Турбо паскальда екі өлшемді массивтерді ұйымдастыру технологиясы

Мазмұны

1. Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 2

1.1.Турбо Паскаль туралы түсінік ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...2
1.2.ТП жүйесінің ерекшеліктері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..2
1.3.ТП.да жұмыс істеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3

2. Негізгі бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .4
2.1. ТП.ғы типтердің жіктелуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..4
2.2. Массив ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .4
2.3. Массив элементтері үшін жазылатын өрнектер ... ... ... ... ... ... ... .8
2.4. Массивтерге мысал есептер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...9
2.5. Екі өлшемді массивті сипаттау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 10
2.6. Екі өлшемді массивті енгізу және шығару ... ... ... ... ... ... ... ... ... 12
2.7. Екі өлшемді массивтерге мысал есептері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...13

Есеп 1 ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 14
а) есептің берілгені ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..14
ә) есептің алгоритімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...14
б) программа бөлімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 15
в)программа нәтитжесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..16
Есеп 2 ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 17
а) есептің берілгені ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..17
ә)есептің алгоритімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 17
б) программа бөлімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 18
в)программа нәтитжесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...19

3. Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...20

4. Қолданылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .21

Кіріспе

Өрнектерді өңдеуде дәстүрлі Паскаль, Бейсик программалау тілдері жиі пайдаланылады.Қазіргі кезде кеңінен қолданылатын программалау жүйесінің бірі – Turbo Pascal. Turbo Pascal - жоғарғы деңгейлі программалау жүйесі.Оның тұңғыш нұсқасын 1970 жылы швейцария физигі Никлаус Вирт ұсынған.Автор тілді алғашқы арифметикалық есептеу машинасын жасаған французды ұлы ғалымы Блез Паскальдің құрметіне Паскаль деп атап,тіл атуын үнемі бас әріппен жазылуын сұраған.Кейіннен тілді көптеген нұсқалары жарық көрді.Солардың ішінде, 1983 жылы Борланд корпорациясының қызметкері Андерсон Хейлсбергтің қосқан үлесі өте зор болды.Оның жетекшілігімен құрылған программа үлгісі – Турбо Паскаль програмалаушыларының арасында үлкен сұранысқа ие. Андерсон Хейлсбергті жасаған нұсқасы СР / М операциялық жүйесіне негізделген. Турбо Паскаль-дің жоғарғы деңгейлі логикалық құрылымы әр түрлі есептерді дәл шешуге көмегін тигізеді.
Turbo Pascal жүесінде қарапайым есептерді шешудің программасынан бастап, күрделі мәліметтер қорын құрудың сан қырлы жұмыстары жүргізіледі.Қарапайым тіл құралымының ережелері мен арифметикалық өрнектердің Паскаль тілінде жазылуы өте жеңіл.Паскаль тілі өзінің қарапайымдылығының және тиімділігінің арқасында дүние жүзіне өте тез таралды.Паскаль тілінде жазылған программаның дұрыстығы компьютерде жеңіл тексеріледі жіберілген қате тез түзетіледі.Қазіргі кезде Паскаль тілі кез келген күрделі есептерді шығара алатын, кең таралған стандартты оқып үйрену тіліне айналды.
Паскальді көп пайдаланылатын Турбо Паскаль нұсқасының басқа жоғары деңгейлі программалау тілдері сияқты, Паскальдің өз алфавиті, синтаксисі, семантикасы (яғни, жазу түсіндірмелерінің ережесі) бар.Алфавит - программада пайдаланылатын түрлі символдар (әріптер, сандар, табалар), синтаксис – машинаның іс-әрекеттерін анықтайтын нұсқауларды, функцияларды, деректер мен өрнектерді жазу ережелері.
Турбо Паскаль ерекшеліктері:

 бірнеше терезелірді пайдалануға болады;
 меню жүйесі бар,сұхбат терезелері бар, тышқанмен жұмыс істеу мүмкіндігі бар;
 Көп файлдық экрандық редактор бар.Ол 1 Мбайт файлдарымен жұмыс істей алады;
 Экранды толық тазартып, қайта қалпына келтіруге болады;
 Жеке терезелер арасында өзара ақпарат алмасу әрекетін орындауғка және ақпараттық кәмек жүйесінен мәліметтер алуға болады.





Турба Паскальда жұмысты орындау үшін:
1) Тілдің алфавиті – ол программаны элементтерін құруда қолдануға болатын символдар жиынынан тұрады.Оған әріптер, цифрлар, арнайы белгілер кіреді.
2) Тілді қарапайым объектілері – бұл сан, идентификатор, тұрақтылар, айнымалы, функция, өрнек ұғымдары кіреді.
3) Программа құрылымы – Турбо Паскаль тілінде программа жазу үшін программалаушы оны жазу ережелерін жақсы білу қажет.Программа белгілі-бір программалау тіліні синтаксистік ережелеріне сәкес жазылған нұсқаулар тізбегі.Паскаль тіліндегі программа жеке-жеке жолдардан тұрады.
 Кез келген программаның алғашқы жолы Program сөзінен басталады.Ол оны атауын білдіреді.
 Сипаттау бөлімі – ол бірнеше бөліктерден тұрады, бірақ программа күрделілігіне байланысты көбінесе ол 1 не 2 ғана бөліктен тұруы мүмкін.
 Программаның соңғы бөлімі, негізгі бөлімі операторлар бөлімі д.а.Ол
Begin түйінді сөзінен басталып, барлық атқарылатын операторлар тізбегі жеке жолдарға жазылып біткен соң, End түйінді сөзімен аяқталады.
Турбо Паскаль тіліндегі программа жалпы мына түрде жазылады:

Программа тақырыбы;
Сипаттау бөлімі;
Begin;
Орындалатын бөлім;
End;
4) Мәліметтер типі – Паскальдағы мәліметтер, шамалар мәндері белгілі-бір типтерге жатуы тиіс.Мәліметтердің типі дегеніміз – олардың қабылдай алатын мәндерінің және олармен орындауға болатын амалдардың жиынын атайды, яғни тип деген шамалардың қабылдайтын мәндеріне берілетін сипаттама.
5) Стандартты функциялар – Паскаль тілінде алдын ала программалары жасалып стандартты модульге жинақталып қойылған, қажет кезінде пайдалануға болатын объектілер бар.Соларды бірі стандартты функциялар болып табылады.
 Арифметикалық функциялар: Бұл ф-ябүтін және нақты функцияларды пайдаланылады.
 Типтерді өзгерту функциялары : Ол шамаларды типтерін өзгерту үшін пайдаланылады.Мысалы, нақты санды бүтін санға, цифрлар түрінде берілген символдар тізбегін бүтін санға және т.с.с аударады.
 Реттелген типтегі шамаларға пайдаланылатын функциялар: Бұл ф-я реттелген типтегі шамалар үшін пайдалынылады.Мысалы, элементтің алдындағы не соңындағы элементті анықтау және т.с.с.

Қолданылған әдебиеттер:

1. Кеңесбаев М.С.,Салғараева Г.И. «Программалау тілдері»
2. Б. Бөрібаев, Б. Нақысбеков, Т. Мадиярова
«Информатика және есептеуіш техника негіздері»
3. Ж.Қ. Масанов, Б.А. Бельгибаев, А.С. Бижанова, Қ.Қ. Мақұлов
«Турбо Паскаль»
4. О.Камардинов «Информатика»
5. Фаронов В.В. «Турбо Паскаль»
6. А. Хамметов, Б. Құтқожина «Турбо Паскаль»