Штангелі сораптың ұңғымадағы мұнайды бұрғылаумен соруы

Кіріспе

ХХІ ғасырдың басында әлемдік нарықтағы мұнайға деген сұраныстың өсуіне байланысты, Қазақстанда мұнай-газ шикізатын өндіру көлемі жыл өткен сайын қарқынды өсуде. Мұнай және газ кеніштерін игеру және ұңғымаларды пайдалану жағдайлары түрлі болғандықтан, сораптарға белгілі және айтарлықтай жоғары талаптар қойылады. Бұл жағдайлар жер қойнауын және қоршаған ортаны қорғау, қауіпсіздік техникасы және еңбекті қорғау заңдарымен де қатаң қадағаланады.

Қойылған тапсырманы орындау өндірісті күшейту негізінде, жаңа технологияларды бұрғылау ұңғыны пайдалану және жөндеу кезінде, кеңірек еңгізуде және де жоғары өнімді, сапалы және ұзақ жұмыс істейтін машиналар мен жабдықтарды пайдалануда ғана мүмкін болады. Осыған байланысты мұнай кәсіпшілік жабдықтарының модельдерін шығарушы конструкторларда қойылатын талаптар өседі.

Бұрғылау сорабы мұнай және газға геологиялық барлама бұрғылау кезінде жуу сұйықтығын айдау үшін және де оны жөндеу кезінде ұңғыны басуға арналған. Сорап агрегатта ұңғыны жөндеу мен игерудегі ең маңызды торап болып табылады. Оның белгілі шамада жұмысқа икемділігі қондырғының жұмыста қарсылықсыз істеуін анықтайды және бұрғылау мен жөндеу бригадасының еңбек өнімділігіне әсерін тигізеді.

Тақырыбы: «Ұңғыларды бұрғылауда қолданатын УНБТ-600 бұрғылау сорабының конструкциясын жетілдіру» бұл дипломдық жобада мен бұрғылау сорабының функцияларымен, жұмыс істеу принципімен, қолдану кезінде қойылатын талаптармен, сондай-ақ оның конструкциясымен толықтай таныстырамын. Негізінен сораптың жетектік бөлігіне толық анализ жасап, модернизация бағытын таңдадым. Жоғарыда айтылған барлық параметрлерге тиісті схемалар мен кестелер келтіріліп, оларға түсініктеме жасаймын.

Модернизация бағытын таңдап, сорап конструкциясын есептеу - ең маңызды көрсеткіштерге әкеледі. Осыны түсіне отырып, поршеннің, клапан-ның параметрлерін есептеуге кірісу дұрыс деп алдын ала өзіме бағыт қойдым.

Менің дипломдық жобамда, казіргі кездегі бұрңылау сораптарды пайдалану жайын техникалық әдебиеттер арқылы зерттей отырып, олардың конструктивтік ерекшеліктерімен танысып оларға сонымен қатар техникалық монтаждау мен техникалық қызмет көрсетуді жүргізу бөліктің клапанында жасауын қарастырып, керекті технологиялық есептерімен графиктерін және сұлбаларын санап келтірдім. Жобаның экономикалық бөлігінде осы жасалынған модернизацияның тиімділіін есептеулермен таныстыруға шештім.

1. Жалпы бөлім

1. 1 Штангелі бұрғылау сорабы және оның пайдалану шарттары.

Штангелі бұрғылау ертіндісін бұрғылау бағанашығына айдайды, бұрғылау кезінде ұңғы ішінде тоқтамсыз ауаның айналымын жасау үшін қолданады. Бұрғылау бағанашығына қажет бұрғылау ертіндісін жібереді, ол ішіндегі тау жынысын бұрғылаудан кейінгі қалған қалдықты және қажетті көтеру жылдамдығын тау жынысын шығару үшін қолданады, керек гидравликалық қуат қашауға жоғары жылдамдықпен (150 м/с дейін) кіріске тазарту бұрғыланған тау жыныстарынан келтіру. Осы айтылған жүйе 1 суретте көрсетілген.

Гидравликалық жетекке энергияны келтіру бұрғылау сұйығын тазарту бұрғыланған тау жыныстарынан және газдан бұрғылау сұйығын тұрақты параметрде ұстап тұру ұңғыға құю үшін жаңа бұрғылау сұйығын дайындау. Бұрғылау жоспары сызықты тығыздықтан алу және арынды өткізеді, тіреуіш арқылы және ұршық арқылы бұрғылау бағанашығына соның өзінде Р _n қысымы жартысын гидравликалық кернеуге жердегі линияға береді. Ары қарай бұрғылау сұйығы басты және бұрғылау құбыры арқылы, АБҚ арқылы, жетекпен қашауға. Бұл жолда сұйық қысымы азаяды, себебі қуатты жоғалтады, гидравликалық кернеуде P _т , Р _убт , Р _әд содан кейін бұрғылау сұйығы әртүрлі динамикалық арын бұрғылау бағанашығы ішінде Р _д және ұңғы Р _з (P _д - P _з =P _доп ) үлкен жылдамдықпен шығып қашауға және тұрып қалған қалдықты тазартады және қашау тау жыныстарын қазылғаннан қалған энергия сұйығы тау жыныстары және үдеу сақинасына құбыр арқылы Р _к өтеді. Жоғары көтерген кезде бұрғылау ұңғысына сұйық тазалау блогына өтеді, осы жерде одан бұрғыланған тау жыныстарын алады. Газ және құм тазалаудан кейін сұйық 1, 0% үлкен фракция тау жыныстары және құм 0, 02 мм-ден 0, 1мм. -ге, 0, 1мм-ден үлкен фракцияларды тез алып тастау қажет. Алып тасталған бұрғыланған тау жыныстары және құмдар бұрғылау сұйығы және бұрғылау тау жыныстары, ұңғы диаметрлі және бұрғылау жылдамдығына байланысты.

Тазаланған бұрғылау сұйығы біріншіденөтеді, қайтадан бұрғылау сорабына айдалады. Осымен циркуляция айналымы бітеді. циркуляция - сорап жүйесі біріншіден қашаудың жұмысын жақсартуға арналған, сұйық параметрлер қашаудың және бұрғылау режиміне керек.

Сықағыш түбек жоғары қысымды құбыр жолдан тұрады, осы жерден сұйық сораптан тіреуішке және иілген қолға топсаққа қосылғанға барады. Арынды тізбек ысырмамен және бақылау-өлшеу құрылғысымен жабдықталады. Суық ауа райына жылытпаса бар құбыржол жүйесі қолданылады. Ағызу жүйесі тазалау және бұрғылау сұйығын дайындау құрылғысымен жабдықталған.

Бұрғылау сорапттары, ұңғы оқпаны мен түбін бұрғыланған тау жыныстарынан тазартуға және оны жер бетіне шығару; қашауды суыту мен майлау; ағынды қашаулармен бұрғылау кезінде гидромонитролық тиімділік жасау; түпкі гидравликалық қозғалтқыштарды іске қосу мақсатында, жуу сұйығын ұңғыға айдауға арналған.

1-сурет. Бұрғылау сұйығы циркуляциясының схемасы

1-сорап; 2-тіреуіш; 3-иілгіш жең; 4-ұршық; 5-жетекші құбыр; 6-ұңғы сағасы; 7-бұрғылау құбыры; 8-құбырарасы кеңістігі; 9-АБҚ; 10-қашау; 11-ерітінді желісі; 12-тазалау жиынтығы; 13-шандар; 14-арынды сорап; 15-амбар; 16-араластырғыш

Бұрғылау сораптарының тағайындалуы мен пайдалану шарттарына байланысты мынадай негізгі талаптар қойылады:

- сорап берілісі, ұңғыны тиімді жуумен қамтамасыз ететін реттелінетін шекте болуыкерек;

- сорап қуаты, ұңғыны жууға және түпкі гидравликадық қозғалтқыштың жетегіне жіткілікті болуы керек;

- жуу сұйығының сораптан шығу жылдамдығы, бұрғылау кезінде қиындықтардың туындауына себепші болатынинерциялық жүктемелер мен қысымның пулсациясын, қосымша энергетикалық шығындар мен шаршаудан болатын бұзылыстарды болдырмау үшін бір қалыпты болуы керек;

- сораптар абразивті және құрамында май бар әр түрлі тығыздықтағы коррозияға-белсенді жуу ерітінділерімен жұмыс істеуге қабілетті болуы керек;

- бұрғылау ерініндісімен жанасатын тораптары мен бөлшектері ұзақ мерзімді және істен шығып қалған жағдайда ауыстыруға тез және қолайлы болуы керек;

- ірі габаритті тораптары мен бөлшектері жөндеу мен техникалық қызмет көрсету кезінде сенімді ұстауға арналғанқұрылғылармен жабдықталғаниболуы керек,

- жетекті бөлігінің тораптары мен бөлшектері жуу сұйығынан қорғалған және тексеру мен техникалық қызмет көрсетуге қолайлы болуы керек;

- сораптар алыс және жақын қашықтықтарға жинақталған күйінде тасымалдауға жасақталған болуы керек;

- сораптардың конструкциясы сорап агрегатының қозғалтқышын оң және сол жағына орналасуға мүмкіндік беруі керек,

- сораптардың сенімділігі мен ұзақ мерзімділігі оларды пайдалану тиімділігі мен қауіпсіздігіне сай болуы керек;

- бұрғылау сораптарын жасап шығаруға қойылатын талаптар МЕСТ бойынша жасалынуы керек.

Бұрғылау қондырғысының күштік торабынан айналыс сынақайысты беріліс көмегі арқылы трансмиссиялық білікке беріледі. Трансмиссиялық біліктен тиісті қосынды арқылы, шатун орнатылған, эксцентрипті білікке беріледі. Шатуннан крейцкопф, контршток және шток арқылы қозғалыс жұмысшы цилиндрінің бойын жағалай поршеньге беріледі.

Сорап жетегі сына қайысты беріліс көмегі сияқты, шынжырлы беріліс көмегімен де жүзеге асырылады.

Ұңғы түбін бұрғыланған жыныстан қамтамасыз ету үшін бұрғылау қондырғысы бұрғылау ертіндісін жинау мен тазалау үшін арналғанжабдықтан, айдау құбырынан, бұрғылау сорабынан тұратын гидравликалық жүйемен жинақталадынемесе іріктеледі.

Бұл жүйеде бұрғылау сораптары қозғалтқыштың механикалық жұмысын қайта келтіруге гидравликалық энергияны бұрғыланған жыныстың бетіне шығару үшін қажетті бұрғылау ертіндісіне беруге және де турбо бұрғы турбиналарын бұрғылаудың турбиналық әдісі кезінде қозғалысқа келтіруге қызмет етеді. Бұрғылауда алдымен сорабтың үлкен берілісі және салыстырмалы шамалы қысымы болуын талап етеді, ал одан кейін ұңғының тереңдігін арттыру шарасы бойынша өзінің берілісін төмендетіп, қысымды жоғарылатады.

Бұрғылау сораптары өте ауыр шартта пайдаланылады. Олар саз-су қоспасы негізінде дайындалған тұтқыр ерітіндіні айдайды және барит немесе гелиостит қосындыларымен ауырланады. Ерітінділер 2%-ға дейін бұрғыланған тау жыныстарының бөлшектерін ұстайды және сорабтармен 40-70 ⁰ С температура кезінде ұстайды, толығырақ айтқанда айдайды. Суерітінділері осындай температурада ең көп коррозиялы активті болып келеді. Ерітінділердің тығыздығы әдетте 1, 2-1, 5 г/см ³ құрайды, 2, 5 г/см ³ -қа дейін көтерілуі немесе 0, 8 г/см ³ -қа дейін төмен түсуі мүмкін.

Бұрғылау сорабы сальник пен тығындардың басу кезінде қысымның аз уақыттық жоғарылауын жіберуі, конструкциясы бойынша қарапайым, пайдалануда сапалы және ыңғайлы болуы, жақсы ептілік қасиеті болуы қажет, яғни қозғалысқа жеңіл келіп, сенімділікті сақтап беріліс пен қысымды өзгертуді қажет, ал ол үшін оның конструкциясы цилиндрлік төлкенің, поршеннің, штоктің, клапанның, сальниктің және басқа тез тозатын бөлшектердің тез ауысуына мүмкіндік беруі қажет.

Осы уақытта жуу сұйықтығын айдау үшін сораптардың көптеген түрлері қолданылады - бұлар поршеньді, ортадан тепкіш, тісті доңғалақты, ротациялық, электорлы және басқалар.

Дегенмен, ұңғы бұрғылау технологиясының талабын тек поршеньді (плунжерлі), горизонтальды, екі поршеньді, екі жақты қозғалысты, екі цилиндрлі немесе бір жақты қозғалысты үш цилиндрлі сораптар қанағаттандырады.

Вертикаль (тік) сораптар олардың белгілі артықшылықтарының жоқтығынан және қызмет етуге жоғары еңбек сиымдылығы керектігінен, тасымалдау және жұмыс уақытысы кезінде беріксіз болу салдарынан пайдаланылмайды.

Бір жақ қозғалысты үш цилиндрлі сораптардың екі жақ қозғалысты екі цилиндрлі сораптар алдындағы артықшылығы берілістің аз тепе-теңсіздігі мен гидравликалық қуатпен 1 кВт-қа металдың шығынының төмен көрсеткіші болып табылады, бұл көрсеткіш бірінші үшін 1 кВт-қа 22-35, екіншісі үшін 35-55 кг/ кВт.

Дегенмен, бір жақ қозғалысты үш цилиндрлі сораптардың кеғмшіліктері де бар- ол жөндеу қиыншылықтары мен тез тозатын бөлшектердің ауыстырылуы. Берілістің тепе-теңсіздігінде аз габаритті компенсаторлардың шығарылуы екі цилиндрлі бұрғылау сораптарын ұтымды пайдалануға мүмкіндік береді, компенсаторлы мынандай байланыстағы олардың конструкциясын ұтымды, тиімді болып табылады деп есептеуге болады.

1. 2 Бұрғылау сорабының жұмыс істеу принципі мен схемасы.

Біржақты әрекетті бұрғылау сорабының жұмыс істеу принципі келесідей: жетектен білікке айналыс беріледі, осы арқылы барлық механизм іске қосылады. Толықтай 2 суретте көрсетілген

Қосиін - бұлғақты қосылыс арқылы біліктің айналысы арттырып, шток пен поршеннің қозғалысын да қадағалайды. Поршень цилиндрде қозғалып, онда астыңғы бөлікте сору клапаны орналасқан, ал үстінгі бөліктегі айдау клапаны сору клапанымен желілер арқылы сұйықтық сақтағышына, ал айдау клапаны арындық желіге жалғасқан.

Поршеннің оңға жүрісі кезінде жұмыс камерасында пайда болатын сиретуден клапанның асты - үстінен қысым айырымы пайда болады. Содан клапан ашылып, камераға сұйықтық ағылады. Бұл кезде айдау клапаны қысымның әртүрлілігінен жабық тұрады. яғни айдау желісінде қысым жұмыс камерасындағы қысымнан көбірек болады.

2 сурет. Екі жақты әрекетті поршенді сораптың жұмыс істеу схемасы

1-трансмиссия; 2-қосиін; 3-бұлғақ; 4-сырғақ; 5-шток; 6-поршень; 7-цилиндр; 8-айдау клапаны; 9-жұмыстық камера; 10-сору клапаны

Поршеннің солға жүрісі кезінде камерада қысым артып, сору клапаны жабылып, соның салдарынан камерадағы қысым айдау желісіндегі қысымнан артқан жағдайда айдау клапаны ашылады. Содан соң камера ішіндегі сұйықтық сыртқа төгіледі, сөйтіп цикіл қайталанып тұрады.

Жоғарыда көрсетілген процестен поршеннің қозғалу жылдамдығы өз жұмысында нольден максималды мәнге дейін жетеді, максималды жылдамдықты, ал қосиіннің бұлғаққа перпендикуляр болған кезде алады, себебі сұйықтықты айдау поршеннің көмегімен өтеді. Яғни айдалатын сұйықтың мөлшері поршеннің қозғалу жылдамдығына тікелей байланысты.

Жұмыс істеу принципі бойынша сораптың келесі бір түрі екіжақты әрекеттің басты ерекшелігі екінші жұмыс камерасының болуы. Біреуі дәл біржақты әрекеттегідей, ал екінші камера поршеннен кейін орналасқан. Бұл камераның көлемі алдыңғысынан аз, себебі онда көп орынды алатын шток орналасқан. Сондай-ақ сору және айдау клапандарымен жабдықталған. Сұйық-тықтың өту жолы поршеннің алдымен оңға жүрісінен басталады. Соның салдарынан сору клапаны ашылып, камера сұйықтыққа толады. Алекінші камерада сұйықтық поршеннің жүрісінен шығарылады. Бұндағы сору клапаны жабылуы қысымның әртүрлілігі салдарынан.

Көпцилиндрі сораптарда сұйықтықтың бірдей деңгейде жіберілмеуін реттеу үшін қосиіндерді бір-біріне белгілі бұрышпен орналастырады. Екіцилиндірліде 90º - н, ал үшцилиндрліде 120º-н. Сол арқылы кей кездерде сұйықты айдау бірнеше камерадан бірден мүмкін болады. Сұйықтықтың лүпілін азйтуда сораптың сору және айдау желілерінде гидравликалық компенсаторлар орналасқан. Компенсатордың жоғарғы жағы газға толтырыл-ған. Газ қысымы сұйықтықтың жұмыстық қысымының жартысына тең болуы керек. Ал төменгі бөлігі сорапқа жалғанып, онда бұрғылау сұйықтығы толтырылған. Газдың жұмысы кезіндегі қысым сұйықтықты жіберудегі қысыммен бірдей, яғни газ негізінен қысымның өзгеруін реттеу арқылы сұйықтықтың лүпілін қадағалайды. Қысым артса, газ сығылады немесе керісінше.

Жұмыс камерасын сұйықтықпен толтыру. Ал сору желісі мен жұмыс камерасындағы қысымның әртүрлілігі арқылы іске асады.

Жұмыс камерасын сұйықтықпен нашар толтырылуы салдарынан түгел сораптың жұмысы өзгереді. Бұрғылау сораптарын жұмыстық камераны сұйықпен толтырудың 2 тәсілі белгілі:

- қосалқы жабдықталған қондырғылар арқылы поршенді сорап пен резервуар арасында орналасып, поршенді сораптың жұмыстық камерасын мәжбүрлі толтыруға арналған;

• екпінсору, .

1. 3 Прототип ретінеде таңдалған сораптың құрылымы.

Мысал ретінде УНБТ-600 бұрғылау сорабының 3-сурет құрылымын қарастырамыз.

УНБТ-600 бұрғылау сорабы гидравликалық және жетек бөлімдерінен тұрады. Гидравликалық бөлім сорап станинасына және рамасына қосылған екі гидравликалық қораптарда орналасқан. Әр қорапта алынбалы бөлшектер монтаждалған: поршень, цилиндрлік төлке, клапан, шток және т. б. Цилиндрлік төлке гидроқорапта 2 стаканмен бекітіледі. Цилиндрлік төлкенің нығыздауы гидроқорапта икемді сақиналармен жүзеге асырылады. Сорап поршені тұтас және штокпен гайка рақылы бекітілген. Гидроқораптың 2 торцтық тесігі штоктың шыға берісінде сальникпен нығыздалады. Сорап клапандары тарелкалы, конустық, серіппемен қысылған. Әр клапан 3, оны жөндеуге, бақылауға оңай болатындай етіп жасалған. Клапан қорабында сору және айдау клапандары орналастырылған және олар бірдей болып келеді.

Сораптың жетекті механизмі 6 станинада орналасқан. Станина жоғарғы және бірнеше бүйірлік қақпақтарға ие, бұл механизмді бақылауға және жөндеу жұмыстарын жеңілдетуге арналған. Жетекті бөлімі станинада тербелмелі мойынтіректерге отырғызылған трансмиссиялық және эксцентрлік біліктерден, редуктордан тұрады. Жетекті 6 және гидравликалық бөлімдер 2 бір рамаға 7 отырғызылады. Оның құрамына майлау және салқындату жүйелері де кіреді. Сораптың жетекті білігі трансмиссиялық беріліс арқылы іске асырылады. Ол мойынтіректерде жұмыс істеп, айналу моментін тісті беріліс арқылы түбірлі білікке береді. Крейцкопфпен (ползун) қосылған контршток станинаға қатысты арылы-берілі қозғалыс жасайды. Станинадан шыға берісінде ол сальникпен нағыздалады. Сорап механикалық жетек арқылы іске қосылады.

3 сурет. УНБТ-600 бұрғылау сорабы

1-қабылдау қорабы; 2-гидравликалық қорап; 3-сақтандыру клапаны; 4-нығыздаушы үштармақ; 5-компенсатор; 6-жетекті бөлім; 7-рама.

1 кесте. Техникалық көрсеткіштері

Цилиндрлі втулканы және сақтандырғыш клапанының дөңгелек тесік димаметрін ауыстырғандағы бірлік және қысым көрсеткіштері 1 кестеде көрсетілен.

2 кесте. Сорап бөлшектерін ауыстырғандағы бірлік пен қысым көрсеткіштері

Сораптарға қойылатын негізгі талаптар:

- сораптың берілісі ұңғыны тиімді жуумен қамтамасыз ететіндей шекте реттелген болуы керек;

- сораптың қуаты ұңғыны және түпкі гидравликалық қозғалтқыштың жетегін жууға жеткілікті болуы керек;

- жуу сұйығының сораптан шығу жылдамдығы бұрғылауда қиындықтар тудыратын, қосымша энергетикалық шығындар мен қажу салдарынан бұзылатын инерционды күштер мен қысым бүлкілін жою үшін тепе-теңдікті ұстауы керек;

3 кесте. Сорап бөлшектерінің техникалық көсеткіштері

1. 4 Бұрғылау құбырлары тізбегін көтеріп түсіру жабдықтары.

Кез келген ұңғыларды мұнай, газ айдау және т. б. пайдаланған жағдайда оларды мезгіл-мезгіл жөндеп тұру керек. Скважина ішінде өнім көтергіш құбырларды (нкт), штангілерді, терең сораптар мен басқа да құралдарды көтеріп-түсіру жұмыстарына байланысты әрекеттерді, жөндеу жұмыстары дейміз. Ол өзінің түрі мен күрделілігіне қарай күнлелікті және күрделі жөндеу болып бөлінеді.

Күнделікті жөндеуге - терең сорапты ауыстыру, көтергіш құбыр мен штангілерді өзгертіп тұру немесе ұстап тұрған алқаның (подвеска) түріне қарап өзгерту, скважина түбінде жиналған құм шығындарынан тазарту, басқа да скважинаға түскен жеңіл заттарды көтеру, үзілген штангілер және басқа тізбек ішіндегі қалған заттарды ұстау кіреді. Осы жұмыстардың барлығын мұнай және газ басқармаларында құрылған ұңғыманы жер асты жөндеу бригадалары атқарады. Ұңғыманы жер асты жөндеу бригадаларында вахта әдісімен жұмыс істейді. Вахтаның құрамында үш адам: екеуі оператор, оның көмекшісі, ұңғының сағасыңда жұмыс жасайды, үшіншісі тракторшы немесе маторшы - көтеру механизмнің шығырында отырып жұмыс істейді.

Жер асты жабдықтарында болған апаттарды үзілген құбырларды ұстау мен сағаға шығару жою үшін жасалынатын, зақымдалған пайдалану құбыр тізбектерін орнына келтіру, қабат суларын жабу айыру, басқа пайдалану қабатына кешеніне ауысу сияқты қиын жұмыстар - скважинаны күрделі жөндеу категориясына жатады.

Мұндай жұмыстарды арнайы құрылған скважинаны күрделі жөндеу бригадасы жасайды. Осы бригада скважина түбінің төңірегін өңдеу жұмыстарымен де қабатты сұйықпен жару, сұйық құм ағынымен тесу, қышқылмен өңдеу, дірілмен өңдеу және т. с. с. айналысады.

Бұрғылау процесі - бұрғылау құбырлары тізбегін ұңғы ішінен көтеріп -түсіру және көтере ұстап тұру арқылы жүргізіледі. Осы жағдайларда бұрғылау аспаптарының салмағы бірнеше жүз килоньютонға жетеді. Тәл жүйесі арқанына түсетін салмақты және қозғалтқыштар қуатын азайту үшін, мұнара, бұрғы лебедкасы, тәл жүйесінен тұратын көтеру аспаптары қолданады. Тәл жүйесі кранблоктан, тәл жүйесінің қозғалмайтын бөлігі, тәл блогы, тәл жүйесінің жылжымалы бөліг, ілмек және тәл арқандарынан тұрады.

1. 5 Ұңғыларда жер асты жөндеу кезіндегі қолданатын жабдықтар мен құралдар.

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс