Азаматтық-құқықтық қатынастың түсінігі мазмұны және түрлері

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 64 бет
Таңдаулыға:

Ф-ОБ-001/033

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі

Қ. А. Ясауи атындағы халықаралық қазақ-түрік университеті

Айтуганов Болат

Азаматтық-құқықтық қатынастың түсінігі мазмұны және түрлері

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

5В030100-мамандығы - «Құқықтану»

Түркістан-2014

Ф-ОБ-001/033

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі

Қ. А. Ясауи атындағы Халықаралық Қазақ-Түрік университеті

Заң факультеті

Азаматтық құқық және іс жүргізу кафедрасы

«Қорғауға жіберілді»

«Азаматтық құқық және іс жүргізу» кафедрасының меңгерушісі, м. а., аға оқытушы

«Қорғауға жіберілді»«Азаматтық құқық және іс жүргізу» кафедрасының меңгерушісі, м. а., аға оқытушы: Қ. А. Тұрлыбеков

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

Тақырыбы: Азаматтық-құқықтық қатынастың түсінігі мазмұны және түрлері

5В030100-мамандығы - «Құқықтану»

Орындаған студент

СЗҚ-211дж

Б. Айтуганов

Орындаған студентСЗҚ-211дж:

Ғылыми жетекшісі

Аға оқытушы

Б. Айтуганов: Г. Н. Көшербаева

Орындаған студентСЗҚ-211дж: Түркістан-2014

Мазмұны

Кіріспе . . . 3

1. Азаматтық-құқықтық қатынастың түсінігі мазмұны және түрлері.

1. 1Азаматтық-құқықтық қатынастың түсінігі және оның ерекшеліктері. ……5

1. 2 Азаматтық-құқықтық қатынастың мазмұны, нысаны және түрлері . . . 14

2. Азаматтық құқық объектілерінің түсінігі

2. 1. Құқық объектілерінің ұғымы15

2. 2. Азаматтық құқық объектілерін ерекшелейтін белгілер… . . . ……. 23

3. Азаматтық құқық объектілерінің түрлері

3. 1. Заттар . . . …… . . . 32

3. 2. Ақша (оның ішінде шетел валютасы) . . . ……. . ………. ……. 38

3. 3. Бағалы қағаздар . . . . … . . . 40

3. 4. Шығармашылық интеллектуалдық қызметтің объектіге

айналған нәтижелері . . . . . . 45

3. 5. Мүліктік емес өзіндік құқықтар . . . . . 47

Қорытынды . . . . ……. 50

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі . . . ……. . . . . 60

Кіріспе

Қазіргі кезде Қазақстан Республикасы қоғамдық өмірдің барлық салаларына жалпы қайта құру кезеңін басынан кешіруде. Қазақстанның егеменді ел ретінде орнығу және даму стратегиясы, экономикалық салада екі маңызды мәсілердің тоқырау жағдайынан шығу және экономикалық тұрақтандырудың қамтамасыз ету және реттелініп жатқан шаруашылық ету нарықтың механизмінің орнығуы және тиімді әрекет ету сияқты мәселердің шешуін көздейді.

Қазақстан Республикасының Азаматық кодексінде алғаш рет енгізілген азаматтық құқықтардың объектілері деген арнайы тарау бекітілген бәрімізге мәлім. Соған орай азаматтық құқықтың объектілер қатарына мүліктік және мүліктік емес игіліктерді жатқызуға болады. Мүліктік игіліктерге заттар, ақша соның ішінде шетел валютасын, құнды қағаздар, шығарашылық интеллектуадық қызметтің объектіге айналған нәтижелері жатады. Материалдық емес игіліктерге жеке адамның өмірі, денсаулығы, қадір-қасиеті, абырой, игі атақ, іскерлік бедел, жеке өмірге қол сұқпаушылық, есім алу құқықтары жатады. Осы объектілерді кез-келген азаматтар Қазақстан Республикасының Конституциясына сәйкес иеленуге, пайдануға және билік етуге құқықтары бар. Азаматтар мен заңды тұлғалар үнемі өзара әр түрлі қатынастарға түсуге мәжбүр болады. Адамдар (олар құрған ұйымдар- заңды тұлғалар) арасында қалыптасатын нақты қатынастар сан түрлі болады. Оларды әр түрлі әлеуметтік нормалар, атап айтқанда, моральдық және этикалық нормалар реттеп отырады. Мұндай қатынастардың айтарлықтай бөлігін құқық нормаларды реттейді, олар құқықтық қатынастар нысанына ие болады.

Құқықтық реттеудін нәтижесінде қолданыстағы қоғамдық қаты-настармен қатар, әлде бір жаңа (құқықтық) қатынастар пайда болмайды. Құқықтық қатынастар дегеніміз- бұл нақты қоғамдық қатынастардың нысаны ғана. Қоғамдық қатынастарды құқықтың түрлі салаларынын нормалары реттеп отырады. Азаматтық құқық негізінен меншік қатынастарын және тауар-ақша айналымы саласында қалыптасатын қатынастарды реттейді.

Азаматтық құқық сондай-ақ өзіндік мүліктік емес қатынастарды да реттейді. Мүліктік емес игіліктер өзіндік мүліктік емес қатынастардын объектілері болады. Азаматтық құқық нормалары реттеген қоғамдық қатынастар құқықтық қатынастар, атап айтқанда, азаматтық-құқықтық қатъшастар сапасына ие болады. Азаматтық-құқықтық қатынастар дегеніміз-азаматтық құқық нормалары реттеген қоғамдық қатынастар.

Азаматтық-құқықтық қатынастардын ерекшеліктері азаматтық-құқықтық реттеудін объектісі мен әдістеріне байланысты. Азаматтық-құқықтық қатъшастардын аса маңызды белгісі, ең алдымен, оған қатысушылардын заң жүзіндегі теңдігі. Азаматтық-құқықтық қатынастардын субъектілері билік пен өзара бағыну қатынастарында болмайды

Құқықтық қарым-қатынастарға қатысушылардың жүріс-тұрысы әрқашан қоғамдық маңыздылыққа ие. Ол қоғамның, мемлекеттің, тұлғаның әртүрлі заңды мүдделерін қанағаттандыру мақсатында жүзеге асырылады. Құқықтық қарым-қатынастарға қатыса отырып, субъектілер өздерінің белгілі бір материалдық, рухани және өзге де қажеттіліктерін қанағаттандырады (тұтыну тауарларын сатып алады, авторлық құқықтарды иеленеді және т. б. ) .

Мүліктік емес қарым-қатынастарға қатысушылардың жүріс-тұрысына әсер ете отырып, құқықтар мен міндеттер құқықтық реттеу мақсатына жетеді. Мысалы, еңбек қарым-қатынастарының объектісі болып кәсіпорын не мекеме әкімшілігінің жұмысқа қызметкерлерді қабылдау, олардың еңбегіне ақша төлеу бойынша әрекеттері табылады. Әкімшіліктің осы әрекеттері еңбек ету құқығын, жалақы алу құқығын қанағаттандыруға бағытталады.

Диплом жұмысы азаматтық құқықтағы азаматтық құқық объектілерінің ұғымы мен түрлеріне, азаматтық құқық объектілерін ерекшелейтін белгілерге арналған. Диплом жұмысы құқық объектілерінің жалпы ұғымы мен Азаматтық құқық объектілерін ерекшелейтін белгілерге арналған.

Сонымен қатар валюта, ақша (оның ішінде шетел валютасы), бағалы қағаздар, шығармашылық интеллектуалдық қызметтің объектіге айналған нәтижелері, мүліктік емес өзіндік құқықтар және олардың түрлеріне ашып көрсетіледі. Диплом жұмысында қолданылған негізгі сөздер: азаматтық құқық, азаматтық құқық объектісі, мүліктік және мүліктік емес құқықтар, заттар, ақша, шетел валютасы, бағалы заттар, акция, облигация, қадір-қасиет, абырой, игі атақ, іскерлік бедел, ар-ождан және т. б.

Тақырыптың мақсаты: Азаматтық құқық объектілерінің ұғымын, сонымен қатар объектілерді ерекшелейтін белгілерін көрсету және олардың түрлеріне ашып көрсету және осының негізінде оны Қазақстан Респубикасының Азаматтық Кодексіндегі жаңа тарауды талдап анықтау болып табылады. Осы мақсатқа байланысты диплом жұмысының жоспары құрылған.

Тақырыптың ашу үшін қойылған міндеттер:

Азаматтық құқықтық қатынастардың түсінігін, мазмұнын және түрлерін, оларды ерекшелейтін белгілерді ашып көрсету;
Азаматтық құқық объектісінің түсінігін, ұғымын және азаматтық құқықтық қатынастарды ерекшелейтін белгілерді толық ашып, көрсету;

- Азаматтық құқықтық қатынастардың негізгі түрлері заттар, ақша (оның ішінде шетел валютасы), бағалы қағаздар, мүліктік емес өзіндік құқықтар және шығармашылық интеллектуалдық қызметтің объектіге айналған нәтижелерін толық ашып көрсету;

Диплом жұмысының құрылымы кіріспеден, үш тараудан, тоғыз тараушадан, қорытынды мен пайдаланған әдебиеттер тізімінен тұрады.

1. Азаматтық-құқықтық қатынастың түсінігі мазмұны және түрлері.

1. 1. Азаматтық-құқықтық қатынастың түсінігі және оның ерекшеліктері.

Азаматтар мен заңды тұлғалар әр түрлі қызметтер жасау кезінде өзара әр түрлі қоғамдық қатынасқа, яғни құқықтық қатынасқа түседі. Құқықтық қатынас - құқық нормаларымен реттелу нәтижесінде пайда болған қоғамдық қатынастың бір түрі. Қоғамдық-қатынасты азаматтық-құқық нормаларымен реттеудің нәтижесінде, олар заңды сипат алып, азаматтық-құқықтық қатынасқа айналады. Азаматтық-құқықтық қатынас - бұл азаматтық-құқық нормаларымен реттелген қоғамдық қатынас. Осы азаматтық-құқықтық қатынасқа түсінік бермес бұрын, алдымен құқықтық қатынастың мағынасын ашайық.

Құқықтық қатынастар қоғамдық қатынастардың пайда болу тәсілі немесе өмір сүру жағдайы болып табылады [1] . Егер қоғамдық-қатынастар бастапқыда өзімен-өзі өмір сүрсе, кейінірек құқықтық-қатынасқа айналады да, соңында заңды сипатын жоғалтып, қоғамдық ретінде сақталады, сонда бұндай жағдайда құқықтық қатынастар қоғамдық қатынастың қайта пайда болу тәсілі ретінде көрініп тұр. Қоғамдық қатынастар оқтын-оқтын белгілі сыртқы жағдайлар жиынтығының әсерінен пайда болады және жойылады, бірақ бұнда әрдайым құқықтық қатынасретінде пайда болады, құқықтық қатынас заңды сипатын жоғалтқан жағдайда, онымен бір уақытта ол да жоғалады, бұл кезде құқықтық қатынас қоғамдық қатынастың өмір сүру жағдайы ретінле көрініп тұр.

Құқықтық қатынас қоғамдық қатынастың қозғалыс жағдайы және нақтылау әдісі болып табылады. Қоғамдық қатынас, өзі өмір сүруінің әр түрлі сатысында заңды дайындықты қажет ететін, құқықтық қатынастың қозғалысын амалдандыру арқылы, құқықтық қатынастар бір мезгілде субъективтік құрамды да және осы қатынастың қатысушыларының бір-бірінің алдындағы міндеттерін де нақтылау тәсілі ретінде көрінеді.

Сонымен қоғамдық қатынастың ерекше түрі ретінде онымен байланысын қарап, біз құқықты қатынасты қоғамдық қатынастардың өмір сүру және өзгеру жағдайы, қозғалыс және нақтылау тәсілі, бекіт амалы ретінде болатынын байқадық [2] .

Сонымен қатар, құқықтық қатынастардың өзіне тән ерекшеліктері мен белгілері бар, соларға байланысты ол жоғарыда айтылған қызметтерді орындауға қабілетті болады.

1. Барлық құқықтық қатынастар әрдайым нақты тұлғалар арасында қатынас ретінде болады. Барлық құқықтық қатынастың қатысушылары әрдайым нақты белгілі болады, себебі олар әрдайым нақты тұлғалар және олардың арасындағы қатынас заңды сипатта болады. Керісінше басқа қоғамдық қатынастардың қатысушылары әрдайым нақты анықталмайды, себебі олар анықталған тұлғалар ғана болмай, анықталмаған адамдар тобы болуы мүмкін және олардың арасындағы қатынастың заңды сипаты жоқ. Мысалы: еңбектік-құқықтық қатынаста жұмыс берген мекеме сол жұмысты жасауға міндетті тұлғалардан жұмысты орындауды талап етеді. Керісінше, ерікті қоғамдық жұмыстар (сенбілік) жүргізу үшін, оған анықталмаған тұлғалар тобы қатысуы мүмкін.

Барлық құқықтық қатынастар оның қатысушыларының өзара жүріс-тұрысын заңды түрде бекітеді. Қандай да болмасын құқықтық қатынастың қатысушыларының біреуі белгілі бір уақытқа дейін белгісіз болса да, осы қатынастың субъектілері өзара байланысты қатынасқа түседі және бұл қатынас заңды түрде бекітіледі. Керісінше, басқа қоғамдық қатынастың қатысушылары бір-біріне деген міндетті қызметтерін өнегелі түрде орындаулары мүмкін, бірақ бұл қатынастың заңды сипаты жоқ, сондықтан олар заңды түрде бекітілмейді.

Сондықтан да заңды қатынастардың субъектілерінің міндетті қызметтері нақты анықталған, ал басқа қоғамдық қатынастың қатысушыларының міндетті қызметі бұндай дәрежеде нақты анықталмауы мүмкін. Мысалы: балаларының ата-аналарына төлейтін алимент заңда көрсетілген белгілі бір жағдайларда туындайды және балалары өзінің ата-анасына төлейтін нақты ақша сомасымен белгіленген. Керісінше, заңды көрсетілген белгілі бір жағдайлар болмаған кезде, балалары өз ата-анасына көрсеткен материалдық көмегі нақты түрде анықталуы мүмкін емес.

Барлық құқықтық қатынастар мемлекетпен белгіленген және бекітілген құқық нормаларымен реттеледі. Сондықтан да қоғамдық қатынастар, мемлекет белгіленген және бекіткен құқық нормаларымен реттелгендіктен құқықтық қатынас болады және бұл құқықтық қатынастар қатысушылардың әрқайсысына белгіленген міндеттерін нақты түрде анықтайды. Керісінше, жалпы және нақты заң нормаларымен реттелмейтін қоғамдық қатынастар құқықтық қатынастар болмайды. Ал олардың қатысушыларының міндеттері толық және нақты сипат алмайды. Сондықтан да балаларының ата-анасына алимент төлеу қатынасында, бір жағдайда заң нормаларымен реттеледі, ал екінші жағдайда бұл реттерден тыс қалып тұр, бірінші жағдайда қатынастардың міндеттері толық және анықталған сипат алып тұр, ал екінші жағдайда қатысушылардың міндеттері субъектілердің әрқайсысының өз еркімен анықталады.
Барлық құқықтық қатынас өзінің өмір сүру барысында мемлекеттің күштеу шарасымен қамтамасыз етіледі. Қоғамдық қатынас құқықтық қатынас болып қалыптасқан уақыттан бастап, оның іске асуы мемлекеттің күштеу шарасының көмегімен жүзеге асырылуына кепілдік береді. Керісінше, құқықтық қатынас ретінде қалыптаспаған қоғамдық қатынас, егер де ол мемлекеттің институттарына сәйкес болған жағдайда ғана артынан мемлекеттің күштеу шарасының көмегімен жүзеге асырылуы мүмкін, бірақ оның пайда болу кезеңінде оған бұндай кепілдік берілмейді, себебі ол мемлекеттің қатысынсыз жүзеге асады. Мысалы: жұмысқа тұру және жұмыс орнын таңдау азаматтардың өз еркімен, мемлекеттің күштеу шарасынсыз іске асады. Бірақ соғыс жағдайы кезінде жұмыс істеу немесе басқа жұмысқа ауысу мемлекеттің күштеу шарасымен жүзеге асады. Керісінше, жұмысқа тұрып, белгілі бір қызметті атқарып жатқан тұлғаларға әр уақытта мемлекеттің күштеу шарасы қолданылуы мүмкін [3] .

Осы төрт белгіні бірге алып қараған кезде, біз заңды қатынастардың қоғамдық қатынастың ерекше түрі екенін байқадық. Қорытындылай келе, біз құқықтық қатынастардың өзіне тән белгілеріне қарап, оны басқа қоғамдық қатынастардан айыра аламыз, яғни құқықтық қатынас дегеніміз - құқықпен реттелген нақты тұлғалар арасындағы, субъектілердің өзара жүріс-тұрысы заңмен бекітілген және олардың жүзеге асуы мемлекеттің күштеу шарасымен қамтамасыз етілетін қатынас. Барлық қоғамдық қатынастар құқықтық қатынас болып қалыптасқаннан кейін, соңғысына тән барлық белгілерді өзіне алады.

Бірақ мемлекет тек қана құүқықтық қатынастардың орындалуына мүдделі емес, алға қойған мақсат пен нысанаға жетуге және оларды шешуге қатысты барлық қоғамдық қатынастардың орындалуына мүдделі. Осы қатынастардың бәрі құқықтық қатынас болуы міндетті емес, сондықтан құқықтық қатынас басқа қоғамдық қатынастардың жүзеге асырылуының міндетті және жалғыз тәсілі емес. Бірақ соны да, біраз қоғамдық қатынастарды жүзеге асыру үшін, олар міндетті түрде заңмен реттелуі керек, бұл осы қоғамдық қатынастардың сипатымен ғана түсіндірілмейді, сонымен бірге құқықтық қатынастардың ерекшелігімен түсіндіріледі. Біз білеміз, құқықтық қатынастардың ерекшелігі мынада, нақты тұлғалардың арасында заңды түрде бекітілген өзара жүріс-тұрысы, олар мемлекеттің құқықтық нормаларымен реттеледі, ал оларды жүзеге асыру, мемлекеттің күштеу шарасымен қамтамасыз етіледі. Заңды сипатты алуға тиіс және міндетті қоғамдық қатынастардың жүзеге асуы мемлекет мүддесіне сәйкес мына жағдайларда ғана қамтамасыз етілуі мүмкін, егер ол нақты тұлғалардың арасындағы қатынас болса, егер олардың қатысушыларының жүріс-тұрысы заңды түрде бекітілсе және егер де осы жүріс-тұрыстың нақтылығы мемлекеттің күштеу шарасымен қамтамасыз етілсе. Қандай қоғамдық қатынастар жүзеге асырылуы үшін құқықтық реттеуді қажет ететіндігін абстрактылы түрде шешуге болмайды.

Қоғамдық қатынастардың белгілі бір түрлерінің құқықтық қатынасқа айналуының себептерін, олардың әрқайсысына нақты талдау жасау жолымен анықтауға болады. Қоғамдық қатынас қажеттігіне байланысты құқықтық нысанда (формада) алынған да, ол әрдайым құқықтық қатынас болып табылмайды, ол тек қана белгілі бір құқық салсымен реттелетін қатынас болып табылады. Сондықтан барлық құқықтық қатынастардың жалпы белгілермен қатар, ол өзі реттелетін саласына байланысты, өзіне ғана ерекше белгілерге ие болады. Осындай ерекше белгілер азаматтық-құқықтық қатынастарға да тән, олар осы әр түрлі құқықтық саласының жиынтығының арасынан азаматтық құқық нормаларымен реттелген қатынастарды айқындауы қажет.

Құқықтық қатынастардың бір түрі ретінде азаматтық құқық нормаларымен реттелетін қатынасқа тоқталайық, яғни азаматтық-құқықтық қатынас дегеніміз оның қатысушы жақтарының құқықтары мен міндеттері заңды тепе-теңдік әдісімен, азаматтық-құқықтық нормаларымен. Реттелетін қоғамдағы қатынас. Азаматтық-құқықтық қатынас барлық қоғамдық қатынас сияқты тұлғалардың өзара қарым-қатынасы болып табылады. Ол кем дегенде екі субъектілердің әрқайсысы не құқыққа не міндетке ие болады, немесе бұл екі жақта құқықтық қатынас болса, онда субъектілерінің әрқайсысы құқықтыр мен міндеттерге бір мезгілден ие болады [4] .

Азаматтық-құқықтық қатынас барлық құқықтық қатынастарға тән жалпы белгілерімен қатар тек өзіне тән ерекшеліктерге ие. О. С. Иоффе “Советтік азаматтық құқықтық қатынастар” деген еңбегінде, азаматтық-құқықтық қатынасқа тоқталып, оның құрылысындағы ерекшеліктерді ашқан. Сондықтан да, осы азаматтық-құқықтық қатынастарды басқа құқықтық қатынастардан айыратын сыртқы белгілерге тоқталайық.

Бірінші белгі, азаматтық құқықты қорғау тәсілі болып табылады. Егер бұл құқықтырды жүзеге асыруға міндетті жақ кедергі жасаса, онда азаматтық талап тәртібімен олардың еркінен тыс және еркіне қарсы жүзеге асырылуы мүмкін. Бірақ сол тәртібімен қорғау арқылы азаматтық құқықтарға бірдей қолданылмайтын және оларға ғана тән емес. Кейбір азаматтық-құқықтар әкімшілік тәртіппен қорғалады және керісінше әкімшілік құқықтан туындайтын құқықтық қатынастар сот тәртібімен қорғалуы мүмкін.

Екінші белгі, азаматтық-құқықтық қатынастардың пайда болу негіздері. Азаматтық-құқықтық қатынастарды әдеттегідей, өзінің пайда болу негізі ретінде қатысушыларының өз еркімен көңіл білдіруін айтамыз. Бұл белгі де бірінші белгі сияқты барлық азаматтық қатынастарға жалпы және соларға ғана тән болуы мүмкін емес. Себебі азаматтық-құқықтық қатынастар өз еркімен көңіл білдіру нәтижесінде болмаса да пайда болады (мысалы, зиян келтіруге байланысты міндеттемеде), олар әрі қарай әкімшілік құқықтық қатынастар сияқты мемлекеттің басқару актілерінен пайда бола алады (мысалы, әкімшілік актіден келісім жасау міндеттемесінің пайда болуы), соңында бір әкімшілік акты азаматтық да және әкімшілік те құқықтың қатынастарын тудыра алатынын көріп тұрамыз (мысалы: қорларды бөлу әкімшілік актысы бойынша жеткізіп беруші мен қабылдап алушының арасында азаматтық-құқықтық қатынас туады және осылар мен акт шығарған органның арасындағы әкімшілік құқықтық қатынас пайда болады) .

Үшінші белгі, азаматтық-құқықтық нормаларының ерекшелігінен көрінеді. Көптеген азаматтық-құқықтыр нормалар, соның ішінде азаматтардың арасындағы қатынастарды реттейтіндер диспозитивтік сипатта болады. Бірақ бұл белгіге салыстырмалы мағынада күмән туғызу мүмкін емес, себебі әкімшілік құқықтық кейбір нормалары да диспозитивті болуы мүмкін, ал басқа жағынан алсақ, көптеген азаматтық-құқықтың нормалары, заңды тұлғалар арасындағы қатынастарды реттейтін нормалар, әкімшілік құқықтық нормалары сияқты императивті сипатта болады.

Төртінші белгі ретінде азаматтық-құқықтық қатынастардың тоқтатылуының ерекше тәсілін алып қараймыз. Жаңарту, есепке алу, қарыздарды жинау, бір жақтың еркін білдіру және де басқа да тоқтатылу тәсілдері тек қана азаматтық-құқықта белгілі, оларды басқа құқық салалары білдірмейді, тек қана әкімшілік-құқықтық қатынастағы өкімет органдарының бір жақты еркін білдіру болуы мүмкін. Бірақ бұл еңбегі де жеткілікті дәрежеде нақты емес, себебі барлық азаматтық-құқықтық қатынастар жаңартылуы немесе есепке алу жолымен тоқталуы мүмкін емес (мысалы, алименттік міндеттемені жаңарту немесе есептеу жолымен жоюға болмайды), қарыздарды жинау арқылы азаматтық құқықтық қатынастарды тоқтатуға жол бермейді, (заңды тұлғалардың арасындағы бұл құқық қолданылмайды), қатынастарды бір жақты еркін білдіру жолымен тоқтату, азаматтардың арасындағы қатынастарда ерекше жағдайда ғана жол беріледі [5] .

Сонымен, біз жоғарыда көрсеткен белгілердің ешқайсысы тек қана азаматтық-құқықтық қатынасқа қолданылмайды. Бірақ бұған қарамай азаматтық-құқықтық қатынастар басқа және ең алдымен әкімшілік қатынастардан айырмашылығы бар.

Осы екі құқықтық қатынастың арасындағы бір айырмашылық олардың субъектілерінің құқықтығы статусында. Азаматтық-құқықтық қатынастың субъектілерінің құқықтық статусы, олардың атқаратын қызметіне байланыссыз тең. Сондықтан құқыққа ие субъект міндетті жақтан белгі бір қызметті орындауын заңға сәйкес талап етуге құқылы, бірақ оның бұйрық беруге құқы жоқ. Ал міндетті субъект келісім бойынша анықталған қызметті ғана орындайды, ол құқыққа ие субъектіге бағынышты болмайды. Екі жақтың құқықтары мен міндеттері тең жағдайда болады. Бірақ әкімшілік-құқықтық қатынаста субъектілердің құқықтық статусы мүддесі басқаша. Субъектілердің біреуі құққа ие ме, әлде міндетке ие ме оған байланыссыз, екінші субъектілігіне қатысты билік ету функциясымен қамтамасыз етілген. Ал соңғысы құққа ие болған жағдайда да, біріншінің билігіне бағынышты болады.

Сонымен, азаматтық-құқықтық қатынас өзінің барлық элементтерімен әкімшілік-құқықтық қатынастан өзгешеленеді. Олардың айырмашылығы: 1) құрылымның жалпы сипатында. 2) субъективтік құрамында. 3) объектісінде 4) құқықтары мен міндеттерінің көлемінде [6] .

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.