Астық жинайтын комбайндардың жұмысын ұйымдастыру
Жоспар
Кіріспе
Негізгі бөлім
1. Қазақстандағы астық шаруашылығы
2. Астық тұқымдасы
3. Астық жинауда комбайндардың маңызы.
4. Астық жинауды ұйымдастыру
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Кіріспе
Негізгі бөлім
1. Қазақстандағы астық шаруашылығы
2. Астық тұқымдасы
3. Астық жинауда комбайндардың маңызы.
4. Астық жинауды ұйымдастыру
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Кіріспе
Қазақстан халқына жолдауында ҚР Президенті Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев «Қазақстанның агроөнеркәсіп кешенін инновациялық бағытқа түсіру маңызды. Бұл – біздің дәстүрлі саламыз. Азық-түлікке деген қажеттілік арта береді»- деп, ауыл шаруашылығын дамыту бойынша зор міндет қойып, әрбір жастың жұмыстан қол үзбестен мамандық пен білім алу мүмкіндігі болуы керек екендігі атап өткен. Ауыл шаруашылығы – бұл еліміздің экономикасын биікке асқақтататын маңызды салалардың бірі болып табылады. Ауыл шаруашылығы дегенде еріксіз ойымызға кең байтақ жеріміз, төрт-түлік малымыз, егінді алқаптарымыз оралады.
Ауыл шаруа¬шы¬лы¬ғы – халқымызды азық-түлікпен, өндірісті шикізатпен қамтамасыз ететін ең маңызды сала. Халқы¬мыз¬дың әл-ауқаты, өмір сүру дең¬гейі ауыл шаруашылығының дамуына тікелей байланысты. Сондық¬тан да мемлекет ауыл шаруашы¬лы¬ғын дамытуға ерекше көңіл бөліп отыр. Соның нәтижесінде еліміздің ауыл шаруашылығы қарқынды дамып, өндірілген өнім көлемі өсе бастады. Астық өндіруді үнемі көбейтіп, арттыра берудің біздің еліміз үшін аса зор маңызы бар. Астықты неғұрлым мол өндірсек, солғұрлым мал шаруашылығы және ауыл шаруашылығының басқа да салалары жақсы өркендейді, жалпы халықтың әл-ауқаты шапшаң көтеріледі.
Агроөнеркәсіп кешенінің өндірістік-техникалық нарығының басты мақсаты ауыл шаруашылығы тауар өндірушілерінің техникаға, жабдықтарға, қосалқы бөлшектерге және өндірістік-техникалық қызмет етуіне толық қанағаттандыру.
Кез келген дақылдан мол өнім алу үшін, егіншілік мәдениетін көтеру керек. Ол дегеніміз егістік жер көлемінің неғұрлым қолайлы, экономикалық жағынан тиімді құрамын енгізіп, ауыл шаруашылық процестерін жаңа техникамен және технологиямен жабдықтап, еңбек өнімділігін арттыру есебінен жүзеге асыру деген сөз. Бұл – бүгінгі күндегі нарықтық экономиканың талабы.
Астық шаруашылығындағы ең жауапты науқан оны жинап алу. Сайып келгенде өнім тағдырын осы шешеді. Жинауды уақытында және жылдам жүргізсе (10–12 күн ішінде), онда өнімді түгелдей жинап алуға мүмкіндік болады. Кеш қалған жағдайда көп ысырап болуы сөзсіз. Ал, мұның өзі ауыл шаруашылығы еңбеккерлерінің сол астықты өсіруге жұмсалған орасан көп күші мен жабдықтарының текке кеткендігі деген сөз.
Қазақстан халқына жолдауында ҚР Президенті Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев «Қазақстанның агроөнеркәсіп кешенін инновациялық бағытқа түсіру маңызды. Бұл – біздің дәстүрлі саламыз. Азық-түлікке деген қажеттілік арта береді»- деп, ауыл шаруашылығын дамыту бойынша зор міндет қойып, әрбір жастың жұмыстан қол үзбестен мамандық пен білім алу мүмкіндігі болуы керек екендігі атап өткен. Ауыл шаруашылығы – бұл еліміздің экономикасын биікке асқақтататын маңызды салалардың бірі болып табылады. Ауыл шаруашылығы дегенде еріксіз ойымызға кең байтақ жеріміз, төрт-түлік малымыз, егінді алқаптарымыз оралады.
Ауыл шаруа¬шы¬лы¬ғы – халқымызды азық-түлікпен, өндірісті шикізатпен қамтамасыз ететін ең маңызды сала. Халқы¬мыз¬дың әл-ауқаты, өмір сүру дең¬гейі ауыл шаруашылығының дамуына тікелей байланысты. Сондық¬тан да мемлекет ауыл шаруашы¬лы¬ғын дамытуға ерекше көңіл бөліп отыр. Соның нәтижесінде еліміздің ауыл шаруашылығы қарқынды дамып, өндірілген өнім көлемі өсе бастады. Астық өндіруді үнемі көбейтіп, арттыра берудің біздің еліміз үшін аса зор маңызы бар. Астықты неғұрлым мол өндірсек, солғұрлым мал шаруашылығы және ауыл шаруашылығының басқа да салалары жақсы өркендейді, жалпы халықтың әл-ауқаты шапшаң көтеріледі.
Агроөнеркәсіп кешенінің өндірістік-техникалық нарығының басты мақсаты ауыл шаруашылығы тауар өндірушілерінің техникаға, жабдықтарға, қосалқы бөлшектерге және өндірістік-техникалық қызмет етуіне толық қанағаттандыру.
Кез келген дақылдан мол өнім алу үшін, егіншілік мәдениетін көтеру керек. Ол дегеніміз егістік жер көлемінің неғұрлым қолайлы, экономикалық жағынан тиімді құрамын енгізіп, ауыл шаруашылық процестерін жаңа техникамен және технологиямен жабдықтап, еңбек өнімділігін арттыру есебінен жүзеге асыру деген сөз. Бұл – бүгінгі күндегі нарықтық экономиканың талабы.
Астық шаруашылығындағы ең жауапты науқан оны жинап алу. Сайып келгенде өнім тағдырын осы шешеді. Жинауды уақытында және жылдам жүргізсе (10–12 күн ішінде), онда өнімді түгелдей жинап алуға мүмкіндік болады. Кеш қалған жағдайда көп ысырап болуы сөзсіз. Ал, мұның өзі ауыл шаруашылығы еңбеккерлерінің сол астықты өсіруге жұмсалған орасан көп күші мен жабдықтарының текке кеткендігі деген сөз.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
1. Елбасы Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстан-2050: Бір мақсат, бір мүдде, бір болашақ атты Қазақстан халқына жолдауы. Астана 17.01.2014.
2. Ауыл шаруашылығы министрлігі сайты www.minagri.kz
3. Мухин А.А. Машина-трактор паркін пайдалануды ұйымдастыру және жұмыс жүргізу технологиясы. – Алматы: Қайнар. 1997 -320 б.
4. Қ.Қоныспай, А.Қозыбай. Ауыл шаруашылығында мәшине агрегаттаудың теориялық негізі. Алматы – 2000 -280б.
1. Елбасы Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстан-2050: Бір мақсат, бір мүдде, бір болашақ атты Қазақстан халқына жолдауы. Астана 17.01.2014.
2. Ауыл шаруашылығы министрлігі сайты www.minagri.kz
3. Мухин А.А. Машина-трактор паркін пайдалануды ұйымдастыру және жұмыс жүргізу технологиясы. – Алматы: Қайнар. 1997 -320 б.
4. Қ.Қоныспай, А.Қозыбай. Ауыл шаруашылығында мәшине агрегаттаудың теориялық негізі. Алматы – 2000 -280б.
Тақырыбы: Астық жинайтын комбайндардың жұмысын ұйымдастыру
Жоспар
Кіріспе
Негізгі бөлім
1. Қазақстандағы астық шаруашылығы
2. Астық тұқымдасы
3. Астық жинауда комбайндардың маңызы.
4. Астық жинауды ұйымдастыру
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Кіріспе
Қазақстан халқына жолдауында ҚР Президенті Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев
Қазақстанның агроөнеркәсіп кешенін инновациялық бағытқа түсіру маңызды.
Бұл – біздің дәстүрлі саламыз. Азық-түлікке деген қажеттілік арта береді-
деп, ауыл шаруашылығын дамыту бойынша зор міндет қойып, әрбір жастың
жұмыстан қол үзбестен мамандық пен білім алу мүмкіндігі болуы керек
екендігі атап өткен. Ауыл шаруашылығы – бұл еліміздің экономикасын биікке
асқақтататын маңызды салалардың бірі болып табылады. Ауыл шаруашылығы
дегенде еріксіз ойымызға кең байтақ жеріміз, төрт-түлік малымыз, егінді
алқаптарымыз оралады.
Ауыл шаруашылығы – халқымызды азық-түлікпен, өндірісті шикізатпен
қамтамасыз ететін ең маңызды сала. Халқымыздың әл-ауқаты, өмір сүру деңгейі
ауыл шаруашылығының дамуына тікелей байланысты. Сондықтан да мемлекет ауыл
шаруашылығын дамытуға ерекше көңіл бөліп отыр. Соның нәтижесінде еліміздің
ауыл шаруашылығы қарқынды дамып, өндірілген өнім көлемі өсе бастады. Астық
өндіруді үнемі көбейтіп, арттыра берудің біздің еліміз үшін аса зор маңызы
бар. Астықты неғұрлым мол өндірсек, солғұрлым мал шаруашылығы және ауыл
шаруашылығының басқа да салалары жақсы өркендейді, жалпы халықтың әл-ауқаты
шапшаң көтеріледі.
Агроөнеркәсіп кешенінің өндірістік-техникалық нарығының басты мақсаты
ауыл шаруашылығы тауар өндірушілерінің техникаға, жабдықтарға, қосалқы
бөлшектерге және өндірістік-техникалық қызмет етуіне толық қанағаттандыру.
Кез келген дақылдан мол өнім алу үшін, егіншілік мәдениетін көтеру керек.
Ол дегеніміз егістік жер көлемінің неғұрлым қолайлы, экономикалық жағынан
тиімді құрамын енгізіп, ауыл шаруашылық процестерін жаңа техникамен және
технологиямен жабдықтап, еңбек өнімділігін арттыру есебінен жүзеге асыру
деген сөз. Бұл – бүгінгі күндегі нарықтық экономиканың талабы.
Астық шаруашылығындағы ең жауапты науқан оны жинап алу. Сайып келгенде өнім
тағдырын осы шешеді. Жинауды уақытында және жылдам жүргізсе (10–12 күн
ішінде), онда өнімді түгелдей жинап алуға мүмкіндік болады. Кеш қалған
жағдайда көп ысырап болуы сөзсіз. Ал, мұның өзі ауыл шаруашылығы
еңбеккерлерінің сол астықты өсіруге жұмсалған орасан көп күші мен
жабдықтарының текке кеткендігі деген сөз.
Қазақстандағы астық шаруашылығы
Астық шаруашылығы – Қазақстан егіншілігінің басты саласы. Ол халықты
нан өнімдерімен, ал мал шаруашылығын азықпен қамтамасыз етеді. Қазақстан
жоғары сапалы астықты қажетті көлемде өндіреді. Соңғы жылдары астық
дақылдарының жалпы егісі ауыл шаруашылық дақылдарының 80% астам егіс
көлемін алып жатыр. Бұл Қазақстанға жыл сайын 12,9-27 млн. тонна астық
өндіруге мүмкіндік береді, осыған байланысты Қазақстан астық экспортының
көлемі бойынша ТМД-да Ресей мен Украинадан кейін үшінші орында.
Астық өндірісінің өсуі оны сату көлемінің артуына және сала кірісінің
жоғарлауына себепкер болады. Дайындалатын астықтың жалпы көлемінен 7,4-7,6
млн. тоннасы ішкі қажеттілікке жұмсалады. Жыл сайын ұнға есептегенде орташа
есеппен 6-8 млн. тонна бидай экспортталады, астыққа есептегенде 2,8 млн.
тонна бидай. Өтпелі қор орташа есеппен 3,0 млн. тонна бидай астығы.
Қазақстанда астықты өндіру және тұтыну теңгерімі көрсеткендей, ішкі
нарықтың өзіндік өндіріспен қамтамасыз етіліуі шамамен 157%.
Ауыл шаруашылық шикізатын қайта өңдеу, оған қоса бүгінгі күні сапалы,
қол жетімді және бәсекеге қабілетті тамақ өнімдерін өндіру Қазақстан АӨК
басым міндеттерінің бірі болып табылады. Отандық өндірушілердің әлеуеті өте
жоғары, себебі бүгінгі күні сала кәсіпорындары республикалық өнеркәсіптік
өндірістің тек 5% және өңдеу өнеркәсібінің 16% көлемінде тауар өндіреді.
Қазақстан Республикасы Статистика жөніндегі агентіктің мәліметтері
бойынша қайта өңдеу және тамақ өнеркәсібі саласында жұмыс істейтін
кәсіпорындардың саны 1 372, оның ішінде 55 ірі. Қазақстандықтар тұтынатын
ауыл шаруашылығы өнімдерінің 60 пайызға жуығы отандық, осы кәсіпорындарда
өндірілген.
Қазақстанда басқа салалардың дамуына ықпал ететін, жалпы адам саны 26
815 (оның 16 560 ұн тарту кәсіпорындарының жұмыскерлері) тұратын 501
кәсіпорындарды біріктіретін, АӨК ішіндегі ең маңызды кешендердің бірі болып
астықты қайта өңдеу (оның ішінде майлы дақылдар тұқым қайта өңдеу) саласы
саналады.
Ел экономикасындағы астықты қайта өңдеу саласының маңыздылығы
агроөнеркәсіптік өндірістің 40% көлемі астықпен байланысты болуында. Астық
– стратегиялық, әлеуметтік және экономикалық маңызды тауар. Астықтың өтпелі
қор деңгейі бойынша ұлттық азық–түлік қауіпсіздігі туралы ой түйеді Астық
өндірісі мен тұтыну көлемі ресурстарды тұтыну құрылымына және елдің ішкі
жалпы өнімінің қалыптасуына әсер етеді. Аталмыш салада айтарлықтай өндіріс
құралдары жинақталған және ол қайта өңделген ауыл шаруашылығы өнімдерінің
құрылымында салыстырмалы салмағы (76,3%) ең үлкен, ал тамақ өнімдерін
өндіру құрылымында астықты қайта өңдеу саласы 20% құрайды.
Қазіргі уақытта еліміздің астықты қайта өңдеу саласы салыстырмалы
түрде тұрақты күйде, бірақ ол әрі қарай дамытуды, бәсекеге қабілеттілікті
және экспорттық әлеуетті арттыруды талап етеді, әсіресе теңге курсына
түзетулер енгізгеннен кейін.
Астық шикізатынан тамақ өнімдерінің негізгі түрлерінің бірі болып
табылатын жарма алынады. Қазақстан Республикасы Статистика жөніндегі
агентіктің мәліметтері бойынша Қазақстанда соңғы 5 жылда жарма өндіру 2 есе
артты. Жарма кәсіпорындары үшін бұл шекті меже емес.
Қазіргі кезде республикада күріш жармасымен 53%, бидай жармасымен 8%,
қарақұмық жармасымен 9% және астық-бұршақ жармасымен 19% деңгейде
тұрғындардың қажеттілігі қамтамасыз етілуде. Бірақ жылдам дайындалатын
жарма өндірісінің көлемі жеткіліксіз. Осы өнім түрінің нарығын ресейлік
өндірушілер 96% дейін игерген.
Астық тұқымдасы
Астық түқымдасы дара жарнақтылар класының ішіндегі ең үлкені, оған
7,5—10 мың түр және 700-дей туыс жатады. Олардың ішінде космополит түрлері
құрлықтардың барлығыңда кең таралған болып келеді. Астық тұқымдасы көп
жағдайда шалғындар мен шөлейт жерлердің табиғи өсімдіктер жабынында басым
болады.
Тамаққа пайдаланылатын және малға азық болатын өсімдіктер ретінде
олардың халық шаруашылығындағы маңызы аса зор. Тіршілік формалары негізінен
көп жылдық және бір жылдық шөптесін өсімдіктер. Тұқымдастың ағаш тәрізді
өкілдері өсетін тропикалық және субтропикалық аймақтарда тіршілік формалары
алуан түрлі болып келеді. Өркеннің көлбеу орналасқан бөліктерінің
ұзындықтарына қарай өсімдіктерді тығыз түптенген, сирек түптенген және
тамырсабақты деп бөледі. Олар негізінен шашақтамырлы, сабақтары буыннан
жөне буын аралықтарынан тұрады. Астық тұқымдасының сабақтары әрбір буын
аралығының тұп жағындағы клеткалардың бөлінуінің нәтижесінде ұзындыққа
өседі. Мұндай өсуді қыстырма (вставочная) меристемалар арқылы өсу деп
атайды.
Көптеген астық тұқымдасының, мысалы бидайдың, карабидайдың, атқонақтың,
сабағының буьш аралығының іші қуыс, ал буыңдары ұлпалармен толтырылған
болып келеді.
Мұндай сабақты сабан (соломина) деп атайды. Ал кейбір астық
тұқымдастарының (жүгерінің және борыққамыстың) буынаралықтары да ұлпалармен
толтырылған болып келеді. Жапырақтары кезектесіп орналасады және екі қатар
түзеді. Астық тұқымдасының жапырақтары, әдетте жіңішке, ұзын, параллель
жүйкеленген болып келеді және олардың қынапшасы болады. Қынапша дегеніміз
трубка тәрізді болып келген жапырақтың кеңейген тұп жағы. Қынапша сабақты
оның буынынан жоғарырақ орап тұрады, одан жапырақ кетеді. Астық
тұқымдасында қынапша буынаралығының тұп жағыңца орналасқан, және төменгі
бөлінетін клеткаларды қорғап тұрады. Астық тұқымдасы осы ерекшелігімен
басқа тұқымдастарға жататын өсімдіктерден ажыратылады. Жапырақ тақтасының
қынапшасынан кететін жеріңце пленка төрізді өскіні немесе тілшесі болады.
Ол сабақпен қынапшаның арасьша судың өтуіне мүмкіндік бермейді. Астық
тұқымдасының ұсақ, көріксіз гүлдері жай гүлшоғырын — масақтарын түзеді.
Олар өз кезегіңде күрделі гүлшоғырьш — күрделі масақ, сьшырғы түзеді. Астық
тұқымдасының барлығының дерлік әрбір масагының түп жағыңда екі масақтық
қауызы болады (чешуи). Масақтарьшдағы гүлдердің саны әртүрлі астық
тұқымдасында бірдей емес, біреуден бірнешеуге дейін барады. Астық
тұқымдасьшың көпшілігінде әрбір гүлдің 2-ден гүлдік қауызы, 2 гүлдік
пленкасы (қабықшасы), 3 аталығы және бір аналығы болады. Соңғысының, яғни
аналығьшың сыртын қалың түктер қаптаған екі отырмалы аузы болады (рыльце).
Гүл түйіні жоғарғы, барлық уақытта бір ғана тұқым бүрі болады.
Гүлінің формуласы: ТР(2)+2 А3 С(2).
Астық тұқымдасының жемісі дән деп аталынады. Ал дән дегеніміз бір
түқымды жеміс, онда жемістің қабымен дәннің кебегі бірігіп кетіп отырады.
Дәнде эндосперм ұрықты қоршап жашайды, ол оған бүйір жағынан жанасып,
қалқанша деп аталынатын жалғыз тұқым жарнағына тікелей тиіп тұрады. Мәдени
жағдайда себілетін астық тұқымдастарының дәндерін аз мөлшерде тұқым деп
атайды, ал көп мөлшерде тонналап немесе центнерлеп жиналған дәңдерін астық
деп атайды.
Тұқымдасты үш тұқымдас тармағына бөледі: бамбук тәрізділер, қоңырбас
тәрізділер, тары тәрізділер. Біздің флорада соңғы екі тұқымдастармағының
өкілдері көптеп кездеседі. Олардың ішінде астық беретін мынадай дақылдар
ерекше құнды: бидай, қарабидай, жүгері, арпа, сұлы.
Астық жинауда комбайндардың маңызы.
Астық өндіруді үнемі көбейтіп, арттыра ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Жоспар
Кіріспе
Негізгі бөлім
1. Қазақстандағы астық шаруашылығы
2. Астық тұқымдасы
3. Астық жинауда комбайндардың маңызы.
4. Астық жинауды ұйымдастыру
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Кіріспе
Қазақстан халқына жолдауында ҚР Президенті Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев
Қазақстанның агроөнеркәсіп кешенін инновациялық бағытқа түсіру маңызды.
Бұл – біздің дәстүрлі саламыз. Азық-түлікке деген қажеттілік арта береді-
деп, ауыл шаруашылығын дамыту бойынша зор міндет қойып, әрбір жастың
жұмыстан қол үзбестен мамандық пен білім алу мүмкіндігі болуы керек
екендігі атап өткен. Ауыл шаруашылығы – бұл еліміздің экономикасын биікке
асқақтататын маңызды салалардың бірі болып табылады. Ауыл шаруашылығы
дегенде еріксіз ойымызға кең байтақ жеріміз, төрт-түлік малымыз, егінді
алқаптарымыз оралады.
Ауыл шаруашылығы – халқымызды азық-түлікпен, өндірісті шикізатпен
қамтамасыз ететін ең маңызды сала. Халқымыздың әл-ауқаты, өмір сүру деңгейі
ауыл шаруашылығының дамуына тікелей байланысты. Сондықтан да мемлекет ауыл
шаруашылығын дамытуға ерекше көңіл бөліп отыр. Соның нәтижесінде еліміздің
ауыл шаруашылығы қарқынды дамып, өндірілген өнім көлемі өсе бастады. Астық
өндіруді үнемі көбейтіп, арттыра берудің біздің еліміз үшін аса зор маңызы
бар. Астықты неғұрлым мол өндірсек, солғұрлым мал шаруашылығы және ауыл
шаруашылығының басқа да салалары жақсы өркендейді, жалпы халықтың әл-ауқаты
шапшаң көтеріледі.
Агроөнеркәсіп кешенінің өндірістік-техникалық нарығының басты мақсаты
ауыл шаруашылығы тауар өндірушілерінің техникаға, жабдықтарға, қосалқы
бөлшектерге және өндірістік-техникалық қызмет етуіне толық қанағаттандыру.
Кез келген дақылдан мол өнім алу үшін, егіншілік мәдениетін көтеру керек.
Ол дегеніміз егістік жер көлемінің неғұрлым қолайлы, экономикалық жағынан
тиімді құрамын енгізіп, ауыл шаруашылық процестерін жаңа техникамен және
технологиямен жабдықтап, еңбек өнімділігін арттыру есебінен жүзеге асыру
деген сөз. Бұл – бүгінгі күндегі нарықтық экономиканың талабы.
Астық шаруашылығындағы ең жауапты науқан оны жинап алу. Сайып келгенде өнім
тағдырын осы шешеді. Жинауды уақытында және жылдам жүргізсе (10–12 күн
ішінде), онда өнімді түгелдей жинап алуға мүмкіндік болады. Кеш қалған
жағдайда көп ысырап болуы сөзсіз. Ал, мұның өзі ауыл шаруашылығы
еңбеккерлерінің сол астықты өсіруге жұмсалған орасан көп күші мен
жабдықтарының текке кеткендігі деген сөз.
Қазақстандағы астық шаруашылығы
Астық шаруашылығы – Қазақстан егіншілігінің басты саласы. Ол халықты
нан өнімдерімен, ал мал шаруашылығын азықпен қамтамасыз етеді. Қазақстан
жоғары сапалы астықты қажетті көлемде өндіреді. Соңғы жылдары астық
дақылдарының жалпы егісі ауыл шаруашылық дақылдарының 80% астам егіс
көлемін алып жатыр. Бұл Қазақстанға жыл сайын 12,9-27 млн. тонна астық
өндіруге мүмкіндік береді, осыған байланысты Қазақстан астық экспортының
көлемі бойынша ТМД-да Ресей мен Украинадан кейін үшінші орында.
Астық өндірісінің өсуі оны сату көлемінің артуына және сала кірісінің
жоғарлауына себепкер болады. Дайындалатын астықтың жалпы көлемінен 7,4-7,6
млн. тоннасы ішкі қажеттілікке жұмсалады. Жыл сайын ұнға есептегенде орташа
есеппен 6-8 млн. тонна бидай экспортталады, астыққа есептегенде 2,8 млн.
тонна бидай. Өтпелі қор орташа есеппен 3,0 млн. тонна бидай астығы.
Қазақстанда астықты өндіру және тұтыну теңгерімі көрсеткендей, ішкі
нарықтың өзіндік өндіріспен қамтамасыз етіліуі шамамен 157%.
Ауыл шаруашылық шикізатын қайта өңдеу, оған қоса бүгінгі күні сапалы,
қол жетімді және бәсекеге қабілетті тамақ өнімдерін өндіру Қазақстан АӨК
басым міндеттерінің бірі болып табылады. Отандық өндірушілердің әлеуеті өте
жоғары, себебі бүгінгі күні сала кәсіпорындары республикалық өнеркәсіптік
өндірістің тек 5% және өңдеу өнеркәсібінің 16% көлемінде тауар өндіреді.
Қазақстан Республикасы Статистика жөніндегі агентіктің мәліметтері
бойынша қайта өңдеу және тамақ өнеркәсібі саласында жұмыс істейтін
кәсіпорындардың саны 1 372, оның ішінде 55 ірі. Қазақстандықтар тұтынатын
ауыл шаруашылығы өнімдерінің 60 пайызға жуығы отандық, осы кәсіпорындарда
өндірілген.
Қазақстанда басқа салалардың дамуына ықпал ететін, жалпы адам саны 26
815 (оның 16 560 ұн тарту кәсіпорындарының жұмыскерлері) тұратын 501
кәсіпорындарды біріктіретін, АӨК ішіндегі ең маңызды кешендердің бірі болып
астықты қайта өңдеу (оның ішінде майлы дақылдар тұқым қайта өңдеу) саласы
саналады.
Ел экономикасындағы астықты қайта өңдеу саласының маңыздылығы
агроөнеркәсіптік өндірістің 40% көлемі астықпен байланысты болуында. Астық
– стратегиялық, әлеуметтік және экономикалық маңызды тауар. Астықтың өтпелі
қор деңгейі бойынша ұлттық азық–түлік қауіпсіздігі туралы ой түйеді Астық
өндірісі мен тұтыну көлемі ресурстарды тұтыну құрылымына және елдің ішкі
жалпы өнімінің қалыптасуына әсер етеді. Аталмыш салада айтарлықтай өндіріс
құралдары жинақталған және ол қайта өңделген ауыл шаруашылығы өнімдерінің
құрылымында салыстырмалы салмағы (76,3%) ең үлкен, ал тамақ өнімдерін
өндіру құрылымында астықты қайта өңдеу саласы 20% құрайды.
Қазіргі уақытта еліміздің астықты қайта өңдеу саласы салыстырмалы
түрде тұрақты күйде, бірақ ол әрі қарай дамытуды, бәсекеге қабілеттілікті
және экспорттық әлеуетті арттыруды талап етеді, әсіресе теңге курсына
түзетулер енгізгеннен кейін.
Астық шикізатынан тамақ өнімдерінің негізгі түрлерінің бірі болып
табылатын жарма алынады. Қазақстан Республикасы Статистика жөніндегі
агентіктің мәліметтері бойынша Қазақстанда соңғы 5 жылда жарма өндіру 2 есе
артты. Жарма кәсіпорындары үшін бұл шекті меже емес.
Қазіргі кезде республикада күріш жармасымен 53%, бидай жармасымен 8%,
қарақұмық жармасымен 9% және астық-бұршақ жармасымен 19% деңгейде
тұрғындардың қажеттілігі қамтамасыз етілуде. Бірақ жылдам дайындалатын
жарма өндірісінің көлемі жеткіліксіз. Осы өнім түрінің нарығын ресейлік
өндірушілер 96% дейін игерген.
Астық тұқымдасы
Астық түқымдасы дара жарнақтылар класының ішіндегі ең үлкені, оған
7,5—10 мың түр және 700-дей туыс жатады. Олардың ішінде космополит түрлері
құрлықтардың барлығыңда кең таралған болып келеді. Астық тұқымдасы көп
жағдайда шалғындар мен шөлейт жерлердің табиғи өсімдіктер жабынында басым
болады.
Тамаққа пайдаланылатын және малға азық болатын өсімдіктер ретінде
олардың халық шаруашылығындағы маңызы аса зор. Тіршілік формалары негізінен
көп жылдық және бір жылдық шөптесін өсімдіктер. Тұқымдастың ағаш тәрізді
өкілдері өсетін тропикалық және субтропикалық аймақтарда тіршілік формалары
алуан түрлі болып келеді. Өркеннің көлбеу орналасқан бөліктерінің
ұзындықтарына қарай өсімдіктерді тығыз түптенген, сирек түптенген және
тамырсабақты деп бөледі. Олар негізінен шашақтамырлы, сабақтары буыннан
жөне буын аралықтарынан тұрады. Астық тұқымдасының сабақтары әрбір буын
аралығының тұп жағындағы клеткалардың бөлінуінің нәтижесінде ұзындыққа
өседі. Мұндай өсуді қыстырма (вставочная) меристемалар арқылы өсу деп
атайды.
Көптеген астық тұқымдасының, мысалы бидайдың, карабидайдың, атқонақтың,
сабағының буьш аралығының іші қуыс, ал буыңдары ұлпалармен толтырылған
болып келеді.
Мұндай сабақты сабан (соломина) деп атайды. Ал кейбір астық
тұқымдастарының (жүгерінің және борыққамыстың) буынаралықтары да ұлпалармен
толтырылған болып келеді. Жапырақтары кезектесіп орналасады және екі қатар
түзеді. Астық тұқымдасының жапырақтары, әдетте жіңішке, ұзын, параллель
жүйкеленген болып келеді және олардың қынапшасы болады. Қынапша дегеніміз
трубка тәрізді болып келген жапырақтың кеңейген тұп жағы. Қынапша сабақты
оның буынынан жоғарырақ орап тұрады, одан жапырақ кетеді. Астық
тұқымдасында қынапша буынаралығының тұп жағыңца орналасқан, және төменгі
бөлінетін клеткаларды қорғап тұрады. Астық тұқымдасы осы ерекшелігімен
басқа тұқымдастарға жататын өсімдіктерден ажыратылады. Жапырақ тақтасының
қынапшасынан кететін жеріңце пленка төрізді өскіні немесе тілшесі болады.
Ол сабақпен қынапшаның арасьша судың өтуіне мүмкіндік бермейді. Астық
тұқымдасының ұсақ, көріксіз гүлдері жай гүлшоғырын — масақтарын түзеді.
Олар өз кезегіңде күрделі гүлшоғырьш — күрделі масақ, сьшырғы түзеді. Астық
тұқымдасының барлығының дерлік әрбір масагының түп жағыңда екі масақтық
қауызы болады (чешуи). Масақтарьшдағы гүлдердің саны әртүрлі астық
тұқымдасында бірдей емес, біреуден бірнешеуге дейін барады. Астық
тұқымдасьшың көпшілігінде әрбір гүлдің 2-ден гүлдік қауызы, 2 гүлдік
пленкасы (қабықшасы), 3 аталығы және бір аналығы болады. Соңғысының, яғни
аналығьшың сыртын қалың түктер қаптаған екі отырмалы аузы болады (рыльце).
Гүл түйіні жоғарғы, барлық уақытта бір ғана тұқым бүрі болады.
Гүлінің формуласы: ТР(2)+2 А3 С(2).
Астық тұқымдасының жемісі дән деп аталынады. Ал дән дегеніміз бір
түқымды жеміс, онда жемістің қабымен дәннің кебегі бірігіп кетіп отырады.
Дәнде эндосперм ұрықты қоршап жашайды, ол оған бүйір жағынан жанасып,
қалқанша деп аталынатын жалғыз тұқым жарнағына тікелей тиіп тұрады. Мәдени
жағдайда себілетін астық тұқымдастарының дәндерін аз мөлшерде тұқым деп
атайды, ал көп мөлшерде тонналап немесе центнерлеп жиналған дәңдерін астық
деп атайды.
Тұқымдасты үш тұқымдас тармағына бөледі: бамбук тәрізділер, қоңырбас
тәрізділер, тары тәрізділер. Біздің флорада соңғы екі тұқымдастармағының
өкілдері көптеп кездеседі. Олардың ішінде астық беретін мынадай дақылдар
ерекше құнды: бидай, қарабидай, жүгері, арпа, сұлы.
Астық жинауда комбайндардың маңызы.
Астық өндіруді үнемі көбейтіп, арттыра ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz