Дизельді депарафинизациялау процесі

Пән: Мұнай, Газ
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 49 бет
Таңдаулыға:

КІРІСПЕ

Дүние жүзінде дизель отынын өндіру 1985 ж. шамамен 750 млн. т/ж құрады.

Дизель отындарын өндіру көлемі бойынша бұрынғы КСРО дүние жүзінде бірінші орында. Сапасы жөнінен біздің елдің дизель отындары ең жақсы шет ел үлгісіне сәйкес келеді.

Бірақ дизель отынының автокөлікке пайдалануда сыбағалы шығыны біздің елде АҚШ-қа қарағанда да 2 есе, ал Францияға қарағанда 3 есе жоғары екендігін айту қажет, бұл оны пайдаланушылардың өте тиімсіз жұмсайтынын көрсетеді.

Отандық дизель отынының негізін тура айдалған дистилляттар құрайды, әрі олардың жарымына жуық бөлігі гидротазаланған фракциялар үлесіне келеді. Екінші өңдеу дистилляттары аз мөлшерде пайдаланылады. Күкірті аз отын сорттарын күкірт мөлшері 0, 2% (мас. ) кем өндірудің олардың қорының жоғарылауымен және терең гидротазалауда көп энергия кетуімен болатынын айта кету қажет. Гидротазалау кезінде, көмірсутексіз гетероатомды қосылыстармен бірге, мұнай құрамындағы тотықтыруға, коррозияға қарсы әрекет көрсететін, яғни, шыдамды табиғи қосылыстар және басқа присадкалар отыннан бөлініп кетеді. Сондықтан гидротазаланған дизель отындарының тауарлы түрлерін өндіруде көп ассортиментті және көп мөлшерде жасанды присадкаларды пайдаланудың қажеттігі туындайды.

АҚШ-та 1993 жылғы дизель отынындағы күкірт мөлшеріне қатаң шек қойылған, ол қазір қолданылып келе жатқан 0, 25% орнына 0, 05% болуы керек. АҚШ-тың қоршаған ортаны қорғау жөніндегі агенствасында олардың құрамында ароматикалық көмірсутектерді де кеміту (10-34% дейін) мәселесі талқылануда. Жаңа экологиялық норманы енгізу технологияны одан әрі күрделендіреді және дизель отынын өндірудің өзіндік құнын тиісінше өсіреді. Бұрынғы КСРО-да дизель отындарының кейбір маркаларын өндіру құрылымы 1985 ж. мынадай (%) болды: жазғы - 89, қысқы - 10, 2 және арктикалы - 0, 8.

Осы мәндерден көрінгендей, ең көп қолданатыны жаздық сортты отын. Қысқы және арктикалы сорттар жалпы дизель қорында бар болғаны 11% құрайды, бұл күнге өсіп келе жатқан төмен температурада қататын жоғары темппен игеріліп келе жатқан Сібірдің, Алыс Шығыстың және Қиыр теріскейдің табиғи байлығын игеруге қажетті отынға деген сұраныстың тек жарымын ғана қанағаттандырады. Қазір төмен температурада қататын дизель отындарын алудың негізгі тәсілі олардың фракциялық құрамын, соңғы қайнау температурасын 300-320°С дейін төмендету арқылы (жазғы сортқа 360°С орнына) жеңілдету, бұл олардың қорының едәуір шектелуімен байланысты. Азғана мөлшерде мұндай отындар цеолит және карбамидпен парафиннен айыру арқылы алынуда. Цеолитпен парафиннен айырудан алынған денормализаттардың төменгі температуралық қасиеті жақсы (қату температурасы - 45÷-50°С, лайлану температурасы - 35÷-50°С), сондықтан олар негізінен қысқы және арктикалық отын есебінде пайдалануда.

Карбамидті тәсілмен парафиннен айырғанда жоғары балқушы парафиндер толық бөлінбейді, сондықтан бұл процестің денормализаты, қату температурасы -35°С-тан да төменде болсадағы, лайлану температурасы керекті -25 немесе -35°С орнына бар болғаны -11°С-ақ көрсетеді. Денормализатты жазғы дизель отынын дайындауға қолданудың тиімсіз екенін айта кету керек. Бұның себебі «Парекс» қондырғыларының орналасу географиясына байланысты және отынның қыстық сорттарын өндіруге қажетті одан әрі пайдаланатын денормализаттарды сақтауға қажетті резервуарлардың жоқтығынан. Қысқы және арктикалық сортты дизель отындарына және сонымен бірге, сұйық парафинге деген қажеттікті өтеу үшін - мұнайхимия және микробиологиялық синтезге өте қажетті шикізат болатын - 80-ші жылдары біздің елде жедел қарқынмен, әсіресе «Парекс» типтес парафиннен айыру қондырғылары салына бастады. Бірақ кейіннен дүние жүзінің барлық елдерінде, соның ішінде КСРО-да, мұнайдан алынған сұйық парафиндерді белок-витамин концентранттарын (БВК) өндіруге пайдалануды тоқтату туралы заңдық актілер қабылдануына байланысты және қондырғыларды өсімдік шикізатына ауыстыруға байланысты, «Парекс» типтес парафиннен адсорбция әдісімен айыру процестерінің одан әрі қарқынының өсуі едәуір төмендеді.

Төмен температурада қататын мотор отындарын (майларды да) алу проблемасын, МӨЗ жүйесіне жаңа тиімді және өте универсалды процесті - мұнай фракцияларын каталитикалық (КГД) қосу арқылы шешуге болады. КГД процестері соңғы жылдары шет елдерде төмен температурада қататын реактив және дизель отындарын, майлаушы майлар және каталитикалық риформинг процесімен (селектоформинг) бірге - жоғары октанды бензиндер алу үшін, көп қолдануда. КГД алдына қойылған мақсатына байланысты шикізат есебінде тура айдаудан алынған бензин, керосин - газойл немесе май фракцияларын пайдалануға болады. КГД процесі мұнай фракцияларынан н-алкан көмірсутектерін, кейбір тар кеуекті цеолиттер (эриониттің, мордениттің, SZM-5 және т. б. ) негізінде алынған металл цеолит катализаторының қатысуымен талғамды гидрокрекингпен бөлуге негізделген. Олардың талғамдық әсері ерекше кеуектік құрылымға байланысты: кіруші тесік арқылы еніп актив орталарымен (қос функциялы қасиетті) тек қана белгілі мөлшерлі н-алкан көмірсутектері жанаса алады. КГД процесін жүргізу нәтижесінде (газойлды гидрокүкіртсіздендіру процестерінің режимдеріне ұқсас жағдайда) денормализаттардың шығымы 70-90% болғанда қатуы мен лайлану температурасы төмендейді және сүзілуі, сонымен қабат, жоғары октанды бензиндер түзілуі жақсарады. КГД процесі құрамында н-алкандар мөлшері көп емес (10%-тен кем) шикізатты асылдандыруда өте тиімді, ал мұндай шикізатты әдеттегідей процестермен парафиннен айыруды экономикалық және технологиялық себептермен жүргізу тиімсіз. КГД процесін пайдалану қысқы және арктикалық дизель отындарының сорттарын өндіру шикізат қорын кеңейтуге мүмкіндік береді.

Дизель отынының қысқы түрін алудың ең арзан тәсілі болып шет елде жазғы отынға депрессаторлық присадка қосу (жүздік пайыздық мөлшерде) болып саналады. Бірақ присадкалардың көбісі отынның қату температурасын тиімді төмендете келіп, іс жүзінде оның лайлану температурасына әсер етпейді, бұл оның көп дәрежеде қолдану шеңберін шектейді. Мұндай отынды қысқы кездегі ауаның температурасы -15°С төмен емес аудандарда пайдалануы мүмкін. Мұндай ауа-райы Батыс Еуропа, Прибалтика, Белоруссия, Молдавия және Украина жағдайына сәйкес келеді. Бірақ біздің елде өзіміздің депрессорлы присадканы өндіру әлі күнге дейін жолға қойылмаған.

Дизель отындарының қорын одан әрі көбейту олардың фракциялық құрамын кеңейту және екінші процестердің дистилляттарын пайдалану арқылы мүмкін. Мысалы, соңғы қайнау температурасын 25÷-30°С көбейтумен жазғы отын қорын 3-4% оның жалпы өндірілуіне есептегенде, көбейтуге болады. Ондай температура соңғы қайнау температурасы шамамен t _90% =360°С сәйкес келеді. Қазір елдің көптеген МӨЗ жаңа техникалық жағдай (ТЖ) бойынша көп мөлшерде ауыр фракциялық құрамдағы жазғы дизель отынын (қату температурасы °С) шығара бастады және алшақ фракциялық құрамдағы (t _бқ =60-80°С, t _90% =360°С) дизель отынын, іс жүзінде бензин мен дизель фракцияларының қоспасы болып саналатын, өндіру алға қойылған мақсат болып саналады. Осындай отындарды кейбір газоконденсаттардан ала бастады және елдің терістік және терістік-шығыс аудандарында, бұл жерлерге стандартты дизель отынын жеткізу қиын болғандықтан, пайдалана бастады.

Дизель отындарын өндіруді олардың құрамында екінші кезекте алынған газойлдерді (каталитикалық крекинг және кокстеудің) пайдалану арқылы бұл отынның химиялық тұрақтылығын төмендетсе де, көбейтуге болады. Шет елдерде жалған сұйылушы қабат каталитикалық крекингтің жеңіл газойлі көп қолданылады. Мысалы, АҚШ-та осындай газойлдің үлесі дизель отынының құрамында едәуір көп. Сондықтан онда ароматикалық көмірсутектерінің мөлшері өсті, ал цетан саны орташа дизель фондында Батыс Еуропа және бұрынғы КСРО-дағы 45÷50 қарағанда 40-42 дейін төмендеді.

Дизель отынының қорын кеңейту, мазут құрамында қалып қойған немесе қазан отынының керекті тұтқырлығын төмендетуде сұйылтқыш есебінде қолданатын көп газойл фракцияларын босату арқылы мүмкіншілігі бар. Қазан отынын өндірудің көлемінің азаюымен және висбрекинг қуатының немесе мұнай қалдықтарын терең өңдейтін басқа процестердің көбеюмен газойл фракцияларының мөлшері үздіксіз өседі, бұл дизель отынының қорын қосымша кеңейтеді.

1. ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ

1. 1. Жобаланатын процеске қысқаша сипаттама және схеманы таңдау негізі

Парафинсіздендіру деп мұнай фракцияларын салқындатқанда мұнай фракцияларынан кристалл түрінде шығатын ауыр көмірсутектердің бөліну процесін айтамыз. Топтық құрамы бойынша бұлар жоғары молекулярлы алкандар (парафиндер), сонымен бірге циклоалкандар, ареналар және ұзын жанамалы нормалды және аз тармақталған құрылымды алифатикалық радикалы бар циклоалканды-арендер болуы мүмкін.

Парафинді мұнайдың дизельдік фракциялары біршама нормалды құрылымды алкандар құрайды, соның арқасында салыстырмалы жоғары қату температурасына (-10÷-11°С) ие. Бұндай фракциялардан қату температурасы -45°С болатын қысқы дизел отыны мен қату температурасы -60°С болатын арктикалық дизель отынын алу үшін бұл фракциялар парафинсіздендіріледі.

Дизель отынынан шыққан жеңіл ерігіш алкандар мұнай өңдеудің ең бағалы өнімі болып табылады, әрі қарай ол микробиологиялық әдіспен белоктық-витаминдік концентраттар өндіру үшін қолданылады.

Дизель отынын алкандардан бөлу әдістерінің бірі карбамидті парафинсіздендіру болып табылады.

Карбамид (NH ₂ ) ₂ CO суда және төмен спирттерде жеңіл еритін, еру температурасы 132, 5°С, гигроскопикалық, ақ кристалды зат. Сумен ысытқанда қышқылды ортада карбамид көміртек диоксиді мен аммиакқа бөлінеді. Карбамид молекуласында көміртек атомы алтыдан кем емес болатын нормалды құрылымды алкандармен кристалды кешен құруға қабілетті болады. Молекула құрылымында ұзын тармақталмаған алифатикалық радикалдар бар гибрид құрылымды көмірсутектер де карбамидті кешен түзейді. Көмірсутектердің кешентүзеу қабілеті және алынған кешеннің мықтылығы алифатикалық көмірсутектердің тармақталмаған тізбегі ұзындығының көбеюімен бірге арта түседі. Кешеннің қалыптасуы жылудың шығуымен ілеседі, олардың көлемі көмірсутектердің молекулярлық салмағының көбеюімен бірге арта түседі.

Кешен мына схема бойынша түзіледі:

Алкан + Карбамид ⇔ Кешен

Әрбір көмірсутек үшін жоғарғы температуралық шек болады, одан жоғарыға көтерілгенде карбамидпен түзелген кешен бұзылады. Сондықтан алкандарды толық бөлу үшін кешен түзу процесін төмен температурада жүргізген дұрыс.

Кешентүзеудің толықтығы дизель отыны мен карбамидтің жақсы байланысуына тәуелді. Жабысқақтықты төмендету және байланысты жақсарту үшін карбамидті де және нормальды алкандарды да жақсы ерітетін еріткіштер қолданылады. Көбіне изопропилді және изобутильді спирттер қолданылады. Еріткіштердің теріс әсері - кешеннің ішінара бұзылуы, ол карбамидтің шығындалуын көбейтеді.

Кешентүзеудің қарқындылығына күшті әсер ететін зат активаторлар: метилді спирт, ацетон және басқалар. Активаторлар құрамында міндетті түрде судың бөліктері болуы керек. Активаторлардың көп болуы тепе-теңдікті солға ығыстырып, кешен түзуді нашарлатады. Активатор және оның мөлшерін тәжірибе жолымен анықтайды.

Алкандарды шығару тереңдігі шикізат пен карбамид ерітіндісінің байланыс ұзақтығына да тәуелді. Қайнау температурасын жоғарлату және мұнай фракциясының жабысқақтығына байланысты байланыс уақыты көбейеді. Дизель отыны үшін қарқынды араластыру жағдайында кешентүзеу процесі шамамен 30-40 мин. аяқталады. Процестің табысты жүргізілуінің қажетті шарты қолданылатын карбамидтің тазалығы болып табылады. Техникалық карбамидте кездесетін азғантай қоспалардың өзі оны жарамсыз етеді.

Қазіргі уақытта дизель отынын карбамидпен парафинсіздендіру үшін бірнеше технологиялық схемалар қолданылады, мысалы кристалды карбамидпен парафинсіздендіру және карбамидтің спиртті ерітіндісінде парафинсіздендіру. Процестің негізгі кезеңдері - карбамидті кешен түзеу, оны бөлу, шаю және құрылымын бұзу.

Карбамидпен парафинсіздендіру процесі кезеңді және үздіксіз төрт деңгейде жүргізіледі: 1) мұнай фракциясының немесе оның ерітіндісінің кристалды карбамидпен немесе оның қаныққан ерітіндісімен байланысы нәтижесінде кешен түзеледі; 2) сұйықтан түзілген кешеннің (қатты фазасы) бөлінуі және оны бензин немесе басқа ерітіндімен шаю; ажырату тұндыру, сүзу немесе шайқау арқылы жүргізіледі; 3) кешеннің карбамид және көмірсутектерге ажырауы; 4) карбамид пен ерітінділердің қайта бұзылуы, парафинсізденген өнімнің ерітіндіден бөлектенуі.

Карбамид пен дизель отынының тығыз байланысын талап ететін кешен түзеу, араластырғышта немесе сораптар көмегімен күштеп араластырылатын құбырлы реакторларда жүргізіледі. Бұнда реагидацияланатын қоспа сумен салқындатылады. Қайнауы төмен ерітінділерді қолдану, мысалы хлорлы метиленді (қайнау температурасы 41%) немесе бутанмен изобутилді спирт қоспасын қолдану ерітіндінің кейбір бөлігінің булану есебінен жылуды реактордан шығаруға мүмкіндік береді.

Нәтижесінде бастапқы шикізаттан қату температурасы барынша төмен парафинсізденген өнім және негізінен нормалды құрылымды парафинді көмірсутектерден құрылған парафиндер (экстракт) алынады. Қайта бөлінген карбамид пен ерітінділер жүйеге қайта оралады. Кешенді шаю нәтижесінде алынған өнімді аралық өнім (мысалы, дизельді фракцияны тазалауда жазғы дизель отыны) ретінде қолданады немесе жүйеге рисайкл ретінде қайтарылады.

Парафинсізденген өнімнен кешеннің бөлектенуі тұндырумен, сүзуімен, айналдырумен жүзеге асырылады.

Ақ қаймақ тәріздес өнім түріндегі шикізат-кешен дизель отынының біршама бөлігін алып кетеді. Кешеннің бұзылуында бұл отын парафинге түседі және оны әрі қарай пайдалануға жарамсыз етеді. Сондықтан шикізат-кешенін лигроинмен (қайнау шегі 180-220°С) шаю кезеңі енгізіледі. Шаю әдетте екі немесе үш кезеңмен жүргізіледі, шикізатқа шаққанда шығатын лигроин шығыны 40-тан 140% құрайды.

Шайылған кешеннің құрылымын бұзу оны 70-75°С-қа қыздыру арқылы жүргізіледі. Еркін карбамид су ортасында еріп кетеді, ал парафин қалып қояды.

Карбамидтің кешендік қосылыстары түзілу кезінде жылу бөлінеді. Кешеннің түзілу жылуы және оның тұрақтылығы оның молекулярлық салмағы өскен сайын арта түседі.

Егер шикізат мұнайдың бірінші айналымынан шыққан дизель фракциясы болса, карбамидті парафинсіздендіру екі мақсатты - қысқы және арктикалық дизель отыны ресурстарын арттыруға және сонымен бірге, біруақытта тазаланғаннан кейін мұнай химиясы немесе микробиологияда (синтетикалық белок алу үшін) шикізат ретінде қолданылатын парафин алуға мүмкіндік береді.

Процесс шарттарын сәйкес таңдауда карбамид көмегімен мұнай фракцияларынан олардың қайнау температураларының шегіне тәуелсіз нормальды құрылымды парафинді көмірсутектер бөліп шығаруға болады. Өндірісте бұл процесті келесі заттар алу үшін қолданады: а) қату температурасы төмен өнімдер алу (керосин, дизель отыны және майлы дистилляттар; б) нормальды құрылымды таза парафинді көмірсутектер; в) олардан төмен октанды нормальды құрылымды парафинді көмірсутектерді ажырату жолымен жоғары октанды бензин алу.

Қазіргі уақытта әлі бұл процесті мұнайөңдеуші және мұнайхимиялық өндірісте қолданудың барлық қуатты мүмкіндіктері анықталған жоқ. Мысалы, бұл процестің сұрыпталған ерітінділермен парафинсіздендірумен үйлесімі мүмкін болады, бұл терең парафинсіздендіру қондырғыларын қолданудан гөрі экономикалық тиімдірек болады.

Парафинсіздендірілген өнімнің шығуы барынша жеңіл фракциялар үшін шикізаттағы парафиннің құрамына тәуелді болады. Барынша ауыр фракцияларда парафиннің шығуы олардың шикізаттағы құрамынан асады. Бұл кешенде басқа да көмірсутектердің болуымен түсіндіріледі.

Парафинсіздендірілген фракцияның қату температурасы шикізатпен салыстырғанда 33-45°С төмендейді. Кейбір жағдайларда бұл төмендеу басқаша болуы мүмкін. Әдетте бұл жоғарыпарафинді мұнайларды өңдегенде байқалады. Шикізаттың фракциялық құрамы ауыр болған сайын (дизельді фракцияларды тазалауда 6-12°С-тен майлы фракцияларды тазалғанда 35-50°С-ке дейін) парафиннің еру температурасы да жоғары болады.

Карбамидті парафинсіздендірумен алынған дизель отынының цетандық саны шикізаттың цетандық санынан 3-6 пунктке азырақ болады, ол ондағы парафиннің алынғанымен түсіндіріледі.

1. 2. Шикізаттың, дайын өнімнің және қосымша материалдардың сипаттамасы

Жыланқабақ - Каспий маңы ойысының оңтүстік-шығыс ернеуі маңындағы мұнай кенорны. Атырау облысында, Мұқыр станциясының оңтүстігінде 35 км жерде орналасқан. Құрылым 1960ж. дайындалды. Кенорын 1980ж іздестіру бұрғылауы кезінде ашылды, барлау 1981 ж аяқталды. Кенорын үшқанатты тұзкүмбезді құрылымынан орын алған. Ортаңғы юрада екі мұнайлы горизонт бөлінген. Олар 203-610 м тереңдіктерді. Жатындардың биіктігі 3-94м. Су - мұнай жапсары - 166-580 м абсолют белгілерді. Жатындар қойнауқаттық тектоникалық тұрғыдан қалқаланған. Горизонттер терригендік таужыныстардан құралағн жинауыштары кеуекті. Мұнайға қаныққан қалыңдығы 3-29 м. Жинауыштардың ашық кеуектілігі 27-30, 5%. Мұнайға қанығу коэффициенттері 0, 55-0, 72. Бастапқы қойнауқаттық қысым 1, 3-15, 5МПа, температурасы 23-28%С.

Кесте 1. 1 - Мұнайдағы фракцияның потенциялық құрамы

Қайнау температурасы, ⁰ С

Шығардағы мұнай, %

Фракция

Сомасы

Қайнау температурасы,0С: Б. қ. -62

Шығардағы мұнай, %: 3, 25

3, 25

Қайнау температурасы,0С: 62-95

Шығардағы мұнай, %: 7, 6

10, 85

Қайнау температурасы,0С: 95-122

Шығардағы мұнай, %: 10, 6

21, 46

Қайнау температурасы,0С: 122-150

Шығардағы мұнай, %: 7, 4

28, 86

Қайнау температурасы,0С: 150-200

Шығардағы мұнай, %: 11, 90

40, 75

Қайнау температурасы,0С: 200-280

Шығардағы мұнай, %: 13, 45

54, 20

Қайнау температурасы,0С: 280-350

Шығардағы мұнай, %: 8, 75

62, 95

Қайнау температурасы,0С: 350-400

Шығардағы мұнай, %: 10, 0

72, 95

Қайнау температурасы,0С: 400-450

Шығардағы мұнай, %: 9, 02

81, 97

Қайнау температурасы,0С: 450-тен жоғары

Шығардағы мұнай, %: 18, 03

100

Мұнай тығыздығы 918-920 кг/м ³ . Мұнайда 0, 09-0, 9% күкірт, 0, 56% парафин бар. Хлоркальций типті судың минералдығы 232г/л.

Бұл шағын кенорын 2001 жылдан бастап оның сынама игерімі басталды.

Шикізат сапасы. Карбамидпен парафинсіздендіру процесінің тиімділігі шикізаттың фракциялық құрамына байланысты. Фракцияның қайнау температурасын көтергеннен қатты көмірсутектердің карбамидпен бөліну дәрежесі төмендейді, бұл олардың химиялық құрамының өзгеруімен түсіндіріледі.

Кесте 1. 2 - Май фракцияларын парафинсіздендіру мәліметтері

Мәліметтері

Фракция, °С

300-400

380-420

420-500

Мәліметтері: Қатаю температурасы, °С

Фракция, °С:

Мәліметтері: рафинаттың

Фракция, °С: +12

+32

+39

Мәліметтері: парафинсізденген майдың

Фракция, °С: -49

-21

Мәліметтері: Температура, °С

Фракция, °С: 61

Мәліметтері: Тұтқырлық 50°С, мм ² /с

Фракция, °С: 7, 6

22, 6

41, 2

Төмен температурада қайнайтын май фракцияларында (300-400°С) нормалды құрылымды парафиндер көбірек жиналады, ал аз мөлшердегі қатты нафтендер молекуласындағы қабырға тізбектері тармақталмаған болып келеді. Мұндай көмірсутектер карбамидпен кешенді жеңіл түзеді, олардың парафинсізденуші шикізаттан бөлінуінің нәтижесінде шыққан майдың қату температурасы төмен болады. Шикізаттың соңғы қайнау температурасы жоғары болған сайын, қатты көмірсутектер құрамында н-алкандар аз болады және кешен түзу қабілеті төмен, қабырға тізбегі изоқұрылымды, балқу температурасы жоғары сақиналы көмірсутектер көп жиналады, бұл төмен температурада қатушы майлар алуға мүмкіндік бермейді.

Жоғары қайнаушы фракцияларда, карбамидпен кешен түзуге кедергі жасаушы шайырлы заттар мен күкіртті қосылыстар мөлшері өседі. Мұны Өзен мұнайының 240-400°С фракциясын парафинсіздендірудегі шайыр мөлшерінің әсеріне байланысты мына мәліметтер көрсетеді:

Кесте 1. 3-Шикізаттағы силикагел шайырлары мөлшері, % (масс. )

: Парафинсіздеу өнімдер шығымы, %, (масс. )

: парафинсізденген фракцияның

1: 80

2: 81

3: 85

4: 89

: парафиннің

1: 19

2: 18

3: 14

4: 10

: Температура, °С

: парафинсізденген фракцияның қатуы

1: -48

2: -45

3: -32

4: -23

: парафиннің балқуы

1: 20

2: 20, 5

3: 23

4: 23

Бұл беттік-активті қосылыстар карбамидтің судағы ертінділерін пайдалағанда, шекара бөлу фазасында концентрацияланады немесе карбамид кристалдарында адсорбцияланады, ол соңғының көмірсутектерімен жанасуын бұзады. Осыған байланысты май шикізатының карбамидпен парафинсіздену тереңдігі үлкен мән атқарады. Гидротазаланған майлардың карбамидпен парафинсізденгеннен кейінгі қату температурасы фенолмен тазаланған майларға қарағанда, төмендігі мына мәліметтерден көрінеді:

Тұтқырлық 50°С, мм ² /с Қату температурасы

Фенолмен тазалу рафинатынан

парафинсізденген май фракциялары

300-400°С 8, 8 -45

420-500°С 40, 5 +5

Гидрогенизаттан фракциялар

330-400°С 9, 7 -57

400-480°С -15

Фракцияның қайнау температурасы өсуімен оның тұтқырлығы көбейеді, бұл көмірсутектердің карбамидпен жанасуын төмендетеді. Сондықтан карбамидпен парафинсізденуде шикізаттың тұтқырлығын төмендету үшін еріткіштерді пайдаланады. Сонымен, карбамидпен парафинсізденуді қолдану шикізаттың қайнау температурасымен шектеледі. Шикізаттың ауырлануымен қатты көмірсутектерде кешен түзілуші компоненттердің мөлшері төмендейді және қату температурасы жоғары бүйір тізбектері изоқұрылымды кешен түзуге қабілетсіз сақина көмірсутектерінің мөлшері өседі.

Еріткіштер мен активаторлар . Еріткіштердің карбамидпен парафинсізденудегі міндеті шикізаттың тұтқырлығын төмендету, процесс температурасында қатты көмірсутектердің кристалдануын болдырмау және парафинсізденген өнім ерітіндісінен қатты фазаны (кешенді) бөлуді жақсарту. Активаторлар көмірсутектермен карбамидтің кешен түзілуіне жәрдемдеседі және бұл процесті едәуір үдетеді.

Карбамидпен парафинсіздендіру үшін, еріткіш пен активаторды таңдау және олардың оптималды мөлшері шикізат сапасына, еріткіш пен активатор табиғатына, олардың кешен түзудегі жылдамдығы мен тереңдігі бір-біріне әсеріне, сонымен қатар алынатын өнімдерге қойылатын талаптарға байланысты. Н-алкандар құрамында көп шикізатты карбамидпен парафинсіздендіруде изооктан, алкилат немесе бензин қолданады, құрамында ароматикалық компоненттер көп фракциялар үшін екіхлорэтан ұсынылады. Өндірістік жағдайда көбінесе қос еріткішті, біреуі шикізатты ерітетін, ал басқасы процестің активаторы болатын, мысалы, бензин мен изопропанол немесе метанол, алкилат пен ацетон, изопропанол мен су қоспасы - пайдаланады.

Төменде Түймаза мұнайының автол дистиллятын (υ ₁₀₀ =6, 36 мм ² /с, Т _қ =34°С, шикізат/еріткіш 1/1, карбамид шығыны 100%) алкилат, изопропил спиртінде және метилэтилкетонда әр түрлі активаторлар қосумен (метанолды, оның этанолмен қоспасын, этиленгликолды және суды) парафинсіздеу (қату температурасы, °С) нәтижелері келтірілген:

Кесте 1. 4- Активаторлар қосумен парафинсіздендіру

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.