Диеталар сипаттамасы
ЖОСПАР
КІРІСПЕ
I БӨЛІМ. ЕМДІК ТАҒАМДАРДЫҢ НЕГІЗІ
1.1. ТАМАҚТАНУДЫҢ НЕГІЗГІ ЕРЕЖЕЛЕРІ
1.2. ЕМДІК ТАҒАМДАРДЫ ҰЙЫМДАСТЫРУ НЕГІЗДЕРІ МЕН
ПРИНЦИПТЕРІ
II БӨЛІМ. ДИЕТАЛАР СИПАТТАМАСЫ
2.1. ДИЕТАЛЫҚ ТАМАҚТАНУ ЖӘНЕ ОНЫҢ СИПАТТАМАСЫ
2.2. ДИЕТАЛЫҚ АСХАНА
2.3.ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ КАРТАЛАР
ҚОРЫТЫНДЫ
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
КІРІСПЕ
I БӨЛІМ. ЕМДІК ТАҒАМДАРДЫҢ НЕГІЗІ
1.1. ТАМАҚТАНУДЫҢ НЕГІЗГІ ЕРЕЖЕЛЕРІ
1.2. ЕМДІК ТАҒАМДАРДЫ ҰЙЫМДАСТЫРУ НЕГІЗДЕРІ МЕН
ПРИНЦИПТЕРІ
II БӨЛІМ. ДИЕТАЛАР СИПАТТАМАСЫ
2.1. ДИЕТАЛЫҚ ТАМАҚТАНУ ЖӘНЕ ОНЫҢ СИПАТТАМАСЫ
2.2. ДИЕТАЛЫҚ АСХАНА
2.3.ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ КАРТАЛАР
ҚОРЫТЫНДЫ
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
КІРІСПЕ
Адамға деген әсер ететін көптеген сыртқы ортаның факторларынан тамақтану ең маңызды болып табылады. Рационды тамақтану адамның дұрыс өсуін және ағзаның дамуын, сонымен қатар денсаулығының сақталуын және жұмысқа қабілеттілігін қамтамасыз етеді. Оған қоса адам өмірінің ұзақтығына әсерін тигізеді. Егер ол ағзаның энергетикалық шығынын толықтырып және керекті дәрумендермен қамтамасыз етсе, рационды тамақтану тиімді болып саналады. Латын тілінен аударғанда «рацион» сөзі тағамның тәуліктік үлесі деген мағынаны білдіреді. Тамақтанудың емдік маңызы бар. Тамақтанудың сипатын өзгертіп, адамның ағзасындағы зат алмасуын реттеуге болады және жүріп жатқан ауруға белсенді әсер ету керек. Бір жағдайда емдік, оның қабылданған атауы диеталық, тамақтанудың басты емдік факторы болып келеді. Емдік тамақтануды дәрігер кеңесі бойынша және оның бақылауымен жүргізіледі, өз бетімен белгіленген тұрақты диета денсаулық үшін қолайсыз жағдайларға ұшыратуы мүмкін.
Курстық жұмыстың өзектілігі: Емдік тамақтау гастрит, ішкі жара аурулары, тоқ ішектің қабынуы, бауыр аурулары үшін емдеудің негізгі әдісі және ол аурулардың алдын алу болып табылатынын дәлелдеу.
Курстық жұмыстың негізгі мақсаты: Емдік немесе диеталық тамақтануды, олардың адамның денсаулығын сақтауға ықпал етуін зерттеу.
Курстық жұмысының міндеттері: Емдік немесе диеталық тағамдарға жалпы сипаттама беру. Оның адам денсаулығына пайдалылығын, олардың тағамдық құндылығын білу қажеттілігі.
Курстық жұмыстың ғылыми құрылымы: Бұл курстық жұмыс екі бөлімнен, кіріспе, қорытынды бөлім, қосымшалар және пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.
Адамға деген әсер ететін көптеген сыртқы ортаның факторларынан тамақтану ең маңызды болып табылады. Рационды тамақтану адамның дұрыс өсуін және ағзаның дамуын, сонымен қатар денсаулығының сақталуын және жұмысқа қабілеттілігін қамтамасыз етеді. Оған қоса адам өмірінің ұзақтығына әсерін тигізеді. Егер ол ағзаның энергетикалық шығынын толықтырып және керекті дәрумендермен қамтамасыз етсе, рационды тамақтану тиімді болып саналады. Латын тілінен аударғанда «рацион» сөзі тағамның тәуліктік үлесі деген мағынаны білдіреді. Тамақтанудың емдік маңызы бар. Тамақтанудың сипатын өзгертіп, адамның ағзасындағы зат алмасуын реттеуге болады және жүріп жатқан ауруға белсенді әсер ету керек. Бір жағдайда емдік, оның қабылданған атауы диеталық, тамақтанудың басты емдік факторы болып келеді. Емдік тамақтануды дәрігер кеңесі бойынша және оның бақылауымен жүргізіледі, өз бетімен белгіленген тұрақты диета денсаулық үшін қолайсыз жағдайларға ұшыратуы мүмкін.
Курстық жұмыстың өзектілігі: Емдік тамақтау гастрит, ішкі жара аурулары, тоқ ішектің қабынуы, бауыр аурулары үшін емдеудің негізгі әдісі және ол аурулардың алдын алу болып табылатынын дәлелдеу.
Курстық жұмыстың негізгі мақсаты: Емдік немесе диеталық тамақтануды, олардың адамның денсаулығын сақтауға ықпал етуін зерттеу.
Курстық жұмысының міндеттері: Емдік немесе диеталық тағамдарға жалпы сипаттама беру. Оның адам денсаулығына пайдалылығын, олардың тағамдық құндылығын білу қажеттілігі.
Курстық жұмыстың ғылыми құрылымы: Бұл курстық жұмыс екі бөлімнен, кіріспе, қорытынды бөлім, қосымшалар және пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
Анықтамалар:
1. Сборник рецептур кулинарных изделий и блюд. Нормативная и технологическая документация. - М.: Цитадель-трейд, 2005. – 752 с.
2. Мглинец, А.И. Справочник технолога общественного питания / Мглинец А.И. Ловачева Г.Н Алешина Л.М. и др. - М.: Колос, 2003. – 541 с.
3. Справочник кулинара Под ред. М.М.Ефимовой - М.: ПРОГРЕСС, 2003. 471 с.
Негізгі әдебиеттер:
4. Анфимова Н.А. "Кулинария" Издательский центр"Академия"2012
5. Баранов, В.С. Технология производства продукции общественного питания / Баранов В.С., Мглинец А.И., Алешина Л.М.: - М.: Экономика, 2003.- 447 с.
6. Бутейкис Н.Г."Технология приготовления мучных кондитерских изделий" Издательский центр «Академия"2014
7. Корчагина, Т.Л. Организация производства и обслуживания на предприятиях общественного питания: Конспект лекций. Часть 2 / Корчагина Т.Л. Волкова В.А. – Кемерово: Кемеровский технологический институт пищевой промышленности, 2003. - 100 с.
8. Матюхина З.П. "Товароведение пищевых продуктов" Издательский центр"Академия"2012
9. Назаренко Т. "Организация и обслуживание в сфере питания" Издательство «Фолиант"2008
Косымша әдебиеттер:
10. Оробейко Е.С. "Организация обслуживания рестораны и бары" Издательство"Альфа-М, Инфра-М"2008
11. Шальникова, В. Миллион меню традиционной русской кухни / Шальникова В.. - Челябинск: Издательство «Уральск Л.Д.Т.», 2002
Анықтамалар:
1. Сборник рецептур кулинарных изделий и блюд. Нормативная и технологическая документация. - М.: Цитадель-трейд, 2005. – 752 с.
2. Мглинец, А.И. Справочник технолога общественного питания / Мглинец А.И. Ловачева Г.Н Алешина Л.М. и др. - М.: Колос, 2003. – 541 с.
3. Справочник кулинара Под ред. М.М.Ефимовой - М.: ПРОГРЕСС, 2003. 471 с.
Негізгі әдебиеттер:
4. Анфимова Н.А. "Кулинария" Издательский центр"Академия"2012
5. Баранов, В.С. Технология производства продукции общественного питания / Баранов В.С., Мглинец А.И., Алешина Л.М.: - М.: Экономика, 2003.- 447 с.
6. Бутейкис Н.Г."Технология приготовления мучных кондитерских изделий" Издательский центр «Академия"2014
7. Корчагина, Т.Л. Организация производства и обслуживания на предприятиях общественного питания: Конспект лекций. Часть 2 / Корчагина Т.Л. Волкова В.А. – Кемерово: Кемеровский технологический институт пищевой промышленности, 2003. - 100 с.
8. Матюхина З.П. "Товароведение пищевых продуктов" Издательский центр"Академия"2012
9. Назаренко Т. "Организация и обслуживание в сфере питания" Издательство «Фолиант"2008
Косымша әдебиеттер:
10. Оробейко Е.С. "Организация обслуживания рестораны и бары" Издательство"Альфа-М, Инфра-М"2008
11. Шальникова, В. Миллион меню традиционной русской кухни / Шальникова В.. - Челябинск: Издательство «Уральск Л.Д.Т.», 2002
Пән: Ет, сүт, шарап өнімдері
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 22 бет
Таңдаулыға:
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 22 бет
Таңдаулыға:
ЖОСПАР
КІРІСПЕ
I БӨЛІМ. ЕМДІК ТАҒАМДАРДЫҢ НЕГІЗІ
0.1. ТАМАҚТАНУДЫҢ НЕГІЗГІ ЕРЕЖЕЛЕРІ
1.2. ЕМДІК ТАҒАМДАРДЫ ҰЙЫМДАСТЫРУ НЕГІЗДЕРІ МЕН
ПРИНЦИПТЕРІ
II БӨЛІМ. ДИЕТАЛАР СИПАТТАМАСЫ
2.1. ДИЕТАЛЫҚ ТАМАҚТАНУ ЖӘНЕ ОНЫҢ СИПАТТАМАСЫ
2.2. ДИЕТАЛЫҚ АСХАНА
2.3.ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ КАРТАЛАР
ҚОРЫТЫНДЫ
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
КІРІСПЕ
Адамға деген әсер ететін көптеген сыртқы ортаның факторларынан тамақтану ең маңызды болып табылады. Рационды тамақтану адамның дұрыс өсуін және ағзаның дамуын, сонымен қатар денсаулығының сақталуын және жұмысқа қабілеттілігін қамтамасыз етеді. Оған қоса адам өмірінің ұзақтығына әсерін тигізеді. Егер ол ағзаның энергетикалық шығынын толықтырып және керекті дәрумендермен қамтамасыз етсе, рационды тамақтану тиімді болып саналады. Латын тілінен аударғанда рацион сөзі тағамның тәуліктік үлесі деген мағынаны білдіреді. Тамақтанудың емдік маңызы бар. Тамақтанудың сипатын өзгертіп, адамның ағзасындағы зат алмасуын реттеуге болады және жүріп жатқан ауруға белсенді әсер ету керек. Бір жағдайда емдік, оның қабылданған атауы диеталық, тамақтанудың басты емдік факторы болып келеді. Емдік тамақтануды дәрігер кеңесі бойынша және оның бақылауымен жүргізіледі, өз бетімен белгіленген тұрақты диета денсаулық үшін қолайсыз жағдайларға ұшыратуы мүмкін.
Курстық жұмыстың өзектілігі: Емдік тамақтау гастрит, ішкі жара аурулары, тоқ ішектің қабынуы, бауыр аурулары үшін емдеудің негізгі әдісі және ол аурулардың алдын алу болып табылатынын дәлелдеу.
Курстық жұмыстың негізгі мақсаты: Емдік немесе диеталық тамақтануды, олардың адамның денсаулығын сақтауға ықпал етуін зерттеу.
Курстық жұмысының міндеттері: Емдік немесе диеталық тағамдарға жалпы сипаттама беру. Оның адам денсаулығына пайдалылығын, олардың тағамдық құндылығын білу қажеттілігі.
Курстық жұмыстың ғылыми құрылымы: Бұл курстық жұмыс екі бөлімнен, кіріспе, қорытынды бөлім, қосымшалар және пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.
I БӨЛІМ. ЕМДІК ТАҒАМДАРДЫҢ НЕГІЗІ
0.2. ТАМАҚТАНУДЫҢ НЕГІЗГІ ЕРЕЖЕЛЕРІ
Аштық - табиғаттың дауысы, немесе, асқазан тамақ қажет етеді деген ұғымі. Бұл қағида тамақ ішетін уақыттың келгендігін білдіреді. Ертеректе тамақ ішетін кесікті бір кесте, уақыт жоқ - тын. Адамда тамаққа деген тәбет пайда болғанда ол өзінде ауыз бен өңешінің барын сезінеді. Ал, асқазандағы бұлшық еттердің жұмылуы аштық пен тәбеттің ашылғанынан хабар береді.
Тәбет дегеніміз - аштыққа қарсы тұратын құбылыс. Ол мына бір принциптермен дәлелденеді. Атап айтқанда, тамақ қабылдау мезгіліне, тағамның түрі, дәмі немесе иісі, түрлі қоспалар, тіпті бұл ретте адам ойы да өзіндік рөл атқарады. Адамның тәбеті шылымға, кофеге, шайға, апиын, ішімдік, тағы басқаларына ашылатын көрінеді. Бірақ, мұндай физиологиялық қажеттіліктен аулақ болған дұрыс.
Тәбет кей ретте асқазанның шұрылдап, маза бермеуі, бос, еш жұмыссыз тұрғандығымен қиналады. Бұл симптом мешкейлерге тән. Бұл орайда халықтық медицина ондай адамдарға бірнеше күн өзіне аштық жариялағанды ұсынады.
Тамаққа деген тәбет сыр білдірмей де келеді. Ол сыртқы фактролардан делдал іздемейді. Адам белгілі тамақты құмартқанда, тәбеті өздігінен пайда болады. Міне, осы кезде адам асханада өзі қалаған ас әзірлеп, дастархан басына жайғасып, тамақтанғанға не жетсін дейді. Және солай да жасайды. Бұл адамның организмі шын мәнінде ас қабылдауға дайын екендігінен жақсы хабар бергендігі.
Аш адам бір жапырақ нан мен суды да қанағат тұтады. Бұл орайда оның тәбеті жоғары болады. Ал, ашқарақ адамға келсек, ол алдына келгеннің бәрін опыруға дайын. Мұндайда халықтық медицина ондай адамдарға белгілі рацион, кесікті кесте, тамақты қанағатықпен тұтыну керектігін ұсынады.
Асқазан өз қажетін алды делік. Бірақ, тәбет басылмай тұр. Бұл тағамның дәмді әзірленгендінен де болады. Өзі тойғанмен, көзі тоймай тұрғанын қараша деген қызғаныш осыны білдірсе керек. Көптеген әдебиеттерде асқазан жартылай бос болуы керек деп жазылады. Бұл ас қорыту процесін жеңілдетеді. Екіншіден, тақыл - тақыл тағам қабылдауға мүмкіндік береді. Адамның тәбеті мен оның асқа деген құмартулығын артырады дейді.
Тойып тамақ ішуге болмайды. Тағамның мөлшері, оның сапасы, қабылдау кестесі, гигиена ережесі және қолайлылық этикасымен реттелуі керек. Тамаққа деген тәбетіңіз болмай тұрып, ас қабылдамаңыз. Тамақтану тәртібі дегеніміз - ас қабылдауда белгілі бір уақытқа бағыну, сондай -- ақ тамақтану кезінде астың мөлшерін және мәзірін сақтау деген ұғымды білдіреді.
Тамақтану тәртібі дегеніміз - ас қабылдауда белгілі бір уақытқа бағыну, сондай -- ақ тамақтану кезінде астың мөлшерін және мәзірін сақтау деген ұғымды білдіреді. Тамақтану режиміне мына төиендегі принциптер енеді.
Бірінші, тамақтану барысында тәуліктік кесте белгілеу.
Екінші, тәулігіне бір -- екі рет қана тамақтану дұрыс емес, белгілі мөлшерде үш - немесе төрт рет тамақтану керек.
Үшінші, тамақ құнарлы болғаны жөн. Себебі, адам ағзасы дұрыс қабылдайтын, оны асқазан еш қиындықсыз қорытатын тағам түрлері, яғни белок, майлар, витаминдер, минералды заттарға бай болғанын адам өзі таңдай алуы шарт. Бұл ретте дәрігер -- диоьологтың да кеңесі артық болмайды.
Тәуліктік ас мәзірі әртүрлі болуы керек. Тамақтану кезінде адам өзінің ас қабылдау қабілеті, көңіл -- күйіне баса назар аударғаны жөн. Кей ретте тамақ жеңіл жүрсе, кей ретте ол керісінше бұл процесті бәсеңдетеді.Мұны мамандар физиологиялық процесс деп те атайды.
Тәбет дегеніміз - аштыққа қарсы тұратын құбылыс. Ол мына бір принциптермен дәлелденеді. Атап айтқанда, тамақ қабылдау мезгіліне, тағамның түрі, дәмі немесе иісі, түрлі қоспалар, тіпті бұл ретте адам ойы да өзіндік рөл атқарады. Адамның тәбеті шылымға, кофеге, шайға, апиын, ішімдік, тағы басқаларына ашылатын көрінеді. Бірақ, мұндай физиологиялық қажеттіліктен аулақ болған дұрыс.
Тәбет кей ретте асқазанның шұрылдап, маза бермеуі, бос, еш жұмыссыз тұрғандығымен қиналады. Бұл симптом мешкейлерге тән. Бұл орайда халықтық медицина ондай адамдарға бірнеше күн өзіне аштық жариялағанды ұсынады.
Тамаққа деген тәбет сыр білдірмей де келеді. Ол сыртқы фактролардан делдал іздемейді. Адам белгілі тамақты құмартқанда, тәбеті өздігінен пайда болады. Міне, осы кезде адам асханада өзі қалаған ас әзірлеп, дастархан басына жайғасып, тамақтанғанға не жетсін дейді. Және солай да жасайды. Бұл адамның организмі шын мәнінде ас қабылдауға дайын екендігінен жақсы хабар бергендігі.
1.2. ЕМДІК ТАҒАМДАРДЫ ҰЙЫМДАСТЫРУ НЕГІЗДЕРІ МЕН ПРИНЦИПТЕРІ
Кез келген диетаны құрастырған кезде келесі принциптер екскерілуі қажет:
1. Науқас адамды тамақтық заттар мен энергияға физиологиялық қажеттілігін қамтамасыз ету. Денсаулық сақтау министрлігі бойынша физиологиялық нормалы тамақтану адамның жынысы, жасы, мамандығына және т.б. байланысты болады. Адамдардың тағамға орташа қажеттілігі кейбір аурулар кезінде бұзылуы мүмкін. Бұл кезде науқасқа күнделікті тағам рационына тағамдың белсенді заттар қосады және алып тастайды. Мысалы: қант диабеті кезінде көмірсулар құрамы азаяды, ал кейбір бүйрек аурулары кезінде белок құрамы азаяды. Осыған байланысты емдік тамақтану ауру организмнің қажеттілігіне сәйкес сәйкестендірілген болу керек.
2. Адамдарда тағамның сіңірілуін анықтайтын биохимиялық және физиологиялық заңдылықтарды ескеру, яғни тағамның сіңірілуінің маңызды жағдайы болып организмнің ферментері және тағамның химиялық құрамы арасындағы сәйкестілікті сақтау жатады.
Бұл ереже тағамның сіңірілуінің аралық кезеңдерінде сақталуы тиіс:
АІЖ тағамды қорыту және сіңіруде, сіңірілген тамақтық заттарды тіндер мен клеткаларға тасымалдануында, олардың тамақтану процесінде, сонымен қатар организмнен алмасу өнімдерін шығару кезінде бұл ережелер сақталуы керек.
Ұсынылған жоспардан келесідей жағдайларды бөліп алуға болады:
а) науқастың жеке тамақтануы, антропометриялық мәліметтер бойынша (бойы, салмағы, т.б.) мысалы, атеросклерозбен ауыратын науқасқа жеңіл сіңірілетін көмірсу, май, холестеринді тамақтық диета ұсынылу керек;
ә) диетаны қолдану асқазан жүйесінде бұзылған заталмасу процессін қалпына келтіру бойынша табылады;
б) организге тамақтық заттардың әсер етуі;
в) зақымдалған ферменттік жүйені рациондағы тамақтық заттардың мөлшерін өзгерту жолымен жеңілдету, сонымен қатар тағамның қасиетін асқорыту жүйесінің бұзылуында физиологиялық тітіркендіргіш ретінде өзгерту. Осы жағдайда тағамның жақсы және оңай сіңірілуін қамтамасыз ететін өңдеудің технологиялық әдісін таңдайды. Мысалы, асқорыту процесінің бұзылуында АІТ ауруларында диетаға жеңіл қорытылатын белоктар мен майларды енгізеді, өйткені олар зақымдалған органды жеңілдетуін қамтамасыз етеді;
г) синтезді ынталандыру үшін арнайы тағамдар дайындау, әсіресе аминоқышқыл, дәрімендер, микроэлементтер, кейбір май қышқылдары. Бауырдың аурулары кезінде липотропты заттар ұсыну. Ол бауырдың қызметін жақсартады;
д) ауру организіммен жоғалтатың жеке заттардың үлкен жұмсауының компенсациясы. Мысалы: анемия кезінде қан жоғалту қалпына келтіру үшін диетада қан тізімі микроэлементтерді (Fe, Mg, Cu) т.б. бірқатар витаминдер мен жануар текті толық құнды белоктардың мөлшерін арттыру қажет;
е) тамақтану режимінің өзгеруі ағзада биохимиялық процесстің өзгеруіне алып келеді. Мысалы: семіздің кезінде төменгі калориялы тамақтар беру керек;
ж) асқазанға түскен токсикалық заттарды залалсыздандыру керек.
3. Организмге тағамның жергілікті және жалпы әсер етуі. Дәлірек тағамның сезім мүшелеріне (көз, сезім, дәм) және асқазан ішек жолдарына жергілікті әсер етуі. Диеталық тағамның қолайлы түрі, оның дәмі мен хош иісі рұқсат етілген тамақтық қосымшалар (ванилин, корица, көк шөптер, лимон қышқылы т.б.) көмегімен түрленуі азық-түліктердің шектеулі жиынтығымен және ас тұзының шектелуімен сипатталатын қатаң диеталарда сипат алады. Асқорыту мүшесінің секреторлы және қозғалыс функциясының маңызды қозғалысы тағамның механикалық, химиялық және температуралық әсеріне байланысты. Тағамның механикалық әсер етуі олардың объектісімен анықталады; консистенциясымен; үгітілу деңгейімен; жылумен өңделу сипатымен (қайнату, бұқтыру, қуыру және т.б.); сапалық құрамымен сипатталады.
Тағамның химиялық әсер етуі - бұл процесс тағамдарды кулинарлық өңдегенде және қайнатқанда болады. Тағамның химиялық тітіркендіргіштері - олар экстрактивті заттар, эфир майы, органикалық қышқылдар, минералды тұздар және т.б. Кейбір тағамдар күшті химиялық және механикалық әсер етеді (қуырылған ет, сүрленген тағамдар) және әлсіз (қайнатылған немесе буда пісірілген ет, езілген жемістер). Тағамның термиялық әсер етуі - бұл ауыз қуысының, өңештің, асқазанның шырышты қабатымен байланыста пайда болады. Адам денесінің температурасына жақын келетін температурадағы тағамдар минималды әсер етеді.
Тағамның жалпы әсер етуі - асқорыту процесінде қанның құрамының өзгеруімен сипатталады және де ОЖЖ мен эндокринді жүйенің, содан әрі барлық организм жүйесін өзгертеді. Оның әсер етуі тағамның құрамы мен кулинарлық өңделуіне байланысты, тағамның жалпы әсер етуі адам организмінің функционалдық және морфологиялық өзгеруіне алып келеді.
4. Емдік тамақтануда жеңілдету, жаттықтыру және қарама-қайшы күн (контрасты) әдістерін қолдану. Жеңілдету организмнің немесе жүйенің қозу немесе функционалды жетіспеушілігінде қолданылады. Мысалы, созылмалы гастритте секреторлы жетіспеушілікте механикалық және термиялық жеңілдету диетасы қолдану керек. Қосымша ретінде асқазан сөлін бөлуінің химиялық ынталандырушылары қосылады. Жеңілдету диетасына қоса дене шынықтыруды да қосу керек. Жаттықтыру әдісін қосқан кезде жеңілдету диетасы бірте-бірте төмендету керек. Дене шынықтыру жаттығуларды науқастың көңіл күйіне байланысты тағайындау керек. Негізгі диета күндеріне тағы да қарама-қайшы күндер қосады. Күнделікті рационға тағамдық заттар қосу арқылы. Мұндай ауыр күндерден соң, қарама қарсы жеңілдетілген күндер ұсынылады.
5. Тамақтанудың жергілікті және жеке ерекшеліктерін, тағамның кулинарлық өңделуін және химиялық құрамын ескеру. Кейбір диеталарда тағамдардың кулинарлық өңделуін ғана емес (белоктардың, майлардың, көмірсулардың және т.б. мөлшерін жоғарлату немесе төмендету), сонымен қатар тамақтық заттардың мөлшерін ескеру қажет. Ал кейбір диеталарда маңызды болып тағамға жаңа сапа беретін кулинарлық өңдеу жатады, сонымен қатар кулинарлық өңдеудің барысында тағамның химиялық құрамының (мысалы, етті суда пісіргеннен кейін одан экстрактивті заттарды алып тастау) кейбір өзгерулері жатады. Бірақ, көбінесе диеталардың осы нұсқалары қосарланады. Ұзақ уақытқа тағайындалатын диеталардың физиологиялық толық құнды маңыздылығын ескере отырып емдік әсері тамақтық азық-түліктерді дұрыс таңдау және оларды кулинарлық өңдеу негізінде болуы керек. Маңызды өзгерістермен сипаталатын диеталар тамақтық заттардың физиологиялық нормаларымен салыстырғанда мүмкіндігінше жедел немесе созылмалы аурулардың асқынуларында аурухана жағдайында аз уақытқа қолдануы қажет. Кейбір ауруларда тамақтық заттардың сіңірілуі бұзылады немесе олардың мөлшері жоғалады. Кейбір жағдайларда кулинарлық өңдеу әдістері тамақтық азық-түліктерді, тамақтың құндылығының төмендеуіне әкеледі. Осы жағдайларда диеталарды әртүрлі тамақтық заттармен (жиі белоктармен, витаминдермен, минералды заттармен, тұздармен) физиологиялық норма деңгейінде қанықтыруды қажет етеді. Тамақтық азық-түліктерді таңдаған кезде олардың тамақтық құндылығының барлық көрсеткіштігі ескеріледі. Жармаларда бұршақтарда, жұмыртқаларда темірдің мөлшері ет өнімдеріндегідей болу керек. Ет өнімдеріндегі темірдің сіңірілуі жоғары болады.
Диетаны тағайындағанда тамақтанудың климаттық жағдайлары жерлігікті және ұлттық дәртүрлері жеке зиянсыз әдеттері немесе жекеленген тамақ түрлерін қабылдамауын көңілге алу керек.
ЕПМ ауруларды тамақтандыру тәуліктік тамақ рациондары (диеталары) түрінде құрастырылады. Диеталар энергетикалық құндылығымен, химиялық құрамымен, тамақтық азық-түліктердің жиынтығымен, олардың кулинарлық өңделуімен, салмағымен тағамдардың температурасымен тамақтану режимімен ажыратылады. Науқастарға құрстырылған рациондардың қатарына диета тағайындайды. Бұл жекеленген науқастарға диеталарды аурудың түріне байланысты кейбір азық-түліктерді және тағамдарды алмастыру немесе шектеу, қосымша тағайындау жолымен диеталарды өзгертулер мүмкіншілігін береді.
1. Диетотерапия науқастың динамикалық жағдайына сәйкес қатал диетадан кеңейтілген диетаға біртіндеп ауысуға негізделген. Белгілі бір диетада ұзақ әрі тұрақты түрде отыру кейбір жағдайларда ғана рұқсат етіледі. Бұл әсіресе, қатал диеталарға қатысты. Емдік-профилактикалық мекемелер асблогында гигиеналық тәртіпті сақтау емдік тамақтану ерекшелігімен байланысты күрделі міндет болып табылады. Сонымен, ауруханаларда диеталардың көп түрлері қолданылады және олардың модификациясы ауру сипатына сай болып табылады. Қазіргі кезде емдік мекемелерде науқастың ауруының ағымы мен дәм ерекшелік қажеттілігі бекітілген жеке тамақтанудың үлес салмағы жоғарлауда. Бұлардың барлығы дайындалатын тағамдар мен емдік асхана өнімдерінің ассортиментін едәуір кеңейтеді.
2. Қазіргі заманғы диетологияның жалпы принципі жиі тамақтану (5-6 рет тәулігіне), ал, кейбір жағдайларда бөліп тамақтану (7-8 рет тәулігіне) болып табылады. Бұл дайындалатын тағамдардың жалпы мөлшерінің жоғарлауына әкеледі.
Аурухана асханаларында тағамдарды дайындау бір тексіздігімен сипатталады. Бір диета бойынша тағамдардың үлкен мөлшері дайындалса, ал екінші диета бойынша тағамдар ассортименті минимальді қысқарған. Кейбір диеталар көптеген науқастарға тағайындалса, ал кейбіреуі аз таралған және аздаған науқастарға ғана тағайындалады. Жеке нақты бір ғана науқасқа арналған жеке диеталар да кездеседі.
II БӨЛІМ. ДИЕТАЛАР СИПАТТАМАСЫ
2.1. ДИЕТАЛЫҚ ТАМАҚТАНУ ЖӘНЕ ОНЫҢ СИПАТТАМАСЫ
Диета (грек тілінен аударғанда тамақтану тәртібі) - адам тағамдарының қолданудағы ережелердің жиынтығы. Диета тағамның химиялық құрамы, физикалық қасиеті, оларды аспаздық өңдеу, қабылдауының уақыты мен жиілігі сияқты факторлармен сиптталады. Диеталық тамақтану әр түрлі созылмалы аурулармен азап шегуші адамдардың жақсы көңіл күйін және жұмысқа қабілеттілігін қамтамасыз етеді, сонымен қатар ауру құбылыстарының қайталануын және асқынып кетуін ескертеді. Орташа және егде жастағылардың ағзасының жас шамасына байланысты аурулуарды алдын алу диеталық тамақтанудың ең маңызды рөлі болып табылады. Диеталық тамақтанумен қамтамасыз ету қоғамдық тамақтандыру жүйесі диеталық асханада және мамандандырған дүкендерде диеталық жолмен дайындалған аспаздық бұйымдарды сату арқылы жүзеге асырылады. Көпжылдық бақылаулардың нәтижесінде тиімді тамақтану балансында диетотерапия қажеттіліктерінің орындалуы ғылыми тұрғыдағы қағидалары әлдеқашан расталды. Диетотерапия кез келген ауруды кешенді емдеудің ажырамас бөлігі болып келеді. Диетотерапия - нақты диеталарда қолданылатын ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
КІРІСПЕ
I БӨЛІМ. ЕМДІК ТАҒАМДАРДЫҢ НЕГІЗІ
0.1. ТАМАҚТАНУДЫҢ НЕГІЗГІ ЕРЕЖЕЛЕРІ
1.2. ЕМДІК ТАҒАМДАРДЫ ҰЙЫМДАСТЫРУ НЕГІЗДЕРІ МЕН
ПРИНЦИПТЕРІ
II БӨЛІМ. ДИЕТАЛАР СИПАТТАМАСЫ
2.1. ДИЕТАЛЫҚ ТАМАҚТАНУ ЖӘНЕ ОНЫҢ СИПАТТАМАСЫ
2.2. ДИЕТАЛЫҚ АСХАНА
2.3.ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ КАРТАЛАР
ҚОРЫТЫНДЫ
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
КІРІСПЕ
Адамға деген әсер ететін көптеген сыртқы ортаның факторларынан тамақтану ең маңызды болып табылады. Рационды тамақтану адамның дұрыс өсуін және ағзаның дамуын, сонымен қатар денсаулығының сақталуын және жұмысқа қабілеттілігін қамтамасыз етеді. Оған қоса адам өмірінің ұзақтығына әсерін тигізеді. Егер ол ағзаның энергетикалық шығынын толықтырып және керекті дәрумендермен қамтамасыз етсе, рационды тамақтану тиімді болып саналады. Латын тілінен аударғанда рацион сөзі тағамның тәуліктік үлесі деген мағынаны білдіреді. Тамақтанудың емдік маңызы бар. Тамақтанудың сипатын өзгертіп, адамның ағзасындағы зат алмасуын реттеуге болады және жүріп жатқан ауруға белсенді әсер ету керек. Бір жағдайда емдік, оның қабылданған атауы диеталық, тамақтанудың басты емдік факторы болып келеді. Емдік тамақтануды дәрігер кеңесі бойынша және оның бақылауымен жүргізіледі, өз бетімен белгіленген тұрақты диета денсаулық үшін қолайсыз жағдайларға ұшыратуы мүмкін.
Курстық жұмыстың өзектілігі: Емдік тамақтау гастрит, ішкі жара аурулары, тоқ ішектің қабынуы, бауыр аурулары үшін емдеудің негізгі әдісі және ол аурулардың алдын алу болып табылатынын дәлелдеу.
Курстық жұмыстың негізгі мақсаты: Емдік немесе диеталық тамақтануды, олардың адамның денсаулығын сақтауға ықпал етуін зерттеу.
Курстық жұмысының міндеттері: Емдік немесе диеталық тағамдарға жалпы сипаттама беру. Оның адам денсаулығына пайдалылығын, олардың тағамдық құндылығын білу қажеттілігі.
Курстық жұмыстың ғылыми құрылымы: Бұл курстық жұмыс екі бөлімнен, кіріспе, қорытынды бөлім, қосымшалар және пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.
I БӨЛІМ. ЕМДІК ТАҒАМДАРДЫҢ НЕГІЗІ
0.2. ТАМАҚТАНУДЫҢ НЕГІЗГІ ЕРЕЖЕЛЕРІ
Аштық - табиғаттың дауысы, немесе, асқазан тамақ қажет етеді деген ұғымі. Бұл қағида тамақ ішетін уақыттың келгендігін білдіреді. Ертеректе тамақ ішетін кесікті бір кесте, уақыт жоқ - тын. Адамда тамаққа деген тәбет пайда болғанда ол өзінде ауыз бен өңешінің барын сезінеді. Ал, асқазандағы бұлшық еттердің жұмылуы аштық пен тәбеттің ашылғанынан хабар береді.
Тәбет дегеніміз - аштыққа қарсы тұратын құбылыс. Ол мына бір принциптермен дәлелденеді. Атап айтқанда, тамақ қабылдау мезгіліне, тағамның түрі, дәмі немесе иісі, түрлі қоспалар, тіпті бұл ретте адам ойы да өзіндік рөл атқарады. Адамның тәбеті шылымға, кофеге, шайға, апиын, ішімдік, тағы басқаларына ашылатын көрінеді. Бірақ, мұндай физиологиялық қажеттіліктен аулақ болған дұрыс.
Тәбет кей ретте асқазанның шұрылдап, маза бермеуі, бос, еш жұмыссыз тұрғандығымен қиналады. Бұл симптом мешкейлерге тән. Бұл орайда халықтық медицина ондай адамдарға бірнеше күн өзіне аштық жариялағанды ұсынады.
Тамаққа деген тәбет сыр білдірмей де келеді. Ол сыртқы фактролардан делдал іздемейді. Адам белгілі тамақты құмартқанда, тәбеті өздігінен пайда болады. Міне, осы кезде адам асханада өзі қалаған ас әзірлеп, дастархан басына жайғасып, тамақтанғанға не жетсін дейді. Және солай да жасайды. Бұл адамның организмі шын мәнінде ас қабылдауға дайын екендігінен жақсы хабар бергендігі.
Аш адам бір жапырақ нан мен суды да қанағат тұтады. Бұл орайда оның тәбеті жоғары болады. Ал, ашқарақ адамға келсек, ол алдына келгеннің бәрін опыруға дайын. Мұндайда халықтық медицина ондай адамдарға белгілі рацион, кесікті кесте, тамақты қанағатықпен тұтыну керектігін ұсынады.
Асқазан өз қажетін алды делік. Бірақ, тәбет басылмай тұр. Бұл тағамның дәмді әзірленгендінен де болады. Өзі тойғанмен, көзі тоймай тұрғанын қараша деген қызғаныш осыны білдірсе керек. Көптеген әдебиеттерде асқазан жартылай бос болуы керек деп жазылады. Бұл ас қорыту процесін жеңілдетеді. Екіншіден, тақыл - тақыл тағам қабылдауға мүмкіндік береді. Адамның тәбеті мен оның асқа деген құмартулығын артырады дейді.
Тойып тамақ ішуге болмайды. Тағамның мөлшері, оның сапасы, қабылдау кестесі, гигиена ережесі және қолайлылық этикасымен реттелуі керек. Тамаққа деген тәбетіңіз болмай тұрып, ас қабылдамаңыз. Тамақтану тәртібі дегеніміз - ас қабылдауда белгілі бір уақытқа бағыну, сондай -- ақ тамақтану кезінде астың мөлшерін және мәзірін сақтау деген ұғымды білдіреді.
Тамақтану тәртібі дегеніміз - ас қабылдауда белгілі бір уақытқа бағыну, сондай -- ақ тамақтану кезінде астың мөлшерін және мәзірін сақтау деген ұғымды білдіреді. Тамақтану режиміне мына төиендегі принциптер енеді.
Бірінші, тамақтану барысында тәуліктік кесте белгілеу.
Екінші, тәулігіне бір -- екі рет қана тамақтану дұрыс емес, белгілі мөлшерде үш - немесе төрт рет тамақтану керек.
Үшінші, тамақ құнарлы болғаны жөн. Себебі, адам ағзасы дұрыс қабылдайтын, оны асқазан еш қиындықсыз қорытатын тағам түрлері, яғни белок, майлар, витаминдер, минералды заттарға бай болғанын адам өзі таңдай алуы шарт. Бұл ретте дәрігер -- диоьологтың да кеңесі артық болмайды.
Тәуліктік ас мәзірі әртүрлі болуы керек. Тамақтану кезінде адам өзінің ас қабылдау қабілеті, көңіл -- күйіне баса назар аударғаны жөн. Кей ретте тамақ жеңіл жүрсе, кей ретте ол керісінше бұл процесті бәсеңдетеді.Мұны мамандар физиологиялық процесс деп те атайды.
Тәбет дегеніміз - аштыққа қарсы тұратын құбылыс. Ол мына бір принциптермен дәлелденеді. Атап айтқанда, тамақ қабылдау мезгіліне, тағамның түрі, дәмі немесе иісі, түрлі қоспалар, тіпті бұл ретте адам ойы да өзіндік рөл атқарады. Адамның тәбеті шылымға, кофеге, шайға, апиын, ішімдік, тағы басқаларына ашылатын көрінеді. Бірақ, мұндай физиологиялық қажеттіліктен аулақ болған дұрыс.
Тәбет кей ретте асқазанның шұрылдап, маза бермеуі, бос, еш жұмыссыз тұрғандығымен қиналады. Бұл симптом мешкейлерге тән. Бұл орайда халықтық медицина ондай адамдарға бірнеше күн өзіне аштық жариялағанды ұсынады.
Тамаққа деген тәбет сыр білдірмей де келеді. Ол сыртқы фактролардан делдал іздемейді. Адам белгілі тамақты құмартқанда, тәбеті өздігінен пайда болады. Міне, осы кезде адам асханада өзі қалаған ас әзірлеп, дастархан басына жайғасып, тамақтанғанға не жетсін дейді. Және солай да жасайды. Бұл адамның организмі шын мәнінде ас қабылдауға дайын екендігінен жақсы хабар бергендігі.
1.2. ЕМДІК ТАҒАМДАРДЫ ҰЙЫМДАСТЫРУ НЕГІЗДЕРІ МЕН ПРИНЦИПТЕРІ
Кез келген диетаны құрастырған кезде келесі принциптер екскерілуі қажет:
1. Науқас адамды тамақтық заттар мен энергияға физиологиялық қажеттілігін қамтамасыз ету. Денсаулық сақтау министрлігі бойынша физиологиялық нормалы тамақтану адамның жынысы, жасы, мамандығына және т.б. байланысты болады. Адамдардың тағамға орташа қажеттілігі кейбір аурулар кезінде бұзылуы мүмкін. Бұл кезде науқасқа күнделікті тағам рационына тағамдың белсенді заттар қосады және алып тастайды. Мысалы: қант диабеті кезінде көмірсулар құрамы азаяды, ал кейбір бүйрек аурулары кезінде белок құрамы азаяды. Осыған байланысты емдік тамақтану ауру организмнің қажеттілігіне сәйкес сәйкестендірілген болу керек.
2. Адамдарда тағамның сіңірілуін анықтайтын биохимиялық және физиологиялық заңдылықтарды ескеру, яғни тағамның сіңірілуінің маңызды жағдайы болып организмнің ферментері және тағамның химиялық құрамы арасындағы сәйкестілікті сақтау жатады.
Бұл ереже тағамның сіңірілуінің аралық кезеңдерінде сақталуы тиіс:
АІЖ тағамды қорыту және сіңіруде, сіңірілген тамақтық заттарды тіндер мен клеткаларға тасымалдануында, олардың тамақтану процесінде, сонымен қатар организмнен алмасу өнімдерін шығару кезінде бұл ережелер сақталуы керек.
Ұсынылған жоспардан келесідей жағдайларды бөліп алуға болады:
а) науқастың жеке тамақтануы, антропометриялық мәліметтер бойынша (бойы, салмағы, т.б.) мысалы, атеросклерозбен ауыратын науқасқа жеңіл сіңірілетін көмірсу, май, холестеринді тамақтық диета ұсынылу керек;
ә) диетаны қолдану асқазан жүйесінде бұзылған заталмасу процессін қалпына келтіру бойынша табылады;
б) организге тамақтық заттардың әсер етуі;
в) зақымдалған ферменттік жүйені рациондағы тамақтық заттардың мөлшерін өзгерту жолымен жеңілдету, сонымен қатар тағамның қасиетін асқорыту жүйесінің бұзылуында физиологиялық тітіркендіргіш ретінде өзгерту. Осы жағдайда тағамның жақсы және оңай сіңірілуін қамтамасыз ететін өңдеудің технологиялық әдісін таңдайды. Мысалы, асқорыту процесінің бұзылуында АІТ ауруларында диетаға жеңіл қорытылатын белоктар мен майларды енгізеді, өйткені олар зақымдалған органды жеңілдетуін қамтамасыз етеді;
г) синтезді ынталандыру үшін арнайы тағамдар дайындау, әсіресе аминоқышқыл, дәрімендер, микроэлементтер, кейбір май қышқылдары. Бауырдың аурулары кезінде липотропты заттар ұсыну. Ол бауырдың қызметін жақсартады;
д) ауру организіммен жоғалтатың жеке заттардың үлкен жұмсауының компенсациясы. Мысалы: анемия кезінде қан жоғалту қалпына келтіру үшін диетада қан тізімі микроэлементтерді (Fe, Mg, Cu) т.б. бірқатар витаминдер мен жануар текті толық құнды белоктардың мөлшерін арттыру қажет;
е) тамақтану режимінің өзгеруі ағзада биохимиялық процесстің өзгеруіне алып келеді. Мысалы: семіздің кезінде төменгі калориялы тамақтар беру керек;
ж) асқазанға түскен токсикалық заттарды залалсыздандыру керек.
3. Организмге тағамның жергілікті және жалпы әсер етуі. Дәлірек тағамның сезім мүшелеріне (көз, сезім, дәм) және асқазан ішек жолдарына жергілікті әсер етуі. Диеталық тағамның қолайлы түрі, оның дәмі мен хош иісі рұқсат етілген тамақтық қосымшалар (ванилин, корица, көк шөптер, лимон қышқылы т.б.) көмегімен түрленуі азық-түліктердің шектеулі жиынтығымен және ас тұзының шектелуімен сипатталатын қатаң диеталарда сипат алады. Асқорыту мүшесінің секреторлы және қозғалыс функциясының маңызды қозғалысы тағамның механикалық, химиялық және температуралық әсеріне байланысты. Тағамның механикалық әсер етуі олардың объектісімен анықталады; консистенциясымен; үгітілу деңгейімен; жылумен өңделу сипатымен (қайнату, бұқтыру, қуыру және т.б.); сапалық құрамымен сипатталады.
Тағамның химиялық әсер етуі - бұл процесс тағамдарды кулинарлық өңдегенде және қайнатқанда болады. Тағамның химиялық тітіркендіргіштері - олар экстрактивті заттар, эфир майы, органикалық қышқылдар, минералды тұздар және т.б. Кейбір тағамдар күшті химиялық және механикалық әсер етеді (қуырылған ет, сүрленген тағамдар) және әлсіз (қайнатылған немесе буда пісірілген ет, езілген жемістер). Тағамның термиялық әсер етуі - бұл ауыз қуысының, өңештің, асқазанның шырышты қабатымен байланыста пайда болады. Адам денесінің температурасына жақын келетін температурадағы тағамдар минималды әсер етеді.
Тағамның жалпы әсер етуі - асқорыту процесінде қанның құрамының өзгеруімен сипатталады және де ОЖЖ мен эндокринді жүйенің, содан әрі барлық организм жүйесін өзгертеді. Оның әсер етуі тағамның құрамы мен кулинарлық өңделуіне байланысты, тағамның жалпы әсер етуі адам организмінің функционалдық және морфологиялық өзгеруіне алып келеді.
4. Емдік тамақтануда жеңілдету, жаттықтыру және қарама-қайшы күн (контрасты) әдістерін қолдану. Жеңілдету организмнің немесе жүйенің қозу немесе функционалды жетіспеушілігінде қолданылады. Мысалы, созылмалы гастритте секреторлы жетіспеушілікте механикалық және термиялық жеңілдету диетасы қолдану керек. Қосымша ретінде асқазан сөлін бөлуінің химиялық ынталандырушылары қосылады. Жеңілдету диетасына қоса дене шынықтыруды да қосу керек. Жаттықтыру әдісін қосқан кезде жеңілдету диетасы бірте-бірте төмендету керек. Дене шынықтыру жаттығуларды науқастың көңіл күйіне байланысты тағайындау керек. Негізгі диета күндеріне тағы да қарама-қайшы күндер қосады. Күнделікті рационға тағамдық заттар қосу арқылы. Мұндай ауыр күндерден соң, қарама қарсы жеңілдетілген күндер ұсынылады.
5. Тамақтанудың жергілікті және жеке ерекшеліктерін, тағамның кулинарлық өңделуін және химиялық құрамын ескеру. Кейбір диеталарда тағамдардың кулинарлық өңделуін ғана емес (белоктардың, майлардың, көмірсулардың және т.б. мөлшерін жоғарлату немесе төмендету), сонымен қатар тамақтық заттардың мөлшерін ескеру қажет. Ал кейбір диеталарда маңызды болып тағамға жаңа сапа беретін кулинарлық өңдеу жатады, сонымен қатар кулинарлық өңдеудің барысында тағамның химиялық құрамының (мысалы, етті суда пісіргеннен кейін одан экстрактивті заттарды алып тастау) кейбір өзгерулері жатады. Бірақ, көбінесе диеталардың осы нұсқалары қосарланады. Ұзақ уақытқа тағайындалатын диеталардың физиологиялық толық құнды маңыздылығын ескере отырып емдік әсері тамақтық азық-түліктерді дұрыс таңдау және оларды кулинарлық өңдеу негізінде болуы керек. Маңызды өзгерістермен сипаталатын диеталар тамақтық заттардың физиологиялық нормаларымен салыстырғанда мүмкіндігінше жедел немесе созылмалы аурулардың асқынуларында аурухана жағдайында аз уақытқа қолдануы қажет. Кейбір ауруларда тамақтық заттардың сіңірілуі бұзылады немесе олардың мөлшері жоғалады. Кейбір жағдайларда кулинарлық өңдеу әдістері тамақтық азық-түліктерді, тамақтың құндылығының төмендеуіне әкеледі. Осы жағдайларда диеталарды әртүрлі тамақтық заттармен (жиі белоктармен, витаминдермен, минералды заттармен, тұздармен) физиологиялық норма деңгейінде қанықтыруды қажет етеді. Тамақтық азық-түліктерді таңдаған кезде олардың тамақтық құндылығының барлық көрсеткіштігі ескеріледі. Жармаларда бұршақтарда, жұмыртқаларда темірдің мөлшері ет өнімдеріндегідей болу керек. Ет өнімдеріндегі темірдің сіңірілуі жоғары болады.
Диетаны тағайындағанда тамақтанудың климаттық жағдайлары жерлігікті және ұлттық дәртүрлері жеке зиянсыз әдеттері немесе жекеленген тамақ түрлерін қабылдамауын көңілге алу керек.
ЕПМ ауруларды тамақтандыру тәуліктік тамақ рациондары (диеталары) түрінде құрастырылады. Диеталар энергетикалық құндылығымен, химиялық құрамымен, тамақтық азық-түліктердің жиынтығымен, олардың кулинарлық өңделуімен, салмағымен тағамдардың температурасымен тамақтану режимімен ажыратылады. Науқастарға құрстырылған рациондардың қатарына диета тағайындайды. Бұл жекеленген науқастарға диеталарды аурудың түріне байланысты кейбір азық-түліктерді және тағамдарды алмастыру немесе шектеу, қосымша тағайындау жолымен диеталарды өзгертулер мүмкіншілігін береді.
1. Диетотерапия науқастың динамикалық жағдайына сәйкес қатал диетадан кеңейтілген диетаға біртіндеп ауысуға негізделген. Белгілі бір диетада ұзақ әрі тұрақты түрде отыру кейбір жағдайларда ғана рұқсат етіледі. Бұл әсіресе, қатал диеталарға қатысты. Емдік-профилактикалық мекемелер асблогында гигиеналық тәртіпті сақтау емдік тамақтану ерекшелігімен байланысты күрделі міндет болып табылады. Сонымен, ауруханаларда диеталардың көп түрлері қолданылады және олардың модификациясы ауру сипатына сай болып табылады. Қазіргі кезде емдік мекемелерде науқастың ауруының ағымы мен дәм ерекшелік қажеттілігі бекітілген жеке тамақтанудың үлес салмағы жоғарлауда. Бұлардың барлығы дайындалатын тағамдар мен емдік асхана өнімдерінің ассортиментін едәуір кеңейтеді.
2. Қазіргі заманғы диетологияның жалпы принципі жиі тамақтану (5-6 рет тәулігіне), ал, кейбір жағдайларда бөліп тамақтану (7-8 рет тәулігіне) болып табылады. Бұл дайындалатын тағамдардың жалпы мөлшерінің жоғарлауына әкеледі.
Аурухана асханаларында тағамдарды дайындау бір тексіздігімен сипатталады. Бір диета бойынша тағамдардың үлкен мөлшері дайындалса, ал екінші диета бойынша тағамдар ассортименті минимальді қысқарған. Кейбір диеталар көптеген науқастарға тағайындалса, ал кейбіреуі аз таралған және аздаған науқастарға ғана тағайындалады. Жеке нақты бір ғана науқасқа арналған жеке диеталар да кездеседі.
II БӨЛІМ. ДИЕТАЛАР СИПАТТАМАСЫ
2.1. ДИЕТАЛЫҚ ТАМАҚТАНУ ЖӘНЕ ОНЫҢ СИПАТТАМАСЫ
Диета (грек тілінен аударғанда тамақтану тәртібі) - адам тағамдарының қолданудағы ережелердің жиынтығы. Диета тағамның химиялық құрамы, физикалық қасиеті, оларды аспаздық өңдеу, қабылдауының уақыты мен жиілігі сияқты факторлармен сиптталады. Диеталық тамақтану әр түрлі созылмалы аурулармен азап шегуші адамдардың жақсы көңіл күйін және жұмысқа қабілеттілігін қамтамасыз етеді, сонымен қатар ауру құбылыстарының қайталануын және асқынып кетуін ескертеді. Орташа және егде жастағылардың ағзасының жас шамасына байланысты аурулуарды алдын алу диеталық тамақтанудың ең маңызды рөлі болып табылады. Диеталық тамақтанумен қамтамасыз ету қоғамдық тамақтандыру жүйесі диеталық асханада және мамандандырған дүкендерде диеталық жолмен дайындалған аспаздық бұйымдарды сату арқылы жүзеге асырылады. Көпжылдық бақылаулардың нәтижесінде тиімді тамақтану балансында диетотерапия қажеттіліктерінің орындалуы ғылыми тұрғыдағы қағидалары әлдеқашан расталды. Диетотерапия кез келген ауруды кешенді емдеудің ажырамас бөлігі болып келеді. Диетотерапия - нақты диеталарда қолданылатын ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz