Әлемдік тілдер

Жоспар:
І Кіріспе
1.1 Әлемдік тілдер туралы түсінік
ІІ Негізгі бөлім
2.1 Кітаби және әдеби тіл
2.2Әлемдік тілдер мен тілдік ареалдар
2.3Өлі тілдер
ІІІ Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер тізімі

Кіріспе
Антикалық Еуропада латын тілінің бүкіл Еуропа халықтарына канондық тіл болғаны сияқты, араб тілі де ислам діні тараған аудандар үшін канондық тіл болған, 17-18 ғасырларда жер шарының әр түрлі аймақтарына кең тараған испан, француз, неміс тілдері болса, 19 ғасырда мұндай дәрежеге ағылшын тілі, 20 ғасырда орыс тілі көтеріліп отыр.Бірақ бұл тілдер халықаралық деп аталғанымен, олардың ешқайсысы да әлемдік тіл болған жоқ.Алайда, бұл бағыттағы ізденістер толассыз жүріп жатыр.Сондай ізденістің нәтижесінде бірнеше жасанды, көмекші тілдердің жобасы ұсынылды.Солардың ішіндегі ең елеулісі - волапюк, эсперанто деп аталатындар.Мұның алғашқысы - әлемдік тіл деген мағынаны білдіретін ағылшынның вола, пюк деген екі сөзінің бірігуінен жасалған. Жасанды тілдер ішінде көптеген елдерде тарап, кең етек алған қазіргі түрі эсперанто деп аталады.
Сөйлеу тілі мен кітаби тіл. Бұлардың екеуі де бір ғана этникалық бірлік тілінің жеке көріністері, олар бөлек – бөлек тілдер емес, тіл біреу – ақ, сондықтан оларды тіл демей, стиль, яғни сөйлеу тілі стилі, кітаби стиль деген жөн.Дәстүрге айналған атауды бұзбау үшін ғана «тіл» деп отырмыз.
Кітаби – жазба тіл болу үшін жазудың, баспа орнынаң болуы шарт.Бұларсыз кітаби – жазба тіл болмақ емес.Сөйлеу тілі мен кітаби – жазба тіл этникалық бірлік тілінің екі түрлі көрінісі, екі түрі дедік.
Әдеби тіл – жалпыхалықтық тіл маржанын жинақтап, сұрыпталған, екшелген, қызметке бай, әлеуметтік сипаты мен стильдік ерекшеліктері мол сала. Диалект - жалпыхалықтық, біртұтас ұлттық тілдің өзіндік дыбыстық, сөздік, грамматикалық ерекшеліктері бар саласы. Диалектілер негізінде тілдік қауым қоныс ыңғайына қарай әр түрлі аймақтарға бөлінеді. Диалектінің мұндай түрі жергілікті диалект деп аталады.Жергілікті диалектіге белгілі бір аймақта тұратын адамдар тілінде кездесетін ерекшеліктердің жиынтығы жатады.

Ұсынылатын әдебиеттер:
1. Маманов, Ы. Қазақ тіл білімінің мәселелері. "Арыс қоры".- Алматы: Арыс, 2007.
2. Невченко В.Н. Введение в языкознание. М.:Дрофа.,2008.-7063с.
3. Исаев. С. Қазақ тіл білімінің мәселелері [Текст] = Вопросы казахского языкознания .- Алматы, 2011
4. Жүнісова, М.Ә. Қазіргі қазақ тілі: оқу құралы .- Алматы: Дарын, 2008.
5. Шалабай, Б. Қазіргі қазақ тілі синтаксис. – Алматы, 2012.

Пән: Тілтану, Филология
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Жоспар:
І Кіріспе
0.1 Әлемдік тілдер туралы түсінік
ІІ Негізгі бөлім
2.1 Кітаби және әдеби тіл
2.2Әлемдік тілдер мен тілдік ареалдар
2.3Өлі тілдер
ІІІ Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер тізімі

Кіріспе
Антикалық Еуропада латын тілінің бүкіл Еуропа халықтарына канондық тіл болғаны сияқты, араб тілі де ислам діні тараған аудандар үшін канондық тіл болған, 17-18 ғасырларда жер шарының әр түрлі аймақтарына кең тараған испан, француз, неміс тілдері болса, 19 ғасырда мұндай дәрежеге ағылшын тілі, 20 ғасырда орыс тілі көтеріліп отыр.Бірақ бұл тілдер халықаралық деп аталғанымен, олардың ешқайсысы да әлемдік тіл болған жоқ.Алайда, бұл бағыттағы ізденістер толассыз жүріп жатыр.Сондай ізденістің нәтижесінде бірнеше жасанды, көмекші тілдердің жобасы ұсынылды.Солардың ішіндегі ең елеулісі - волапюк, эсперанто деп аталатындар.Мұның алғашқысы - әлемдік тіл деген мағынаны білдіретін ағылшынның вола, пюк деген екі сөзінің бірігуінен жасалған. Жасанды тілдер ішінде көптеген елдерде тарап, кең етек алған қазіргі түрі эсперанто деп аталады.
Сөйлеу тілі мен кітаби тіл. Бұлардың екеуі де бір ғана этникалық бірлік тілінің жеке көріністері, олар бөлек - бөлек тілдер емес, тіл біреу - ақ, сондықтан оларды тіл демей, стиль, яғни сөйлеу тілі стилі, кітаби стиль деген жөн.Дәстүрге айналған атауды бұзбау үшін ғана тіл деп отырмыз.
Кітаби - жазба тіл болу үшін жазудың, баспа орнынаң болуы шарт.Бұларсыз кітаби - жазба тіл болмақ емес.Сөйлеу тілі мен кітаби - жазба тіл этникалық бірлік тілінің екі түрлі көрінісі, екі түрі дедік.
Әдеби тіл - жалпыхалықтық тіл маржанын жинақтап, сұрыпталған, екшелген, қызметке бай, әлеуметтік сипаты мен стильдік ерекшеліктері мол сала. Диалект - жалпыхалықтық, біртұтас ұлттық тілдің өзіндік дыбыстық, сөздік, грамматикалық ерекшеліктері бар саласы. Диалектілер негізінде тілдік қауым қоныс ыңғайына қарай әр түрлі аймақтарға бөлінеді. Диалектінің мұндай түрі жергілікті диалект деп аталады.Жергілікті диалектіге белгілі бір аймақта тұратын адамдар тілінде кездесетін ерекшеліктердің жиынтығы жатады.
Ойкүмендер мен лингвонездің қоныс аударуы жаңа заманның көшіп қонуы және олардың тілдердің аймақтық бөлінуіне әсер етуі тілдің қоғамдық қызметі, әлемдік және аймақтық тілдер.
Ареальді бейне. Ареалдағы қазіргі тілдің жағдайы тарихи негізгі ерекшеліктері, ареалдан тыс таралған тілдер, сәйкес келетін тілдердің ең маңызды құрылымдық жақтары және ареалдық типологиялық ерекшелік. (Компаративистикалық, типологиялық және социалингвистикалық ақпараттардың әр ареал дағы қатынасы оның лингвистикалық және жалпы мәдени құндылығымен айқындалады; сәйкес келетін оқу пәндерінің бағдарламаларыда есепке алынады, яғни компаративистика, социалингвистика және типология). Ресей, Кеңес үкіметінің Еуропалық бөлінуіндегі мемлекеттер.Батыс және Шығыс Еуропа Түркия, Закавказье, Таяу Шығыс (Иран, Ауғаныстан). Орта Азия және Шығыс Түркістан. Африка сахараның оңтүстікке жақынырақ бөлігі Солтүстік Африка және Таяу Шығыс , Шығыс Азия (Қытай, Маңғолия, Корея, Жапония) Оңтүстік Азия (Индия, Пакистан, Непал, Бутан, Бирма, Бангладеш, Шри-Ланка, Мальдива). Үндіқытай және жанындағы аймақтар (Вьетнам, Лаос, Камбоджа, Тайланд, Оңтүстік Қытай). Австронезиялық аймақ: аралдың Оңтүстік- Шығыс Азия, Малайзия, Мадагаскар және Океания (Жаңа Гвинеясыз).
Папуастық аймақ. Австралия: көне тілдер. Америка: көне тілдер. Жаңа заманның көпелі негізгі аумақтары (Австралия, Жаңа Зеландия, Үнді мұхитының аралдары).
Тіл -- халықпен бірге туып, бірге өмір сүретін бөлінбейтін бөлшек. Дей тұрғанмен қоғамдық қажеттілік аясы тар тілдің ғұмыры да соншалықты қысқа. Әлемде қазақ тілінен басқа да құрып бара жатқан және біз естіп-білмей жатып жоғалып кеткен тілдер көп. Және керісінше, жүре пайда болып, ресми тіл қатарына еніп, жалпақ жұртпен біте қайнасып, қолданысқа жаңадан сінген тілдер де жетерлік.
Халықаралық сарапшылардың сөзіне сенсек, әлемде әр 15 күн сайын бір тіл қаза болады екен. Қаза болып бара жатқан тілмен сол елдің тарихы, дәстүрі, мәдениеті де қаза болатыны ешкімге жұмбақ емес. Халықаралық интеграцияның салқыны жанбай жатып өшіп жатқан талай тілдердің кесіріне айналды.
Мәселен, австралиялық аборигендер мен американдық үндістердіңтілінде санаулы ғана халық сөйлейді.Австралияда 20 ғасырдың басында 400 -ге жуық тіл болса, қазіргі таңда 25 тіл ғана қалған екен. Африкада 1400 тіл түрлерінің ішінде 600 тіл жоғалып кеткелі тұр: әсіресе, Нигерия және Шығыс Африка аймағы. Солтүстік Шығыс Азия аймағында орыс тілінің қысымынан 47 тілдің ішінде 6 тіл ғана аман қалып тұр. Тайваньда қытай тілінің басымдық көрсетуінен 23 тіл жойылып кетті.
Кезінде тіл соғыс, әлемдік ауру шақыратын эпидемиядан қаза болса, бүгінгі таңда басқыншы тілдерге жаппай көшудің арқасында жойылып барады: ағылшын, француз, испан, итальян, қытай, неміс тілдері үстемдік көрсетіп тұр.
Тіл мамандарының дерегіне қарағанда, 2100 жылға дейін әлемде 3500-дей тіл қолданыстан шығып, жоғалады екен. Бұл деген бүгінгі таңда дүниежүзіндегі бүкіл тілдердің тең жартысы болмақ. Деректерге қарағанда, әлемдегі жоғалып бара жатқан тілдердің 28 пайызының 1000-нан сәл асатын сөйлеушісі бар. Мысалы, Ауғанстандағы тирахи тілінде сөйлейтін 100 адам ғана қалған. Арменияда ломаврен тілінің сөйлеушісі тіпті 50-ден аспайды.Ал бұрынғы совет республикалары болғанОрталық Азиядағы тәжік, қырғыз және өзбек тілдері ел тәуелсіздіктерінен кейін күшейе түскендерімен, Тәжікстандағы памир тілдері сияқты бұл аймақтағы кішігірім тілдер ұмытыла бастаған. Әлемде 6000-нан астам тіл болса, солардың 600-не ғана жойылу қаупі төнбейді екен (2700 -- негізгі тіл, 4000-ға жуығы -- сол тілдердің диалектісі).
Камерун деген елде 1995 жылы қарашаның 5-і күні Момбила ауданындакасаба тіліндесөйлейтін ең соңғы Богон есімді азамат дүниеден өткен. Қарашаның 4-і күні касаба тілі тірі болса, қарашаның 5-і күні ол тіл өлді.
Яғни, бірде-бір адам сөйлемейтін ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.