Негзгі құрлдардың есебі мен ішкі аудитін ұйымдастыру және оларды жетілдіру жолдары

Кiріспе

Қазіргі таңда кез келген кәсіпорынды басқару жүйесінде бухгалтерлік есеп маңызды роль атқарады. Ол кәсіпорынның қаржылық жағдайын сипаттап және басқарушылық шешімді қабылдау үшін негіз бола отырып, тұтынуды, айналысты және басқа да өндіріс процесін шынайы көрсетіп береді. Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есебі бухгалтерлік есеп стандарттарына және субъектілердің қаржылық-шаруашылық қызметіндегі бухгалтерлік есеп шоттарының жоспарында бекітілген жалпы қағидалары мен ережелерінің негізінде құрылды және ол бүкіл алынған ақпараттарды пайдаланушылардың талабына, қызметтің құрылымына, ұйымның нысанына, айрықша ерекшелігіне есептің сәйкес келуін қамтамасыз етеді.

Нарықтық шаруашылық жағдайындағы бухгалтерлік есепті реттеу заңнамалық, атқарушылық және бақылаушылық жүйесін мемлекеттік құқықтық мүмкіншілікті мекемелер тарапынан және қоғамдық ұйымдар тарапынан жүзеге асырылатын, әлеуметтік-экономикалық жүйелерді әр түрлі өзгерістерге қалыптастыруға арналған шараларды қамтитынын сипаттайды.

Бухгалтерлік есепті жетілдіруде басты мақсат экономикалық және әлеуметтік тұрақтылық болып табылады. Нарықтық экономика жағдайында ол келесі мәселелерді шешеді:

• экономикалық өсуді ынталандыру; кәсіпорын жұмысын тиімді қамтамасыз етуді жүзеге асыру; аймақтық және салалық құрылымдардың қарқынды дамуын қолдау;

Бухгалтерлік есептің негізгі түрлері, бағыттары экономикалық және әлеуметтік мәселелердің табиғатымен және маңыздылығымен анықталады.

Бухгалтерлік есеп - ол өз экономикалық өміріне мемлекеттің араласу түрінің бірі болып табылады. Яғни, ол шектеулі ресурстарды тиімді бөліп және теңдіктерді қамтамасыз ете отырып, қазіргі уақыттағы басқарудағы экономиканы реттеу жүйесінің құрамдас бөлігі болып келеді. Экономиканың қай саласында болмасын шаруашылық субъектiлер мен еңбек ұйымдарын шикiзат пен материалдарды ұқыпты жұмсауға, өндiрiс қалдықтарын азайтуға, ысырапты жоюға, өзiнiң өндiрген, шығарған өнiмдерiн халықаралық рынокқа бәсекелестiкке, салыстырмалылыққа жеткiзуге, өндiрiсiн ұлғайтуға, өндiрген өнiмнiң өзiндiк құнын төмендетуге, қоршаған ортаны сақтауға және оған зиян келтiрмеуге мүдделi. Бұл орайда шаруашылық субъектiнiң материалдық құндылықтарын, ақша қаражаттарын сондай-ақ басқа да ресурстарын тиiмсiз жұмсауға қарсы күресте бухгалтерлiк есептiң маңызы мен мәнiн айрықша атап өтуге болады. Жоғарыда айтылғандарды дұрыс жүргiзу үшiн кәсiпорындардағы еңбек құралдарының атқаратын рөлi ерекше. Қазіргі таңда негізгі өндірістік қорлардың жағдайы мен оларды тиімді пайдалану кәсіпорынның шаруашылық қызметінің соңғы нәтижесіне тікелей әсер етеді. Кәсіпорында негізгі құралдар мен өндірістік қуатын ұтымды пайдалануды ұйымдастыру барлық технико-экономикалық көрсеткіштердің оң нәтижесін көрсетеді. Соның ішінде өнім көлемінің өсуіне, өзіндік құнның төмендеуіне, дайындаудың еңбек сыйымдылығына, табыстау және өндіріс рентабелділігінің өсуіне ықпал жасайды.

Кәсіпорында негізгі құралдарды қалыптастыруда ұтымды саясат жүргізудің маңызы зор. Ол ең алдымен кәсіпорында шығарылатын тауарларға нарықтық талаптарды және негізгі өндірістік қорлардың салалық ерекшеліктерін ескеру негізінде жүргізілуі тиіс. Кейінгі кезде еліміздегі өнеркәсіптегі негізгі құралдардың жағдайына ерекше мән берілуде. Өйткені, оларды пайдалану деңгейі өнеркәсіптің және жалпы халық шаруашылығының даму жағдайына айарлықтай әсер етеді. Мұнымен қай кезде де кәсіпорындарда негізгі өндірістік құралдарды тиімді пайдалану мәселесіне үнемі назар аударылатыны түсіндіріледі. Жаңа үлгiдегi сапалы және өнiмдiлiгi жоғары еңбек құралдары болмайынша кәсiпорынның айтарлықтай жетiстiкке жетуi мүмкiн емес.

Отандық өнеркәсіптің тұрақты дамуына әсер ететін кедергілердің біріне өнеркәсіптегі техника сапасының төмен деңгейі болып отыр. Негізгі капиталдың моральдық және табиғи тозуға ұшырауы, кәсіпорындардағы өндірістің ескі құрал-жабдықтармен жұмыс істеуі импорттың аналогтармен бәсекеге түсе алмайтын сапасы төмен өнім өндіруге әкеп соқтырады. Өнімге сұраныстың аздығынан өндірістік қуат та толық жүктелмейді.

Қазіргі кезде қолданылатын техниканың ішінде де моралдық және табиғи тозығы жеткен құрал-жабдықтардың үлесі көп деп айтуға болады. Тоқтап тұрған құрал-жабдықтарды іске қосу шараларын ұйымдастыру әлеуеті төмен болып отыр. Жалпы моральды және табиғи тозығы жеткен өндірістік аппарат басым. Өндірістегі құрал-жабдықтардың орташа жасы 20 жылдан астам.

Бұндай капиталды ұзақ уақыт сақтау еліміздің өндірістік аппаратының әрі қарай ескіруіне әкеп соқтырады, экономиканың жоғарғы қарқынмен ішкі дамуына және сыртқы нарықта бәсекеге қабілетті жоғары өнім өндіруге мүмкіндік бермейді. Еліміздің техникалық артта қалуы күшейе түседі және ол жыл өткен сайын жинақталған ғылыми техникалық әлеуеттің толық жойылуына әкеледі.

Демек, негізгі құралдарды жаңарту бүгінгі күннің өзекті мәселесі болып отыр. Оларды өз уақытысында ауыстыру, техникамен жарақтандыру, модернизациялау, реконструкциялау үрдістерін жеделдету үшін инвестициялық және инновациялық ресурстардың қажеттілігі туындайды. өнеркәсіп кәсіпорындарында жаңа техникаға қажеттіліктің өсуі, әсіресе машина жасау өнеркәсібі өнімдерін сатып алуға инвестиция жеткіліксіз. Кәсіпорынның техникалық базасының төмендігінен және инвестицияняң тартымды болмауынан соңғы жылдары өнеркәсіптің өңдеу секторында инвестиция белседілігі бәсең болып келді.

Сондықтан да ''Негiзгi құралдардың есебi мен ішкі аудитін ұйымдастыру және оларды жетілдіру жолдары'' тақырыбы бүгiнгi күнi актуалды тақырып болып табылады. Сол себептен жоғарыда аталған тақырып диплом жұмысын жазу үшiн таңдап алынды.

Негізгі құралдар есебі Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп жөніндегі қаулысымен бекітілген 2-ҰҚЕС-ның 16 - «Негізгі құралдар есебі» бухгалтерлік есеп стандартына сәйкес іске асырылады.

Мақсаттық белгілеуіне және орындалатын іс-қызмет аясына байланысты, сонымен қатар Қазақстан Республикасы Ұлттық бухгалтерлік есеп бойынша қаулысымен бекітілген қаржы-шаруашылық қызметтің бухгалтерлік есебі шоттарының Бас жоспарына сәйкес негізгі құралдар топтар бойынша мақсатты белгілеу мен орындалатын іс-қызмет аясына байланысты жіктеледі.

Диплом жұмысының мақсаты: ұйымда негізгі құралдардың құрылымын, өзгерісін және жағдайын, олардың есебін білуге ерекше көңіл бөлінеді. Себебі, бұлар қоғамның ұзақ мерзімді активінің үлес салмағының көп бөлігін алады.

Негізгі құралдар кез-келген өндірістің маңызды факторларының бірі болып табылады. Олардың жағдайы мен тиімді пайдалануы қоғамның шаруашылық қызметінің нәтижелеріне тікелей әсер етеді.

Осы мақсатқа байланысты мынадай міндеттер қойылады:

• Негізгі құралдарды жіктеп бағалау;
• Негізгі құралдар қозғалысының есебін жүргізу;
• Негізгі құралдардың амортизациясын есептеу;
• Негізгі құралдарды түгендеу;
• Негізгі құралдардың аудитін жүргізу
• Негізгі құралдардың техникалық жағдайы мен тиімді пайдалану көрсеткіштерін талдау;

Алға қойылған міндеттерді шешу үшін «Нуржан и К»ЖШС-ң 2011-2012 жылдардағы есеп мәліметтері, сондай - ақ Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп саласындағы нормативтік - құқықтық ақпараттары, арнайы әдебиеттер пайдаланылды.

Диплом жұмысының құрылымы: кіріспеден, үш тараудан және қорытындылар мен ұсыныстардан, қолданылған әдебиеттерден тұрады.

Дипломдық жұмыстың бірінші бөлімі дипломдық жұмысты жазуда база ретінде пайдаланылатын «Нуржан и К»ЖШС-ң қызметін толықтай көрсету, оның экономикалық жағдайын сипаттайтын барлық технико-экономикалық көрсеткіштеріне талдау жүргізіледі. Кәсіпорынның 2 жылдық мәліметтерін пайдаланып олардың абсолютті өзгеруін, көрсеткіштердің өсу темпін, оларды тиімді пайдалануын және басқалар қарастырылады.

Дипломдық жұмыстың екінші бөлімінде негізгі құралдардың бухгалтерлік есебінің есебінің ерекшеліктері, яғни негізгі құралдар нені көрсетеді, негізгі құралдардың классификациясы, құрамы және құрылымы зерттеледі. Қазіргі жағдайға негізгі құралдардың мағынасы және мақсаттары келтірілген. Негізгі қорлардың амортизациясы оның жәй-жәй қалпына келу процесі ретінде зерттеледі. Кәсіпорынның негізгі қорларының әр түрлі бағалануы қарастырылады.

Үшінші бөлімде негізгі құралдарға аудит жүргізу мен олардың тиімді пайдалану көрсеткіштерінің талдауы қарастырылады.

1 Бухгалтерлік есепті ұйымдастырудың қазіргі кездегі жағдайы және кәсіпорынның шаруашылық қызметінің тиімділігін талдау

1. 1 Бәсекеге қабілеттік жағдайында өндірісті ұйымдастыру және оның келешектегі даму жолдары

«Нуржан и К»Жауапкершiлiгi шектеулi серiктестiгі 2004 жылдың 18 ақпанынан бастап өз жұмысын атқарып келеді. (Қазақстан Республикасының Әдiлет министрлiгiнде тiркелген) . Меншiктiң түрi - жеке меншік. Кәсіпорынның ресми атауы «Нуржан и К»деп аталады.

Кәсіпорын толық шаруашылық есеп міндеттерін, өзін-өзі қаржыландыру және өзін-өзі өтеу арқылы жүзеге асады. Компанияның қазіргі кездегі тұрған жерi: Тараз қаласы Қойкелдi, Қолбасшы көшесі 177. Жарғылық капиталға салымның үлесi - 100%. Бұл кәсіпорын бәсекеге қабілетті кәсіпорындардың қатарына жатады.

«Нуржан и К»ЖШС-гі жұмыстың негiзгi түрлеріне мыналарды айтып кетуге болады:

• үнемдейтiн тәсiлдемелер, пайдаланулар;
• әзiрлеу, жоспарлау;
• жобалау;
• Жамбыл облысының мекемелеріне, ұйымдарға, коммуналдық-тұрмыстық кәсіпорындарға газ торабын енгізу;
• қондыру, тексерiс, қызмет көрсету жобалау және есептеудiң құралдарын жөндеу;
• газбен жабдықтау, пайдаланылатын өлшеуiш құрылғысымен және басқалары жатады.

Кәсіпорын өзінің жұмысын келесi құжаттардың негiзінде және нормативтiк актiлер арқылы жүзеге асырады: кәсіпорынның жарғысы, Қазақстан Республикасының азаматтық кодексі; 22. 04. 1998 жыл, №220-1 (өзгерiс пен толықтыруларды есептеумен) « серiктестiктер туралы шектелген және қосымша жауапкершiлiкпен» Қазақстан Республикасының заңы; басқа заңдар, нормативтiк актiлер, нұсқау және ол бойымен Қазақстан Республикасының ұйымдары қаржы-шаруашылық қызмет регламент белгiлейтiн әдiстемелiк ұсыныстар.

Кәсіпорын басқа да кәсіпорындармен жұмыс атқарып, келісім-шарттарға отырады.

Кәсіпорын өз жұмыстарын тек қала ішінде ғана орындап қоймай, сонымен қатар басқа да аудандарда жұмыстарын атқарды. Яғни ол аудандарға: Лугавой ауданы, Жуалы ауданы, Қордай аудандарында газ құбырлары мен монтаж жұмыстары бойынша қызметтер жасалды. Кәсіпорын қызметінің қаржылық нәтижелері жылдық бухгалтерлік есебі негізінде анықталып, қаржылық есеп берулері жыл сайын жасалынады және кәсіпорынның кірісі мен шығыстары теңгелік немесе шетелдік валютада көрсетіліп отырады.

Кәсіпорын қызметін басқару үшін экономикалық көрсеткіштер жүйесін пайдаланады, ол бойынша өз жұмысын жоспарлайды, есеп пен есеп беруді ұйымдастырады, баға және жұмысқа ынталандыру жүзеге асырылады.

Кәсіпорынның қаржы жағдайы әлсіз және өмір сүру нарықтық экономика жағдайындағы кәсіпорынның сенімді болуын, тұрақтылығын және келешегі барлығын куәландырылуы тиіс.

Қаржы жағдайы кәсіпорынның белгілі бір кезеңдегі қаржылық тұрақтылығын және оның өз шаруашылық қызметін үздіксіз жүргізуі мен өзінің қарыз міндеттемелерін уақытылы өтеуі үшін қаржы ресурстарымен қамтамасыз етілуін көрсетеді.

Талдау бізге кәсіпорынның шаруашылық және қаржылық қызметін болжамдап, баға беру үшін қажет.

Келесі кестеде «Нуржан и К»ЖШС-ң № 2-нысан «Кірістер мен шығындар туралы есеп», 2-ШК Шағын кәсіпорын қызметі туралы есептіліктің мәліметтерін қоладана отырып мәліметтерін қолдана отырып, кәсіпорынының 2011-2012 ж. ж. негізгі қаржы-экономикалық көрсеткіштерін талдаймыз.

1. 2 Кәсіпорын ресурстарының интенсивті және тиімді пайдалануын талдау және оларды бағалау

Кәсіпорынның қаржы-шаруашылық жағдайын талдау, дамуындағы тенденцияларды анықтау, оның қаржылық есеп беруінің көрсеткіштерін зерттеуге негізделеді. Бухгалтерлік есептің жағдайы көп кезде кәсіпорынның қаржы-шаруашылық қызметін талдаудың сапасын анықтайды. Осыған орай, бұл проблеманың екі аспектісін ерекше айтуға болады:

Біріншіден, бухгалтерлік есептің әдістемелік базасының жағдайы;

Екіншіден, нақты кәсіпорындағы бухгалтерлік есеп жағдайы.

Қазіргі уақытта болып жатқан нарықтық қатынастар кәсіпорындардың шаруашылықты жүргізуші субъект ретінде құқық жағдайларын едәуір нығайтып, олардың көптеген өндірістік және қаржылық мәселелерді өз бетінше шешуіне мол мүмкіншілік ашты.

Нарық жағдайында кәсіпорынның өміршеңдігінің кепілі мен жай-күйінің орнықтылығының негізі оның қаржы тұрақтылығы болып табылады. Ол ақша қаражатын еркін орын алмастыра отырып қолданып, тиімді пайдалану жолымен өнімді өндіру және сатудың үздіксіз процесін қамтамасыз ете алатын өзінің қаржы ресурстары жағдайын көрсетеді.

Кәсіпорынның қаржы тұрақтылығын бағалау, объективті, ғылыми негізделген және үйлесімді басқару, өндірістік, әсіресе қаржылық шешімдер қабылдау үшін оның қаржылық жағдайын талдау керек. Тек терең және ұқыпты талдау негізінде ғана оның қызметін объективті бағалап, кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығын нығайту немесе жақсарту және оның іскерлік белсенділігін арттыруға бағытталған басқару шешімдерін қабылдау үшін, басшылыққа нақты ұсыныстар беруге болады.

Кәсіпорынның шаруашылық-қаржылық қызметіне талдау жүргізу процессінде әрдайым көрсеткіштердің жүйесімен жұмыс жасауға тура келеді. Талдау қорытындысы дұрыс және сапалы болу үшін есеп беру мәліметтерінің сапасы жоғары болуы қажет, мұнда әринеішкі және сыртқы аудиттің ролі зор.

Кәсіпорынның өндірістік-шаруашылық қызметін жан-жақты зерттеу негізіне бір-бірімен байланысты экономикалық көрсеткіштердің тобы жатады. Санды көрсеткіштер абсолютті көлемді білдіреді, ал қызмет көрсету көлемі қызметкерлердің саны мен құрамы, негізгі құралдар мен материалдардың қажеттілігі. Сапалы көрсеткіштер өндіріс тиімділігін анықтайды, кәсіпорын қызметінің жағдайын сипаттайды, еңбек өнімділігін, құрал-жабдықтарды пайдалану деңгейі, табыстылығы, атқарылған қызмет бірлігіне анықталған материалдың және басқада шығысдарды көрсетеді.

Шаруашылық жоспар көрсеткіштерінің экономикалық мазмұнына есептің басқада мәліметтеріне талдау жүргізе отырып жоспардың орындалуын өндірістік-шаруашылық қызметтің негізгі көрсеткіштерінің өсуін анықтайды, әсер еткен факторларды табады, оның әрқайсысын салмақтап, маңыздыларын анықтайды, әр бөлімше, цех, учаскелердің, кәсіпорынның жұмыс нәтижесіне баға береді.

Субьект қызметінің қаржылық нәтижесі туралы есеп бухгалтерлік есептің 3 - «Қаржы-шаруашылық қызметінің нәтижелері туралы есеп» нысанымен анықталады. Онда кәсіпорынның қаржы-шаруашылық қызметінің нәтижесі жөніндегі есептің баптарын жіктеу және есепке алудың тәртібі көрсетіледі, бұл өз кезегінде кәсіпорынның әр мезгілдегі есептік кезеңдердегі қаржылық есебін салыстыруға мүмкіндік береді.

«Нуржан и К»ЖШС-ң негізгі қаржы-экономикалы

көрсеткіштерін бағалау, талдау жүргізу үшін 1-аналитикалық кесте құрамыз, ол үшін 2011-2012 жылдардағы жылдық есеп беру мәліметтерін пайдаланамыз, оның ішінде №1 үлгі “Баланс”, №2 үлгі “Қаржылық нәтиже жөнінде есеп беру”, №3 үлгі “Ақшалай қаражаттардың жылжуы жөнінде есеп беру”, №1ПФ “Кәсіпорынның қаржы-шаруашылық қызметі жөнінде есеп беру”, №11 үлгі “Негізгі құралдар мен материалдық емес активтердің нақтылығы мен жылжуы жөнінде есеп беру”, № 1-Т үлгі “Еңбек жөнінде есеп беру”, басқада тиісті құжаттар.

Кесте 1

«Нуржан и К»ЖШС-ң 2011-2012 ж. ж. негізгі қаржы- экономикалық көрсеткіштерін талдау

Кесте 1 жалғасы

1-кестедегі мәліметтер бойынша көрсетілген қызметтердің өзіндік құны есеп беру жылы 157451 тг. жоғарылағаны байқалады. Осының салдарынан кәсіпорын есеп беру жылы жалпы зиян шегіп отыр. Ал қызметтерді көрсетуден түскен шығыс 541 тг. өскен. Бұдан жалпы зиян көлемі 2012 жылы 1270353тг. ұлғайғанын байқаймыз. Көрсетілген қызметтен түскен кіріс есеп беру жылы 11337 тг болғанымен ол жалпы зиян көлемін жаппаған. Әкімшілік шығындар 6505 тг. өскен. Жалпы зиян мен әкімшілік шығындар арасындағы айырма негізгі қызметтен түскен зиян көлемін білдіреді. Негізгі қызметтен кәсіпорын келген зиян мөлшері есепті жылы 1347253 тг құраған. Кәсіпорында өзіндік құнның жоғары деңгейі және есепті жылы әкімшілік шығындарының артуы негізгі қызметтен зиян түсіріп отыр. Бұл кәсіпорын негізгі емес қызметтен табыс алып отыр, ол негізгі құралдарды, материалдарды өткізуден, құрылыс -монтажды жұмыстар атқару, басқада қызмет көрсетуден құралды. Негізгі емес қызметтен түскен табыс көлемі 9909 тг. жоғарылаған. Есеп беру жылы шығындар басым болғандықтан кәсіпорын 1328588тг. таза зиян шеккен, өткен жылы бұл көрсеткіш, яғни таза зиян көлемі 1180002 тг. құраған.

Еңбекақы қоры 91077 мың тг. жоғарылаған, еңбекақы қорының жоғарылауынан бір жұмысшының орташа жылдық жалақысы 12351 тг. артқан. Жалпы жұмысшылар саны 29 адамға қысқаруына байланысты барлық жұмысшылармен жұмсалған еңбек өнімділігі төмендеген.

Есепті жылы негізгі қорлардың орташа жылдық құны 183205 тг. өскен. Негізгі құралдардың тиімді пайдалануын сипаттайтын көрсеткіш қор қайтарымы 0, 01 тг. жоғарылаған. Ол кәсіпорындағы негізгі құралдардың тиімді пайдаланғанын көрсетеді.

Енді баланс активтерінің құрамы мен құрылымына талдау жүргізейік. Қаржы есептілігінің ең маңызды элементі болып табылатын активтерді талдағанда, олардың болуы, құрылымы мен оларда орын алатын өзгерістер зерттеледі. Баланс активтерінің құрамы мен құрылымын талдау - кәсіпорынның барлық мүліктерінің және оның жекелеген түрлерінің абсалютті және салыстырмалы арту немесе кему мөлшерін белгілеуге мүмкіндік береді.

Қаржылық есептің маңызды элементі болып саналатын активтерді талдау барысында осы активтердің нақты қолда бары, құрамы, құрылымы және оларда болған өзгерістер зерттеледі. Активтердің жалпы құрылымын және оның жеке топтарын талдау, оларды рационалды таратылуын талқылауға мүмкіндік береді. Активтердің ұлғайюы ұйымның одан әрі дамуын растайтындықтан, оның жұмысын жақсы жағынан сипаттайды. Алайда ұйым активтері құнының өсуінің себептерін талдай отырып бухгалтерлік баланстың атаулы деректерінің нақты деректерден айтарлықтай ауытқуына әкеп соқтыратын жоғары деңгейдегі инфлицияның ықпалын ескеру қажет. Бухгалтерлік баланстың активтерін талдай отырып олардың қалай орналасқанын және есепті неге ерекше назар аударылғанын, мүліктің икемділігі қандай екенін анықтау керек.

Баланс мәліметтері бойынша активтердің құрамы мен олардың таратылуына талдау жасау үшін келесі кестені құрамыз.

Кесте 2

«Нуржан и К»ЖШС-ң 2011-2012 ж. ж. активтердің құрамы мен құрылымын талдау

2-кестенің мәліметтерінен активтердің нақты құнын көрсететін баланс валютасының есепті жылы 14987 мың тг. артқанын көруге болады. Бұл кәсіпорынның әрі қарайғы дамуын көрсететіндіктен оның жұмысының оң нәтижесін сипаттайды. Кәсіпорынның ағымдағы активтері 85752 мың тг. артқан, соның ішінде ақша қаражаттары 6 мың. тг, дебиторлық борыштар 2018 мың тг, тауарлық материалдық қорлар 1455 мың тг. ұлғайған. Ал ұзақ мерзімді активтер бойынша тек негізгі құралдарда ғана өзгеріс болған, яғни 11540 мың тг. өсіп отыр.

Келтірілген кестенің деректері бойынша соңғы екі жылдада қысқа және ұзақ мерзімді активтер құны бойынша ұзақ мерзімді активтердің құны жоғары екенін көрсетеді. Алайда есепті жылы ағымдағы активтердің өсуі ұзақ мерзімді активтердің өсуінен 2 есеге ұлғайған.

Кез келген ұйым табысты жұмыс істеу үшін ақшалай қаражаттың қозғалысын талдауға тиіс. Талдау ақшалай қаражат ағынының өзгеруіне ықпал ететін ақшалай қаражаттың түсуі мен жұмсалу бағыттарының объективтік, дәл және уақытылы сипаттамасын беретін ақшалай қаражат параметрінің қажетті көлемін, объективтік және субъективтік, ішкі және сыртқы факторлардың көлемін, құрамын, құрылымын алу мақсатында жасалады.

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс