Қазынашылық. Қазынашылықтың мәні және атқарылатын жұмыстары
Мазмұны
Кіріспе 3
1. Қазынашылық. Қазынашылықтың мәні және атқарылатын
жұмыстары
1.1. Қазақстан Республикасындағы қазынашылық жүйенің
құрылуы, қазынашылықтың мәні 6
1.2. Қазақстанның қаржылық ұйымдары жүйесіндегі қазынашылықтың
рөлі, қазынашылықтың міндеттері және функциялары 9
1.3. Қазынашылықтың қызметтерi, құқықтары мен операциялары 28
2. Саран қаласының қазынашылық басқармасының алдын . ала
бақылау қызметіне, операциялық өткізу және шарттарды
тіркеу қызметіне талдау
2.1. Саран қаласының қазынашылық басқармасының сипаттамасы
және түсiмдер бойынша қаржыландырудың жиынтық жоспарын талдау 33
2.2. Саран қаласының қазынашылық алдын . ала бақылау қызметіне
талдау 40
2.3. Операциялық өткізу және шарттарды тіркеу қызметін талдау 47
3. Қазынашылық жүйенің жұмыстарының жақсаруына қол
жеткізу жолдары
3.1. Саран қаласының қазынашылық басқармасының жұмыстарын
жақсаруына қол жеткізу жолдары 59
3.2. Қазынашылық . клиент ақпараттық жүйесінің жұмыстарын жақсарту 62
Қорытынды 74
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі 77
Қосымшалар 79
Кіріспе 3
1. Қазынашылық. Қазынашылықтың мәні және атқарылатын
жұмыстары
1.1. Қазақстан Республикасындағы қазынашылық жүйенің
құрылуы, қазынашылықтың мәні 6
1.2. Қазақстанның қаржылық ұйымдары жүйесіндегі қазынашылықтың
рөлі, қазынашылықтың міндеттері және функциялары 9
1.3. Қазынашылықтың қызметтерi, құқықтары мен операциялары 28
2. Саран қаласының қазынашылық басқармасының алдын . ала
бақылау қызметіне, операциялық өткізу және шарттарды
тіркеу қызметіне талдау
2.1. Саран қаласының қазынашылық басқармасының сипаттамасы
және түсiмдер бойынша қаржыландырудың жиынтық жоспарын талдау 33
2.2. Саран қаласының қазынашылық алдын . ала бақылау қызметіне
талдау 40
2.3. Операциялық өткізу және шарттарды тіркеу қызметін талдау 47
3. Қазынашылық жүйенің жұмыстарының жақсаруына қол
жеткізу жолдары
3.1. Саран қаласының қазынашылық басқармасының жұмыстарын
жақсаруына қол жеткізу жолдары 59
3.2. Қазынашылық . клиент ақпараттық жүйесінің жұмыстарын жақсарту 62
Қорытынды 74
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі 77
Қосымшалар 79
Кіріспе
Қазақстан Республикасы нарықтық экономикада экономикалық қатынастарды дамытудың батыстық үлгісін таңдап алды. Алайда кеңес аралық байланыстардың бұзылуы, инфляцияның көтерілуі, жұмыссыздық енді ғана аяғынан тұра бастаған жас мемлекетке үлкен сынақ болды.
Қазынашылық жүйе - Қазақстан бойынша қаражатты бір жүйеге орталықтандырылған, жаңа қаржылық бағдарлау және жоспарлау жүйесін құру болып есептеледі. Қаржылық жүйенің бір арнада дамуы, кассалық бюджеттің жергілікті бюджетті қамтуы болып табылады
1994 жылы үкімет Қаржы Министрлігінің қызметін белгілеп, яғни Қаржы Министрлігі бюджеттік қорларды анықтап қашан, кімге, қанша ақша керек, кімді қаржыландыру керек, шексіз ресурстарды қалай тиімді пайдалану керектігін беліглеумен болды. Бірінші этапта Қазақстан Республикасыньң Халықтық банкінің есеп айырысу кассалық орталығы бар жерде аймақтар қазынасын территориялық басқарумен басталды.
Қазақстан Республикасының «Жоғары білім беру туралы» заңының 9 бабында «Жоғары оқу орны мамандар даярлауда білімді, ғылым мен білімді ұштастыру, оқытудың белсенді әдістері, жаңа ақпараттық технологиялар кешенін қолдана отырып даярлау негізінде студенттердің шығармашылық және практикалық қабілеттерін де дамыту, қалыптастыру және дамыту үшін мүмкіндіктер туғызу арқылы жүзеге асырылады»,- делінген.
Қазіргі заман талабы информатизацияланған қоғамды маман етеді. Яғни индустриялдық кезеңнен ақпараттық кезеңге өту қажет.
Қазақстан Республикасы нарықтық экономикада экономикалық қатынастарды дамытудың батыстық үлгісін таңдап алды. Алайда кеңес аралық байланыстардың бұзылуы, инфляцияның көтерілуі, жұмыссыздық енді ғана аяғынан тұра бастаған жас мемлекетке үлкен сынақ болды.
Қазынашылық жүйе - Қазақстан бойынша қаражатты бір жүйеге орталықтандырылған, жаңа қаржылық бағдарлау және жоспарлау жүйесін құру болып есептеледі. Қаржылық жүйенің бір арнада дамуы, кассалық бюджеттің жергілікті бюджетті қамтуы болып табылады
1994 жылы үкімет Қаржы Министрлігінің қызметін белгілеп, яғни Қаржы Министрлігі бюджеттік қорларды анықтап қашан, кімге, қанша ақша керек, кімді қаржыландыру керек, шексіз ресурстарды қалай тиімді пайдалану керектігін беліглеумен болды. Бірінші этапта Қазақстан Республикасыньң Халықтық банкінің есеп айырысу кассалық орталығы бар жерде аймақтар қазынасын территориялық басқарумен басталды.
Қазақстан Республикасының «Жоғары білім беру туралы» заңының 9 бабында «Жоғары оқу орны мамандар даярлауда білімді, ғылым мен білімді ұштастыру, оқытудың белсенді әдістері, жаңа ақпараттық технологиялар кешенін қолдана отырып даярлау негізінде студенттердің шығармашылық және практикалық қабілеттерін де дамыту, қалыптастыру және дамыту үшін мүмкіндіктер туғызу арқылы жүзеге асырылады»,- делінген.
Қазіргі заман талабы информатизацияланған қоғамды маман етеді. Яғни индустриялдық кезеңнен ақпараттық кезеңге өту қажет.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
1. 24.04.1995 ҚР «Салықтар және басқа да міндетті бюджетке төлемдер туралы» Заңы.
2. 01.04.1999 ҚР №357 «Бюджеттік жүйе туралы» Заңы
3. 29.12.2004«2005 жылға республикалық бюджет туралы» Заңы
4. Бережная Л. А. Казначейская банк - веление времени // Финансы 2001. №6 – 309 с.
5. Бережная Л. А. Успехи и трудности казначеев /'/ Финансы. 2001. №4 – 204 с.
6. Инструкция «О кассовом исполнении государственного бюджета РК» от 07.09.1999 г. № 484, с изменениями и дополнениями к ней – 195 с.
7. Ковалева А.А. «Финансы» / Москва, «Финансы и статистика», 1998 г. – 441 с.
8. Кочетова Л. «Развитие казначейской системы в Казахстане» / Алматы, «Каржы-Каражат» № 1, 1999 г. – 504 с.
9. Курманов А. «Система нуждается в совершенствовании» / Алматы, «Каржы-Каражат» № 6, 1999 г., с.53
10. «Казахстан 2030» Послание Президента Республики Казахстан народу Казахстана Указ Президента РК «Об образовании Казначейства МФ РК» от 27.01.1994 г. № 1526.
11.Малышева В. «О развитии системы Казначейства»/ Алматы, «Каржы-Каражат» № 1, 1998 г., с.59
12. Отчетные данные Карагандинского областного управления Казначейства за 2000-2002 гг.
13. Жакипбеков С. Т. "Казначейский механизм исполнения бюджета" Алматы, "Қаржы-қаражат",1999 – 398 с.
14. Ілиясов Қ.Қ. Қулпыбаев С. "Қаржы" Алматы. 2005 – 151 б.
15. Постановление Правительства РК «Положение о Департаменте Казначейства Министерства финансов РК» от 09.10.1998 г. № 1028
16. Ред. Смаилов Ә.А. Қазақстан цифрларда. Алматы, 2008 - 121б.
17. Ержанов М.С., Ержанова С. Қазынашылық, Алматы, 1997. – 402б.
18. Качалин В.В. Казначейство и управление. 2000 – 85 с.
19. Нидлз Б., Андерсон X., Колдуэлл Д. «Клиент - казначейства» под ред. Я.В. Соколова. - М.: Финансы, 1994 – 57 с.
20. Әбдіманапов Ә.Ә. Қазынашылық басқармалар туралы. -Алматы: 2001 ж.- 208 б.
1. 24.04.1995 ҚР «Салықтар және басқа да міндетті бюджетке төлемдер туралы» Заңы.
2. 01.04.1999 ҚР №357 «Бюджеттік жүйе туралы» Заңы
3. 29.12.2004«2005 жылға республикалық бюджет туралы» Заңы
4. Бережная Л. А. Казначейская банк - веление времени // Финансы 2001. №6 – 309 с.
5. Бережная Л. А. Успехи и трудности казначеев /'/ Финансы. 2001. №4 – 204 с.
6. Инструкция «О кассовом исполнении государственного бюджета РК» от 07.09.1999 г. № 484, с изменениями и дополнениями к ней – 195 с.
7. Ковалева А.А. «Финансы» / Москва, «Финансы и статистика», 1998 г. – 441 с.
8. Кочетова Л. «Развитие казначейской системы в Казахстане» / Алматы, «Каржы-Каражат» № 1, 1999 г. – 504 с.
9. Курманов А. «Система нуждается в совершенствовании» / Алматы, «Каржы-Каражат» № 6, 1999 г., с.53
10. «Казахстан 2030» Послание Президента Республики Казахстан народу Казахстана Указ Президента РК «Об образовании Казначейства МФ РК» от 27.01.1994 г. № 1526.
11.Малышева В. «О развитии системы Казначейства»/ Алматы, «Каржы-Каражат» № 1, 1998 г., с.59
12. Отчетные данные Карагандинского областного управления Казначейства за 2000-2002 гг.
13. Жакипбеков С. Т. "Казначейский механизм исполнения бюджета" Алматы, "Қаржы-қаражат",1999 – 398 с.
14. Ілиясов Қ.Қ. Қулпыбаев С. "Қаржы" Алматы. 2005 – 151 б.
15. Постановление Правительства РК «Положение о Департаменте Казначейства Министерства финансов РК» от 09.10.1998 г. № 1028
16. Ред. Смаилов Ә.А. Қазақстан цифрларда. Алматы, 2008 - 121б.
17. Ержанов М.С., Ержанова С. Қазынашылық, Алматы, 1997. – 402б.
18. Качалин В.В. Казначейство и управление. 2000 – 85 с.
19. Нидлз Б., Андерсон X., Колдуэлл Д. «Клиент - казначейства» под ред. Я.В. Соколова. - М.: Финансы, 1994 – 57 с.
20. Әбдіманапов Ә.Ә. Қазынашылық басқармалар туралы. -Алматы: 2001 ж.- 208 б.
Мазмұны
Кіріспе
3
1. Қазынашылық. Қазынашылықтың мәні және атқарылатын
жұмыстары
1.1. Қазақстан Республикасындағы қазынашылық жүйенің
құрылуы, қазынашылықтың мәні
6
1.2. Қазақстанның қаржылық ұйымдары жүйесіндегі қазынашылықтың
рөлі, қазынашылықтың міндеттері және функциялары
9
1.3. Қазынашылықтың қызметтерi, құқықтары мен операциялары
28
2. Саран қаласының қазынашылық басқармасының алдын – ала
бақылау қызметіне, операциялық өткізу және шарттарды
тіркеу қызметіне талдау
2.1. Саран қаласының қазынашылық басқармасының сипаттамасы
және түсiмдер бойынша қаржыландырудың жиынтық жоспарын талдау 33
2.2. Саран қаласының қазынашылық алдын – ала бақылау қызметіне
талдау 40
2.3. Операциялық өткізу және шарттарды тіркеу қызметін талдау
47
3. Қазынашылық жүйенің жұмыстарының жақсаруына қол
жеткізу жолдары
3.1. Саран қаласының қазынашылық басқармасының жұмыстарын
жақсаруына қол жеткізу жолдары
59
3.2. Қазынашылық – клиент ақпараттық жүйесінің жұмыстарын жақсарту 62
Қорытынды
74
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
77
Қосымшалар
79
Кіріспе
Қазақстан Республикасы нарықтық экономикада экономикалық қатынастарды
дамытудың батыстық үлгісін таңдап алды. Алайда кеңес аралық байланыстардың
бұзылуы, инфляцияның көтерілуі, жұмыссыздық енді ғана аяғынан тұра бастаған
жас мемлекетке үлкен сынақ болды.
Қазынашылық жүйе - Қазақстан бойынша қаражатты бір жүйеге
орталықтандырылған, жаңа қаржылық бағдарлау және жоспарлау жүйесін құру
болып есептеледі. Қаржылық жүйенің бір арнада дамуы, кассалық бюджеттің
жергілікті бюджетті қамтуы болып табылады
1994 жылы үкімет Қаржы Министрлігінің қызметін белгілеп, яғни Қаржы
Министрлігі бюджеттік қорларды анықтап қашан, кімге, қанша ақша керек,
кімді қаржыландыру керек, шексіз ресурстарды қалай тиімді пайдалану
керектігін беліглеумен болды. Бірінші этапта Қазақстан Республикасыньң
Халықтық банкінің есеп айырысу кассалық орталығы бар жерде аймақтар
қазынасын территориялық басқарумен басталды.
Қазақстан Республикасының Жоғары білім беру туралы заңының 9 бабында
Жоғары оқу орны мамандар даярлауда білімді, ғылым мен білімді ұштастыру,
оқытудың белсенді әдістері, жаңа ақпараттық технологиялар кешенін қолдана
отырып даярлау негізінде студенттердің шығармашылық және практикалық
қабілеттерін де дамыту, қалыптастыру және дамыту үшін мүмкіндіктер туғызу
арқылы жүзеге асырылады,- делінген.
Қазіргі заман талабы информатизацияланған қоғамды маман етеді. Яғни
индустриялдық кезеңнен ақпараттық кезеңге өту қажет.
Қоғамды информациялау дегеніміз – бұл глобальді процесс ерекшелігі:
Әлеуметтік өндіріс саласында басты роль ақпаратта. Яғни ақпаратты әртүрлі
жинау,сұрыптау, өңдеу, сақтау т.с.с. есептеуіш техникалармен құрылғылар
арқылы.
Қоғамды информатизациялаудың ең өзекті мәселесінің бірі ол білімді
информатизациялау, яғни оқыту білім беру сапасына жаңа ақпараттық
технологияларды ендіру. Ақпараттық технологиялардың қарқынды дамуы
арқасында дербес компьютерлер білім беруде бөлінбес технологияға айналыпта
үлгерді.
Білім беруді ақпараттандыру үдерісінде, компьютерді оқу жүйесінде
пайдалануы арқылы халыққа білім беру жүйесін реформалаудың негізгі буынының
бірі болып саналады. Қазіргі қоғамның қажеттілігіне сай оқытудың әдісі мен
қалпын, білім берудің мазмұнын түбірімен өзгертуде компьютердің мүмкіндігін
пайдаланбай жүзеге асыру мүмкін емес деп есептейміз.
Компьютерлік графиканың біздің өмірімізге дәл қазіргідей толығымен еніп,
үлкен маңызға ие болады дегенді, кеше ғана елестету қиын еді.
Қазіргі заманғы бәсекеге қабілетті мамандар мемлекетімізді одан әрі
нығайтып, елдің әлеуметтік – экономикалық жағдайын одан әрі көтеруге қызмет
ететіні сөзсіз.
Өркениетті елдерде технология қарқынды дамуда және біздің елден бірнеше
саты жоғарыда орналасқан. Біздің мақсат олардың соңынан қуып отыру емес,
олардағы озық технологияларды игеріп, оны өндіріске ендіріп, қатар даму.
Еліміздің басты саясатының бірі, әлемдегі елу елдің сапынан орын
алу.Қазақстан Республикасы Президентінің елде Білім беруді дамытудың 2005-
2010 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасын іске асыру мақсатында
әзірленді.
Соңғы он жылдағы технологияның қарқынды дамуы компьютерлік технологияның
және оны бағдарламалық қамтамасыз ету саласының тез дамуына ықпал етті.
Қазіргі өлшемдер бойынша маңызды емес болып көрінген арнайы
эффектілер көмегімен құрылған фильмдер эпизоды, кезінде таңданыс толқыны
мен пікірталас тудырғаны белгілі. Қазір кино мен теледидардағы арнайы
эффектілермен ешкімді таңдандыра алмайсың. Олар компьютерлік графиканы және
соның ішінде үш өлшемді модельдеуді құру бағдарламасның жалпылай тарауының
арқасында күнделікті құбылыс бола бастады. Үш өлшемді
графиканыңбағдарламалары өз мүмкіндіктері бойынша ең қызықтылары және
меңгерілуі бойынша ең күрделілері.
Оқыту үдерісінде білім беру жүйесінің жаңа бағыттарының бірі - болашақ
маманның ақпаратты игеру мәдениетін қалыптастыру болып табылады.
Біз орта кәсіптік оқу орындарының оқу-тәрбие үдерісін жетілдіру ісі мен
оқыту сапасын жақсартуда оқу-әдістемелік жұмыстың маңыздылығын ескере
отырып, ақпараттық-логикалық модельдеуді қолданудағы оқу-әдістемелік
жұмыс жүйесін жасап ұсындық.
Модельдеу қоршаған ортаны, табиғат пен қоғамда болып жатқан ақпараттық
процестерді тану әдісі ретінде ерекше мәнге ие болады. Сондықтан да
ақпараттық-логикалық модельдеуге ерекше назар аударуға тура келеді. Себебі
ол оқушылар меңгеруге тиісті білім қорын таным тәсілі мен мазмұны
тұрғысында қарастырылады. Бұл ақпараттық-логикалық модельдеу (АЛМ)
мәселесі, қоршаған шындықты танып-білудің әдістері ретінде оқып-үйренуді
қажет етеді.
Дипломдық жұмыс тақырыбының өзектілігі:
А. Маслов өз еңбегінде Ақпаратты ұсыну формалары, ақпаратты сақтау,
өңдеу және тасымалдауды ұйымдастыру, Өндірісті басқару үшін ақпаратты
пайдалану, ЭЕМ құрылғылары және оны қолдану, бөлімдерімен қатар
Информатиканың философиялық және саяси көзқарасы деген бөлімді ендірген.
Соңғы бөлім оқушыларға қоршаған әлемді тану туралы, ойлау үлгілерін тану
әдістерінің даму тарихы туралы, логикалық ойлау элементтері және оны
қалыптастыру, математикалық модельдеу , модельдер және білімді ұсыну
үлгілері туралы түсініктерді алу мүмкіндігін беретін тармақтардан тұрады.
Дипломдық жұмыстың мақсаттары:
• Қазіргі қоғамға қажеттілігіне сай компьютердің мүмкіншіліктерін
пайдалану жолдарын көрсету;
• Компьютерлік модельдеудің басқа пәндермен байланысынның
ерешеліктерімен мазмұндарын анықтау;
• 3D өлшемді модельге байланысты бағдарламалермен танысып олардаң
мүмкіншіліктерімен таныстыру;
• 3D өлшемді модельдерді басқа пәндермен байланысын және кездесетін
проблемаларды анықтау;
Дипломдық жұмыстың міндеттері:
Дипломдық жұмыстың зерттеу объектісі:
Дипломдық жұмыстың зерттеу пәні:
Дипломдық жұмыс тақырыбының өзектілігі:
Дипломдық жұмыстың тәжірибелік маңыздылығы:
Физика және жоғары математикада кездесетін геометриялық фигуралар мен
модельдер.
Дипломдық жұмысты зерттеу әдістері:
Жұмыста теориялық талдау әдістері, баяндау, салыстыру, сараптау,
модельдеу, жинақтау, жүйелеу, талдау, қорыту, тәжірибеден өткізу, бақылау
әдістері қолданылды.
Дипломдық жұмыстың жаңалығы мен теориялық маңыздылығы:
Физика және жоғарғы математиканы оқыту процесінде 3D модель
бағдарламаларын қолданылуы педагогикалық ұжым үшін инновациялық болып
табылады.
Дипломдық жұмыста қорғауға ұсынылатын қағидалар:
- 3D модель құру ұғымын анықтау.
3D модель бағдарламасында сплайндар мен полигональдардың жұмыс жасау
мүмкіндіктері анықталып қолдану аясы көрсетілді.
- 3D модельдеу бағдарламалары арқылы үшөлшемді кеңістікте геометриялық
фигураларды модельдеу.
3D модельдеу бағдарламаларының көмегімен екі өлшемді сплайндар мен
полигональдарды үш өлмешді кеңістікте модельдеу жасалды.
- Физика және жоғары математика пәндерінде оқытуда қолданылытын 3d
модель бағдарламалары.
Жоғары математика пәнін оқытуда 3ds Max бағдарламсын қолдану
әдістемесі тақырыбына жасалған электронды оқулықтың проблемасы анықталды.
1. Қазынашылық. Қазынашылықтың мәні және атқарылатын жұмыстары
1.1. Қазақстан Республикасындағы қазынашылық жүйенің құрылуы,
қазынашылықтың мәні
Қазақстан Республикасы нарықтық экономикада экономикалық қатынастарды
дамытудың батыстық үлгісін таңдап алды. Алайда кеңес аралық байланыстардың
бұзылуы, инфляцияның көтерілуі, жұмыссыздық енді ғана аяғынан тұра бастаған
жас мемлекетке үлкен сынақ болды.
Экономикалық дағдарысты тұрақтандыру үшін, елдегі ақша айналымын бақылау
мен айналымдағы есепті қамтамасыз ету керек еді. Осы кезде экономикалық
құрылымдарды, оның ішінде мемлекеттік қаржы басқармасын реформалау
қажеттіліктері туды.
Осы міндетті мәселелерді шешу мақсатында 1994 жылы Қаржы министрлігі
жанынан Қазынашылық бас басқармасы құрылды. Бұл қаржылық жүйе мен бюджеттік
мекемелердегі бухгалтерлік есептің әдістемесі және сонымен бірге бюджеттік
басқарылу функциясы берілген бюджеттің атқарудағы бірден - бір ұйым.
Сонымен қатар, министрліктерде, ведомстваларда, кәсіпорындар мен ұйымдарда
мақсатты және мақсатсыз пайдаланылған бюджеттік қаражаттарды тексеруге
және сонда фактілерді айқындаған кезінде мақсатсыз пайдаланған қаражаттарды
қайтарып алуға құзыретті болды. Қазынашылықтың құрылуымен қаржы жүйесінің
нормативті және құқықтық базалар, жаңа механизмнің құрылуы және кассалық
бюджеттің атқарылуы туралы жұмыстар жеңілденді.
Қазынашылық жүйесінің құрылуының алғашқы кезеңдерінде Ұлттық банктің
есеп - айырысу кассаларының орнына аумақтық қазынашылық басқармалар
құрылды. Олар бюджеттік қаражаттың түсуін және оны мемлекеттік
мекемелердің шотына аударылуын қадағалап отырды. Аумақтық басқармалар
Қазақстан Республикасының Ұлттық банкінің мекемелерінің ағымдағы шоты мен
шығындарын толық есептейтін заңды тұлға болып табылды.
Қазақстан Республикасының Парламенті бекіткен республикалық бюджет –
заң болып саналады. Барлық мемлекеттік бюджеттердің кірістері
қазынашылықта жинақталады және барлық мемлекеттік бюджеттен кеткен
шығыстар қазынашылықтың қарамағында жүріп отырады.
Қазақстан Республикасының негізгі қаржылық жоспарының және қаржы
құралдарының қорлары болып –мемлекеттік бюджет табылады. Ол Қазақстан
Республикасының республикалық бюджетін және жергілікті
бюджеттерді–облыстық, аудандық, қалалық бюджеттерді біріктіреді.
Қазынашылық комитеті республикалық мемлекеттік бюджеттің кассалық
орындалуы – Қазақстан Республикасының заңдарымен, Қазақстан Республикасының
үкімімен, Қазақстан Республикасы Президентінің қаулы және жарлықтарымен,
Қазақстан Республикасы Үкіметінің үкімімен, Қазақстан Республикасының Қаржы
Министрлігінің жарлықтарымен, Қазынашылық комитетінің деңгейі туралы және
қаржы процедурасының ережесімен барлық бюджет жүйесінің бөлімдері қызмет
жасайды.
1994 жылы үкімет Қаржы Министрлігінің қызметін белгілеп, яғни Қаржы
Министрлігі бюджеттік қорларды анықтап қашан, кімге, қанша ақша керек,
кімді қаржыландыру керек, шексіз ресурстарды қалай тиімді пайдалану
керектігін беліглеумен болды. Бірінші этапта Қазақстан Республикасыньң
Халықтық банкінің есеп айырысу кассалық орталығы бар жерде аймақтар
қазынасын территориялық басқарумен басталды.
1995 жылғы 1 қыркүйектен бастап Қазынашылық орган өзіне республикалық
бюджеттің құрамы банктік операциялар бақылауындағы ұйымдастырушылық
қызметті алды.
1995 жылы Қазынашылық әлемдік тәжірибеге сәйкестендірілген Қазақстан
Республикасы бюджетінің шығындары мен кірістерінің жаңа бюджеттік
классификациясын жасап шығарды. Сонымен бірге, қазынашылық жүйенің
функционалды бөлігі жасалды.
1995 жылы Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығымен Ұлттық
Банкінің есеп-айырысу кассаларының орталықтары Қазынашылықтың базасында
құрылған Бюджеттік банктің қарауына берілді. Бұл банк - бөлімдері мен
облыстық қазынашылық басқармаларының бір-бірімен тығыз қарым-қатынаста
жұмыс істеді, бюджеттік ұйымдардың төлемдерінде жаңа технологияларды
пайдалану бірнеше сатыға жоғары болды.
Қазынашылықтың қаржылық жүйесін дамытуда ерекше айтылатын жұмыстарының
бірі – ол 1996 жылы маусым айындағы Ұлттық банкте Қазынашылық бірлестігі
шотын ашу болып табылады. Оған мемлекеттік және жергілікті бюджеттің ақша
қаржылары шоғырландырылды. Қазынашылық БҚШ (Біріккен қазынашылық шоты)
арқылы төлеу механизімін, бағдарламалық қамтамасыз ету мүмкіндіктері
жасады. Әр күн сайынғы БҚШ арқылы алынған ақпарат Қазақстан Республикасы
Үкіметіне және басшылыққа жіберіледі. Сондықтан да, күн сайын бюджеттің
жағдайы: кірістер, шығындар, республикалық және облыстық қаржы
құрылымындағы қалдықтар бақыланып отырады.
1996 жылдың қыркүйегі мен 1997 жылдың желтоқсанында Қазынашылық орган
бюджеттік мекемедегі ақшалай шот арқылы есеп айырысу операцияларына бақылау
жасады. 1995 жылдың аяғында орталык казынада валюталық операцияларға есеп
беру және мемлекеттік бағалы қағаздар мен мемлекеттік қарыздар туралы бөлім
ұйымдастырылды.
Облыстық, қалалық Қазынашылық басқару органы әр күн сайын мемлекеттік
бюджетке түсетін кірістер мен шығатын шығыстар туралы есепті, Қазақстан
Республикасының Халықтық банкіндегі жеке шоттың мәліметтерін бақылап
отырды.
Әр айдың бірінші күнінен бастап облыстық Қазынашылық басқару органы
қазыналық Департаментке айлық шығыстардың есебі мен жыл басындағы бюджеттік
класификацияның әрбір жаңа кодтарын беріп отырады. Негізгі міндеті -
бюджеттік дисциплиналарды нығайту, ведомстваларды, қазыналық құжаттарды
үйымдастыру, шығару мен кіргізумен байланысты және де қазыналық ресурстарды
үкіметтің пайдалануын қадағалап отыру.
1997 жылдың қаңтарынан бастап қазына қызметі әр ай сайын министрліктер
мен ведомстволарға кассалық шығындар мен операциялық шешімдер қабылдағаны
туралы хабарлап отырады.
1997 жылдың 4 тамыздағы Қазақстан Республикасының Үкіметінің қаулысымен
бюджеттік мекемелер стипендияларды, еңбекақыны және басқа да каржылық
төлемдерді жеке шоттар арқылы немесе пластикалық карта негізінде беру
бекітілді.
1998 жылдың қаңтар айынанда Бюджеттік банкінің жойылуына байланысты,
оның бюджетті атқару қызметтері аумақтық қызынашылық органдарына берілді.
Қазынашылық өзінің қарамағында Қазақстан Республикасының
Конституциясымен, Қазақстан Республикасының заңдарымен, Президенттің
актілерімен, Қазақстан Республикасы Үкіметінің басқа да нормативті -
құқықты актілермен басқарады.
Қазынашылық – мемлекеттің бекіткен ұйымдық - құқықтық түрдегі заңды
тұлға. Қазынашылықтың мемлекеттік тілде жазылған мөрі және штампы бар,
бланктің үлгісі, сондай-ақ заңмен сәйкес келетін банкте шоттары бар.
Қазынашылық өзінің атынан азаматтық-құқықтық қатынасқа түсе алады.
Қазынашылықтың толық атауы – Қазақстан Республикасының Қаржы
Министрлігінің Қазынашылық комитеті мемлекеттік мекемесі. Қазақстан
Республикасының Қаржы Министрлігінің белгілеуі бойынша Қазынашылықты
Қазақстан Республикасының Үкіметі босатқан Төраға басқарады.
2003 жылы қазынашылық органдары ORACLE бағдарламасы негізінде
әзірленген жаңа ақпарараттық жүйеге көшіру іске асырылды. Осы уақыттан
бастап Қазынашылықтың барлық аумақтық органдары республикалық бюджеттің
атқарылуын және жергілікті бюджеттерге касалық қызмет көрсетуді қамтамасыз
ете отырып, бірыңғай ақпараттық ортада жұмыс істеуде. Жаңа жүйе мемлекеттік
бюджеттің барлық деңгейде орындалуын іс жүзінде бақылауға және негізделген
қаржы-экономикалық шешімдер қабылдауға мүмкіндік берді. Жүйе бюджет
қаражатының аударылуын нақты уақыт режимінде белгілеп, оның мақсатты
жұмсалуына бақылау жасайды.
2008 - 2011 жылдары Қазынашылық-Клиент мемлекеттік мекемелермен
электронды құжат айналым жүйесі дайындалып, іске қосылды. Бұл жүйе қаржы
құжаттарын қабылдау және өңдеуге қатысты қазынашылық функцияларын
автоматтандыруға мүмкіндік тудырды.
2010 жылы Кеден одағына мүше мемлекеттер: Ресей Федерациясы, Беларусь
Республикасы және Қазақстан Республикасы арасындағы Келісім шегінде
кедендік әкелу баждарын есепке жатқызу мен бөлу тетіктері енгізілді.
2011 жылы Астанада PEMPAL халықаралық қазынашылық қауымдастығы
бағдарламасының аясында Қазынашылық операцияларында ақпараттық
технологияларды қолдану тақырыбында халықаралық семинар өтті. Аталған
семинарға алыс - жақын 23 шет елден сарапшылар қатысты.
2012 жылдың бірінші тоқсанында бюджеттік заңнамаға өзгерістер
енгізілгеннен кейін қазынашылық органдары квазимемлекеттік сектор
субъектілерінің шоттарына қызмет көрсетуді бастады.
2013 жылғы шілдеден бастап қазынашылық органдарында жергілікті өзін-өзі
басқару шоттарын ашу және оған қызмет көрсету басталды.
2013 жылғы 1 қаңтардан бастап қазынашылық органдары белсенді қатысқан,
республикада мемлекеттік мекемелердің бухгалтерлік есеп және қаржылық
есептерін Қоғамдық секторға арналған қаржылық есептердің халықарлық
стандарттарына сәйкес есептеу әдісіне көшіру іске асырылды.
2013 жылғы сәуір айында Киев қаласында Қазынашылық комитеті және
Федеральды Қазынашылық (Ресей Қазынашылығы) арасында Техникалық
ынтымақтастық туралы Меморандумға қол қойылды.
Нәтижеге бағытталған бюджетті енгізу жөніндегі іс - шаралар жоспарын
іске асыру мақсатында, Қазақстанда мемлекеттік мекемелердің бухгалтерлік
есеп және қаржылық есептілік жүйесін Қоғамдық секторға арналған қаржылық
есептердің халықаралық стандарттарына (ҚСҚЕХС) сәйкес реформалау жөніндегі
іс - шаралар жүргізілді және 2013 жылғы 1 қаңтардан бастап мемлекеттік
мекемелердің бухгалтерлік қызметтері есепке алудың кассалық әдісінен
есептеу әдісіне көшірілді.
2013 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша Қазынашылық республикалық бюджет
бойынша шоғырландырылған алғашқы бухгалтерлік балансты қалыптастырды және 1
шілдеге алғашқы шоғырландырылған қаржылық есептілік алынды.
2013 жылғы желтоқсанда Қазынашылық комитеті және Украина мемлекеттік
қазынашылығының арасында техникалық әріптестік туралы Келісімге қол
қойылды.
1.2. Қазақстанның қаржылық ұйымдары жүйесіндегі қазынашылықтың рөлі,
қазынашылықтың міндеттері және функциялары
Облыстар мен қалалар бойынша Қазынашылық Департаменттері Қазақстан
Республикасының Қаржы Министрлігінің Қазынашылық Комитетінің территориялық
бөлімдері болып табылады. Олар мемлекеттік бюджеттің орындалуын қамтамасыз
етумен, республикалық және жергілікті бюджеттердің орындалуындағы
операцияларды есептеуді қамтамасыз етумен және ашық шоттар бойынша
мемлекеттік мекемелердің операцияларын жүргізумен айналысады.
Өз қызметтерін Департаменттер Қазақстан Республикасының Заңына,
Конституциясына, Қазақстан Республикасының Үкіметі мен Президентінің
актілеріне, бұйрықтарына және басқа да нормативтік актілерге, сонымен қатар
қазіргі уақыттағы Типтік ережелер негізіндегі жасалып бектіліген Ережелерге
сүйене отырып жүргізеді.
Департамент өзінің қазақша және орыс тілдеріндегі есімі, штампы және
мөрі бар заңды тұлға және ұйымдық - құқықтық негізде құрылған мемлекеттік
мекеме болып табылады.
Өз құрылымында территориялық бөлімдер – аудандық, қалалық және
қалалардағы қазынашылықтың тікелей бағынушылықтағы аудандық бөлімдерден
тұрады. Олар да қазақша және орыс тілдеріндегі есімі, Қазақстан
Республикасының заңнамасына сәйкес республикалық және жергілікті бюджет
құралдарынан қамтамасыз етілетін банктегі шоттардағы ақшалай қаражаттары,
штампы және мөрі бар заңды тұлға және ұйымдық - құқықтық негізде құрылған
мемлекеттік мекеме болып табылады.
Қызмет ету барысында Департамент мемлекеттік бюджетке түсімдер, олардың
жергілікті бюджет деңгейлері арасында бөлінуі, жергілікті бюджеттердің
шоттары, мемлекеттік мекемелердің шоттары және республикалық және
жергілікті бюджеттер арқылы қаржыландырылатын аударым операциялары мен
олардың есебі бойынша жергілікті атқарушы және уәкілетті органдар мен қарым
қатынас жасайды.
Департамент туралы Ереже мен Департаменттің штаттық кестесі Қазақстан
Республикасының Қаржы Министрлігінің қазынашылық Комитетінің төрағасы мен
жүзеге асырылады. Департаменттің штаттық санының лимиті Қаржы
Министрлігінің қазынашылық Комитетімен бекітіледі.
Департамент қызметі республикалық бюджеттен қаржыландырылады.
Департамент кәсіпкерлік субъектілерімен өзі қызмет атқаратын құралдарына
келісім жасауға құқығы жоқ. Табыс әкелетін қызметті жүзеге асыру
барысындағы табыстар республикалық бюджеттің табыстарын жатқызылады.
Қазақстан Республикасы Президентінің 2004 жылдың 29 қыркүйегіндегі №1449
Қазақстан Республикасы мемлекеттік басқару жүйесін одан әрі жетілдіру
шаралары туралы Жарлығын, Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2004 жылғы 29
қазандағы №1129 Қаулысын жүзеге асыру мақсатында бекітілген Қазақстан
Республикасының Қаржы министрлігінің Қазынашылық комитет туралы Ережесіне
сәйкес Қазынашылық комитетіне Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігі
орталық аппаратынан республикалық бюджетті қаржыландырудың жиынтық қаржы
жоспарын қалыптастыру және ағымдағы қаржы жылына арналған республикалық
бюджетті қаржыландырудың нақтыланған жиынтық жоспарын енгізу; аудандар
(қалалар) бюджеттерiнiң болжамды көрсеткiштерiн келiсу және облыстық
бюджеттiк бағдарламалар әкiмшiлерiнiң бюджеттiк өтiнiмдерiн әзiрлеу;
аудандардың (қалалардың) бюджеттерiн әзiрлеу, аудандар (қалалар)
бюджеттерiнiң жобаларын әзiрлеу үшiн негiзгi көрсеткiштер мен басымдықтарды
анықтау; аудандық (қалалық) бюджеттiк бағдарламалар әкiмшiлерiнiң бюджеттiк
өтiнiмдерiн әзiрлеу; аудан (қала) бюджетiнің жобасын мақұлдау; ағымдағы
бюджеттік бағдарламаларға және бюджеттік даму бағдарламаларына ауданның
(облыстық маңызы бар қаланың) бюджет шығыстарының лимиттерін айқындау;
Үкіметтік және мемлекет кепілдік берген қарыздарды басқаруда республикалық
бюджетке борыштанушыларды талаптармен бақылау сияқты жаңа міндеттер
берілді.
Республикалық бюджеттiң жобасын әзiрлеу үшiн негiзгi
көрсеткiштердi және басымдықтарды анықтау:
Қазақстан Республикасы Президентiнiң Қазақстан халқына жыл сайынғы
жолдауын ескере отырып, Қазақстан Республикасының Үкiметi бекiткен
Қазақстан Республикасының әлеуметтік-экономикалық дамуының индикативтiк
жоспары (бұдан әрi - Республиканың индикативтiк жоспары), жергiлiктi
өкiлеттi органдар бекiткен аумақтарды дамытудың тиiстi кезеңге арналған
экономикалық және әлеуметтiк бағдарламалары алдағы қаржы жылына арналған
республикалық және жергiлiктi бюджеттердiң жобаларын және мемлекеттiк
бюджеттің болжамды көрсеткiштерiн әзiрлеу үшiн негiз болып табылады.
Республикалық және жергiлiктi бюджеттердiң жобаларын әзiрлеу процесi өзiне
үш негізгi кезеңдi қамтиды:
1) республикалық және жергiлiктi бюджеттердiң жобаларын әзiрлеу үшiн
негiзгi көрсеткiштер мен басымдықтарды анықтау;
2) жергiлiктi бюджеттердiң болжамды көрсеткiштерiн келiсу және бюджеттiк
бағдарламалар әкімшiлерiнiң бюджеттiк өтiнiмдерiн әзiрлеу;
3) республикалық және жергiлiктi бюджеттердiң жобаларын мақұлдау.
Алдағы үш жылдық кезеңге арналған мемлекеттiк бюджеттiң болжамды
көрсеткiштерi мынадай нысан бойынша жасалады:
1) түсiмдер:
– кiрiстер (салықтық және салыққа жатпайтын түсiмдер, капиталмен
жасалатын операциялардан алынатын кiрiстер);
– несиелердi қайтару;
2) шығыстар;
3) бюджет тапшылығы (профицитi);
4) бюджет тапшылығын қаржыландыру (профициттi пайдалану).
Алдағы үш жылдық кезеңге арналған мемлекеттiк бюджеттiң болжамды
көрсеткiштерiн және тиiстi қаржы жылына арналған республикалық бюджеттiң
жобасын әзiрлеу Республиканың индикативтiк жоспарының негiзiнде және өткен
қаржы жылында Қазақстан Республикасының Үкiметi бекiткен үш жылдық кезеңге
арналған республикалық бюджеттің болжамды көрсеткiштерiн ескере отырып
жүзеге асырылады.
Бюджеттік жоспарлау жөнiндегi уәкiлеттi орган ағымдағы жылдың 1
наурызына дейiнгi мерзiмде орталық атқарушы органдарға және облыстардың
жергiлiктi атқарушы органдарына (бұдан әрi - облыстың жергiлiктi атқарушы
органы), өзге де мемлекеттiк органдарға алдағы үш жылдық кезеңге арналған
мемлекеттiк бюджет түсiмдерiнiң көлемiн болжамдау, алдағы он жылдық кезеңге
арналған мемлекеттік және мемлекет кепілдiк берген қарыз алу мен борышты
бағалау және болжау үшiн қажеттi көрсеткiштердiң тiзбесiн жiбередi.
Орталық атқарушы органдар және облыстың жергiлiктi атқарушы органдары,
өзге де мемлекеттік органдар ағымдағы жылдың 1 сәуiрiне дейiнгi мерзiмде
Қаржы министрлiгi жiберген көрсеткiштердiң тiзбесi бойынша болжамды
деректердi (бұдан әрi - мемлекеттiк бюджеттi болжамдауға арналған деректер)
бюджеттік жоспарлау жөнiндегi уәкiлеттi органға ұсынады.
Орталық атқарушы органдар, өзге де мемлекеттiк органдар ағымдағы жылдың
1 сәуiрiне дейiнгi мерзiмде бюджеттi атқару жөнiндегi уәкiлеттi орган
белгiлеген нысан бойынша республикалық бюджеттiк бағдарламалардың
паспорттарына сәйкес өткен жыл үшiн республикалық бюджеттiк бағдарламаларды
iске асыру туралы есептi бюджеттi атқару жөнiндегi уәкiлеттi органға бередi
және бiр мезгiлде бюджеттiк жоспарлау жөнiндегi уәкiлеттi органға мынадай
ұсыныстар бередi:
Республиканың индикативтiк жоспарының, мемлекеттiк және салалық
(секторалдық) бағдарламалардың негiзiнде әзiрленген алдағы үш жылдық
кезеңге арналған республикалық бюджеттiң қаражатын жұмсаудың басым
бағыттарының тiзбесi бойынша;
Нысанда алдағы қаржы жылында секвестрлеуге жатпайтын республикалық және
жергiлiктi бюджеттiк бағдарламалардың тiзбесi бойынша ұсыныстарды бюджеттік
жоспарлау жөнiндегi уәкiлеттi органға ұсынады.
Қаржы министрлiгi ағымдағы жылдың 15 сәуiрiне дейiнгi мерзiмде қарыз
капиталы рыноктарындағы өзгерiстердiң болжамдарын ескере отырып,
Республиканың индикативтiк жоспарының макроэкономикалық көрсеткіштерi,
жинақталған мемлекеттiк және мемлекет кепілдiк берген борыш көлемдерi мен
құрылымы серпiнiнiң есептеулерi және мемлекеттiк бюджеттi болжамдауға
арналған деректер негiзiнде:
алдағы үш жылдық кезеңге арналған Қазақстан Республикасы мемлекеттік
бюджетiнiң болжамды көрсеткiштерiн;
алдағы үш жылдық кезеңге арналған республикалық бюджеттiң қаражатын
жұмсаудың басым бағыттарының тiзбесiн;
алдағы қаржы жылында секвестрлеуге жатпайтын республикалық және
жергiлiктi бюджеттiк бағдарламалардың тiзбесiн;
тиiстi орталық мемлекеттiк органдардың ұсыныстары бойынша жасалған
шикiзат секторы ұйымдарының тiзбесiн әзiрлейдi және Республикалық бюджет
комиссиясының қарауына ұсынады.
Республикалық бюджет комиссиясы ағымдағы жылдың 20 сәуiрiне дейiнгi
мерзiмде осы тармақта көрсетiлген көрсеткiштердi, алдағы үш жылдық кезеңге
арналған республикалық бюджеттiң қаражатын жұмсаудың басым бағыттарының
тiзбесiн, алдағы қаржы жылында секвестрлеуге жатпайтын республикалық және
жергiлiктi бюджеттік бағдарламалардың тізбесiн қарайды және анықтайды,
сондай-ақ олардан түсетiн түсiмдердiң болжамды көлемдерiн анықтау және оны
кейiннен Қаржы министрлiгi Қазақстан Республикасының Үкiметiне бекiтуге
енгiзуi үшiн шикiзат секторы ұйымдарының тiзбесiн қарайды.
Республикалық бюджет комиссиясы анықтаған республикалық бюджеттің
қаражатын жұмсаудың басым бағыттарын және алдағы қаржы жылында
секвестрлеуге жатпайтын республикалық және жергiлiктi бюджеттiк
бағдарламалардың тiзбесiн Қаржы министрлiгi республикалық бюджеттiк
бағдарламалардың әкiмшiлерiне, облыстардың жергiлiктi атқарушы органдарына
жеткiзедi.
Республикалық бюджеттiң қаражатын жұмсаудың басым бағыттарын, Қазақстан
Республикасының заңнамалық кесiмдерiнде белгiленген республикалық және
жергiлiктi бюджеттердiң арасындағы кірiстердi бөлу нормативтерiн, қарыз
алудың қаржылық шекаралары мен болжамдалып отырған үкiметтiк заемдардың
тiзбесiн ескере отырып жасалған республикалық бюджеттiң тапшылығын
қаржыландырудың болжамды есептеулерiн ескере отырып, Қаржы министрлiгi
ағымдағы жылдың 25 сәуiрiне дейiнгi мерзiмде:
1) алдағы үш жылдық кезеңге арналған республикалық бюджеттің болжамды
көрсеткiштерiн; республикалық бюджетке түсетiн түсiмдердi; республикалық
бюджеттің тапшылығын (профицитiн); тиiстi қаржы жылының соңындағы үкiметтiк
борыштың лимитін; Қазақстан Республикасының мемлекеттiк кепiлдiктерiн беру
лимитін; республикалық бюджеттiк бағдарламалар әкiмшiлерiнiң бөлiнісiнде
ағымдағы бюджеттiк бағдарламалар мен бюджеттiк даму бағдарламалары үшiн,
оның iшiнде ағымдағы жылы iске асырылатын жобаларды ескере отырып,
инвестициялық жобалар бойынша республикалық бюджет шығыстарының лимитiн;
2) республикалық бюджеттен қаржыландырылатын мемлекеттiк мекемелердiң
әрбiр бюджеттiк бағдарлама (кiшi бағдарлама) бойынша ағымдағы қаржы жылының
басындағы жағдай бойынша қалыптасқан кредиторлық берешегiнiң сомаларын
Республикалық бюджет комиссиясының қарауына ұсынады.
Республикалық бюджет комиссиясы ағымдағы жылдың 1 мамырынан кешiктiрмей
көрсеткiштердi және республикалық бюджеттен қаржыландырылатын мемлекеттiк
мекемелердің республикалық бюджеттiк бағдарламалар (кiшi бағдарламалар)
бойынша ағымдағы қаржы жылының басындағы жағдай бойынша қалыптасқан
кредиторлық берешегiн жоспарланып отырған қаржы жылында өтеу көлемiн
қарайды және анықтайды.
Инвестициялық жобалар бойынша шығыстар лимиттерiн, сондай-ақ
республикалық бюджеттен қаржыландырылатын мемлекеттiк мекемелердiң
кредиторлық берешегiн жоспарланып отырған қаржы жылында өтеу көлемдерiн
қоспағанда, Республикалық бюджет комиссиясы анықтаған ағымдағы бюджеттiк
бағдарламалар мен бюджеттiк даму бағдарламалары үшiн республикалық бюджет
шығыстарының лимиттерiн үш жұмыс күнi iшiнде Қаржы министрлiгi
республикалық бюджеттiк бағдарламалардың әкiмшiлерiне жеткiзедi.
Экономикалық жоспарлау жөніндегі уәкілеттi орган ағымдағы жылы iске
асырылатын жобаларды ескере отырып, Республикалық бюджет комиссиясы
анықтаған инвестициялық жобалар бойынша шығыстар лимитi шегінде
инвестициялық жобаларды республикалық бюджеттен қаржыландыру тiзбесi мен
көлемдерiн қалыптастырады және ағымдағы жылдың 10 мамырына дейiн оларды
Республикалық бюджет комиссиясына енгiзедi.
Республикалық бюджет комиссиясы ағымдағы жылы iске асырылатын жобаларды,
алдағы үш жылдық кезеңге арналған инвестициялық жобаларды республикалық
бюджеттен қаржыландыру тiзбесi мен көлемдерiн қарайды және анықтайды,
оларды Қаржы министрлiгi ағымдағы жылдың 20 мамырына дейiн республикалық
бюджеттiк бағдарламалардың әкімшілерiне және облыстардың жергілікті
атқарушы органдарына жеткiзедi.
Бюджеттiк бағдарламаны орындау кезiнде қол жеткiзiлуi тиiс белгiлi бiр
түпкi нәтиже бағдарламаның мақсаты болып табылады. Бюджеттiк бағдарламаның
мақсаты айқын, нақтылы және қол жетiмдi болуы тиiс.
Бағдарламаның мақсаты жеке мiндеттерге бөлiнедi, яғни басты мақсат
бағдарламаны шешу жолдарын құрылымдау және бөлу жолымен неғұрлым жеке
бөлiнiп тәптiштеледi.
Бағдарламаның мiндеттерi бағдарламаның мақсатын көрсетедi және анық,
айқын, нақты әрi тексерiлетiн болуы тиiс.
Мiндеттер қойылған мақсаттарға жетудiң негізгi кезеңдерiн білдiруi тиiс;
Аудандар (қалалар) бюджеттерiнiң болжамды көрсеткiштерiн келiсу және
облыстық бюджеттiк бағдарламалар әкiмшiлерiнiң бюджеттiк өтiнiмдерiн
әзiрлеу:
1. Аудандардың (қалалардың) жергiлiктi атқарушы органдары ағымдағы
жылдың 20 сәуiрiне дейiнгi мерзiмде Бiрыңғай бюджеттiк жiктеме кiрiстерiнiң
жiктемесi бойынша алдағы үш жылдық кезеңге арналған аудандардың
(қалалардың) бюджеттерiне түсетiн түсiмдердiң болжамын облыстың жергiлiктi
уәкiлеттi органының келiсуiне ұсынады.
Аудандардың (қалалардың) бюджеттерiне түсетiн түсiмдердiң болжамын
негiздеу үшiн аудандардың (қалалардың) жергiлiктi атқарушы органдары
қажеттi есептеулердi ұсынады.
2. Облыстық бюджеттiк бағдарламалар әкiмшiлерi Республиканың
индикативтiк жоспары, Облыстың индикативтiк жоспары, аумақтарды дамытудың
экономикалық және әлеуметтiк бағдарламалары, алдағы үш жылдық кезеңге
арналған облыстық бюджеттiң қаражатын жұмсаудың басым бағыттарының
негiзiнде, облыстың бюджет комиссиясы анықтаған облыстық бюджеттен
қаржыландырылатын мемлекеттiк мекемелердiң кредиторлық берешегiн өтеу
көлемдерiн ескере отырып, ағымдағы бюджеттiк бағдарламалар мен бюджеттiк
даму бағдарламалары үшiн шығыстардың лимиттерi, инвестициялық жобаларды
облыстық бюджеттен қаржыландыру тiзбесi мен көлемдерi шегiнде алдағы үш
жылдық кезеңге арналған бюджеттiк өтiнiмдердi Қаржы министрлiгi белгілеген
нысан бойынша жасайды және ағымдағы жылдың 15 мамырына дейiнгi мерзiмде
облыстың жергiлiктi уәкiлеттi органына ұсынады.
3. Облыстық бюджеттiк бағдарламаның әкiмшiсi әрбiр бюджеттік бағдарлама
бойынша паспорттардың тиiстi деректерiн және жобаларын қамтитын бюджеттік
өтінiмдердi жасайды.
4. Облыстың жергiлiктi уәкiлеттi органы мыналарды қарайды, бюджеттiк
өтiнiмдердi - олардың Республиканың индикативтiк жоспарына, облыстың
индикативтiк жоспарына, алдағы үш жылдық кезеңге арналған облыстық бюджет
қаражатын жұмсаудың басым бағыттарына, ағымдағы бюджеттiк бағдарламалар мен
бюджеттiк даму бағдарламалары үшiн жеткiзiлген шығыстардың лимиттерiне,
инвестициялық жобаларды облыстық бюджеттен қаржыландыру тізбесi мен
көлемдерiне, облыстық бюджеттен қаржыландырылатын мемлекеттiк мекемелердiң
кредиторлық берешегiн өтеу көлемдерiне, бюджеттік өтінiмдердi жасауға
белгіленген талаптарға сәйкестiгi, есептеулердiң дұрыстығы мен негiздiлiгi
мәнiнде.
Олар бойынша жергiлiктi уәкiлеттi органның қорытындысын қоса берумен
облыстық бюджеттiк бағдарламалар әкiмшiлерiнiң бюджеттiк өтінімдерi, сондай-
ақ ағымдағы жылғы бюджеттiк бағдарламаларды iске асырудағы нәтижелерi
туралы ақпарат ағымдағы жылдың 25 мамырынан бастап облыстың бюджеттiк
комиссиясының қарауына енгiзiледi.
Облыстық бюджеттік бағдарламалар әкiмшiлерiнiң бюджеттiк өтінiмдерi
бойынша жергiлiкті уәкілеттi орган қорытындысына нысанын облыстың
жергiлiктi уәкiлеттi органы айқындайды.
5. Облыстың бюджет комиссиясы облыстық бюджеттiк бағдарламалар
әкiмшілерiнiң бюджеттiк өтiнiмдерiн, облыстың жергілiкті уәкілетті
органының қорытындыларын қарайды және ағымдағы жылдың 15 маусымына дейiнгi
мерзiмде олар бойынша шешiм шығарады.
6. Облыстың жергiлiктi уәкiлеттi органы осы Ереженiң 5-тармағында
көрсетiлген облыстың бюджет комиссиясының шешiмдерiн ескере отырып,
ағымдағы жылдың 25 маусымына дейiнгi мерзiмде:
1) алдағы үш жылдық кезеңге арналған облыстық бюджеттiң мынадай болжамды
көрсеткiштерiн; ерекшелiктер бөлінісiнде облыстық бюджетке түсетiн
түсiмдердiң көлемдерiн; ағымдағы бюджеттiк бағдарламаларға және бюджеттiк
даму бағдарламаларына бөле отырып, бағдарламалардың (кiшi бағдарламалардың)
деңгейiнде облыстық бюджеттiк бағдарламалардың әкiмшiлерi бойынша, оның
iшiнде ағымдағы қаржы жылы iске асырылатын жобаларды ескере отырып,
инвестициялық жобалар бойынша облыстық бюджет шығыстарының көлемдерiн;
облыстық бюджет тапшылығының (профицитiнiң) мөлшерiн; тиiсті қаржы жылының
аяғындағы облыстың жергілiкті атқарушы органы борышының лимитiн; облыстың
жергiлiктi атқарушы органының борышын өтеуге және оған қызмет көрсетуге
арналған шығындардың көлемiн;
2) алдағы қаржы жылына арналған облыстық бюджеттiң мынадай болжамды
көрсеткіштерiн:
облыстық бюджеттен қаржыландырылатын мемлекеттiк мекемелердiң бюджеттiк
бағдарламалар (кiшi бағдарламалар) бойынша ағымдағы қаржы жылының басындағы
жағдай бойынша қалыптасқан кредиторлық берешегін жоспарланып отырған қаржы
жылында өтеу көлемiн;
жергілікті атқарушы органдар резервтерiнiң мөлшерiн;
жергiлiкті бюджеттен Қазақстан Республикасының Ұлттық қорына берiлетiн
ресми трансферттердiң сомасын;
секвестрлеуге жатпайтын жергiлiктi бюджеттiк бағдарламалардың тiзбесiн
облыстың бюджет комиссиясының қарауына енгiзедi.
7. Облыстық бюджеттiң болжамды көрсеткiштерiн ағымдағы жылдың 1
шiлдесiне дейiн облыстың бюджет комиссиясы анықтайды. Аудандар (қалалар)
бюджеттерiнiң болжамды көрсеткiштерi бойынша келiспеушiлiктердi ағымдағы
жылдың 1 шiлдесiне дейiн облыстың бюджет комиссиясы қарайды және оларды
реттеу жөнiнде шешiм қабылдайды.
Аудандардың (қалалардың) бюджеттерiн әзiрлеу, аудандар (қалалар)
бюджеттерiнiң жобаларын әзiрлеу үшiн негiзгi көрсеткiштер мен басымдықтарды
анықтау:
Ауданның (қаланың) жергiлiктi уәкілеттi органы Республиканың
индикативтiк жоспарының және облыстың индикативтік жоспары, аумақтарды
дамытудың экономикалық және әлеуметтiк бағдарламалары, сондай-ақ өткен жылы
анықталған үш жылдық кезеңге арналған аудан (қала) бюджетiнiң болжамды
көрсеткiштерiнiң негiзiнде осы Ереженiң 3-тармағында көрсетiлген нысан
бойынша жасалған алдағы үш жылдық кезеңге арналған аудан (қала) бюджетiнің
болжамды көрсеткiштерiн әзiрлейдi және ағымдағы жылдың 15 сәуiрiне дейiнгi
мерзiмде оларды ауданның (қаланың) бюджет комиссиясының қарауына енгiзедi.
Аудан (қала) бюджетiнің болжамды көрсеткiштерiнiң негiзiнде ауданның
(қаланың) бюджет комиссиясы облыстың жергiлiктi уәкiлеттi органына келiсуге
ұсыну үшiн Бiрыңғай бюджеттiк жіктеме кірiстерiнiң жіктемесi бойынша алдағы
үш жылдық кезеңге арналған аудан (қала) бюджетiне түсетiн түсiмдердiң
болжамын қарайды және анықтайды.
Аудандардың (қалалардың) бюджеттерiнен қаржыландырылатын жергiлiктi
бюджеттік бағдарламалардың әкiмшiлерi (бұдан әрi - аудандық (қалалық)
бюджеттiк бағдарламалардың әкiмшiлерi) ағымдағы жылдың 1 сәуiрiне дейiнгi
мерзiмде ауданның (қаланың) жергiлiктi уәкiлеттi органына бюджеттік
бағдарламалардың паспорттарына сәйкес өткен жыл үшiн бюджеттiк
бағдарламалардың iске асырылуы туралы есептi және мыналар:
Облыстың индикативтiк жоспарының, аумақтарды дамытудың экономикалық және
салалық (секторалдық) бағдарламалары негiзiнде әзiрленген алдағы үш жылдық
кезеңге арналған аудан (қала) бюджетiнiң қаражатын жұмсаудың басым
бағыттарының тiзбесi бойынша;
Ауданның (қаланың) жергiлiктi уәкiлеттi органы ағымдағы жылдың 10
сәуiрiне дейiнгi мерзiмде ауданның (қаланың) бюджет комиссиясына осы
тармақта көрсетiлген ұсыныстарды енгiзедi.
Ауданның (қаланың) бюджет комиссиясы анықтаған аудандық (қалалық)
бюджеттің қаражатын жұмсаудың басым бағыттарын және алдағы қаржы жылында
секвестрлеуге жатпайтын жергiлiктi бюджеттiк бағдарламалардың тiзбесiн
ауданның (қаланың) жергiлiктi уәкiлеттi органы аудандық (қалалық) бюджеттiк
бағдарламалардың әкімшілеріне жеткiзедi.
Аудан (қала) бюджетiнiң қаражаты жұмсалуының басым бағыттарын, аудан
(қала) бюджетiне түсетiн түсiмдер болжамын ауданның (қаланың) жергiлiктi
уәкiлеттi органы ағымдағы жылдың 15 сәуiрiне дейiнгi мерзiмде:
1) аудан (қала) бюджетiнiң алдағы үш жылдық кезеңге арналған болжамды
көрсеткiштерiн:
аудан (қала) бюджетiне түсетiн түсiмдердi;
аудан (қала) бюджетiнiң тапшылығын (профицитiн);
аудандық (қалалық) бюджеттiк бағдарламалардың әкiмшiлерi бөлiнiсiнде
ағымдағы бюджеттік бағдарламалар мен бюджеттiк даму бағдарламалары үшiн,
оның iшiнде ағымдағы жылы iске асырылатын жобаларды ескере отырып,
инвестициялық жобалар бойынша шығыстардың лимитiн;
2) аудандық (қалалық) бюджеттен қаржыландырылатын мемлекеттiк
мекемелердiң әрбiр бюджеттiк бағдарлама (кiшi бағдарлама) бойынша ағымдағы
қаржы жылының басындағы жағдай бойынша қалыптасқан кредиторлық берешегiнiң
сомалары ауданның (қаланың) бюджет комиссиясының қарауына енгiзедi.
Ауданның (қаланың) бюджет комиссиясы ағымдағы жылдың 20 сәуiрiнен
кешiктiрмей осы тармақтың 1) тармақшасында көрсетiлген көрсеткiштердi және
аудандық (қалалық) бюджеттен қаржыландырылатын мемлекеттік мекемелердiң
бюджеттiк бағдарламалар (кiшi бағдарламалар) бойынша ағымдағы қаржы жылының
басындағы жағдай бойынша қалыптасқан кредиторлық берешегiн жоспарланып
отырған қаржы жылында өтеу көлемiн қарайды және анықтайды.
Инвестициялық жобалар бойынша шығыстардың лимиттерiн қоспағанда,
ауданның (қаланың) бюджет комиссиясы анықтаған ағымдағы бюджеттiк
бағдарламалар мен бюджеттiк даму бағдарламалары үшiн аудан (қала) бюджетi
шығыстарының лимиттерiн, сондай-ақ ауданның (қаланың) бюджетiнен
қаржыландырылатын мемлекеттік мекемелердiң кредиторлық берешегiн
жоспарланып отырған қаржы жылында өтеу көлемдерiн ауданның (қаланың)
жергiлiктi уәкiлеттi органы аудандық (қалалық) бюджеттiк бағдарламалардың
әкiмшілерiне үш жұмыс күнi iшiнде жеткізеді.
Ағымдағы жылы iске асырылатын жобаларды ескере отырып, инвестициялық
жобалар бойынша жергілiктi бюджет шығыстарының лимиттерiн ауданның
жергiлiктi уәкiлеттi органы ауданның (қаланың) экономикалық жоспарлау
жөнiндегi жергілiктi уәкілеттi органына үш жұмыс күнi iшiнде жеткiзедi.
Ауданның (қаланың) экономикалық жоспарлау жөнiндегi жергiлiктi уәкілетті
органы ағымдағы жылы iске асырылатын жобаларды ескере отырып, ауданның
(қаланың) бюджет комиссиясы анықтаған инвестициялық жобалар бойынша
шығыстар лимитi шегiнде инвестициялық жобаларды жергiлiктi бюджеттен
қаржыландыру тiзбесi мен көлемдерiн қалыптастырады және ағымдағы жылдың 1
мамырына дейiн оларды ауданның жергiлiктi уәкiлетті органына кейiннен ол
ауданның (қаланың) бюджет комиссиясына енгiзуi үшiн ұсынады.
Ауданның (қаланың) бюджет комиссиясы ағымдағы жылы iске асырылатын
жобаларды ескере отырып, алдағы үш жылдық кезеңге арналған инвестициялық
жобаларды аудан (қала) бюджетi қаражатынан қаржыландыру тізбесі мен
көлемдерiн анықтайды, оларды ауданның (қаланың) жергiлiктi уәкiлеттi органы
ағымдағы жылдың 5 мамырына дейiнгi мерзiмде аудандық (қалалық) бюджеттiк
бағдарламалардың әкiмшiлерiне жеткiзедi.
Аудандық (қалалық) бюджеттiк бағдарламалар әкiмшiлерiнiң бюджеттiк
өтiнiмдерiн әзiрлеу:
Аудандық (қалалық) бюджеттiк бағдарламалар әкiмшiлерi Республиканың
индикативтiк жоспары, Облыстың индикативтiк жоспары, аумақтарды дамытудың
экономикалық және әлеуметтік бағдарламалары, аудан (қала) бюджетi қаражатын
жұмсаудың басым бағыттары негізiнде, ауданның (қаланың) бюджет комиссиясы
анықтаған алдағы үш жылдық кезеңге арналған ауданның (қаланың) бюджетiнен
қаржыландырылатын мемлекеттiк мекемелердiң кредиторлық берешегiн өтеу
көлемдерiн ескере отырып, ағымдағы бюджеттік бағдарламалар мен бюджеттiк
даму бағдарламалары үшiн шығыстар лимиттерiнiң, инвестициялық жобаларды
ауданның (қаланың) бюджетiнен қаржыландыру тiзбесi мен көлемдерi шегiнде
алдағы үш жылдық кезеңге арналған бюджеттiк өтiнiмдердi Қаржы министрлiгi
белгiлеген нысан бойынша жасайды және ағымдағы жылдың 15 мамырына дейiнгi
мерзiмде ауданның (қаланың) жергiлiктi уәкiлеттi органына ұсынады.
Аудандық (қалалық) бюджеттiк бағдарламаның әкiмшiсi әрбiр бюджеттiк
бағдарлама бойынша паспорттардың тиiстi деректерiн және жобаларын қамтитын
бюджеттік өтінiмдердi жасайды.
Ауданның (қаланың) жергілiктi уәкiлеттi органы бюджеттiк өтінiмдердi
олардың Республиканың индикативтiк жоспарына, Облыстың индикативтiк
жоспарына, алдағы үш жылдық кезеңге арналған аудан (қала) бюджетi қаражатын
жұмсаудың басым бағыттарына, ағымдағы бюджеттiк бағдарламалар мен бюджеттiк
даму бағдарламалары үшiн жеткiзiлген шығыстардың лимиттерiне, инвестициялық
жобаларды ауданның (қаланың) бюджетiнен қаржыландыру тiзбесi мен
көлемдерiне, ауданның (қаланың) бюджетiнен қаржыландырылатын мемлекеттiк
мекемелердiң кредиторлық берешегiн өтеу көлемдерiне, бюджеттiк өтiнiмдердi
жасауға белгiленген талаптарға сәйкестiгі, есептеулердiң дұрыстығы мен
негізділігi мәнiнде қарайды.
Олар бойынша жергіліктi уәкiлеттi органның қорытындысын қоса берумен
аудандық (қалалық) бюджеттiк бағдарламалар әкiмшiлерiнiң бюджеттiк
өтiнiмдерi, сондай-ақ ағымдағы жылдың 1 маусымынан бастап өткен жылғы
бюджеттiк бағдарламаларды іске асырудың нәтижелерi туралы ақпарат ауданның
(қаланың) бюджеттiк комиссиясының қарауына енгiзiледi.
Аудандық (қалалық) бюджеттiк бағдарламалар әкiмшiлерiнiң бюджеттiк
өтінiмдерi бойынша жергiлiктi уәкiлеттi орган қорытындысының нысанын
ауданның (қаланың) жергiлiктi уәкiлеттi органы айқындайды.
Ауданның (қаланың) бюджет комиссиясы аудандық (қалалық) бюджеттік
бағдарламалар әкiмшiлерінің бюджеттiк өтiнiмдерiн, ауданның (қаланың)
жергiлiктi уәкiлеттi органының қорытындыларын қарайды және ағымдағы жылдың
20 маусымына дейiнгi мерзiмде олар бойынша шешiм шығарады.
Ауданның (қаланың) жергіліктi уәкілеттi органы ауданның (қаланың) бюджет
комиссиясының шешімдерін ескере отырып, ағымдағы жылдың 25 маусымына
дейiнгi мерзiмде ауданның (қаланың) бюджет комиссиясының қарауына мынадай
болжамдық көрсеткіштердi енгiзедi:
1) алдағы үш жылдық кезеңге арналған аудан (қала) бюджетiнiң:
аудан (қала) бюджетiне түсетiн түсiмдер көлемдерi ерекшелiктер
бөлінісiнде;
аудан (қала) бюджетi шығыстарының көлемдерi ағымдағы бюджеттiк
бағдарламалар мен бюджеттiк даму бағдарламаларына бөле отырып,
бағдарламалардың (кiшi бағдарламалардың) деңгейiнде аудандық (қалалық)
бюджеттiк бағдарламалардың әкiмшілерi бойынша, оның iшiнде инвестициялық
жобалар бойынша;
аудан (қала) бюджетi тапшылығының (профицитiнің) мөлшерi;
2) алдағы қаржы жылына арналған аудан (қала) бюджетінің;
аудандық (қалалық) бюджеттен қаржыландырылатын мемлекеттік мекемелердің
бюджеттiк бағдарламалар (кiшi бағдарламалар) бойынша ағымдағы қаржы жылының
басындағы жағдай бойынша қалыптасқан кредиторлық берешегiн жоспарланып
отырған қаржы жылында өтеу көлемi;
жергілiктi атқарушы органдар резервтерiнің мөлшерi;
жергiлiктi бюджеттi атқару процесiнде секвестрлеуге жатпайтын жергiлiктi
бюджеттiк бағдарламалар тiзбесi.
Аудан (қала) бюджетінің болжамды көрсеткiштерiн ағымдағы жылдың 1
шілдесiне дейiн ауданның (қаланың) бюджет комиссиясы анықтайды.
Аудан (қала) бюджетiнің жобасын мақұлдау:
1. Ауданның (қаланың) жергiлiктi уәкілеттi органы ауданның (қаланың)
бюджет комиссиясы анықтаған аудан (қала) бюджетiнің болжамды көрсеткiштерi
негiзiнде алдағы қаржы жылына арналған аудан (қала) бюджетi жобасының түпкi
нұсқасын жасайды және оны ағымдағы жылдың 10 шiлдесiне дейiнгі мерзiмде
ауданның (қаланың) бюджет комиссиясының қарауына енгiзедi.
Алдағы қаржы жылына арналған аудан (қала) бюджетi жобасының түпкi
нұсқасын ағымдағы жылдың 15 шiлдесiне дейiн ауданның (қаланың) бюджет
комиссиясы анықтайды.
2. Ауданның (қаланың) жергiлiктi уәкiлеттi органы ауданның (қаланың)
бюджет комиссиясы анықтаған алдағы қаржы жылына арналған аудан (қала)
бюджетi жобасының түпкi нұсқасының негiзiнде алдағы қаржы жылына арналған
ауданның (қаланың) бюджетi туралы мәслихат шешiмiнiң жобасын жасайды және
ауданның (қаланың) жергiлiктi атқарушы органына ұсынады.
Аудан (қала) бюджетiнiң жобасымен бiр уақытта ауданның (қаланың)
жергiлiктi уәкiлетті органы алдағы үш жылдық кезеңге арналған аудан (қала)
бюджетiнiң болжамды көрсеткiштерiн ауданның (қаланың) жергiлiктi атқарушы
органына ұсынады.
3. Ауданның (қаланың) жергiлiктi атқарушы органы аудан (қала) бюджетiнiң
жобасын мақұлдағаннан кейiн ауданның (қаланың) жергiлiктi уәкiлеттi органы
ағымдағы жылдың 25 шiлдесiнен кешiктiрмей аудан (қала) бюджетiнiң болжамын
облыстың жергiлiктi уәкiлетті органына ұсынады.
4. Аудандардың (қалалардың) жергiлiктi атқарушы органдары облыстық
бюджет бекiтiлгеннен кейiн екi апта мерзiмде аудан (қала) бюджеттерiнiң
бұрын жасалған болжамды көрсеткiштерiн нақтылайды және аудан (қала)
бюджетiнiң жобасын тиiстi мәслихаттың бекiтуiне енгiзедi, ол екi апта
мерзiмнен кешiктiрмей бюджеттi бекiту туралы шешiм қабылдайды.
5. Облыстардың жергiлiктi атқарушы органдары аудандық мәслихаттар
бюджетті бекiту туралы шешiм қабылдағаннан кейiн бiр апта мерзiмде
Қазақстан Республикасының бюджеттік жоспарлау жөнiндегi уәкiлеттi органы
бекiтiлген жергiлiктi бюджеттердiң негiзiнде облыстық (қалалық) бюджет және
облыс бюджетi туралы жинақталған деректердi ұсынады.
Қазақстан Республикасының Үкіметі бекітетін Қазақстан Республикасының
әлеуметтік-экономикалық дамуының орта мерзімді жоспары (бұдан әрі –
Республиканың орта мерзімді жоспары), жергілікті өкілді орган бекітетін
Өңірдің әлеуметтік-экономикалық дамуының орта мерзімді жоспары (бұдан әрі -
Өңірдің орта мерзімді жоспары), жергілікті атқарушы орган бекітетін тиісті
әкімшілік-аумақтық бірліктің алдағы үш жылдық кезеңге арналған Орта
мерзімді фискалдық саясаты (бұдан әрі - орта мерзімді фискалдық саясат),
мемлекеттік, салалық (секторалдық), өңірлік бағдарламалар, Қазақстан
Республикасы Президентiнiң Қазақстан халқына елдегі ахуал және
Республиканың ішкі және сыртқы саясатының негізгі бағыттары туралы жыл
сайынғы жолдауы, өткен және ағымдағы қаржы жылдарында жергілікті
бюджеттерді атқарудың нәтижелері, жергілікті бюджеттік бағдарламаларды
атқару тиімділігін бағалаулар алдағы қаржы жылына арналған жергілікті
бюджеттердің жобаларын әзірлеудің негізі болып табылады.
Жергілікті бюджеттердің жобаларын әзірлеу процесі мынадай кезеңдерді
қамтиды:
1) алдағы қаржы жылына арналған түсімдердің болжамды көрсеткіштерін
айқындау;
2) ағымдағы бюджеттік бағдарламалар мен бюджеттік даму бағдарламаларына
арналған шығыстардың лимиттерін айқындау;
3) жергілікті бюджеттік бағдарламалар әкімшілерінің бюджеттік
өтінімдерді жасауы;
4) жергілікті бюджеттік бағдарламалар әкімшілерінің бюджеттік
өтінімдерін қарау;
5) мәслихаттың тиісті қаржы жылына арналған жергілікті бюджет туралы
шешімінің жобасын әзірлеу.
Ағымдағы бюджеттік бағдарламалар үшін бюджет шығыстарының лимиттерін
есептеу кезінде:
1) үш жылдық кезеңге белгіленген облыстық бюджеттен аудандардың
(облыстық маңызы бар қалалардың) бюджеттеріне берілетін бюджеттік
субвенциялардың көлемі мен республикалық бюджетке алынатын бюджеттік
алулардың көлемдерін қоса алғанда, облыстық бюджет, республикалық маңызы
бар қала, астана бюджеті кірістерінің көлемінен аспауы тиіс ағымдағы
бюджеттік бағдарламаларға арналған шығындардың жалпы көлемі;
2) бекітілген заттай нормалар;
3) ағымдағы қаржы жылының ағымдағы бюджеттік бағдарламаларының көлемі;
4) бюджеттік шығыстарды ұлғайту немесе азайту жөнінде Орта мерзімді
фискалдық саясатта көрсетілген бағыттар;
5) ағымдағы қаржы жылында аяқталатын ағымдағы бюджеттік бағдарламаларды
алып тастау қажеттігі;
Ағымдағы бюджеттік бағдарламалар үшін бюджет шығыстарының лимиттері
облыстық бюджеттік бағдарламалардың, республикалық маңызы бар қаланың,
астананың бюджеттік бағдарламаларының әрбір әкімшісі (бұдан әрі – бюджеттік
бағдарламалардың әкімшілері) үшін айқындалады. Жалпы лимиттерден
шығыстардың жекелеген түрлерін бөліп көрсетуге болады.
Бюджеттік даму бағдарламалары үшін шығыстардың лимиттері бюджеттік
бағдарламалардың әкімшілері арасында ажыратылмай, тұтас айқындалады.
Бюджеттік даму бағдарламалары үшін шығыстар лимиттерінің көлемі облыстық
бюджет, республикалық маңызы бар қаланың, астананың бюджеті шығыстарының
жалпы болжамды көлемі мен ағымдағы бюджеттік бағдарламалар үшін шығыстар
лимиттерінің жалпы көлемі арасындағы айырмашылық ретінде есептеледі.
Бюджет комиссиясы ағымдағы қаржы жылының 5 шілдесіне дейінгі мерзімде
ағымдағы бюджеттік бағдарламаларға және бюджеттік даму бағдарламаларына
арналған шығыстардың лимиттерін қарайды және мақұлдайды.
Бюджет комиссиясы мақұлдаған ағымдағы бюджеттік бағдарламалар үшін
облыстық бюджет, республикалық маңызы бар қаланың, астананың бюджеті
шығыстарының лимиттерін бюджеттік жоспарлау жөніндегі жергілікті уәкілетті
орган 3 жұмыс күні ішінде бюджеттік бағдарламалардың әкімшілеріне, ал
бюджеттік даму бағдарламалары үшін бюджет шығыстардың лимиттерін
бюджеттік инвестициялық жобаларды (бағдарламаларды) іріктеу үшін облыстың,
республикалық маңызы бар қаланың, астананың экономикалық жоспарлау
жөніндегі жергілікті уәкілетті органына жеткізеді.
Облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың экономикалық
жоспарлау жөніндегі жергілікті уәкілетті органы бюджеттік бағдарламалар
әкімшілерінің бюджеттік инвестициялық жобалар (бағдарламалар) жөніндегі
өтінімдерін қарау нәтижелері, заңды тұлғалардың жарғылық капиталын
қалыптастыруға және ұлғайтуға қатысу арқылы жүзеге асырылатын бюджеттік
инвестициялардың қаржы-экономикалық негіздемелері негізінде және бюджет
комиссиясы мақұлдаған бюджеттік даму бағдарламаларына арналған бюджет
шығыстардың лимиттері шегінде:
1) ағымдағы жылы мемлекеттік, салалық (секторалдық), өңірлік
бағдарламалар бөлінісінде іске асырылатын бюджеттік инвестициялық жобалар
(бағдарламалар) ескеріле отыра, басымды бюджеттік инвестициялық жобалар
(бағдарламалар) тізбесін;
2) заңды тұлғалардың жарғылық капиталын қалыптастыруға және ұлғайтуға
қатысу арқылы жүзеге асырылатын бюджеттік инвестициялар жөніндегі
ұсыныстарды қалыптастырады және ағымдағы жылдың 15 шілдесіне дейін бюджет
комиссиясының қарауына енгізеді.
Бюджет комиссиясы тізбе мен ұсыныстарды қарайды, оларды қаржыландыру
көзі мен тетігін және оларды іске асыруға жауапты болатын бюджеттік
бағдарламалардың әкімшілерін айқындайды.
Бюджет комиссиясы мақұлдаған басымды бюджеттік инвестициялық жобалар
(бағдарламалар) мен заңды тұлғалардың жарғылық ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе
3
1. Қазынашылық. Қазынашылықтың мәні және атқарылатын
жұмыстары
1.1. Қазақстан Республикасындағы қазынашылық жүйенің
құрылуы, қазынашылықтың мәні
6
1.2. Қазақстанның қаржылық ұйымдары жүйесіндегі қазынашылықтың
рөлі, қазынашылықтың міндеттері және функциялары
9
1.3. Қазынашылықтың қызметтерi, құқықтары мен операциялары
28
2. Саран қаласының қазынашылық басқармасының алдын – ала
бақылау қызметіне, операциялық өткізу және шарттарды
тіркеу қызметіне талдау
2.1. Саран қаласының қазынашылық басқармасының сипаттамасы
және түсiмдер бойынша қаржыландырудың жиынтық жоспарын талдау 33
2.2. Саран қаласының қазынашылық алдын – ала бақылау қызметіне
талдау 40
2.3. Операциялық өткізу және шарттарды тіркеу қызметін талдау
47
3. Қазынашылық жүйенің жұмыстарының жақсаруына қол
жеткізу жолдары
3.1. Саран қаласының қазынашылық басқармасының жұмыстарын
жақсаруына қол жеткізу жолдары
59
3.2. Қазынашылық – клиент ақпараттық жүйесінің жұмыстарын жақсарту 62
Қорытынды
74
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
77
Қосымшалар
79
Кіріспе
Қазақстан Республикасы нарықтық экономикада экономикалық қатынастарды
дамытудың батыстық үлгісін таңдап алды. Алайда кеңес аралық байланыстардың
бұзылуы, инфляцияның көтерілуі, жұмыссыздық енді ғана аяғынан тұра бастаған
жас мемлекетке үлкен сынақ болды.
Қазынашылық жүйе - Қазақстан бойынша қаражатты бір жүйеге
орталықтандырылған, жаңа қаржылық бағдарлау және жоспарлау жүйесін құру
болып есептеледі. Қаржылық жүйенің бір арнада дамуы, кассалық бюджеттің
жергілікті бюджетті қамтуы болып табылады
1994 жылы үкімет Қаржы Министрлігінің қызметін белгілеп, яғни Қаржы
Министрлігі бюджеттік қорларды анықтап қашан, кімге, қанша ақша керек,
кімді қаржыландыру керек, шексіз ресурстарды қалай тиімді пайдалану
керектігін беліглеумен болды. Бірінші этапта Қазақстан Республикасыньң
Халықтық банкінің есеп айырысу кассалық орталығы бар жерде аймақтар
қазынасын территориялық басқарумен басталды.
Қазақстан Республикасының Жоғары білім беру туралы заңының 9 бабында
Жоғары оқу орны мамандар даярлауда білімді, ғылым мен білімді ұштастыру,
оқытудың белсенді әдістері, жаңа ақпараттық технологиялар кешенін қолдана
отырып даярлау негізінде студенттердің шығармашылық және практикалық
қабілеттерін де дамыту, қалыптастыру және дамыту үшін мүмкіндіктер туғызу
арқылы жүзеге асырылады,- делінген.
Қазіргі заман талабы информатизацияланған қоғамды маман етеді. Яғни
индустриялдық кезеңнен ақпараттық кезеңге өту қажет.
Қоғамды информациялау дегеніміз – бұл глобальді процесс ерекшелігі:
Әлеуметтік өндіріс саласында басты роль ақпаратта. Яғни ақпаратты әртүрлі
жинау,сұрыптау, өңдеу, сақтау т.с.с. есептеуіш техникалармен құрылғылар
арқылы.
Қоғамды информатизациялаудың ең өзекті мәселесінің бірі ол білімді
информатизациялау, яғни оқыту білім беру сапасына жаңа ақпараттық
технологияларды ендіру. Ақпараттық технологиялардың қарқынды дамуы
арқасында дербес компьютерлер білім беруде бөлінбес технологияға айналыпта
үлгерді.
Білім беруді ақпараттандыру үдерісінде, компьютерді оқу жүйесінде
пайдалануы арқылы халыққа білім беру жүйесін реформалаудың негізгі буынының
бірі болып саналады. Қазіргі қоғамның қажеттілігіне сай оқытудың әдісі мен
қалпын, білім берудің мазмұнын түбірімен өзгертуде компьютердің мүмкіндігін
пайдаланбай жүзеге асыру мүмкін емес деп есептейміз.
Компьютерлік графиканың біздің өмірімізге дәл қазіргідей толығымен еніп,
үлкен маңызға ие болады дегенді, кеше ғана елестету қиын еді.
Қазіргі заманғы бәсекеге қабілетті мамандар мемлекетімізді одан әрі
нығайтып, елдің әлеуметтік – экономикалық жағдайын одан әрі көтеруге қызмет
ететіні сөзсіз.
Өркениетті елдерде технология қарқынды дамуда және біздің елден бірнеше
саты жоғарыда орналасқан. Біздің мақсат олардың соңынан қуып отыру емес,
олардағы озық технологияларды игеріп, оны өндіріске ендіріп, қатар даму.
Еліміздің басты саясатының бірі, әлемдегі елу елдің сапынан орын
алу.Қазақстан Республикасы Президентінің елде Білім беруді дамытудың 2005-
2010 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасын іске асыру мақсатында
әзірленді.
Соңғы он жылдағы технологияның қарқынды дамуы компьютерлік технологияның
және оны бағдарламалық қамтамасыз ету саласының тез дамуына ықпал етті.
Қазіргі өлшемдер бойынша маңызды емес болып көрінген арнайы
эффектілер көмегімен құрылған фильмдер эпизоды, кезінде таңданыс толқыны
мен пікірталас тудырғаны белгілі. Қазір кино мен теледидардағы арнайы
эффектілермен ешкімді таңдандыра алмайсың. Олар компьютерлік графиканы және
соның ішінде үш өлшемді модельдеуді құру бағдарламасның жалпылай тарауының
арқасында күнделікті құбылыс бола бастады. Үш өлшемді
графиканыңбағдарламалары өз мүмкіндіктері бойынша ең қызықтылары және
меңгерілуі бойынша ең күрделілері.
Оқыту үдерісінде білім беру жүйесінің жаңа бағыттарының бірі - болашақ
маманның ақпаратты игеру мәдениетін қалыптастыру болып табылады.
Біз орта кәсіптік оқу орындарының оқу-тәрбие үдерісін жетілдіру ісі мен
оқыту сапасын жақсартуда оқу-әдістемелік жұмыстың маңыздылығын ескере
отырып, ақпараттық-логикалық модельдеуді қолданудағы оқу-әдістемелік
жұмыс жүйесін жасап ұсындық.
Модельдеу қоршаған ортаны, табиғат пен қоғамда болып жатқан ақпараттық
процестерді тану әдісі ретінде ерекше мәнге ие болады. Сондықтан да
ақпараттық-логикалық модельдеуге ерекше назар аударуға тура келеді. Себебі
ол оқушылар меңгеруге тиісті білім қорын таным тәсілі мен мазмұны
тұрғысында қарастырылады. Бұл ақпараттық-логикалық модельдеу (АЛМ)
мәселесі, қоршаған шындықты танып-білудің әдістері ретінде оқып-үйренуді
қажет етеді.
Дипломдық жұмыс тақырыбының өзектілігі:
А. Маслов өз еңбегінде Ақпаратты ұсыну формалары, ақпаратты сақтау,
өңдеу және тасымалдауды ұйымдастыру, Өндірісті басқару үшін ақпаратты
пайдалану, ЭЕМ құрылғылары және оны қолдану, бөлімдерімен қатар
Информатиканың философиялық және саяси көзқарасы деген бөлімді ендірген.
Соңғы бөлім оқушыларға қоршаған әлемді тану туралы, ойлау үлгілерін тану
әдістерінің даму тарихы туралы, логикалық ойлау элементтері және оны
қалыптастыру, математикалық модельдеу , модельдер және білімді ұсыну
үлгілері туралы түсініктерді алу мүмкіндігін беретін тармақтардан тұрады.
Дипломдық жұмыстың мақсаттары:
• Қазіргі қоғамға қажеттілігіне сай компьютердің мүмкіншіліктерін
пайдалану жолдарын көрсету;
• Компьютерлік модельдеудің басқа пәндермен байланысынның
ерешеліктерімен мазмұндарын анықтау;
• 3D өлшемді модельге байланысты бағдарламалермен танысып олардаң
мүмкіншіліктерімен таныстыру;
• 3D өлшемді модельдерді басқа пәндермен байланысын және кездесетін
проблемаларды анықтау;
Дипломдық жұмыстың міндеттері:
Дипломдық жұмыстың зерттеу объектісі:
Дипломдық жұмыстың зерттеу пәні:
Дипломдық жұмыс тақырыбының өзектілігі:
Дипломдық жұмыстың тәжірибелік маңыздылығы:
Физика және жоғары математикада кездесетін геометриялық фигуралар мен
модельдер.
Дипломдық жұмысты зерттеу әдістері:
Жұмыста теориялық талдау әдістері, баяндау, салыстыру, сараптау,
модельдеу, жинақтау, жүйелеу, талдау, қорыту, тәжірибеден өткізу, бақылау
әдістері қолданылды.
Дипломдық жұмыстың жаңалығы мен теориялық маңыздылығы:
Физика және жоғарғы математиканы оқыту процесінде 3D модель
бағдарламаларын қолданылуы педагогикалық ұжым үшін инновациялық болып
табылады.
Дипломдық жұмыста қорғауға ұсынылатын қағидалар:
- 3D модель құру ұғымын анықтау.
3D модель бағдарламасында сплайндар мен полигональдардың жұмыс жасау
мүмкіндіктері анықталып қолдану аясы көрсетілді.
- 3D модельдеу бағдарламалары арқылы үшөлшемді кеңістікте геометриялық
фигураларды модельдеу.
3D модельдеу бағдарламаларының көмегімен екі өлшемді сплайндар мен
полигональдарды үш өлмешді кеңістікте модельдеу жасалды.
- Физика және жоғары математика пәндерінде оқытуда қолданылытын 3d
модель бағдарламалары.
Жоғары математика пәнін оқытуда 3ds Max бағдарламсын қолдану
әдістемесі тақырыбына жасалған электронды оқулықтың проблемасы анықталды.
1. Қазынашылық. Қазынашылықтың мәні және атқарылатын жұмыстары
1.1. Қазақстан Республикасындағы қазынашылық жүйенің құрылуы,
қазынашылықтың мәні
Қазақстан Республикасы нарықтық экономикада экономикалық қатынастарды
дамытудың батыстық үлгісін таңдап алды. Алайда кеңес аралық байланыстардың
бұзылуы, инфляцияның көтерілуі, жұмыссыздық енді ғана аяғынан тұра бастаған
жас мемлекетке үлкен сынақ болды.
Экономикалық дағдарысты тұрақтандыру үшін, елдегі ақша айналымын бақылау
мен айналымдағы есепті қамтамасыз ету керек еді. Осы кезде экономикалық
құрылымдарды, оның ішінде мемлекеттік қаржы басқармасын реформалау
қажеттіліктері туды.
Осы міндетті мәселелерді шешу мақсатында 1994 жылы Қаржы министрлігі
жанынан Қазынашылық бас басқармасы құрылды. Бұл қаржылық жүйе мен бюджеттік
мекемелердегі бухгалтерлік есептің әдістемесі және сонымен бірге бюджеттік
басқарылу функциясы берілген бюджеттің атқарудағы бірден - бір ұйым.
Сонымен қатар, министрліктерде, ведомстваларда, кәсіпорындар мен ұйымдарда
мақсатты және мақсатсыз пайдаланылған бюджеттік қаражаттарды тексеруге
және сонда фактілерді айқындаған кезінде мақсатсыз пайдаланған қаражаттарды
қайтарып алуға құзыретті болды. Қазынашылықтың құрылуымен қаржы жүйесінің
нормативті және құқықтық базалар, жаңа механизмнің құрылуы және кассалық
бюджеттің атқарылуы туралы жұмыстар жеңілденді.
Қазынашылық жүйесінің құрылуының алғашқы кезеңдерінде Ұлттық банктің
есеп - айырысу кассаларының орнына аумақтық қазынашылық басқармалар
құрылды. Олар бюджеттік қаражаттың түсуін және оны мемлекеттік
мекемелердің шотына аударылуын қадағалап отырды. Аумақтық басқармалар
Қазақстан Республикасының Ұлттық банкінің мекемелерінің ағымдағы шоты мен
шығындарын толық есептейтін заңды тұлға болып табылды.
Қазақстан Республикасының Парламенті бекіткен республикалық бюджет –
заң болып саналады. Барлық мемлекеттік бюджеттердің кірістері
қазынашылықта жинақталады және барлық мемлекеттік бюджеттен кеткен
шығыстар қазынашылықтың қарамағында жүріп отырады.
Қазақстан Республикасының негізгі қаржылық жоспарының және қаржы
құралдарының қорлары болып –мемлекеттік бюджет табылады. Ол Қазақстан
Республикасының республикалық бюджетін және жергілікті
бюджеттерді–облыстық, аудандық, қалалық бюджеттерді біріктіреді.
Қазынашылық комитеті республикалық мемлекеттік бюджеттің кассалық
орындалуы – Қазақстан Республикасының заңдарымен, Қазақстан Республикасының
үкімімен, Қазақстан Республикасы Президентінің қаулы және жарлықтарымен,
Қазақстан Республикасы Үкіметінің үкімімен, Қазақстан Республикасының Қаржы
Министрлігінің жарлықтарымен, Қазынашылық комитетінің деңгейі туралы және
қаржы процедурасының ережесімен барлық бюджет жүйесінің бөлімдері қызмет
жасайды.
1994 жылы үкімет Қаржы Министрлігінің қызметін белгілеп, яғни Қаржы
Министрлігі бюджеттік қорларды анықтап қашан, кімге, қанша ақша керек,
кімді қаржыландыру керек, шексіз ресурстарды қалай тиімді пайдалану
керектігін беліглеумен болды. Бірінші этапта Қазақстан Республикасыньң
Халықтық банкінің есеп айырысу кассалық орталығы бар жерде аймақтар
қазынасын территориялық басқарумен басталды.
1995 жылғы 1 қыркүйектен бастап Қазынашылық орган өзіне республикалық
бюджеттің құрамы банктік операциялар бақылауындағы ұйымдастырушылық
қызметті алды.
1995 жылы Қазынашылық әлемдік тәжірибеге сәйкестендірілген Қазақстан
Республикасы бюджетінің шығындары мен кірістерінің жаңа бюджеттік
классификациясын жасап шығарды. Сонымен бірге, қазынашылық жүйенің
функционалды бөлігі жасалды.
1995 жылы Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығымен Ұлттық
Банкінің есеп-айырысу кассаларының орталықтары Қазынашылықтың базасында
құрылған Бюджеттік банктің қарауына берілді. Бұл банк - бөлімдері мен
облыстық қазынашылық басқармаларының бір-бірімен тығыз қарым-қатынаста
жұмыс істеді, бюджеттік ұйымдардың төлемдерінде жаңа технологияларды
пайдалану бірнеше сатыға жоғары болды.
Қазынашылықтың қаржылық жүйесін дамытуда ерекше айтылатын жұмыстарының
бірі – ол 1996 жылы маусым айындағы Ұлттық банкте Қазынашылық бірлестігі
шотын ашу болып табылады. Оған мемлекеттік және жергілікті бюджеттің ақша
қаржылары шоғырландырылды. Қазынашылық БҚШ (Біріккен қазынашылық шоты)
арқылы төлеу механизімін, бағдарламалық қамтамасыз ету мүмкіндіктері
жасады. Әр күн сайынғы БҚШ арқылы алынған ақпарат Қазақстан Республикасы
Үкіметіне және басшылыққа жіберіледі. Сондықтан да, күн сайын бюджеттің
жағдайы: кірістер, шығындар, республикалық және облыстық қаржы
құрылымындағы қалдықтар бақыланып отырады.
1996 жылдың қыркүйегі мен 1997 жылдың желтоқсанында Қазынашылық орган
бюджеттік мекемедегі ақшалай шот арқылы есеп айырысу операцияларына бақылау
жасады. 1995 жылдың аяғында орталык казынада валюталық операцияларға есеп
беру және мемлекеттік бағалы қағаздар мен мемлекеттік қарыздар туралы бөлім
ұйымдастырылды.
Облыстық, қалалық Қазынашылық басқару органы әр күн сайын мемлекеттік
бюджетке түсетін кірістер мен шығатын шығыстар туралы есепті, Қазақстан
Республикасының Халықтық банкіндегі жеке шоттың мәліметтерін бақылап
отырды.
Әр айдың бірінші күнінен бастап облыстық Қазынашылық басқару органы
қазыналық Департаментке айлық шығыстардың есебі мен жыл басындағы бюджеттік
класификацияның әрбір жаңа кодтарын беріп отырады. Негізгі міндеті -
бюджеттік дисциплиналарды нығайту, ведомстваларды, қазыналық құжаттарды
үйымдастыру, шығару мен кіргізумен байланысты және де қазыналық ресурстарды
үкіметтің пайдалануын қадағалап отыру.
1997 жылдың қаңтарынан бастап қазына қызметі әр ай сайын министрліктер
мен ведомстволарға кассалық шығындар мен операциялық шешімдер қабылдағаны
туралы хабарлап отырады.
1997 жылдың 4 тамыздағы Қазақстан Республикасының Үкіметінің қаулысымен
бюджеттік мекемелер стипендияларды, еңбекақыны және басқа да каржылық
төлемдерді жеке шоттар арқылы немесе пластикалық карта негізінде беру
бекітілді.
1998 жылдың қаңтар айынанда Бюджеттік банкінің жойылуына байланысты,
оның бюджетті атқару қызметтері аумақтық қызынашылық органдарына берілді.
Қазынашылық өзінің қарамағында Қазақстан Республикасының
Конституциясымен, Қазақстан Республикасының заңдарымен, Президенттің
актілерімен, Қазақстан Республикасы Үкіметінің басқа да нормативті -
құқықты актілермен басқарады.
Қазынашылық – мемлекеттің бекіткен ұйымдық - құқықтық түрдегі заңды
тұлға. Қазынашылықтың мемлекеттік тілде жазылған мөрі және штампы бар,
бланктің үлгісі, сондай-ақ заңмен сәйкес келетін банкте шоттары бар.
Қазынашылық өзінің атынан азаматтық-құқықтық қатынасқа түсе алады.
Қазынашылықтың толық атауы – Қазақстан Республикасының Қаржы
Министрлігінің Қазынашылық комитеті мемлекеттік мекемесі. Қазақстан
Республикасының Қаржы Министрлігінің белгілеуі бойынша Қазынашылықты
Қазақстан Республикасының Үкіметі босатқан Төраға басқарады.
2003 жылы қазынашылық органдары ORACLE бағдарламасы негізінде
әзірленген жаңа ақпарараттық жүйеге көшіру іске асырылды. Осы уақыттан
бастап Қазынашылықтың барлық аумақтық органдары республикалық бюджеттің
атқарылуын және жергілікті бюджеттерге касалық қызмет көрсетуді қамтамасыз
ете отырып, бірыңғай ақпараттық ортада жұмыс істеуде. Жаңа жүйе мемлекеттік
бюджеттің барлық деңгейде орындалуын іс жүзінде бақылауға және негізделген
қаржы-экономикалық шешімдер қабылдауға мүмкіндік берді. Жүйе бюджет
қаражатының аударылуын нақты уақыт режимінде белгілеп, оның мақсатты
жұмсалуына бақылау жасайды.
2008 - 2011 жылдары Қазынашылық-Клиент мемлекеттік мекемелермен
электронды құжат айналым жүйесі дайындалып, іске қосылды. Бұл жүйе қаржы
құжаттарын қабылдау және өңдеуге қатысты қазынашылық функцияларын
автоматтандыруға мүмкіндік тудырды.
2010 жылы Кеден одағына мүше мемлекеттер: Ресей Федерациясы, Беларусь
Республикасы және Қазақстан Республикасы арасындағы Келісім шегінде
кедендік әкелу баждарын есепке жатқызу мен бөлу тетіктері енгізілді.
2011 жылы Астанада PEMPAL халықаралық қазынашылық қауымдастығы
бағдарламасының аясында Қазынашылық операцияларында ақпараттық
технологияларды қолдану тақырыбында халықаралық семинар өтті. Аталған
семинарға алыс - жақын 23 шет елден сарапшылар қатысты.
2012 жылдың бірінші тоқсанында бюджеттік заңнамаға өзгерістер
енгізілгеннен кейін қазынашылық органдары квазимемлекеттік сектор
субъектілерінің шоттарына қызмет көрсетуді бастады.
2013 жылғы шілдеден бастап қазынашылық органдарында жергілікті өзін-өзі
басқару шоттарын ашу және оған қызмет көрсету басталды.
2013 жылғы 1 қаңтардан бастап қазынашылық органдары белсенді қатысқан,
республикада мемлекеттік мекемелердің бухгалтерлік есеп және қаржылық
есептерін Қоғамдық секторға арналған қаржылық есептердің халықарлық
стандарттарына сәйкес есептеу әдісіне көшіру іске асырылды.
2013 жылғы сәуір айында Киев қаласында Қазынашылық комитеті және
Федеральды Қазынашылық (Ресей Қазынашылығы) арасында Техникалық
ынтымақтастық туралы Меморандумға қол қойылды.
Нәтижеге бағытталған бюджетті енгізу жөніндегі іс - шаралар жоспарын
іске асыру мақсатында, Қазақстанда мемлекеттік мекемелердің бухгалтерлік
есеп және қаржылық есептілік жүйесін Қоғамдық секторға арналған қаржылық
есептердің халықаралық стандарттарына (ҚСҚЕХС) сәйкес реформалау жөніндегі
іс - шаралар жүргізілді және 2013 жылғы 1 қаңтардан бастап мемлекеттік
мекемелердің бухгалтерлік қызметтері есепке алудың кассалық әдісінен
есептеу әдісіне көшірілді.
2013 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша Қазынашылық республикалық бюджет
бойынша шоғырландырылған алғашқы бухгалтерлік балансты қалыптастырды және 1
шілдеге алғашқы шоғырландырылған қаржылық есептілік алынды.
2013 жылғы желтоқсанда Қазынашылық комитеті және Украина мемлекеттік
қазынашылығының арасында техникалық әріптестік туралы Келісімге қол
қойылды.
1.2. Қазақстанның қаржылық ұйымдары жүйесіндегі қазынашылықтың рөлі,
қазынашылықтың міндеттері және функциялары
Облыстар мен қалалар бойынша Қазынашылық Департаменттері Қазақстан
Республикасының Қаржы Министрлігінің Қазынашылық Комитетінің территориялық
бөлімдері болып табылады. Олар мемлекеттік бюджеттің орындалуын қамтамасыз
етумен, республикалық және жергілікті бюджеттердің орындалуындағы
операцияларды есептеуді қамтамасыз етумен және ашық шоттар бойынша
мемлекеттік мекемелердің операцияларын жүргізумен айналысады.
Өз қызметтерін Департаменттер Қазақстан Республикасының Заңына,
Конституциясына, Қазақстан Республикасының Үкіметі мен Президентінің
актілеріне, бұйрықтарына және басқа да нормативтік актілерге, сонымен қатар
қазіргі уақыттағы Типтік ережелер негізіндегі жасалып бектіліген Ережелерге
сүйене отырып жүргізеді.
Департамент өзінің қазақша және орыс тілдеріндегі есімі, штампы және
мөрі бар заңды тұлға және ұйымдық - құқықтық негізде құрылған мемлекеттік
мекеме болып табылады.
Өз құрылымында территориялық бөлімдер – аудандық, қалалық және
қалалардағы қазынашылықтың тікелей бағынушылықтағы аудандық бөлімдерден
тұрады. Олар да қазақша және орыс тілдеріндегі есімі, Қазақстан
Республикасының заңнамасына сәйкес республикалық және жергілікті бюджет
құралдарынан қамтамасыз етілетін банктегі шоттардағы ақшалай қаражаттары,
штампы және мөрі бар заңды тұлға және ұйымдық - құқықтық негізде құрылған
мемлекеттік мекеме болып табылады.
Қызмет ету барысында Департамент мемлекеттік бюджетке түсімдер, олардың
жергілікті бюджет деңгейлері арасында бөлінуі, жергілікті бюджеттердің
шоттары, мемлекеттік мекемелердің шоттары және республикалық және
жергілікті бюджеттер арқылы қаржыландырылатын аударым операциялары мен
олардың есебі бойынша жергілікті атқарушы және уәкілетті органдар мен қарым
қатынас жасайды.
Департамент туралы Ереже мен Департаменттің штаттық кестесі Қазақстан
Республикасының Қаржы Министрлігінің қазынашылық Комитетінің төрағасы мен
жүзеге асырылады. Департаменттің штаттық санының лимиті Қаржы
Министрлігінің қазынашылық Комитетімен бекітіледі.
Департамент қызметі республикалық бюджеттен қаржыландырылады.
Департамент кәсіпкерлік субъектілерімен өзі қызмет атқаратын құралдарына
келісім жасауға құқығы жоқ. Табыс әкелетін қызметті жүзеге асыру
барысындағы табыстар республикалық бюджеттің табыстарын жатқызылады.
Қазақстан Республикасы Президентінің 2004 жылдың 29 қыркүйегіндегі №1449
Қазақстан Республикасы мемлекеттік басқару жүйесін одан әрі жетілдіру
шаралары туралы Жарлығын, Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2004 жылғы 29
қазандағы №1129 Қаулысын жүзеге асыру мақсатында бекітілген Қазақстан
Республикасының Қаржы министрлігінің Қазынашылық комитет туралы Ережесіне
сәйкес Қазынашылық комитетіне Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігі
орталық аппаратынан республикалық бюджетті қаржыландырудың жиынтық қаржы
жоспарын қалыптастыру және ағымдағы қаржы жылына арналған республикалық
бюджетті қаржыландырудың нақтыланған жиынтық жоспарын енгізу; аудандар
(қалалар) бюджеттерiнiң болжамды көрсеткiштерiн келiсу және облыстық
бюджеттiк бағдарламалар әкiмшiлерiнiң бюджеттiк өтiнiмдерiн әзiрлеу;
аудандардың (қалалардың) бюджеттерiн әзiрлеу, аудандар (қалалар)
бюджеттерiнiң жобаларын әзiрлеу үшiн негiзгi көрсеткiштер мен басымдықтарды
анықтау; аудандық (қалалық) бюджеттiк бағдарламалар әкiмшiлерiнiң бюджеттiк
өтiнiмдерiн әзiрлеу; аудан (қала) бюджетiнің жобасын мақұлдау; ағымдағы
бюджеттік бағдарламаларға және бюджеттік даму бағдарламаларына ауданның
(облыстық маңызы бар қаланың) бюджет шығыстарының лимиттерін айқындау;
Үкіметтік және мемлекет кепілдік берген қарыздарды басқаруда республикалық
бюджетке борыштанушыларды талаптармен бақылау сияқты жаңа міндеттер
берілді.
Республикалық бюджеттiң жобасын әзiрлеу үшiн негiзгi
көрсеткiштердi және басымдықтарды анықтау:
Қазақстан Республикасы Президентiнiң Қазақстан халқына жыл сайынғы
жолдауын ескере отырып, Қазақстан Республикасының Үкiметi бекiткен
Қазақстан Республикасының әлеуметтік-экономикалық дамуының индикативтiк
жоспары (бұдан әрi - Республиканың индикативтiк жоспары), жергiлiктi
өкiлеттi органдар бекiткен аумақтарды дамытудың тиiстi кезеңге арналған
экономикалық және әлеуметтiк бағдарламалары алдағы қаржы жылына арналған
республикалық және жергiлiктi бюджеттердiң жобаларын және мемлекеттiк
бюджеттің болжамды көрсеткiштерiн әзiрлеу үшiн негiз болып табылады.
Республикалық және жергiлiктi бюджеттердiң жобаларын әзiрлеу процесi өзiне
үш негізгi кезеңдi қамтиды:
1) республикалық және жергiлiктi бюджеттердiң жобаларын әзiрлеу үшiн
негiзгi көрсеткiштер мен басымдықтарды анықтау;
2) жергiлiктi бюджеттердiң болжамды көрсеткiштерiн келiсу және бюджеттiк
бағдарламалар әкімшiлерiнiң бюджеттiк өтiнiмдерiн әзiрлеу;
3) республикалық және жергiлiктi бюджеттердiң жобаларын мақұлдау.
Алдағы үш жылдық кезеңге арналған мемлекеттiк бюджеттiң болжамды
көрсеткiштерi мынадай нысан бойынша жасалады:
1) түсiмдер:
– кiрiстер (салықтық және салыққа жатпайтын түсiмдер, капиталмен
жасалатын операциялардан алынатын кiрiстер);
– несиелердi қайтару;
2) шығыстар;
3) бюджет тапшылығы (профицитi);
4) бюджет тапшылығын қаржыландыру (профициттi пайдалану).
Алдағы үш жылдық кезеңге арналған мемлекеттiк бюджеттiң болжамды
көрсеткiштерiн және тиiстi қаржы жылына арналған республикалық бюджеттiң
жобасын әзiрлеу Республиканың индикативтiк жоспарының негiзiнде және өткен
қаржы жылында Қазақстан Республикасының Үкiметi бекiткен үш жылдық кезеңге
арналған республикалық бюджеттің болжамды көрсеткiштерiн ескере отырып
жүзеге асырылады.
Бюджеттік жоспарлау жөнiндегi уәкiлеттi орган ағымдағы жылдың 1
наурызына дейiнгi мерзiмде орталық атқарушы органдарға және облыстардың
жергiлiктi атқарушы органдарына (бұдан әрi - облыстың жергiлiктi атқарушы
органы), өзге де мемлекеттiк органдарға алдағы үш жылдық кезеңге арналған
мемлекеттiк бюджет түсiмдерiнiң көлемiн болжамдау, алдағы он жылдық кезеңге
арналған мемлекеттік және мемлекет кепілдiк берген қарыз алу мен борышты
бағалау және болжау үшiн қажеттi көрсеткiштердiң тiзбесiн жiбередi.
Орталық атқарушы органдар және облыстың жергiлiктi атқарушы органдары,
өзге де мемлекеттік органдар ағымдағы жылдың 1 сәуiрiне дейiнгi мерзiмде
Қаржы министрлiгi жiберген көрсеткiштердiң тiзбесi бойынша болжамды
деректердi (бұдан әрi - мемлекеттiк бюджеттi болжамдауға арналған деректер)
бюджеттік жоспарлау жөнiндегi уәкiлеттi органға ұсынады.
Орталық атқарушы органдар, өзге де мемлекеттiк органдар ағымдағы жылдың
1 сәуiрiне дейiнгi мерзiмде бюджеттi атқару жөнiндегi уәкiлеттi орган
белгiлеген нысан бойынша республикалық бюджеттiк бағдарламалардың
паспорттарына сәйкес өткен жыл үшiн республикалық бюджеттiк бағдарламаларды
iске асыру туралы есептi бюджеттi атқару жөнiндегi уәкiлеттi органға бередi
және бiр мезгiлде бюджеттiк жоспарлау жөнiндегi уәкiлеттi органға мынадай
ұсыныстар бередi:
Республиканың индикативтiк жоспарының, мемлекеттiк және салалық
(секторалдық) бағдарламалардың негiзiнде әзiрленген алдағы үш жылдық
кезеңге арналған республикалық бюджеттiң қаражатын жұмсаудың басым
бағыттарының тiзбесi бойынша;
Нысанда алдағы қаржы жылында секвестрлеуге жатпайтын республикалық және
жергiлiктi бюджеттiк бағдарламалардың тiзбесi бойынша ұсыныстарды бюджеттік
жоспарлау жөнiндегi уәкiлеттi органға ұсынады.
Қаржы министрлiгi ағымдағы жылдың 15 сәуiрiне дейiнгi мерзiмде қарыз
капиталы рыноктарындағы өзгерiстердiң болжамдарын ескере отырып,
Республиканың индикативтiк жоспарының макроэкономикалық көрсеткіштерi,
жинақталған мемлекеттiк және мемлекет кепілдiк берген борыш көлемдерi мен
құрылымы серпiнiнiң есептеулерi және мемлекеттiк бюджеттi болжамдауға
арналған деректер негiзiнде:
алдағы үш жылдық кезеңге арналған Қазақстан Республикасы мемлекеттік
бюджетiнiң болжамды көрсеткiштерiн;
алдағы үш жылдық кезеңге арналған республикалық бюджеттiң қаражатын
жұмсаудың басым бағыттарының тiзбесiн;
алдағы қаржы жылында секвестрлеуге жатпайтын республикалық және
жергiлiктi бюджеттiк бағдарламалардың тiзбесiн;
тиiстi орталық мемлекеттiк органдардың ұсыныстары бойынша жасалған
шикiзат секторы ұйымдарының тiзбесiн әзiрлейдi және Республикалық бюджет
комиссиясының қарауына ұсынады.
Республикалық бюджет комиссиясы ағымдағы жылдың 20 сәуiрiне дейiнгi
мерзiмде осы тармақта көрсетiлген көрсеткiштердi, алдағы үш жылдық кезеңге
арналған республикалық бюджеттiң қаражатын жұмсаудың басым бағыттарының
тiзбесiн, алдағы қаржы жылында секвестрлеуге жатпайтын республикалық және
жергiлiктi бюджеттік бағдарламалардың тізбесiн қарайды және анықтайды,
сондай-ақ олардан түсетiн түсiмдердiң болжамды көлемдерiн анықтау және оны
кейiннен Қаржы министрлiгi Қазақстан Республикасының Үкiметiне бекiтуге
енгiзуi үшiн шикiзат секторы ұйымдарының тiзбесiн қарайды.
Республикалық бюджет комиссиясы анықтаған республикалық бюджеттің
қаражатын жұмсаудың басым бағыттарын және алдағы қаржы жылында
секвестрлеуге жатпайтын республикалық және жергiлiктi бюджеттiк
бағдарламалардың тiзбесiн Қаржы министрлiгi республикалық бюджеттiк
бағдарламалардың әкiмшiлерiне, облыстардың жергiлiктi атқарушы органдарына
жеткiзедi.
Республикалық бюджеттiң қаражатын жұмсаудың басым бағыттарын, Қазақстан
Республикасының заңнамалық кесiмдерiнде белгiленген республикалық және
жергiлiктi бюджеттердiң арасындағы кірiстердi бөлу нормативтерiн, қарыз
алудың қаржылық шекаралары мен болжамдалып отырған үкiметтiк заемдардың
тiзбесiн ескере отырып жасалған республикалық бюджеттiң тапшылығын
қаржыландырудың болжамды есептеулерiн ескере отырып, Қаржы министрлiгi
ағымдағы жылдың 25 сәуiрiне дейiнгi мерзiмде:
1) алдағы үш жылдық кезеңге арналған республикалық бюджеттің болжамды
көрсеткiштерiн; республикалық бюджетке түсетiн түсiмдердi; республикалық
бюджеттің тапшылығын (профицитiн); тиiстi қаржы жылының соңындағы үкiметтiк
борыштың лимитін; Қазақстан Республикасының мемлекеттiк кепiлдiктерiн беру
лимитін; республикалық бюджеттiк бағдарламалар әкiмшiлерiнiң бөлiнісiнде
ағымдағы бюджеттiк бағдарламалар мен бюджеттiк даму бағдарламалары үшiн,
оның iшiнде ағымдағы жылы iске асырылатын жобаларды ескере отырып,
инвестициялық жобалар бойынша республикалық бюджет шығыстарының лимитiн;
2) республикалық бюджеттен қаржыландырылатын мемлекеттiк мекемелердiң
әрбiр бюджеттiк бағдарлама (кiшi бағдарлама) бойынша ағымдағы қаржы жылының
басындағы жағдай бойынша қалыптасқан кредиторлық берешегiнiң сомаларын
Республикалық бюджет комиссиясының қарауына ұсынады.
Республикалық бюджет комиссиясы ағымдағы жылдың 1 мамырынан кешiктiрмей
көрсеткiштердi және республикалық бюджеттен қаржыландырылатын мемлекеттiк
мекемелердің республикалық бюджеттiк бағдарламалар (кiшi бағдарламалар)
бойынша ағымдағы қаржы жылының басындағы жағдай бойынша қалыптасқан
кредиторлық берешегiн жоспарланып отырған қаржы жылында өтеу көлемiн
қарайды және анықтайды.
Инвестициялық жобалар бойынша шығыстар лимиттерiн, сондай-ақ
республикалық бюджеттен қаржыландырылатын мемлекеттiк мекемелердiң
кредиторлық берешегiн жоспарланып отырған қаржы жылында өтеу көлемдерiн
қоспағанда, Республикалық бюджет комиссиясы анықтаған ағымдағы бюджеттiк
бағдарламалар мен бюджеттiк даму бағдарламалары үшiн республикалық бюджет
шығыстарының лимиттерiн үш жұмыс күнi iшiнде Қаржы министрлiгi
республикалық бюджеттiк бағдарламалардың әкiмшiлерiне жеткiзедi.
Экономикалық жоспарлау жөніндегі уәкілеттi орган ағымдағы жылы iске
асырылатын жобаларды ескере отырып, Республикалық бюджет комиссиясы
анықтаған инвестициялық жобалар бойынша шығыстар лимитi шегінде
инвестициялық жобаларды республикалық бюджеттен қаржыландыру тiзбесi мен
көлемдерiн қалыптастырады және ағымдағы жылдың 10 мамырына дейiн оларды
Республикалық бюджет комиссиясына енгiзедi.
Республикалық бюджет комиссиясы ағымдағы жылы iске асырылатын жобаларды,
алдағы үш жылдық кезеңге арналған инвестициялық жобаларды республикалық
бюджеттен қаржыландыру тiзбесi мен көлемдерiн қарайды және анықтайды,
оларды Қаржы министрлiгi ағымдағы жылдың 20 мамырына дейiн республикалық
бюджеттiк бағдарламалардың әкімшілерiне және облыстардың жергілікті
атқарушы органдарына жеткiзедi.
Бюджеттiк бағдарламаны орындау кезiнде қол жеткiзiлуi тиiс белгiлi бiр
түпкi нәтиже бағдарламаның мақсаты болып табылады. Бюджеттiк бағдарламаның
мақсаты айқын, нақтылы және қол жетiмдi болуы тиiс.
Бағдарламаның мақсаты жеке мiндеттерге бөлiнедi, яғни басты мақсат
бағдарламаны шешу жолдарын құрылымдау және бөлу жолымен неғұрлым жеке
бөлiнiп тәптiштеледi.
Бағдарламаның мiндеттерi бағдарламаның мақсатын көрсетедi және анық,
айқын, нақты әрi тексерiлетiн болуы тиiс.
Мiндеттер қойылған мақсаттарға жетудiң негізгi кезеңдерiн білдiруi тиiс;
Аудандар (қалалар) бюджеттерiнiң болжамды көрсеткiштерiн келiсу және
облыстық бюджеттiк бағдарламалар әкiмшiлерiнiң бюджеттiк өтiнiмдерiн
әзiрлеу:
1. Аудандардың (қалалардың) жергiлiктi атқарушы органдары ағымдағы
жылдың 20 сәуiрiне дейiнгi мерзiмде Бiрыңғай бюджеттiк жiктеме кiрiстерiнiң
жiктемесi бойынша алдағы үш жылдық кезеңге арналған аудандардың
(қалалардың) бюджеттерiне түсетiн түсiмдердiң болжамын облыстың жергiлiктi
уәкiлеттi органының келiсуiне ұсынады.
Аудандардың (қалалардың) бюджеттерiне түсетiн түсiмдердiң болжамын
негiздеу үшiн аудандардың (қалалардың) жергiлiктi атқарушы органдары
қажеттi есептеулердi ұсынады.
2. Облыстық бюджеттiк бағдарламалар әкiмшiлерi Республиканың
индикативтiк жоспары, Облыстың индикативтiк жоспары, аумақтарды дамытудың
экономикалық және әлеуметтiк бағдарламалары, алдағы үш жылдық кезеңге
арналған облыстық бюджеттiң қаражатын жұмсаудың басым бағыттарының
негiзiнде, облыстың бюджет комиссиясы анықтаған облыстық бюджеттен
қаржыландырылатын мемлекеттiк мекемелердiң кредиторлық берешегiн өтеу
көлемдерiн ескере отырып, ағымдағы бюджеттiк бағдарламалар мен бюджеттiк
даму бағдарламалары үшiн шығыстардың лимиттерi, инвестициялық жобаларды
облыстық бюджеттен қаржыландыру тiзбесi мен көлемдерi шегiнде алдағы үш
жылдық кезеңге арналған бюджеттiк өтiнiмдердi Қаржы министрлiгi белгілеген
нысан бойынша жасайды және ағымдағы жылдың 15 мамырына дейiнгi мерзiмде
облыстың жергiлiктi уәкiлеттi органына ұсынады.
3. Облыстық бюджеттiк бағдарламаның әкiмшiсi әрбiр бюджеттік бағдарлама
бойынша паспорттардың тиiстi деректерiн және жобаларын қамтитын бюджеттік
өтінiмдердi жасайды.
4. Облыстың жергiлiктi уәкiлеттi органы мыналарды қарайды, бюджеттiк
өтiнiмдердi - олардың Республиканың индикативтiк жоспарына, облыстың
индикативтiк жоспарына, алдағы үш жылдық кезеңге арналған облыстық бюджет
қаражатын жұмсаудың басым бағыттарына, ағымдағы бюджеттiк бағдарламалар мен
бюджеттiк даму бағдарламалары үшiн жеткiзiлген шығыстардың лимиттерiне,
инвестициялық жобаларды облыстық бюджеттен қаржыландыру тізбесi мен
көлемдерiне, облыстық бюджеттен қаржыландырылатын мемлекеттiк мекемелердiң
кредиторлық берешегiн өтеу көлемдерiне, бюджеттік өтінiмдердi жасауға
белгіленген талаптарға сәйкестiгi, есептеулердiң дұрыстығы мен негiздiлiгi
мәнiнде.
Олар бойынша жергiлiктi уәкiлеттi органның қорытындысын қоса берумен
облыстық бюджеттiк бағдарламалар әкiмшiлерiнiң бюджеттiк өтінімдерi, сондай-
ақ ағымдағы жылғы бюджеттiк бағдарламаларды iске асырудағы нәтижелерi
туралы ақпарат ағымдағы жылдың 25 мамырынан бастап облыстың бюджеттiк
комиссиясының қарауына енгiзiледi.
Облыстық бюджеттік бағдарламалар әкiмшiлерiнiң бюджеттiк өтінiмдерi
бойынша жергiлiкті уәкілеттi орган қорытындысына нысанын облыстың
жергiлiктi уәкiлеттi органы айқындайды.
5. Облыстың бюджет комиссиясы облыстық бюджеттiк бағдарламалар
әкiмшілерiнiң бюджеттiк өтiнiмдерiн, облыстың жергілiкті уәкілетті
органының қорытындыларын қарайды және ағымдағы жылдың 15 маусымына дейiнгi
мерзiмде олар бойынша шешiм шығарады.
6. Облыстың жергiлiктi уәкiлеттi органы осы Ереженiң 5-тармағында
көрсетiлген облыстың бюджет комиссиясының шешiмдерiн ескере отырып,
ағымдағы жылдың 25 маусымына дейiнгi мерзiмде:
1) алдағы үш жылдық кезеңге арналған облыстық бюджеттiң мынадай болжамды
көрсеткiштерiн; ерекшелiктер бөлінісiнде облыстық бюджетке түсетiн
түсiмдердiң көлемдерiн; ағымдағы бюджеттiк бағдарламаларға және бюджеттiк
даму бағдарламаларына бөле отырып, бағдарламалардың (кiшi бағдарламалардың)
деңгейiнде облыстық бюджеттiк бағдарламалардың әкiмшiлерi бойынша, оның
iшiнде ағымдағы қаржы жылы iске асырылатын жобаларды ескере отырып,
инвестициялық жобалар бойынша облыстық бюджет шығыстарының көлемдерiн;
облыстық бюджет тапшылығының (профицитiнiң) мөлшерiн; тиiсті қаржы жылының
аяғындағы облыстың жергілiкті атқарушы органы борышының лимитiн; облыстың
жергiлiктi атқарушы органының борышын өтеуге және оған қызмет көрсетуге
арналған шығындардың көлемiн;
2) алдағы қаржы жылына арналған облыстық бюджеттiң мынадай болжамды
көрсеткіштерiн:
облыстық бюджеттен қаржыландырылатын мемлекеттiк мекемелердiң бюджеттiк
бағдарламалар (кiшi бағдарламалар) бойынша ағымдағы қаржы жылының басындағы
жағдай бойынша қалыптасқан кредиторлық берешегін жоспарланып отырған қаржы
жылында өтеу көлемiн;
жергілікті атқарушы органдар резервтерiнiң мөлшерiн;
жергiлiкті бюджеттен Қазақстан Республикасының Ұлттық қорына берiлетiн
ресми трансферттердiң сомасын;
секвестрлеуге жатпайтын жергiлiктi бюджеттiк бағдарламалардың тiзбесiн
облыстың бюджет комиссиясының қарауына енгiзедi.
7. Облыстық бюджеттiң болжамды көрсеткiштерiн ағымдағы жылдың 1
шiлдесiне дейiн облыстың бюджет комиссиясы анықтайды. Аудандар (қалалар)
бюджеттерiнiң болжамды көрсеткiштерi бойынша келiспеушiлiктердi ағымдағы
жылдың 1 шiлдесiне дейiн облыстың бюджет комиссиясы қарайды және оларды
реттеу жөнiнде шешiм қабылдайды.
Аудандардың (қалалардың) бюджеттерiн әзiрлеу, аудандар (қалалар)
бюджеттерiнiң жобаларын әзiрлеу үшiн негiзгi көрсеткiштер мен басымдықтарды
анықтау:
Ауданның (қаланың) жергiлiктi уәкілеттi органы Республиканың
индикативтiк жоспарының және облыстың индикативтік жоспары, аумақтарды
дамытудың экономикалық және әлеуметтiк бағдарламалары, сондай-ақ өткен жылы
анықталған үш жылдық кезеңге арналған аудан (қала) бюджетiнiң болжамды
көрсеткiштерiнiң негiзiнде осы Ереженiң 3-тармағында көрсетiлген нысан
бойынша жасалған алдағы үш жылдық кезеңге арналған аудан (қала) бюджетiнің
болжамды көрсеткiштерiн әзiрлейдi және ағымдағы жылдың 15 сәуiрiне дейiнгi
мерзiмде оларды ауданның (қаланың) бюджет комиссиясының қарауына енгiзедi.
Аудан (қала) бюджетiнің болжамды көрсеткiштерiнiң негiзiнде ауданның
(қаланың) бюджет комиссиясы облыстың жергiлiктi уәкiлеттi органына келiсуге
ұсыну үшiн Бiрыңғай бюджеттiк жіктеме кірiстерiнiң жіктемесi бойынша алдағы
үш жылдық кезеңге арналған аудан (қала) бюджетiне түсетiн түсiмдердiң
болжамын қарайды және анықтайды.
Аудандардың (қалалардың) бюджеттерiнен қаржыландырылатын жергiлiктi
бюджеттік бағдарламалардың әкiмшiлерi (бұдан әрi - аудандық (қалалық)
бюджеттiк бағдарламалардың әкiмшiлерi) ағымдағы жылдың 1 сәуiрiне дейiнгi
мерзiмде ауданның (қаланың) жергiлiктi уәкiлеттi органына бюджеттік
бағдарламалардың паспорттарына сәйкес өткен жыл үшiн бюджеттiк
бағдарламалардың iске асырылуы туралы есептi және мыналар:
Облыстың индикативтiк жоспарының, аумақтарды дамытудың экономикалық және
салалық (секторалдық) бағдарламалары негiзiнде әзiрленген алдағы үш жылдық
кезеңге арналған аудан (қала) бюджетiнiң қаражатын жұмсаудың басым
бағыттарының тiзбесi бойынша;
Ауданның (қаланың) жергiлiктi уәкiлеттi органы ағымдағы жылдың 10
сәуiрiне дейiнгi мерзiмде ауданның (қаланың) бюджет комиссиясына осы
тармақта көрсетiлген ұсыныстарды енгiзедi.
Ауданның (қаланың) бюджет комиссиясы анықтаған аудандық (қалалық)
бюджеттің қаражатын жұмсаудың басым бағыттарын және алдағы қаржы жылында
секвестрлеуге жатпайтын жергiлiктi бюджеттiк бағдарламалардың тiзбесiн
ауданның (қаланың) жергiлiктi уәкiлеттi органы аудандық (қалалық) бюджеттiк
бағдарламалардың әкімшілеріне жеткiзедi.
Аудан (қала) бюджетiнiң қаражаты жұмсалуының басым бағыттарын, аудан
(қала) бюджетiне түсетiн түсiмдер болжамын ауданның (қаланың) жергiлiктi
уәкiлеттi органы ағымдағы жылдың 15 сәуiрiне дейiнгi мерзiмде:
1) аудан (қала) бюджетiнiң алдағы үш жылдық кезеңге арналған болжамды
көрсеткiштерiн:
аудан (қала) бюджетiне түсетiн түсiмдердi;
аудан (қала) бюджетiнiң тапшылығын (профицитiн);
аудандық (қалалық) бюджеттiк бағдарламалардың әкiмшiлерi бөлiнiсiнде
ағымдағы бюджеттік бағдарламалар мен бюджеттiк даму бағдарламалары үшiн,
оның iшiнде ағымдағы жылы iске асырылатын жобаларды ескере отырып,
инвестициялық жобалар бойынша шығыстардың лимитiн;
2) аудандық (қалалық) бюджеттен қаржыландырылатын мемлекеттiк
мекемелердiң әрбiр бюджеттiк бағдарлама (кiшi бағдарлама) бойынша ағымдағы
қаржы жылының басындағы жағдай бойынша қалыптасқан кредиторлық берешегiнiң
сомалары ауданның (қаланың) бюджет комиссиясының қарауына енгiзедi.
Ауданның (қаланың) бюджет комиссиясы ағымдағы жылдың 20 сәуiрiнен
кешiктiрмей осы тармақтың 1) тармақшасында көрсетiлген көрсеткiштердi және
аудандық (қалалық) бюджеттен қаржыландырылатын мемлекеттік мекемелердiң
бюджеттiк бағдарламалар (кiшi бағдарламалар) бойынша ағымдағы қаржы жылының
басындағы жағдай бойынша қалыптасқан кредиторлық берешегiн жоспарланып
отырған қаржы жылында өтеу көлемiн қарайды және анықтайды.
Инвестициялық жобалар бойынша шығыстардың лимиттерiн қоспағанда,
ауданның (қаланың) бюджет комиссиясы анықтаған ағымдағы бюджеттiк
бағдарламалар мен бюджеттiк даму бағдарламалары үшiн аудан (қала) бюджетi
шығыстарының лимиттерiн, сондай-ақ ауданның (қаланың) бюджетiнен
қаржыландырылатын мемлекеттік мекемелердiң кредиторлық берешегiн
жоспарланып отырған қаржы жылында өтеу көлемдерiн ауданның (қаланың)
жергiлiктi уәкiлеттi органы аудандық (қалалық) бюджеттiк бағдарламалардың
әкiмшілерiне үш жұмыс күнi iшiнде жеткізеді.
Ағымдағы жылы iске асырылатын жобаларды ескере отырып, инвестициялық
жобалар бойынша жергілiктi бюджет шығыстарының лимиттерiн ауданның
жергiлiктi уәкiлеттi органы ауданның (қаланың) экономикалық жоспарлау
жөнiндегi жергілiктi уәкілеттi органына үш жұмыс күнi iшiнде жеткiзедi.
Ауданның (қаланың) экономикалық жоспарлау жөнiндегi жергiлiктi уәкілетті
органы ағымдағы жылы iске асырылатын жобаларды ескере отырып, ауданның
(қаланың) бюджет комиссиясы анықтаған инвестициялық жобалар бойынша
шығыстар лимитi шегiнде инвестициялық жобаларды жергiлiктi бюджеттен
қаржыландыру тiзбесi мен көлемдерiн қалыптастырады және ағымдағы жылдың 1
мамырына дейiн оларды ауданның жергiлiктi уәкiлетті органына кейiннен ол
ауданның (қаланың) бюджет комиссиясына енгiзуi үшiн ұсынады.
Ауданның (қаланың) бюджет комиссиясы ағымдағы жылы iске асырылатын
жобаларды ескере отырып, алдағы үш жылдық кезеңге арналған инвестициялық
жобаларды аудан (қала) бюджетi қаражатынан қаржыландыру тізбесі мен
көлемдерiн анықтайды, оларды ауданның (қаланың) жергiлiктi уәкiлеттi органы
ағымдағы жылдың 5 мамырына дейiнгi мерзiмде аудандық (қалалық) бюджеттiк
бағдарламалардың әкiмшiлерiне жеткiзедi.
Аудандық (қалалық) бюджеттiк бағдарламалар әкiмшiлерiнiң бюджеттiк
өтiнiмдерiн әзiрлеу:
Аудандық (қалалық) бюджеттiк бағдарламалар әкiмшiлерi Республиканың
индикативтiк жоспары, Облыстың индикативтiк жоспары, аумақтарды дамытудың
экономикалық және әлеуметтік бағдарламалары, аудан (қала) бюджетi қаражатын
жұмсаудың басым бағыттары негізiнде, ауданның (қаланың) бюджет комиссиясы
анықтаған алдағы үш жылдық кезеңге арналған ауданның (қаланың) бюджетiнен
қаржыландырылатын мемлекеттiк мекемелердiң кредиторлық берешегiн өтеу
көлемдерiн ескере отырып, ағымдағы бюджеттік бағдарламалар мен бюджеттiк
даму бағдарламалары үшiн шығыстар лимиттерiнiң, инвестициялық жобаларды
ауданның (қаланың) бюджетiнен қаржыландыру тiзбесi мен көлемдерi шегiнде
алдағы үш жылдық кезеңге арналған бюджеттiк өтiнiмдердi Қаржы министрлiгi
белгiлеген нысан бойынша жасайды және ағымдағы жылдың 15 мамырына дейiнгi
мерзiмде ауданның (қаланың) жергiлiктi уәкiлеттi органына ұсынады.
Аудандық (қалалық) бюджеттiк бағдарламаның әкiмшiсi әрбiр бюджеттiк
бағдарлама бойынша паспорттардың тиiстi деректерiн және жобаларын қамтитын
бюджеттік өтінiмдердi жасайды.
Ауданның (қаланың) жергілiктi уәкiлеттi органы бюджеттiк өтінiмдердi
олардың Республиканың индикативтiк жоспарына, Облыстың индикативтiк
жоспарына, алдағы үш жылдық кезеңге арналған аудан (қала) бюджетi қаражатын
жұмсаудың басым бағыттарына, ағымдағы бюджеттiк бағдарламалар мен бюджеттiк
даму бағдарламалары үшiн жеткiзiлген шығыстардың лимиттерiне, инвестициялық
жобаларды ауданның (қаланың) бюджетiнен қаржыландыру тiзбесi мен
көлемдерiне, ауданның (қаланың) бюджетiнен қаржыландырылатын мемлекеттiк
мекемелердiң кредиторлық берешегiн өтеу көлемдерiне, бюджеттiк өтiнiмдердi
жасауға белгiленген талаптарға сәйкестiгі, есептеулердiң дұрыстығы мен
негізділігi мәнiнде қарайды.
Олар бойынша жергіліктi уәкiлеттi органның қорытындысын қоса берумен
аудандық (қалалық) бюджеттiк бағдарламалар әкiмшiлерiнiң бюджеттiк
өтiнiмдерi, сондай-ақ ағымдағы жылдың 1 маусымынан бастап өткен жылғы
бюджеттiк бағдарламаларды іске асырудың нәтижелерi туралы ақпарат ауданның
(қаланың) бюджеттiк комиссиясының қарауына енгiзiледi.
Аудандық (қалалық) бюджеттiк бағдарламалар әкiмшiлерiнiң бюджеттiк
өтінiмдерi бойынша жергiлiктi уәкiлеттi орган қорытындысының нысанын
ауданның (қаланың) жергiлiктi уәкiлеттi органы айқындайды.
Ауданның (қаланың) бюджет комиссиясы аудандық (қалалық) бюджеттік
бағдарламалар әкiмшiлерінің бюджеттiк өтiнiмдерiн, ауданның (қаланың)
жергiлiктi уәкiлеттi органының қорытындыларын қарайды және ағымдағы жылдың
20 маусымына дейiнгi мерзiмде олар бойынша шешiм шығарады.
Ауданның (қаланың) жергіліктi уәкілеттi органы ауданның (қаланың) бюджет
комиссиясының шешімдерін ескере отырып, ағымдағы жылдың 25 маусымына
дейiнгi мерзiмде ауданның (қаланың) бюджет комиссиясының қарауына мынадай
болжамдық көрсеткіштердi енгiзедi:
1) алдағы үш жылдық кезеңге арналған аудан (қала) бюджетiнiң:
аудан (қала) бюджетiне түсетiн түсiмдер көлемдерi ерекшелiктер
бөлінісiнде;
аудан (қала) бюджетi шығыстарының көлемдерi ағымдағы бюджеттiк
бағдарламалар мен бюджеттiк даму бағдарламаларына бөле отырып,
бағдарламалардың (кiшi бағдарламалардың) деңгейiнде аудандық (қалалық)
бюджеттiк бағдарламалардың әкiмшілерi бойынша, оның iшiнде инвестициялық
жобалар бойынша;
аудан (қала) бюджетi тапшылығының (профицитiнің) мөлшерi;
2) алдағы қаржы жылына арналған аудан (қала) бюджетінің;
аудандық (қалалық) бюджеттен қаржыландырылатын мемлекеттік мекемелердің
бюджеттiк бағдарламалар (кiшi бағдарламалар) бойынша ағымдағы қаржы жылының
басындағы жағдай бойынша қалыптасқан кредиторлық берешегiн жоспарланып
отырған қаржы жылында өтеу көлемi;
жергілiктi атқарушы органдар резервтерiнің мөлшерi;
жергiлiктi бюджеттi атқару процесiнде секвестрлеуге жатпайтын жергiлiктi
бюджеттiк бағдарламалар тiзбесi.
Аудан (қала) бюджетінің болжамды көрсеткiштерiн ағымдағы жылдың 1
шілдесiне дейiн ауданның (қаланың) бюджет комиссиясы анықтайды.
Аудан (қала) бюджетiнің жобасын мақұлдау:
1. Ауданның (қаланың) жергiлiктi уәкілеттi органы ауданның (қаланың)
бюджет комиссиясы анықтаған аудан (қала) бюджетiнің болжамды көрсеткiштерi
негiзiнде алдағы қаржы жылына арналған аудан (қала) бюджетi жобасының түпкi
нұсқасын жасайды және оны ағымдағы жылдың 10 шiлдесiне дейiнгі мерзiмде
ауданның (қаланың) бюджет комиссиясының қарауына енгiзедi.
Алдағы қаржы жылына арналған аудан (қала) бюджетi жобасының түпкi
нұсқасын ағымдағы жылдың 15 шiлдесiне дейiн ауданның (қаланың) бюджет
комиссиясы анықтайды.
2. Ауданның (қаланың) жергiлiктi уәкiлеттi органы ауданның (қаланың)
бюджет комиссиясы анықтаған алдағы қаржы жылына арналған аудан (қала)
бюджетi жобасының түпкi нұсқасының негiзiнде алдағы қаржы жылына арналған
ауданның (қаланың) бюджетi туралы мәслихат шешiмiнiң жобасын жасайды және
ауданның (қаланың) жергiлiктi атқарушы органына ұсынады.
Аудан (қала) бюджетiнiң жобасымен бiр уақытта ауданның (қаланың)
жергiлiктi уәкiлетті органы алдағы үш жылдық кезеңге арналған аудан (қала)
бюджетiнiң болжамды көрсеткiштерiн ауданның (қаланың) жергiлiктi атқарушы
органына ұсынады.
3. Ауданның (қаланың) жергiлiктi атқарушы органы аудан (қала) бюджетiнiң
жобасын мақұлдағаннан кейiн ауданның (қаланың) жергiлiктi уәкiлеттi органы
ағымдағы жылдың 25 шiлдесiнен кешiктiрмей аудан (қала) бюджетiнiң болжамын
облыстың жергiлiктi уәкiлетті органына ұсынады.
4. Аудандардың (қалалардың) жергiлiктi атқарушы органдары облыстық
бюджет бекiтiлгеннен кейiн екi апта мерзiмде аудан (қала) бюджеттерiнiң
бұрын жасалған болжамды көрсеткiштерiн нақтылайды және аудан (қала)
бюджетiнiң жобасын тиiстi мәслихаттың бекiтуiне енгiзедi, ол екi апта
мерзiмнен кешiктiрмей бюджеттi бекiту туралы шешiм қабылдайды.
5. Облыстардың жергiлiктi атқарушы органдары аудандық мәслихаттар
бюджетті бекiту туралы шешiм қабылдағаннан кейiн бiр апта мерзiмде
Қазақстан Республикасының бюджеттік жоспарлау жөнiндегi уәкiлеттi органы
бекiтiлген жергiлiктi бюджеттердiң негiзiнде облыстық (қалалық) бюджет және
облыс бюджетi туралы жинақталған деректердi ұсынады.
Қазақстан Республикасының Үкіметі бекітетін Қазақстан Республикасының
әлеуметтік-экономикалық дамуының орта мерзімді жоспары (бұдан әрі –
Республиканың орта мерзімді жоспары), жергілікті өкілді орган бекітетін
Өңірдің әлеуметтік-экономикалық дамуының орта мерзімді жоспары (бұдан әрі -
Өңірдің орта мерзімді жоспары), жергілікті атқарушы орган бекітетін тиісті
әкімшілік-аумақтық бірліктің алдағы үш жылдық кезеңге арналған Орта
мерзімді фискалдық саясаты (бұдан әрі - орта мерзімді фискалдық саясат),
мемлекеттік, салалық (секторалдық), өңірлік бағдарламалар, Қазақстан
Республикасы Президентiнiң Қазақстан халқына елдегі ахуал және
Республиканың ішкі және сыртқы саясатының негізгі бағыттары туралы жыл
сайынғы жолдауы, өткен және ағымдағы қаржы жылдарында жергілікті
бюджеттерді атқарудың нәтижелері, жергілікті бюджеттік бағдарламаларды
атқару тиімділігін бағалаулар алдағы қаржы жылына арналған жергілікті
бюджеттердің жобаларын әзірлеудің негізі болып табылады.
Жергілікті бюджеттердің жобаларын әзірлеу процесі мынадай кезеңдерді
қамтиды:
1) алдағы қаржы жылына арналған түсімдердің болжамды көрсеткіштерін
айқындау;
2) ағымдағы бюджеттік бағдарламалар мен бюджеттік даму бағдарламаларына
арналған шығыстардың лимиттерін айқындау;
3) жергілікті бюджеттік бағдарламалар әкімшілерінің бюджеттік
өтінімдерді жасауы;
4) жергілікті бюджеттік бағдарламалар әкімшілерінің бюджеттік
өтінімдерін қарау;
5) мәслихаттың тиісті қаржы жылына арналған жергілікті бюджет туралы
шешімінің жобасын әзірлеу.
Ағымдағы бюджеттік бағдарламалар үшін бюджет шығыстарының лимиттерін
есептеу кезінде:
1) үш жылдық кезеңге белгіленген облыстық бюджеттен аудандардың
(облыстық маңызы бар қалалардың) бюджеттеріне берілетін бюджеттік
субвенциялардың көлемі мен республикалық бюджетке алынатын бюджеттік
алулардың көлемдерін қоса алғанда, облыстық бюджет, республикалық маңызы
бар қала, астана бюджеті кірістерінің көлемінен аспауы тиіс ағымдағы
бюджеттік бағдарламаларға арналған шығындардың жалпы көлемі;
2) бекітілген заттай нормалар;
3) ағымдағы қаржы жылының ағымдағы бюджеттік бағдарламаларының көлемі;
4) бюджеттік шығыстарды ұлғайту немесе азайту жөнінде Орта мерзімді
фискалдық саясатта көрсетілген бағыттар;
5) ағымдағы қаржы жылында аяқталатын ағымдағы бюджеттік бағдарламаларды
алып тастау қажеттігі;
Ағымдағы бюджеттік бағдарламалар үшін бюджет шығыстарының лимиттері
облыстық бюджеттік бағдарламалардың, республикалық маңызы бар қаланың,
астананың бюджеттік бағдарламаларының әрбір әкімшісі (бұдан әрі – бюджеттік
бағдарламалардың әкімшілері) үшін айқындалады. Жалпы лимиттерден
шығыстардың жекелеген түрлерін бөліп көрсетуге болады.
Бюджеттік даму бағдарламалары үшін шығыстардың лимиттері бюджеттік
бағдарламалардың әкімшілері арасында ажыратылмай, тұтас айқындалады.
Бюджеттік даму бағдарламалары үшін шығыстар лимиттерінің көлемі облыстық
бюджет, республикалық маңызы бар қаланың, астананың бюджеті шығыстарының
жалпы болжамды көлемі мен ағымдағы бюджеттік бағдарламалар үшін шығыстар
лимиттерінің жалпы көлемі арасындағы айырмашылық ретінде есептеледі.
Бюджет комиссиясы ағымдағы қаржы жылының 5 шілдесіне дейінгі мерзімде
ағымдағы бюджеттік бағдарламаларға және бюджеттік даму бағдарламаларына
арналған шығыстардың лимиттерін қарайды және мақұлдайды.
Бюджет комиссиясы мақұлдаған ағымдағы бюджеттік бағдарламалар үшін
облыстық бюджет, республикалық маңызы бар қаланың, астананың бюджеті
шығыстарының лимиттерін бюджеттік жоспарлау жөніндегі жергілікті уәкілетті
орган 3 жұмыс күні ішінде бюджеттік бағдарламалардың әкімшілеріне, ал
бюджеттік даму бағдарламалары үшін бюджет шығыстардың лимиттерін
бюджеттік инвестициялық жобаларды (бағдарламаларды) іріктеу үшін облыстың,
республикалық маңызы бар қаланың, астананың экономикалық жоспарлау
жөніндегі жергілікті уәкілетті органына жеткізеді.
Облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың экономикалық
жоспарлау жөніндегі жергілікті уәкілетті органы бюджеттік бағдарламалар
әкімшілерінің бюджеттік инвестициялық жобалар (бағдарламалар) жөніндегі
өтінімдерін қарау нәтижелері, заңды тұлғалардың жарғылық капиталын
қалыптастыруға және ұлғайтуға қатысу арқылы жүзеге асырылатын бюджеттік
инвестициялардың қаржы-экономикалық негіздемелері негізінде және бюджет
комиссиясы мақұлдаған бюджеттік даму бағдарламаларына арналған бюджет
шығыстардың лимиттері шегінде:
1) ағымдағы жылы мемлекеттік, салалық (секторалдық), өңірлік
бағдарламалар бөлінісінде іске асырылатын бюджеттік инвестициялық жобалар
(бағдарламалар) ескеріле отыра, басымды бюджеттік инвестициялық жобалар
(бағдарламалар) тізбесін;
2) заңды тұлғалардың жарғылық капиталын қалыптастыруға және ұлғайтуға
қатысу арқылы жүзеге асырылатын бюджеттік инвестициялар жөніндегі
ұсыныстарды қалыптастырады және ағымдағы жылдың 15 шілдесіне дейін бюджет
комиссиясының қарауына енгізеді.
Бюджет комиссиясы тізбе мен ұсыныстарды қарайды, оларды қаржыландыру
көзі мен тетігін және оларды іске асыруға жауапты болатын бюджеттік
бағдарламалардың әкімшілерін айқындайды.
Бюджет комиссиясы мақұлдаған басымды бюджеттік инвестициялық жобалар
(бағдарламалар) мен заңды тұлғалардың жарғылық ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz
Реферат
Курстық жұмыс
Диплом
Материал
Диссертация
Практика
Презентация
Сабақ жоспары
Мақал-мәтелдер
1‑10 бет
11‑20 бет
21‑30 бет
31‑60 бет
61+ бет
Негізгі
Бет саны
Қосымша
Іздеу
Ештеңе табылмады :(
Соңғы қаралған жұмыстар
Қаралған жұмыстар табылмады
Тапсырыс
Антиплагиат
Қаралған жұмыстар
kz