String типті айнымалыға қолданылатын стандартты функциялар мен процедуралар



МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ
1. Есептің берілгені
2. Теориялық бөлімі
2.1. String типі
2.1.1. String типті айнымалыға қолданылатын стандартты функциялар мен процедуралар
2.2. Файл типі (File)
2.2.1. Файлдармен жұмыс жасау.
2.2.2. Типтелген файлдар
2.2.3.Текстік файлдар.
2.2.4.Тителмеген файлдар
2.3. Жазба (RECORD)
2.3.1.Тұрақты өрісті жазбалар
2.3.2. WITH нұсқауы
3. Есептің алгоритмі
4. Программаның баяндалуы.
4.1. Жалпы мәліметтер.
4.2. Функционалдық қолданылуы.
4.3. Программаның логикалық құрылымы
4.4. Қолданылған техникалық жабдықтар
4.5. Шақыру
4.6. Енгізу
4.7. Шығару
ҚОРЫТЫНДЫ
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
String типі
Турбо Паскаль жүйесінде алдын ала ұзындығы анықталған жолдар үшін String типі қолданылады. String типіне жататын айнымалылар келесі түрде сипатталады:
VAR FIO:STRING[20];
ADR:STRING[30] ;
SPEC:STRING;
String типті айнымалыларға келесі операциялар анықталған :
1. Біріктіру операциясы. Бұл операция бірнеше жолдарды біріктіріп бір жол құру үшін пайдаланылады. Мысалы, ‘блок’ + ‘схема’. Нәтиже: ‘блоксхема’.
2. Салыстыру операциялары: <, <=, >, >=, = <> . Жол мен жолды салыстыру олардың символдарын салыстыру арқылы жүзеге асырылады. Мұнда символдар бір бірімен салыстырылғанда оларға сәйкес кодтар салыстырылады. Жолдарды салыстыру операциясының нәтижесі логикалық шама ақиқат немесе жалған болып табылады.
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

1. В.В.Фаронов DELPHI 5 . Руководство программиста.
Издательство «Нолидж», Москва 2001 г.
2. В.Гофман, А.Хомоненко Работа с базами данных в DELPHI.
Издательство «БХВ – Петербург», Санкт – Петербург 2000 г.
3. А.М. Епанешников , В.А. Епанешников DELPHI база данных
Издательство «ДИАЛОГ – МИФИ», Москва 2000 г.
4. А.Я. Архангельский Програмирование в Delphi 7.
Издательство «Бином», Москва 2004 г.
5. Электронный учебник по Delphi 6.

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ
1. Есептің берілгені
2. Теориялық бөлімі
1. String типі
1. String типті айнымалыға қолданылатын стандартты функциялар
мен процедуралар
2. Файл типі (File)
1. Файлдармен жұмыс жасау.
2.2.2. Типтелген файлдар
2.2.3.Текстік файлдар.
2.2.4.Тителмеген файлдар
2.3. Жазба (RECORD)
2.3.1.Тұрақты өрісті жазбалар
2.3.2. WITH нұсқауы
3. Есептің алгоритмі
4. Программаның баяндалуы.
4.1. Жалпы мәліметтер.
4.2. Функционалдық қолданылуы.
4.3. Программаның логикалық құрылымы
4.4. Қолданылған техникалық жабдықтар
4.5. Шақыру
4.6. Енгізу
4.7. Шығару
ҚОРЫТЫНДЫ
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

КІРІСПЕ
Қазіргі кезде кеңінен қолданылатын программалау жүйесінің бірі –
TurboPascal. Американың Borland корпарациясының қызметкері Андерсон
Хейлсбергтің жетекшілігмен құрастырылған. TurboPascal-дың түпнұсқасы
швейцария ғалымы Никлаус Вирт жасаған Паскаль тілі программалауды алғаш
үйренушілер үшін өте тиімді құрал болып табылған. Қарапайым Паскальді
өңдеудегі А.Хейлсбергтің үлкен еңбегінің нәтижесінде TurboPascal қазіріг
заман талабына сай, қуатты программалау жүйесіне айналды. Оның логикалық
құрылымы әр түрлі есептерді дәл шешуге көмегін тигізеді.
TurboPascal ортасында жұмыс істеудің ерекшеліктері толық
қарастырылған.

Есептің берілгені
Тапсырма: Берілген структураға сәйкесті жазба массивін құру.
Жазбалардың енгізуін және өңдеуін жүзеге асыру. Программада кіріс
деректерді, дерек қордың файлдарын енгізу-шығаруын өңдейтін сәйкесті
процедуралар мен функциялары алдын-ала қарастырылуы қажет. Қолданушының
әрекеттері бақылану және нақты хабарлармен қамдаулану керек.
Келесі кілттер арқылы: тауарлардың атына байланысты, фирманың аты
бойынша, таза табыс бойынша, қызметтің типі жазба массивтің элементтерінің
өрісіне арналған мәндерін шығаруын ескеру.
Минималды шығынмен қызметтің типін анықтау.

String типі
Турбо Паскаль жүйесінде алдын ала ұзындығы анықталған жолдар үшін
String типі қолданылады. String типіне жататын айнымалылар келесі түрде
сипатталады:
VAR FIO:STRING[20];
ADR:STRING[30] ;
SPEC:STRING;
String типті айнымалыларға келесі операциялар анықталған :
1. Біріктіру операциясы. Бұл операция бірнеше жолдарды біріктіріп бір
жол құру үшін пайдаланылады. Мысалы, ‘блок’ + ‘схема’. Нәтиже:
‘блоксхема’.
2. Салыстыру операциялары: , =, , =, = . Жол мен жолды
салыстыру олардың символдарын салыстыру арқылы жүзеге асырылады.
Мұнда символдар бір бірімен салыстырылғанда оларға сәйкес кодтар
салыстырылады. Жолдарды салыстыру операциясының нәтижесі логикалық
шама ақиқат немесе жалған болып табылады. Мысалы, abcabd =TRUE
(ақиқат болады).
Меншіктеу операциясы := меншіктеу белгі арқылы орындалады. Мысалы, VAR
ST:STRING[7];
ST:=’ALMATI KALACI’ ;
ST:ALMATI.
String типті қолданып айнымалылардың мәнін енгізгенде READLN(T)
стандартты процедурасы қолданылады.

String типті айнымалыға қолданылатын стандартты функциялар мен
процедуралар
1. CONCAT(ST1, ST2, ..., STN) – көрсетілген жолдарды біріктіру
үшін пайдаланылады.
Мысалы, ST= CONCAT(‘Алматы’, ‘қаласы’);
2. COPY(ST, i, k )- ST жолы i-позициясынан басталатын ұзындығы
k-ға тең символдар тіркесін анықтауға болады.
3. LENGTH(ST) – ST жолдық айнымалының ұзындығын анықтайды.
Мысалы, LENGTH(FIO)=5;
LENGTH(‘алматы’)=6;
4. POS(ST1, ST2) – ST1 жолының ST2 жолындағы кездесетін
позициясын анықтайды. Егер ST1 жолы ST2 жолының ішінде
кездеспейтін болса, онда POS стандартты функциясы 0-ді
қайтарады.
Мысалы, K:=POS(‘блок’, ‘блок-схема’)=6;
5. DELETE(ST, i, k) – ST жолдағы і-орыннан бастап k-символды
өшіру үшін қолданылады.
Мысалы, DELETE(‘алгоритм’,1,4) қалаған сөз: ритм.
6. INSERT(ST,ST,k) – ST1 жолын ST2 жолының i-ші позициясынан
бастап қоюға болады.
Мысалы, ST=INSERT(‘РАММ’, ‘ПРОГА’,5), ПРОГРАММА.
7. STR(X,ST) – Х санын ST жолына түрлендіреді.
Мысалы, STR(2005,ST); ST= ‘2005’;
8. VAL(ST,X,CODE) – ST жолын X санына түрлендіреді. Егер CODE
параметрінің мәні 0-ге тең болса, онда түрлендіру процесі
дұрыс орныдалған болады, қарсы жағдайда қате шығады.
Mысалы, VAL(‘2005’, X, CODE) CODE=0.

Файл типі (File)
Кез келген типті деректер тобын файл деп атауға болады. Программаға
қажетті деректерді де файл деп атайды. Нәтижелер және программаның өзі де
файл болып табылады.
Практикалық есептерді шешкенде деректерді және өңделетін мәндерді
компьютердің сыртқы құрылысына жазып қоюға тура келеді. Бұл жағдайда
деректер сыртқы файл түрінде көрсетіледі.
Сыртқы ақпаратты тасушы міндетін магниттік дискілер атқарады. Паскаль
тілінде бірдей типті (қарапайым немесе күрделі) тізбектерді де атайтын
болғандықтан файл массивке ұқсас болады.
Файлдың массивтен айырмашылығы:
- Мұнда жазылатын ақпараттың саны көрсетілмейді.
- Әр элементінің өзінің индексі бойынша анықталмайды,
сондықтан қажетті элементоның алдындағы элементтерді алып
болғаннан кейін ғана алынады.
Файлдың баяндалуы:
Паскальдің Type бөлімінде файл типі келесі жалпы түрде баяндалады:
TYPE NTYPE = FILE
NTYPE – файл типінің идентификаторы.
Файлдың типін немесе файлдық типті айнымалыны келес үш әдістің біреуі
арқылы анықтайды:
1. NTYPE = FILE OF TC;
2. NTYPE = TEXT;
3. NTYPE = FILE;
TC – базалық тип, файлдың базалық типі ретінде кез-келген қарапайым
немесе күрделі тип пайдаланылады (файл типінен басқа).
TEXT – текстік файлдардың стандартты типі.
TEXT типі TYPE бөлімінде жазбаса да болады.
Баяндау әдісіне байланысты Паскальда файлдың үш түрі бар:
a. Типтелген файлдар (File of TC);
b. Текстік файлдар (Text типті);
c. Типтелмеген файлдар (File)
Мысалы,
TYPE STUD = RECORD
FIO: STRING[20];
ADR:STRING[30];
GOD:INTEGER;
END;
VAR F1:FILE OF STUD; {типтелген}
F2:TEXT; {текстік}
F3:FILE; {типтелмеген}
Файлдармен жұмыс жасау.
Паскальда мәліметтер типінің бірі болып сыртқы жады құрылғысында
орналасқан бірдей типті компоненттер тізбегін құрастырылған файлдық
айнымалылар ақпаратты енгізу-шығару үшін қолданылады.
Енгізу – шығару іс-әрекетін орындамас бұрын файлдық айнымалыны ASSIGN
стандартты прцедурасының көмегімен нақты қандай да бір сыртқы файл
байланысу қажет.
Мұндай файл ретінде магниттік дискідегі файл, сондай-ақ есептеу
кешеніндегі құрылғы (клавиатура, дисплей экраны, принтер және т.с.с.)
қолданылады.
Сосын ол файл оқуға немесе жазуға ашық болуы керек. Осыдан кейін
енгізу-шығаруды ұйымдастыруға болады.
Файлмен жұмыс жасап біткеннен кейін оны CLOSE стандартты процедурасы
арқылы жабу керек.
Файлдармен жұмыс жасау үшін келесі жалпы стандартты процедуралар мен
функцияларды қолданамыз:
1. ASSIGN(f, Name) – f файлдық айнымалыны Name сыртқы файлмен
байланыстыру үшін пайдаланылады. Егер Name орнына ешқандай ат
жазылмаса, онда енгізу немесе шығарудың стандартты файлдармен
байланыс орнатылады (Input – енгізу стандартты файл, Output -
шығару). Мұндағы f – файлдық айнымалы, Name – файлдың тоық атын
анықтайтын текстік өрнек.
2. RESET(f) – файлдан ақпаратты оқу үшін бар файлды ашу. f – файлдық
айнымалысы, бұрын ASSIGN процедурасы арқылы бар сақтаушы файлмен
берілген.
3. REWRITE(f) – файлға ақпартты жазу үшін жаңа бос файлды ашу. f –
файлдық айнымалысы, бұрын стандартты ASSIGN процедурасы арқылы
жаңа файлмен берілген. Егер REWRITE процедурасында бұрыннан бар
файл аты көрсетілген болса, онда файл жойылады.
4. APPEND(f) – текстік файлдың соңына ақпарат қосу үшін файлды ашу.
f – файлдық айнымалысы, бұрын ASSIGN процедурасы арқылы бар
текстік файлмен байланыстырылған.
5. EOF(f) – файл соңын анықтайтын стандартты функция. f файлдың соңы
кездессе EOF(f) функциясы True.

6. CLOSE(f) – ашылған файлды жабу үшін қолданылады.

Типтелген файлдар
Типтелген файлдардың кез-келген компоненттерінің ұзындығы тұрақты
болады. Сондықтан типтелген файлдың компоненттерін олардың реттік нөмірі
бойынша өңдеуге болады (файлдың компоненттері 0-ден бастап нөмірленеді).
Енгізу-шығару стандартты процедураға бірінші рет қатынас жасағанда
файлдың көрсеткіші файлдың басында тұрады және ол файлдың бірінші
компонентіне сілтейді. Әрбір енгізу-шығару стандартты процедураға қатынас
жасаған кезде файлың көрсеткіші осы файлдың келесі компонентіне жылжиды.
Енгізу-шығару тізімдеріндегі айнымалының типтері файл компоненттерінің
типтерімен бірдей болуы керек.
Келесі стандартты процедуралар мен функциялар арқылы типтелген
файлдармен жұмыс жасаймыз:
5 READ процедурасы – көрсетілген типті компоненттерді оқу үшін
пайдаланылады.
READ(f, енгізу тізімі);
Мұндағы f – файлдық айнымалы, енгізу тізімі - бір немесе бірнеше
айнымалылар болуы мүмкін, олардың типтері файл компоненттерінің титперімен
бірдей болуы керек.
5 WRITE процедурасы – көрсетілген типті компоненттерді файлға жазу
үшін қолданылады.
WRITE(f,шығару тізімі);
Мұндағы: f – файлдық айнымалы, шығару тізімі - бір немесе бірнеше
өрнектер болуы мүмкін. Олардың типтері файлдың типтерімен бірдей болуы
керек.
5 SEEK процедурасы – көрсетілген нөмірі бар файлдың қажетті
компонентіне байланыс орнатуға пайдаланылады (яғни файлдың
көрсеткіші қажетті компонентке жылжиды).
SEEK(f,NUM);
Мұндағы: NUM - файл компонентінің нөмірі.
5 FILESIZE ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Файлдарға қолданылатын функциялар мен процедуралар turbo pascal
Қонақ үйдегі қонақтар туралы мәліметтер қорын құру
Текстік файлдар
Текстік файлдарға қолданылатын процедуралар
Типтелген файл
Есептеу техникасынан дәрістер
Информатика пәнінен лекция тезистері
Паскаль программалау тілінде білімді бақылау жүйесін жасау
Turbo pascal ортасындағы файлдар
Delphi ортасында жолдарды, жазбаларды өңдеу
Пәндер