәрумендер де жеткілікті болуы қажет. Бұл әсіресе жас малға берілетін азықта көбірек ескерілгені жөн.

Азық рационы шаруашылықтағы бар азық түрлеріне қарай жасалуға тиіс, онда да шаруашылықтың өзі өсіретін азықтардан жасалғаны жөн, жетіспейтін компоненттерін сырттан алатын азықтармен толықтырған дұрыс.

Қандай малға болса да рацион жасауда құнарлы азықтар астық дәнін, кебекті, күнжараны ықшамдап пайдалануға тырысу керек. Өйткені жемді көп берудің орнына, оның мөлшерін азайтып, есесіне басқа азықтарды мол беріп те сиырдан сүтті көп алуға болады. Сауын сиырларға рацион көлемді, шырынды азықтарға біраз жем қосылып жасалады. Сауын сиырларғы шырынды азықтар неғұрлым көбірек берілсе, көлемді азықтар соғұрлым аз берілуге тиіс.

Енді сауын сиырға рационның қалай жасалатындығы жөнінде мысал келтірейік. Айталық, сиырдың тірідей салмағы 500 кг, күніне майлылығы, 3-9%, 20 кг сүт беретін сиырға мына рационды мысал етуге болады.

1- кесте.

Майлылығы пайыз сүт беретін сиырларды азықтандыру нормасы

Тәуліктік сауылған сүт, кг

Азық өлшемі, кг

Қорыты

латын проте

ин, г

Ас тұзы,

Кальций,

Фосфор,

Каротин, г

Тәуліктік сауылған сүт, кг: 1

Азық өлшемі, кг: 2

Қорытылатын протеин, г: 3

Ас тұзы,г: 4

Кальций,г: 5

Фосфор,г: 6

Каротин, г: 7

Тәуліктік сауылған сүт, кг: Тірідей салмағы 400 кг

Тәуліктік сауылған сүт, кг:

4 және одан төмен

Азық өлшемі, кг:

6, 0

7, 0

9, 0

10, 0

11, 0

12, 0

13, 0

14, 2

15, 4

16, 7

18, 0

19, 3

2, 06

Қорытылатын протеин, г:

620

730

960

1090

1220

1360

1500

1650

1800

1960

2120

2330

2440

Ас тұзы,г:

100

110

115

125

130

140

Кальций,г:

100

110

115

125

130

140

Фосфор,г:

100

105

Каротин, г:

220

270

170

420

470

520

570

620

670

720

770

820

850

Тәуліктік сауылған сүт, кг: Тірідей салмағы 500 кг

Тәуліктік сауылған сүт, кг:

4-тен төмен

Азық өлшемі, кг:

6, 6

7, 6

8, 6

9, 6

10, 6

11, 6

12, 6

13, 6

14, 7

15, 9

17, 1

18, 4

19, 7

21, 0

22, 3

23, 6

24, 9

26, 2

27, 5

Қорытылатын протеин, г:

680

790

900

1020

1140

1270

1400

1540

1680

1830

1980

2140

2300

2460

2630

2780

2940

3100

3260

Ас тұзы,г:

105

115

120

130

135

145

155

160

170

180

185

Кальций,г:

105

115

120

130

135

145

155

160

170

180

185

Фосфор,г:

100

105

115

120

130

135

140

Каротин, г:

250

300

350

400

450

500

550

600

650

700

750

800

850

900

950

1000

1010

1100

1150

Тәуліктік сауылған сүт, кг: Тірідей салмағы 600 кг

Тәуліктік сауылған сүт, кг:

4 - тен төмен

Азық өлшемі, кг:

7, 1

8, 1

9, 1

10, 1

11, 1

12, 1

13, 1

14, 1

15, 1

16, 2

17, 4

18, 6

19, 9

21, 2

22, 5

23, 8

25, 1

26, 4

27, 7

Қорытылатын протеин, г:

750

860

970

1090

1210

1340

1470

1610

1750

1900

2050

2210

2370

2530

2690

2850

3010

3170

3330

Ас тұзы,г:

100

110

120

125

130

140

150

160

165

175

180

190

Кальций,г:

100

110

120

125

135

140

150

160

165

175

180

190

Фосфор,г:

100

105

110

115

125

130

135

145

Каротин, г:

280

330

430

480

520

580

630

680

730

780

830

880

930

980

1030

1090

1130

1180

2-кесте.

Жас ( 1-2 бұзаулаған ) және қоңдылығы төмен сиырларға қосымша азық берудің нормасы

Сиыр тәулігіне орташа мынадай салмақ қосса, кг

Күнделікті рационға мынадай қосылады

Азық өлшемі, кг

Қорытылатын протеин, г

Кальций, г

Фосфор, г

Сиыр тәулігіне орташа мынадай салмақ қосса, кг:

0, 2

0, 3

0, 5

Күнделікті рационға мынадай қосылады:

1, 0

1, 5

2, 5

100

150

250

Енді сауын сиырға рационның қалай жасалатындығы жөнінде мысал келтірейік. Айталық, сиырдың тірідей салмағы 500 кг, күніне майлылығы 3-9%, 20 кг сүт беретін сиырға мына рационды мысал етуге болады.

3-кесте.

Тірідей салмағы 500 кг сиырға берілетін азық рационы

Азықтардың түрлері

Берілетін азықтың мөлшері, кг

Азық өлшемі, кг

Қорытылатын протеин, г

Кальций, г

Фосфор, г

Азықтардың түрлері: 1

Берілетін азықтың мөлшері, кг: 2

Азық өлшемі, кг: 3

Қорытылатын протеин, г: 4

Кальций, г: 5

Фосфор, г: 6

Азықтардың түрлері:

Орташа шалғын пішені сүрленген жүгері

Мал азықтық қызылша

Құрама жем

Барлығы

Керегі

Берілетін азықтың мөлшері, кг:

Азық өлшемі, кг:

4, 2

4, 0

3, 0

14, 2

Қорытылатын протеин, г:

600

310

220

300

1490

1210

Кальций, г:

105

Фосфор, г:

51
70

1. 2 Суалған буаз сиырларды азықтандыу

Саууды тоқтатақаннан 5-7 күн өткеннен соң, желініне сүт жиналмайтын болған кезде, сиырларды бұзаулауға әзірлеу ісіне кірісуге болады. Қоңдылығы орташа сақа сиырдың бұзаулауына 1, 5-2 ай қалғанда, ал қоңдылығы нашар және жас сырлардың бұзаулауына 2, 5 ай қалғанда суалтады. Сүтті сиырларды 7-10 күнде, ал тәулігіне 3-5 кг сүт беретіндерін бірден суалтады.

Суалаған сиырдың ішіндегі төлі тез өседі. Сондықтан бұл кезде сиырдың азығына айрықша көңіл бөлу керек. Сиырға сапалы пішен, сүрлем және жем берілуі тиіс. Рацион құрамында ірі азықтардан бұршақ тұқымдас болғаны жөн. Өйткені, ол құнарлы протеинге, минералдық заттарға, каротинге бай. Сондай ақ сүрлем, арпа жармасы, сұлы, мақта және күнбағыс күнжарасы берілуі керек. Бұзаулауға жақындаған кезде ( туарында шамамен 5-7 күн қалғанда) сүтті сиырға балауса азық пен жемді аз мөлшерде берген жөн. Мұның өзі сиырдың туар кезде өте семіріп кетпеуіне және бұзаулағаннан кейін оның желінінің ісіп кетпеуіне септігін тигізеді.

Қоңдылығы ортадан төмен буаз сиырларға азықтандырудың нормасын тәулігіне 1-2 азық өлшеміне арттыру қажет, ал оның өзінде рациондағы әрбір азық өлшемінде 110-120 г қорытылатын протеин, 9-10 г кальций, 5-6 г фосфор және 40-50 мг каротин болуы тиіс. Мұндай азықтандыру нормасы нәтижесінде сиыр бұзаулау мерзіміне дейін орташа және ортадан жоғары қоңдылыққа жетеді.

4-кесте.

Суалған буаз сиырды азықтандыру нормасы.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.