Мектеп өмір қауіпсіздігі
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
7
1 Қауіпсіздік түсінігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 9
1.1 Қауіп.қатердің көздері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 9
1.1.1 Мектептегі өрт қауіпсіздік ережелері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 11
1.1.2 Оқушылырдың жолда жүру ережелері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 15
1.1.3 Мектептегі әлеуметтік қауіптер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 21
1.2 «Адам . мекендеген орта» жүйесіндегі қауіп қатерді топтастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 39
2 БІЛІМ БЕРУ МЕКЕМЕЛЕРІНДЕГІ ҚАУІПСІЗДІК ЕРЕЖЕЛЕРІНІҢ НЕГІЗГІ ҚАҒИДАЛАРЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 40
2.1 Жалпы білім беретін мекемелерге қойылатын талаптар ... ... ... ... .. 40
2.2 Мектептегі қауіпсіздіктің негізгі құрылымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... 56
3 Мектептегі жарақаттану . білім саласындағы өзекті мәселе ... ... ... 66
3.1 Оқушылардың жарақаттануының түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 66
3.2 Оқушылардың жарақаттануының негізгі психологиялық себептері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
68
3.3 Білім беру мекемелеріндегі жарақаттанудың алдын алу шаралары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
68
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
78
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 79
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
7
1 Қауіпсіздік түсінігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 9
1.1 Қауіп.қатердің көздері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 9
1.1.1 Мектептегі өрт қауіпсіздік ережелері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 11
1.1.2 Оқушылырдың жолда жүру ережелері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 15
1.1.3 Мектептегі әлеуметтік қауіптер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 21
1.2 «Адам . мекендеген орта» жүйесіндегі қауіп қатерді топтастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 39
2 БІЛІМ БЕРУ МЕКЕМЕЛЕРІНДЕГІ ҚАУІПСІЗДІК ЕРЕЖЕЛЕРІНІҢ НЕГІЗГІ ҚАҒИДАЛАРЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 40
2.1 Жалпы білім беретін мекемелерге қойылатын талаптар ... ... ... ... .. 40
2.2 Мектептегі қауіпсіздіктің негізгі құрылымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... 56
3 Мектептегі жарақаттану . білім саласындағы өзекті мәселе ... ... ... 66
3.1 Оқушылардың жарақаттануының түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 66
3.2 Оқушылардың жарақаттануының негізгі психологиялық себептері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
68
3.3 Білім беру мекемелеріндегі жарақаттанудың алдын алу шаралары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
68
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
78
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 79
КІРІСПЕ
Мектептегі салауатты өмір тіршілік қауіпсіздігін қалыптастыру. Қазіргі кезде білім беру мекемелерінің алдында тұрған міндеттердің бірі – жас ұрпақтың салауатты өмір сүруге көзқарасын қалыптастыру, олардың денсаулығын сақтауға, қоршаған ортасын таза ұстауға және жоғары, сапалы білім алып, сол білімді келешектегі өмірінде пайдалана білуге тәрбиелеу. Өмір салты мен денсаулық арасындағы өзара байланыс салауатты өмір салты ұғымын құрастырады. Оқушылардың салауатты өмір салтын насихаттауда, салауатты өмір сүру мәдениетін қалыптастыру мәселелерін жетілдіретін, осы саладағы басымдылықтарды анықтайтын ғылым да, өскелең ұрпақты оқыту, тәрбиелеу формалары мен жаңа әдістерді ұстанатын білім де қажет. Мектеп оқушыларының салауатты өмір салтын қалыптастыру туралы алған білімдері болашақ азаматтардың денсаулығын сақтап қалуға берік тірек болады.
Зерттеудің мақсаты: Мектеп оқушыларының салауатты өмір сүру мәдениетін қалыптастыру бұл:
- Біріншіден, жеке тұлғаның өзін қоршаған жансыз және жанды табиғи ортамен жан – жақты үйлесім тауып, өз ғұмырын Отаны, елі, отбасы және өзі үшін барынша пайдалы өткізу дағдысын қалыптастыру;
- Екіншіден, салауатты өмір салты – ол денсаулықтың үйлесімді дамып, сақталуы мен орнығуын қамтамасыз ету мақсатында денсаулықты нығайтуға бағытталған іс – шараларды жүргізу.
Мектептегі оқушы денсаулығын сақтау мен қалыптастырудың басты мақсаты: тұлғаның психологиялық, дене – қимыл әрекеттерінің мүмкіндіктері мен жас ерекшеліктерін ескеріп, гигиеналық ұғымдарды, салауатты өмір салтының уәждамаларын, жеке бас тазалығын жете түсіндіру;
Олардың мінез – құлқында белгілі гигиеналық тұрақтылықты қалыптастыру, өзіне - өзі қызмет ету, денсаулығын сақтау, нығайту, мәдени – гигиеналық мінез – құлық дағдыларын қалыптастыру болып табылады.
Салауатты өмір салтын қалыптастыру үшін қандай жағдайларға назар аудару керек?
Өмір салты дегеніміз не?
Бұл жеке адамның тіршілік етуге бағытталған мүмкіндіктерін қалыптастыру. біздіңше, адамның әлеуметтік – психологиялық және
биологиялық жақтан салауатты өмір салтын қалыптастыруға мына жағдайлар негіз бола алады:
- белсенді қозғалыс нәтижесінде организмді шынықтыру дене тәрбиесі немесе спортпен шұғылдану;
Мектептегі салауатты өмір тіршілік қауіпсіздігін қалыптастыру. Қазіргі кезде білім беру мекемелерінің алдында тұрған міндеттердің бірі – жас ұрпақтың салауатты өмір сүруге көзқарасын қалыптастыру, олардың денсаулығын сақтауға, қоршаған ортасын таза ұстауға және жоғары, сапалы білім алып, сол білімді келешектегі өмірінде пайдалана білуге тәрбиелеу. Өмір салты мен денсаулық арасындағы өзара байланыс салауатты өмір салты ұғымын құрастырады. Оқушылардың салауатты өмір салтын насихаттауда, салауатты өмір сүру мәдениетін қалыптастыру мәселелерін жетілдіретін, осы саладағы басымдылықтарды анықтайтын ғылым да, өскелең ұрпақты оқыту, тәрбиелеу формалары мен жаңа әдістерді ұстанатын білім де қажет. Мектеп оқушыларының салауатты өмір салтын қалыптастыру туралы алған білімдері болашақ азаматтардың денсаулығын сақтап қалуға берік тірек болады.
Зерттеудің мақсаты: Мектеп оқушыларының салауатты өмір сүру мәдениетін қалыптастыру бұл:
- Біріншіден, жеке тұлғаның өзін қоршаған жансыз және жанды табиғи ортамен жан – жақты үйлесім тауып, өз ғұмырын Отаны, елі, отбасы және өзі үшін барынша пайдалы өткізу дағдысын қалыптастыру;
- Екіншіден, салауатты өмір салты – ол денсаулықтың үйлесімді дамып, сақталуы мен орнығуын қамтамасыз ету мақсатында денсаулықты нығайтуға бағытталған іс – шараларды жүргізу.
Мектептегі оқушы денсаулығын сақтау мен қалыптастырудың басты мақсаты: тұлғаның психологиялық, дене – қимыл әрекеттерінің мүмкіндіктері мен жас ерекшеліктерін ескеріп, гигиеналық ұғымдарды, салауатты өмір салтының уәждамаларын, жеке бас тазалығын жете түсіндіру;
Олардың мінез – құлқында белгілі гигиеналық тұрақтылықты қалыптастыру, өзіне - өзі қызмет ету, денсаулығын сақтау, нығайту, мәдени – гигиеналық мінез – құлық дағдыларын қалыптастыру болып табылады.
Салауатты өмір салтын қалыптастыру үшін қандай жағдайларға назар аудару керек?
Өмір салты дегеніміз не?
Бұл жеке адамның тіршілік етуге бағытталған мүмкіндіктерін қалыптастыру. біздіңше, адамның әлеуметтік – психологиялық және
биологиялық жақтан салауатты өмір салтын қалыптастыруға мына жағдайлар негіз бола алады:
- белсенді қозғалыс нәтижесінде организмді шынықтыру дене тәрбиесі немесе спортпен шұғылдану;
1. Өмір-тіршілік қауіпсіздігі: оқулық / Құраст. С. Арпабеков.- Алматы, 2004.
2. "Тіршілік қауіпсіздігі" курсы бойынша жоғары оқу орындары студенттеріне арналған оқу құралы. І кітап / ТЖ және АҚ Республикалық курстары.- Алматы, 2008.
3. "Тіршілік қауіпсіздігі" курсы бойынша жоғары оқу орындары студенттеріне арналған оқу құралы. ІІ кітап / ТЖ және АҚ Республикалық курстары.- Алматы, 2008
4. Аварии и катастрофы. Предупреждение и ликвидация последствий: Учебное пособие в 3-х книгах / Под ред. К.Е. Кочеткова, В.А. Котляревского и А.В. Забегаева. 1995.
5. Белов, С. В. Безопасность жизнедеятельности: учеб. для вузов [Текст] / С. В. Белов, А. В. Ильницкая, А. Ф. КОЗЬЯКОВ и др.; под общ. ред. С. В. Белова. - Изд. 3-е, испр. и доп. - М.: Высш. шк., 2001.
6. Безопасность жизнедеятельности: Учебник для вузов/Под общ. Ред. СВ. Белова.-З-е изд. испр. и доп.-М: Высш. Школа, 2001.- 484 с.,
7. Тіршілік қауіпсіздігі курсы бойынша жоғары оқу орындары студенттеріне арналған оқу құралы. ІІ том, 2-кітап. Алматы; 2004
8. Төтенше жағдайлар және азаматтық қорғаныс жөніндегі материалдардың ақпараттық-әдістемелік жинағы. Қазақстан республикасының төтенше жағдай министрлігі. Төтенше жағдай және азаматтық қорғаныс республикалық курстары. Алматы: 2006
2. "Тіршілік қауіпсіздігі" курсы бойынша жоғары оқу орындары студенттеріне арналған оқу құралы. І кітап / ТЖ және АҚ Республикалық курстары.- Алматы, 2008.
3. "Тіршілік қауіпсіздігі" курсы бойынша жоғары оқу орындары студенттеріне арналған оқу құралы. ІІ кітап / ТЖ және АҚ Республикалық курстары.- Алматы, 2008
4. Аварии и катастрофы. Предупреждение и ликвидация последствий: Учебное пособие в 3-х книгах / Под ред. К.Е. Кочеткова, В.А. Котляревского и А.В. Забегаева. 1995.
5. Белов, С. В. Безопасность жизнедеятельности: учеб. для вузов [Текст] / С. В. Белов, А. В. Ильницкая, А. Ф. КОЗЬЯКОВ и др.; под общ. ред. С. В. Белова. - Изд. 3-е, испр. и доп. - М.: Высш. шк., 2001.
6. Безопасность жизнедеятельности: Учебник для вузов/Под общ. Ред. СВ. Белова.-З-е изд. испр. и доп.-М: Высш. Школа, 2001.- 484 с.,
7. Тіршілік қауіпсіздігі курсы бойынша жоғары оқу орындары студенттеріне арналған оқу құралы. ІІ том, 2-кітап. Алматы; 2004
8. Төтенше жағдайлар және азаматтық қорғаныс жөніндегі материалдардың ақпараттық-әдістемелік жинағы. Қазақстан республикасының төтенше жағдай министрлігі. Төтенше жағдай және азаматтық қорғаныс республикалық курстары. Алматы: 2006
Пән: ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности), Защита труда
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 76 бет
Таңдаулыға:
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 76 бет
Таңдаулыға:
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
7
1 Қауіпсіздік түсінігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
9
1.1 Қауіп-қатердің көздері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
9
1.1.1 Мектептегі өрт қауіпсіздік ережелері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... .
11
1.1.2 Оқушылырдың жолда жүру ережелері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
15
1.1.3 Мектептегі әлеуметтік қауіптер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
21
1.2 Адам - мекендеген орта жүйесіндегі қауіп қатерді топтастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
39
2 БІЛІМ БЕРУ МЕКЕМЕЛЕРІНДЕГІ ҚАУІПСІЗДІК ЕРЕЖЕЛЕРІНІҢ НЕГІЗГІ ҚАҒИДАЛАРЫ ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... .
40
2.1 Жалпы білім беретін мекемелерге қойылатын талаптар ... ... ... ... ..
40
2.2 Мектептегі қауіпсіздіктің негізгі құрылымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
56
3 Мектептегі жарақаттану - білім саласындағы өзекті мәселе ... ... ...
66
3.1 Оқушылардың жарақаттануының түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
66
3.2 Оқушылардың жарақаттануының негізгі психологиялық себептері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ...
68
3.3 Білім беру мекемелеріндегі жарақаттанудың алдын алу шаралары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ...
68
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ...
78
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
79
КІРІСПЕ
Мектептегі салауатты өмір тіршілік қауіпсіздігін қалыптастыру. Қазіргі кезде білім беру мекемелерінің алдында тұрған міндеттердің бірі - жас ұрпақтың салауатты өмір сүруге көзқарасын қалыптастыру, олардың денсаулығын сақтауға, қоршаған ортасын таза ұстауға және жоғары, сапалы білім алып, сол білімді келешектегі өмірінде пайдалана білуге тәрбиелеу. Өмір салты мен денсаулық арасындағы өзара байланыс салауатты өмір салты ұғымын құрастырады. Оқушылардың салауатты өмір салтын насихаттауда, салауатты өмір сүру мәдениетін қалыптастыру мәселелерін жетілдіретін, осы саладағы басымдылықтарды анықтайтын ғылым да, өскелең ұрпақты оқыту, тәрбиелеу формалары мен жаңа әдістерді ұстанатын білім де қажет. Мектеп оқушыларының салауатты өмір салтын қалыптастыру туралы алған білімдері болашақ азаматтардың денсаулығын сақтап қалуға берік тірек болады.
Зерттеудің мақсаты: Мектеп оқушыларының салауатты өмір сүру мәдениетін қалыптастыру бұл:
- Біріншіден, жеке тұлғаның өзін қоршаған жансыз және жанды табиғи ортамен жан - жақты үйлесім тауып, өз ғұмырын Отаны, елі, отбасы және өзі үшін барынша пайдалы өткізу дағдысын қалыптастыру;
- Екіншіден, салауатты өмір салты - ол денсаулықтың үйлесімді дамып, сақталуы мен орнығуын қамтамасыз ету мақсатында денсаулықты нығайтуға бағытталған іс - шараларды жүргізу.
Мектептегі оқушы денсаулығын сақтау мен қалыптастырудың басты мақсаты: тұлғаның психологиялық, дене - қимыл әрекеттерінің мүмкіндіктері мен жас ерекшеліктерін ескеріп, гигиеналық ұғымдарды, салауатты өмір салтының уәждамаларын, жеке бас тазалығын жете түсіндіру;
Олардың мінез - құлқында белгілі гигиеналық тұрақтылықты қалыптастыру, өзіне - өзі қызмет ету, денсаулығын сақтау, нығайту, мәдени - гигиеналық мінез - құлық дағдыларын қалыптастыру болып табылады.
Салауатты өмір салтын қалыптастыру үшін қандай жағдайларға назар аудару керек?
Өмір салты дегеніміз не?
Бұл жеке адамның тіршілік етуге бағытталған мүмкіндіктерін қалыптастыру. біздіңше, адамның әлеуметтік - психологиялық және
биологиялық жақтан салауатты өмір салтын қалыптастыруға мына жағдайлар негіз бола алады:
- белсенді қозғалыс нәтижесінде организмді шынықтыру дене тәрбиесі немесе спортпен шұғылдану;
-физикалық еңбектің гигиеналық талаптарын жүзеге асыру;
- жеке және әлеуметтік гигиеналық талаптарын жүзеге асыру;
- қарым - қатынас және экологиялық мәдениетке жету;
- дұрыс жыныстық тәрбие алу;
- зиянды әдеттерден аулақ болу.
Зерттеудің міндеттері: Мектептегі оқушылардың өмір салтының бүгінгі маңызды мәселелерінің бірі - жасөспірімдер арасындағы ішімдіке салыну десек, қазіргі зерттеулерге қарағанда, оған салынудың әлеуметтік - патологиялық дамуы мына себептерге байланысты екені белгілі болып отыр:
- әлеуметтік - экономикалық жағдай;
- отбасындағы психологиялық орта;
- жұмыссыздық, мақсатсыздық немесе шектен тыс бос уақыт, т.б.
Зерттеудің ғылыми болжамы: Сондықтан балаларды жасынан салауатты өмір салтына қалыптастыруға күш салып, зиянды әдеттерден сақтандыруымыз керек. Денсаулық тәрбиесі - ортақ мәселе. Халық санының өсуі, оның сапасы, деннің саулығы мемлекет әл - ауқатының дамуына мұрындық болады. Сондықтан да Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаев Қазақстанның егемен мемлекет ретінде қалыптасуы мен дамуының стратегиясы деген еңбегінде соның 4 негізгі күшін атап көрсетті. Оның бірі - жер үстіндегі байлық деп отырғанымыз - адам, оның білімі мен іскерлігі, таланты мен мәдениеті, денсаулығы деген еді.
Зерттеудің жетекші идеясы: Жалпы білім беретін орта мектептерде болашақ ұрпақты заман талабына сай оқыту - кәсіби даярлықтарын жетілдірудің құрамдас бір бөлігі болып табылады.
Зерттеу жұмысының әдіснамалық және теориялық негіздері: Таным теориясының физиологиялық негізі және оған жеке тұлғаның даму тұрғысынан келу; орта білім беру жүйесін жаңаша әдісі - тәсілдерін құру тұжырымдамасы; орта білім беру орындарында оқыту және білім беру процесін ұйымдастыру теориясы мен практикасы.
1 ҚАУІПСІЗДІК ТҮСІНІГІ
0.1 Қауіп-қатердің көздері
Қауіпсіздік сыртқы және ішкі қатерден қорғайтын тірі организмнің қажетті шарасы. Ал адам қауіпсіздігінің өз ерекшеліктері бар, адамның басқа тірі организмдерден айырмашылығы, ол табиғи ортадан, өз өмір сүру ортасын жасай алады. Сондықтан болуы ықтимал қатерлер табиғи қатерлердің қатарына жатпауы да мүмкін. Адамдар өздерінің ойлы іс-әрекеттерін пайдалана отырып, өте тез арада антропогендік тірі организмдер, онын ішінде адамдардың өзі де, толық бірігіп кете алатын емес.
Міне, сондықтан адамның кез-келген іс-әрекеті әкелетін пайдасымен бірге кері нәтиже де әкеліп жатыр, мысалы, экологияның бұзылуы, жарақат алу, ауыру, тіпті қазаға ұшырау. Сондықтан қауіпсіздікті, нақты іс-әрекеттен болатын, адамды және өмір сүру органы кешенді қорғау шаралары деп түсінуіміз қажет. Іс-әрекеттің түрі күрделенген сайын, кешенді қорғану шаралары қажет болады. Кешенді қорғану шаралары мынаны қамтиды құқықтық, ұйымдастырушылық, экономикалык, техникалық, санитарлық-гигиеналық, емдік шаралар.
Адам іс-әрекеттің қауіпсіздігі-адамның іс-тіршілігі мен қауіп-қатер бір-бірімен кездеспейтін тұйық шеңбер - әрине, адамның іс-әрекетінің процесінде қауіп-қатер әр уакытта болғанымен, ылғи да бола бермейді. Ондай қауіп болуы үшін үш жағдай болуы керек. Қауіп нақты бар, адам қауіп-қатер аймағында, адамның қолындағы қорғану құралдары жеткіліксіз. Сонымен, қауіпсіздік-бұл іс-әрекет кезінде қауіптердің болмайтындығы айқын болған жағдай. Ол үшін үш негізгі міндетті атқару керек:
Бірінші міндет-нақты іс-әрекеттен болатын қауіп - қатерді талдау (идентификация).
Идентификация келесі ретте жүзеге асуы керек. Өмір сүру ортасының қауіп туғызатын элементін анықтау, қауіп тудыратын іс-әрекетті талдайтын адамдарға қойылатын талаптарды белгілеу. Содан кейін барып қауіптердің идентификациясы жүргізіледі.
Екінші міндет-адамды және өмір сүру ортасын табылған қауіп-қатерден қорғаудың тиімді әрі сенімді шараларын әзірлеу.
Үшінші міндет-осы іс-әрекеттің тәуекелінің қалдығынан қорғану шараларын әзірлеу, себебі толық қауіпсіздік орнату мүмкін емес.
Бұл шаралар қауіп - қатер туындағанда, адамдарды және өмір сүру ортасын қорғау қажеттілігі болғанда қолданылады (зардап шеккендерге бірінші медициналык көмек көрсету, қоғамды қылмыс топтарынан қорғау, ғимараттарды, құрылыстарды бұзу, зардап шеккендерді көлік апатынан босату, ластанған аумақты тазалау тәрізді жұмыстар).
Үшінші міндетті елімізде денсаулык сақтау, Мемлекеттік санитарлық, эпидемиялық бақылау, өрттен қорғау, полиция, прокурорлық бақылау органдары және т.б. жүзеге асырады.
Қауіп-қатер-ортаның қуат жағдайымен, адамдардың іс-әрекетімен тығыз байланысты құбылыс.
Ол белгілі бір жағдайда қоршаған ортаға үлкен залалын тигізуі және зардабын әкелуі мүмкін. Қауіп-қатер осы оқу курсының орталык өзекті түсінігі.
Қауіп-қатердің көздері деп төмендегілерді атауға болады:
* адамның өзі;
* өмір сүру ортасының элементтері: заттар, еңбектің өнімдері мен құралдары, пайдаланатын қуат, еңбектің микроклиматтық жағдайы, жан-жануар және өсімдік әлемі, адамдар ұжымы және жеке тұлға;
* адам мен өмір сүру ортасы элементтерінің қарым-қатынас процестері.
Қауіп-қатердің өзі өте күрделі, көпжақты құбылыс болғандықтан, олардың негізгі белгілері бір-бірімен ұштасып, араласып жатады. Сондықтан оларды дұрыс жіктеу, оның алдын алуға, себебін, сипаттамасын анықтап, шара қолдануға және салдарын жоюға үлкен маңызы бар.
Осы сияқты құбылыстарды жіктеумен және жүйелеумен айналысатын ғылымды таксономия деп атайды. Қазіргі уакытта толыққанды және жетілген таксономия жоқ болғанымен,
Қоршаған ортаға үлкен зардабын, тигізетін құбылыс, процесс, уақиға.
Шыққан тегі бойынша:
# техногендік әсер ету;
# антропогендік;
# тұрмыстық;
# спорттық;
# жол-көліктік.
0.1.1 Мектептегі өрт қауіпсіздік ережелері
Балалар жазғы демалыстан соң уақыттарының көп бөлігін мектепте өткізеді. Жаңа оқу жылы қарсаңында ТЖД мемлекеттік өрт бақылау басқармасы дәстүрлі түрде жалпы білім беру мекемелеріне өрт қауіпсіздік нормалары мен ережелеріне тексеру жүргізеді.
- Тамыз айының барысында біздің жалпы білім беретін мектептерді жаңа оқу жылына дайындау қарқынды түрде басталады. Мектептер жыл сайын тексеріледі, балалардың қауіпсіздігі бірінші орында тұратындықтан олар біздің қызметкерлеріміздің ерекше бақылауында. Ұйымдастыру іс-шараларының кешені білім беру мекемелерін оқу жылының басталуына дайындауға бағытталған және аталмыш нысандардың өртке қарсы жағдайын тиісті деңгейге келтірудің аса маңызды аспабы болып табылады.
Соңғы 5 жылда аталмыш объектілердегі өрттердің саны 45 пайызға дерлік төмендеген, дегенмен оң динамикаға қарамастан білім беру объектілерін өрттен қорғаудың тиісті деңгейін ұстану жөнінен жыл сайын салиқалы жұмыс жүргізеді.
Білім беру объектілерінде өртке қарсы тақырыптарға 173 дәріс өткізіліп, оларға барлығы 2124 адам тартылды, сондай-ақ шартты өрт пайда болған жағдайдағы оқытушылар құрамы мен оқушылардың іс-қимылдарын пысықтау бойынша практикалық жаттығулар өткізілді.
Өрт қауіпсіздігі стенділері мен бұрыштарын безендіру кезінде өртке қарсы тақырыптар бойынша материалдарды іріктеуге әдіскерлік көмек көрсетілді, өртті анықтаған жағдайдағы іс-қимылдардың тәртібі, тұрмыстағы және мектептегі өрт қауіпсіздік ережелері, өрт сөндірудің бастапқы құралдарын қолдану тәртібі, балалардың сіріңкемен ойнау және басқа себептері бойынша жаднамалар мен үнпарақтардың үлгілері таратып берілді.
Өрт қауіпсіздік талаптарын бұзудың қандай түрлері неғұрлым жиі кездеседі?
Бұл дәстүрлі тәртіп бұзушылықтар. Мәселен, автоматты өрт дабылы жүйесінің ақаулылығы, өрт сөндірудің бастапқы құралдарымен жеткіліксіз қамтамасыз етілуі, эвакуация жолдарына қойылатын талаптардың бұзылуы, электр сымдарын пісірудің орнына бір-біріне бұралып жалғана салуы, опрессовка, арнайы қысқыштардың болмауы, электр сымдары мен кабельдің оқшаулағыштарының қарсылығын өлшеу жолдарының жүргізілмеуі, шатырдағы ағаш конструкциялардың отқа қарсы өңделмеуі, өртке қарсы сумен жабдықтау көздерінің жоқтығы немесе олардың жұмыс жағдайында еместігі, эвакуация жолдарын пайдалану кезіндегі тәртіп бұзушылықтар.
Оқу орындарында өрттер жиі болып тұра ма?
Бақытымызға орай, оларда өрт жиі болмайды. 2014 жылдың 1 жартыжылдығында 1 өрт болды, зардап шеккендер мен қаза тапқандар жоқ. 2014 жылғы 14 мамырда Өскемен қаласындағы Амурская көшесінде ШҚМУ оқу-ғылыми зерттеу экологиялық орталығының № 11 спектральды зертхана кабинетінде өрт шығып, ұйымдастыру техникасының жанатын бөлшектері, үстелдің ағаш конструкциялары - жалпы аумағы 1 ш.м. жерде өрт болды. Өрттің себебі - электр қондырғысын монтаждау мен пайдалану кезінде өрт қауіпсіздік ережелерінің бұзылуы болып табылады.
Мұның негізгі себебі - отқа абай болмау, өрт қауіпсіздік ережелерінің бұзылуы, балалардың отпен ойнауы. Демек, профилактикалық жұмысты әкімшілік қызметкерлермен ғана емес, балалармен де жүргізу керек. Бұл бағытта біздің қызметкерлер жүйелі және интенсивті түрде жұмыс істейді. Өрт дабылы шыққанда немесе класта түтін пайда болған жағдайда не істеу керектігін мұғалімдер, мектеп қызметкерлері ғана емес, оқушылардың өздері де міндетті түрде білу керек. Бұл өрт шыққан жағдайда ешкімнің жазым болмауының кепілі. Алайда шұғыл жағдайлар пайда болған жағдайда, мекемелердің қызметкерлері әрдайым тиісінше әрекет ете білмейді. Соңғы уақытта адамдар көп жиналатын нысандардағы жағдай өзгеріп келеді. Енді апаттық жағдай пайда болғанда, ондай орындардың қызметкерлері не істеу қажеттігін білетін болды. Сондықтан да қызметкерлерді оқытудың маңызы аса зор.
Өрт қауіпсіздік ережелерін бұзғандығы үшін қандай жаза қарастырылған?
ҚР Әкімшілік құқық бұзушылықтар туралы кодексінің 312-бабының 1) бөлігіне сәйкес ұйымдарда, қоғамдық орындарда, қоймаларда, жатақханаларда және тұрғын үйлерде өрт қауіпсіздігі ережелерімен, техникалық регламенттермен, құрылыс нормалармен және жобалау кезіндегі ережелермен, ғимараттар мен құрылғыларды салу кезіндегі мемлекеттік стандарттар мен бекітілген өртке қарсы талаптарды бұзу немесе орындамау, сондай-ақ өрт техникасын, өртке қарсы аспаптарды, қондырғыларды, өрттерді анықтау мен өшірудің автоматтандырылған құралдарын, өртке қарсы автоматиканы пайдалану мен ұстаудың ережелерін бұзу- жеке тұлғаларға -3, лауазымдық тұлғалар, жеке кәсіпкерлер, шағын және орта кәсіпкерлік субъектілер болып табылатын заңды тұлғалар немесе коммерциялық емес ұйымдарға - 25, ірі кәсіпкерлік субъектілер болып табылатын заңды тұлғаларға -250 айлық есептік көрсеткіш көлемде айып салынады.
Сондай-ақ әкімшілік құқықбұзушылықтар туралы ҚР Кодексінің 312- бабының 2) бөлігі бойынша аталмыш баптың 1-ші бөлігінде көзделген іс-әрекет әкімшілік айып салынғаннан кейін 1 жылдың ішінде екінші рет қайталанса - жеке тұлғаға 10, лауазымды тұлғаға, жеке кәсіпкерлерге, шағын, орта кәсіпкерлік субъектілері немесе коммерциялық ұйымдар емес болып табылатын заңды тұлғаларға 50, ірі кәсіпкерлік субъектілері болып табылатын заңды тұлғаларға 100 АЕК көлемінде айып салуға әкеп соқтырады.
Мектепте өрт қауіпті жағдай пайда болғанда бұл жағдай үшін кім жауап беруі тиіс?
Азаматтық қорғау туралы Заңның 16 және 18-баптарына сәйкес барлық жеке тұлғалар мен ұйымдар:
Азаматтық қорғау саласындағы ҚР Заңнамасында белгіленген талаптарды сақтауға, сондай-ақ мемлекеттік инспекторлар берген ұйғарымдарда көрсетілген тәртіп бұзушылықтарды жоюға;
Қазақстан Республикасының Азаматтық қорғау саласындағы заңнамасын сақтауға міндетті ;
Өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында ұйымдардың басшылары немесе жеке кәсіпкерлер Өрт қауіпсіздігіне қойылатын жалпы талаптар техникалық регламентінің 327- тармағына сәйкес белгіленген тәртіппен өрт қауіпсіздігіне жауапты тұлғаларды тағайындауы тиіс.
Яғни, мектептерде ғана емес барлық басқа мекемелерде сол мекемені басқаратын лауазымды тұлға жауапкершілік арқалайды. Сондай-ақ директордың бұйрығы бойынша аталмыш нысандағы өрт қауіпсіздігіне жауап беретін қызметкер жауапты екінші тұлға болып табылады. Әрине, белгілі бір класқа, аудиторияға, зертханаға жауап беретін оқытушылар немесе қызметкерлер жауапкершілік аймағында болады.
Ақиқат өрттер кезінде білім беру мекемелерінің қызметкерлері бастапқы өрт сөндіру құралдарын қолдана ала ма?
Ия, өрт жаңа ғана шыққан кезде сөндіргішті, киізді немесе басқа бір қалың материалды пайдаланып, өртті өшіруге немесе от ошағын жаба қоюға болады. Дегенмен, өрт сөндірудің бастапқы құралдарын қолдану тек өрттің алғашқы стадиясында ғана тиімді. 1-2 шаршы метр жердегі қандай да болсын от ошағын бастапқы өрт сөндіру құралдарын оны қолдана білетін әрбір адам сөндіре алады.
- Мектептердің әрбір қабатындағы дәліздерде ілініп тұрған эвакуация жоспарын білу қаншалықты маңызды?
Бұл өте маңызды. Эвакуация жоспары әдетте сызба түрде жасалады және оның мазмұны да қарапайым болады. Онда сенің тұрған жерің және өрт болған жағдайда қай бағытта қозғалу қажеттігі 2-3 жебемен көрсетілген. Мұндай жоспардың болуы эвакуацияны дұрыс жүзеге асыруға мүмкіндік береді. Жоспардың болуы әсіресе объектілер күрделі, үлкен, ондағы дәліздер өте көп болған кезде аса маңызды.
Өрт және жарылыс қауіптілігі бойынша мектептің ерекшелігі туралы жалпы мәліметтер. Жұмыскерлердің міндеттері және олардың өрт қауіпсіздігі талаптарын сақтаулары үшін жауаптылығы. Ұйымдағы өртке қарсы режиммен таныстыру. Өртке қарсы режимді сақтау жөніндегі бұйрықтармен, өрт қауіпсіздігі жөніндегі нұсқаулықтармен таныстыру.
Өрттің алдын алу және оны сөндіру бойынша жалпы шаралар:
педагог мамандардың (гидранттар мен ішкі өрт крандарын тексеру және сынау, өрт сөндіргіштерді, автоматты өрт сөндіру және дабыл құралдарын зарядтау мерзімдері, мектеп персоналын алғашқы нұсқаулықтан өткізу бағдарламасымен таныстыру, жеке және ұжымдық қауіпсіздікті қамтамасыз ету және т.б.);
Жұмыскерлер үшін (жану немесе өрт кезіндегі іс-әрекеттер, өрт туралы өрт сөндіру бөліміне және тікелей басшыға хабарлау, жануды немесе сөндіру тәсілдері мен құралдары, жеке және ұжымдық қауіпсіздік шаралары, объектіде белгіленген өртке қарсы режимді білу және сақтау).
Алғашқы өрт сөндіру құралдары, гидранттары, су қоры мен құм, көшіру жолдары мен шығу жолдары орналасқан орындармен танысу (көшіру жоспарына сәйкес). Тиісті үй-жайлар мен аумақтарды аралау. Өрт сөндіргіштердің түрлері және оларды өрттің класына (жанғыш заттың түріне, жабдықтың ерекшелігіне) байланысты қолдану.
Электр қондырғылары мен өндірістік жабдықты сөндіру кезіндегі талаптар. Өрт кезінде және көшіру жолында қою түтіндеген кезде нұсқаулықтан өтушінің іс-әрекет жасауы.
Өрт туралы хабарлау тәсілдері. Өрт шыққан кезде жеке қауіпсіздік шаралары. Зардап шеккендерге дәрігерге дейін көмек көрсету тәсілдері.
0.1.2 Оқушылырдың Жолда жүру ережелері
2014 жылдың 19-29 желтоқсан арасында 1-8 сыныптар аралығында кәмелетке толмағандардың көшедегі қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатымен Жолда жүру ережесін білесіз бе? атты тақырыпта жоспарлы онкүндік өтті. Бұл мәселе балалар арасында өзектілердің бірі болып табылады. Мұндағы мақсат оқушылардың жол ережесі туралы білімін кеңейту, жол белгілерін ажырата білуге, көше ережесіне байланысты ұғымдар мен терминдерді білу-адам өмірі үшін қажеттілік екендігін ұғындыру, әдептілікке, достыққа, мейірімділікке тәрбиелеу.Жол көлік оқиғаларының азаюын, балалар арасында қайғылы жағдайлардың болдырмау.Қозғалыстың қәуіпсіздігін қамтамасыз ету - мемлекеттің маңызды міндеті. Бұл мәселені шешудің аса маңызды мәні болып жол қозғалысының барлық қатысушыларын, соның ішінде ерекше назар аударуды қажет ететін ең кішкентай қатысушылар балаларды алдын-ала және дұрыс дайындау болып табылады. Көбінесе жол қозғалысының ережесінің қарапайым негізін білмеу, ересектердің балаларға деген аралассыз қатынасы, ата-аналар жағынан балаларға көшеде болған кезде олармен кездейсоқ жағдайдың болып қалуы туралы түсіндірмеуі жол апатының себебі болып табылады. Біздің мектепте оқушылардың жол-көлік жарақаттанудың профилактикасын және жолда жүру ережесін оқып білуіне үлкен көңіл аударылады. ЖЖЕ-сінің оқытылуы параллельді 1 мен 8 сыныптар арасында міндетті түрде ұйымдастырылған.
Жолда жүру ережесін білесіз бе?, Жолда жүру ережесін сақтаймыз! атты тақырыптарда өте тартымды тәрбие сағаттарын өткізді. Оқушылар өте қызыға қатысып, тыңдап, қойылған сұрақтарға жауап беріп отырды. 1 сынып оқушыларына бағдаршам, жол ережелері туралы қосымша түсініктер беріле кетіп, сабақтан не түсінгендерін ойын арқылы жеткізе білді.Оқушылар бадаршам түстері арқылы топтарға бөлініп өздеріне берілген тапсырмаларды мұқият орындап шықты.2 сынып оқушылары өткізілген сабақтан жолда жүру ережесін сақтауды , жол белгілерінің түрлерін, жол белгілерінің атқаратын қызметін үйренді.Оқушылар топқа бөлініп, ҚЖТ деген сөзге ой қозғау арқылы топтастырылды. Оқушыларға түрлі жағдаяттар көрсетіліп, одан шығу жолын бірге тапты.3-4 сынып оқшылары да өткізілген сабақтан жақсы әсер алып шықты. Сабақ сайыс түрінде өткізіліп, оқушылар берілген кезеңдерден сүрінбей өтті. Сабақ соңында Май емтиханы атты кезеңде оқушылар сұрақтарға жауап беріп,өз білімдерінің тағы да жағымды ақпараттармен толыққанын дәлелдеп шықты. 5 сынып жетекшілері ұйымдастыруымен Абай болайық көшеде атты ашық тәрбие сағаты өтті.Жол белгілері туралы түсінік бере кетіп, оқушылардың дайындаған көріністері тамашаланды. Биыл құрылғанына 40 жыл толған жас жол қозғалыс испекторлары жасақтары мектепте жол жүру ережелерінің негіздері жөнінде дәріс алып, білгендерін басқаларға үйретеді, МАИ қызметкерлерімен көшелерге шығып жол-қозғалыс ережелерінің мүлтіксіз сақталуын қадағалайды, апатты жағдай бола қалса зардап шеккендерге алғашқы медициналық көмек көрсетеді.
Өткен жұма күні облыстық білім және облыстық жол полициясы басқармаларының ұйымдастыруымен өткен Жас жол қозғалыс инспекторлары жасақтарының слетында қала, аудандардан келген осы жас жол инспекторлары жасақтары сап түзеуден, жолда жүру ережелері мен жол белгілерін білуден, жол апатына ұшырағандарға алғашқы дәрігерлік көмек көрсетуден, велосипедті мәнерлеп жүргізуден, үгіт тобы қойылымынан және тағы басқа бірнеше байқаудан сайысқа түсті.
Слеттің ашылу салтанатында сөз сөйлеген облыстық жол полициясы басқармасы бастығының орынбасары Оразбай Сәдуов Слетке аудандық, қалалық слеттердің жеңімпаздары қатысуда. Шараны ұйымдастырудағы мақсатымыз оқушыларға жол ережесін мүлтіксіз сақтауды үйретіп, оларды жас кезінен бастап тәртіпке, жинақылыққа баулу десе, облыстық оқу әдістемелік және қосымша білім беру орталығы директорының орынбасары Жиде Жеткізген облысымызда 70-тен астам жас жол қозғалыс инспекторлары бар екендігін, олар 93 мың оқушыға жолда жүру ережелерін сақтауды, жол-көлік оқиғасы кезінде алғашқы медициналық көмек көрсетуді үйретіп, насихаттайтынын айтып, слетке қатысушы үздік жас жол инспекторларына сәттілік тіледі.
Ашылу салтанатынан кейін жас жол инспекторлары командалық және жеке сайыстарды бастап кетті. Жас ұлан, Бағдаршам, Сәт сапар, Тұмар және Жалын аттарын иемденген барлығы жеті топ білімдері мен шеберліктерін сынға салды. Олардың сақадай сай дайындығына, темірдей тәртібіне қарап тұрып еріксіз риза боласың. Солардың бірі - Бейнеу ауданы, Гагарин орта мектебінің Бағдаршам жасағының мүшесі Айгүл Бердібекованы сөзге тарттық.
- Мен жас жол қозғалысы жасағына екі жылдан бері қатысамын. Жол қауіпсіздігі ережелерін біз мектепте Өмір қағидасы негіздері атты тәрбие сабағынан үйреніп, спорт залда жаттығамыз. Үйренгендерімізді бастауыш сынып оқушыларына үйретіп, мереке кездерінде көшелерге шығып, МАИ қызметкерлерімен бірге жол қозғалыс тәртібін қадағалаймыз,- деді ол. Сайыста барлық сыннан мүдірмей, жүзден жүйрік шыққан Ақтау қаласы, №8 орта мектебінің Жас ұлан жасағы бірінші, Жаңаөзен қаласы, №3 орта мектебінің Бағдаршам жасағы екінші, Бейнеу ауданы, Гагарин орта мектебінің Бағдаршам жасағы үшінші орынды иемденіп, бағалы сыйлықтарға ие болды. Сыйлықтан басқа командалар да құр қалмады. Бірінші орынға ие болған ақтаулық жас инспекторлар 23 маусым мен 7 шілде аралығында Балдәурен республикалық оқу-сауықтыру орталығының базасында өтетін Халық Қаһарманы Ғазиз Байтасов атындағы ХІІІ республикалық жас инспекторлар слетында аймақ намысын қорғайтын болады.Психолого-педагогикалық зерттеулер бойынша, мектеп жасындағы балаларда тәжірибелік білім мен теориялық білім арасында мәнді айырма болады. Көшеде өзін қалай ұстау керек, қандай жол қозғалысы ережелерін сақтау қажет екешнін балаларға көп жәнеоқытып айтуға болады, бірақ балалар жолдағы шынайы қауіпті сезе алмайды. өзденін жылдам және епті санай отырып жене жақындаған автомобильге дейінгі қашықтықты және оның жылдам дығын дұрыс анықтай алмай, балалар өз мүмкіндіктерін жиі асыра бағалайды. Қосалқы мектеп оқушыларында жалпы моторика, көру-кеңістіктік бейілделу жиі бұзылғанын ескере отырып, олар жылдам өзгеретін жол жағдайында қауіпті жайттарды әрқашан болжай алмайды, бұл жол-көлік жағдайларына әкеледі. Ойындарда қалыптас қан олардың өмірлік тәжірибесі көлік құралдарының нақтылы әрекеті туралы ештеңе білдірмейді. Мысалы, ойын машиналарына қарағанда, нақтылы машиналар мен автобустар бірден орнында тоқтай алмайды. Бәкірибеден көргеніміздей, қосалқы мектеп оқушыларындағы білімдердің болуы, бұл білімге сәйкес тәртіпті әрқашан болдыра бермейді. Ақыл-есі артта қалған балалармен жұмыс кезінде, осындай балалардың тұлға ерекшеліктерін жақсы түсіне білу қажет, оқытуда нақтылы нәтижелерге қол жеткізе білу керек.
Қосалкы мектепте жол қозғалысы ережелерін оқытудың негізгі мақсаты оқушыларда жол қозғалысы ережелерін сақтау маңыздылығын тусінуін қалыптастыру, балалармен жол-көлік жағдайларының алдан-алу болып табылады.
Оқыту тапсырмаларына кіреді:
- жол қозғалысы ережелерінің білімін қалыптастыру;
- көлікте және жолдарда өзін ұстау дағдыларын қалыптастыру.
Оқытушы оқушыларға жол қозғалысының ережелері туралы анық түсінік берін, оларды жолда туындайтын нақтылы жағдайларда, тәжірибеде сезініп қолдана білуге үйретуі керек.
Теориялық мәліметтер оқыту тапсырмалары есебімен алынған, жолаушылар мен жүргіншілерге, жүргізүшілер мен велосипедшілерге қатысты ережелер.
ЖЖЕ сабақтарында алынған білімдер балаларды жолдағы бақытсыз жағдайлардан сақтауы керек.
Сабақтар тақырыптары қосалқы мектепте сабақ беру ерекшеліктеріне сәйкес алынған: материал аздаған үлестермен беріледі; сыныптан сыныпқа үнемі қайталанады және бірррруақытта жаңа мәліметтермен толықтырылады (біртіндеп күрделенеді, оқушылардың біліміндегі теориялық бөлімі ұлғаяды)
Сабақта әртүрлі әдістемелік амалдар қолданылуы мүмкін. Бұл түргізілуінің формасы бойынша дәстүрлі емес және сабақтар дағы әртүрлі ойын сәттері болуы мүмкін.
Естен шығармау қажет: оқығанды шынайы өмірдегі әрекеттермен бекітпесе және өмірде ересектердіңьөздері жол қозғалысы ережелерін сақтамаса, баланы жолда өзін дұрыс ұстауға бір-де бір ойын үйрете алмайды
Жол қозғалысы ережесін сақтау дербес, әртүрлі шараларға, ұжымдық сапарға қатысу уақытында оқушылар тәртіптерінің критерий болуы керек.
Жолаушылар мен жаяу жүргіншілерге арналған жол қозғалысы ережелерін дұрыс сақтау дағдысы балаларда қалыптасуы тиіс.
Көшелерде және жолдарда оқушылардың қауіпсіз жүру ережелерін оқуға 1-4 сыныптарда жылына 16 сағаттан бөлінеді.
Психолого-педагогикалық зерттеулер бойынша, мектеп жасындағы балаларда тәжірибелік білім мен теориялық білім арасында мәнді айырма болады. Көшеде өзін қалай ұстау керек, қандай жол қозғалысы ережелерін сақтау қажет екешнін балаларға көп жәнеоқытып айтуға болады, бірақ балалар жолдағы шынайы қауіпті сезе алмайды. өзденін жылдам және епті санай отырып жене жақындаған автомобильге дейінгі қашықтықты және оның жылдам дығын дұрыс анықтай алмай, балалар өз мүмкіндіктерін жиі асыра бағалайды. Қосалқы мектеп оқушыларында жалпы моторика, көру-кеңістіктік бейілделу жиі бұзылғанын ескере отырып, олар жылдам өзгеретін жол жағдайында қауіпті жайттарды әрқашан болжай алмайды, бұл жол-көлік жағдайларына әкеледі. Ойындарда қалыптас қан олардың өмірлік тәжірибесі көлік құралдарының нақтылы әрекеті туралы ештеңе білдірмейді. Мысалы, ойын машиналарына қарағанда, нақтылы машиналар мен автобустар бірден орнында тоқтай алмайды.
Бәкірибеден көргеніміздей, қосалқы мектеп оқушыларындағы білімдердің болуы, бұл білімге сәйкес тәртіпті әрқашан болдыра бермейді. Ақыл-есі артта қалған балалармен жұмыс кезінде, осындай балалардың тұлға ерекшеліктерін жақсы түсіне білу қажет, оқытуда нақтылы нәтижелерге қол жеткізе білу керек.
Қосалкы мектепте жол қозғалысы ережелерін оқытудың негізгі мақсаты оқушыларда жол қозғалысы ережелерін сақтау маңыздылығын тусінуін қалыптастыру, балалармен жол-көлік жағдайларының алдан-алу болып табылады.
Оқыту тапсырмаларына кіреді:
- жол қозғалысы ережелерінің білімін қалыптастыру;
- көлікте және жолдарда өзін ұстау дағдыларын қалыптастыру.
Оқытушы оқушыларға жол қозғалысының ережелері туралы анық түсінік берін, оларды жолда туындайтын нақтылы жағдайларда, тәжірибеде сезініп қолдана білуге үйретуі керек.
Теориялық мәліметтер оқыту тапсырмалары есебімен алынған, жолаушылар мен жүргіншілерге, жүргізүшілер мен велосипедшілерге қатысты ережелер.
ЖЖЕ сабақтарында алынған білімдер балаларды жолдағы бақытсыз жағдайлардан сақтауы керек.
Сабақтар тақырыптары қосалқы мектепте сабақ беру ерекшеліктеріне сәйкес алынған: материал аздаған үлестермен беріледі; сыныптан сыныпқа үнемі қайталанады және бірррруақытта жаңа мәліметтермен толықтырылады (біртіндеп күрделенеді, оқушылардың біліміндегі теориялық бөлімі ұлғаяды)
Сабақта әртүрлі әдістемелік амалдар қолданылуы мүмкін. Бұл түргізілуінің формасы бойынша дәстүрлі емес және сабақтар дағы әртүрлі ойын сәттері болуы мүмкін.
Естен шығармау қажет: оқығанды шынайы өмірдегі әрекеттермен бекітпесе және өмірде ересектердіңьөздері жол қозғалысы ережелерін сақтамаса, баланы жолда өзін дұрыс ұстауға бір-де бір ойын үйрете алмайды
Жол қозғалысы ережесін сақтау дербес, әртүрлі шараларға, ұжымдық сапарға қатысу уақытында оқушылар тәртіптерінің критерий болуы керек.
Жолаушылар мен жаяу жүргіншілерге арналған жол қозғалысы ережелерін дұрыс сақтау дағдысы балаларда қалыптасуы тиіс.
Көшелерде және жолдарда оқушылардың қауіпсіз жүру ережелерін оқуға 1-4 сыныптарда жылына 16 сағаттан бөлінеді.
Оқушылардың жолда жүру ережелерін сақтау жөнінде мектептерде үгіт насихат жұмыстары жыл бойында жүргізіледі. Жол қауіпсіздік ережелерін сақтау, жол заңы дұрыс жүріп, абай болуды талап етеді. Жол тәртібін бұзба, ол қатер тудырады. Жолдың қалыпты қозғалысы көбінесе балалардың жол бойында қалай болса солай жүріп, доп қуалайтыны, шаңғы тебетіні, жүріп бара жатқан машинаға жабысатыны, қалтарыстан жолға шығып келетін салдарынан бұзылады. Жол тәртібін бұзғандықтан кейбіреулер машина дөңгелегіне ілініп қаза тауып, кейбіреулері жарақат алады. Ал кейбіреулері өмірлік мүгедек болып қалады.
Жаяу жүргіншілер тротуармен немесе жаяу жүгішілерге арналған жолдармен, ал олар болмаған жағдайда, жолды жағалай қозғалуы тиіс.
Көлемі үлкен заттарды көтеріп немесе алып келе жатқан жаяу жүргіншілер, сондай-ақ двигателі жоқ мүгедектер арбасымен келе жатқан адамдар, егер олар тротуармен немесе жолды жағалай жүргенде басқа жаяу жүргіншілер үшін кедергі келтіретін болса, жолдың жүргін бөлігінің жиегімен ( көлік жүретін бөліктің ішкі шетін бойлай-бөлу жол жолақтары бар жолдарда) қозғалуына болады.
Тротуарлар, жаяу жүргіншілерге арналған жол немесе жолдың жағалауы болмағанда, сондай-ақ олармен қозғалу мүмкін болмаған жағдайда, жаяу жүргіншілер велосипед жолымен немесе көлік жүретін бөліктің шетімен ( көлік жүретін бөліктің ішкі шетін бойлай-бөлу жол жолақтары бар жолдарда) бір қатарда қозғалуларына болады.
Елді мекендерден тыс жерлерде жаяу жүргіншілер көлік жүретін бөлігімен қозғалған кезде көлік құралдарының қозғалысына қарсы бағытта жүруі тиіс.
Көлік жүретін бөліктің шетімен двигателі жоқ мүгедектер арбасында келе жатқан, мотоцикл, мопед, велосипед жүргізуші адамдар көлік құралдары қозғалысының бағытында, жолдың оң жағымен жүруі тиіс.
Көлік жүретін бөлікпен қозғалатын ұйымдасқан жаяу жүргіншілер колоннасына көлік құралдарының қозғалысы бағытында оң жақпен, қатарда төрт адамнан артық емес, қозғалуға рұқсат етіледі. Колоннаның алдынан және артынан сол жағымен қызыл жалауша ұстаған жүруші, тәуліктің қараңғы уақытында және жеткіліксіз көріну жағдайында- алдында ақ түсті, артта қызыл түсті жағулы фонарьмен жүруі тиіс.
Балалар тобын тек қана тротуармен және жаяуларға арналған жолмен, ал олар жоқ болған жағдайда - жол жағасымен, бірақ тәуліктің жарық уақытында және ерексектердің бастауымен алып жүруге рұқсат етіледі.
Жаяу жүргіншілер көлік жүретін бөлікті жаяу жүргіншілерге арналған, оның ішінде жерасты және жерүсті өтпелерінен, ал олар болмағанда - қиылыстардан тротуарлар мен жол жағалауы сызығы бойымен кесіп өтуі тиіс.
Көру аймағында өтпе немесе жол қиылысы болмағанда көлік жүретін бөліктің шетіне, екі жақтан да жақсы көрінетін жерден тік бұрыш жасап жолды кесіп өтуге болады. Көлік жүретін бөлікті елді мекенде бөлу жол жолағы болған кезде, сондай-ақ жаяу жүргіншілерге немесе жол қоршаулары орнатылған жерлерде кесіп өтуге тыйым салынады.
Қозғалыс реттеліп тұратын жерлерде, жаяу жүргінші, реттеушінің сигналын, ал ол болмағанда - көлік бағдаршамын басшылыққа алады.
Реттелмейтін жаяу жүргіншілер өтпелерінен, жаяу жүргіншілер көлік жүретін бөліке жақындап қалған көлік құралымен арақашықтықты, оның жылдамдығын бағалап және кесіп өту олар үшін қауіпсіз екендігіне көз жеткізгеннен кейін шығуына болады. Көлік жүретін бөлікті жаяу жүргіншіге арналған өтпеден тыс жерлерден кесіп өтү кезінде жаяу жүргіншілер, бұдан басқа көлік құралдары үшін кедергі келтірмеүі және жақындап қалған көлік құралының үшін кедергі келтірмеуі және жақындап қалған көлік құралының жоқтығына көз жеткізбейінше тоқтап тұрған көлік құралының немесе көрінуді шектейтін өзге кедергінің тасасынан шықпауы тиіс.
Көлік жүретін бөлікке шыққаннан кейін жаяу ж.ргінші, егер бұл, қозғалыс қауіпсіздігін қамтамасыз етумен байланысты болмаса, кідірмеуі немесе аялдамауы тиіс. Жолды кесіп өтуге үлгермеген жаяу жүргінші қарама-қарсы бағыттағы көлік легін бөлетін сызықта аялдауы керек. Әрі қарай қозғалыстың қауіпсізекендігіне көз жеткізгеннен кейін реттеушінің сигналын ескеріп, жолдан өтуді жалғастыруға болады.
Жарқылдайтын көк маягі бар және арнайы дыбыс сигналы іске қосулы көлік құралы жақындаған кезде жаяу жүргіншілер жолдан өтпей тұра тұрады, ал жол үстіндегілер осы көлік құралдарына жол беруі және мүмкіндігіне қарай көлік жүретін бөлікті босатуы тиіс.
Маршруттық көлік құралы мен таксиді көлік жүретін бөлікке қарағанда биігірек тұрған отырғызу алаңдарында, ал жоқ болған жағдайда - тротуарда немесе жол жағасында тұрып күтуге рұқсат етіледі. Биігірек отырғызу алаңдарымен жабдықталмаған аялдама пунктерінде көлік құралына отыру үшін көлік кідірместен босату керек.
0.1.3 Мектептегі әлеуметтік қауіпсіздік
Қазіргі таңда өскелең ұрпақты тәрбиелеу маңызды мәселелердің бірі болып табылады. Олардың әлеуметтік ортаға бейімделуі, қоғамда өз орындарын дұрыс бағыттай алуы, құқықтарының қорғалуы, үлкендер тарапынан зорлық-зомбылыққа ұшырамауын бүгінде әлеуметтік тәрбие беретін мамандар ұйымдастыруы қажет. Сонымен қатар, қазіргі таңда мектепте жасөспірімдерге, олардың әлеуметтік жағдайын көтеру, материалдық көмек көрсету, әлеуметтік қолдау мақсатында әлеуметтік педагог мамандары қызмет атқарады.
Қазіргі қоғамымызда салауатты өмір салтына деген саналы көзқарастың темекі шегу, спирттік ішімдікке салыну, жыныстық аурулардың соның ішінде ғасыр есігін қаққан індет-СПИД ауруларының көбеюіне себепкер болып отыр. Спирттік ішімдіктердің, есірткі мен темекінің адам өміріне зиянды екені белгілі.
Денсаулығы әлсіз, білімі төмен, зиянды әдеттерге әуес, жалқау, тәрбиесіз жастары бар ел қашанда әлсіз, қорғансыз. Жастар болашақ, ертеңгі қоғамның, қала берді отбасының иелері. Сондықтан оларды салауатты өмір салтына тәрбиелеу, олардың осы дәстүрлі дәріптеуші болып қалыптасуына бағыт беру қажеттігі білім беру мекемелерінің соның ішінде орта мектептің алдында тұрған педагогикалық проблемалардың бірі.
Еліміздегі оқу-тәрбие жұмысына байланысты болып жатқан жаңартулар білім мен тәрбие жұмысын қайта қарауды міндеттейді.
Тәрбие - қоғамдық үрдіс, қоғам мен жеке тұлғаның ара қатынасын қамтамасыз ететін басты жүйе. Оның негізгі өлшемі өмірге қажетті тұлғаның жағымды қасиеттерін дамыту болып табылады.Оқушылардың саналы тәртібі мен байымды мінезін қалыптастыру, оған сәйкес сезімін және сенімін тәрбиелеу тәрбиешінің мақсатқа бағытталған іс-әрекетіне байланысты.
Еліміздің болашағы жас ұрпақ екенін ескерсек, сол жас ұрпақтың денсаулығы мықты, интеллектуалды, дүниетанымы терең , білімі сапалы, адамгершілігі мол, бойын зиянды әдеттерден аулақ ұстайтын, саналы ұрпақтарымызды тәрбиелеу.
Оқулықтағы оқу материалын толықтырып, алған білімінің нәтижесінде оқушыларымыз өздерін-өзі бақылай, тежей алатындай, оқушыларды зиянды әдеттерден сақтандыруда гумандық көзқарас қалыптасатындай халге жеткізу керек. Лұқман Хакімнен Өмірде байлық қымбат па, жоқ даңқ қымбат па? деп сұраған екен. Сонда ол: Байлықта, даңқта адам баласын бақытты ете алмайды. Біле білсеңдер, ауру ханнан дені сау қайыршы бақытты. Ал бақыт дегеніміз не? Әрбір адам өзінің күш- жігерін халқына, өз еліне, ұрпақ тәрбиесіне жұмсап, ақылды, парасатты және денсаулығы зор болса ғана бақытты, - деген екен.
Қалай болғанда да ел, ұлт қамы үшін әр адамның саулығын жақсартуға, салауатты өмір орнатуға бәрімізде атсалысуымыз керек.
Халқымыз қашанан-ақ денсаулықты алдыңғы орынға шығарып, бірінші байлық деп есептеген. Дені саудың-жаны сау - дейді халық даналығы. Еліміздің жарқын келешегі бәрімізге керек, оның ойдағыдай болуы қоғам мүшелерінің сайдың тасындай өмір сүріп, еңбек етуге әбден байланысты.
Орыс ғалымы И. П. Павлов Адам-жер шары табиғатының ең жоғарғы жемісі. Адам - аса күрделі және өте нәзік жүйе. Бірақ табиғат қазынасын пайдалану және осы қазыналардан лаззат алу үшін адамның дені сау, күшті және саналы болуы керек - деген.
Зиянды әдеттерге алкоголь ішімдіктеріне үйір болу, темекі тарту, есірткілерді қолдану, СПИД (ЖҚТБ) - жұқтырылған қорғаныш тапшылығының белгісі жатады.
Қазіргі кезде қоғамымызда ішімдікке құмарту, маскүнемдікке салыну кең өріс алып отыр. Алкоголизм мазмұны құбылыс ретінде әлі анықталып болған жоқ. Оған бұл сөзді теліген швед дәрігері, әрі қоғам қайраткері М.Гусс: Организмде пайда болатын бүкіл кеселді өзгерістер спирт ішімдіктерін пайдалану әсерінен деп жазды ол туралы. Алкоголизм тек медициналық қана проблема емес, педагогикалық та проблема. Ішімдікке салыну және ішімдік салдарынан туындайтын жағдайлар қазір дүние жүзі елдерінің көпшілігінде үлкен әлеуметтік проблемалар тудырып отыр. Бұл проблема - кешенді (комплексті).Ол экономика , саяси, құқық, әлеуметтік, медицина, психология, педагогика салаларын қамтитын проблемалар. Біз жақсы түсінеміз, өткенді білмейінше болашақты бағдарлау қиын. Сондықтан маскүнемдік тарихына сараптама жасау оқушылар арасында теориялық тапсырмалар және практикалық тапсырмаларды орындата отырып, оларды маскүнемдікке қарсы тәрбиелеу мен маскүнемдікке қарсы насихаттау жұмысын жүргізу арқылы іс жүргізу.
Оқушылар арасындағы маскүнемдікке қарсы тәрбие тамыры тереңде жатыр. ХІХ ғасырдың аяғы мен ХХ ғасырдың бас кезінен бастап тәрбие жұмысы үздіксіз жүріп келеді.
Салауаттылық негізі Ресей мектептерінің арнайы, орта және жоғарғы оқу орындарының бағдарламаларында да оқытылады. Мысалы: Төменгі ғалымдардың жұмыстарында В.Я. Канель, Н.Г. Гордон, А.С. Виреннус әртүрлі маскүнемдікке қарсы бағдарламалар ұсынылса; Н.К. Невзорова, В.В. Португалов еңбектерінде берілетін пәндердің тақырыптарында маскүнемдікке қарсы үгіт-насихаттар қарастырылса; М.А. Плотников, Л.Б. Скаржинский,Ф.А. Эрисман, В. Смирнов еңбектерінде мектептегі маскүнемдікке қарсы күрес жөнінде сөз қозғалады.
1911 жылы Халық училищесінің насихаттары: Г.Ф. Марков, Салауаттылық ғылымының мұғалімдерге арналған практикалық көмегі атты сабақ беру әдістемесінің жобасын жасады. Ал 1913 жылы Санкт-Петербургте А.Л. Мендельсонның француз тілінен аударылған Бастауыш және орта мектептегі салауаттылық оқулығы жарық көрді.
1914 жылы Москвада С.Е. Успенскийдің Салауаттылық мектебі, 1915 жылы алғаш рет отандық маскүнемдікке қарсы Н.В.Васильеваның Салауатты өмір атты хрестоматиясы жарық көрді.
1929 жылы ғалымдар В.И. Орнатский, А.К. Пятницкая, Е. Смирнов, Н.Н.Титолминдер маскүнемдікке қарсы бағдарламаны мектепте оқытуды ұсынды. Олар мектепте маскүнемдікке қарсы сызба нұсқада төмендегі жағдаяттар қарастырылған: Мектеп алкоголизм проблемасы жөнінде толық білім беруі тиіс; Әрбір оқушының санасына салауаттылық өмір салтын қалыптастыруды құю; Ата-аналармен маскүнемдікке қарсы іс-шаралар жүргізу; Дер кезінде оқушылар арасынан деффекті элементерді шығарып, оларға арнайы психологиялық көмек көрсету. Сонымен қатар Н.Н. Туталмин Педагогтарға арналған алкоголизм бағдарламасының курсын ұсынды. 1920-1930 жылдары маскүнемдікке қарсы арнайы оқулықтармен хрестоматиялар жарық көрді. Олар мұғалімдер қауымының қайта дайындау жоспарында қамтыды. 1929-1930 оқу жылында бұл мәселе педагогикалық және медициналық жоғары оқу орындары мен техникумдарда қайта қаралды. Ал, 1940-1950 жылдары балалар және жасөспірімдер арасындағы үгіт насихат жұмыстары Ұлы Отан соғысына байланысты үзіліп қалды. Тек 1960 жылдардан кейін ғана тәрбие жұмыстары қайта жанданды, бірақ негізінен ауруханаларда жүргізілді. 1970 жылдары балалар мен жасөспірімдердің жағдайының сын көтермеуін дәрігерлер, социологтар, педагогтар, психологтар, биологтар дабыл қақты.
Дәрігерлер Н.Б.Каратаева, И.Д. Мурадова және П.И. Сидоровтардың салауатты өмір салтына түзілген мектеп қабырғасындағы тәжірибелік-эксперименттік бағдарламалары өте үлкен қызығушылық туғызды. Тәжірибелік-эксперименттің негізгі салауаттылық өмір салтын дәріптеуді мектепішілік тақырыптарға енгізу. Мектептерде өткізілген тәжірибелік-эксперименттен соң салауаттық өмір салтын қалыптастыруға тәрбиелеу және ұйымдастыруға әдістемелер түзілді. Ресей білім ағарту министрлігінің қаулысы оқушыларды салауатты өмір салтын қалыптастыруға тәрбиелеуде үлкен ықпалын тигізді. Білім ағарту жүйесіндегі маскүнемдікке қарсы үгіт насихат (1974ж) және Ресей денсаулық министрлігінің әдістемелік нұсқауы Маскүнемдікке қарсы мектептерде білім беруді жетілдіру (1978ж),
1985 жылы Оқушыларды маскүнемдіктен бойын аулақ ұстауға тәрбиелеу туралы Ресей білім беру министрлігінің инструктивті хатына байланысты маскүнемдікке қарсы оқушыларды күнделікті өтетін сабақтарда және сабақтан тыс уақыттарда тәрбиелеуді ұйымдастыру қолға алына басталды. 1987-1988 оқу жылының басында жоғары және арнаулы орта білім министірлігінің, КСРО білім министрлігінің, КСРО мемлекеттік ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
7
1 Қауіпсіздік түсінігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
9
1.1 Қауіп-қатердің көздері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
9
1.1.1 Мектептегі өрт қауіпсіздік ережелері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... .
11
1.1.2 Оқушылырдың жолда жүру ережелері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
15
1.1.3 Мектептегі әлеуметтік қауіптер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
21
1.2 Адам - мекендеген орта жүйесіндегі қауіп қатерді топтастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
39
2 БІЛІМ БЕРУ МЕКЕМЕЛЕРІНДЕГІ ҚАУІПСІЗДІК ЕРЕЖЕЛЕРІНІҢ НЕГІЗГІ ҚАҒИДАЛАРЫ ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... .
40
2.1 Жалпы білім беретін мекемелерге қойылатын талаптар ... ... ... ... ..
40
2.2 Мектептегі қауіпсіздіктің негізгі құрылымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
56
3 Мектептегі жарақаттану - білім саласындағы өзекті мәселе ... ... ...
66
3.1 Оқушылардың жарақаттануының түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
66
3.2 Оқушылардың жарақаттануының негізгі психологиялық себептері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ...
68
3.3 Білім беру мекемелеріндегі жарақаттанудың алдын алу шаралары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ...
68
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ...
78
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
79
КІРІСПЕ
Мектептегі салауатты өмір тіршілік қауіпсіздігін қалыптастыру. Қазіргі кезде білім беру мекемелерінің алдында тұрған міндеттердің бірі - жас ұрпақтың салауатты өмір сүруге көзқарасын қалыптастыру, олардың денсаулығын сақтауға, қоршаған ортасын таза ұстауға және жоғары, сапалы білім алып, сол білімді келешектегі өмірінде пайдалана білуге тәрбиелеу. Өмір салты мен денсаулық арасындағы өзара байланыс салауатты өмір салты ұғымын құрастырады. Оқушылардың салауатты өмір салтын насихаттауда, салауатты өмір сүру мәдениетін қалыптастыру мәселелерін жетілдіретін, осы саладағы басымдылықтарды анықтайтын ғылым да, өскелең ұрпақты оқыту, тәрбиелеу формалары мен жаңа әдістерді ұстанатын білім де қажет. Мектеп оқушыларының салауатты өмір салтын қалыптастыру туралы алған білімдері болашақ азаматтардың денсаулығын сақтап қалуға берік тірек болады.
Зерттеудің мақсаты: Мектеп оқушыларының салауатты өмір сүру мәдениетін қалыптастыру бұл:
- Біріншіден, жеке тұлғаның өзін қоршаған жансыз және жанды табиғи ортамен жан - жақты үйлесім тауып, өз ғұмырын Отаны, елі, отбасы және өзі үшін барынша пайдалы өткізу дағдысын қалыптастыру;
- Екіншіден, салауатты өмір салты - ол денсаулықтың үйлесімді дамып, сақталуы мен орнығуын қамтамасыз ету мақсатында денсаулықты нығайтуға бағытталған іс - шараларды жүргізу.
Мектептегі оқушы денсаулығын сақтау мен қалыптастырудың басты мақсаты: тұлғаның психологиялық, дене - қимыл әрекеттерінің мүмкіндіктері мен жас ерекшеліктерін ескеріп, гигиеналық ұғымдарды, салауатты өмір салтының уәждамаларын, жеке бас тазалығын жете түсіндіру;
Олардың мінез - құлқында белгілі гигиеналық тұрақтылықты қалыптастыру, өзіне - өзі қызмет ету, денсаулығын сақтау, нығайту, мәдени - гигиеналық мінез - құлық дағдыларын қалыптастыру болып табылады.
Салауатты өмір салтын қалыптастыру үшін қандай жағдайларға назар аудару керек?
Өмір салты дегеніміз не?
Бұл жеке адамның тіршілік етуге бағытталған мүмкіндіктерін қалыптастыру. біздіңше, адамның әлеуметтік - психологиялық және
биологиялық жақтан салауатты өмір салтын қалыптастыруға мына жағдайлар негіз бола алады:
- белсенді қозғалыс нәтижесінде организмді шынықтыру дене тәрбиесі немесе спортпен шұғылдану;
-физикалық еңбектің гигиеналық талаптарын жүзеге асыру;
- жеке және әлеуметтік гигиеналық талаптарын жүзеге асыру;
- қарым - қатынас және экологиялық мәдениетке жету;
- дұрыс жыныстық тәрбие алу;
- зиянды әдеттерден аулақ болу.
Зерттеудің міндеттері: Мектептегі оқушылардың өмір салтының бүгінгі маңызды мәселелерінің бірі - жасөспірімдер арасындағы ішімдіке салыну десек, қазіргі зерттеулерге қарағанда, оған салынудың әлеуметтік - патологиялық дамуы мына себептерге байланысты екені белгілі болып отыр:
- әлеуметтік - экономикалық жағдай;
- отбасындағы психологиялық орта;
- жұмыссыздық, мақсатсыздық немесе шектен тыс бос уақыт, т.б.
Зерттеудің ғылыми болжамы: Сондықтан балаларды жасынан салауатты өмір салтына қалыптастыруға күш салып, зиянды әдеттерден сақтандыруымыз керек. Денсаулық тәрбиесі - ортақ мәселе. Халық санының өсуі, оның сапасы, деннің саулығы мемлекет әл - ауқатының дамуына мұрындық болады. Сондықтан да Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаев Қазақстанның егемен мемлекет ретінде қалыптасуы мен дамуының стратегиясы деген еңбегінде соның 4 негізгі күшін атап көрсетті. Оның бірі - жер үстіндегі байлық деп отырғанымыз - адам, оның білімі мен іскерлігі, таланты мен мәдениеті, денсаулығы деген еді.
Зерттеудің жетекші идеясы: Жалпы білім беретін орта мектептерде болашақ ұрпақты заман талабына сай оқыту - кәсіби даярлықтарын жетілдірудің құрамдас бір бөлігі болып табылады.
Зерттеу жұмысының әдіснамалық және теориялық негіздері: Таным теориясының физиологиялық негізі және оған жеке тұлғаның даму тұрғысынан келу; орта білім беру жүйесін жаңаша әдісі - тәсілдерін құру тұжырымдамасы; орта білім беру орындарында оқыту және білім беру процесін ұйымдастыру теориясы мен практикасы.
1 ҚАУІПСІЗДІК ТҮСІНІГІ
0.1 Қауіп-қатердің көздері
Қауіпсіздік сыртқы және ішкі қатерден қорғайтын тірі организмнің қажетті шарасы. Ал адам қауіпсіздігінің өз ерекшеліктері бар, адамның басқа тірі организмдерден айырмашылығы, ол табиғи ортадан, өз өмір сүру ортасын жасай алады. Сондықтан болуы ықтимал қатерлер табиғи қатерлердің қатарына жатпауы да мүмкін. Адамдар өздерінің ойлы іс-әрекеттерін пайдалана отырып, өте тез арада антропогендік тірі организмдер, онын ішінде адамдардың өзі де, толық бірігіп кете алатын емес.
Міне, сондықтан адамның кез-келген іс-әрекеті әкелетін пайдасымен бірге кері нәтиже де әкеліп жатыр, мысалы, экологияның бұзылуы, жарақат алу, ауыру, тіпті қазаға ұшырау. Сондықтан қауіпсіздікті, нақты іс-әрекеттен болатын, адамды және өмір сүру органы кешенді қорғау шаралары деп түсінуіміз қажет. Іс-әрекеттің түрі күрделенген сайын, кешенді қорғану шаралары қажет болады. Кешенді қорғану шаралары мынаны қамтиды құқықтық, ұйымдастырушылық, экономикалык, техникалық, санитарлық-гигиеналық, емдік шаралар.
Адам іс-әрекеттің қауіпсіздігі-адамның іс-тіршілігі мен қауіп-қатер бір-бірімен кездеспейтін тұйық шеңбер - әрине, адамның іс-әрекетінің процесінде қауіп-қатер әр уакытта болғанымен, ылғи да бола бермейді. Ондай қауіп болуы үшін үш жағдай болуы керек. Қауіп нақты бар, адам қауіп-қатер аймағында, адамның қолындағы қорғану құралдары жеткіліксіз. Сонымен, қауіпсіздік-бұл іс-әрекет кезінде қауіптердің болмайтындығы айқын болған жағдай. Ол үшін үш негізгі міндетті атқару керек:
Бірінші міндет-нақты іс-әрекеттен болатын қауіп - қатерді талдау (идентификация).
Идентификация келесі ретте жүзеге асуы керек. Өмір сүру ортасының қауіп туғызатын элементін анықтау, қауіп тудыратын іс-әрекетті талдайтын адамдарға қойылатын талаптарды белгілеу. Содан кейін барып қауіптердің идентификациясы жүргізіледі.
Екінші міндет-адамды және өмір сүру ортасын табылған қауіп-қатерден қорғаудың тиімді әрі сенімді шараларын әзірлеу.
Үшінші міндет-осы іс-әрекеттің тәуекелінің қалдығынан қорғану шараларын әзірлеу, себебі толық қауіпсіздік орнату мүмкін емес.
Бұл шаралар қауіп - қатер туындағанда, адамдарды және өмір сүру ортасын қорғау қажеттілігі болғанда қолданылады (зардап шеккендерге бірінші медициналык көмек көрсету, қоғамды қылмыс топтарынан қорғау, ғимараттарды, құрылыстарды бұзу, зардап шеккендерді көлік апатынан босату, ластанған аумақты тазалау тәрізді жұмыстар).
Үшінші міндетті елімізде денсаулык сақтау, Мемлекеттік санитарлық, эпидемиялық бақылау, өрттен қорғау, полиция, прокурорлық бақылау органдары және т.б. жүзеге асырады.
Қауіп-қатер-ортаның қуат жағдайымен, адамдардың іс-әрекетімен тығыз байланысты құбылыс.
Ол белгілі бір жағдайда қоршаған ортаға үлкен залалын тигізуі және зардабын әкелуі мүмкін. Қауіп-қатер осы оқу курсының орталык өзекті түсінігі.
Қауіп-қатердің көздері деп төмендегілерді атауға болады:
* адамның өзі;
* өмір сүру ортасының элементтері: заттар, еңбектің өнімдері мен құралдары, пайдаланатын қуат, еңбектің микроклиматтық жағдайы, жан-жануар және өсімдік әлемі, адамдар ұжымы және жеке тұлға;
* адам мен өмір сүру ортасы элементтерінің қарым-қатынас процестері.
Қауіп-қатердің өзі өте күрделі, көпжақты құбылыс болғандықтан, олардың негізгі белгілері бір-бірімен ұштасып, араласып жатады. Сондықтан оларды дұрыс жіктеу, оның алдын алуға, себебін, сипаттамасын анықтап, шара қолдануға және салдарын жоюға үлкен маңызы бар.
Осы сияқты құбылыстарды жіктеумен және жүйелеумен айналысатын ғылымды таксономия деп атайды. Қазіргі уакытта толыққанды және жетілген таксономия жоқ болғанымен,
Қоршаған ортаға үлкен зардабын, тигізетін құбылыс, процесс, уақиға.
Шыққан тегі бойынша:
# техногендік әсер ету;
# антропогендік;
# тұрмыстық;
# спорттық;
# жол-көліктік.
0.1.1 Мектептегі өрт қауіпсіздік ережелері
Балалар жазғы демалыстан соң уақыттарының көп бөлігін мектепте өткізеді. Жаңа оқу жылы қарсаңында ТЖД мемлекеттік өрт бақылау басқармасы дәстүрлі түрде жалпы білім беру мекемелеріне өрт қауіпсіздік нормалары мен ережелеріне тексеру жүргізеді.
- Тамыз айының барысында біздің жалпы білім беретін мектептерді жаңа оқу жылына дайындау қарқынды түрде басталады. Мектептер жыл сайын тексеріледі, балалардың қауіпсіздігі бірінші орында тұратындықтан олар біздің қызметкерлеріміздің ерекше бақылауында. Ұйымдастыру іс-шараларының кешені білім беру мекемелерін оқу жылының басталуына дайындауға бағытталған және аталмыш нысандардың өртке қарсы жағдайын тиісті деңгейге келтірудің аса маңызды аспабы болып табылады.
Соңғы 5 жылда аталмыш объектілердегі өрттердің саны 45 пайызға дерлік төмендеген, дегенмен оң динамикаға қарамастан білім беру объектілерін өрттен қорғаудың тиісті деңгейін ұстану жөнінен жыл сайын салиқалы жұмыс жүргізеді.
Білім беру объектілерінде өртке қарсы тақырыптарға 173 дәріс өткізіліп, оларға барлығы 2124 адам тартылды, сондай-ақ шартты өрт пайда болған жағдайдағы оқытушылар құрамы мен оқушылардың іс-қимылдарын пысықтау бойынша практикалық жаттығулар өткізілді.
Өрт қауіпсіздігі стенділері мен бұрыштарын безендіру кезінде өртке қарсы тақырыптар бойынша материалдарды іріктеуге әдіскерлік көмек көрсетілді, өртті анықтаған жағдайдағы іс-қимылдардың тәртібі, тұрмыстағы және мектептегі өрт қауіпсіздік ережелері, өрт сөндірудің бастапқы құралдарын қолдану тәртібі, балалардың сіріңкемен ойнау және басқа себептері бойынша жаднамалар мен үнпарақтардың үлгілері таратып берілді.
Өрт қауіпсіздік талаптарын бұзудың қандай түрлері неғұрлым жиі кездеседі?
Бұл дәстүрлі тәртіп бұзушылықтар. Мәселен, автоматты өрт дабылы жүйесінің ақаулылығы, өрт сөндірудің бастапқы құралдарымен жеткіліксіз қамтамасыз етілуі, эвакуация жолдарына қойылатын талаптардың бұзылуы, электр сымдарын пісірудің орнына бір-біріне бұралып жалғана салуы, опрессовка, арнайы қысқыштардың болмауы, электр сымдары мен кабельдің оқшаулағыштарының қарсылығын өлшеу жолдарының жүргізілмеуі, шатырдағы ағаш конструкциялардың отқа қарсы өңделмеуі, өртке қарсы сумен жабдықтау көздерінің жоқтығы немесе олардың жұмыс жағдайында еместігі, эвакуация жолдарын пайдалану кезіндегі тәртіп бұзушылықтар.
Оқу орындарында өрттер жиі болып тұра ма?
Бақытымызға орай, оларда өрт жиі болмайды. 2014 жылдың 1 жартыжылдығында 1 өрт болды, зардап шеккендер мен қаза тапқандар жоқ. 2014 жылғы 14 мамырда Өскемен қаласындағы Амурская көшесінде ШҚМУ оқу-ғылыми зерттеу экологиялық орталығының № 11 спектральды зертхана кабинетінде өрт шығып, ұйымдастыру техникасының жанатын бөлшектері, үстелдің ағаш конструкциялары - жалпы аумағы 1 ш.м. жерде өрт болды. Өрттің себебі - электр қондырғысын монтаждау мен пайдалану кезінде өрт қауіпсіздік ережелерінің бұзылуы болып табылады.
Мұның негізгі себебі - отқа абай болмау, өрт қауіпсіздік ережелерінің бұзылуы, балалардың отпен ойнауы. Демек, профилактикалық жұмысты әкімшілік қызметкерлермен ғана емес, балалармен де жүргізу керек. Бұл бағытта біздің қызметкерлер жүйелі және интенсивті түрде жұмыс істейді. Өрт дабылы шыққанда немесе класта түтін пайда болған жағдайда не істеу керектігін мұғалімдер, мектеп қызметкерлері ғана емес, оқушылардың өздері де міндетті түрде білу керек. Бұл өрт шыққан жағдайда ешкімнің жазым болмауының кепілі. Алайда шұғыл жағдайлар пайда болған жағдайда, мекемелердің қызметкерлері әрдайым тиісінше әрекет ете білмейді. Соңғы уақытта адамдар көп жиналатын нысандардағы жағдай өзгеріп келеді. Енді апаттық жағдай пайда болғанда, ондай орындардың қызметкерлері не істеу қажеттігін білетін болды. Сондықтан да қызметкерлерді оқытудың маңызы аса зор.
Өрт қауіпсіздік ережелерін бұзғандығы үшін қандай жаза қарастырылған?
ҚР Әкімшілік құқық бұзушылықтар туралы кодексінің 312-бабының 1) бөлігіне сәйкес ұйымдарда, қоғамдық орындарда, қоймаларда, жатақханаларда және тұрғын үйлерде өрт қауіпсіздігі ережелерімен, техникалық регламенттермен, құрылыс нормалармен және жобалау кезіндегі ережелермен, ғимараттар мен құрылғыларды салу кезіндегі мемлекеттік стандарттар мен бекітілген өртке қарсы талаптарды бұзу немесе орындамау, сондай-ақ өрт техникасын, өртке қарсы аспаптарды, қондырғыларды, өрттерді анықтау мен өшірудің автоматтандырылған құралдарын, өртке қарсы автоматиканы пайдалану мен ұстаудың ережелерін бұзу- жеке тұлғаларға -3, лауазымдық тұлғалар, жеке кәсіпкерлер, шағын және орта кәсіпкерлік субъектілер болып табылатын заңды тұлғалар немесе коммерциялық емес ұйымдарға - 25, ірі кәсіпкерлік субъектілер болып табылатын заңды тұлғаларға -250 айлық есептік көрсеткіш көлемде айып салынады.
Сондай-ақ әкімшілік құқықбұзушылықтар туралы ҚР Кодексінің 312- бабының 2) бөлігі бойынша аталмыш баптың 1-ші бөлігінде көзделген іс-әрекет әкімшілік айып салынғаннан кейін 1 жылдың ішінде екінші рет қайталанса - жеке тұлғаға 10, лауазымды тұлғаға, жеке кәсіпкерлерге, шағын, орта кәсіпкерлік субъектілері немесе коммерциялық ұйымдар емес болып табылатын заңды тұлғаларға 50, ірі кәсіпкерлік субъектілері болып табылатын заңды тұлғаларға 100 АЕК көлемінде айып салуға әкеп соқтырады.
Мектепте өрт қауіпті жағдай пайда болғанда бұл жағдай үшін кім жауап беруі тиіс?
Азаматтық қорғау туралы Заңның 16 және 18-баптарына сәйкес барлық жеке тұлғалар мен ұйымдар:
Азаматтық қорғау саласындағы ҚР Заңнамасында белгіленген талаптарды сақтауға, сондай-ақ мемлекеттік инспекторлар берген ұйғарымдарда көрсетілген тәртіп бұзушылықтарды жоюға;
Қазақстан Республикасының Азаматтық қорғау саласындағы заңнамасын сақтауға міндетті ;
Өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында ұйымдардың басшылары немесе жеке кәсіпкерлер Өрт қауіпсіздігіне қойылатын жалпы талаптар техникалық регламентінің 327- тармағына сәйкес белгіленген тәртіппен өрт қауіпсіздігіне жауапты тұлғаларды тағайындауы тиіс.
Яғни, мектептерде ғана емес барлық басқа мекемелерде сол мекемені басқаратын лауазымды тұлға жауапкершілік арқалайды. Сондай-ақ директордың бұйрығы бойынша аталмыш нысандағы өрт қауіпсіздігіне жауап беретін қызметкер жауапты екінші тұлға болып табылады. Әрине, белгілі бір класқа, аудиторияға, зертханаға жауап беретін оқытушылар немесе қызметкерлер жауапкершілік аймағында болады.
Ақиқат өрттер кезінде білім беру мекемелерінің қызметкерлері бастапқы өрт сөндіру құралдарын қолдана ала ма?
Ия, өрт жаңа ғана шыққан кезде сөндіргішті, киізді немесе басқа бір қалың материалды пайдаланып, өртті өшіруге немесе от ошағын жаба қоюға болады. Дегенмен, өрт сөндірудің бастапқы құралдарын қолдану тек өрттің алғашқы стадиясында ғана тиімді. 1-2 шаршы метр жердегі қандай да болсын от ошағын бастапқы өрт сөндіру құралдарын оны қолдана білетін әрбір адам сөндіре алады.
- Мектептердің әрбір қабатындағы дәліздерде ілініп тұрған эвакуация жоспарын білу қаншалықты маңызды?
Бұл өте маңызды. Эвакуация жоспары әдетте сызба түрде жасалады және оның мазмұны да қарапайым болады. Онда сенің тұрған жерің және өрт болған жағдайда қай бағытта қозғалу қажеттігі 2-3 жебемен көрсетілген. Мұндай жоспардың болуы эвакуацияны дұрыс жүзеге асыруға мүмкіндік береді. Жоспардың болуы әсіресе объектілер күрделі, үлкен, ондағы дәліздер өте көп болған кезде аса маңызды.
Өрт және жарылыс қауіптілігі бойынша мектептің ерекшелігі туралы жалпы мәліметтер. Жұмыскерлердің міндеттері және олардың өрт қауіпсіздігі талаптарын сақтаулары үшін жауаптылығы. Ұйымдағы өртке қарсы режиммен таныстыру. Өртке қарсы режимді сақтау жөніндегі бұйрықтармен, өрт қауіпсіздігі жөніндегі нұсқаулықтармен таныстыру.
Өрттің алдын алу және оны сөндіру бойынша жалпы шаралар:
педагог мамандардың (гидранттар мен ішкі өрт крандарын тексеру және сынау, өрт сөндіргіштерді, автоматты өрт сөндіру және дабыл құралдарын зарядтау мерзімдері, мектеп персоналын алғашқы нұсқаулықтан өткізу бағдарламасымен таныстыру, жеке және ұжымдық қауіпсіздікті қамтамасыз ету және т.б.);
Жұмыскерлер үшін (жану немесе өрт кезіндегі іс-әрекеттер, өрт туралы өрт сөндіру бөліміне және тікелей басшыға хабарлау, жануды немесе сөндіру тәсілдері мен құралдары, жеке және ұжымдық қауіпсіздік шаралары, объектіде белгіленген өртке қарсы режимді білу және сақтау).
Алғашқы өрт сөндіру құралдары, гидранттары, су қоры мен құм, көшіру жолдары мен шығу жолдары орналасқан орындармен танысу (көшіру жоспарына сәйкес). Тиісті үй-жайлар мен аумақтарды аралау. Өрт сөндіргіштердің түрлері және оларды өрттің класына (жанғыш заттың түріне, жабдықтың ерекшелігіне) байланысты қолдану.
Электр қондырғылары мен өндірістік жабдықты сөндіру кезіндегі талаптар. Өрт кезінде және көшіру жолында қою түтіндеген кезде нұсқаулықтан өтушінің іс-әрекет жасауы.
Өрт туралы хабарлау тәсілдері. Өрт шыққан кезде жеке қауіпсіздік шаралары. Зардап шеккендерге дәрігерге дейін көмек көрсету тәсілдері.
0.1.2 Оқушылырдың Жолда жүру ережелері
2014 жылдың 19-29 желтоқсан арасында 1-8 сыныптар аралығында кәмелетке толмағандардың көшедегі қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатымен Жолда жүру ережесін білесіз бе? атты тақырыпта жоспарлы онкүндік өтті. Бұл мәселе балалар арасында өзектілердің бірі болып табылады. Мұндағы мақсат оқушылардың жол ережесі туралы білімін кеңейту, жол белгілерін ажырата білуге, көше ережесіне байланысты ұғымдар мен терминдерді білу-адам өмірі үшін қажеттілік екендігін ұғындыру, әдептілікке, достыққа, мейірімділікке тәрбиелеу.Жол көлік оқиғаларының азаюын, балалар арасында қайғылы жағдайлардың болдырмау.Қозғалыстың қәуіпсіздігін қамтамасыз ету - мемлекеттің маңызды міндеті. Бұл мәселені шешудің аса маңызды мәні болып жол қозғалысының барлық қатысушыларын, соның ішінде ерекше назар аударуды қажет ететін ең кішкентай қатысушылар балаларды алдын-ала және дұрыс дайындау болып табылады. Көбінесе жол қозғалысының ережесінің қарапайым негізін білмеу, ересектердің балаларға деген аралассыз қатынасы, ата-аналар жағынан балаларға көшеде болған кезде олармен кездейсоқ жағдайдың болып қалуы туралы түсіндірмеуі жол апатының себебі болып табылады. Біздің мектепте оқушылардың жол-көлік жарақаттанудың профилактикасын және жолда жүру ережесін оқып білуіне үлкен көңіл аударылады. ЖЖЕ-сінің оқытылуы параллельді 1 мен 8 сыныптар арасында міндетті түрде ұйымдастырылған.
Жолда жүру ережесін білесіз бе?, Жолда жүру ережесін сақтаймыз! атты тақырыптарда өте тартымды тәрбие сағаттарын өткізді. Оқушылар өте қызыға қатысып, тыңдап, қойылған сұрақтарға жауап беріп отырды. 1 сынып оқушыларына бағдаршам, жол ережелері туралы қосымша түсініктер беріле кетіп, сабақтан не түсінгендерін ойын арқылы жеткізе білді.Оқушылар бадаршам түстері арқылы топтарға бөлініп өздеріне берілген тапсырмаларды мұқият орындап шықты.2 сынып оқушылары өткізілген сабақтан жолда жүру ережесін сақтауды , жол белгілерінің түрлерін, жол белгілерінің атқаратын қызметін үйренді.Оқушылар топқа бөлініп, ҚЖТ деген сөзге ой қозғау арқылы топтастырылды. Оқушыларға түрлі жағдаяттар көрсетіліп, одан шығу жолын бірге тапты.3-4 сынып оқшылары да өткізілген сабақтан жақсы әсер алып шықты. Сабақ сайыс түрінде өткізіліп, оқушылар берілген кезеңдерден сүрінбей өтті. Сабақ соңында Май емтиханы атты кезеңде оқушылар сұрақтарға жауап беріп,өз білімдерінің тағы да жағымды ақпараттармен толыққанын дәлелдеп шықты. 5 сынып жетекшілері ұйымдастыруымен Абай болайық көшеде атты ашық тәрбие сағаты өтті.Жол белгілері туралы түсінік бере кетіп, оқушылардың дайындаған көріністері тамашаланды. Биыл құрылғанына 40 жыл толған жас жол қозғалыс испекторлары жасақтары мектепте жол жүру ережелерінің негіздері жөнінде дәріс алып, білгендерін басқаларға үйретеді, МАИ қызметкерлерімен көшелерге шығып жол-қозғалыс ережелерінің мүлтіксіз сақталуын қадағалайды, апатты жағдай бола қалса зардап шеккендерге алғашқы медициналық көмек көрсетеді.
Өткен жұма күні облыстық білім және облыстық жол полициясы басқармаларының ұйымдастыруымен өткен Жас жол қозғалыс инспекторлары жасақтарының слетында қала, аудандардан келген осы жас жол инспекторлары жасақтары сап түзеуден, жолда жүру ережелері мен жол белгілерін білуден, жол апатына ұшырағандарға алғашқы дәрігерлік көмек көрсетуден, велосипедті мәнерлеп жүргізуден, үгіт тобы қойылымынан және тағы басқа бірнеше байқаудан сайысқа түсті.
Слеттің ашылу салтанатында сөз сөйлеген облыстық жол полициясы басқармасы бастығының орынбасары Оразбай Сәдуов Слетке аудандық, қалалық слеттердің жеңімпаздары қатысуда. Шараны ұйымдастырудағы мақсатымыз оқушыларға жол ережесін мүлтіксіз сақтауды үйретіп, оларды жас кезінен бастап тәртіпке, жинақылыққа баулу десе, облыстық оқу әдістемелік және қосымша білім беру орталығы директорының орынбасары Жиде Жеткізген облысымызда 70-тен астам жас жол қозғалыс инспекторлары бар екендігін, олар 93 мың оқушыға жолда жүру ережелерін сақтауды, жол-көлік оқиғасы кезінде алғашқы медициналық көмек көрсетуді үйретіп, насихаттайтынын айтып, слетке қатысушы үздік жас жол инспекторларына сәттілік тіледі.
Ашылу салтанатынан кейін жас жол инспекторлары командалық және жеке сайыстарды бастап кетті. Жас ұлан, Бағдаршам, Сәт сапар, Тұмар және Жалын аттарын иемденген барлығы жеті топ білімдері мен шеберліктерін сынға салды. Олардың сақадай сай дайындығына, темірдей тәртібіне қарап тұрып еріксіз риза боласың. Солардың бірі - Бейнеу ауданы, Гагарин орта мектебінің Бағдаршам жасағының мүшесі Айгүл Бердібекованы сөзге тарттық.
- Мен жас жол қозғалысы жасағына екі жылдан бері қатысамын. Жол қауіпсіздігі ережелерін біз мектепте Өмір қағидасы негіздері атты тәрбие сабағынан үйреніп, спорт залда жаттығамыз. Үйренгендерімізді бастауыш сынып оқушыларына үйретіп, мереке кездерінде көшелерге шығып, МАИ қызметкерлерімен бірге жол қозғалыс тәртібін қадағалаймыз,- деді ол. Сайыста барлық сыннан мүдірмей, жүзден жүйрік шыққан Ақтау қаласы, №8 орта мектебінің Жас ұлан жасағы бірінші, Жаңаөзен қаласы, №3 орта мектебінің Бағдаршам жасағы екінші, Бейнеу ауданы, Гагарин орта мектебінің Бағдаршам жасағы үшінші орынды иемденіп, бағалы сыйлықтарға ие болды. Сыйлықтан басқа командалар да құр қалмады. Бірінші орынға ие болған ақтаулық жас инспекторлар 23 маусым мен 7 шілде аралығында Балдәурен республикалық оқу-сауықтыру орталығының базасында өтетін Халық Қаһарманы Ғазиз Байтасов атындағы ХІІІ республикалық жас инспекторлар слетында аймақ намысын қорғайтын болады.Психолого-педагогикалық зерттеулер бойынша, мектеп жасындағы балаларда тәжірибелік білім мен теориялық білім арасында мәнді айырма болады. Көшеде өзін қалай ұстау керек, қандай жол қозғалысы ережелерін сақтау қажет екешнін балаларға көп жәнеоқытып айтуға болады, бірақ балалар жолдағы шынайы қауіпті сезе алмайды. өзденін жылдам және епті санай отырып жене жақындаған автомобильге дейінгі қашықтықты және оның жылдам дығын дұрыс анықтай алмай, балалар өз мүмкіндіктерін жиі асыра бағалайды. Қосалқы мектеп оқушыларында жалпы моторика, көру-кеңістіктік бейілделу жиі бұзылғанын ескере отырып, олар жылдам өзгеретін жол жағдайында қауіпті жайттарды әрқашан болжай алмайды, бұл жол-көлік жағдайларына әкеледі. Ойындарда қалыптас қан олардың өмірлік тәжірибесі көлік құралдарының нақтылы әрекеті туралы ештеңе білдірмейді. Мысалы, ойын машиналарына қарағанда, нақтылы машиналар мен автобустар бірден орнында тоқтай алмайды. Бәкірибеден көргеніміздей, қосалқы мектеп оқушыларындағы білімдердің болуы, бұл білімге сәйкес тәртіпті әрқашан болдыра бермейді. Ақыл-есі артта қалған балалармен жұмыс кезінде, осындай балалардың тұлға ерекшеліктерін жақсы түсіне білу қажет, оқытуда нақтылы нәтижелерге қол жеткізе білу керек.
Қосалкы мектепте жол қозғалысы ережелерін оқытудың негізгі мақсаты оқушыларда жол қозғалысы ережелерін сақтау маңыздылығын тусінуін қалыптастыру, балалармен жол-көлік жағдайларының алдан-алу болып табылады.
Оқыту тапсырмаларына кіреді:
- жол қозғалысы ережелерінің білімін қалыптастыру;
- көлікте және жолдарда өзін ұстау дағдыларын қалыптастыру.
Оқытушы оқушыларға жол қозғалысының ережелері туралы анық түсінік берін, оларды жолда туындайтын нақтылы жағдайларда, тәжірибеде сезініп қолдана білуге үйретуі керек.
Теориялық мәліметтер оқыту тапсырмалары есебімен алынған, жолаушылар мен жүргіншілерге, жүргізүшілер мен велосипедшілерге қатысты ережелер.
ЖЖЕ сабақтарында алынған білімдер балаларды жолдағы бақытсыз жағдайлардан сақтауы керек.
Сабақтар тақырыптары қосалқы мектепте сабақ беру ерекшеліктеріне сәйкес алынған: материал аздаған үлестермен беріледі; сыныптан сыныпқа үнемі қайталанады және бірррруақытта жаңа мәліметтермен толықтырылады (біртіндеп күрделенеді, оқушылардың біліміндегі теориялық бөлімі ұлғаяды)
Сабақта әртүрлі әдістемелік амалдар қолданылуы мүмкін. Бұл түргізілуінің формасы бойынша дәстүрлі емес және сабақтар дағы әртүрлі ойын сәттері болуы мүмкін.
Естен шығармау қажет: оқығанды шынайы өмірдегі әрекеттермен бекітпесе және өмірде ересектердіңьөздері жол қозғалысы ережелерін сақтамаса, баланы жолда өзін дұрыс ұстауға бір-де бір ойын үйрете алмайды
Жол қозғалысы ережесін сақтау дербес, әртүрлі шараларға, ұжымдық сапарға қатысу уақытында оқушылар тәртіптерінің критерий болуы керек.
Жолаушылар мен жаяу жүргіншілерге арналған жол қозғалысы ережелерін дұрыс сақтау дағдысы балаларда қалыптасуы тиіс.
Көшелерде және жолдарда оқушылардың қауіпсіз жүру ережелерін оқуға 1-4 сыныптарда жылына 16 сағаттан бөлінеді.
Психолого-педагогикалық зерттеулер бойынша, мектеп жасындағы балаларда тәжірибелік білім мен теориялық білім арасында мәнді айырма болады. Көшеде өзін қалай ұстау керек, қандай жол қозғалысы ережелерін сақтау қажет екешнін балаларға көп жәнеоқытып айтуға болады, бірақ балалар жолдағы шынайы қауіпті сезе алмайды. өзденін жылдам және епті санай отырып жене жақындаған автомобильге дейінгі қашықтықты және оның жылдам дығын дұрыс анықтай алмай, балалар өз мүмкіндіктерін жиі асыра бағалайды. Қосалқы мектеп оқушыларында жалпы моторика, көру-кеңістіктік бейілделу жиі бұзылғанын ескере отырып, олар жылдам өзгеретін жол жағдайында қауіпті жайттарды әрқашан болжай алмайды, бұл жол-көлік жағдайларына әкеледі. Ойындарда қалыптас қан олардың өмірлік тәжірибесі көлік құралдарының нақтылы әрекеті туралы ештеңе білдірмейді. Мысалы, ойын машиналарына қарағанда, нақтылы машиналар мен автобустар бірден орнында тоқтай алмайды.
Бәкірибеден көргеніміздей, қосалқы мектеп оқушыларындағы білімдердің болуы, бұл білімге сәйкес тәртіпті әрқашан болдыра бермейді. Ақыл-есі артта қалған балалармен жұмыс кезінде, осындай балалардың тұлға ерекшеліктерін жақсы түсіне білу қажет, оқытуда нақтылы нәтижелерге қол жеткізе білу керек.
Қосалкы мектепте жол қозғалысы ережелерін оқытудың негізгі мақсаты оқушыларда жол қозғалысы ережелерін сақтау маңыздылығын тусінуін қалыптастыру, балалармен жол-көлік жағдайларының алдан-алу болып табылады.
Оқыту тапсырмаларына кіреді:
- жол қозғалысы ережелерінің білімін қалыптастыру;
- көлікте және жолдарда өзін ұстау дағдыларын қалыптастыру.
Оқытушы оқушыларға жол қозғалысының ережелері туралы анық түсінік берін, оларды жолда туындайтын нақтылы жағдайларда, тәжірибеде сезініп қолдана білуге үйретуі керек.
Теориялық мәліметтер оқыту тапсырмалары есебімен алынған, жолаушылар мен жүргіншілерге, жүргізүшілер мен велосипедшілерге қатысты ережелер.
ЖЖЕ сабақтарында алынған білімдер балаларды жолдағы бақытсыз жағдайлардан сақтауы керек.
Сабақтар тақырыптары қосалқы мектепте сабақ беру ерекшеліктеріне сәйкес алынған: материал аздаған үлестермен беріледі; сыныптан сыныпқа үнемі қайталанады және бірррруақытта жаңа мәліметтермен толықтырылады (біртіндеп күрделенеді, оқушылардың біліміндегі теориялық бөлімі ұлғаяды)
Сабақта әртүрлі әдістемелік амалдар қолданылуы мүмкін. Бұл түргізілуінің формасы бойынша дәстүрлі емес және сабақтар дағы әртүрлі ойын сәттері болуы мүмкін.
Естен шығармау қажет: оқығанды шынайы өмірдегі әрекеттермен бекітпесе және өмірде ересектердіңьөздері жол қозғалысы ережелерін сақтамаса, баланы жолда өзін дұрыс ұстауға бір-де бір ойын үйрете алмайды
Жол қозғалысы ережесін сақтау дербес, әртүрлі шараларға, ұжымдық сапарға қатысу уақытында оқушылар тәртіптерінің критерий болуы керек.
Жолаушылар мен жаяу жүргіншілерге арналған жол қозғалысы ережелерін дұрыс сақтау дағдысы балаларда қалыптасуы тиіс.
Көшелерде және жолдарда оқушылардың қауіпсіз жүру ережелерін оқуға 1-4 сыныптарда жылына 16 сағаттан бөлінеді.
Оқушылардың жолда жүру ережелерін сақтау жөнінде мектептерде үгіт насихат жұмыстары жыл бойында жүргізіледі. Жол қауіпсіздік ережелерін сақтау, жол заңы дұрыс жүріп, абай болуды талап етеді. Жол тәртібін бұзба, ол қатер тудырады. Жолдың қалыпты қозғалысы көбінесе балалардың жол бойында қалай болса солай жүріп, доп қуалайтыны, шаңғы тебетіні, жүріп бара жатқан машинаға жабысатыны, қалтарыстан жолға шығып келетін салдарынан бұзылады. Жол тәртібін бұзғандықтан кейбіреулер машина дөңгелегіне ілініп қаза тауып, кейбіреулері жарақат алады. Ал кейбіреулері өмірлік мүгедек болып қалады.
Жаяу жүргіншілер тротуармен немесе жаяу жүгішілерге арналған жолдармен, ал олар болмаған жағдайда, жолды жағалай қозғалуы тиіс.
Көлемі үлкен заттарды көтеріп немесе алып келе жатқан жаяу жүргіншілер, сондай-ақ двигателі жоқ мүгедектер арбасымен келе жатқан адамдар, егер олар тротуармен немесе жолды жағалай жүргенде басқа жаяу жүргіншілер үшін кедергі келтіретін болса, жолдың жүргін бөлігінің жиегімен ( көлік жүретін бөліктің ішкі шетін бойлай-бөлу жол жолақтары бар жолдарда) қозғалуына болады.
Тротуарлар, жаяу жүргіншілерге арналған жол немесе жолдың жағалауы болмағанда, сондай-ақ олармен қозғалу мүмкін болмаған жағдайда, жаяу жүргіншілер велосипед жолымен немесе көлік жүретін бөліктің шетімен ( көлік жүретін бөліктің ішкі шетін бойлай-бөлу жол жолақтары бар жолдарда) бір қатарда қозғалуларына болады.
Елді мекендерден тыс жерлерде жаяу жүргіншілер көлік жүретін бөлігімен қозғалған кезде көлік құралдарының қозғалысына қарсы бағытта жүруі тиіс.
Көлік жүретін бөліктің шетімен двигателі жоқ мүгедектер арбасында келе жатқан, мотоцикл, мопед, велосипед жүргізуші адамдар көлік құралдары қозғалысының бағытында, жолдың оң жағымен жүруі тиіс.
Көлік жүретін бөлікпен қозғалатын ұйымдасқан жаяу жүргіншілер колоннасына көлік құралдарының қозғалысы бағытында оң жақпен, қатарда төрт адамнан артық емес, қозғалуға рұқсат етіледі. Колоннаның алдынан және артынан сол жағымен қызыл жалауша ұстаған жүруші, тәуліктің қараңғы уақытында және жеткіліксіз көріну жағдайында- алдында ақ түсті, артта қызыл түсті жағулы фонарьмен жүруі тиіс.
Балалар тобын тек қана тротуармен және жаяуларға арналған жолмен, ал олар жоқ болған жағдайда - жол жағасымен, бірақ тәуліктің жарық уақытында және ерексектердің бастауымен алып жүруге рұқсат етіледі.
Жаяу жүргіншілер көлік жүретін бөлікті жаяу жүргіншілерге арналған, оның ішінде жерасты және жерүсті өтпелерінен, ал олар болмағанда - қиылыстардан тротуарлар мен жол жағалауы сызығы бойымен кесіп өтуі тиіс.
Көру аймағында өтпе немесе жол қиылысы болмағанда көлік жүретін бөліктің шетіне, екі жақтан да жақсы көрінетін жерден тік бұрыш жасап жолды кесіп өтуге болады. Көлік жүретін бөлікті елді мекенде бөлу жол жолағы болған кезде, сондай-ақ жаяу жүргіншілерге немесе жол қоршаулары орнатылған жерлерде кесіп өтуге тыйым салынады.
Қозғалыс реттеліп тұратын жерлерде, жаяу жүргінші, реттеушінің сигналын, ал ол болмағанда - көлік бағдаршамын басшылыққа алады.
Реттелмейтін жаяу жүргіншілер өтпелерінен, жаяу жүргіншілер көлік жүретін бөліке жақындап қалған көлік құралымен арақашықтықты, оның жылдамдығын бағалап және кесіп өту олар үшін қауіпсіз екендігіне көз жеткізгеннен кейін шығуына болады. Көлік жүретін бөлікті жаяу жүргіншіге арналған өтпеден тыс жерлерден кесіп өтү кезінде жаяу жүргіншілер, бұдан басқа көлік құралдары үшін кедергі келтірмеүі және жақындап қалған көлік құралының үшін кедергі келтірмеуі және жақындап қалған көлік құралының жоқтығына көз жеткізбейінше тоқтап тұрған көлік құралының немесе көрінуді шектейтін өзге кедергінің тасасынан шықпауы тиіс.
Көлік жүретін бөлікке шыққаннан кейін жаяу ж.ргінші, егер бұл, қозғалыс қауіпсіздігін қамтамасыз етумен байланысты болмаса, кідірмеуі немесе аялдамауы тиіс. Жолды кесіп өтуге үлгермеген жаяу жүргінші қарама-қарсы бағыттағы көлік легін бөлетін сызықта аялдауы керек. Әрі қарай қозғалыстың қауіпсізекендігіне көз жеткізгеннен кейін реттеушінің сигналын ескеріп, жолдан өтуді жалғастыруға болады.
Жарқылдайтын көк маягі бар және арнайы дыбыс сигналы іске қосулы көлік құралы жақындаған кезде жаяу жүргіншілер жолдан өтпей тұра тұрады, ал жол үстіндегілер осы көлік құралдарына жол беруі және мүмкіндігіне қарай көлік жүретін бөлікті босатуы тиіс.
Маршруттық көлік құралы мен таксиді көлік жүретін бөлікке қарағанда биігірек тұрған отырғызу алаңдарында, ал жоқ болған жағдайда - тротуарда немесе жол жағасында тұрып күтуге рұқсат етіледі. Биігірек отырғызу алаңдарымен жабдықталмаған аялдама пунктерінде көлік құралына отыру үшін көлік кідірместен босату керек.
0.1.3 Мектептегі әлеуметтік қауіпсіздік
Қазіргі таңда өскелең ұрпақты тәрбиелеу маңызды мәселелердің бірі болып табылады. Олардың әлеуметтік ортаға бейімделуі, қоғамда өз орындарын дұрыс бағыттай алуы, құқықтарының қорғалуы, үлкендер тарапынан зорлық-зомбылыққа ұшырамауын бүгінде әлеуметтік тәрбие беретін мамандар ұйымдастыруы қажет. Сонымен қатар, қазіргі таңда мектепте жасөспірімдерге, олардың әлеуметтік жағдайын көтеру, материалдық көмек көрсету, әлеуметтік қолдау мақсатында әлеуметтік педагог мамандары қызмет атқарады.
Қазіргі қоғамымызда салауатты өмір салтына деген саналы көзқарастың темекі шегу, спирттік ішімдікке салыну, жыныстық аурулардың соның ішінде ғасыр есігін қаққан індет-СПИД ауруларының көбеюіне себепкер болып отыр. Спирттік ішімдіктердің, есірткі мен темекінің адам өміріне зиянды екені белгілі.
Денсаулығы әлсіз, білімі төмен, зиянды әдеттерге әуес, жалқау, тәрбиесіз жастары бар ел қашанда әлсіз, қорғансыз. Жастар болашақ, ертеңгі қоғамның, қала берді отбасының иелері. Сондықтан оларды салауатты өмір салтына тәрбиелеу, олардың осы дәстүрлі дәріптеуші болып қалыптасуына бағыт беру қажеттігі білім беру мекемелерінің соның ішінде орта мектептің алдында тұрған педагогикалық проблемалардың бірі.
Еліміздегі оқу-тәрбие жұмысына байланысты болып жатқан жаңартулар білім мен тәрбие жұмысын қайта қарауды міндеттейді.
Тәрбие - қоғамдық үрдіс, қоғам мен жеке тұлғаның ара қатынасын қамтамасыз ететін басты жүйе. Оның негізгі өлшемі өмірге қажетті тұлғаның жағымды қасиеттерін дамыту болып табылады.Оқушылардың саналы тәртібі мен байымды мінезін қалыптастыру, оған сәйкес сезімін және сенімін тәрбиелеу тәрбиешінің мақсатқа бағытталған іс-әрекетіне байланысты.
Еліміздің болашағы жас ұрпақ екенін ескерсек, сол жас ұрпақтың денсаулығы мықты, интеллектуалды, дүниетанымы терең , білімі сапалы, адамгершілігі мол, бойын зиянды әдеттерден аулақ ұстайтын, саналы ұрпақтарымызды тәрбиелеу.
Оқулықтағы оқу материалын толықтырып, алған білімінің нәтижесінде оқушыларымыз өздерін-өзі бақылай, тежей алатындай, оқушыларды зиянды әдеттерден сақтандыруда гумандық көзқарас қалыптасатындай халге жеткізу керек. Лұқман Хакімнен Өмірде байлық қымбат па, жоқ даңқ қымбат па? деп сұраған екен. Сонда ол: Байлықта, даңқта адам баласын бақытты ете алмайды. Біле білсеңдер, ауру ханнан дені сау қайыршы бақытты. Ал бақыт дегеніміз не? Әрбір адам өзінің күш- жігерін халқына, өз еліне, ұрпақ тәрбиесіне жұмсап, ақылды, парасатты және денсаулығы зор болса ғана бақытты, - деген екен.
Қалай болғанда да ел, ұлт қамы үшін әр адамның саулығын жақсартуға, салауатты өмір орнатуға бәрімізде атсалысуымыз керек.
Халқымыз қашанан-ақ денсаулықты алдыңғы орынға шығарып, бірінші байлық деп есептеген. Дені саудың-жаны сау - дейді халық даналығы. Еліміздің жарқын келешегі бәрімізге керек, оның ойдағыдай болуы қоғам мүшелерінің сайдың тасындай өмір сүріп, еңбек етуге әбден байланысты.
Орыс ғалымы И. П. Павлов Адам-жер шары табиғатының ең жоғарғы жемісі. Адам - аса күрделі және өте нәзік жүйе. Бірақ табиғат қазынасын пайдалану және осы қазыналардан лаззат алу үшін адамның дені сау, күшті және саналы болуы керек - деген.
Зиянды әдеттерге алкоголь ішімдіктеріне үйір болу, темекі тарту, есірткілерді қолдану, СПИД (ЖҚТБ) - жұқтырылған қорғаныш тапшылығының белгісі жатады.
Қазіргі кезде қоғамымызда ішімдікке құмарту, маскүнемдікке салыну кең өріс алып отыр. Алкоголизм мазмұны құбылыс ретінде әлі анықталып болған жоқ. Оған бұл сөзді теліген швед дәрігері, әрі қоғам қайраткері М.Гусс: Организмде пайда болатын бүкіл кеселді өзгерістер спирт ішімдіктерін пайдалану әсерінен деп жазды ол туралы. Алкоголизм тек медициналық қана проблема емес, педагогикалық та проблема. Ішімдікке салыну және ішімдік салдарынан туындайтын жағдайлар қазір дүние жүзі елдерінің көпшілігінде үлкен әлеуметтік проблемалар тудырып отыр. Бұл проблема - кешенді (комплексті).Ол экономика , саяси, құқық, әлеуметтік, медицина, психология, педагогика салаларын қамтитын проблемалар. Біз жақсы түсінеміз, өткенді білмейінше болашақты бағдарлау қиын. Сондықтан маскүнемдік тарихына сараптама жасау оқушылар арасында теориялық тапсырмалар және практикалық тапсырмаларды орындата отырып, оларды маскүнемдікке қарсы тәрбиелеу мен маскүнемдікке қарсы насихаттау жұмысын жүргізу арқылы іс жүргізу.
Оқушылар арасындағы маскүнемдікке қарсы тәрбие тамыры тереңде жатыр. ХІХ ғасырдың аяғы мен ХХ ғасырдың бас кезінен бастап тәрбие жұмысы үздіксіз жүріп келеді.
Салауаттылық негізі Ресей мектептерінің арнайы, орта және жоғарғы оқу орындарының бағдарламаларында да оқытылады. Мысалы: Төменгі ғалымдардың жұмыстарында В.Я. Канель, Н.Г. Гордон, А.С. Виреннус әртүрлі маскүнемдікке қарсы бағдарламалар ұсынылса; Н.К. Невзорова, В.В. Португалов еңбектерінде берілетін пәндердің тақырыптарында маскүнемдікке қарсы үгіт-насихаттар қарастырылса; М.А. Плотников, Л.Б. Скаржинский,Ф.А. Эрисман, В. Смирнов еңбектерінде мектептегі маскүнемдікке қарсы күрес жөнінде сөз қозғалады.
1911 жылы Халық училищесінің насихаттары: Г.Ф. Марков, Салауаттылық ғылымының мұғалімдерге арналған практикалық көмегі атты сабақ беру әдістемесінің жобасын жасады. Ал 1913 жылы Санкт-Петербургте А.Л. Мендельсонның француз тілінен аударылған Бастауыш және орта мектептегі салауаттылық оқулығы жарық көрді.
1914 жылы Москвада С.Е. Успенскийдің Салауаттылық мектебі, 1915 жылы алғаш рет отандық маскүнемдікке қарсы Н.В.Васильеваның Салауатты өмір атты хрестоматиясы жарық көрді.
1929 жылы ғалымдар В.И. Орнатский, А.К. Пятницкая, Е. Смирнов, Н.Н.Титолминдер маскүнемдікке қарсы бағдарламаны мектепте оқытуды ұсынды. Олар мектепте маскүнемдікке қарсы сызба нұсқада төмендегі жағдаяттар қарастырылған: Мектеп алкоголизм проблемасы жөнінде толық білім беруі тиіс; Әрбір оқушының санасына салауаттылық өмір салтын қалыптастыруды құю; Ата-аналармен маскүнемдікке қарсы іс-шаралар жүргізу; Дер кезінде оқушылар арасынан деффекті элементерді шығарып, оларға арнайы психологиялық көмек көрсету. Сонымен қатар Н.Н. Туталмин Педагогтарға арналған алкоголизм бағдарламасының курсын ұсынды. 1920-1930 жылдары маскүнемдікке қарсы арнайы оқулықтармен хрестоматиялар жарық көрді. Олар мұғалімдер қауымының қайта дайындау жоспарында қамтыды. 1929-1930 оқу жылында бұл мәселе педагогикалық және медициналық жоғары оқу орындары мен техникумдарда қайта қаралды. Ал, 1940-1950 жылдары балалар және жасөспірімдер арасындағы үгіт насихат жұмыстары Ұлы Отан соғысына байланысты үзіліп қалды. Тек 1960 жылдардан кейін ғана тәрбие жұмыстары қайта жанданды, бірақ негізінен ауруханаларда жүргізілді. 1970 жылдары балалар мен жасөспірімдердің жағдайының сын көтермеуін дәрігерлер, социологтар, педагогтар, психологтар, биологтар дабыл қақты.
Дәрігерлер Н.Б.Каратаева, И.Д. Мурадова және П.И. Сидоровтардың салауатты өмір салтына түзілген мектеп қабырғасындағы тәжірибелік-эксперименттік бағдарламалары өте үлкен қызығушылық туғызды. Тәжірибелік-эксперименттің негізгі салауаттылық өмір салтын дәріптеуді мектепішілік тақырыптарға енгізу. Мектептерде өткізілген тәжірибелік-эксперименттен соң салауаттық өмір салтын қалыптастыруға тәрбиелеу және ұйымдастыруға әдістемелер түзілді. Ресей білім ағарту министрлігінің қаулысы оқушыларды салауатты өмір салтын қалыптастыруға тәрбиелеуде үлкен ықпалын тигізді. Білім ағарту жүйесіндегі маскүнемдікке қарсы үгіт насихат (1974ж) және Ресей денсаулық министрлігінің әдістемелік нұсқауы Маскүнемдікке қарсы мектептерде білім беруді жетілдіру (1978ж),
1985 жылы Оқушыларды маскүнемдіктен бойын аулақ ұстауға тәрбиелеу туралы Ресей білім беру министрлігінің инструктивті хатына байланысты маскүнемдікке қарсы оқушыларды күнделікті өтетін сабақтарда және сабақтан тыс уақыттарда тәрбиелеуді ұйымдастыру қолға алына басталды. 1987-1988 оқу жылының басында жоғары және арнаулы орта білім министірлігінің, КСРО білім министрлігінің, КСРО мемлекеттік ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz