Мектеп жасына дейінгі балалардың құрдастары мен қарым-қатынасына ата-ананың тәрбие ықпалын зерттеу
Кіріспе 3
1. МЕКТЕП ЖАСЫНА ДЕЙІНГІ БАЛАЛАРДЫҢ ҚҰРДАСТАРЫ МЕН ҚАРЫМ.ҚАТЫНАСЫНА АТА.АНАЛАРЫНЫҢ ТӘРБИЕ ЫҚПАЛЫН ТЕОРИЯЛЫҚ ЗЕРТТЕУ 7
1.1 Мектеп жасына дейінгі балалардың қарым.қатынас ерекшеліктері мен негізгі формалары 7
1.2 Мектеп жасына дейінгі балалардың құрдастарымен қарым.қатынасының дамуына жанұялық тәрбие стилінің әсері 27
2. МЕКТЕП ЖАСЫНА ДЕЙІНГІ БАЛАЛАРДЫҢ ҚҰРДАСТАРЫ МЕН ҚАРЫМ.ҚАТЫНАСЫНА АТА.АНАЛАРЫНЫҢ ТӘРБИЕ ЫҚПАЛЫН ЭКСПЕРИМЕНТТІК ЗЕРТТЕУ 40
2.1 Мектеп жасына дейінгі балалардың қарым.қатынасын, тәрбие ықпалын зерттеуге арналған әдістемелердің сипаттамасы 40
2.2 Мектеп жасына дейінгі балалардың қарым.қатынасын, тәрбие ықпалын зерттеудің сандық және сапалық талдауы 45
ҚОРЫТЫНДЫ 67
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 69
1. МЕКТЕП ЖАСЫНА ДЕЙІНГІ БАЛАЛАРДЫҢ ҚҰРДАСТАРЫ МЕН ҚАРЫМ.ҚАТЫНАСЫНА АТА.АНАЛАРЫНЫҢ ТӘРБИЕ ЫҚПАЛЫН ТЕОРИЯЛЫҚ ЗЕРТТЕУ 7
1.1 Мектеп жасына дейінгі балалардың қарым.қатынас ерекшеліктері мен негізгі формалары 7
1.2 Мектеп жасына дейінгі балалардың құрдастарымен қарым.қатынасының дамуына жанұялық тәрбие стилінің әсері 27
2. МЕКТЕП ЖАСЫНА ДЕЙІНГІ БАЛАЛАРДЫҢ ҚҰРДАСТАРЫ МЕН ҚАРЫМ.ҚАТЫНАСЫНА АТА.АНАЛАРЫНЫҢ ТӘРБИЕ ЫҚПАЛЫН ЭКСПЕРИМЕНТТІК ЗЕРТТЕУ 40
2.1 Мектеп жасына дейінгі балалардың қарым.қатынасын, тәрбие ықпалын зерттеуге арналған әдістемелердің сипаттамасы 40
2.2 Мектеп жасына дейінгі балалардың қарым.қатынасын, тәрбие ықпалын зерттеудің сандық және сапалық талдауы 45
ҚОРЫТЫНДЫ 67
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 69
Зерттеу жұмысының өзектілігі: жас сәби шыр етіп дүниеге
Адамды адам ететін қоршаған орта және тәлім-тәрбие десек мектеп
Баланың дүниеге келгендегі бірінші көретін ата-анасы, жанұясы. Оның әлеуметтік
Зерттеу мәселесін жан-жақты талдау осы мәселенің теориясы мен тәжірибесін
Анықталынған қарама-қайшылық диплом жұмысын зерттеудің негізгі мәселесін: қазіргі ата-ана
Мәселенің психологиялық-педагогикалық маңыздылығы мен оның мектеп теориясы және тәжірибесінде
Зерттеу жұмысының мақсаты: жанұялық тәрбие стилінің мектеп жасына дейінгі
Зерттеудің нысаны: мектепке дейінгі жастағы балалардың құрдастары мен қарым-қатынасына
Зерттеудің пәні: мектеп жасына дейінгі балалардың құрдастары мен қарым-қатынасына
Зерттеудің болжамы: мектеп жасына дейінгі балалардың қарым-қатынас қабілетінің қалыптасып
Зерттеу жұмысының міндеттері:
мектеп жасына дейінгі балаларға ата-ана тәрбиесін анықтауға байланысты жазба
мектеп жасына дейінгі балалардың құрдастары мен қарым-қатынасына ата-аналарының тәрбие
мектепке дейінгі жастағы балаларға ата-аналарының тәрбие стилін зерттеуге тиімді
Адамды адам ететін қоршаған орта және тәлім-тәрбие десек мектеп
Баланың дүниеге келгендегі бірінші көретін ата-анасы, жанұясы. Оның әлеуметтік
Зерттеу мәселесін жан-жақты талдау осы мәселенің теориясы мен тәжірибесін
Анықталынған қарама-қайшылық диплом жұмысын зерттеудің негізгі мәселесін: қазіргі ата-ана
Мәселенің психологиялық-педагогикалық маңыздылығы мен оның мектеп теориясы және тәжірибесінде
Зерттеу жұмысының мақсаты: жанұялық тәрбие стилінің мектеп жасына дейінгі
Зерттеудің нысаны: мектепке дейінгі жастағы балалардың құрдастары мен қарым-қатынасына
Зерттеудің пәні: мектеп жасына дейінгі балалардың құрдастары мен қарым-қатынасына
Зерттеудің болжамы: мектеп жасына дейінгі балалардың қарым-қатынас қабілетінің қалыптасып
Зерттеу жұмысының міндеттері:
мектеп жасына дейінгі балаларға ата-ана тәрбиесін анықтауға байланысты жазба
мектеп жасына дейінгі балалардың құрдастары мен қарым-қатынасына ата-аналарының тәрбие
мектепке дейінгі жастағы балаларға ата-аналарының тәрбие стилін зерттеуге тиімді
1. Қарым-қатынастағы таным үрдісінің ерекшеліктері //Материалы международной научно-практической конференции:
2. Қарым-қатынастың адам өміріндегі маңыздылығы және этнопсихологиялық сипаты //Қазақстан
3. Жарықбаев Қ. «Жантану негіздері» А., 2002.
4. Ожегов С.И.. Родительские позиции как условия развития отношения
5. Соковин Е.О.Проблема общения ребенка и взрослого в работах
6. Каган. Семья и формирование личности. М., Мысль. 1987
7. Семья и формирование личности //Под.ред. А.А.Бодалева. М., 1989
8. Леонтьев А.Н.Проблемы развития психики. М., 1992.
9. Василькова Ю.В. Социальная педагогика. М., 2004.
10.Буренкова Е.В. Изучение взаимосвязи стиля семейного воспитания личностных особенностей
11.Выготский Л.С. Избранные психологические труды. М., 1999.
12.Ломов Б.Ф. Проблема общения в психологии. М., 1981.
13.Лисина М.И.Развитие познавательной активности детей в ходе общения со
14.Андреева Г.М. Социальная психология. М., изд-во МГУ. 1980
15.Лисина М.И.Проблемы онтогенеза общения. М., 1986.
16.Артемова Л.В. О характере взаимоотношений дошкольников //Коллектив личность ребенка,
17. Бобнева М.И. Влияние общения воспитателя с дошкольниками на
18.Развитие личности ребенка. М., Прогресс. 1987
19.Развитие общения у дошкольников //Под.ред. А.В.Запорожца, М.И.Лисиной. -М. Педагогика.
20.Реан А.А., Коломинский Я.Л. Социальная педагогическая психология. Спб. 1999.
21.Мухина В.С. Возрастная и дифференциальная психология. М., 2000.
22.Шерьязданова Х.Т. //Учите детей к общению. Алматы. 1992.
23.Репина Т.А., Горяйнова А.Ф. Особенности ценностных ориентации и оценочных
24.Божович Л.И. Личность и ее формирование в детском возрасте..
25.Абраменко В.В. Роль совместной деятельности в проявлении гуманного отношения
26.Агеев И.С.. Дошкольный возраст. М., Учпедгиз. 1999.
27.Басов М.Я. Методика психологического наблюдения над детьми. М., 1996.
28.Буева Л.П. Человек деятельности и общение. М., «Мысль». 1998.
29.Запорожец А.В. Значение ранних периодов детства до формирования детской
30.Запорожец А.В., Лисина М.И. Развитие общения у дошкольников. М.,
31. Ковалев М.И. Психология личности. М., Просвещение. 1993.
32.Коломинский Я.Л. Психология детского коллектива. Минск. 1987.
33.Леонтьев Л.А. Психология общения. Пособие для студентов. 1974.
34.Ломов Б.Ф. Общение и социальная регуляция поведения. 1986.
Мухина В.С. Психология дошкольника //Под.ред. Венгера Л.А. М., Просвещение.
35.Кулик Л.А., Берестов Н.И. «Семейное воспитание» - М., Просвещение,
36.Карандашев Ю.Н. «Как дети понимают взрослых». М., 1985
37.Кон И.С. «Ребенок и общество».
38.Ломов Б.Ф. «Проблемы общения в психологии». М., 1981.
39.Бодалев А.А. Психология общения «Избранные психологические труды». М., Воронеж.
40.Добрович А.Б. Воспитателю о психологии и о психологическом общении.
41.Байкова И.А. Особенности общения со сверстниками и взрослыми у
42.Якобсон П.М. Коллектив семьи и формирование личности. Советская педагогика.
43. Антонова Т.В. Роль общения в регулировании отношений детей
44.Митева Л.Б. Соотношение уровней общения дошкольников со взрослыми и
2. Қарым-қатынастың адам өміріндегі маңыздылығы және этнопсихологиялық сипаты //Қазақстан
3. Жарықбаев Қ. «Жантану негіздері» А., 2002.
4. Ожегов С.И.. Родительские позиции как условия развития отношения
5. Соковин Е.О.Проблема общения ребенка и взрослого в работах
6. Каган. Семья и формирование личности. М., Мысль. 1987
7. Семья и формирование личности //Под.ред. А.А.Бодалева. М., 1989
8. Леонтьев А.Н.Проблемы развития психики. М., 1992.
9. Василькова Ю.В. Социальная педагогика. М., 2004.
10.Буренкова Е.В. Изучение взаимосвязи стиля семейного воспитания личностных особенностей
11.Выготский Л.С. Избранные психологические труды. М., 1999.
12.Ломов Б.Ф. Проблема общения в психологии. М., 1981.
13.Лисина М.И.Развитие познавательной активности детей в ходе общения со
14.Андреева Г.М. Социальная психология. М., изд-во МГУ. 1980
15.Лисина М.И.Проблемы онтогенеза общения. М., 1986.
16.Артемова Л.В. О характере взаимоотношений дошкольников //Коллектив личность ребенка,
17. Бобнева М.И. Влияние общения воспитателя с дошкольниками на
18.Развитие личности ребенка. М., Прогресс. 1987
19.Развитие общения у дошкольников //Под.ред. А.В.Запорожца, М.И.Лисиной. -М. Педагогика.
20.Реан А.А., Коломинский Я.Л. Социальная педагогическая психология. Спб. 1999.
21.Мухина В.С. Возрастная и дифференциальная психология. М., 2000.
22.Шерьязданова Х.Т. //Учите детей к общению. Алматы. 1992.
23.Репина Т.А., Горяйнова А.Ф. Особенности ценностных ориентации и оценочных
24.Божович Л.И. Личность и ее формирование в детском возрасте..
25.Абраменко В.В. Роль совместной деятельности в проявлении гуманного отношения
26.Агеев И.С.. Дошкольный возраст. М., Учпедгиз. 1999.
27.Басов М.Я. Методика психологического наблюдения над детьми. М., 1996.
28.Буева Л.П. Человек деятельности и общение. М., «Мысль». 1998.
29.Запорожец А.В. Значение ранних периодов детства до формирования детской
30.Запорожец А.В., Лисина М.И. Развитие общения у дошкольников. М.,
31. Ковалев М.И. Психология личности. М., Просвещение. 1993.
32.Коломинский Я.Л. Психология детского коллектива. Минск. 1987.
33.Леонтьев Л.А. Психология общения. Пособие для студентов. 1974.
34.Ломов Б.Ф. Общение и социальная регуляция поведения. 1986.
Мухина В.С. Психология дошкольника //Под.ред. Венгера Л.А. М., Просвещение.
35.Кулик Л.А., Берестов Н.И. «Семейное воспитание» - М., Просвещение,
36.Карандашев Ю.Н. «Как дети понимают взрослых». М., 1985
37.Кон И.С. «Ребенок и общество».
38.Ломов Б.Ф. «Проблемы общения в психологии». М., 1981.
39.Бодалев А.А. Психология общения «Избранные психологические труды». М., Воронеж.
40.Добрович А.Б. Воспитателю о психологии и о психологическом общении.
41.Байкова И.А. Особенности общения со сверстниками и взрослыми у
42.Якобсон П.М. Коллектив семьи и формирование личности. Советская педагогика.
43. Антонова Т.В. Роль общения в регулировании отношений детей
44.Митева Л.Б. Соотношение уровней общения дошкольников со взрослыми и
Мектеп жасына дейінгі балалардың құрдастары мен қарым-қатынасына ата-ананың
тәрбие ықпалын зерттеу
Мазмұны
Кіріспе 3
1. МЕКТЕП ЖАСЫНА ДЕЙІНГІ БАЛАЛАРДЫҢ ҚҰРДАСТАРЫ МЕН ҚАРЫМ-ҚАТЫНАСЫНА АТА-
АНАЛАРЫНЫҢ ТӘРБИЕ ЫҚПАЛЫН ТЕОРИЯЛЫҚ ЗЕРТТЕУ 7
1.1 Мектеп жасына дейінгі балалардың қарым-қатынас ерекшеліктері мен
негізгі формалары 7
1.2 Мектеп жасына дейінгі балалардың құрдастарымен қарым-қатынасының
дамуына жанұялық тәрбие стилінің әсері 27
2. МЕКТЕП ЖАСЫНА ДЕЙІНГІ БАЛАЛАРДЫҢ ҚҰРДАСТАРЫ МЕН ҚАРЫМ-ҚАТЫНАСЫНА АТА-
АНАЛАРЫНЫҢ ТӘРБИЕ ЫҚПАЛЫН ЭКСПЕРИМЕНТТІК ЗЕРТТЕУ 40
2.1 Мектеп жасына дейінгі балалардың қарым-қатынасын, тәрбие ықпалын
зерттеуге арналған әдістемелердің сипаттамасы 40
2.2 Мектеп жасына дейінгі балалардың қарым-қатынасын, тәрбие ықпалын
зерттеудің сандық және сапалық талдауы 45
ҚОРЫТЫНДЫ 67
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 69
Мазмұны
Кіріспе 3
1. МЕКТЕП ЖАСЫНА ДЕЙІНГІ БАЛАЛАРДЫҢ ҚҰРДАСТАРЫ МЕН ҚАРЫМ-ҚАТЫНАСЫНА АТА-
АНАЛАРЫНЫҢ
1.1 Мектеп жасына дейінгі балалардың қарым-қатынас ерекшеліктері мен
негізгі
1.2 Мектеп жасына дейінгі балалардың құрдастарымен қарым-қатынасының
дамуына жанұялық
2. МЕКТЕП ЖАСЫНА ДЕЙІНГІ БАЛАЛАРДЫҢ ҚҰРДАСТАРЫ
2.1 Мектеп жасына дейінгі балалардың қарым-қатынасын, тәрбие ықпалын
зерттеуге
2.2 Мектеп жасына дейінгі балалардың қарым-қатынасын, тәрбие ықпалын
зерттеудің
ҚОРЫТЫНДЫ 67
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 69
Кіріспе
Зерттеу жұмысының өзектілігі: жас сәби шыр етіп дүниеге
Адамды адам ететін қоршаған орта және тәлім-тәрбие десек мектеп
Баланың дүниеге келгендегі бірінші көретін ата-анасы, жанұясы. Оның
әлеуметтік
Зерттеу мәселесін жан-жақты талдау осы мәселенің теориясы мен тәжірибесін
Анықталынған қарама-қайшылық диплом жұмысын зерттеудің негізгі мәселесін:
қазіргі ата-ана
Мәселенің психологиялық-педагогикалық маңыздылығы мен оның мектеп теориясы
және тәжірибесінде
Зерттеу жұмысының мақсаты: жанұялық тәрбие стилінің мектеп жасына дейінгі
Зерттеудің нысаны: мектепке дейінгі жастағы балалардың құрдастары мен қарым-
қатынасына
Зерттеудің пәні: мектеп жасына дейінгі балалардың құрдастары мен қарым-
қатынасына
Зерттеудің болжамы: мектеп жасына дейінгі балалардың қарым-қатынас
қабілетінің қалыптасып
Зерттеу жұмысының міндеттері:
мектеп жасына дейінгі балаларға ата-ана тәрбиесін анықтауға байланысты
жазба
мектеп жасына дейінгі балалардың құрдастары мен қарым-қатынасына ата-
аналарының тәрбие
мектепке дейінгі жастағы балаларға ата-аналарының тәрбие стилін зерттеуге
тиімді
Зерттеу жұмысының теориялық-әдіснамалық негіздері: отбасы ұғымына анықтама
беру,
Зерттеу әдістері:
1.Ата-ана бала қарым-қатынасының сұрақнама тесті(А.Я.Варга, В.В.Столин); 2.
Рене Жиля
Зерттеу кезеңдері: Зерттеу жұмысы үш кезеңде жүргізілді.
Бірінші кезеңде зерттеу тақырыбы таңдалып, оны теориялық тұрғыда саналы
Екінші кезеңінде зерттеу тақырыбы бойынша тәжірибелік-эксперименттік жұмыс
жүзеге асырылды;
Үшінші кезеңде жүргізілген зерттеу жұмысының нәтежелеріне талдау
жүргізілді, зерттеу
Зерттеудің практикалық базасы: мектеп жасына дейінгі балалары бар 15
Зерттеудің ғылыми жаңалығы: қазіргі заманда адам өмірінде аса
Бұл жұмыстың көмегімен мектепке дейінгі жастағы балалардың құрдастары мен
Зерттеудің практикалық маңыздылығы: қазіргі кезде отбасы мәселелерінің
арасында ата-анамен
Диплом жұмысының құрылымы мен көлемі: кіріспеден, екі бөлімнен, қорытынды,
1. МЕКТЕП ЖАСЫНА ДЕЙІНГІ БАЛАЛАРДЫҢ ҚҰРДАСТАРЫ МЕН ҚАРЫМ-ҚАТЫНАСЫНА АТА-
АНАЛАРЫНЫҢ
1.1 Мектеп жасына дейінгі балалардың қарым-қатынас ерекшеліктері мен
негізгі
ХХ ғасырдың ортасында дүниенің әр түкпірінде қарым-қатынас мәселесіне
арналған
Мұндай зерттеулердің ішінде балалардың қарым-қатынас сферасына қатысты
еңбектер ерекше
Қарым-қатынас адамдардың өзара әрекеттестік және өзара қатынас жасауының
ерекше
С.И.Ожегов сөздігінде қарым-қатынас ұғымы өзара келісім, іскерлік және
достық
Қарым-қатынас мәселесін психологиялық, педагогикалық тұрғыдан зерттеу
әлемдік ғылымда Екінші
Қарым-қатынас ұғымының көп анықтамаларының арасында біз коммуникативті
іс-әрекет ұғымымен
Ал отандық ғалым С.М.Жақыпов бүтіндей оқу-тәрбие үрдісінің тиімділігін
анықтайтын
Б.Г.Ананьев, А.А.Бодалев концепциялары қарым-қатынаста субъект-субъект
жазықтығында қарастыруды негіздейді, басқаша
Қарым-қатынас мәселесін талдауда оның құрылымдық компоненттерін анықтап алу
зерттеуге
Балалардың ересектермен және басқа балалармен қарым-қатынас жасауы әртүрлі
ғылыми
Балалардың 7 жасқа дейінгі кезеңдегі қарым-қатынас сферасының ерекшеліктері
мен
Қарым-қатынасты зерттеуде ең алдымен оның құрылымдық компоненттерін анықтау
қажет.
Әдебиеттерде қарым-қатынастың пәні, қарым-қатынасты жүзеге асыруды
қажетсіну, қарым-қатынас құрудағы
Мұнда Т.В.Драгунова бойынша қарым-қатынастың пәні қарым-қатынасқа субъект
рөлінде болатын
Қарым-қатынасты зерттеу мәселесімен айналысушы ғалымдардың көпшілігі
(А.Г.Ковалев, М.И.Лисина, А.В.Петровский,
М.И.Лисина, А.Г.Рузская, С.Ю.Мещерякова, және т.б. еңбектерінде қарым-
қатынас мотиві затталған
Психология мен оған салалас ғылымдарда қарым-қатынас құралдарының
сипаттамалары, жүйелері
М.И.Лисинаның қарым-қатынас құралдарының үш тобын экспрессивті-мимикалық,
заттық-әрекеттік және тілдік
Қарым-қатынас құралдарын қолданып, жалпы нәтиже алу тәсіліне де талдау
Қарым-қатынас анықтамасындағы (М.И.Лисина бойынша) оның жалпы нәтижесі
ретінде қарым-қатынастың
Әдебиеттерге талдау жасай отырып қарым-қатынас механизмдерін қарым-
қатынастың тиімділігін анықтайтын,
Қарым-қатынас компоненттерінің дамуы, өзгерісі нәтижесінде интегралды,
тұтас құрылым пайда
Ал М.И.Бобнева қарым-қатынас барысында жеке адамның ішкі жан дүниесі
В.С.Мухина қарым-қатынас стилін әлеуметтік психологиялық әсер етудің дара
–
Біздің зерттеу жұмысымызда 5-6 жастағы балалардың қарым-қатынас
сферасындағы стиль
Кезі келгенде авторитарлық, демократиялық және либералды-босаң стильдерге
арнайы тоқталамыз.
Қарым-қатынастың қажеттіліктері, мотивтері, тәсілдері, құралдары,
формалары, стилдері мектеп жасына
Балалармен жүргізілетін зерттеу, әсіресе диагностикалық жұмыс, олармен
қарым-қатынас саласында
1. Әртүрлі қарым-қатынас жағдайларын талдауға негізделген зерттеу
тәсілдерінің тобы
2. Қазіргі кезде нақты қарым-қатынас жағдайын талдау әдістерін
диагностикалық
Осы тұжырымдар негізінен зерттеу жұмысымызға арқау болды.
Сонымен, қарым-қатынас категориясын сипаттайтын қарым-қатынастың
қажеттілігі, мотивтері, формалары, тәсілдері,
Ғылымда қарым-қатынастың деңгейлері де қарастырылады. Б.Ф.Ломов үш –
макродеңгей,
Макродеңгей индивид басқа адамдармен қалыптасқан қоғамдағы қатынастарға,
дәстүрге, салтқа
Мезадеңгей тақырып мазмұнымен анықталады.
Микродеңгей – мазмұны және сыртқы көрсеткіштері (сұрақ-жауап, ым-ишара
т.б.)
А.Б.Добрович қарым-қатынас бірлескен іс-әрекетті реттейтін, таным мен
сананы қалыптастырудың
Қарым-қатынастың топтық жағдайдағы әлеуметтік психологиялық эффектілерін,
механизмдерін талдау мақсатымен
Педагог-ғалымдардың қарым-қатынасты зерттеулерінде өзіндік бағыт бар. Мұнда
баланың психикалық
А.В.Луначарский тәрбиенің терең жолдастық қатынасқа негізделуін бала
тәрбиесіндегі басты
Оқу-тәрбие жұмысының нәтижелі болуын қамтамасыз ететін педагогикалық
техниканың құрамдас
С.Т.Шацкий педагогтармен тәрбиешілер, яғни ересектер мен балалар арасындағы
өзара
А.С.Макаренко қарым-қатынасты жеке теориялық мәселе ретінде қарастырған
жоқ. Алайда
А.С.Макаренко балалармен қарым-қатынас жасауға педагог студенттік кезінде
үйретілуі қажеттігін
В.А.Сухомлинский еңбектерінде оптималды (тиімді) қарым-қатынас оқыту мен
тәрбиенің басты
Соңғы кездерде жас ерекшелік және педагогикалық психология салаларында
қарым-қатынасты
Қарым-қатынас кезінде манера, дәстүр, әрекет стилі беріледі, бірлік пайда
Қарым-қатынастың бұл аспектісі, кезіндегі кеңес психологтары –
Л.С.Выготский, Е.Л.Рубинштейн,
Біздің зерттеулер үшін айрықша маңызды жайт, ол жоғарыдағы қарым-қатынас
5-6 жастағы балалардың қарым-қатынас сферасы, екі жазықтықты қамтиды:
2) балалардың басқа балалармен өз қатарластарымен, өзінен кіші және
Бұл аспектілер негізіндегі зерттеуді ең алғаш рет 1945-1952 жылдары
М.В.Елагина, А.И.Сорокина, В.В.Ветрова, Н.Н.Подьяков, Е.О.Смирнова,
Д.Б.Годовикова, Л.Н.Абрамова, М.И.Лисина, Е.Е.Кравцова,
Әрбір қарым-қатынас формасының сипаттамасы М.И.Лисина еңбектерінде
беріледі. Психолог-педагог-зерттеушілер балалардың
А.В.Запорожецтің, М.И.Лисинаның зерттеу концепциялары бойынша мектеп жасына
дейінгі балалар
М.И.Лисина және оның шәкірттері бұл форманы жағдайдан тыс-жеке бастық
Міне, сондықтан, дәл осы кезеңде балалардың қарым-қатынасын жетілдіру өте
Бүгінде қарым-қатынас мәселесі әртүрлі маман иелерінің назарын аулап отыр.
Л.С.Выготскийдің адамдардың өнімді әрекетіне, адамдардың бір-бірімен ара-
қатынасының арқасында жүзеге
Осы түсінікті басшылыққа ала отырып Л.С.Выготскийдің адамда болатын
психологиялық
Психологиялық ғылымның ары қарай дамуына әрекет теориясы ықпал етті.
Осы жанамалықтың арқасында адам жекеленген және қоғамдық тәжірибені
үйренеді.
А.Н.Леонтьев еңбектің пайда болу көзін қарастырып қана қоймай, еңбек
Тіршілік процесі кезінде, еңбек процесі кезінде адам әрдайым басқа
Басқа адамдарда қалыптасқан түсінік сияқты әрекеттің саналы кескіні адамның
Қарым-қатынас ұғымы көп мәнділер қатарына жатады. Қарым-қатынасты
зерттеудегі ғылымдар
Әлеуметтік-психологиялық деңгей әлеуметтік әрекетті жүзеге асыру
процесіндегі қарым-қатынасқа жасалған
Қарым-қатынас субъектің әрекеті, оның объектісі басқа адам, қарым-
қатынастағы серігі
Бұл процестің жемісі ретінде объектіде болып жатқан өзгерістер, сонымен
Тар шеңберде қарым-қатынас тікелей бақыланатын шындық және барлық қоғамдық
Шет елдерде қарым-қатынастың көптеген дефинициялары, яғни анықтамалары
ұсынылған. А.А.Леонтьев,
М.И.Лисинаның пікірінше қарым-қатынас дегеніміз екі немесе одан да көп
Адамдардың қарым-қатынас кезінде маңызды сипаттамасы: оған қатысушы әрбір
адам
Сол себепті М.И.Лисина бір жақты белсенділікті қарым-қатынасқа жатқызбайды.
Мысалға,
Қарым-қатынас пен әрекеттің байланысын әртүрлі түсінуге болады. Мысалға,
Г.М.Андрееваның
Г.М.Андреева әрекет пен қарым-қатынастың арасындағы байланысты одан да кең
Қарым-қатынастың әрекеттері келесі құрылымдарға бөлінеді: қарым-қатынас
нысанасы – ол
Қарым-қатынас болу үшін жасалатын шара коммуникативті мотивтер деп аталады.
Қарым-қатынас міндеттерінің мазмұны бірқатар шарттарға тәуелді. Бұл шарттар
ішкі
Қарым-қатынас нәтижесі дегеніміз қарым-қатынас кезінде материалды және
рухани мінез-құлықтың,
Адамдардың бірігіп әрекет ету ұйымы (ортақ нәтижеге қол жеткізу
Тұлғалардың арасында қарым-қатынастың қалыптасуы мен дамуы (қарым-қатынас
орнату мақсатында
Адамдардың бір-бірін танулары.
Бұл функциялар бір жағынан қарым-қатынастың негізгі жұмысын көрсетсе, ал
Осылайша, қарым-қатынасты әрекет деп қарастырған оң нәтиже береді. Қарым-
қатынас,
Баланың ересектермен қарым-қатынас орнатуы жайында қалыптасқан пікірлердің
дамуының тарихы
Алайда біртіндеп басқа көзқарас қалыптасты. К.Лоренц қалыптасқан түсінікті
жоққа
Біртіндеп баланың да ересектің да қарым-қатынаста белсенділігі бірдей деген
Баланың психикалық дамуындағы проблемаларды зерттеп жүрген ғалымдар олардың
қарым-қатынасы
Ересекпен қарым-қатынас орнату баланың даму бағыты мен шапшаңдығын
анықтайды
Кейінгі жылдары психологтар госпитализмнің жаман түрі баланың денесі мен
Сонымен қарым-қатынас қалыбы деп белгілі бір даму кезіндегі коммуникативті
Бұл қарым-қатынас қалыбының мектепке дейінгі уақыт аралығында пайда болу
Баланың тіршілік әрекеті жүйесіндегі орны;
Осы қалыптағы қарым-қатынас кезіндегі балалардың қанағаттанатын
қажеттіліктің негізгі мазмұны;
Баланың даму кезінің белгілі бір кезеңінде қоршаған адамдармен қарым-
қатынас
Қарым-қатынастың негізгі құралдары, оның көмегімен баланың адамдармен
коммуникациясы жүзеге
М.И.Лисина баланың туғаннан жеті жасқа дейінгі кезеңінде төрт түрлі
1. Оқиғалы-тұлғалық қарым-қатынас түрі.
Қарым-қатынастың бұл түрі баланың екі айлық уақытына дейін ғана
Ситуативті тұлғалық қарым-қатынастың ерекшелігі ересектердің жылы қабағынан
мұқтаж баланың
Алғашқы алты айлық кезінде ересек тарапынан көрсетілген суық қабақ
Алты айға дейінгі сәби ересек адамның интенсивті яғни, жымыю,
Тек алты айдан асқанда барып ересек адамның теріс көңілін
Ситуативті-тұлғалық қарым-қатынас шеңберінде ересек адамның жылы қабағына
қажеттілік сәбидің
Тағы бір ситуативті-тұлғалық қарым-қатынастың ерекшелігі коммуникативті
әрекет шеңберінде сәбилер
Алты айға дейінгі бала өзіне ересектерді ажыратқанын біз тек
Жоғарыда келтірілген ерекшеліктер өмірінің осы уақытында баланың
адаптациясына өте
Айтып отырған кезеңімізде баланың негізгі қарым-қатынас мотиві тұлғалық
мотив
Балалардың ересектерге қарасты қуаныштары мен назарлары шарттардың
түрленуіне пассивті
Туылғаннан кейін екі айдан кейін бала ересектерге өздерінің махаббаттарын
2. Қарым-қатынастың оқиғалы-іскерлі формасы
Қарым-қатынастың бұл түрі екінші онтогенезде пайда болып, алты айлық
Бала өзі қиналған сәттерде, жеңіліп қалған кездерінде, ересектердің
көмектескендерін,
Оқиғалы-тұлғалы қарым-қатынас кезінде сәбіидің өз өміріне үйренуіне қандай
маңызды
Оқиғалы-тұлғалы қарым-қатынас кезеңі дегеніміз баланың заттармен
специяфикалық емес манипуляциялауынан
Мектепке дейінгі баланың алғашқы жылдарында баланың бойынан коммуникативті
әрекеттің
Бірақ бұл мәселелерді жалғыз өзі танып білу үшін баланың
Теориялық серіктестік кезінде бала дүниеге келгеннен бастап ересек адам
З.М.Богусловская мен Б.О.Смирнованың айтуларынша мақтау сөз мектеп жасына
дейінгі
Балаларда ситуациядан тыс танымдық формасы кезінде қарым-қатынастың негізгі
құралы
Мектепке дейінгі жастағы балаларда белсенділіктердің ішіндегі ең маңыздысы
ойын
Ойынның алғашқы этаптарында балалар оның сырт келбетін ересектердің
қимылына
Белсенділіктің бұл екі түрінің араласуы баланың қоршаған орта туралы
4. Қарым-қатынастың оқиғадан тыс тұлғалық формасы.
Мектеп жасына дейінгі баланың соңғы жылдарында балада қарым-қатынастың
соңғы,
Төртінші формадағы қарым-қатынастың тұлғалық мотиві коммуникативті
әрекеттің басқаларға қарағанда
М.О.Смирнованың зерттеулері бойынша мектеп жасындағы балалар қарым-
қатынастың танымдық мотивін
Мектепке дейінгі жастағы балалардың үлкендерінде ересектерден тек жылы
көңілді
Алдымен ол ересектерді түсіну үшін мұқият тыңдап алады. Ол
Қарым-қатынастың жаңа формасы мектепке дейінгі жастағы баланың ойнайтын
ойындарының
Оқиғадан тыс тұлғалы қарым-қатынастың маңыздылығы сол, соның арқасында бала
Құрдастар тобындағы баланың өзара қарым-қатынас ерекшеліктері.
Мектепке дейінгі балалық шақ баланың тұлға қалыптасу кезеңі. Бұл
Ересектермен қарым-қатынас ерте пайда болып, қалыптасады. Бұл кейін баланың
Бұл жастағы балаға тәрбиешінің педагогикалық ықпалы (әсерленгіштік,
иланушылық, қызбалық,
Егер қарым-қатынастың бірінші саласында (бала-ересек) психикалық дамудың
бағыты мен
Жасты балалардың қарым-қатынас мәселесін зерттеудің тарихы бай. Бұл тақырып
Мектепке дейінгі балалардың қарым-қатынасын зерттеу бойынша былай деп бөліп
баланың психикалық және тұлғалық дамуындағы қарым-қатынас рөлін зерттеу;
онтогенез процесінде жасты балалармен қарым-қатынастың қалыптасуын зерттеу;
әртүрлі әрекеттердің қалыптасуы мен даму тұсындағы қарым-қатынастың
міндетін зерттеу;
балалар арасындағы қарым-қатынасты зерттеу.
Басқа балалармен қарым-қатынастың қажеттілігінің пайда болуы, қарым-қатынас
құралы мен
Р.А.Смирнованың зерттеулері, балада мейірімді көңіл мен серіктестікке
қажеттілік болатынын
В.С.Мухинаның зерттеулері болса, мектепке дейінгі жастағы баланың
ересектермен болған
Баланың өзі туралы пікірі мектепке дейінгі жаста ересектер мен
Кез-келген кішкентай топтарда топ мүшелері арасында ерекше тартымды біреу
Көптеген ғалымдар достық қарым-қатынас кезінде табысқа қол жеткізуіне
баланың
Атақты бала дегеніміз басқа балалар онымен ынтамен араласады деген
Балалардың өздерінің арасынан біреуді сайлаулары топта қалыптасқан бағалау
қарым-қатынас
1. Балалардың бағасы әлеуметтік психологиялық білім ретінде қарастырылады.
Олардың
2. Балалардың бір-бірін бағалаулары қарым-қатынасты бақылау мен түзеу
тәсілі
3. Балалардың бірін-бірі бағалаулары олардың тұлғасының жақсы жақтары мен
Мектепке дейінгі жастағы баланың әрекетінің негізгі көрсеткіші ол ойын.
Осылайша, баланың өзімен жасты балалармен қарым-қатынас орнатулары пайда
болады.
1.2 Мектеп жасына дейінгі балалардың құрдастарымен қарым-қатынасының
дамуына жанұялық
Әрбір адамның өмірінде ата-ананың орны ерекше. Олар балаға жүріс-тұрыстың
Жанұя ересектерге бала тәрбиелеу арқылы ғана ықпал етпейді. Жанұяда
Көптеген адамдардың жүріс-тұрыстарына басқа адамдардың қатынасы әсер
ететіні белгілі.
Ата-ананың рөлі дан-жақты. Ата-ана баланың өмірлік позициясын таңдауына
ықпалы
Ата-ананың балаға деген эмоционалды қарым-қатынасының сипатын ата-аналық
позиция деп
Өте ерте жастан бастап баланың даму процесінің дұрыс болуы
Тұлғалық үлгі ата-ана болған жанұяда тәрбиеленген бала келесі әлеуметтік
Дұрыс мақтау, қолпаштаулар көрсету арқылы адамды тұлға ретінде тез
Баланы жүріс-тұрысы көбіне үйдегі көрген тәрбиесіне байланысты болады.
Осылайша,
Әрбір жанұяда тәрбиенің қандай да бір түрі қалыптасады. Көбіне
Балалардың беделі мен ынтасын үнемі түсіре беруі жанұяда диктаттың
Жанұядағы қамқорлық дегеніміз ата-ананың баланың барлық қажеттілктерін
қанағаттандыру үшін
Жанұялық қатынас кезінде ұтымды тәрбие беру үшін ең тиімдісі
Бетімен жіберушілік қатынаста ата-ана балаға мүлдем мән бермейді деп
Туа салғанда адам қоғамға келіп түседі. Ол сол қоғамда
Бұдан біз бала мен ата-ананың арасындағы өте тығыз байланысты
Ер баланың өзінің оны күштілігі, тәуелсіздігі ашушаңдығы үшін мадақтайды,
А.С.Выготский бөл жөнінде әлеуметтік даму жағдайы деген ұғым арқылы
Бұл жерде де кенже баланың қалыптастырудағы ерекшеліктерді байқаймыз. Ал
С.Холл бойынша жанұядағы жалғыз бала ерке болып өседі. Жалғыз
Олар өзімен құрдас балалармен қалай сөйлесу керектігін біле бермейді.
Сонымен қатар, мектеп жасына дейінгі балалардың құрдастарымен қарым-
қатынасының дамуына
Әртүрлі әлеуметтік факторлардың арасында тұлғаның қалыптасуына әсер ететін
ең
Анасы, әкесі, бауырлары, атасы, апасы және де басқа туыстармен
Жанұяда тек баланың тұлғасы ғана емес, оның ата-анасының да
Дегенмен де басқа авторларлың пікірінше, ата-ана жүріс тұрыс моделінің
Тұлға аралық қатынаста да дәл осындай ықпалы болады. Мысалға
Басымдылық арасындағы байланысты анықтауға тырысты, яғни жанұядағы бір ата-
ананың
Ата-анасының екеуі де тәрбиеге араласқан жағдайда жақсы дамиды. Бірақ
Баланы өз құрбыларының қатарынан қалдырмай, білімге құштар, өнерге әуес,
Отбасының балаға әсері өзіндік ерекшелігі мен көзге түседі бала
Отбасы мүшелерінің үлкендерімен кішілерінің арасындағы сыйласымдығы,
балалардың өз құрбыларымен,
Жанұялық қарым-қатынас баланың тұлғасының қасиет саналарымен шығармашылық
қабілетін жеке
Баланы өз құрбыларының қатарынан қалдырмай, білімге құштар, өнерге әуес,
Отбасындағы тәрбиемен қарым-қатынастың тартымды, нәтижелі болуы, көп
жағдайда ата-ананың
1. Ата-аналар өз балаларының психикалық және тұлғалық дамуындағы жас
Бұл баланың табиғи дамуы мен жастық дағдарым кезеңдеріне байланысты.
а) Жанұяның қарым-қатынаспен тәрбие стилінің бір жақтылығ яғни бала
б) Ананың бұл тәрбиесінде әке рөлінде ойнау бұл балаға
2. Жанұяның қарым-қатынас пен тәрбие стиліндегі ұстамдылық көзқарасының
басым
Мұндай тәрбие орын алған жерде баланың қиялы мен ойлау
3. Бала дамуындағы психикалық дағдарыстар табиғатын жеке түсіну баланың
а) Бала мен қарым-қатынастағы қабылдамаушылық. Әдетте бұл бала
арақатынастағы
ә) Тәрбиелеу стиліндегі икемсіздік, стандартты көзқарас.
б) Бала тәрбиесіндегі қызбалық қатынастың теңсіздігі.
в) Тәрбие мен қарым-қатынас стилінің тұрақсыздығы мен жүйесіздігі. Бұл
4. Ата-ана тұлғасындағы жағымсыз саналардың басымдылығымен сипатталады.
а) Жанұялық қарым-қатынастағы қызбалық жан күйзелісі, жақтырмау және
қанағаттанбаушылық
б) Баланың қарым-қатынастағы басынушылық билікшілдік сапалылық және
пікірдің нұсқау
в) Баламен қарым-қатынаста өмірдің мүмкіндігі мен қабілеттеріне сенбеу
дербес
5. Тәрбиелеу мен қарым-қатынастың негізгі сипаттары жатады.
а) Қайырымдылық. Мұнда балаға ата-ананың біреуі тарапынан шектен
ә) Әсіресе қамқорлық. Бұл бала болашағы өміріне қауіп жалғыздықты
б) Балаға деген сүйіспеншілік. Ана өз баласының табиғатын толығымен
в) Жанұяның қарым-қатынас пен тәрбие барысындағы бақылау қадағалау. Бұл
г) Оқыту. Бала дамуы мүмкіншіліктеріне сай немесе баланы ерте
Тұжырымдай келгенде дұрыс қалыптасқан жанұялық қарым-қатынас баланың
тұлғалық психологиялық
1 - өктемшіл-үстемшіл;
2 - әсіресе қамқорлық (гиперопека);
3 – ымырашыл-демократиялық.
1. Өктемшіл-үстемшіл. Бұл жанұялық тәрбие типі бала дамуына өте
Ата-аналар өздері тарапынан бала жүріс-тұрысын үнемі қадағалап жазалау
шарасына
Американ психологы Н.Б.Бекер бала тәрбиесіндегі үстемшілдік стильдің бала
бойында
Егер анасы өз баласының табиғатын жоққа шығарып және
2. Әсіресе қамқорлық (гиперопека). Бұл тәрбиенің басты белгісі жанұя
А.Я.Варга зерттеулерінде мұндай тәрбиенің авторлы бақылаулардан өзгесі
баламен жағымды
Өктемшілдік бірлесіп қатынас жасау аналар жағынан тәрбие барысында
мейірімділік,
3. Ымырашыл-демократиялық тәрбие стилінде бала ата-ананың басты назарында
болады
Жанұялық қарым-қатынастың бұл түрімен жағымсыз салдары баланың әлеуметтік
өмірге
Бұл әдістер психологияның негізгі әдістері өзіндік бақылаумен бақылау және
Д.Бауриннің пікірінше бала белсенділігін ең тиімді вариант беделділік типі
Бауриннің пайымдауынша беделді ата-аналар бала бойындағы жауапкершілікке
тәуелсіздік сезімін
Ата-ананың өз баласының табиғатын зерттеулер көрсеткендей қабылдау және
сүю
Ата-ананың бала табиғатын өз қалпында қабылдауы баламен қарым-қатынастың
жағымды
Ұл балалар аналарының өзін түсіну, жақсы көрумен қатар оның
2. МЕКТЕП ЖАСЫНА ДЕЙІНГІ БАЛАЛАРДЫҢ ҚҰРДАСТАРЫ
2.1 Мектеп жасына дейінгі балалардың қарым-қатынасын, тәрбие ықпалын
зерттеуге
Жанұя бала үшін ол туылған орта мен уақытының көп
Жанұядағы тәрбие өсіп келе жатқан баланың тіршілік іс-әрекетімен ұштасып
Бала тәрбиесінде алғашқы ұстаз — ата-ана. Бала үшін үй
Ата — ана — бала тәрбиесіндегі басты тұлға. Сондықтан
Зерттеу жұмысының мақсаты: жанұялық тәрбие стилінің мектеп жасына дейінгі
Зерттеу жұмысының міндеттері:
1. мектепке дейінгі жастағы балаларға ата-аналарының тәрбие стилін
2. тәжірибелік-эксперименттік әдістемелерді жүргізу;
3. жүргізілген зерттеу жұмысының нәтежелеріне талдау жүргізу, зерттеу
нәтежелерін
Болжамы: мектеп жасына дейінгі баланың қарым-қатынас қабілеттерінің
қалыптасып дамуы
Зерттеудің әдістері:
1. Ата-ана бала қарым-қатынасының сұрақнама тесті (А.Я.Варга, В.В.Столин);
2. Рене Жиля әдістемесі;
3. Проективті интервью.
4. Жанұя суреті
5. Үй-Ағаш-Адам тесті.
6. Қазақтың ұлттық ойындары
Зерттеу объектісі: мектеп жасына дейінгі балалары бар 15 жанұя
Әдістемелердің сипаттамалары:
Ата-ана бала қарым-қатынасын анықтауға арналған сұрақнама тестін ұсынған
А.Н.Варга
1. Қабылдау-шеттету шкаласы. Бұл шкала ата-ананың балаға эмоционалдық
интегралды
2. Кооперация немесе ата-ана қатынасының әлеуметтік қалаулы бейнесі. Бұл
3. Баламен қатынастағы жеке адам аралық арақатынасты сипаттайды. Жоғары
4. Өктемшіл гиперсоциализация – бала жүріс-тұрысымен әрекетін бақылаудың
бағытымен
Ата-ана өз баласына бағыну мен тыңдауды талап етеді. Ол
Жанұялық қарым-қатынастың мұндай типі орын алғанда бала шығармашылық
қабілеттерінің
5. Кішкентай жолы болмаушы мұнда ата-ананың баласын қабылдау мен
Бұл жағдайлар баланың шығармашылық қабілеттерінің дамуы мен жүзеге асуына
2. Рене Жиля әдісі:
Бұл әдіс жалпы баланың өзара тұлғалық қарым-қатынасының оған әсер
Зерттеудің барысында біз барлық 12 көрсеткіштен емес, 4-не ғана
А. Өзара тұлғалық қарым-қатынасты зерттеу бойынша:
1) досына деген қарым-қатынас;
2) ата-анаға деген қарым-қатынас;
3) аға-әпкелеріне деген қарым-қатынас.
Б. Қарым-қатынасқа ынтасы бойынша
Суреттік тест Мен және менің досым
Бұл тест баланың құрбысына деген қарым-қатынасты, эмоционалды сферасын
зерттейді.
Баланың өзіне деген қатынасы және вербалды қарым-қатынастың маңыздылығы
байқалды.
Зерттеу барысы: зерттеудің алғашқы кезеңінде жанұялық тәрбие стилінің
баланың
3. Зерттеудің бірінші кезеңі проективті интервью, яғни балаға жанама
Үйде кіммен тұрасың?
Саған жанұя ойынын ойнауды ұсынса кімді бірінші бейнелейсін?
Үйде ешкім жоқта бірінші кезекте кімді күтесің?
Егер сені біреу ренжітсе, ол туралы кімге бірінші айтар
Сен қателік жібергенде кім жазалайды.
Сен үлкейіп әке немесе шеше болғанда өз балаларыңды қалай
Өскенде ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
тәрбие ықпалын зерттеу
Мазмұны
Кіріспе 3
1. МЕКТЕП ЖАСЫНА ДЕЙІНГІ БАЛАЛАРДЫҢ ҚҰРДАСТАРЫ МЕН ҚАРЫМ-ҚАТЫНАСЫНА АТА-
АНАЛАРЫНЫҢ ТӘРБИЕ ЫҚПАЛЫН ТЕОРИЯЛЫҚ ЗЕРТТЕУ 7
1.1 Мектеп жасына дейінгі балалардың қарым-қатынас ерекшеліктері мен
негізгі формалары 7
1.2 Мектеп жасына дейінгі балалардың құрдастарымен қарым-қатынасының
дамуына жанұялық тәрбие стилінің әсері 27
2. МЕКТЕП ЖАСЫНА ДЕЙІНГІ БАЛАЛАРДЫҢ ҚҰРДАСТАРЫ МЕН ҚАРЫМ-ҚАТЫНАСЫНА АТА-
АНАЛАРЫНЫҢ ТӘРБИЕ ЫҚПАЛЫН ЭКСПЕРИМЕНТТІК ЗЕРТТЕУ 40
2.1 Мектеп жасына дейінгі балалардың қарым-қатынасын, тәрбие ықпалын
зерттеуге арналған әдістемелердің сипаттамасы 40
2.2 Мектеп жасына дейінгі балалардың қарым-қатынасын, тәрбие ықпалын
зерттеудің сандық және сапалық талдауы 45
ҚОРЫТЫНДЫ 67
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 69
Мазмұны
Кіріспе 3
1. МЕКТЕП ЖАСЫНА ДЕЙІНГІ БАЛАЛАРДЫҢ ҚҰРДАСТАРЫ МЕН ҚАРЫМ-ҚАТЫНАСЫНА АТА-
АНАЛАРЫНЫҢ
1.1 Мектеп жасына дейінгі балалардың қарым-қатынас ерекшеліктері мен
негізгі
1.2 Мектеп жасына дейінгі балалардың құрдастарымен қарым-қатынасының
дамуына жанұялық
2. МЕКТЕП ЖАСЫНА ДЕЙІНГІ БАЛАЛАРДЫҢ ҚҰРДАСТАРЫ
2.1 Мектеп жасына дейінгі балалардың қарым-қатынасын, тәрбие ықпалын
зерттеуге
2.2 Мектеп жасына дейінгі балалардың қарым-қатынасын, тәрбие ықпалын
зерттеудің
ҚОРЫТЫНДЫ 67
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 69
Кіріспе
Зерттеу жұмысының өзектілігі: жас сәби шыр етіп дүниеге
Адамды адам ететін қоршаған орта және тәлім-тәрбие десек мектеп
Баланың дүниеге келгендегі бірінші көретін ата-анасы, жанұясы. Оның
әлеуметтік
Зерттеу мәселесін жан-жақты талдау осы мәселенің теориясы мен тәжірибесін
Анықталынған қарама-қайшылық диплом жұмысын зерттеудің негізгі мәселесін:
қазіргі ата-ана
Мәселенің психологиялық-педагогикалық маңыздылығы мен оның мектеп теориясы
және тәжірибесінде
Зерттеу жұмысының мақсаты: жанұялық тәрбие стилінің мектеп жасына дейінгі
Зерттеудің нысаны: мектепке дейінгі жастағы балалардың құрдастары мен қарым-
қатынасына
Зерттеудің пәні: мектеп жасына дейінгі балалардың құрдастары мен қарым-
қатынасына
Зерттеудің болжамы: мектеп жасына дейінгі балалардың қарым-қатынас
қабілетінің қалыптасып
Зерттеу жұмысының міндеттері:
мектеп жасына дейінгі балаларға ата-ана тәрбиесін анықтауға байланысты
жазба
мектеп жасына дейінгі балалардың құрдастары мен қарым-қатынасына ата-
аналарының тәрбие
мектепке дейінгі жастағы балаларға ата-аналарының тәрбие стилін зерттеуге
тиімді
Зерттеу жұмысының теориялық-әдіснамалық негіздері: отбасы ұғымына анықтама
беру,
Зерттеу әдістері:
1.Ата-ана бала қарым-қатынасының сұрақнама тесті(А.Я.Варга, В.В.Столин); 2.
Рене Жиля
Зерттеу кезеңдері: Зерттеу жұмысы үш кезеңде жүргізілді.
Бірінші кезеңде зерттеу тақырыбы таңдалып, оны теориялық тұрғыда саналы
Екінші кезеңінде зерттеу тақырыбы бойынша тәжірибелік-эксперименттік жұмыс
жүзеге асырылды;
Үшінші кезеңде жүргізілген зерттеу жұмысының нәтежелеріне талдау
жүргізілді, зерттеу
Зерттеудің практикалық базасы: мектеп жасына дейінгі балалары бар 15
Зерттеудің ғылыми жаңалығы: қазіргі заманда адам өмірінде аса
Бұл жұмыстың көмегімен мектепке дейінгі жастағы балалардың құрдастары мен
Зерттеудің практикалық маңыздылығы: қазіргі кезде отбасы мәселелерінің
арасында ата-анамен
Диплом жұмысының құрылымы мен көлемі: кіріспеден, екі бөлімнен, қорытынды,
1. МЕКТЕП ЖАСЫНА ДЕЙІНГІ БАЛАЛАРДЫҢ ҚҰРДАСТАРЫ МЕН ҚАРЫМ-ҚАТЫНАСЫНА АТА-
АНАЛАРЫНЫҢ
1.1 Мектеп жасына дейінгі балалардың қарым-қатынас ерекшеліктері мен
негізгі
ХХ ғасырдың ортасында дүниенің әр түкпірінде қарым-қатынас мәселесіне
арналған
Мұндай зерттеулердің ішінде балалардың қарым-қатынас сферасына қатысты
еңбектер ерекше
Қарым-қатынас адамдардың өзара әрекеттестік және өзара қатынас жасауының
ерекше
С.И.Ожегов сөздігінде қарым-қатынас ұғымы өзара келісім, іскерлік және
достық
Қарым-қатынас мәселесін психологиялық, педагогикалық тұрғыдан зерттеу
әлемдік ғылымда Екінші
Қарым-қатынас ұғымының көп анықтамаларының арасында біз коммуникативті
іс-әрекет ұғымымен
Ал отандық ғалым С.М.Жақыпов бүтіндей оқу-тәрбие үрдісінің тиімділігін
анықтайтын
Б.Г.Ананьев, А.А.Бодалев концепциялары қарым-қатынаста субъект-субъект
жазықтығында қарастыруды негіздейді, басқаша
Қарым-қатынас мәселесін талдауда оның құрылымдық компоненттерін анықтап алу
зерттеуге
Балалардың ересектермен және басқа балалармен қарым-қатынас жасауы әртүрлі
ғылыми
Балалардың 7 жасқа дейінгі кезеңдегі қарым-қатынас сферасының ерекшеліктері
мен
Қарым-қатынасты зерттеуде ең алдымен оның құрылымдық компоненттерін анықтау
қажет.
Әдебиеттерде қарым-қатынастың пәні, қарым-қатынасты жүзеге асыруды
қажетсіну, қарым-қатынас құрудағы
Мұнда Т.В.Драгунова бойынша қарым-қатынастың пәні қарым-қатынасқа субъект
рөлінде болатын
Қарым-қатынасты зерттеу мәселесімен айналысушы ғалымдардың көпшілігі
(А.Г.Ковалев, М.И.Лисина, А.В.Петровский,
М.И.Лисина, А.Г.Рузская, С.Ю.Мещерякова, және т.б. еңбектерінде қарым-
қатынас мотиві затталған
Психология мен оған салалас ғылымдарда қарым-қатынас құралдарының
сипаттамалары, жүйелері
М.И.Лисинаның қарым-қатынас құралдарының үш тобын экспрессивті-мимикалық,
заттық-әрекеттік және тілдік
Қарым-қатынас құралдарын қолданып, жалпы нәтиже алу тәсіліне де талдау
Қарым-қатынас анықтамасындағы (М.И.Лисина бойынша) оның жалпы нәтижесі
ретінде қарым-қатынастың
Әдебиеттерге талдау жасай отырып қарым-қатынас механизмдерін қарым-
қатынастың тиімділігін анықтайтын,
Қарым-қатынас компоненттерінің дамуы, өзгерісі нәтижесінде интегралды,
тұтас құрылым пайда
Ал М.И.Бобнева қарым-қатынас барысында жеке адамның ішкі жан дүниесі
В.С.Мухина қарым-қатынас стилін әлеуметтік психологиялық әсер етудің дара
–
Біздің зерттеу жұмысымызда 5-6 жастағы балалардың қарым-қатынас
сферасындағы стиль
Кезі келгенде авторитарлық, демократиялық және либералды-босаң стильдерге
арнайы тоқталамыз.
Қарым-қатынастың қажеттіліктері, мотивтері, тәсілдері, құралдары,
формалары, стилдері мектеп жасына
Балалармен жүргізілетін зерттеу, әсіресе диагностикалық жұмыс, олармен
қарым-қатынас саласында
1. Әртүрлі қарым-қатынас жағдайларын талдауға негізделген зерттеу
тәсілдерінің тобы
2. Қазіргі кезде нақты қарым-қатынас жағдайын талдау әдістерін
диагностикалық
Осы тұжырымдар негізінен зерттеу жұмысымызға арқау болды.
Сонымен, қарым-қатынас категориясын сипаттайтын қарым-қатынастың
қажеттілігі, мотивтері, формалары, тәсілдері,
Ғылымда қарым-қатынастың деңгейлері де қарастырылады. Б.Ф.Ломов үш –
макродеңгей,
Макродеңгей индивид басқа адамдармен қалыптасқан қоғамдағы қатынастарға,
дәстүрге, салтқа
Мезадеңгей тақырып мазмұнымен анықталады.
Микродеңгей – мазмұны және сыртқы көрсеткіштері (сұрақ-жауап, ым-ишара
т.б.)
А.Б.Добрович қарым-қатынас бірлескен іс-әрекетті реттейтін, таным мен
сананы қалыптастырудың
Қарым-қатынастың топтық жағдайдағы әлеуметтік психологиялық эффектілерін,
механизмдерін талдау мақсатымен
Педагог-ғалымдардың қарым-қатынасты зерттеулерінде өзіндік бағыт бар. Мұнда
баланың психикалық
А.В.Луначарский тәрбиенің терең жолдастық қатынасқа негізделуін бала
тәрбиесіндегі басты
Оқу-тәрбие жұмысының нәтижелі болуын қамтамасыз ететін педагогикалық
техниканың құрамдас
С.Т.Шацкий педагогтармен тәрбиешілер, яғни ересектер мен балалар арасындағы
өзара
А.С.Макаренко қарым-қатынасты жеке теориялық мәселе ретінде қарастырған
жоқ. Алайда
А.С.Макаренко балалармен қарым-қатынас жасауға педагог студенттік кезінде
үйретілуі қажеттігін
В.А.Сухомлинский еңбектерінде оптималды (тиімді) қарым-қатынас оқыту мен
тәрбиенің басты
Соңғы кездерде жас ерекшелік және педагогикалық психология салаларында
қарым-қатынасты
Қарым-қатынас кезінде манера, дәстүр, әрекет стилі беріледі, бірлік пайда
Қарым-қатынастың бұл аспектісі, кезіндегі кеңес психологтары –
Л.С.Выготский, Е.Л.Рубинштейн,
Біздің зерттеулер үшін айрықша маңызды жайт, ол жоғарыдағы қарым-қатынас
5-6 жастағы балалардың қарым-қатынас сферасы, екі жазықтықты қамтиды:
2) балалардың басқа балалармен өз қатарластарымен, өзінен кіші және
Бұл аспектілер негізіндегі зерттеуді ең алғаш рет 1945-1952 жылдары
М.В.Елагина, А.И.Сорокина, В.В.Ветрова, Н.Н.Подьяков, Е.О.Смирнова,
Д.Б.Годовикова, Л.Н.Абрамова, М.И.Лисина, Е.Е.Кравцова,
Әрбір қарым-қатынас формасының сипаттамасы М.И.Лисина еңбектерінде
беріледі. Психолог-педагог-зерттеушілер балалардың
А.В.Запорожецтің, М.И.Лисинаның зерттеу концепциялары бойынша мектеп жасына
дейінгі балалар
М.И.Лисина және оның шәкірттері бұл форманы жағдайдан тыс-жеке бастық
Міне, сондықтан, дәл осы кезеңде балалардың қарым-қатынасын жетілдіру өте
Бүгінде қарым-қатынас мәселесі әртүрлі маман иелерінің назарын аулап отыр.
Л.С.Выготскийдің адамдардың өнімді әрекетіне, адамдардың бір-бірімен ара-
қатынасының арқасында жүзеге
Осы түсінікті басшылыққа ала отырып Л.С.Выготскийдің адамда болатын
психологиялық
Психологиялық ғылымның ары қарай дамуына әрекет теориясы ықпал етті.
Осы жанамалықтың арқасында адам жекеленген және қоғамдық тәжірибені
үйренеді.
А.Н.Леонтьев еңбектің пайда болу көзін қарастырып қана қоймай, еңбек
Тіршілік процесі кезінде, еңбек процесі кезінде адам әрдайым басқа
Басқа адамдарда қалыптасқан түсінік сияқты әрекеттің саналы кескіні адамның
Қарым-қатынас ұғымы көп мәнділер қатарына жатады. Қарым-қатынасты
зерттеудегі ғылымдар
Әлеуметтік-психологиялық деңгей әлеуметтік әрекетті жүзеге асыру
процесіндегі қарым-қатынасқа жасалған
Қарым-қатынас субъектің әрекеті, оның объектісі басқа адам, қарым-
қатынастағы серігі
Бұл процестің жемісі ретінде объектіде болып жатқан өзгерістер, сонымен
Тар шеңберде қарым-қатынас тікелей бақыланатын шындық және барлық қоғамдық
Шет елдерде қарым-қатынастың көптеген дефинициялары, яғни анықтамалары
ұсынылған. А.А.Леонтьев,
М.И.Лисинаның пікірінше қарым-қатынас дегеніміз екі немесе одан да көп
Адамдардың қарым-қатынас кезінде маңызды сипаттамасы: оған қатысушы әрбір
адам
Сол себепті М.И.Лисина бір жақты белсенділікті қарым-қатынасқа жатқызбайды.
Мысалға,
Қарым-қатынас пен әрекеттің байланысын әртүрлі түсінуге болады. Мысалға,
Г.М.Андрееваның
Г.М.Андреева әрекет пен қарым-қатынастың арасындағы байланысты одан да кең
Қарым-қатынастың әрекеттері келесі құрылымдарға бөлінеді: қарым-қатынас
нысанасы – ол
Қарым-қатынас болу үшін жасалатын шара коммуникативті мотивтер деп аталады.
Қарым-қатынас міндеттерінің мазмұны бірқатар шарттарға тәуелді. Бұл шарттар
ішкі
Қарым-қатынас нәтижесі дегеніміз қарым-қатынас кезінде материалды және
рухани мінез-құлықтың,
Адамдардың бірігіп әрекет ету ұйымы (ортақ нәтижеге қол жеткізу
Тұлғалардың арасында қарым-қатынастың қалыптасуы мен дамуы (қарым-қатынас
орнату мақсатында
Адамдардың бір-бірін танулары.
Бұл функциялар бір жағынан қарым-қатынастың негізгі жұмысын көрсетсе, ал
Осылайша, қарым-қатынасты әрекет деп қарастырған оң нәтиже береді. Қарым-
қатынас,
Баланың ересектермен қарым-қатынас орнатуы жайында қалыптасқан пікірлердің
дамуының тарихы
Алайда біртіндеп басқа көзқарас қалыптасты. К.Лоренц қалыптасқан түсінікті
жоққа
Біртіндеп баланың да ересектің да қарым-қатынаста белсенділігі бірдей деген
Баланың психикалық дамуындағы проблемаларды зерттеп жүрген ғалымдар олардың
қарым-қатынасы
Ересекпен қарым-қатынас орнату баланың даму бағыты мен шапшаңдығын
анықтайды
Кейінгі жылдары психологтар госпитализмнің жаман түрі баланың денесі мен
Сонымен қарым-қатынас қалыбы деп белгілі бір даму кезіндегі коммуникативті
Бұл қарым-қатынас қалыбының мектепке дейінгі уақыт аралығында пайда болу
Баланың тіршілік әрекеті жүйесіндегі орны;
Осы қалыптағы қарым-қатынас кезіндегі балалардың қанағаттанатын
қажеттіліктің негізгі мазмұны;
Баланың даму кезінің белгілі бір кезеңінде қоршаған адамдармен қарым-
қатынас
Қарым-қатынастың негізгі құралдары, оның көмегімен баланың адамдармен
коммуникациясы жүзеге
М.И.Лисина баланың туғаннан жеті жасқа дейінгі кезеңінде төрт түрлі
1. Оқиғалы-тұлғалық қарым-қатынас түрі.
Қарым-қатынастың бұл түрі баланың екі айлық уақытына дейін ғана
Ситуативті тұлғалық қарым-қатынастың ерекшелігі ересектердің жылы қабағынан
мұқтаж баланың
Алғашқы алты айлық кезінде ересек тарапынан көрсетілген суық қабақ
Алты айға дейінгі сәби ересек адамның интенсивті яғни, жымыю,
Тек алты айдан асқанда барып ересек адамның теріс көңілін
Ситуативті-тұлғалық қарым-қатынас шеңберінде ересек адамның жылы қабағына
қажеттілік сәбидің
Тағы бір ситуативті-тұлғалық қарым-қатынастың ерекшелігі коммуникативті
әрекет шеңберінде сәбилер
Алты айға дейінгі бала өзіне ересектерді ажыратқанын біз тек
Жоғарыда келтірілген ерекшеліктер өмірінің осы уақытында баланың
адаптациясына өте
Айтып отырған кезеңімізде баланың негізгі қарым-қатынас мотиві тұлғалық
мотив
Балалардың ересектерге қарасты қуаныштары мен назарлары шарттардың
түрленуіне пассивті
Туылғаннан кейін екі айдан кейін бала ересектерге өздерінің махаббаттарын
2. Қарым-қатынастың оқиғалы-іскерлі формасы
Қарым-қатынастың бұл түрі екінші онтогенезде пайда болып, алты айлық
Бала өзі қиналған сәттерде, жеңіліп қалған кездерінде, ересектердің
көмектескендерін,
Оқиғалы-тұлғалы қарым-қатынас кезінде сәбіидің өз өміріне үйренуіне қандай
маңызды
Оқиғалы-тұлғалы қарым-қатынас кезеңі дегеніміз баланың заттармен
специяфикалық емес манипуляциялауынан
Мектепке дейінгі баланың алғашқы жылдарында баланың бойынан коммуникативті
әрекеттің
Бірақ бұл мәселелерді жалғыз өзі танып білу үшін баланың
Теориялық серіктестік кезінде бала дүниеге келгеннен бастап ересек адам
З.М.Богусловская мен Б.О.Смирнованың айтуларынша мақтау сөз мектеп жасына
дейінгі
Балаларда ситуациядан тыс танымдық формасы кезінде қарым-қатынастың негізгі
құралы
Мектепке дейінгі жастағы балаларда белсенділіктердің ішіндегі ең маңыздысы
ойын
Ойынның алғашқы этаптарында балалар оның сырт келбетін ересектердің
қимылына
Белсенділіктің бұл екі түрінің араласуы баланың қоршаған орта туралы
4. Қарым-қатынастың оқиғадан тыс тұлғалық формасы.
Мектеп жасына дейінгі баланың соңғы жылдарында балада қарым-қатынастың
соңғы,
Төртінші формадағы қарым-қатынастың тұлғалық мотиві коммуникативті
әрекеттің басқаларға қарағанда
М.О.Смирнованың зерттеулері бойынша мектеп жасындағы балалар қарым-
қатынастың танымдық мотивін
Мектепке дейінгі жастағы балалардың үлкендерінде ересектерден тек жылы
көңілді
Алдымен ол ересектерді түсіну үшін мұқият тыңдап алады. Ол
Қарым-қатынастың жаңа формасы мектепке дейінгі жастағы баланың ойнайтын
ойындарының
Оқиғадан тыс тұлғалы қарым-қатынастың маңыздылығы сол, соның арқасында бала
Құрдастар тобындағы баланың өзара қарым-қатынас ерекшеліктері.
Мектепке дейінгі балалық шақ баланың тұлға қалыптасу кезеңі. Бұл
Ересектермен қарым-қатынас ерте пайда болып, қалыптасады. Бұл кейін баланың
Бұл жастағы балаға тәрбиешінің педагогикалық ықпалы (әсерленгіштік,
иланушылық, қызбалық,
Егер қарым-қатынастың бірінші саласында (бала-ересек) психикалық дамудың
бағыты мен
Жасты балалардың қарым-қатынас мәселесін зерттеудің тарихы бай. Бұл тақырып
Мектепке дейінгі балалардың қарым-қатынасын зерттеу бойынша былай деп бөліп
баланың психикалық және тұлғалық дамуындағы қарым-қатынас рөлін зерттеу;
онтогенез процесінде жасты балалармен қарым-қатынастың қалыптасуын зерттеу;
әртүрлі әрекеттердің қалыптасуы мен даму тұсындағы қарым-қатынастың
міндетін зерттеу;
балалар арасындағы қарым-қатынасты зерттеу.
Басқа балалармен қарым-қатынастың қажеттілігінің пайда болуы, қарым-қатынас
құралы мен
Р.А.Смирнованың зерттеулері, балада мейірімді көңіл мен серіктестікке
қажеттілік болатынын
В.С.Мухинаның зерттеулері болса, мектепке дейінгі жастағы баланың
ересектермен болған
Баланың өзі туралы пікірі мектепке дейінгі жаста ересектер мен
Кез-келген кішкентай топтарда топ мүшелері арасында ерекше тартымды біреу
Көптеген ғалымдар достық қарым-қатынас кезінде табысқа қол жеткізуіне
баланың
Атақты бала дегеніміз басқа балалар онымен ынтамен араласады деген
Балалардың өздерінің арасынан біреуді сайлаулары топта қалыптасқан бағалау
қарым-қатынас
1. Балалардың бағасы әлеуметтік психологиялық білім ретінде қарастырылады.
Олардың
2. Балалардың бір-бірін бағалаулары қарым-қатынасты бақылау мен түзеу
тәсілі
3. Балалардың бірін-бірі бағалаулары олардың тұлғасының жақсы жақтары мен
Мектепке дейінгі жастағы баланың әрекетінің негізгі көрсеткіші ол ойын.
Осылайша, баланың өзімен жасты балалармен қарым-қатынас орнатулары пайда
болады.
1.2 Мектеп жасына дейінгі балалардың құрдастарымен қарым-қатынасының
дамуына жанұялық
Әрбір адамның өмірінде ата-ананың орны ерекше. Олар балаға жүріс-тұрыстың
Жанұя ересектерге бала тәрбиелеу арқылы ғана ықпал етпейді. Жанұяда
Көптеген адамдардың жүріс-тұрыстарына басқа адамдардың қатынасы әсер
ететіні белгілі.
Ата-ананың рөлі дан-жақты. Ата-ана баланың өмірлік позициясын таңдауына
ықпалы
Ата-ананың балаға деген эмоционалды қарым-қатынасының сипатын ата-аналық
позиция деп
Өте ерте жастан бастап баланың даму процесінің дұрыс болуы
Тұлғалық үлгі ата-ана болған жанұяда тәрбиеленген бала келесі әлеуметтік
Дұрыс мақтау, қолпаштаулар көрсету арқылы адамды тұлға ретінде тез
Баланы жүріс-тұрысы көбіне үйдегі көрген тәрбиесіне байланысты болады.
Осылайша,
Әрбір жанұяда тәрбиенің қандай да бір түрі қалыптасады. Көбіне
Балалардың беделі мен ынтасын үнемі түсіре беруі жанұяда диктаттың
Жанұядағы қамқорлық дегеніміз ата-ананың баланың барлық қажеттілктерін
қанағаттандыру үшін
Жанұялық қатынас кезінде ұтымды тәрбие беру үшін ең тиімдісі
Бетімен жіберушілік қатынаста ата-ана балаға мүлдем мән бермейді деп
Туа салғанда адам қоғамға келіп түседі. Ол сол қоғамда
Бұдан біз бала мен ата-ананың арасындағы өте тығыз байланысты
Ер баланың өзінің оны күштілігі, тәуелсіздігі ашушаңдығы үшін мадақтайды,
А.С.Выготский бөл жөнінде әлеуметтік даму жағдайы деген ұғым арқылы
Бұл жерде де кенже баланың қалыптастырудағы ерекшеліктерді байқаймыз. Ал
С.Холл бойынша жанұядағы жалғыз бала ерке болып өседі. Жалғыз
Олар өзімен құрдас балалармен қалай сөйлесу керектігін біле бермейді.
Сонымен қатар, мектеп жасына дейінгі балалардың құрдастарымен қарым-
қатынасының дамуына
Әртүрлі әлеуметтік факторлардың арасында тұлғаның қалыптасуына әсер ететін
ең
Анасы, әкесі, бауырлары, атасы, апасы және де басқа туыстармен
Жанұяда тек баланың тұлғасы ғана емес, оның ата-анасының да
Дегенмен де басқа авторларлың пікірінше, ата-ана жүріс тұрыс моделінің
Тұлға аралық қатынаста да дәл осындай ықпалы болады. Мысалға
Басымдылық арасындағы байланысты анықтауға тырысты, яғни жанұядағы бір ата-
ананың
Ата-анасының екеуі де тәрбиеге араласқан жағдайда жақсы дамиды. Бірақ
Баланы өз құрбыларының қатарынан қалдырмай, білімге құштар, өнерге әуес,
Отбасының балаға әсері өзіндік ерекшелігі мен көзге түседі бала
Отбасы мүшелерінің үлкендерімен кішілерінің арасындағы сыйласымдығы,
балалардың өз құрбыларымен,
Жанұялық қарым-қатынас баланың тұлғасының қасиет саналарымен шығармашылық
қабілетін жеке
Баланы өз құрбыларының қатарынан қалдырмай, білімге құштар, өнерге әуес,
Отбасындағы тәрбиемен қарым-қатынастың тартымды, нәтижелі болуы, көп
жағдайда ата-ананың
1. Ата-аналар өз балаларының психикалық және тұлғалық дамуындағы жас
Бұл баланың табиғи дамуы мен жастық дағдарым кезеңдеріне байланысты.
а) Жанұяның қарым-қатынаспен тәрбие стилінің бір жақтылығ яғни бала
б) Ананың бұл тәрбиесінде әке рөлінде ойнау бұл балаға
2. Жанұяның қарым-қатынас пен тәрбие стиліндегі ұстамдылық көзқарасының
басым
Мұндай тәрбие орын алған жерде баланың қиялы мен ойлау
3. Бала дамуындағы психикалық дағдарыстар табиғатын жеке түсіну баланың
а) Бала мен қарым-қатынастағы қабылдамаушылық. Әдетте бұл бала
арақатынастағы
ә) Тәрбиелеу стиліндегі икемсіздік, стандартты көзқарас.
б) Бала тәрбиесіндегі қызбалық қатынастың теңсіздігі.
в) Тәрбие мен қарым-қатынас стилінің тұрақсыздығы мен жүйесіздігі. Бұл
4. Ата-ана тұлғасындағы жағымсыз саналардың басымдылығымен сипатталады.
а) Жанұялық қарым-қатынастағы қызбалық жан күйзелісі, жақтырмау және
қанағаттанбаушылық
б) Баланың қарым-қатынастағы басынушылық билікшілдік сапалылық және
пікірдің нұсқау
в) Баламен қарым-қатынаста өмірдің мүмкіндігі мен қабілеттеріне сенбеу
дербес
5. Тәрбиелеу мен қарым-қатынастың негізгі сипаттары жатады.
а) Қайырымдылық. Мұнда балаға ата-ананың біреуі тарапынан шектен
ә) Әсіресе қамқорлық. Бұл бала болашағы өміріне қауіп жалғыздықты
б) Балаға деген сүйіспеншілік. Ана өз баласының табиғатын толығымен
в) Жанұяның қарым-қатынас пен тәрбие барысындағы бақылау қадағалау. Бұл
г) Оқыту. Бала дамуы мүмкіншіліктеріне сай немесе баланы ерте
Тұжырымдай келгенде дұрыс қалыптасқан жанұялық қарым-қатынас баланың
тұлғалық психологиялық
1 - өктемшіл-үстемшіл;
2 - әсіресе қамқорлық (гиперопека);
3 – ымырашыл-демократиялық.
1. Өктемшіл-үстемшіл. Бұл жанұялық тәрбие типі бала дамуына өте
Ата-аналар өздері тарапынан бала жүріс-тұрысын үнемі қадағалап жазалау
шарасына
Американ психологы Н.Б.Бекер бала тәрбиесіндегі үстемшілдік стильдің бала
бойында
Егер анасы өз баласының табиғатын жоққа шығарып және
2. Әсіресе қамқорлық (гиперопека). Бұл тәрбиенің басты белгісі жанұя
А.Я.Варга зерттеулерінде мұндай тәрбиенің авторлы бақылаулардан өзгесі
баламен жағымды
Өктемшілдік бірлесіп қатынас жасау аналар жағынан тәрбие барысында
мейірімділік,
3. Ымырашыл-демократиялық тәрбие стилінде бала ата-ананың басты назарында
болады
Жанұялық қарым-қатынастың бұл түрімен жағымсыз салдары баланың әлеуметтік
өмірге
Бұл әдістер психологияның негізгі әдістері өзіндік бақылаумен бақылау және
Д.Бауриннің пікірінше бала белсенділігін ең тиімді вариант беделділік типі
Бауриннің пайымдауынша беделді ата-аналар бала бойындағы жауапкершілікке
тәуелсіздік сезімін
Ата-ананың өз баласының табиғатын зерттеулер көрсеткендей қабылдау және
сүю
Ата-ананың бала табиғатын өз қалпында қабылдауы баламен қарым-қатынастың
жағымды
Ұл балалар аналарының өзін түсіну, жақсы көрумен қатар оның
2. МЕКТЕП ЖАСЫНА ДЕЙІНГІ БАЛАЛАРДЫҢ ҚҰРДАСТАРЫ
2.1 Мектеп жасына дейінгі балалардың қарым-қатынасын, тәрбие ықпалын
зерттеуге
Жанұя бала үшін ол туылған орта мен уақытының көп
Жанұядағы тәрбие өсіп келе жатқан баланың тіршілік іс-әрекетімен ұштасып
Бала тәрбиесінде алғашқы ұстаз — ата-ана. Бала үшін үй
Ата — ана — бала тәрбиесіндегі басты тұлға. Сондықтан
Зерттеу жұмысының мақсаты: жанұялық тәрбие стилінің мектеп жасына дейінгі
Зерттеу жұмысының міндеттері:
1. мектепке дейінгі жастағы балаларға ата-аналарының тәрбие стилін
2. тәжірибелік-эксперименттік әдістемелерді жүргізу;
3. жүргізілген зерттеу жұмысының нәтежелеріне талдау жүргізу, зерттеу
нәтежелерін
Болжамы: мектеп жасына дейінгі баланың қарым-қатынас қабілеттерінің
қалыптасып дамуы
Зерттеудің әдістері:
1. Ата-ана бала қарым-қатынасының сұрақнама тесті (А.Я.Варга, В.В.Столин);
2. Рене Жиля әдістемесі;
3. Проективті интервью.
4. Жанұя суреті
5. Үй-Ағаш-Адам тесті.
6. Қазақтың ұлттық ойындары
Зерттеу объектісі: мектеп жасына дейінгі балалары бар 15 жанұя
Әдістемелердің сипаттамалары:
Ата-ана бала қарым-қатынасын анықтауға арналған сұрақнама тестін ұсынған
А.Н.Варга
1. Қабылдау-шеттету шкаласы. Бұл шкала ата-ананың балаға эмоционалдық
интегралды
2. Кооперация немесе ата-ана қатынасының әлеуметтік қалаулы бейнесі. Бұл
3. Баламен қатынастағы жеке адам аралық арақатынасты сипаттайды. Жоғары
4. Өктемшіл гиперсоциализация – бала жүріс-тұрысымен әрекетін бақылаудың
бағытымен
Ата-ана өз баласына бағыну мен тыңдауды талап етеді. Ол
Жанұялық қарым-қатынастың мұндай типі орын алғанда бала шығармашылық
қабілеттерінің
5. Кішкентай жолы болмаушы мұнда ата-ананың баласын қабылдау мен
Бұл жағдайлар баланың шығармашылық қабілеттерінің дамуы мен жүзеге асуына
2. Рене Жиля әдісі:
Бұл әдіс жалпы баланың өзара тұлғалық қарым-қатынасының оған әсер
Зерттеудің барысында біз барлық 12 көрсеткіштен емес, 4-не ғана
А. Өзара тұлғалық қарым-қатынасты зерттеу бойынша:
1) досына деген қарым-қатынас;
2) ата-анаға деген қарым-қатынас;
3) аға-әпкелеріне деген қарым-қатынас.
Б. Қарым-қатынасқа ынтасы бойынша
Суреттік тест Мен және менің досым
Бұл тест баланың құрбысына деген қарым-қатынасты, эмоционалды сферасын
зерттейді.
Баланың өзіне деген қатынасы және вербалды қарым-қатынастың маңыздылығы
байқалды.
Зерттеу барысы: зерттеудің алғашқы кезеңінде жанұялық тәрбие стилінің
баланың
3. Зерттеудің бірінші кезеңі проективті интервью, яғни балаға жанама
Үйде кіммен тұрасың?
Саған жанұя ойынын ойнауды ұсынса кімді бірінші бейнелейсін?
Үйде ешкім жоқта бірінші кезекте кімді күтесің?
Егер сені біреу ренжітсе, ол туралы кімге бірінші айтар
Сен қателік жібергенде кім жазалайды.
Сен үлкейіп әке немесе шеше болғанда өз балаларыңды қалай
Өскенде ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz