Коммерциялық банктің пассивті операцияларын басқару
МАЗМҰНЫ
Кіріспе 6
Негізгі бөлім 9
1 Әдебиеттерге шолу 9
2 Зерттеу әдіснамасы: Коммерциялық банктің пассивті операцияларын басқару әдістері 12
3 «Казкоммерцбанк» АҚ пассивті операцияларына талдау 15
3.1 «Казкоммерцбанк» АҚ қаржылық жағдайының сипаттамасы және талдау 15
3.2 «Казкоммерцбанк» АҚ меншікті капиталының жеткіліктілігін талдау 20
3.3 «Казкоммерцбанк» АҚ депозиттік оперцияларының көрсеткіштерін
бағалау 22
3.4 Пассивті операциялардың банк қызметіне әсерін бағалау 26
3.5 Ашылған нәтижелерді қортындылау (интерпретациясы) 28
4 Комерциялық банктің пассивті операцияларын басқаруды жетілдіру
жолдары 30
Қорытынды 34
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі 36
Кіріспе 6
Негізгі бөлім 9
1 Әдебиеттерге шолу 9
2 Зерттеу әдіснамасы: Коммерциялық банктің пассивті операцияларын басқару әдістері 12
3 «Казкоммерцбанк» АҚ пассивті операцияларына талдау 15
3.1 «Казкоммерцбанк» АҚ қаржылық жағдайының сипаттамасы және талдау 15
3.2 «Казкоммерцбанк» АҚ меншікті капиталының жеткіліктілігін талдау 20
3.3 «Казкоммерцбанк» АҚ депозиттік оперцияларының көрсеткіштерін
бағалау 22
3.4 Пассивті операциялардың банк қызметіне әсерін бағалау 26
3.5 Ашылған нәтижелерді қортындылау (интерпретациясы) 28
4 Комерциялық банктің пассивті операцияларын басқаруды жетілдіру
жолдары 30
Қорытынды 34
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі 36
КІРІСПЕ
Дипломдық жұмыс тақырыбының өзектілігі. Қаржы нарығы экономиканың ең тез дамып келе жатқан салаларының бірі болып табылады. Қазіргі екінші деңгейлі коммерциялық банктер – бұл тікелей кәсіпорындарға, ұйымдарға, сонымен қатар халыққа қызмет ететін банктерді білдіреді. Қазіргі таңда негізгі дәстүрлі қызметтерге бұрынғыдай салымдар тарту және қарыздар беруді жатқызады. Банктер өз табысының көп бөлігін қызмет көрсету операцияларынан пайыздық айырмадан алады.
Пассивтік операциялар негізінде банктің қаражаттары қалыптасады. Сол себептен де пассивтік операциялардың коммерциялық банктер қызметіндегі маңызы зор. Жалпы банктің қаражаттарының 80% жуығы тартылған қаражаттардан тұратыны белгілі. Пассивтік операциялар негізінде банк ресурстары қалыптасатындықтан, оның анықтамасына тоқталып кетейік. Қаржы және несие сөздігінде: пассивтік операциялар деп, несиелік және активтік операцияларды жүзеге асыруға арналған банктің өз ресурсын құру операциялары жатқызады.
Дипломдық жұмыстың тәжірибелік маңыздылығы: дипломдық зерттеудің нәтижелері – коммерциялық банктердің пассивті операцияларының ерекшеліктеріне талдау жүргізу және оны жақсартудың кейбір жолдары ұсынылған.
Банктің меншікті қаражаттары болып, банктің экономикалық жекешеленуін және қызмет ету тұрақтылығын қамтамасыз ететін алуан түрлі қорлар (капиталдар) және бөлінген пайда жиынтығы құрайды. Коммерциялық банктер капитал процесінде, банктік секторды шешуші экономикалық рөлі орын алады. Коммерциялық банктер пайда нормасын жүргізіп, бұл процесс бөлігін жалпы экономикалық деңгейіне әкеліп соғады.
Дипломдық жұмыстың зерттеу обьектісі ретінде «Казкоммерцбанк» АҚ орын алады.
Дипломдық жұмыстың әдістемелік негізін қаржылық талдаудың әдістері құрады: бухгалтерлік есептің көлденең және тік талдауы; статистикалық мәліметтерді жинау мен топтау; динамика қатарларын талдау; банк қаржысын басқарудың қазіргі заманғы әдістері.Қаржы шаруашылық мәліметтерді, нақты сұрақтар мен мәселелерді әзірлегенде абстракция-логикалық, экономика-статистикалық, талдаулық және синтез әдістері қолданылады.
Осы коммерциялық банктердің мәселелері мен шешуші жолдарының маңыздылығы және олардың пайдасын жоғары шегіне жеткізуін ашып көрсету, осы тақырыптың өзектілігі мен мәні осы бағытта анықталады.
Банктердегі жеке тұлғалар шоты бойынша банктік құпия туралы заңды актілерді қабылдау және жеке тұлғалардың мерзімді депозиттерін кепілдендіру жүйесі жүзеге асқаннан бері халықтың бос ақшаларын тартуда экономикамызда оңтайлы шаралар жүргізілуде. Халық салымдарын сақтандыру жүйесі Қазақстан Республикасында банк саласындағы ең маңызды жетістіктердің бірі, себебі басқа ТМД елдерінде мұндай жүйе мүлдем жоқ.
Дипломдық жұмыс тақырыбының өзектілігі. Қаржы нарығы экономиканың ең тез дамып келе жатқан салаларының бірі болып табылады. Қазіргі екінші деңгейлі коммерциялық банктер – бұл тікелей кәсіпорындарға, ұйымдарға, сонымен қатар халыққа қызмет ететін банктерді білдіреді. Қазіргі таңда негізгі дәстүрлі қызметтерге бұрынғыдай салымдар тарту және қарыздар беруді жатқызады. Банктер өз табысының көп бөлігін қызмет көрсету операцияларынан пайыздық айырмадан алады.
Пассивтік операциялар негізінде банктің қаражаттары қалыптасады. Сол себептен де пассивтік операциялардың коммерциялық банктер қызметіндегі маңызы зор. Жалпы банктің қаражаттарының 80% жуығы тартылған қаражаттардан тұратыны белгілі. Пассивтік операциялар негізінде банк ресурстары қалыптасатындықтан, оның анықтамасына тоқталып кетейік. Қаржы және несие сөздігінде: пассивтік операциялар деп, несиелік және активтік операцияларды жүзеге асыруға арналған банктің өз ресурсын құру операциялары жатқызады.
Дипломдық жұмыстың тәжірибелік маңыздылығы: дипломдық зерттеудің нәтижелері – коммерциялық банктердің пассивті операцияларының ерекшеліктеріне талдау жүргізу және оны жақсартудың кейбір жолдары ұсынылған.
Банктің меншікті қаражаттары болып, банктің экономикалық жекешеленуін және қызмет ету тұрақтылығын қамтамасыз ететін алуан түрлі қорлар (капиталдар) және бөлінген пайда жиынтығы құрайды. Коммерциялық банктер капитал процесінде, банктік секторды шешуші экономикалық рөлі орын алады. Коммерциялық банктер пайда нормасын жүргізіп, бұл процесс бөлігін жалпы экономикалық деңгейіне әкеліп соғады.
Дипломдық жұмыстың зерттеу обьектісі ретінде «Казкоммерцбанк» АҚ орын алады.
Дипломдық жұмыстың әдістемелік негізін қаржылық талдаудың әдістері құрады: бухгалтерлік есептің көлденең және тік талдауы; статистикалық мәліметтерді жинау мен топтау; динамика қатарларын талдау; банк қаржысын басқарудың қазіргі заманғы әдістері.Қаржы шаруашылық мәліметтерді, нақты сұрақтар мен мәселелерді әзірлегенде абстракция-логикалық, экономика-статистикалық, талдаулық және синтез әдістері қолданылады.
Осы коммерциялық банктердің мәселелері мен шешуші жолдарының маңыздылығы және олардың пайдасын жоғары шегіне жеткізуін ашып көрсету, осы тақырыптың өзектілігі мен мәні осы бағытта анықталады.
Банктердегі жеке тұлғалар шоты бойынша банктік құпия туралы заңды актілерді қабылдау және жеке тұлғалардың мерзімді депозиттерін кепілдендіру жүйесі жүзеге асқаннан бері халықтың бос ақшаларын тартуда экономикамызда оңтайлы шаралар жүргізілуде. Халық салымдарын сақтандыру жүйесі Қазақстан Республикасында банк саласындағы ең маңызды жетістіктердің бірі, себебі басқа ТМД елдерінде мұндай жүйе мүлдем жоқ.
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1. Банк ісі: оқулық/ Мақыш С.Б. - Алматы: Жеті Жарғы, 2009. – 552бет.
2. Эдвин Дж. Долан. Деньги, банки и денежно-кредитная политика», Санкт-Петербург: Санкт-Петербург Оркестр, 2004. – 448с.
3. Деньги, кредит, банки: учебник/ Лаврушина О. И. - Москва: Кнорус, 2010. – 320с.
4. Банк ісі: оқулық/ Сейітқасымов Ғ.С. – Астана, 2007 – 378бет.
5. ҚР банк құқығы/ Л. Давыдов, Д. Райманов, - Алматы, 2007 – 298 бет.
6. Қазақстанның банк жүйесі: оқулық/ Бекболатұлы Ж. – Алматы, 2009 -309 бет.
7. Мубарак Ж.. «Некоторые предложения методов управления активами и пассивами в коммерческих банках Республики Казахстан»// Банки Казахстана - 2013. - №9.
8. «Казкоммерцбанк» АҚ 2011-2014 жж. қаржылық есебінің мәліметтері
9. Коммерциялық банктердің операциялары: оқулық/ Мақыш С.Б.- Алматы: ИздатМаркет, 2004. – 272 бет.
10. Банк ісі: оқу құралы/ Искакова З.Д. - Қарағанды, 2006. - 412 бет.
11. «ҚР банктер және банк қызметі туралы» ҚР заңы 1995 ж.
12. Текущее состояние банковского сектора на 1 февраля 2014 года // Банки Казахстана 2014. - №3.
1. Банк ісі: оқулық/ Мақыш С.Б. - Алматы: Жеті Жарғы, 2009. – 552бет.
2. Эдвин Дж. Долан. Деньги, банки и денежно-кредитная политика», Санкт-Петербург: Санкт-Петербург Оркестр, 2004. – 448с.
3. Деньги, кредит, банки: учебник/ Лаврушина О. И. - Москва: Кнорус, 2010. – 320с.
4. Банк ісі: оқулық/ Сейітқасымов Ғ.С. – Астана, 2007 – 378бет.
5. ҚР банк құқығы/ Л. Давыдов, Д. Райманов, - Алматы, 2007 – 298 бет.
6. Қазақстанның банк жүйесі: оқулық/ Бекболатұлы Ж. – Алматы, 2009 -309 бет.
7. Мубарак Ж.. «Некоторые предложения методов управления активами и пассивами в коммерческих банках Республики Казахстан»// Банки Казахстана - 2013. - №9.
8. «Казкоммерцбанк» АҚ 2011-2014 жж. қаржылық есебінің мәліметтері
9. Коммерциялық банктердің операциялары: оқулық/ Мақыш С.Б.- Алматы: ИздатМаркет, 2004. – 272 бет.
10. Банк ісі: оқу құралы/ Искакова З.Д. - Қарағанды, 2006. - 412 бет.
11. «ҚР банктер және банк қызметі туралы» ҚР заңы 1995 ж.
12. Текущее состояние банковского сектора на 1 февраля 2014 года // Банки Казахстана 2014. - №3.
МАЗМҰНЫ
Кіріспе 6
Негізгі бөлім 9
1 Әдебиеттерге шолу 9
2 Зерттеу әдіснамасы: Коммерциялық банктің пассивті операцияларын басқару әдістері 12
3 Казкоммерцбанк АҚ пассивті операцияларына талдау 15
3.1 Казкоммерцбанк АҚ қаржылық жағдайының сипаттамасы және талдау 15
3.2 Казкоммерцбанк АҚ меншікті капиталының жеткіліктілігін талдау 20
3.3 Казкоммерцбанк АҚ депозиттік оперцияларының көрсеткіштерін
бағалау 22
3.4 Пассивті операциялардың банк қызметіне әсерін бағалау 26
3.5 Ашылған нәтижелерді қортындылау (интерпретациясы) 28
4 Комерциялық банктің пассивті операцияларын басқаруды жетілдіру
жолдары 30
Қорытынды 34
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі 36
КІРІСПЕ
Дипломдық жұмыс тақырыбының өзектілігі. Қаржы нарығы экономиканың ең тез дамып келе жатқан салаларының бірі болып табылады. Қазіргі екінші деңгейлі коммерциялық банктер - бұл тікелей кәсіпорындарға, ұйымдарға, сонымен қатар халыққа қызмет ететін банктерді білдіреді. Қазіргі таңда негізгі дәстүрлі қызметтерге бұрынғыдай салымдар тарту және қарыздар беруді жатқызады. Банктер өз табысының көп бөлігін қызмет көрсету операцияларынан пайыздық айырмадан алады.
Пассивтік операциялар негізінде банктің қаражаттары қалыптасады. Сол себептен де пассивтік операциялардың коммерциялық банктер қызметіндегі маңызы зор. Жалпы банктің қаражаттарының 80% жуығы тартылған қаражаттардан тұратыны белгілі. Пассивтік операциялар негізінде банк ресурстары қалыптасатындықтан, оның анықтамасына тоқталып кетейік. Қаржы және несие сөздігінде: пассивтік операциялар деп, несиелік және активтік операцияларды жүзеге асыруға арналған банктің өз ресурсын құру операциялары жатқызады.
Дипломдық жұмыстың тәжірибелік маңыздылығы: дипломдық зерттеудің нәтижелері - коммерциялық банктердің пассивті операцияларының ерекшеліктеріне талдау жүргізу және оны жақсартудың кейбір жолдары ұсынылған.
Банктің меншікті қаражаттары болып, банктің экономикалық жекешеленуін және қызмет ету тұрақтылығын қамтамасыз ететін алуан түрлі қорлар (капиталдар) және бөлінген пайда жиынтығы құрайды. Коммерциялық банктер капитал процесінде, банктік секторды шешуші экономикалық рөлі орын алады. Коммерциялық банктер пайда нормасын жүргізіп, бұл процесс бөлігін жалпы экономикалық деңгейіне әкеліп соғады.
Дипломдық жұмыстың зерттеу обьектісі ретінде Казкоммерцбанк АҚ орын алады.
Дипломдық жұмыстың әдістемелік негізін қаржылық талдаудың әдістері құрады: бухгалтерлік есептің көлденең және тік талдауы; статистикалық мәліметтерді жинау мен топтау; динамика қатарларын талдау; банк қаржысын басқарудың қазіргі заманғы әдістері.Қаржы шаруашылық мәліметтерді, нақты сұрақтар мен мәселелерді әзірлегенде абстракция-логикалық, экономика-статистикалық, талдаулық және синтез әдістері қолданылады.
Осы коммерциялық банктердің мәселелері мен шешуші жолдарының маңыздылығы және олардың пайдасын жоғары шегіне жеткізуін ашып көрсету, осы тақырыптың өзектілігі мен мәні осы бағытта анықталады.
Банктердегі жеке тұлғалар шоты бойынша банктік құпия туралы заңды актілерді қабылдау және жеке тұлғалардың мерзімді депозиттерін кепілдендіру жүйесі жүзеге асқаннан бері халықтың бос ақшаларын тартуда экономикамызда оңтайлы шаралар жүргізілуде. Халық салымдарын сақтандыру жүйесі Қазақстан Республикасында банк саласындағы ең маңызды жетістіктердің бірі, себебі басқа ТМД елдерінде мұндай жүйе мүлдем жоқ.
Сол себептен Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі банк жүйесінің тұрақтылығын сақтауда және банк мекемелеріне деген халық сенімділігін арттыруда өзінің негізгі міндеттерін оңтайлы орындауда.
Осындай жағдайда халық тарапынан депозит салымдарынан түсетін пайда жайлы және қызмет көрсету сапасына байланысты туындайды.
Жұмыстың теориялық және әдістемелік негізі болып шетелдік және отандық экономист-ғалымдардың еңбектері, заңдар, нормативті-актілер мен әдістемелік материалдар табылады. Бұл жұмысты жазу барысындаСейтқасымова Ғ.С., Міржақыпова С.Т. Мақыш С.Б., Хамитов Н.Н. Баканов М.И., Шеремет А.Д., Сайфуллин Р.С., және т.б. ғалымдардың еңбектері әдістемелік арқау ретінде көрініс тапты. Зерттеудің ақпараттық негізін банктің бухгалтерлік және қаржылық есептілігінің мәліметтері, банктің ішкі нормативті-техникалық құжаттары, мерзімді баспа құралдарының ақпараттары, банк ісі саласындағы отандық және шетелдік мамандардың оқулықтары құрайды.
Негізінен экономикада халықты толғандыратын мәселе - капиталды (жеке жинақтар) қалай қауіпсіз түрде ұлғайтуға болады, өйткені табыс көлемі тәуекел көлеміне тура пропорционалды, яғни нарықта жоғары пайданы жоғары тәуекелділік бар жерде ұсынады. Бірінші кезекте бұл Қазақстанның әр түрлі аймағындағы біресе бар, біресе жоқ болатын қаржы пирамидаларына негізделген. Сондықтан Ұлттық Банк басқармасы мұндай ұйымдардың қызмет жасауы заңды емес және қаржы пирамидаларына ақша салмастан бұрын ойлану керектігін айтады. Шындығында, халық біртіндеп келе ақша қаражаттарын тұрақты пайыз мөлшерлемесімен банк депозиттеріне салу керектігін түсінді.
Бірақ, салымшы депозит түрін таңдағанда дұрыс шешім қабылдай алмайды. Сол себептен Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі мұндай салымшыларға дұрыс банк таңдау және депозит ашуға көмек ертінде 1997 жылы екінші деңгейлі банк салымшыларына арналған ұсыныснамалар шығарып, баспаларды жариялады. Бұл ұсыныснамалар салымшыларға жарияланған банктік есеп берулерінің негізінде банктің қаржы жағдайын бағалауға мүмкіндік береді.
Дипломдық жұмыстың мақсаты болып коммерциялық банктің пассивті операцияларын басқарудың теориялық негіздерін қарастыру және нақты банк мысалында коммерциялық банктің пассивті операцияларын талдау.
Дипломдық жұмысты жазуды мақсатына жету үшін келесідей міндеттер қойылады:
oo коммерциялық банктің пассивті операцияларын басқару әдістерін қарастыру;
oo накты банк мысалында коммерциялық банктің пассивті операцияларын талдау;
oo Казкоммерцбанк АҚ қаржылық жағдайының сипаттамасы және талдау;
oo Казкоммерцбанк АҚ меншікті капиталынының жеткіліктілігін талдау;
oo Казкоммерцбанк АҚ депозиттік операцияларын көрсеткіштерін талдау;
oo Пассивті операциялардың банк қызметіне әсерін бағалау;
oo Коммерциялық банктің пассивті операцияларын басқаруды жетілдіру жолдарын ұсыну.
Пассивтік операциялар арқасында банктер экономика секторынан несиелік қаражаттарды сатып алады.
Пассивтік операциялардың келесідей формалары бар:
oo коммерциялық банктердің бағалы қағаздарды алғашқы эмиссиялауы;
oo банк пайдасынан капиталдарды немесе қорларды көбейту және құру;
oo басқа да заңды тұлғалардан несиелер алу;
oo депозиттік операциялар.
Пассивтік операциялар айналымдағы ақшалай қаражаттарды коммерциялық банктерге тартуға мүмкіндік береді. Алғашқы пассивтік операциялардың екі формасы негізінде банктік ресурстардың бірінші ірі тобы, яғни меншікті ресурстары құралады. Келесі екі формасы негізінде екінші ірі топ - заемдық немесе тартылған ресурстар құралады.
Дипломдық жұмыстың құрылымы кіріспе, төрт бөлімдерден, қорытынды мен қолданылған әдебиеттер тізімінен құралады.
Бірінші бөлімде, пассивтік операциялар туралы отандық және шетелдік авторларының ойлары қарастырылған.
Екінші бөлімде, коммерциялық банкті, соның ішінде Казкоммерцбанк АҚ пассивті операцияларын басқару әдістері туралы қарастырылған.
Үшінші бөлімде, Казкоммерцбанк АҚ қаржылық жағдайы, пассивтік операциялары бойынша талдау, меншікті капиталы мен депозиттік операциялары бойынша талдау жасалған.
Төртінші бөлімде, жалпы коммерциялық банктің пассивті операцияларын басқару бойынша жетілдіру жолдары мен қазіргі жағдайы қарастырылған.
1 ӘДЕБИЕТТЕРГЕ ШОЛУ
Коммерциялық банктер біріншіжен, шаруашылық субъектілердің уақытша бос ақшалай қаражаттарын тартатын болса, екіншіден, бұл қаражаттарды есебінен кәсіпорындар мен ұйымдардың әртүрлі қажеттерін қанағаттандыратын арнайы ұйым. Мақыш Серік Биханұлы өзінің Банк ісі оқулығында Коммерциялық банктің пассивтік операциялық негізінде оның қызметінің жүзеге асырылуы үшін қажетті банк ресурстары жинақталады деп айтып кеткен [1, 124б.]. Сонымен қатар, пассивті операцияға Л. Давыдова және Д. Райманов өздерінің Қазақстан Республикасының банк құқығы оқулығында Пассивті операциялары арқылы банктер өздерінің ресурстарын қалыптастырады деп С. Б. Мақыштың пікіріне қосылады. Бұл анықтамағаамерикандық автор Эдвин Дж. Долан да қосылады және ол өзінің Ақша, банк ісі және ақша неисе саясаты атты кітабында пассивті операцияларға мынадай анықтама береді: Пассивті операциялар - бұл өз ресурстарын қалыптастыратын банкке қаражаттарды тарту бойынша операциялар [2, 476б.].
Пассивті операциялар түрлерін орыс авторы О. И. Лаврушина өзінің Деньги, кредит,банки оқулығында 3-ке жіктеп қарастырған. Яғни, салымшылардың ақша қаражаттарын қызмет көрсетумен бірге тарту, салымшылардың ақша қаражаттарын қызмет көрсетусіз тарту, ақша қаражаттарын басқа да көздерден тарту. Автордың айтуынша, пассивті операцияларға заңды және жеке тұлғалардың ағымдағы шоттарына қаражаттарды тарту, азаматтар мен ұйымдардың шұғыл шоттарын ашу, бағалы қағаздарды шығару, басқа банктерден тартылған қарыздарды жатқызуға болады[3,236б.].
Ал Мақыш Серік Биханұлы өзінің Банк ісі оқулығында коммерциялық банктің пассивті операцияларын екі негізгі бағытта қарастырған, ол банктің меншікті капиталы және банктің заемдық және тартылған қаражаттары. Автор меншікті капиталға Банктің меншікті капиталы - банктің қаржылық тұрақтылығын, коммерциялық және шаруашылық қызметін қамтамасыз ету үшін құрылған банктің әр түрлі қорлары мен сол сияқты ағымдағы қызметінің нәтижесіне байланысты және өткен жылдардағы бөлінбеген пайдасы деген анықтама береді. Бұл пікірге американдық Эдвин Дж. Долан қосылады, меншікті капитал бойынша ол Меншікті капитал - активтер пассивтен асатын жағдай деп анықтама берген.
Ал банктің тартылған қаражаттарын Мақыш С. Б. депозиттік қаражаттар және депозиттік емес қаражаттар деп жіктейді. Депозитке мынадай анықтама береді: Депозит - бұл клиенттердің банктегі белгілі бір шотқа салған және өздері пайдалана алатын өзара қаражаттары. Ал депозиттік емес тартылған қаражаттарға банктің алған қарыздары түріндегі немесе өздерінің меншікті бағалы қағаздарын сату жолымен тарататын қаражаттарды жатқызған.
Отандық автор Сейітқасымов Ғ. С. өзінің Ақша, несие, банктер оқулығында Уақытша бос ақшалай қаражаттарды жинақтау - коммерциялық банктердің алғашқы дәстүрлі-базалық қызметі. Бұл банктің пассиві меншікті және тарылған қаражаттардан тұрады деп, пассивті операцияларды негізгі 2 бағытта қарастырған [4, 381б.].
О. И. Лаврушина да осы екі бағытты қарастырған. Яғни пассивті операцияға меншікті капитал құрылымын, ақша қаражаттарын тарту көздерін де жатқызған. Автордың айтуынша, барлық тартылған қаражаттар 2-ге жіктеледі. Ол депозиттер және басқа да тартылған қаражаттар. Автор өзінің Деньги, кредит, банки оқулығында Қазіргі жаңартылған банк тәжірибесінде салымдардың, яғни депозиттердің, көптеген түрлерін қарастыруға болады. Оларға талап етілгенге дейінгі депозиттер, шұғыл депозиттер, жинақ салымдары, бағалы қағаздарға салымдар. Сонымен қатар, депозиттерді мерзіміне қарай, салым салушылардың категориясына қарай, қаражаттарды алу шарттарына қарай, төленетін пайыздарға қарай жіктеуге болады деп айтқан. Ал депозиттен басқа салымдар туралы Басқа тартылған қаражаттар - бұл банк өзінің қарыздық міндеттемелерін ақша нарығында сату жолымен немесе банктің қарыз түрінде алатын ресурстары деп анықтама берген.
Л. Давыдова мен Д. Райманов басқа отандық және шетелдік авторлар сияқты пассивті операциялар ішіндегі ең негізгі операция - депозиттік операцияларды айтып кеткен. Авторлар өздерінің Қазақстан Республикасының банк құқығы оқулығында Депозиттік операциялар дегеніміз ақшаларды салымға (пассивті депозиттер) тарту немесе оларды өзге банктерге немесе несие-қаржылық институттарға (активті депозиттер) салым ретінде орналастыру жөніндегі банктік немесе өзге несие мекемелерінің оперциялары болып табылады деп депозиттік операцияға анықтама берген[5,160б.].
Отандық авторлар пікіріне орыс авторы О. И. Лаврушина да қосылады. Оның ойынша, қазіргі кезде коммерциялық банктердің негізгі қаражат көзі - депозиттік операциялар мен банкаралық депозиттер болып саналады.
Отандық автор Ж. Бекболатұлы өзінің Қазақстанның банк жүйесі еңбегінде депозиттер туралы Коммерциялық банктер өз клиенттеріне ақшаны сақтаудың алуан депозиттер түріндегі оңтайлы формасын ұсынады. Мұның өзі ақшаның сақталуын және клиенттің өтімділікке қатысты сұранысын қанағаттандырады. Біршама клиенттер үшін ақша сақтаудың мұндай формасы оны облигацияларға немесе акцияларға салудан әлдеқайда қолайлы болып табылады деген депозитке оң пікір айтты [6, 97б.].
Л. Давыдова мен Д. Райманов депозит түрлері бойынша Депозиттер әр түрлі негіздер бойынша топталады: қайнар көздері бойынша, мақсатқа арналғаны бойынша; пайдалылық дәрежесіне орай, салымшының категориясы бойынша, салымды алу нысаны бойынша және т.б. Барлық салымшылар заңды тұлғалар және жеке тұлғалар болып бөлінеді. Депозиттен алынатын қаражаттар нысаны болып табылатындар: талап қойғанға дейін, жедел және шартты. Талап еткенге дейінгі депозит бойынша қаражатты клиент банктен алдын ала хабарламасыз талап ете алады. Талап еткенге дейінгі депозиттер қатарына контокоррент шоттар жатады. Яғни ағымдағы шот деп айтып кеткен.
Сейітқасымов Ғ. С. өзінің Ақша, несие, банктер оқулығында депозит түрлерін 3-ке жіктейді. Яғни, талап еткенге дейінгі депозиттер, мерзімді салымдар, жинақ салымдары. Автор депозиттік емес пассивтерге банктің облигацияларымен және кепілге салу парақтарымен жасалатын операцияларды жатқызады. Автордың ойынша, депозиттік емес оперциялардың мәні белгілі бағалы қағаздардың орнына банктермен ақша қаражаттарын жұмылдырудан тұрады. Жалпы пассивті операциялар бойынша қорытындылай келе Сейітқасымов Ғ. С. Депозиттік және депозиттік емес пассивтер салымшыларға пайыз төлеумен, оларға есеп айырысу төлемдік қызметтер көрсетумен, оларды банктердің шоттарында сақтандыруды ынталандыру жолымен қалыптасады деп атап өткен.
Сондықтан, пассивтердің екінші деңгейлі банктер үшін маңыздылығы зор. Себебі пассивті операцияларының арқасында банк өзінің ресурстарын жинақтайды, сол ресурстарының арқасында банк өзінің қызметін атқарады.
2 ЗЕРТТЕУ ӘДІСНАМАСЫ: КОММЕРЦИЯЛЫҚ БАНКТІҢ ПАССИВТІ ОПЕРАЦИЯЛАРЫН БАСҚАРУ ӘДІСТЕРІН ТАЛДАУ
Коммерциялық банктің пассивті операцияларын басқару теориясы 60 жылдары АҚШ-та туынадады. Оның жақтаушыларының көзқарастарынша банктер өтімділік мәселелерін нарықтан қосымша қаражаттар тарту арқылы шешуге болатындығын айтады. Осы теорияны алғышқыда ірі қаржы орталықтарының жетекші банктері жактаса, қазіргі таңда оны пайдаланушы банктер саны көбеюде. Олардың қатарында біздің отандық банктеріміз де баршылық.
Пассивті операцияларды басқару теориясын негізінен банктердің салымшылардың және өзге кредиторлардан қосымша қаражаттарды тарту арқылы өздерінің өтімділіктерін сақтау операцияларын сипаттайды. Дәлірек айтсақ, пассивті операцияларды басқару бұл тартылған қаражаттар құрылымын өзгерту жолымен өтімді қаражаттарға деген қажеттілігін қанағаттандыру шараларын білдіреді.
Жеке және заңды тұлғалар банктерге өздерінің қаражаттарын сақтауға тырысады, өйткені банктер олардың сақталуын, табыстылығын және кез келген уақытта қолжетімділігін қамтамасыз етеді. Сырттан қаражаттарды тартуда банктер белгілі бір тәуекелге барады. Сол тәуекелді банктің пассивті операциясын басқаруда ескеруі керек. Сонымен қатар пассивті операцияларды басқаруда тартылған ресурстарға жұмсалатын шығыстар мен оларды орналастырудан түсетін табыстардың ара қатынасын ескеруге тиіс [7, 21б.].
Коммерциялық банктің пассивті операцияларын басқару әдістерін 2 көрсеткішпен талдауға болады. Ол сандық және сапалық көрсеткіш. Коммерциялық банктің пассивті операциясын басқару бойынша сандық көрсеткішке мыналар жатады:
oo банк капиталының мөлшері;
oo пассивтік операциялар көлемі;
oo клиенттердің саны;
oo депозиттік операциялар көлемі;
oo корреспонденттік қатынастар жасайтын банктер саны және т.б.
Ал коммерциялық банктің пассивті операциясын басқару бойынша сапалық көрсеткіштерге мынадай топтар жатады:
oo банк капиталының жеткіліктігі;
oo банктің пайдалылығы;
oo банк өтімділігі;
oo банктің пассивті операцияларын жүргізу және құжаттарды өндеу жылдамдығы;
oo тәуекелдерді басқару дәрежесі және т.б.
Дипломдық жұмыс Казкоммерцбанк АҚ қаржылық жағдайына талдау негізінде жазылғандықтан, соған сәйкес банктің сандық көрсеткіштерін талдап өтейік. 2014 жылдың қорытынды жағдайы бойынша шығаруға рұқсат етілген жарғылық капитал 11,00 млн. жай ақциялардан және 1.75 млн. артықшылықты акциялардан құралғанын 1 кестеден байқауға болады [8].
Кесте 1
Жарғылық капитал құрамы бойынша мөлшері, млн тг
Көрсеткіштер
Шығаруға рұқсат етілген жарғылық капитал
Шығаруға рұқсат етілген, бірақ шығарылмаған жарғылық капитал
Жарғылық капиталдағы сатып алынған акциялар
Шығарылған жарғылық капитал
Жай акциялар
11,000
(3,206)
(16)
7,778
Артықшылықты акциялар
1,750
(500)
(29)
1,221
Барлығы
12,750
(3,706)
(45)
8,999
Ескерту - Казкоммерцбанк АҚ қаржылық есептілігі мәліметтері негізінде автормен құрастырылған
Ішкі нарықтан қорландыруды тартуға мән беру Банктің 2014 жылдың қорытынды жағдайы бойынша клиенттердің салымдары мен ағымдағы шоттары бойынша нарықта алдыңғы қатардағы банк болуға септігін тигізді, Банктің нарықтағы үлесі 6,6% құрайды.Сонымен бірге, есептік кезеңнің қазан айында Moody's рейтинг агенттігі Банктің депозиттік рейтингін тұрақты бағасына дейін жақсартты.
Қарастырылып отырған кезеңде клиенттер қаражатының үлесі 160,2 млрд. теңгеге әлде 10,5% -ға көбейді және 2013 жылдың қорытынды жағдайында 1 521,9 млрд. теңгемен салыстырғанда 2014 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша 1 682 млрд. теңгені құрады.
2013жыл
2012жыл
Өзгерістер
млн.теңге
млн.теңге
%
Пайыздықкіріс
252092
233357
18735
8,0%
Пайыздықшығыс
(110550)
(110398)
(152)
0,1%
Пайыздықактивтердіңқұнсыздануынарез ервтерқалыптастырғанғадейінгітазапа йыздықкіріс
141542
122959
18583
15,1%
Пайыздықактивтердіңқұнсыздануынарез ервтерқалыптастыру
(71555)
(286325)
214770
(75,0%)
Таза пайыздықкіріс(шығыс)
69987
(163366)
233353
(142,8%)
Банктің сапалық көрсеткіші бойынша, 2014 жылдың 12 айы бойынша пайыздық активтердің құнсыздануына арналған резервтерді қалыптастыруға дейінгі және салық салғанға дейінгі таза пайданы қарастыра отырып, 2013 жылғы балама мерзімімен салыстырғанда 10,4%-ға өсуін байқаймыз. Негізінен, бұл баптың өсуіне пайыздық активтердің құнсыздануына арналған резервтерді қалыптастыруға дейнігі таза пайыздық кірістердің 2013 жылғы 123 млрд. теңгеден 2014 жылғы 141,5 млрд. теңгеге дейін өсуі және таза пайыздық емес кірістердің 2,6 млрд. теңгеге төмендеуі әсер етті. Пайдаға салынатын салық бойынша шығыстар өткен жылдың балама мерзімі бойынша 32,9 млрд. теңге сомасында үнемдеуге қарсы 9,7 млрд. теңгені құрады (кесте 2-ге сәйкес).
Кесте 2
"Казкоммерцбанк" АҚ пайдасының көрсеткіштері
Көрсеткіштер
2014
жыл
2013
жыл
Өзгерістер
млн
тенге
млн
тенге
млн
тенге
%
Пайыздық активтердің құнсыздануына
арналған резервтердің қалыптастырылуына
дейінгі және салық салғанға дейінгі таза пайда
133 774
121 160
12 614
10,4
Пайыздық активтердің құнсыздануына
арналған резервтерді қалыптастыру
(71 555)
(286 325)
214 770
(75,0)
Салық салғанға дейінгі пайда
(шығын)
62 219
(165 165)
227 384
(137,7)
Пайдаға салынатын салық
бойынша шығыс (үнемдеу)
(9 684)
32 854
(42 538)
(129,5)
Таза пайда(шығын)
52 535
(132 311)
184 846
(139,7)
Негізгі компанияның акционерлеріне
52 122
(132 510)
184 632
(139,3)
Азшылық үлесіне
413
199
214
107,5
Пайдалылық коэффициенттері
ROA
2.0%
-
ROE
16.2%
-
Ескерту - Казкоммерцбанк АҚ қаржылық есептілігі мәліметтер негізінде автормен құрастырылған
Яғни, көрсетілген кесте бойынша банк үшін қаржылық көрсеткіштерінің жеткілікті екенін көруге болады, банк өзінің қызметін жүзеге асыру барысында барлық нормаларды орындауда және тұрақты табыс көруде, деп қортындылауға болады.
3 КАЗКОММЕРЦБАНК АҚ МЫСАЛЫНДА КОММЕРЦИЯЛЫҚ БАНКТЕРДІҢ ПАССИВТІ ОПЕРАЦИЯЛАРЫНА ТАЛДАУ
3.1 Казкоммерцбанк АҚ қаржылық жағдайының сипаттамасы және талдау
"Казкоммерцбанк" АҚ - Қазақстан және Орта Азиядағы қызмет ететін ең ірі банктердің бірі. 2014 жылдың қорытындысы бойынша Банк активтері 2 586,8 млрд. теңгеге тең болды [8].
Банк қызметіндегі негізгі бағыттарымен (бөлшекті және корпоративті) қатар КАЗКОМ зейнетақы және қаржы активтерін басқару, сақтандыру мен брокерлік қызметтерін ұсынатын еншілес ұйымдары бар.
2014 жылы КАЗКОМ басты ұйымының акционерлеріне тең 21,9 млрд. теңге мөлшерінде таза табыс алды. 2014 жылғы қорытынды жағдайына сәйкес, банк капиталының жеткілікті болуын қамтамасыз ету барысында КАЗКОМ жеке капиталы 413,7 млрд. теңгені құрды.
Қаражат тартудың негізі болып банк депозиттері табылады, олар банк қорының жалпы көлемінің үштен бір бөлігін құрайды. 2014 жылдың қорытындысы бойынша банк клиенттерінің депозиттері 1 506,8 млрд. теңгеге құрады. Осылай "Казкоммерцбанк" АҚ тартылған депозиттердің көлемі бойынша Қазақстандағы ең ірі екінші деңгейлі банктердің бірі болып табылады.
Банк депозиттер тартумен қатар ұлттық және шетел валютасында қарыз және несие беру, клиенттердің төлем қабылдау, дебетті және несиелік карталар, инкассация, сондай-ақ бөлшек банкинг сияқты ағымдағы шоттары бойынша қызмет көрсетудің алуан түрлерін ұсынады.
2014 ж. 1 қаңтардағы жағдай бойынша, Банк бас кеңесінен басқа, Қазақстандағы 23 әмбебап филиалдарға және 130 операциялық бөлімшелерге иелік етеді (ОБ ұғымы бұрынғы ЕКБ пен ЖҚО-ны біріктірді).
Сонымен қатар Банктің Қырғызстанда (Казкоммерцбанк Қырғызстан ЖАҚ), Ресейде (Москоммерцбанк КБ) және Тәжікстанда (Казкоммерцбанк Тәжікстан ЖАҚ) еншілес банктері бар.
2014 жылдың ақпанында Fitch рейтинг агенттігі банктің реттелген облигацияларының көрсеткішін орынға жоғарылатты, ал қазан айында Moody's рейтинг агенттігі банктің негізгі рейтингтеріне қатысты болжамын Жағымсыздан Тұрақтыға жақсартты.
КАЗКОМ орташа және отандық және Қазақстанда өз қызметін жүзеге асыратын халықаралық бірлестіктерге түрлі өнімдер мен қызметтерді ұсынады; сауда, жобалық, инвестжобаларды қаржыландыру, активтерді басқару, сондай-ақ қысқа мерзімді несиелеу мен басқа да жалпы банктік қызметтерді қосқанда. Банк өз саясатына сәйкес, жоғары өтімділік деңгейін қолдау мақсатында, әдетте, корпоративтік клиенттер үшін 18 айға дейін орташа мерзімге несие, сондай-ақ қазіргі уақытта ресурстарына байланысты ұзақ мерзімді қаржыландыруды ұсынады. Банк Қазақстандағы өзінің негізгі клиенттері үшін шетелдік банктермен бірлестірілген несиелер ұйымдастырады және Ресей мен Қырғызстанның ірі корпоративтік клиенттерін қаржыландырады.
Банктік қызметтен басқа банк өзге де қаржылық қызметтер ұсынады. Қазақстанның құнды қағаздар мен валюта нарығының негізгі ойыншысы бола отырып, ол компанияларға валюталық-конверсиялау операцияларын, ақша нарығындағы операцияларды (құнды қағаздар операцияларын қосқанда), компанияларға ақша ресурстарын басқару жөніндегі қызметін ұсынады. Банктің бас лицензиясына сәйкес, Банктің бағалы металдармен (алтын және күмісті қосқанда) мәміле жасауға (сату, сатып алу және сақтау) құқы бар. 2001 жылдан бастап Банк өзінің корпоративтік және бөлшек сауда клиенттеріне ақша қаражаты мен активтерді басқаратын сенімгерлік қызметтерін ұсынады.
Банк ресурстары - бұл банктің пассивтік операциялары негізінде қалыптасқан және барлық активтік операциялар бойынша банк өтімділігін қамтамасыз ету және пайда табу мақсатында орналастыруға бағытталатын банктің меншікті және тартылған қаражаттарының жиынтығы.
Өтімділікті басқару мақсатында банк белгілі бір мерзімге тартылған ресурстар сияқты, талап етілгенге дейінгі қаражаттарды да қамтитын пассивтердің тұрақты әрі әртараптандырылған құрылымын қолдайды. Есептік кезең барысында банк белгіленген сурет 1 мен сурет 2 бойынша өз міндеттемелеріне қызмет көрсетуді жалғастырды.
Сурет 1 - 2014 жылдың желтоқсан айының міндеттемелер құрылымы
Ескерту - Казкоммерцбанк АҚ қаржылық есептілігі негізінде автормен құрастырылған
Сурет 2 - 2013 жылдың желтоқсан айының міндеттемелер құрылымы
Ескерту - Казкоммерцбанк АҚ қаржылық есепт құрастырылған
2014 жылы банк міндеттемелерінің жалпы сомасы 108,9 млрд. теңгеге әлде 5,2%-ға артып, 2013 жылғы 31 желтоқсандағы 2 105,1 млрд. теңгемен салыстырғанда 2014 жылғы 31 желтоқсанда 2 214,1 млрд. теңгені құрады [8].
Клиенттердің қаражаты 2013 жылғы 31 желтоқсандағы 1 521,9 млрд. теңгеден 160,2 млрд. теңгеге артып, 2014 жылдың соңына қарай 1 682 млрд. теңгеге дейін жетті, соның ішінде мемлекеттік бағдарламалар бойынша Самұрық-Қазына ҰӘҚ АҚ, Стресс Активтері Қоры АҚ тартылған қаражат көлемі 102,2 млрд. теңге құрады.
Банктер мен басқа қаржы институттары несиелері мен қаражатының көлемі 12,5 млрд. теңгеге төмендеп, 2013 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша 110,5 млрд. теңгеге қарағанда 2014 жылғы 31 желтоқсанға сәйкес 98,0 млрд. теңге құрады. Осындай көрсеткіштер бойынша төмендеу байқалды, атап айтқанда пайда немесе залал арқылы әділ құны бойынша бағаланатын қаржы міндеттемелерінің көлемі 6,6 млрд. теңгеге азайды, шығарылған борыштық бағалы қағаздардың көлемі 43,9 млрд. теңгеге, тартылған қаражат көлемі 3,2 млрд. теңгеге азайды, ал реттелген борыш 3,0 млрд. теңгеге ұлғаюды көрсетті.
Банк міндеттемелерінің құрылымы да өзгерістерге ұшырады, клиенттер қаражатының үлестері 2013 жылғы 31 желтоқсандағы 72,3%-дан 2014 жылғы 31 желтоқсандағы 76,0%-ға дейін өсті, өзге міндеттемелер 0,5%-дан 0,8%-ға дейін өсімді көрсетті.
Реттелген борыш үлестерінің 5,8%-дан 5,7%-ға дейін, басқа тартылған қаражат үлестерінің 0,9%-дан 0,7%-ға дейін және айналымға шығарылған бағалы қағаздардың 14,1%-дан 11,4%-ға дейін төмендеуі орын алды.
Шығарылған борыштық бағалы қағаз бойынша талдап кетейік. 2014 жылғы 31 желтоқсанда шығарылған борыштық бағалы қағаздардың көлемі 253,3 млрд. теңгені құрады және 2013 жылғы 31 желтоқсандағы жағдаймен салыстырғанда 297,2 млрд. теңгеден 43,9 млрд. теңгеге азайды. Шығарылған бағалы қағаздар көлемінің азаюына банктің кесте бойынша міндеттемелеріне қызмет көрсету және меншікті бағалы қағаздарды сатып алу әсер етті.
2014 жылдың сәуірінде банк 2016 жылғы өтеу мерзімімен жалпы атаулы сомасы 1,1 млрд. теңгеге меншікті облигацияларын сатты.
Сонымен бірге, 2014 жылы банк бастапқы орналастыру сомасы 500 млн. долларды құрайтын 2013 жылдың сәуірінде шығарылған 305,8 млн. доллар сомасына еврооблигацияларды меншікті қаражаты есебінен өтеді.
Топ жоғарыда көрсетілген бағалы қағаздарды шығару шартының талаптарын орындау бойынша белгілі бір қаржы коэффициенттерін сақтауға міндетті. Бұл міндеттемелер капиталды нормалау, міндеттеменің меншікті капиталғақатынасы және қаржы нәтижелері үшін қолданылатын өзге коэффициенттер сияқты келісілген коэффициенттерден тұрады.
Банктер мен өзге қаржы институттарының несиелері мен қаражаты бойынша қарастырсақ, 2014 жылғы 31 желтоқсанға сәйкес банктер мен өзге қаржы институттарының несиелері мен қаражатының көлемі 2013 жылғы 31 желтоқсандағы 110,5 млрд. теңгеден төмендеп, 98 млрд. теңгені құрады. Қаралып отырған кезеңдегі баптыңтөмендеуі негізінен бекітілген өтеу және келісім кестесіне сәйкес ЕДҚБ-дан алынған қарыздарды және банктер мен басқа қаржы институттарының несиелері мен қаражаттарын өтеумен байланысты.
Кесте 3
31.12.2014
ж. 31 желтоқсанға сәйкес
31.12.2013
Ауытқулар, +-
Көрсеткіштер
Көлемі
млн.
теңге
үлес, %
Көлемі,
млн.
теңге
үлес, %
абс., млн.
теңге
салыст., млн.
теңге
Корреспонденциялық шоттар
4 317
4,4%
2 519
2,3%
1 798
71,4%
Банктер мен қаржы институттарының кредиттері мен қаражаты
15 695
16,0%
24 792
22,4%
-9 097
-36,7%
ЕДҚБ-дан алынған қарыз
2 967
3,0%
11 680
10,6%
-8 713
-74,6%
РЕПО келісімдері бойынша алынған несиелер
74 976
76,5%
71 486
64,7%
3 490
4,9%
Барлығы
97 955
100,0%
110 477
100,0%
-12 522
-11,3%
Ескерту - КазкоммерцбанкАҚ қаржылық есебімәліметтері негізінде автормен құрылған
Банктер мен өзге институттардың несиелері мен қаражаттары, млн тг
Банк, бос қаражатын Банкте сақтайтын, Қазақстан аймағында қызмет атқаратын көптеген банктер үшін клиринг агенті болып табылады. 2014 жылдың соңында корреспонденттік шоттар көлемі ұлғайып, 2013 жылдың соңындағы 2,5 млрд. теңгеге қарағанда 4,3 млрд. теңгені құрады [8].
Банктер мен қаржы институттарының кредиттері мен қаражатының көлемі 9,1 млрд. теңгеге төмендеді және 2014 жылғы 31 желтоқсанда 15,7 млрд. теңгені құрады. Мұндай төмендеу ең алдымен 0,8 млрд. теңге (2014ж. қараша) сомасына Privat Bank, 3,9 млрд. теңге (2013ж. қазан) сомасына Alfа Bank Almaty сыртқы қарыздарын жоспарлы өтеумен байланысты.
2014 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша банктер мен өзге қаржы институттарының несиелері Нидерланд, Украина, Германия, Америка Құрама Штаттары, Қытай және Латвия сияқты елдердің 6 банктері мен қаржы институттарынан құралды. Аталған несиелерді өтеу мерзімі - 5 айдан 96 айға дейін. Өзге банктер мен қаржы институттарының несиелері бойынша пайыздық мөлшерлеме 0,57% -дан 7,0%-ға дейін түрленді.
Есептік кезеңде Банкпен қысқа мерзімді қарыздар 2014 жылда өтеу мерзімімен 1,8 млрд. теңге мөлшеріне VTB BANK DEUTSCHLAND AG және PRIVAT BANK, RIGA банктерінен тартылды.
2014 жылдың қорытынды жағдайы бойынша банктермен РЕПО операциялары бабы бойынша тартылған қаражат көлемі жыл басындағы 71,5 млрд. теңгеден 75 млрд. теңгеге дейін көтерілді. Бұл банктің валюталық міндеттемелеріне қызмет көрсетумен байланысты, өйткені өтімді активтерінің елеулі бөлігі теңге құралына жататығынан, банк қысқа мерзімді қарыз алып пайдалану құралдары арқылы бағалы қағаздар кепілімен валюталық қаражаттың бір бөлігін тартады. Еуропа қайта құру және даму банкімен берілген кредиттер 8,7 млрд. теңгеге түсті, бұл алынған қарыз бойынша жоспарлы өтеулердің салдары болып саналады.
Банктер мен өзге қаржы институттарының несиелері мен қаражаты құрылымында РЕПО келісімдері бойынша алынған несие көлемінің үлесі 64,7%-дан 76,5%-ға дейін көтерілді, алайда банктер мен қаржы институттарының несиелері мен қаражаттарының үлесі 22,4%-дан 16,0%-ға азайды. Корреспонденттік шоттардың үлесі 2,3%-дан 4,4%-ға дейін ұлғайды және ЕҚДБ-дан қарыздар 10,6%-дан 3,0%-ға дейін түсті.
Өзге тартылған қаражат көлемі 17,1% немесе 3,2 млрд. теңгеге азайды және 2014 жылдың 31 желтоқсанында 2013 жылғы 31 желтоқсандағы 18,6 млрд. теңгемен салыстырғанда 15,4 млрд. теңгені құрады.
Банктің 2014 жылдың қорытынды жағдайына сәйкес реттелген борышы жыл басымен салыстырғанда 3,0 млрд. теңгеге немесе салыстырмалы мәнінде 2,5% артып, 125,2 млрд. теңге құрағанан (жыл басындағы көлемі 122,2 млрд.теңгені құрады), банктің қаржылық жағдайының тұрақтылығына көз жеткізуге болады.
3.2 Казкоммерцбанк АҚ меншікті капиталының жеткіліктілігін талдау
2014 жылдың қорытынды жағдайы бойынша банктің жалпы капиталдануы 2013 жылдың соңымен салыстырғанда 6,7% ұлғайып, 991,2 млрд. теңгені құрағанын 4 кестеден аңғаруға болады [8].
Кесте 4
Банктің жалпы капиталы құрылымының өзгерісі
31.12.2014
31.12.2013
Ауытқулар, +-
Көрсеткіштер
млн.
теңге
млн. долл
млн. теңге
млн. дол
абс., млн.теңге
салыст.,
млн.тенге
Ұзақ мерзімді
Міндеттемелер
488 212
3 169
480 716
3 189
7 496
1,6%
Реттелген борыш
123 460
801
120 526
800
2 934
2,4%
Міндеттемелердің
Барлығы
611 672
3 970
601 242
3 989
10 430
1,7%
Меншікті капитал
Жарғылық капитал
8 999
58
9 008
60
-9
-0,1%
Жай акциялар
7 778
50
7 776
52
2
0,0%
Артықшылықты
Акциялар
1 221
8
1 232
8
-11
-0,9%
Акциялар бойынша
Сыйлықақы
194 676
1 264
194 721
1 292
-45
0,0%
НБ қайта бағалау
Резерві
5 779
38
5 808
39
-29
-0,5%
Басқа резервтер
161 050
1 045
109 417
726
51 633
47,2%
Меншікті
капиталдың барлығы
370 504
2 405
318 954
2 116
51 550
16,2%
Капиталдаудың
Жиынтығы
991 175
6 434
929 204
6 164
61 971
6,7%
Ескерту - КазкоммерцбанкАҚ қаржылық есебімәліметтері негізінде құрылған
2013ж.31желтоқсан
2012ж. 31желтоқсан
Ауытқулар
млн.теңге
млн.долл
млн.теңге
млн.дол
абс.,млн.теңге
салыст.,млн.тенге
Ұзақ мерзімдіміндеттемелер
488212
3169
480716
3189
7496
1,6%
Реттелгенборыш
123460
801
120526
800
2934
2,4%
Міндеттемелердің барлығы
611672
3970
601242
3989
10430
1,7%
Меншіктікапитал
Жарғылықкапитал
8999
58
9008
60
-9
-0,1%
Жайакциялар
7778
50
7776
52
2
0,0%
Артықшылықтыакциялар
1221
8
1232
8
-11
-0,9%
Акциялар бойыншасыйлықақы
194676
1264
194721
1292
-45
0,0%
НБқайтабағалаурезерві
5779
38
5808
39
-29
-0,5%
Басқарезервтер
161050
1045
109417
726
51633
47,2%
Меншікті капиталдыңбарлығы
370504
2405
318954
2116
51550
16,2%
Капиталдаудың жиынтығы
991175
6434
929204
6164
61971
6,7%
2014 жылдың қорытынды жағдайы бойынша Негізгі банк акционерлерінің капиталы жыл басындағы 319 млрд. теңгемен салыстырғанда 370,5 млрд.теңгені құрады. 2014 жылы жыл қорытындысы бойынша оң қаржы нәтижелері есебінен 16,2% немесе 51,6 млрд. теңгеге ұлғайды. 2014 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша Базель келісімі бойынша есептелген Банктің меншік капиталы 2013 жылғы 31 желтоқсандағы 392,5 млрд, теңгемен (319,4 млрд, теңге бірінші деңгейдегі капиталды қоса алғанда) салыстырғанда 430 млрд. теңгені (375,5 млрд, теңге бірінші деңгейдегі капиталды қоса алғанда) құрады. Банктің бірінші деңгейлі балама капиталының коэффициенті және жалпы капиталдың балама коэффициенті 2013 жылдың қорытынды жағдайф бойынша 14,3% және17,6% салыстырғанда, 2014 жылғы 31 желтоқсанда 15,5% және 17,8% құрады.
Келесі 5 кестеде 2014, 2013 жылдардың қорытынды жағдайы бойынша Базель Келісіміне сәйкес есептелген капиталдың балама есебі ұсынылады.
Кесте 5
Казкоммерцбанк АҚ капиталдарының балама есебі
Көрсеткіштер
31.12.2014
31.12.2013
Өзгерістер
(млн. теңге)
(млн. теңге)
(млн. теңге)
Нормативтік капитал(а) :
I деңгейдегі капитал:
Жарғылық капитал(жай акциялар)
7 778
7 776
2
Эмиссиялық кіріс
194 676
194 721
-45
Бөлінбеген пайда (б)
160 289
107 088
53 201
Иеленудің бақыланбайтынүлестері
1 703
1 315
388
Іскерлік беделі
0
-2 405
2 405
Инновациялық құралдар (в)
11 098
10 868
230
I деңгейдегі капиталдыңбарлығы
375 544
319 363
56 181
Негізгі қаражатты қайта
бағалау қорлары (г)
5 626
5 710
-84
Жарғылық капитал
(артықшылықты акциялар)
1 221
1 232
-11
Реттелген қарыз (д)
47 599
66 176
-18 577
II деңгейдегі капиталдың барлығы
54 446
73 118
-18 672
Капиталдың барлығы
429 990
392 481
37 509
I деңгейдегі капиталдың
жеткіліктілік коэффициенті
15,5%
14,3%
1,2%
Капитал жеткіліктілігінің
жалпы коэффициенті
17,8%
17,6%
0,2%
Ескерту - КазкоммерцбанкАҚ қаржылық есебімәліметтері негізінде автормен құрастырылған
Базель Келісімімен белгіленген ережеге сәйкес, 2014 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша капиталдың жеткіліктілік капиталын есептеу кезінде Бөлінбеген пайда бабы уәкілетті органның талап етуі бойынша құрылатын және 2013 жылғы 1 шілдеден бастап ХҚЕС есептілігінде көрсетілетін міндетті резервтер сомасынан тұрады. Инновациялық құралдар мерзімсіз облигациялар білдіреді.
Негізгі қаражатты қайта бағалау ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе 6
Негізгі бөлім 9
1 Әдебиеттерге шолу 9
2 Зерттеу әдіснамасы: Коммерциялық банктің пассивті операцияларын басқару әдістері 12
3 Казкоммерцбанк АҚ пассивті операцияларына талдау 15
3.1 Казкоммерцбанк АҚ қаржылық жағдайының сипаттамасы және талдау 15
3.2 Казкоммерцбанк АҚ меншікті капиталының жеткіліктілігін талдау 20
3.3 Казкоммерцбанк АҚ депозиттік оперцияларының көрсеткіштерін
бағалау 22
3.4 Пассивті операциялардың банк қызметіне әсерін бағалау 26
3.5 Ашылған нәтижелерді қортындылау (интерпретациясы) 28
4 Комерциялық банктің пассивті операцияларын басқаруды жетілдіру
жолдары 30
Қорытынды 34
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі 36
КІРІСПЕ
Дипломдық жұмыс тақырыбының өзектілігі. Қаржы нарығы экономиканың ең тез дамып келе жатқан салаларының бірі болып табылады. Қазіргі екінші деңгейлі коммерциялық банктер - бұл тікелей кәсіпорындарға, ұйымдарға, сонымен қатар халыққа қызмет ететін банктерді білдіреді. Қазіргі таңда негізгі дәстүрлі қызметтерге бұрынғыдай салымдар тарту және қарыздар беруді жатқызады. Банктер өз табысының көп бөлігін қызмет көрсету операцияларынан пайыздық айырмадан алады.
Пассивтік операциялар негізінде банктің қаражаттары қалыптасады. Сол себептен де пассивтік операциялардың коммерциялық банктер қызметіндегі маңызы зор. Жалпы банктің қаражаттарының 80% жуығы тартылған қаражаттардан тұратыны белгілі. Пассивтік операциялар негізінде банк ресурстары қалыптасатындықтан, оның анықтамасына тоқталып кетейік. Қаржы және несие сөздігінде: пассивтік операциялар деп, несиелік және активтік операцияларды жүзеге асыруға арналған банктің өз ресурсын құру операциялары жатқызады.
Дипломдық жұмыстың тәжірибелік маңыздылығы: дипломдық зерттеудің нәтижелері - коммерциялық банктердің пассивті операцияларының ерекшеліктеріне талдау жүргізу және оны жақсартудың кейбір жолдары ұсынылған.
Банктің меншікті қаражаттары болып, банктің экономикалық жекешеленуін және қызмет ету тұрақтылығын қамтамасыз ететін алуан түрлі қорлар (капиталдар) және бөлінген пайда жиынтығы құрайды. Коммерциялық банктер капитал процесінде, банктік секторды шешуші экономикалық рөлі орын алады. Коммерциялық банктер пайда нормасын жүргізіп, бұл процесс бөлігін жалпы экономикалық деңгейіне әкеліп соғады.
Дипломдық жұмыстың зерттеу обьектісі ретінде Казкоммерцбанк АҚ орын алады.
Дипломдық жұмыстың әдістемелік негізін қаржылық талдаудың әдістері құрады: бухгалтерлік есептің көлденең және тік талдауы; статистикалық мәліметтерді жинау мен топтау; динамика қатарларын талдау; банк қаржысын басқарудың қазіргі заманғы әдістері.Қаржы шаруашылық мәліметтерді, нақты сұрақтар мен мәселелерді әзірлегенде абстракция-логикалық, экономика-статистикалық, талдаулық және синтез әдістері қолданылады.
Осы коммерциялық банктердің мәселелері мен шешуші жолдарының маңыздылығы және олардың пайдасын жоғары шегіне жеткізуін ашып көрсету, осы тақырыптың өзектілігі мен мәні осы бағытта анықталады.
Банктердегі жеке тұлғалар шоты бойынша банктік құпия туралы заңды актілерді қабылдау және жеке тұлғалардың мерзімді депозиттерін кепілдендіру жүйесі жүзеге асқаннан бері халықтың бос ақшаларын тартуда экономикамызда оңтайлы шаралар жүргізілуде. Халық салымдарын сақтандыру жүйесі Қазақстан Республикасында банк саласындағы ең маңызды жетістіктердің бірі, себебі басқа ТМД елдерінде мұндай жүйе мүлдем жоқ.
Сол себептен Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі банк жүйесінің тұрақтылығын сақтауда және банк мекемелеріне деген халық сенімділігін арттыруда өзінің негізгі міндеттерін оңтайлы орындауда.
Осындай жағдайда халық тарапынан депозит салымдарынан түсетін пайда жайлы және қызмет көрсету сапасына байланысты туындайды.
Жұмыстың теориялық және әдістемелік негізі болып шетелдік және отандық экономист-ғалымдардың еңбектері, заңдар, нормативті-актілер мен әдістемелік материалдар табылады. Бұл жұмысты жазу барысындаСейтқасымова Ғ.С., Міржақыпова С.Т. Мақыш С.Б., Хамитов Н.Н. Баканов М.И., Шеремет А.Д., Сайфуллин Р.С., және т.б. ғалымдардың еңбектері әдістемелік арқау ретінде көрініс тапты. Зерттеудің ақпараттық негізін банктің бухгалтерлік және қаржылық есептілігінің мәліметтері, банктің ішкі нормативті-техникалық құжаттары, мерзімді баспа құралдарының ақпараттары, банк ісі саласындағы отандық және шетелдік мамандардың оқулықтары құрайды.
Негізінен экономикада халықты толғандыратын мәселе - капиталды (жеке жинақтар) қалай қауіпсіз түрде ұлғайтуға болады, өйткені табыс көлемі тәуекел көлеміне тура пропорционалды, яғни нарықта жоғары пайданы жоғары тәуекелділік бар жерде ұсынады. Бірінші кезекте бұл Қазақстанның әр түрлі аймағындағы біресе бар, біресе жоқ болатын қаржы пирамидаларына негізделген. Сондықтан Ұлттық Банк басқармасы мұндай ұйымдардың қызмет жасауы заңды емес және қаржы пирамидаларына ақша салмастан бұрын ойлану керектігін айтады. Шындығында, халық біртіндеп келе ақша қаражаттарын тұрақты пайыз мөлшерлемесімен банк депозиттеріне салу керектігін түсінді.
Бірақ, салымшы депозит түрін таңдағанда дұрыс шешім қабылдай алмайды. Сол себептен Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі мұндай салымшыларға дұрыс банк таңдау және депозит ашуға көмек ертінде 1997 жылы екінші деңгейлі банк салымшыларына арналған ұсыныснамалар шығарып, баспаларды жариялады. Бұл ұсыныснамалар салымшыларға жарияланған банктік есеп берулерінің негізінде банктің қаржы жағдайын бағалауға мүмкіндік береді.
Дипломдық жұмыстың мақсаты болып коммерциялық банктің пассивті операцияларын басқарудың теориялық негіздерін қарастыру және нақты банк мысалында коммерциялық банктің пассивті операцияларын талдау.
Дипломдық жұмысты жазуды мақсатына жету үшін келесідей міндеттер қойылады:
oo коммерциялық банктің пассивті операцияларын басқару әдістерін қарастыру;
oo накты банк мысалында коммерциялық банктің пассивті операцияларын талдау;
oo Казкоммерцбанк АҚ қаржылық жағдайының сипаттамасы және талдау;
oo Казкоммерцбанк АҚ меншікті капиталынының жеткіліктілігін талдау;
oo Казкоммерцбанк АҚ депозиттік операцияларын көрсеткіштерін талдау;
oo Пассивті операциялардың банк қызметіне әсерін бағалау;
oo Коммерциялық банктің пассивті операцияларын басқаруды жетілдіру жолдарын ұсыну.
Пассивтік операциялар арқасында банктер экономика секторынан несиелік қаражаттарды сатып алады.
Пассивтік операциялардың келесідей формалары бар:
oo коммерциялық банктердің бағалы қағаздарды алғашқы эмиссиялауы;
oo банк пайдасынан капиталдарды немесе қорларды көбейту және құру;
oo басқа да заңды тұлғалардан несиелер алу;
oo депозиттік операциялар.
Пассивтік операциялар айналымдағы ақшалай қаражаттарды коммерциялық банктерге тартуға мүмкіндік береді. Алғашқы пассивтік операциялардың екі формасы негізінде банктік ресурстардың бірінші ірі тобы, яғни меншікті ресурстары құралады. Келесі екі формасы негізінде екінші ірі топ - заемдық немесе тартылған ресурстар құралады.
Дипломдық жұмыстың құрылымы кіріспе, төрт бөлімдерден, қорытынды мен қолданылған әдебиеттер тізімінен құралады.
Бірінші бөлімде, пассивтік операциялар туралы отандық және шетелдік авторларының ойлары қарастырылған.
Екінші бөлімде, коммерциялық банкті, соның ішінде Казкоммерцбанк АҚ пассивті операцияларын басқару әдістері туралы қарастырылған.
Үшінші бөлімде, Казкоммерцбанк АҚ қаржылық жағдайы, пассивтік операциялары бойынша талдау, меншікті капиталы мен депозиттік операциялары бойынша талдау жасалған.
Төртінші бөлімде, жалпы коммерциялық банктің пассивті операцияларын басқару бойынша жетілдіру жолдары мен қазіргі жағдайы қарастырылған.
1 ӘДЕБИЕТТЕРГЕ ШОЛУ
Коммерциялық банктер біріншіжен, шаруашылық субъектілердің уақытша бос ақшалай қаражаттарын тартатын болса, екіншіден, бұл қаражаттарды есебінен кәсіпорындар мен ұйымдардың әртүрлі қажеттерін қанағаттандыратын арнайы ұйым. Мақыш Серік Биханұлы өзінің Банк ісі оқулығында Коммерциялық банктің пассивтік операциялық негізінде оның қызметінің жүзеге асырылуы үшін қажетті банк ресурстары жинақталады деп айтып кеткен [1, 124б.]. Сонымен қатар, пассивті операцияға Л. Давыдова және Д. Райманов өздерінің Қазақстан Республикасының банк құқығы оқулығында Пассивті операциялары арқылы банктер өздерінің ресурстарын қалыптастырады деп С. Б. Мақыштың пікіріне қосылады. Бұл анықтамағаамерикандық автор Эдвин Дж. Долан да қосылады және ол өзінің Ақша, банк ісі және ақша неисе саясаты атты кітабында пассивті операцияларға мынадай анықтама береді: Пассивті операциялар - бұл өз ресурстарын қалыптастыратын банкке қаражаттарды тарту бойынша операциялар [2, 476б.].
Пассивті операциялар түрлерін орыс авторы О. И. Лаврушина өзінің Деньги, кредит,банки оқулығында 3-ке жіктеп қарастырған. Яғни, салымшылардың ақша қаражаттарын қызмет көрсетумен бірге тарту, салымшылардың ақша қаражаттарын қызмет көрсетусіз тарту, ақша қаражаттарын басқа да көздерден тарту. Автордың айтуынша, пассивті операцияларға заңды және жеке тұлғалардың ағымдағы шоттарына қаражаттарды тарту, азаматтар мен ұйымдардың шұғыл шоттарын ашу, бағалы қағаздарды шығару, басқа банктерден тартылған қарыздарды жатқызуға болады[3,236б.].
Ал Мақыш Серік Биханұлы өзінің Банк ісі оқулығында коммерциялық банктің пассивті операцияларын екі негізгі бағытта қарастырған, ол банктің меншікті капиталы және банктің заемдық және тартылған қаражаттары. Автор меншікті капиталға Банктің меншікті капиталы - банктің қаржылық тұрақтылығын, коммерциялық және шаруашылық қызметін қамтамасыз ету үшін құрылған банктің әр түрлі қорлары мен сол сияқты ағымдағы қызметінің нәтижесіне байланысты және өткен жылдардағы бөлінбеген пайдасы деген анықтама береді. Бұл пікірге американдық Эдвин Дж. Долан қосылады, меншікті капитал бойынша ол Меншікті капитал - активтер пассивтен асатын жағдай деп анықтама берген.
Ал банктің тартылған қаражаттарын Мақыш С. Б. депозиттік қаражаттар және депозиттік емес қаражаттар деп жіктейді. Депозитке мынадай анықтама береді: Депозит - бұл клиенттердің банктегі белгілі бір шотқа салған және өздері пайдалана алатын өзара қаражаттары. Ал депозиттік емес тартылған қаражаттарға банктің алған қарыздары түріндегі немесе өздерінің меншікті бағалы қағаздарын сату жолымен тарататын қаражаттарды жатқызған.
Отандық автор Сейітқасымов Ғ. С. өзінің Ақша, несие, банктер оқулығында Уақытша бос ақшалай қаражаттарды жинақтау - коммерциялық банктердің алғашқы дәстүрлі-базалық қызметі. Бұл банктің пассиві меншікті және тарылған қаражаттардан тұрады деп, пассивті операцияларды негізгі 2 бағытта қарастырған [4, 381б.].
О. И. Лаврушина да осы екі бағытты қарастырған. Яғни пассивті операцияға меншікті капитал құрылымын, ақша қаражаттарын тарту көздерін де жатқызған. Автордың айтуынша, барлық тартылған қаражаттар 2-ге жіктеледі. Ол депозиттер және басқа да тартылған қаражаттар. Автор өзінің Деньги, кредит, банки оқулығында Қазіргі жаңартылған банк тәжірибесінде салымдардың, яғни депозиттердің, көптеген түрлерін қарастыруға болады. Оларға талап етілгенге дейінгі депозиттер, шұғыл депозиттер, жинақ салымдары, бағалы қағаздарға салымдар. Сонымен қатар, депозиттерді мерзіміне қарай, салым салушылардың категориясына қарай, қаражаттарды алу шарттарына қарай, төленетін пайыздарға қарай жіктеуге болады деп айтқан. Ал депозиттен басқа салымдар туралы Басқа тартылған қаражаттар - бұл банк өзінің қарыздық міндеттемелерін ақша нарығында сату жолымен немесе банктің қарыз түрінде алатын ресурстары деп анықтама берген.
Л. Давыдова мен Д. Райманов басқа отандық және шетелдік авторлар сияқты пассивті операциялар ішіндегі ең негізгі операция - депозиттік операцияларды айтып кеткен. Авторлар өздерінің Қазақстан Республикасының банк құқығы оқулығында Депозиттік операциялар дегеніміз ақшаларды салымға (пассивті депозиттер) тарту немесе оларды өзге банктерге немесе несие-қаржылық институттарға (активті депозиттер) салым ретінде орналастыру жөніндегі банктік немесе өзге несие мекемелерінің оперциялары болып табылады деп депозиттік операцияға анықтама берген[5,160б.].
Отандық авторлар пікіріне орыс авторы О. И. Лаврушина да қосылады. Оның ойынша, қазіргі кезде коммерциялық банктердің негізгі қаражат көзі - депозиттік операциялар мен банкаралық депозиттер болып саналады.
Отандық автор Ж. Бекболатұлы өзінің Қазақстанның банк жүйесі еңбегінде депозиттер туралы Коммерциялық банктер өз клиенттеріне ақшаны сақтаудың алуан депозиттер түріндегі оңтайлы формасын ұсынады. Мұның өзі ақшаның сақталуын және клиенттің өтімділікке қатысты сұранысын қанағаттандырады. Біршама клиенттер үшін ақша сақтаудың мұндай формасы оны облигацияларға немесе акцияларға салудан әлдеқайда қолайлы болып табылады деген депозитке оң пікір айтты [6, 97б.].
Л. Давыдова мен Д. Райманов депозит түрлері бойынша Депозиттер әр түрлі негіздер бойынша топталады: қайнар көздері бойынша, мақсатқа арналғаны бойынша; пайдалылық дәрежесіне орай, салымшының категориясы бойынша, салымды алу нысаны бойынша және т.б. Барлық салымшылар заңды тұлғалар және жеке тұлғалар болып бөлінеді. Депозиттен алынатын қаражаттар нысаны болып табылатындар: талап қойғанға дейін, жедел және шартты. Талап еткенге дейінгі депозит бойынша қаражатты клиент банктен алдын ала хабарламасыз талап ете алады. Талап еткенге дейінгі депозиттер қатарына контокоррент шоттар жатады. Яғни ағымдағы шот деп айтып кеткен.
Сейітқасымов Ғ. С. өзінің Ақша, несие, банктер оқулығында депозит түрлерін 3-ке жіктейді. Яғни, талап еткенге дейінгі депозиттер, мерзімді салымдар, жинақ салымдары. Автор депозиттік емес пассивтерге банктің облигацияларымен және кепілге салу парақтарымен жасалатын операцияларды жатқызады. Автордың ойынша, депозиттік емес оперциялардың мәні белгілі бағалы қағаздардың орнына банктермен ақша қаражаттарын жұмылдырудан тұрады. Жалпы пассивті операциялар бойынша қорытындылай келе Сейітқасымов Ғ. С. Депозиттік және депозиттік емес пассивтер салымшыларға пайыз төлеумен, оларға есеп айырысу төлемдік қызметтер көрсетумен, оларды банктердің шоттарында сақтандыруды ынталандыру жолымен қалыптасады деп атап өткен.
Сондықтан, пассивтердің екінші деңгейлі банктер үшін маңыздылығы зор. Себебі пассивті операцияларының арқасында банк өзінің ресурстарын жинақтайды, сол ресурстарының арқасында банк өзінің қызметін атқарады.
2 ЗЕРТТЕУ ӘДІСНАМАСЫ: КОММЕРЦИЯЛЫҚ БАНКТІҢ ПАССИВТІ ОПЕРАЦИЯЛАРЫН БАСҚАРУ ӘДІСТЕРІН ТАЛДАУ
Коммерциялық банктің пассивті операцияларын басқару теориясы 60 жылдары АҚШ-та туынадады. Оның жақтаушыларының көзқарастарынша банктер өтімділік мәселелерін нарықтан қосымша қаражаттар тарту арқылы шешуге болатындығын айтады. Осы теорияны алғышқыда ірі қаржы орталықтарының жетекші банктері жактаса, қазіргі таңда оны пайдаланушы банктер саны көбеюде. Олардың қатарында біздің отандық банктеріміз де баршылық.
Пассивті операцияларды басқару теориясын негізінен банктердің салымшылардың және өзге кредиторлардан қосымша қаражаттарды тарту арқылы өздерінің өтімділіктерін сақтау операцияларын сипаттайды. Дәлірек айтсақ, пассивті операцияларды басқару бұл тартылған қаражаттар құрылымын өзгерту жолымен өтімді қаражаттарға деген қажеттілігін қанағаттандыру шараларын білдіреді.
Жеке және заңды тұлғалар банктерге өздерінің қаражаттарын сақтауға тырысады, өйткені банктер олардың сақталуын, табыстылығын және кез келген уақытта қолжетімділігін қамтамасыз етеді. Сырттан қаражаттарды тартуда банктер белгілі бір тәуекелге барады. Сол тәуекелді банктің пассивті операциясын басқаруда ескеруі керек. Сонымен қатар пассивті операцияларды басқаруда тартылған ресурстарға жұмсалатын шығыстар мен оларды орналастырудан түсетін табыстардың ара қатынасын ескеруге тиіс [7, 21б.].
Коммерциялық банктің пассивті операцияларын басқару әдістерін 2 көрсеткішпен талдауға болады. Ол сандық және сапалық көрсеткіш. Коммерциялық банктің пассивті операциясын басқару бойынша сандық көрсеткішке мыналар жатады:
oo банк капиталының мөлшері;
oo пассивтік операциялар көлемі;
oo клиенттердің саны;
oo депозиттік операциялар көлемі;
oo корреспонденттік қатынастар жасайтын банктер саны және т.б.
Ал коммерциялық банктің пассивті операциясын басқару бойынша сапалық көрсеткіштерге мынадай топтар жатады:
oo банк капиталының жеткіліктігі;
oo банктің пайдалылығы;
oo банк өтімділігі;
oo банктің пассивті операцияларын жүргізу және құжаттарды өндеу жылдамдығы;
oo тәуекелдерді басқару дәрежесі және т.б.
Дипломдық жұмыс Казкоммерцбанк АҚ қаржылық жағдайына талдау негізінде жазылғандықтан, соған сәйкес банктің сандық көрсеткіштерін талдап өтейік. 2014 жылдың қорытынды жағдайы бойынша шығаруға рұқсат етілген жарғылық капитал 11,00 млн. жай ақциялардан және 1.75 млн. артықшылықты акциялардан құралғанын 1 кестеден байқауға болады [8].
Кесте 1
Жарғылық капитал құрамы бойынша мөлшері, млн тг
Көрсеткіштер
Шығаруға рұқсат етілген жарғылық капитал
Шығаруға рұқсат етілген, бірақ шығарылмаған жарғылық капитал
Жарғылық капиталдағы сатып алынған акциялар
Шығарылған жарғылық капитал
Жай акциялар
11,000
(3,206)
(16)
7,778
Артықшылықты акциялар
1,750
(500)
(29)
1,221
Барлығы
12,750
(3,706)
(45)
8,999
Ескерту - Казкоммерцбанк АҚ қаржылық есептілігі мәліметтері негізінде автормен құрастырылған
Ішкі нарықтан қорландыруды тартуға мән беру Банктің 2014 жылдың қорытынды жағдайы бойынша клиенттердің салымдары мен ағымдағы шоттары бойынша нарықта алдыңғы қатардағы банк болуға септігін тигізді, Банктің нарықтағы үлесі 6,6% құрайды.Сонымен бірге, есептік кезеңнің қазан айында Moody's рейтинг агенттігі Банктің депозиттік рейтингін тұрақты бағасына дейін жақсартты.
Қарастырылып отырған кезеңде клиенттер қаражатының үлесі 160,2 млрд. теңгеге әлде 10,5% -ға көбейді және 2013 жылдың қорытынды жағдайында 1 521,9 млрд. теңгемен салыстырғанда 2014 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша 1 682 млрд. теңгені құрады.
2013жыл
2012жыл
Өзгерістер
млн.теңге
млн.теңге
%
Пайыздықкіріс
252092
233357
18735
8,0%
Пайыздықшығыс
(110550)
(110398)
(152)
0,1%
Пайыздықактивтердіңқұнсыздануынарез ервтерқалыптастырғанғадейінгітазапа йыздықкіріс
141542
122959
18583
15,1%
Пайыздықактивтердіңқұнсыздануынарез ервтерқалыптастыру
(71555)
(286325)
214770
(75,0%)
Таза пайыздықкіріс(шығыс)
69987
(163366)
233353
(142,8%)
Банктің сапалық көрсеткіші бойынша, 2014 жылдың 12 айы бойынша пайыздық активтердің құнсыздануына арналған резервтерді қалыптастыруға дейінгі және салық салғанға дейінгі таза пайданы қарастыра отырып, 2013 жылғы балама мерзімімен салыстырғанда 10,4%-ға өсуін байқаймыз. Негізінен, бұл баптың өсуіне пайыздық активтердің құнсыздануына арналған резервтерді қалыптастыруға дейнігі таза пайыздық кірістердің 2013 жылғы 123 млрд. теңгеден 2014 жылғы 141,5 млрд. теңгеге дейін өсуі және таза пайыздық емес кірістердің 2,6 млрд. теңгеге төмендеуі әсер етті. Пайдаға салынатын салық бойынша шығыстар өткен жылдың балама мерзімі бойынша 32,9 млрд. теңге сомасында үнемдеуге қарсы 9,7 млрд. теңгені құрады (кесте 2-ге сәйкес).
Кесте 2
"Казкоммерцбанк" АҚ пайдасының көрсеткіштері
Көрсеткіштер
2014
жыл
2013
жыл
Өзгерістер
млн
тенге
млн
тенге
млн
тенге
%
Пайыздық активтердің құнсыздануына
арналған резервтердің қалыптастырылуына
дейінгі және салық салғанға дейінгі таза пайда
133 774
121 160
12 614
10,4
Пайыздық активтердің құнсыздануына
арналған резервтерді қалыптастыру
(71 555)
(286 325)
214 770
(75,0)
Салық салғанға дейінгі пайда
(шығын)
62 219
(165 165)
227 384
(137,7)
Пайдаға салынатын салық
бойынша шығыс (үнемдеу)
(9 684)
32 854
(42 538)
(129,5)
Таза пайда(шығын)
52 535
(132 311)
184 846
(139,7)
Негізгі компанияның акционерлеріне
52 122
(132 510)
184 632
(139,3)
Азшылық үлесіне
413
199
214
107,5
Пайдалылық коэффициенттері
ROA
2.0%
-
ROE
16.2%
-
Ескерту - Казкоммерцбанк АҚ қаржылық есептілігі мәліметтер негізінде автормен құрастырылған
Яғни, көрсетілген кесте бойынша банк үшін қаржылық көрсеткіштерінің жеткілікті екенін көруге болады, банк өзінің қызметін жүзеге асыру барысында барлық нормаларды орындауда және тұрақты табыс көруде, деп қортындылауға болады.
3 КАЗКОММЕРЦБАНК АҚ МЫСАЛЫНДА КОММЕРЦИЯЛЫҚ БАНКТЕРДІҢ ПАССИВТІ ОПЕРАЦИЯЛАРЫНА ТАЛДАУ
3.1 Казкоммерцбанк АҚ қаржылық жағдайының сипаттамасы және талдау
"Казкоммерцбанк" АҚ - Қазақстан және Орта Азиядағы қызмет ететін ең ірі банктердің бірі. 2014 жылдың қорытындысы бойынша Банк активтері 2 586,8 млрд. теңгеге тең болды [8].
Банк қызметіндегі негізгі бағыттарымен (бөлшекті және корпоративті) қатар КАЗКОМ зейнетақы және қаржы активтерін басқару, сақтандыру мен брокерлік қызметтерін ұсынатын еншілес ұйымдары бар.
2014 жылы КАЗКОМ басты ұйымының акционерлеріне тең 21,9 млрд. теңге мөлшерінде таза табыс алды. 2014 жылғы қорытынды жағдайына сәйкес, банк капиталының жеткілікті болуын қамтамасыз ету барысында КАЗКОМ жеке капиталы 413,7 млрд. теңгені құрды.
Қаражат тартудың негізі болып банк депозиттері табылады, олар банк қорының жалпы көлемінің үштен бір бөлігін құрайды. 2014 жылдың қорытындысы бойынша банк клиенттерінің депозиттері 1 506,8 млрд. теңгеге құрады. Осылай "Казкоммерцбанк" АҚ тартылған депозиттердің көлемі бойынша Қазақстандағы ең ірі екінші деңгейлі банктердің бірі болып табылады.
Банк депозиттер тартумен қатар ұлттық және шетел валютасында қарыз және несие беру, клиенттердің төлем қабылдау, дебетті және несиелік карталар, инкассация, сондай-ақ бөлшек банкинг сияқты ағымдағы шоттары бойынша қызмет көрсетудің алуан түрлерін ұсынады.
2014 ж. 1 қаңтардағы жағдай бойынша, Банк бас кеңесінен басқа, Қазақстандағы 23 әмбебап филиалдарға және 130 операциялық бөлімшелерге иелік етеді (ОБ ұғымы бұрынғы ЕКБ пен ЖҚО-ны біріктірді).
Сонымен қатар Банктің Қырғызстанда (Казкоммерцбанк Қырғызстан ЖАҚ), Ресейде (Москоммерцбанк КБ) және Тәжікстанда (Казкоммерцбанк Тәжікстан ЖАҚ) еншілес банктері бар.
2014 жылдың ақпанында Fitch рейтинг агенттігі банктің реттелген облигацияларының көрсеткішін орынға жоғарылатты, ал қазан айында Moody's рейтинг агенттігі банктің негізгі рейтингтеріне қатысты болжамын Жағымсыздан Тұрақтыға жақсартты.
КАЗКОМ орташа және отандық және Қазақстанда өз қызметін жүзеге асыратын халықаралық бірлестіктерге түрлі өнімдер мен қызметтерді ұсынады; сауда, жобалық, инвестжобаларды қаржыландыру, активтерді басқару, сондай-ақ қысқа мерзімді несиелеу мен басқа да жалпы банктік қызметтерді қосқанда. Банк өз саясатына сәйкес, жоғары өтімділік деңгейін қолдау мақсатында, әдетте, корпоративтік клиенттер үшін 18 айға дейін орташа мерзімге несие, сондай-ақ қазіргі уақытта ресурстарына байланысты ұзақ мерзімді қаржыландыруды ұсынады. Банк Қазақстандағы өзінің негізгі клиенттері үшін шетелдік банктермен бірлестірілген несиелер ұйымдастырады және Ресей мен Қырғызстанның ірі корпоративтік клиенттерін қаржыландырады.
Банктік қызметтен басқа банк өзге де қаржылық қызметтер ұсынады. Қазақстанның құнды қағаздар мен валюта нарығының негізгі ойыншысы бола отырып, ол компанияларға валюталық-конверсиялау операцияларын, ақша нарығындағы операцияларды (құнды қағаздар операцияларын қосқанда), компанияларға ақша ресурстарын басқару жөніндегі қызметін ұсынады. Банктің бас лицензиясына сәйкес, Банктің бағалы металдармен (алтын және күмісті қосқанда) мәміле жасауға (сату, сатып алу және сақтау) құқы бар. 2001 жылдан бастап Банк өзінің корпоративтік және бөлшек сауда клиенттеріне ақша қаражаты мен активтерді басқаратын сенімгерлік қызметтерін ұсынады.
Банк ресурстары - бұл банктің пассивтік операциялары негізінде қалыптасқан және барлық активтік операциялар бойынша банк өтімділігін қамтамасыз ету және пайда табу мақсатында орналастыруға бағытталатын банктің меншікті және тартылған қаражаттарының жиынтығы.
Өтімділікті басқару мақсатында банк белгілі бір мерзімге тартылған ресурстар сияқты, талап етілгенге дейінгі қаражаттарды да қамтитын пассивтердің тұрақты әрі әртараптандырылған құрылымын қолдайды. Есептік кезең барысында банк белгіленген сурет 1 мен сурет 2 бойынша өз міндеттемелеріне қызмет көрсетуді жалғастырды.
Сурет 1 - 2014 жылдың желтоқсан айының міндеттемелер құрылымы
Ескерту - Казкоммерцбанк АҚ қаржылық есептілігі негізінде автормен құрастырылған
Сурет 2 - 2013 жылдың желтоқсан айының міндеттемелер құрылымы
Ескерту - Казкоммерцбанк АҚ қаржылық есепт құрастырылған
2014 жылы банк міндеттемелерінің жалпы сомасы 108,9 млрд. теңгеге әлде 5,2%-ға артып, 2013 жылғы 31 желтоқсандағы 2 105,1 млрд. теңгемен салыстырғанда 2014 жылғы 31 желтоқсанда 2 214,1 млрд. теңгені құрады [8].
Клиенттердің қаражаты 2013 жылғы 31 желтоқсандағы 1 521,9 млрд. теңгеден 160,2 млрд. теңгеге артып, 2014 жылдың соңына қарай 1 682 млрд. теңгеге дейін жетті, соның ішінде мемлекеттік бағдарламалар бойынша Самұрық-Қазына ҰӘҚ АҚ, Стресс Активтері Қоры АҚ тартылған қаражат көлемі 102,2 млрд. теңге құрады.
Банктер мен басқа қаржы институттары несиелері мен қаражатының көлемі 12,5 млрд. теңгеге төмендеп, 2013 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша 110,5 млрд. теңгеге қарағанда 2014 жылғы 31 желтоқсанға сәйкес 98,0 млрд. теңге құрады. Осындай көрсеткіштер бойынша төмендеу байқалды, атап айтқанда пайда немесе залал арқылы әділ құны бойынша бағаланатын қаржы міндеттемелерінің көлемі 6,6 млрд. теңгеге азайды, шығарылған борыштық бағалы қағаздардың көлемі 43,9 млрд. теңгеге, тартылған қаражат көлемі 3,2 млрд. теңгеге азайды, ал реттелген борыш 3,0 млрд. теңгеге ұлғаюды көрсетті.
Банк міндеттемелерінің құрылымы да өзгерістерге ұшырады, клиенттер қаражатының үлестері 2013 жылғы 31 желтоқсандағы 72,3%-дан 2014 жылғы 31 желтоқсандағы 76,0%-ға дейін өсті, өзге міндеттемелер 0,5%-дан 0,8%-ға дейін өсімді көрсетті.
Реттелген борыш үлестерінің 5,8%-дан 5,7%-ға дейін, басқа тартылған қаражат үлестерінің 0,9%-дан 0,7%-ға дейін және айналымға шығарылған бағалы қағаздардың 14,1%-дан 11,4%-ға дейін төмендеуі орын алды.
Шығарылған борыштық бағалы қағаз бойынша талдап кетейік. 2014 жылғы 31 желтоқсанда шығарылған борыштық бағалы қағаздардың көлемі 253,3 млрд. теңгені құрады және 2013 жылғы 31 желтоқсандағы жағдаймен салыстырғанда 297,2 млрд. теңгеден 43,9 млрд. теңгеге азайды. Шығарылған бағалы қағаздар көлемінің азаюына банктің кесте бойынша міндеттемелеріне қызмет көрсету және меншікті бағалы қағаздарды сатып алу әсер етті.
2014 жылдың сәуірінде банк 2016 жылғы өтеу мерзімімен жалпы атаулы сомасы 1,1 млрд. теңгеге меншікті облигацияларын сатты.
Сонымен бірге, 2014 жылы банк бастапқы орналастыру сомасы 500 млн. долларды құрайтын 2013 жылдың сәуірінде шығарылған 305,8 млн. доллар сомасына еврооблигацияларды меншікті қаражаты есебінен өтеді.
Топ жоғарыда көрсетілген бағалы қағаздарды шығару шартының талаптарын орындау бойынша белгілі бір қаржы коэффициенттерін сақтауға міндетті. Бұл міндеттемелер капиталды нормалау, міндеттеменің меншікті капиталғақатынасы және қаржы нәтижелері үшін қолданылатын өзге коэффициенттер сияқты келісілген коэффициенттерден тұрады.
Банктер мен өзге қаржы институттарының несиелері мен қаражаты бойынша қарастырсақ, 2014 жылғы 31 желтоқсанға сәйкес банктер мен өзге қаржы институттарының несиелері мен қаражатының көлемі 2013 жылғы 31 желтоқсандағы 110,5 млрд. теңгеден төмендеп, 98 млрд. теңгені құрады. Қаралып отырған кезеңдегі баптыңтөмендеуі негізінен бекітілген өтеу және келісім кестесіне сәйкес ЕДҚБ-дан алынған қарыздарды және банктер мен басқа қаржы институттарының несиелері мен қаражаттарын өтеумен байланысты.
Кесте 3
31.12.2014
ж. 31 желтоқсанға сәйкес
31.12.2013
Ауытқулар, +-
Көрсеткіштер
Көлемі
млн.
теңге
үлес, %
Көлемі,
млн.
теңге
үлес, %
абс., млн.
теңге
салыст., млн.
теңге
Корреспонденциялық шоттар
4 317
4,4%
2 519
2,3%
1 798
71,4%
Банктер мен қаржы институттарының кредиттері мен қаражаты
15 695
16,0%
24 792
22,4%
-9 097
-36,7%
ЕДҚБ-дан алынған қарыз
2 967
3,0%
11 680
10,6%
-8 713
-74,6%
РЕПО келісімдері бойынша алынған несиелер
74 976
76,5%
71 486
64,7%
3 490
4,9%
Барлығы
97 955
100,0%
110 477
100,0%
-12 522
-11,3%
Ескерту - КазкоммерцбанкАҚ қаржылық есебімәліметтері негізінде автормен құрылған
Банктер мен өзге институттардың несиелері мен қаражаттары, млн тг
Банк, бос қаражатын Банкте сақтайтын, Қазақстан аймағында қызмет атқаратын көптеген банктер үшін клиринг агенті болып табылады. 2014 жылдың соңында корреспонденттік шоттар көлемі ұлғайып, 2013 жылдың соңындағы 2,5 млрд. теңгеге қарағанда 4,3 млрд. теңгені құрады [8].
Банктер мен қаржы институттарының кредиттері мен қаражатының көлемі 9,1 млрд. теңгеге төмендеді және 2014 жылғы 31 желтоқсанда 15,7 млрд. теңгені құрады. Мұндай төмендеу ең алдымен 0,8 млрд. теңге (2014ж. қараша) сомасына Privat Bank, 3,9 млрд. теңге (2013ж. қазан) сомасына Alfа Bank Almaty сыртқы қарыздарын жоспарлы өтеумен байланысты.
2014 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша банктер мен өзге қаржы институттарының несиелері Нидерланд, Украина, Германия, Америка Құрама Штаттары, Қытай және Латвия сияқты елдердің 6 банктері мен қаржы институттарынан құралды. Аталған несиелерді өтеу мерзімі - 5 айдан 96 айға дейін. Өзге банктер мен қаржы институттарының несиелері бойынша пайыздық мөлшерлеме 0,57% -дан 7,0%-ға дейін түрленді.
Есептік кезеңде Банкпен қысқа мерзімді қарыздар 2014 жылда өтеу мерзімімен 1,8 млрд. теңге мөлшеріне VTB BANK DEUTSCHLAND AG және PRIVAT BANK, RIGA банктерінен тартылды.
2014 жылдың қорытынды жағдайы бойынша банктермен РЕПО операциялары бабы бойынша тартылған қаражат көлемі жыл басындағы 71,5 млрд. теңгеден 75 млрд. теңгеге дейін көтерілді. Бұл банктің валюталық міндеттемелеріне қызмет көрсетумен байланысты, өйткені өтімді активтерінің елеулі бөлігі теңге құралына жататығынан, банк қысқа мерзімді қарыз алып пайдалану құралдары арқылы бағалы қағаздар кепілімен валюталық қаражаттың бір бөлігін тартады. Еуропа қайта құру және даму банкімен берілген кредиттер 8,7 млрд. теңгеге түсті, бұл алынған қарыз бойынша жоспарлы өтеулердің салдары болып саналады.
Банктер мен өзге қаржы институттарының несиелері мен қаражаты құрылымында РЕПО келісімдері бойынша алынған несие көлемінің үлесі 64,7%-дан 76,5%-ға дейін көтерілді, алайда банктер мен қаржы институттарының несиелері мен қаражаттарының үлесі 22,4%-дан 16,0%-ға азайды. Корреспонденттік шоттардың үлесі 2,3%-дан 4,4%-ға дейін ұлғайды және ЕҚДБ-дан қарыздар 10,6%-дан 3,0%-ға дейін түсті.
Өзге тартылған қаражат көлемі 17,1% немесе 3,2 млрд. теңгеге азайды және 2014 жылдың 31 желтоқсанында 2013 жылғы 31 желтоқсандағы 18,6 млрд. теңгемен салыстырғанда 15,4 млрд. теңгені құрады.
Банктің 2014 жылдың қорытынды жағдайына сәйкес реттелген борышы жыл басымен салыстырғанда 3,0 млрд. теңгеге немесе салыстырмалы мәнінде 2,5% артып, 125,2 млрд. теңге құрағанан (жыл басындағы көлемі 122,2 млрд.теңгені құрады), банктің қаржылық жағдайының тұрақтылығына көз жеткізуге болады.
3.2 Казкоммерцбанк АҚ меншікті капиталының жеткіліктілігін талдау
2014 жылдың қорытынды жағдайы бойынша банктің жалпы капиталдануы 2013 жылдың соңымен салыстырғанда 6,7% ұлғайып, 991,2 млрд. теңгені құрағанын 4 кестеден аңғаруға болады [8].
Кесте 4
Банктің жалпы капиталы құрылымының өзгерісі
31.12.2014
31.12.2013
Ауытқулар, +-
Көрсеткіштер
млн.
теңге
млн. долл
млн. теңге
млн. дол
абс., млн.теңге
салыст.,
млн.тенге
Ұзақ мерзімді
Міндеттемелер
488 212
3 169
480 716
3 189
7 496
1,6%
Реттелген борыш
123 460
801
120 526
800
2 934
2,4%
Міндеттемелердің
Барлығы
611 672
3 970
601 242
3 989
10 430
1,7%
Меншікті капитал
Жарғылық капитал
8 999
58
9 008
60
-9
-0,1%
Жай акциялар
7 778
50
7 776
52
2
0,0%
Артықшылықты
Акциялар
1 221
8
1 232
8
-11
-0,9%
Акциялар бойынша
Сыйлықақы
194 676
1 264
194 721
1 292
-45
0,0%
НБ қайта бағалау
Резерві
5 779
38
5 808
39
-29
-0,5%
Басқа резервтер
161 050
1 045
109 417
726
51 633
47,2%
Меншікті
капиталдың барлығы
370 504
2 405
318 954
2 116
51 550
16,2%
Капиталдаудың
Жиынтығы
991 175
6 434
929 204
6 164
61 971
6,7%
Ескерту - КазкоммерцбанкАҚ қаржылық есебімәліметтері негізінде құрылған
2013ж.31желтоқсан
2012ж. 31желтоқсан
Ауытқулар
млн.теңге
млн.долл
млн.теңге
млн.дол
абс.,млн.теңге
салыст.,млн.тенге
Ұзақ мерзімдіміндеттемелер
488212
3169
480716
3189
7496
1,6%
Реттелгенборыш
123460
801
120526
800
2934
2,4%
Міндеттемелердің барлығы
611672
3970
601242
3989
10430
1,7%
Меншіктікапитал
Жарғылықкапитал
8999
58
9008
60
-9
-0,1%
Жайакциялар
7778
50
7776
52
2
0,0%
Артықшылықтыакциялар
1221
8
1232
8
-11
-0,9%
Акциялар бойыншасыйлықақы
194676
1264
194721
1292
-45
0,0%
НБқайтабағалаурезерві
5779
38
5808
39
-29
-0,5%
Басқарезервтер
161050
1045
109417
726
51633
47,2%
Меншікті капиталдыңбарлығы
370504
2405
318954
2116
51550
16,2%
Капиталдаудың жиынтығы
991175
6434
929204
6164
61971
6,7%
2014 жылдың қорытынды жағдайы бойынша Негізгі банк акционерлерінің капиталы жыл басындағы 319 млрд. теңгемен салыстырғанда 370,5 млрд.теңгені құрады. 2014 жылы жыл қорытындысы бойынша оң қаржы нәтижелері есебінен 16,2% немесе 51,6 млрд. теңгеге ұлғайды. 2014 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша Базель келісімі бойынша есептелген Банктің меншік капиталы 2013 жылғы 31 желтоқсандағы 392,5 млрд, теңгемен (319,4 млрд, теңге бірінші деңгейдегі капиталды қоса алғанда) салыстырғанда 430 млрд. теңгені (375,5 млрд, теңге бірінші деңгейдегі капиталды қоса алғанда) құрады. Банктің бірінші деңгейлі балама капиталының коэффициенті және жалпы капиталдың балама коэффициенті 2013 жылдың қорытынды жағдайф бойынша 14,3% және17,6% салыстырғанда, 2014 жылғы 31 желтоқсанда 15,5% және 17,8% құрады.
Келесі 5 кестеде 2014, 2013 жылдардың қорытынды жағдайы бойынша Базель Келісіміне сәйкес есептелген капиталдың балама есебі ұсынылады.
Кесте 5
Казкоммерцбанк АҚ капиталдарының балама есебі
Көрсеткіштер
31.12.2014
31.12.2013
Өзгерістер
(млн. теңге)
(млн. теңге)
(млн. теңге)
Нормативтік капитал(а) :
I деңгейдегі капитал:
Жарғылық капитал(жай акциялар)
7 778
7 776
2
Эмиссиялық кіріс
194 676
194 721
-45
Бөлінбеген пайда (б)
160 289
107 088
53 201
Иеленудің бақыланбайтынүлестері
1 703
1 315
388
Іскерлік беделі
0
-2 405
2 405
Инновациялық құралдар (в)
11 098
10 868
230
I деңгейдегі капиталдыңбарлығы
375 544
319 363
56 181
Негізгі қаражатты қайта
бағалау қорлары (г)
5 626
5 710
-84
Жарғылық капитал
(артықшылықты акциялар)
1 221
1 232
-11
Реттелген қарыз (д)
47 599
66 176
-18 577
II деңгейдегі капиталдың барлығы
54 446
73 118
-18 672
Капиталдың барлығы
429 990
392 481
37 509
I деңгейдегі капиталдың
жеткіліктілік коэффициенті
15,5%
14,3%
1,2%
Капитал жеткіліктілігінің
жалпы коэффициенті
17,8%
17,6%
0,2%
Ескерту - КазкоммерцбанкАҚ қаржылық есебімәліметтері негізінде автормен құрастырылған
Базель Келісімімен белгіленген ережеге сәйкес, 2014 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша капиталдың жеткіліктілік капиталын есептеу кезінде Бөлінбеген пайда бабы уәкілетті органның талап етуі бойынша құрылатын және 2013 жылғы 1 шілдеден бастап ХҚЕС есептілігінде көрсетілетін міндетті резервтер сомасынан тұрады. Инновациялық құралдар мерзімсіз облигациялар білдіреді.
Негізгі қаражатты қайта бағалау ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz