Қазақстан Республикасының құқық қорғау органдары

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 3
1. Қазақстан Республикасының құқық қорғау органдары ... ... ... ... 7
1.1 Құқық қорғау органдарының түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 7
1.2 Әділет органдары туралы жалпы мәлімет ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 14
2. Қазақстан Республикасының мемлекеттік басқару нысанының ерекшеліктері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
25
2.1 Мемлекеттік басқару түсінігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 25
2.2 Мемлекеттің басқару нысанының ерекшеліктері ... ... ... ... ... ... ... 34
3. Әкімшілік құқықтың рөлі мен маңызы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 46
3.1 Қоғам өмірінің аса маңызды жақтарын құқықтық реттеу. Әкімшілік құқықтың негізгі мақсат.міндеттері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
46
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 58
Қолданылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 60

«Бүгінде табысты жұмыс істеу үшін барлық қажетті жағдайлар жасалған. Әкімшілік реформа жүргізілді, Үкімет пен атқарушы биліктің жаңа құрылымы жұмыс істеуде. Әр министр не істеу керек екенін біледі. Біз басқарудағы қосарланушылық пен қажет емес буындарды жойдық. Әкімдер өкілеттіліктің қажетті деңгейіне ие болды. Өңірлерде бәрі бар – бағдарламалар, ресурстар, қаржы құралдары. Әркім өз жұмыс учаскесі үшін жауап береді. Тек білекті сыбанып, іске кірісу қажет.» - Н.Ә.Назарбаевтың халыққа жолдауынан.
Заңдылықпен құқық тәртібін қорғаштау, адамның құқығы мен бостандығын қорғау, қылмыспен және басқа да құқық бұзушылықтармен күресу негізгі (арнайы) міндеті болып табылатын мемлекеттік органдар. Құқық қорғау органдарына: сот, гөрелік сот, конституциялық сот, прокуратура, ішкі істер, ұлттық қауіпсіздік, әділет, төрелік, кедендік бақылау, қаржы полициясы органдары және т.б. жатады.[1]
Құқық қорғау органдары – заңдылықты және құқық тәртібін, адам құқықтары мен бостандықтарын қорғау және қылмысқа қарсы күрес міндеттерін атқаратын мемлекеттік органдар. Құқық қорғау органдарына сот, төрелік сот, Конституциялық сот (Қазақстанда Конституциялық кеңес), прокуратура, ішкі істер органдары, мемлекеттік қауіпсіздік (Қазақстанда ұлттық қауіпсіздік), кедендік бақылау, әділет органдары жатады.
Кең мағынада алғанда, Құқық қорғау органдары ұғымы бірқатар беймемлекеттік институттарды да: адвокатураны, аралық сотты, т.б. қамтиды. Күшейтілген қылмыстық-құқықтық қорғау жүйесіне қауіпсіздік шаралары мен әлеуметтік шаралар да кіреді. [2]

1. Қазақстан Республикасының Конституциясы, 02.02.2011.
2. ҚР Мемлекеттік қызметкерлер туралы Заңы - Қазақстан Республикасының 1999 жылғы 23 шілдедегі N 453 Заңы (01.01.2015ж. жаңартылған)
3. ҚР жергілікті мемлекеттік басқару туралы ҚР заңы - Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 23 қаңтардағы N 148 Заңы (01.01.2015ж. жаңартылған)
4. Сыбайлас жемқорлықпен күрес туралы ҚР Заңы - Қазақстан Республикасының Заңы. 1998 жылғы 2 шiлде N 267 Заңы (01.01.2015ж. жаңартылған)
5. Қазақстан Республикасының Президенті Н.Назарбаевтың Қазақстан халқына Жолдауы. 2014 жылғы 11 қараша.
6. ҚР нормативтік құқықтық актілер туралы ҚР Заңы - Қазақстан Республикасының 1998 жылғы 24 наурыздағы N 213 Заңы (01.01.2015ж. жаңартылған)
7. Баянов Е. Мемлекет және құқық негіздері. Оқулық. Алматы: Жеті жарғы,
2001. – 624 б.
8. Қазақстан Республикасы «Әкімшілік құқық бұзушылықтар туралы» кодексі (05.07.2014).
9. ҚР Мемлекеттік қызметкерлер туралы Заң, 01.01.2015ж
10. Бас бостандығынан айыру орындарынан босатылған адамдарды әкімшілік
қадағалау туралы ҚР Заңы (01.01.2015 жаңартылған)
11. Әкімшілік құқық бұзушылық туралы ҚР кодексі, 05.07.2014ж.
12. «Адамдарды қоғамнан уақытша оқшаулауды қамтамасыз ететін арнаулы
мекемелерде ұстау тәртібі мен шарттары туралы» Қазақстан Республикасының 2013 жылғы 03 шілдедегі Заңы (01.01.2015 жаңартылған)
13. ҚР Заңы 23.07.1999ж.№ 453»ҚР мемлекеттік қызмет туралы»(08.12.2009
жылғы енгізілген өзгерістер мен толықтырулар).
14. ҚР Қоғамдық бірлестіктер туралы Заңы 2014 жылғы 24 шілде
15. ҚР нормативтік құқықтық актілер туралы ҚР Заңы, 01.01.2015ж.
16. Бас бостандығынан айыру орындарынан босатылған адамдарды әкімшілік
қадағалау туралы ҚР Заңы, 01.01.2015ж.
17. ҚР жергілікті мемлекеттік басқару туралы ҚР заңы, 01.01.2015ж.
18. Таранов А.А.Қазақстан Республикасының әкімшілік құқығы. Академиялық курс. Алматы, «КазГУ Баспа үйі» ЖШС,-2003,-284бет.
19. Ағыбаев А. Қылмыстық құқық. Оқулық. Жалпы бөлім. Алматы, 2001ж.
20. Конституциялық заңы «ҚР Укімет туралы», 29.09.2014ж.
21.Таранов А.А. Коментарий к Кодексу об административных
правонарушениях, в двух книгах. Алматы. Норма-К.2002.
22. Бахрах Д.Н. Административное право.М.:БЕК,»1993.
23. Конституциялық заңы «ҚР Президенті», 03.02.2011ж.
24. Бас бостандығынан айыру орындарынан босатылған адамдарды әкімшілік қадағалау туралы ҚР Заңы, 01.01.2015ж.
25.«Мемлекеттік құпиялар туралы», 21.11.2014 жыл.
26.«Жергілікті мемлекеттік басқару туралы» ҚР заңы, 01.01.2015 жыл;
27.«ҚР прокуратурасы туралы» ҚР заңы, 07.10.2012 жыл.
28.«Қылмыстық-атқару жүйесінің кейбір мәселелері туралы» Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрінің 2012 жылғы 29 наурыздағы № 182 Бұйрығы
29. Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексі Алматы, 2013жыл.
30.Орысша-қазақша заңдық түсіндірме сөздік-анықтамалық. — Алматы: «Жеті жарғы» баспасы, 2008 жыл. ISBN 9965-11-274-6

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 64 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ..
1. Қазақстан Республикасының құқық қорғау органдары ... ... ... ... 7
Құқық қорғау органдарының түрлері 7
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... .
Әділет органдары туралы жалпы 14
мәлімет ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2. Қазақстан Республикасының мемлекеттік басқару нысанының
ерекшеліктері 25
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... .
2.1 Мемлекеттік басқару 25
түсінігі ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... .
2.2 Мемлекеттің басқару нысанының 34
ерекшеліктері ... ... ... ... ... . ... ...
3. Әкімшілік құқықтың рөлі мен маңызы 46
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ...
3.1 Қоғам өмірінің аса маңызды жақтарын құқықтық реттеу. Әкімшілік
құқықтың негізгі 46
мақсат-міндеттері ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ...
Қорытынды ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... 58
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ...
Қолданылған әдебиеттер 60
тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
...

Кіріспе

Бүгінде табысты жұмыс істеу үшін барлық қажетті жағдайлар жасалған.
Әкімшілік реформа жүргізілді, Үкімет пен атқарушы биліктің жаңа құрылымы
жұмыс істеуде. Әр министр не істеу керек екенін біледі. Біз басқарудағы
қосарланушылық пен қажет емес буындарды жойдық. Әкімдер өкілеттіліктің
қажетті деңгейіне ие болды. Өңірлерде бәрі бар – бағдарламалар, ресурстар,
қаржы құралдары. Әркім өз жұмыс учаскесі үшін жауап береді. Тек білекті
сыбанып, іске кірісу қажет. - Н.Ә.Назарбаевтың халыққа жолдауынан.
Заңдылықпен құқық тәртібін қорғаштау, адамның құқығы мен бостандығын
қорғау, қылмыспен және басқа да құқық бұзушылықтармен күресу негізгі
(арнайы) міндеті болып табылатын мемлекеттік органдар. Құқық қорғау
органдарына: сот, гөрелік сот, конституциялық сот, прокуратура, ішкі істер,
ұлттық қауіпсіздік, әділет, төрелік, кедендік бақылау, қаржы
полициясы органдары және т.б. жатады.[1]
Құқық қорғау органдары – заңдылықты және құқық тәртібін, адам құқықтары мен
бостандықтарын қорғау және қылмысқа қарсы күрес міндеттерін атқаратын
мемлекеттік органдар. Құқық қорғау органдарына сот, төрелік сот,
Конституциялық сот (Қазақстанда Конституциялық кеңес), прокуратура, ішкі
істер органдары, мемлекеттік қауіпсіздік (Қазақстанда ұлттық қауіпсіздік),
кедендік бақылау, әділет органдары жатады.
Кең мағынада алғанда, Құқық қорғау органдары ұғымы бірқатар беймемлекеттік
институттарды да: адвокатураны, аралық сотты, т.б. қамтиды. Күшейтілген
қылмыстық-құқықтық қорғау жүйесіне қауіпсіздік шаралары мен әлеуметтік
шаралар да кіреді. [2]
Қазақстан Республикасының әдiлет органдары өз құзыретi шегiнде мемлекеттiң
қызметiн құқықтық қамтамасыз етудi жүзеге асыратын, мемлекеттiк
органдардың, ұйымдардың, лауазымды адамдар мен азаматтардың жұмысында
заңдылық режимiне қолдау жасайтын, азаматтардың және ұйымдардың құқықтары
мен заңды мүдделерiн қорғауды қамтамасыз ететiн атқарушы билiк органдары
болып табылады. Әдiлет органдары қызметiнiң құқықтық негiзiн Қазақстан
Республикасының Конституциясы, 2002 жылы 18 наурызда қабылданған Заң мен
өзге де нормативтiк құқықтық актiлер, сондай-ақ Қазақстан Республикасының
халықаралық шарттары құрайды.
Қазақстан Республикасы Әділет министрлігі аппаратының құрылымдық
бөлімшелерін, ведомстволық бағынысты органдарды (ұйымдарды) құруды, қайта
құру мен таратуды Қазақстан Республикасының Әділет министрлігі, ал
заңдармен көзделген жағдайларда - Қазақстан Республикасының Үкіметі жүзеге
асырады.
Әділет саласында мемлекеттік саясаттың іске асырылуын қамтамасыз ететін
атқарушы биліктің орталық органы Қазақстан Республикасының Әділет
министрлігі болып табылады. Қазақстан Республикасының Әділет
Министрлігі — Қазақстан Республикасының Үкіметі құрамына енетін орталық
атқарушы органы. Министрлік Қазақстан Республикасындағы мемлекеттің
қызметін құқықтық қамтамасыз етуді жүзеге асыратын, мемлекеттік
органдардың, ұйымдардың, лауазымды адамдар мен азаматтардың жұмысында
заңдылық режиміне қолдау жасайтын, азаматтардың және ұйымдардың құқықтары
мен заңды мүдделерін қорғауды, сондай-ақ жекелеген негіздер бойынша
республикалық меншікке айналдырылған (айналдыруға жататын) мүлікті есептеу,
сақтау, бағалау және одан әрі қолдану бойынша атқарушы құжаттарды орындау
және жұмыстарды ұйымдастыру жұмыстарын атқарады.
Әділет министрлігінің негізгі міндеттері:
Саяси, экономикалық, әлеуметтік өмірдің құқықтық негіздерін бекітуге ықпал
ету;
заң жобалау жұмыстарын ғылыми және тәжірибелік жағынан қамтамасыз ету;
заң жобаларын құқықтық және қылмыстық тұрғысынан сараптауды қамтамасыз ету;
қабылданатын заңдардың тиімділігін болжау.
Дипломдық жұмыстың мақсаты – Қазақстан Республикасындағы әділет
орғандарының мемлекеттік басқарылуын және әкімшілік құқықтық жағдайын,
реттелуін анықтау.
Дипломдық жұмыстың міндеттері:
Қазақстан Республикасындағы әділет саласындағы мемлекеттік басқару
үдерістерін қарастыру;
Әділет саласындағы әкімшілік құқықтық реттеу салаларын қарастыру.
Дипломдық жұмыс кіріспеден, үш бөлімнен, қорытындыдан және қолданылған
әдебиеттер тізімінен тұрады.

1.Қазақстан Республикасының құқық қорғау органдары

1.1 Құқық қорғау органдарының түрлері

Қоғам дегеніміз — адамдар мен олардың ұйымдары арасындағы қарым-
қатынастардың өте күрделі жүйесі. Мемлекет арнаулы органдар арқылы қоғамды
басқарады, көпшілік бұқара үшін маңызы бар мәселелерді шешеді және
қоғамдағы тәртіпті қамтамасыз етеді. Мемлекеттің түрлі органдары бар, олар
өздерінің тікелей биліктік міндеттерін атқаруда өзара тығыз байланыста және
бір-біріне бағынышта болады. Мемлекеттік органдар арасында құқық қорғау
органдары айрықша орын алады. Олар қоғамдағы құқықтық тәртіп пен заңдылықты
қамтамасыз етеді. Құқық қорғау органдарына: сот, прокуратура, Әділет
органдары, жемқорлық және басқа кәсіби қылмыстармен күрес органдары жатады.
Құқық қорғау органдары жүйесі заңдылық кағидасы негізінде әрекет етеді.
Заңдылық — бұл қоғамдық қатынастарға қатысушылардың құқық нормаларын қатаң,
бұлжытпай орындау және сақтау қағидаты, әдісі мен тәртібі.
Заңдылықтың мәні — құқық қорғаушы органдардың құқықтық нормаларды адал,
жауапкершілікпен сақтауында, орындауында, пайдалана және қолдана білуінде.
Заңдылық, ең алдымен, осы органдардың заң негізінде және оның шеңберінде
мемлекеттік және қоғамдық істерді басқаруға белсенді қатысуларын көздейді.
Заңдылық табиғатын түсіну үшін оның негізгі қағидаттарын анықтап алу қажет.
Заңдылық қағидаттары — бұл заңдылықтың мазмұнын бейнелейтін негізгі
идеялар, бастаулар. Оларға жататындар:
Жалпыға бірдейлік қағидаты. Заңдылықтың жалпыға бірдейлігі жағдайына,
шеніне және дәрежесіне қарамай, жалпы жұртқа және әрбір адамға бірдей
міндеттілігі. Заң алдында жұрттың бәрі бірдей және бәрі де оған бағынуы
тиіс, керісінше болған жағдайда жауапкершіліктен ешкім кашып құтыла
алмайды.
Бірлік қағидаты. Заңдылық бірлігінің мәні. Бұл талап елдің бүкіл аумағына
таралады.
Заңның үстемдік қағидаты. Ол дегеніміз — мемлекеттің өмір сүруі лауазым
иелерінің өздерінің міндеттері мен құқықтарын қатаң іске асыруы арқылы тек
заң негізінде ғана жүзеге асырылуы тиістігін білдіреді. Мемлекет құқық
Корғау органдарының қызметкерлеріне өз ұйғарымы бойынша еркін әрекет етуге,
өз дегенімен шешім шығаруға, қандай да бір себептермен заңды орындап не
орындамауына жол бермейді.
заңдылықты іске асырудың тұрақтылық қағидаты. Заңдылықты іске асырудың
тұрақтылығы кез келген заң бұзушылықтың кімнің тарапынан болғандығына
қарамастан оның жолы кесілетіндігін, заңды бұзғаны үшін жауапкершіліктен
құтылмайтындығын білдіреді.
Заңдылық пен мақсатқа лайықтылықты қарсы қоюға болмайтындық
қағидаты. Жоғары мүдделер, халық талабы, мораль (өнеге) талабы деген
желеулермен заңылықтан кез келген кері шегініс қоғамның тұрақсыздығына
әкеліп соқтырады, құқықтық нигилизмнің (немқұрайлықтың) өсуіне жағдай
жасайды. Егер заң ескіріп, оны пайдалану орынды болмай қалса, онда оны тек
заң арқылы белгіленген рәсімге сәйкес өзгерту, толықтыру қажет, Заң өзгеріс
енгізілгенге дейін өмір сүреді, әрекет етеді. Бұрынгылар заң қатал болса
ғана заң (Dura lex, sed lex) деп бекер айтпаған.
Заңдылық пен мәдениеттілік қағидаларының байланыстылығы. Мәдениеттіліктен
адал заңдылық туралы әңгіме болуы да мүмкін емес: тұтас алғанда қоғамның,
жекелеген азаматтардың мәдени деңгейі жоғары болған сайын, заңдылықтың да
деңгейі жоғары болады.
Басқа бір құқықтық құбылыс — құқықтық тәртіп заңдылығымен байланысты.
Құқықтық тәртіп — бұл заң мен құқыққа негізделген қоғамдық қатынастардың
тәртіптілік жай-күйі. Бұл құқықтық талаптарды іске асырудың құқықтық
нормаларды, яғни заңдылықты сақтаудың, орындаудың түпкі нәтижесі. Заңдылық
— талап, құқықтық тәртіп — осы талаптарды орындау тәжірибесі. Құқықтық
реттеудің мақсаты құқықтық тәртіп, нақ осыған қол жеткізу үшін өзге де
нормативтік құқықтық актілер шығарылады, заңнаманы жетілдіру жүзеге
асырылады, заңдылықты нығайту жөніндегі шаралар жүргізіледі. Құқықтық
тәртіп пен заңдылық арасында бір-біріне тікелей тәуелділік бар: заңдылықтың
нығайтылу құқықтық тәртіпті нығайтады, ал бұған керісінше, егер заңдылық
бұзылса, онда құқықтық тәртіп те іле-шала бұзылады. [3]
Құқық қорғау қызметі кез келген тәсілмен ғана емес, ықпал етудің заңдық
шараларын қолданудың көмегімен жүзеге асырылады. Олардың қатарына заңмен
белгіленетін мемлекеттік мәжбүрлеу және жазалау шараларын жатқызуға
болады.
Мемлекеттік мәжбүрлеудің төрт түрлі белгілі:
қылмыстық-құқықтық (қылмыс жасаған жағдайда);
азаматтық-құықтық (қылмыстық жауапкершілікке әкеліп соқтырмайтын мүліктік
зиян келтірілген жағдайда);
әкімшілік-құқықтық (әкімшілікке теріс қылық жасау; мысалы, ұсақ бұзақылық,
қоғамдық орындарда алкогольді ішімдіктер ішу);
тәртіптік (өзінің еңбек ету және басқа міндеттерін атқармау немесе оларға
салдыр-салақ қарау).
Заң құқық қорғау органдарынан заңның немесе өзге де құқықтық актілердің
белгіленген тапсырмаларына ғана сәйкес келетін заң жөнімен ықпал ету
шараларын қолдануды талап етеді. Егер заң бойынша суық қаруды сақтау
тәртібін бұзғаны үшін айыппұл түріндегі санкция қарастырылған болса,
әкімшілік жолымен тұтқынға алуды қолдануға болмайды. Құқық қорғау қызметі
белгілі бір тәртіптің аясында орындалады. Мысалы, қылмыстық, әкімшілік
немесе тәртіптік жазалау шараларын қолдану шегін қажетті тексерулер
жүргізбей тұрып айқындауға болмайды.
Құқық қорғау органдарының жалпы сипаттамасы.
Құқық қоргау органдары заңдылықты бұзуға жол бермейді, құқықты қалпына
келтіреді, құқық бұзушылықтың жағымсыз зардаптарын жояды. Қылмыстың
жасалуына итермелеген себеп пен жағдай және қылмыстылықтың жолын кесу
шараларын қабылдау.
Сот — әділеттілікті жүзеге асырушы орган. Сот әділдігі — қылмыстық және
азаматтық істерді қатаң түрде заңға сәйкес қарау жене шешу жөніндегі құқық
қорғау қызметінің бір түрі.
Сот әділдігі мынадай белгілермен сипатталады:
Сот әділдігін тек қана сот жүзеге асырады.
Сот әділдігі қатаң түрде заңға сәйкес қылмыстық және азаматтық істерді
қарайды және шешеді.
Сот әділдігінің барлық маңызды мәселелерін тек қана заң анықтайды.
Сот шешімі жалпыға міндеттілік күшіне ие. Бұл Қазақстан Республикасының
аумағындағы барлық мемлекеттік органдар, жергілікті өзін-өзі басқару
органдары, қоғамдық ұйымдар, лауазымды тұлғалар мен заңды және жеке
тұлғалардың міндетті сот шешімінің заңды күшіне енгенін көрсетеді. Сот
шешімін орындамау мемлеттік мәжбүрлеу, тіптен бостандығынан айыру шарасын
қолдануға алып келеді. Қазақстан Республикасында сот әділдігі соттар арқылы
ғана жүзеге асырылады. Ешқандай басқа мемлекеттік немесе мемлекеттік емес
органдар сот әділдігін жүзеге асыра алмайды. Соттың шығарған шешімдерін
бұзуға немесе өзгертуге тек қана соттардың ғана құқығы бар.
Сот билігін жүргізуші — судья. Судья сот әділдігін жүзеге асыруды
айыпталушының кінәсіздігін дәлелдеу қағидасына сүйене отырып атқаруы тиіс.
Кінәсіздігін дәлелдеу азаматты жазықсыз соттап жіберуден қорғайды. Әр
азамат заң жүзінде кінәлілігі дәлелденгенше кінәлі емес деп есептеледі. Тек
сот үкім шығарғаннан кейін ғана оны қылмыскер деп айта аламыз.
Қазақстан Республикасының әділет органдары мен мекемелері.
Әділет саласында мемлекеттік саясаттың іске асырылуын қамтамасыз ететін
атқарушы биліктің орталық органы Қазақстан Республикасының Әділет
министрлігі болып табылады. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігі
аумақтық әділет мекемелеріне, нотариалдық кеңселерге, азаматтық хал
актілерін тіркеуді жүргізетін органдарга (АХАТ), Қазақстан
Республикасындағы мемлекеттің қызметін құқықтық қамтамасыз етуді жүзеге
асыратын, мемлекеттік органдардың, ұйымдардың, лауазымды адамдар мен
азаматтардың жұмысында заңдылық режиміне қолдау жасайтын, азаматтардың және
ұйымдардың құқықтары мен заңды мүдделерін қорғауды, сондай-ақ жекелеген
негіздер бойынша республикалық меншікке айналдырылған (айналдыруға жататын)
мүлікті есептеу, сақтау, бағалау және одан әрі қолдану бойынша атқарушы
құжаттарды орындау және жұмыстарды ұйымдастыру жұмыстарын атқарады.
Әділет министрлігінің негізгі міндеттері:
Саяси, экономикалық, әлеуметтік өмірдің құқықтық негіздерін бекітуге ықпал
ету;
заң жобалау жұмыстарын ғылыми және тәжірибелік жағынан қамтамасыз ету;
заң жобаларын құқықтық және қылмыстық тұрғысынан сараптауды қамтамасыз ету;
қабылданатын заңдардың тиімділігін болжау.
Кедендік органдар жүйесіне Қазақстан Республикасы Қаржы
министрлігінің құрамындағы кедендік бақылау агентігі, кедендік басқармалар,
кедендер, кедендік бекеттер кіреді. Сонымен, құқық қорғау қызметі дегеніміз
— заңдылық пен құқықтық тәртіпті қамтамасыз етудегі арнайы мемлекеттік
органдардың қызметі. Бұл қызмет мемлекеттің, жалпы қоғам мен әрбір жеке
адамның құқықтары, еріктері мен заңды мүдделерін қорғаудан тұрады. Құқық
қорғау қызметі заңды ықпал ету шараларымен заңға сәйкес қатаң түрде жүзеге
асырылады.[1]
Қазақстан Республикасының құқық қорғау органдару дегеніміз бұзылған құқықты
орнына келтіруге, заң бойынша міндеттің орындалуын қамтамасыз етуге
бағытталған мемлекеттік органның мәжбүрлеу қызметі. Осы шараларды қолдану
үшін ерекше құқық қорғау органдары құрылады.
Құқық қорғау органдарының жұмысы тек заң шеңберінде ғана жүзеге асырылады
және олар мемлекеттің заңдылық негіздерін орнықтыру мен құқық тәртібін
нығайтуға жәрдемдеседі. Олардың қызметінің негізгі бағыттарына сот билігі,
прокурорлық қадағалау, қылмыстық қудалау, әділет органдарының,
адвокаттардың және т.б. қызметі жатады. [10]
Құқықты қоғау үшін мемлекетімізде мынадай органдар құрыған:
Сот. Біздің елдегі сот төрелігін Коснституцияның 75-бабына, Қазақстан 2000
жылғы 25 желтоқсандағы Қазақстан Республикасының сот жүйесі мен
судьялардың мәртебесі туралы конституциялық заңына сәйкес тек сот қана
жүзеге асырады, Сот жүйесін Қазақстан Республикасының Жоғарғы соты және
жергілікті соттар құрайды.
Жергілікті соттарға облыстық және оларға теңестірілген соттар (республика
астанасының қалалық соты, республикалық маңызы бар қалалардың қалалық
соттары, мамандандырылған сот – ҚР Әскери соты және басқалары) және
аудандық, сол сияқты теңестірілген соттар құрайды.
Сот азаматтар мен ұйымдардың құқықтарын, бастандықтары мен заңды мүдделерін
қорғайтын, ол бұзылған жағдайда оны қалпына келтіретін барынша ықпалды
нысан болып табылады.
Соттар қайсы біреулердің еркіне қарамастан тек Конституция мен Республика
заңдарына сәйкес, өздеріне Республика атынан берілген билікті жүзеге
асырады, іс жүргізу нысандарында белгіленген сот ісін қарауға процесс
мүшелерінің барлығының да белсенді қатысу мүмкіндігін қамтамасыз етеді,
істің ақиқатын ашады және ол бойынша заңды әрі негізделген шешім шығарады.
Соттарға мемлкеттік мәжбүрлеуді қолдану құқығы берілген. Сот азаматтық және
шруашылық істер жөніндегі шешімдермен талапкер мен жауапкерді тиісті
тәртіпке шақырады. Кінәліге қылмыстық жазаны тек сот тағайындай алады.
Қазақстан Республикасының барлық соттарының судьяларының мәртебесі бірдей,
ал бір-бірінен тек өкілеттіктермен ғана ерекшеленеді. Оларға сот төрелігін
жүзеге асыру жөніндегі өкілеттіктер беріледі, ол өз міндеттерін тұрақты
негізде орындайды және сот билігін жүргізуші болып табылады.
Сот – сот төрелігін жүзеге асыру, құқық бұзушыларға мәжбүрлеу шараларын
қолдану жолдарымен қоғамның және азаматтардың құқықтары мен заңды
мүдделерін заңсыз қол сұғушылықтан қорғайтын мемлекеттік орган. Сот
мемлекетпен бірге пайда болады, бірақ мемл. механизмнің дамуы мен арнаулы
мемлекеттік аппараттың құрылуына байланысты өз алдына жеке орган болып
бөлініп шықты. Мемлекетке дейінгі қоғамда дау-жанжалды тайпа ақсақалдары не
көсемі, ерекше ру жиналысы, арнайы алқа шешті. Соттан тыс жанжал шешу
ғұрыптары да болды (мысалы, қанға қан, талион қағидасы). 18 – 19 ғасырларда
сотты және сот өндірісін ұйымдастырудың бірқатар демокр. қағидалары алға
шықты: сот пен заң алдында бәрінің тең болуы, сот өндірісінің ашықтығы мен
жариялылығы, формальды дәлелдемелер жүйесінен бас тарту, судьяларды сайлау,
кінәсіздік презумциясы. Соттар қызметі мемлекет механизмінің маңызды бөлігі
ретінде толықтай арнайы заңдармен реттеледі. Сот мемлекеттік орган ретінде
сот билігін мемлекет атынан жүргізеді, ал сот актілерінің орындалуы
мемлекет күшімен қамтамасыз етіледі. Дәстүрлі қазақ қоғамында сот қызметін
билер атқарды. Алайда мүліктік, азаматтық дау-жанжалдың тараптары өзара
келісім арқылы төрелік етушіні өздері таңдаған. Әдетте мұндай даулардың
төрелігін сөзге шешендігімен және әділдігімен аты шыққан адамға тапсырған.
Прокуратура. Прокуратура заңның дәлме- дәл және біркелкі орындалуын
қадағалайтын орган. Қазақстан Республикасы прокаратурасының құқықтық
мәртебесі, қызметтік ұйымдастырылуы, қызмет тәртібі және прокурорлардың
өкілеттігі Конституциямен бірге, Қазақстан Республикасы президентінің
Қазақстан Республикасының прокуратурасы туралы 1995 жылғы 21
желтоқсандағы заң күші бар Жарлығымен, Халықаралық шарттармен, прокуратура
қызметінің жекелеген қырларын реттейтін әрі шектейтін заңдармен, сондай-ақ
Бас прокурордың бұйрықтарымен реттелген.
Прокуратураның орталықтандырылған бірегей жүйесін Қазақстан Республикасының
Бас прокуроры басқарады, ал оған облыстық прокуратуралар, республикалық
дәрежедегі қалалық және республика астанасының прокуратуралары,
ауданаралық, аудандық, қалалық және оған теңестірілген әскери және
мамандандырылған (көлік, табиғат қорғау, сондай-ақ арнаулы объектілердің
прокуратуралары) прокуратуралар кіреді.
Республикасының Бас Прокурорын Республика Парламенті Сенатының келісімімен
Президент тағайындайды.
Сонымен, прокуратура мемлекеттік билік тармақтарының бөлінісі және өзара
қатынасындағы ерекше орган. Оның басты мақсаты – Республиканың аумағында
заңдардың, Президент жарлықтарының және өзге де нормативтік құқықтық
актілердің дәлме-дәл әрі біркелік қолданылуын, жедел – іздестіру
қызметінің, анықтау мен тергеудің, әкімшілік және орындаушылық іс
жүргізудің заңдылығын жоғары қадағалауды жүзеге асырады. Прокуратура сотта
мемлекет мүддесін қорғап, Конституция мен заңдарға қайшы келетін
нормативтік актілерге наразылық білдіреді және т.с.с. сөйте тұра,
прокуратура басқа мемлекеттік органдарды алмастырмайды, ұйымдардың
қызметіне және азаматтардың жеке өміріне араласпайды.
Прокуратура — мемлекет атынан заңнама мен құқықтарды сонымен қатар адамның
және азаматтың еркіндіктерін қадағалап бақылайтын құқық қорғау органы.
Қазақстан Республикасының адвокатурасы. Адвокатура адамның өз құқықтарын,
бостандықтарын сотқа қорғауға және білікті заң көмегін алуға мемлекеттік
кепілдік берілген және азаматтардың құқықығын жүзеге асыруға жәрдемдесуге
арналған қызмет болып табылады.
Адвокадтардың құқықтық статусы Қазақстан Республикасының 1997 жылғы
желтоқсан айының 5 жұлдызындағы Адвокадтық қызмет туралы заңымен
реттеледі.
Жоғары заң білімі бар, заңгер мамандығы бойынша жұмыс стажы 2 жылдан кем
емес және адвокаттық қызметі жүзеге асыру құқықғына лицензия алған адам
адвокат бола алады. Адвокат міндетті түрде адвокаттар алқасының мүшесі
болуы тиіс. Қазіргі кезде елімізде барлық облыстарда қалаларда адвокаттар
алқасы және кжеке меншік адвокаттық кеңселер халыққа қызмет етеді.
Адвокатура — заңгерлердің азаматтар мен ұйымдардың құқықтары мен заңды
мүдделерін сақтауға көмектесу, сот әділдігін іске асыру, заңдылық тәртібін
нығайту мақсатында заңдық көмек көрсету үшін ерікті түрде ұйымдасқан
бірлестік.
Адвокатураның міндеттері:
жеке және заңды тұлғаларға заңдық көмек көрсету,
құқықтары мен заңды мүдделерін сақтауға көмектесу,
заңдылықты сақтау және нығайту,
жеке адамдардың құқықтарын қандай да болмасын қол сұғушылықтан қорғау,
заңдылық үшін күресу,
сот әділдігіне жәрдемдесу.
Адам мен азаматтың құқықтары мен бостандықтары шебер, істі жақсы біліп,
біліктілік танытып, құқығы қорғалғанда ғана толық көлемде жүзеге асырылады.
Бұл жағдайда заңды білу ғана емес, нормативтік-құқықтық актілерді қолдану
тәжірибесін білетін білікті маман керек. Азаматтар, әдетте, заңнаманың
негізгі ережелерімен ғана таныс. Ал субъективтік құқықтарды қорғау үшін
заңды неғұрлым терең білу және оларды қолдану тәртібін меңгеру қажет. Бұл
кәсіби білімі бар заңгерлер мен адвокаттардың көмегін қажет етеді.
Адвокат — адвокаттық қызмет шегінде кәсіптік негізде заңдық көмек
көрсететін, адвокаттар алқасының мүшесі болып табылатын азамат. Қазақстан
Республикасында болашақ адвокаттарға белгілі талаптар қойылады. Болашақ
адвокат Қазақстан Республикасының азаматы, жоғары заңдық білімі, заң
мамандығы бойынша екі жылдан кем емес жұмыс өтілімі болуы міндетті.
Адвокаттық қызметпен айналысу үшін біліктілік емтиханын тапсырып, Әділет
министрлігінің лицензиясын алуы керек. Адвокат адвокаттар алқасының мүшесі
болуға міндетті.
Адвокат азаматтар мен ұйымдардың мүдделерін қорғау үшін заңды әдіс-тәсілдер
арқылы мынадай заңгерлік көмек көрсетеді:
кеңестер, түсініктемелер беру;
талап-арыздарын, шағымдар мен қолдау хаттарын толтыру және құқықтық
сипаттағы өзге де құжаттарды толтыру;
тергеу және алдын ала тергеу кезінде қорғау; қылмыстық істер бойынша сотта
жәбірленушілерді, азаматтык, талапкерлерді және азаматтық жауапкерді
ұсынады;
азаматтық істер мен әкімшілік заң бұзушылық істері бойынша соттарда және
мемлекеттік органдарда өкілдік қызмет аткарады;
азаматтарға және ұйымдарға заңнамаға қайшы келмейтін заңгерлік
көмек көрсетеді.
Адвокаттың қылмыстық іс жүргізуге қатысуы айыптаушыларды (күдіктілерді)
қорғау қызметін жүзеге асыруға байланысты болады. Әрбір ұсталған,
тұтқындалған, айыпталған адамның ұсталган, тұтқындалған немесе айып
тағылван сәттен бастап адвокаттың (қорғаушының) көмегін пайдалану құкығы
бар.
Қылмыстық жауапқа тартылған адам қорғаушы алуға міндетті. Егер ол азамат
немесе оның жақын туыстары немесе заңды өкілдері адвокат шақырғысы келмесе,
онда ол тергеушінің, прокурордың немесе судьяның қаулысымен тағайындалуы
тиіс. Бұл жағдайда адвокаттың еңбегі толықтай республикалық бюджет
қаржысынан төленеді.
Заңнамада тыйым салынбаған өзге де заң көмектеріне мыналар жатады:
занды тұлғалардьщ жарғыларын жасау және олардың құжаттарын тіркеуге
әзірлеу;
келісімшарттар жасау;
коммерциялық операцияларға қызмет көрсету;
кеңес берушілері жоқ ұйымдарға заңдық қызмет көрсету.
Адвокат қызметімен айналысуға құқығы бар азаматтар адвокаттар алқасы деп
аталатын ерікті бірлестікке бірігеді. Адвокаттар
алқасы адвокаттардың коммерциялық емес, тәуелсіз, кәсіби, өзін-өзі
басқаратын және өзін-өзі қаржыландыратын ұйымы. Ол жеке және заңды
тұлғаларға білікті заң көмегін көрсету үшін құрылады.
Наториат. Қазақстан республикасындағы Наториат – құқықтармен фактілерді
куәландыруға, 1997 жылғы шілденің 14 де қабылданаған Наториат туралы
заңда көзделген өзге де міндеттерді жүзеге асыруға бағытталған наториалдық
іс-әрекеттерді жасау арқылы жеке және заңды тұлғалардың құқықтары мен заңды
мүдделерін қорғаудың заң жүзінде бекітілген жүйесі.[7]
Нотариат — даусыз азаматтық құқықтар мен заңдық нысандарды куәландыру
жолымен жеке және заңды тұлғалардың мүдделерін заң жүзінде бекітуге
бағытталған нотариалдық іс-әрекеттерді орындайтын, заңдық тұрғыда
бекітілген органдар жүйесі. Нотариат пен сот азаматтық іс айналымында
заңдылықты алдын ала және істен кейін бақылаудың бірыңғай қызметін жүзеге
асырады. Бірақ азаматтық іс жүргізуде құқық туралы дауды қарайтын соттан
айырмашылығы, нотариат азаматтық құқықтарды заң жолымен бекітуге және
олардың болашақта бұзылу мүмкіндігін алдын алуға бағытталған қызметтерді
орындайды.

2 Нотариат қызметі

мәмілелерді куәландыру;
мұрагерлік туралы куәлік, құжаттар көшірмесін және олардан алынған
үзінділердің дұрыстығы туралы куәлік;
азаматтың тірі екендігін куәландыру;
құжаттардың түсіру уақытын куәландыру;
жеке және заңды тұлғалардың арыздарын басқа жеке және заңды тұлғаларға
табыс ету;
атқарушы жазбалар жасау;
құжаттарды сақтауға қабылдау сияқты іс-әрекеттер кіреді.
Нотариат куәландырған шарт — мүдделі жақтың өз құқығын дәлелдеуін
жеңілдетеді, өйткені шарттың нотариус ресми түрде белгілеп берген мазмұны,
мәмілеге қатысушылардың қойған қолдарының ақиқаттылығы, мәміле жасаған жері
(орны), уақыты, өзге де жағдайлар нақты және бұлтартқысыз түпқұжат болып
табылады.

1.2 Әділет органдары туралы жалпы мәлімет

Әділет органдарының міндеттері:
1) жалпы мемлекеттік даму стратегиясын әзірлеу мен іске асыруға қатысу, заң
жобалау жұмысын жүргізу, заңдарды талдау, жетілдіру, жүйелеу, нормативтік
құқықтық актілерге құқықтық сараптама жасау жолымен адам мен азаматтың
құқықтары мен бостандықтарының үстемдігін, Қазақстан Республикасының
егемендігін, қазақстандық қоғам мен мемлекеттің тұрақты және үдемелі дамуын
қамтамасыз етуге бағытталған ұлттық заңдарды қалыптастыруға қатысу;
2) Республиканың әлемдік қауымдастықтағы беделін қолдау және ұлттық
мүдделерін қорғау мақсатында, оның ішінде Қазақстан Республикасының
халықаралық шарттарын дайындау мен жасасу жолымен, Қазақстанның халықаралық
аренадағы қызметін құқықтық қамтамасыз ету;
3) жеке және заңды тұлғаларды, мүлікке және онымен жасалатын мәмілелерді,
жылжымалы мүлiктiң жекелеген түрлерiнiң кепiлдерiн, орталық мемлекеттiк
органдардың, жергiлiктi өкiлдi және атқарушы органдардың нормативтiк
құқықтық актiлерiн, азаматтық хал актiлерiн мемлекеттiк тiркеудi жүзеге
асыру, сондай-ақ Қазақстан Республикасының нормативтiк құқықтық актiлерiнің
мемлекеттiк есебiн жүргiзудi және оларға бақылау жасауды жүзеге асыру;
4) нормативтік құқықтық актілерді тіркеуді және оларды бақылауды, Қазақстан
Республикасының нормативтік құқықтық актілеріне мемлекеттік есеп жүргізуді
жүзеге асыру;
5) құқықтық көмекті ұйымдастыру және заң қызметтерін көрсету және құқықтық
насихаттауды қамтамасыз ету;
6) сот-сараптама қызметін ұйымдастыру және жүзеге асыру;
7) қылмыстық жазалауды, жазалауды орындайтын органдар мен мекемелерде
құқықтық тәртіп пен заңдылықты қамтамасыз етуді орындау;
8) санаткерлік меншік құқықтарын қорғау саласында мемлекеттік саясатты
жүзеге асыру;
9) есірткі құралдарының, психотроптық заттардың, прекурсорлардың айналымы
саласында мемлекеттік саясатты, олардың заңсыз айналымына және оларды теріс
пайдалануға қарсы іс-әрекет жасауды жүзеге асыру;
10) заңдармен жүктелген өзге де міндеттері жүзеге асыру болып табылады.
11) заңды тұлғаларды, жылжымайтын мүлiкке құқықтарды және олармен жасалатын
мәмiлелердi, құқықтық көмектi және заң қызметiн көрсетудi ұйымдастыру және
құқықтық насихатты қамтамасыз ету; сот-сараптама қызметiн ұйымдастыру және
жүзеге асыру;
12) Қазақстан Республикасының азаматтарына жеке куәлiктер мен паспорттар
құжаттамалауды және берудi жүзеге асыру; азаматтарды есепке алуды және
тiркеудi Қазақстан Республикасының Үкiметi айқындайтын тәртiппен жүзеге
асыру болып табылады. [8]
Әділет органдарының біртұтас жүйесіне Қазақстан Республикасының Әділет
министрлігі; Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінің комитеттерін,
аумақтық әділет органдары мен мекемелерін қамтитын әділет органдары жатады.
Қазақстан Республикасының Әдiлет министрлiгi Қазақстан Республикасы
Yкiметiнiң құрылымына кiретiн, Республика Премьер-Министрiнiң ұсынуымен
Республика Президентi құратын, қайта ұйымдастыратын және тарататын орталық
атқарушы орган болып табылады. Әділет министрлігін Қазақстан
Республикасының Президенті тағайындайтын және қызметтен босататын Министр
басқарады.
Қазақстан Республикасының әділет органдары (бұдан әрі - әділет органдары)
Қазақстан Республикасы Президентінің алдында жауапты және Қазақстан
Республикасының Үкіметіне есеп беретін, өз құзыреті шегінде мемлекеттің
қызметін құқықтық қамтамасыз етуді жүзеге асыратын, мемлекеттік
органдардың, ұйымдардың, лауазымды адамдар мен азаматтардың жұмысында
заңдылық режимін қолдайтын, азаматтар мен ұйымдардың құқықтары мен заңды
мүдделерін қорғауды қамтамасыз ететін атқарушы өкімет органдары болып
табылады.
Әділет органдары қызметінің құқықтық негізін Қазақстан Республикасының
Конституциясы, осы Заңның, Қазақстан Республикасының өзге де нормативтік
құқықтық актілерінің нормалары мен Қазақстан Республикасының халықаралық
шарттары құрайды.
Әділет органдарының қызметі:
заңдылық;
қорғалу құқығын қамтамасыз ету, барлығының заң алдындағы теңдігі, адам мен
азаматтың құқықтары мен бостандықтарын құрметтеу және сақтау;
жариялылық, құқық қорғау және басқа да мемлекеттік органдармен, ұйымдармен
және лауазымды адамдармен өзара іс-әрекет жасасу;
4) саяси партиялар мен өзге де қоғамдық бірлестіктерінің қызметіне тәуелді
болмау;
5) әділет органдары жүйесінің біртұтастығы қағидаттарында құрылады.
Әділет органдарының жүйесі
1. Әділет органдары:
1) Қазақстан Республикасының Әділет министрлігі;
2) Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің Комитеттері;
3) аумақтық әділет органдары;
4) өзге де ведомстволық бағынысты органдар (ұйымдар) кіретін бірегей
жүйені құрайды.
Қазақстан Республикасы Әділет министрлігі аппаратының құрылымдық
бөлімшелерін, ведомстволық бағынысты органдарды (ұйымдарды) құруды, қайта
құру мен таратуды Қазақстан Республикасының Әділет министрлігі, ал
заңдармен көзделген жағдайларда - Қазақстан Республикасының Үкіметі жүзеге
асырады.
Әділет органдарының штат санын, материалдық-техникалық қамтамасыз етілу
шарттарын Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілеген штат саны лимиттері
мен қаржы бөлу шегінде Қазақстан Республикасының Әділет министрі
белгілейді.
Қазақстан Республикасының Әділет министрлігі Қазақстан Республикасы
Үкіметінің құрылымына кіретін орталық атқарушы орган болып табылады, оны
Республика Премьер-Министрінің ұсынысы бойынша Республика Президенті
құрады, таратады және қайта құрады. [9]
Әділет министрлігін Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің ұсынысы
бойынша Қазақстан Республикасының Президенті қызметке тағайындайтын және
қызметтен босататын Министр басқарады. Министрдің Әділет министрінің
ұсынысы бойынша Қазақстан Республикасының Үкіметі қызметке тағайындайтын
және қызметтен босататын бірінші орынбасары және орынбасарлары (вице-
министрлері) болады.
Қазақстан Республикасының Әділет министрі (бұдан әрі - Министр) әділет
органдарының жұмысын ұйымдастырады әрі басқарады және әділет органдарына
жүктелген міндеттердің орындалуына жеке жауап береді.
Министр:
1) Әділет министрлігі аппаратының қызметкерлерін, облыстық және соларға
теңестірілген әділет бөлімшелерінің және министрлікке ведомстволық
бағынысты ұйымдардың басшыларын, сондай-ақ олардың орынбасарларын қызметке
тағайындайды және қызметтен босатады;
2) мемлекеттік органдардың мемлекеттік тіркеуге жататын, бірақ одан өтпеген
нормативтік құқықтық актілердің күші жоқ деп тану туралы сотқа талап-
арызбен жүгінеді;
3) әділет органдарының орындауына міндетті актілер, сондай-ақ өз
құзыретінің шегінде - өзге де мемлекеттік органдар, ұйымдар, лауазымды
адамдар мен азаматтардың орындауына міндетті актілер шығарады;
4) қолданылып жүрген заңдарға сәйкес барлық мемлекеттік органдар мен
ұйымдарда Министрліктің атынан өкілдік етеді;
5) заңдарға сәйкес арнаулы атақтар, сыныптық шендер береді;
6) өзіне осы Заңмен, Қазақстан Республикасының өзге де нормативтік құқықтық
актілерімен жүктелген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.
Министрлік, оның аумақтық органдары мен ведомстволық бағынысты органдары
(ұйымдары) қызметінің негізгі мәселелерін қарау, олардың басшыларының
есептерін тыңдау үшін Министрліктің жанында консультативтік-кеңесші орган -
алқалар құрылады.
Алқаның сандық және дербестік құрамын Министр оның орынбасарларының,
министрліктің құрылымдық бөлімшелері басшыларының және өзге де лауазымды
адамдарының ішінен бекітеді.
Алқаның шешімдері қаулылармен ресімделеді. Алқаның отырыстарын дайындау
мен жүргізу тәртібін Әділет министрі белгілейді.
Аумақтық әділет органдары.
Облыстық және оларға теңестірілген әділет бөлімшелері, облыстық (қалалық)
қылмыстық-атқару жүйесінің бөлімшелері аумақтық әділет органдары болып
табылады.
Аумақтық әділет органдарында әділет органдарына жүктелген функциялардың
орындалуын қамтамасыз ететін тиісті құрылымдық бөлімшелер құрылады.
Әділет жүйесінің органдары (ұйымдары).
Әділет министрлігіне жүктелген міндеттерді шешу және функцияларды
қамтамасыз ету үшін Әділет министрлігінің жанында органдар (ұйымдар), оқу
орындары мен басқа да ұйымдар қызмет етеді.
Әділет органдарының мемлекеттік органдармен, ұйымдармен және лауазымды
адамдармен өзара әрекет жасасуы.
Әділет органдары орталық және жергілікті мемлекеттік органдармен, оның
ішінде құқық қорғаушы және бақылаушы органдармен, сондай-ақ лауазымды
адамдармен өзара іс-әрекет жасасады.
Мемлекеттік органдар, ұйымдар мен лауазымды адамдар әділет органдарына
функционалдық міндеттерін орындауда және адам мен азаматтың, заңды
тұлғалардың құқықтарын, еркіндіктерін және мемлекеттің мүдделерін қорғауда
жәрдемдесуге міндетті.
Әділет органдарының шет мемлекеттердің мемлекеттік органдары мен
ұйымдарымен, соның ішінде әділет органдарымен ынтымақтастығы халықаралық
шарттардың негізінде жүзеге асырылады.
Осы Заңмен, Қазақстан Республикасының өзге де заң актілерімен, Қазақстан
Республикасы Президенті мен Үкіметінің актілерімен көзделген жағдайларда,
Әділет министрі өз құзыреті шегінде Қазақстан Республикасының заңдарына
сәйкес мемлекеттік тіркеуге жататын әділет органдары қызметінің мәселелері
жөніндегі бұйрықтар, сондай-ақ ұсынымдар шығарады.
Әділет министрлігінің ведомстволары мен аумақтық әділет органдарының
басшылары өз құзыреті шегінде бұйрықтар мен ұсынымдар шығарады.
Әділет органдарының өз құзыреті шегінде қабылдаған және заңдарда көзделген
жағдайларда мемлекеттік тіркеуден өткен актілері Қазақстан Республикасының
ұйымдары, лауазымды адамдары мен азаматтары үшін орындауға міндетті
болады.
Әділет органдары:
1) әділет органдарында мемлекеттік тіркеуге жататын, бірақ тіркеуден
өтпеген, мемлекеттік органдардың нормативтік құқықтық актілеріне қатысты;
2) орталық және жергілікті мемлекеттік органдар қолданатын, Қазақстан
Республикасы Конституциясының 4-бабына сәйкес жариялануға тиіс, бірақ
белгіленген тәртіппен жарияланбаған, аталған органдардың нормативтік
құқықтық актілеріне қатысты;
3) әділет органдарында мемлекеттік тіркеуге жататын, қолданылып жүрген
заңдарға қайшы келетін мемлекеттік органдардың нормативтік құқықтық
актілеріне қатысты;
4) заңдармен белгіленген өзге де жағдайларда заң бұзушылықтарды жою туралы
ұсынымдар енгізуге құқылы.
Ұсыным тиісті мемлекеттік органға (лауазымды адамға) не жоғары тұрған
органға (лауазымды адамға) енгізіледі.
Ұсыным бір айлық мерзімде мемлекеттік органның не лауазымды адамның жоғары
тұрған органының қарауына жатады. Әділет органдары ұсынымды қарауға
қатысуға құқылы.
Мемлекеттік орган не лауазымды адам жолсыздықты жоюға және қолданған
шаралар туралы әділет органдарына хабарлауға міндетті.
Әділет органдарының негізгі функциялары мен құқықтары.
Әділет органдарының заң жобалау жұмыстарын жүргізу, заңдарды жетілдіру
саласындағы функциялары
Заң жобалау жұмыстарын жүргізу, заңдарды жетілдіру саласында әділет
органдары мынадай функцияларды жүзеге асырады:
1) заң жобалау жұмысы, Қазақстан Республикасы Президенті мен Үкіметінің
тапсырмасы бойынша нормативтік құқықтық актілердің жобаларын әзірлеу;
2) Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілеріне құқықтық
сараптама жасау;
3) заң жобалау, сараптама, ғылыми-зерттеу жұмыстарын және консультацияларды
жүзеге асыру үшін, осы мақсаттарда бюджеттік және бюджеттен тыс
қаражаттарды пайдалана отырып, мемлекеттік органдардың, ұйымдардың, соның
ішінде шетелдік органдар мен ұйымдардың мамандары мен сарапшыларын тарту;
4) Республика Үкіметі мен Премьер-Министрінің тапсырмасы бойынша және өз
бастамасымен Үкіметтің нормативтік құқықтық актілерін ресми түрде
түсіндіру;
5) заңдарды құқықтық ақпараттандыру, жүйелеу, қолданыстағы нормативтік
құқықтық актілердің эталондық банкісін жүргізу, Қазақстанда біртұтас
құқықтық ақпараттың компьютерлік жүйесін жүргізу;
6) заң саласындағы мемлекеттік органдар мен ұйымдардың ғылыми-зерттеу
жұмысын үйлестіру.
Әділет органдарының халықаралық шарттарды құқықтық қамтамасыз ету, шетелдік
құқықтық көмекті үйлестіру саласындағы функциялары.
Әділет органдары халықаралық шарттарды, шетелдік құқықтық көмекті үйлестіру
саласында мынадай функцияларды жүзеге асырады:
1) шет мемлекеттермен құқықтық көмек және құқықтық ынтымақтастық туралы
халықаралық шарттардың заңдарға сәйкес жасалуы мен орындалуын ұйымдастыру,
даярлау;
2) Қазақстан Республикасының кепілдігімен жасалатын заем шарттарына
құқықтық сараптама жасау (Legal Lорiniоn);
3) халықаралық шарттарға сәйкес шет мемлекеттердің сот тапсырмаларын,
өтініштері мен өтініш жасауларын орындау;
4) Қазақстан Республикасы мен шет мемлекеттердің заңдарын үйлестіру,
сәйкестендіру, сондай-ақ Қазақстан таныған халықаралық нормаларды
Қазақстан Республикасының заңдарына имплементациялау мәселелері бойынша
талдау жасау;
5) халықаралық шарттардың жобаларын құқықтық сараптама жасау.
Әділет органдарының сот-сараптама қызметі, анықтау және әкімшілік іс
өндірісі саласындағы функциялары.
Әділет органдары сот-сараптама қызметі, анықтау және әкімшілік іс өндірісі
саласында мынадай функцияларды жүзеге асырады:
1) сот сарапшыларының кадрларын іріктеу және орналастыру;
2) сот сараптама қызметін ұйымдастыру және заңдармен белгіленген тәртіппен
сот сарапшыларына лицензиялар беру;
3) сот-сараптама ұйымдарын материалдық-техникалық қамтамасыз ету;
4) сот сараптамасы саласында ғылыми-зерттеу жұмысын үйлестіру;
Әділет органдарының мемлекеттік тіркеуді жүзеге асыру саласындағы
функциялары.
Әділет органдары мемлекеттік тіркеуді жүзеге асыру саласында мынадай
функцияларды жүзеге асырады:
1) орталық мемлекеттік органдардың нормативтік құқықтық актілерін
мемлекеттік тіркеу, мәслихаттардың, әкімияттардың және әкімдердің
нормативтік құқықтық актілерін мемлекеттік тіркеу;
2) заңды тұлғаларды, филиалдар мен өкілдіктерді мемлекеттік тіркеу, сондай-
ақ заңды тұлғалардың біртұтас мемлекеттік тіркелімін және филиалдар мен
өкілдіктердің тізілімін жүргізу;
3) жеке тұлғаларды, соның ішінде олардың азаматтық хал актілерін
мемлекеттік тіркеу;
4) тіркелген нормативтік құқықтық актілердің тізбесін жалпы мәлімет үшін
жариялау;
5) жылжымайтын мүлікке құқықтарды және олармен жасалатын мәмілелерді
мемлекеттік тіркеу, жылжымайтын мүлікке Құқықтық кадастр жүргізу,
жылжымалы мүліктің кепілін тіркеу және жылжымалы мүлік кепілінің тізілімін
жүргізу;
6) Қазақстан Республикасы нормативтік құқықтық актілерінің мемлекеттік
тізілімін жүргізу.
Әділет органдарының құқықтық көмекті ұйымдастыру және заң қызметтерін
көрсету, құқықтық насихат салаларындағы функциялары.
Әділет органдары құқықтық көмекті ұйымдастыру және заң қызметтерін көрсету,
құқықтық насихат салаларында мынадай функцияларды жүзеге асырады:
1) мемлекеттік нотариаттың кадрларын іріктеу, аттестациялау және
орналастыру, заңдармен белгіленген тәртіппен адвокаттар мен нотариустардың
лицензияларын беру, кері қайтарып алу, тоқтата тұру және тоқтату;
2) мемлекеттік нотариаттық кеңселердің қызметін басқару, жеке нотариаттың
дамуына жәрдемдесу, нотариаттық іс жүргізу және жеке нотариустардың
нотариаттық іс-әрекеттер жасау тәртібі жөніндегі қағидаттарын сақтауын
бақылау;
3) нотариаттық және адвокаттық қызметті, ақылы заңгерлік қызмет көрсету
жөніндегі қызметті лицензиялау, адвокаттық қызметке байланысты емес ақылы
заңгерлік қызмет көрсету жөніндегі қызметті лицензиялау, бағалау қызметін
лицензиялау;
4) азаматтық хал актілері жазу органдарының қызметін қамтамасыз ету;
5) орталық атқарушы органдардың заңгерлік қызметтерінің қызметін үйлестіру
және әдістемелік басшылық жасау, облыстардың, Астана және Алматы
қалаларының әкімдері аппараттарының заң қызметтерімен өзара іс-қимыл
жасау;
6) нотариаттық кеңселердің, АХАЖ органдарының, адвокатураның заңды және
жеке тұлғаларға көрсететін заңгерлік қызметтерінің сапасын бақылау;
7) АХАЖ органдарының кадрларын аттестациялау, іріктеу және орналастыру,
АХАЖ органдарын ұйымдық, әдістемелік басқару, олардың қызметіндегі бірыңғай
құқық қолдану тәжірибесін қамтамасыз ету.
Әділет органдары құқықтық насихат саласында мынадай функцияларды
жүзеге асырады:
1) құқықтық насихатты ұйымдастыруды ведомствоаралық үйлестіру, заңдарды
түсіндіруге қатысу;
2) шарттық негізде эталондық заң актілерін және өзге де нормативтік
құқықтық актілерді, ақпараттық және анықтамалық-әдістемелік материалдарды,
соның ішінде автоматтандырылған құқықтық ақпарат жүйесін пайдалана отырып
беру;
3) баспа қызметі, заңгерлік әдебиет, құқықтық насихат проблемалары
жөніндегі әдебиет тапсырушысының функциялары;
4) заңгерлік газеттер мен журналдар шығару.
Әдiлет органдарының санаткерлiк меншiк құқықтарын қамтамасыз ету
саласындағы функциялары
Әдiлет органдары санаткерлiк меншiк құқықтарын қамтамасыз ету саласында
мынадай функцияларды жүзеге асырады:
1) санаткерлiк меншiктi қорғау саласындағы заңдардың қолданылу тәжірибесін
қорыту, сондай-ақ осы саладағы заңдарды жетiлдiру жөніндегі ұсыныстарды
әзірлеу;
2) санаткерлік меншік объектілерін құқықтық қорғау және пайдалану
саласындағы ғылыми-зерттеу және басқа да жұмыстарды ұйымдастыруды және
өткізуді қамтамасыз ету;
3) санаткерлік меншік объектілерін қорғау және пайдалану мәселелері
жөніндегі халықаралық ынтымақтастық;
4) шығармаларды пайдаланушылардың авторлық құқық пен сабақтас құқықтар
нормаларын сақтауға және авторлық құқық пен сабақтас құқықтарды қорғау
саласындағы халықаралық шарттарды орындауға байланысты қатынастарды
мемлекеттік реттеу;
5) мүліктік құқықтарын ұжымдық негізде басқаратын ұйымдардың қызметіне
бақылау;
6) авторлық құқықты ресми тізілімдерде тіркеуді қамтамасыз ету;
7) мүліктік құқықтарын ұжымдық негізде басқаратын ұйымдардың және
шығармаларды пайдаланудың тиісті тәсілдерін пайдаланушылардың және сабақтас
құқық объектілерінің араларында жасалған лицензиялық шарттарды тіркеу және
тиісті үлгідегі мемлекеттік тіркеу куәліктерін беру;
8) шығармаларды пайдалануға құқықтарды импорттау мен экспорттауды
ұйымдастыруға жәрдемдесу;
9) өнеркәсіп меншік объектілеріне, селекциялық жетістіктерге, интегралдық
микросхем топологияларына қорғау құжаттарын беруге тапсырыстарды тіркеуді
қамтамасыз ету;
10) қорғау құжаттарын беруге тапсырыстарға мемлекеттік сараптама өткізуді
ұйымдастыру, өнеркәсіп меншік объектілерінің, селекциялық жетістіктердің,
интегралдық микросхем топологияларының мемлекеттік тізілімін жүргізу,
қорғау құжаттарын беру және оларды күшінде сақтау жөніндегі шараларды
жүзеге асыру;
11) патенттік сараптаманы жүзеге асыратын ұйымдардың қызметін бақылау;
12) өнеркәсіп меншік объектілерін, селекциялық жетістіктерді, интегралдық
микросхем топологияларын, ашық лицензияларды және қорғау құжаттарының
жеңілдік шарттарын пайдалануға лицензиялық шарттарды тіркеуді қамтамасыз
ету;
13) әділет органдарына санаткерлік меншік құқықтарын қамтамасыз ету
саласында заңдармен жүктелген өзге де функцияларды орындау.
Әділет органдарының есірткі құралдары, психотроптық заттар, прекурсорлар
айналымы және олардың заңсыз айналымы мен теріс пайдаланылуына қарсы
әрекет саласындағы функциялары.
Әділет органдарының өз функцияларын жүзеге асырудың ерекшеліктері мен
тәртібі.
Әділет органдарының өз функцияларын жүзеге асырудың ерекшеліктері мен
тәртібінің өзге де заң актілерімен, сондай-ақ заңи нормативтік құқықтық
актілермен анықталады.
Әділет органдарының міндеттері
Әділет органдары:
1) адамның және азаматтың, ұйымдар мен мемлекеттің құқықтарын,
бостандықтары мен заңды мүдделерін сақтауға және қорғауға;
2) өздеріне басқа да мемлекеттік органдар мен ұйымдар берген, мемлекеттік
құпияларды құрайтын мәліметтердің, сондай-ақ олар құпияландырған
мәліметтердің қорғалуын қамтамасыз етуге;
3) әділет органдары құзыретіне қатысты мәселелер бойынша азаматтар мен
заңды тұлғалардың өтініштеріне тексерулер жүргізуге;
4) өз қызметі салаларында қолданылып жүрген заңдарды қолдану практикасын
талдауға және қорытуға және заңдарды жетілдіру, заңдар талаптарының
бұзылуына ықпал ететін себептер мен жағдайларды жою жөнінде тиісті
ұсыныстар енгізуге;
5) стратегия мен мемлекеттік бағдарламалардың іске асырылуын қамтамасыз
етуге;
6) өз құзыреті шегінде мемлекеттік органдарға ғылыми-әдістемелік және
құқықтық көмек көрсетуге міндетті.
Әділет органдары мен лауазымды адамдарының құқықтары.
Әділет органдары мен олардың лауазымды адамдарының өз құзыретінің шегінде:

1) орталық және жергілікті мемлекеттік органдар мен ұйымдардың, лауазымды
адамдар мен азаматтардың міндетті түрде орындауына жататын нормативтік
құқықтық актілер шығаруға;
2) олардың құзыретіне кіретін мәселелер бойынша ведомствоаралық үйлестіру
мен бақылауды жүзеге асыруға;
3) мемлекеттік органдардан, ұйымдардан, олардың лауазымды адамдарынан
заңдармен белгіленген тәртіппен қажетті ақпарат пен материалдарды сұратуға
және алуға;
4) орталық мемлекеттік органдарда, сондай-ақ жергілікті мәслихаттар мен
әкімияттарда мемлекеттік тіркеуге жататын нормативтік құқықтық актілерді
тексеруді жүзеге асыруға;
5) азаматтардың құқықтарын, бостандықтарын және заңмен қорғалатын
мүдделерiн, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Азаматтық іс жүргiзу
кодексiнiң 56-бабымен белгiленген тәртiппен қоғамдық немесе мемлекеттiк
мүдделерiн қорғау үшiн талап арызбен сотқа жүгiнуге;
6) өзiне берiлген мүлiктi басқаруды жүзеге асыруға;
7) лицензиялауды жүзеге асыруға;
8) ведомстволық бағынысты ұйымдарды құру қайта құру және тарату мәселелерi
бойынша ұсыныстар енгізуге;
9) баспа қызметiн жүзеге асыруға;
10) заңдармен берiлген өзге де өкiлеттiктердi жүзеге асыруға құқылы.
Әдiлет органдарының кадрлары және олардың құқықтық жағдайы.
Арнайы атақтар берiлген адамдар үлгiлерi мен тиесiлiлiк нормаларын
Қазақстан Республикасының Yкiметi белгiлейтiн нысандық киiммен тегiн
қамтамасыз етiледi.
Арнайы атақтары бар адамдарға заңдарға сәйкес лауазымдық жалақыларына
қосымша төлем белгiленедi.
Еңбектi құқықтық реттеу
Әдiлет органдары қызметкерлерiнiң еңбек қатынастары осы Заңмен және өзге де
нормативтiк құқықтық актiлермен, ал осы Заңмен және "Мемлекеттiк қызмет
туралы" Қазақстан Республикасының Заңымен реттелмеген бөлiгiнде еңбек
туралы заң актiлерiмен реттеледi.
Әдiлет органдары қызметкерлерiнiң жауапкершiлiгi.
Жасаған тәртiптiк терiс қылықтары мен құқық бұзушылықтары, өз мiндеттерiн
орындамағаны немесе тиiсiнше орындамағаны үшiн әдiлет органдарының
қызметкерлерi заң актiлерiмен белгiленген шарттар мен тәртiптi
жауапкершiлiк көтередi.
Әділет органдары қызметкерлерiн материалдық және әлеуметтік қамтамасыз ету
Әдiлет органдарының қызметкерлеріне еңбек ақы төлеу Қазақстан
Республикасының Президенті бекітетін еңбекке ақы төлеудің бірыңғай жүйесіне
сәйкес жүзеге асырылады.
Әдiлет органдары қызметкерлерiне ұзақтығы отыз күнтiзбелiк күн жыл сайынғы
демалыстар берiледi.
Әдiлет органдары қызметкерлерiнiң өзгеше мәртебесi бар әдiлет органдары
қызметкерлерiн материалдық және әлеуметтiк қамтамасыз ету Қазақстан
Республикасының заң және өзге де құқықтық актiлерiмен белгiленедi.
Әдiлет органдары үшiн кадрлар даярлау.
Әділет органдары үшiн кадрлар даярлау, қайта даярлау және бiлiктiлiгiн
көтеру заң актiлерiне сәйкес жүзеге асырылады.
Мәжбүрлеу шараларын қолдану.
Заңдармен көзделген жағдайларда және тәртiпте, жүктелген мiндеттердi
орындау үшiн әдiлет органдарының лауазымды адамдарының жекелеген
санаттарының мәжбүрлеу шараларын, оның ішiнде арнайы құралдар мен атыс
қаруын қолдануға құқығы бар.
Қару қолданған жағдайларда әдiлет органының қызметкерi айналадағы
азаматтардың қауiпсiздiгiн қамтамасыз етуге, жәбiрленушiлерге шұғыл
медициналық көмек көрсетуге және жоғары тұрған әдiлет органдарын хабардар
етуге қажеттi шаралар қолдануға міндеттi.
Әдiлет органдарының ұйымдастырылуы мен қызмет етуiнiң өзге де мәселелерi.
Әдiлет органдарын қаржыландыру, материалдық-техникалық қамтамасыз ету.
Әдiлет органдарын қаржыландыру, материалдық-техникалық қамтамасыз ету
республикалық бюджет қаражаттары есебiнен жүзеге асырылады.
Әкімшілік құкық мемлекеттік билік органдарының билік-өкім шығару
өкілеттіктерімен сипатталады. Заңның негізінде және олардың құзіретіне
сәйкес қабылданатын шешімдер орындау үшін міндетті болып табылады. Ал
өзінің ішкі мазмұны жағынан олардың ерік беру - шешімдер жолданатын
адамдардың белсенді іс-әрекеттеріне құқық беру; тиым салу - белгілі бір
әрекеттер жасаудан тартыну талабы, нұсқаулар, яғни белгілі бір әрекеттер
жөнінде адамдарға міндеттер жүктеу сипатында болуы мүмкін. Бұл өз
кезегінде, әкімшілік кұқық саласының ерекшелігін дәлелдейді, бұл әкімшілік
құқықтық қатынастар субъектілері жағдайының бірдей маңызды болмайтынынан
көрінеді. Алайда, осыған қарамастан, әкімшілік-құқықтық қатынастарға
қатысушылар, мұның азаматтық-құқықтық қатынастарға қатысушылар үшін сипатта
болатынындай тең болып табылмайды, бүл ұғым азаматтар мен заңды тұлғалардың
заңды құқықтары мен бостандықтарына қысым жасалады деген сөз емес.
Әкімшілік заңнамасында осы қатынастарға барлық қатысушылардың кұқықтары мен
бостандықтарын қорғау кепілдіктері айтылады, олар азаматтар мен занды
тұлғалардың, олардың арасындағы қатынастарындағы мемлекеттік органдар мен
уәкілетті адамдардың шешімдері мен әрекеттеріне шағым беру мүмкіндігіндей
құзіретін айқын реттеуден көрінеді. [11]

2. Қазақстан Республикасының мемлекеттік басқару нысанының ерекшеліктері

2.1 Мемлекеттік басқару түсінігі

Мемлекет қызметін ұйымдастырудың басты, негізгі талаптары Қазақстан
Республикасы Конституциясында қарастырылған (33-бап), сонымен қатар
Қазақстан Республикасы 2015 жылғы 01 қаңтарындағы Мемлекеттік қызмет
туралы заңымен қарастырылған. Бұл Заңда мемлекеттік қызметті
ұйымдастырудың негізін, мемлекеттік қызметкерлердің құқықтық жағдайларын
және мемлекеттік қызмет аясындағы қарым-қатынастардың реттелуін анықтайды.
Мемлекеттік қызметтің азаматтардың еңбек іс-әрекетінін бір турі болып
келетіні сөзсіз. Сондықтан да мемлекеттік қызмет жалпылай ұйымдастыруға тән
барлық қасиеттерге негізделеді. Мемлекеттік қызмет деп әлеуметті пайдалы,
объективті қажет және басқарылу персоналының ұйымдасқан нысанындағы
қызметін айтамыз. [9]
Мемлекетті басқару органдарында басқару қадрларын жинаудың, басқару
функциялары мен өкілеттіктердің лауазымды тулғалар арасында бөлінудің
арнайы тәсілдері, мемлекет және еңбек процесін басқару, басқару
органдарының жұмыс істеуіне қажетті жағдай жасақталған. Бұл тұрғыдан
мемлекеттік қызмет еңбек құқығының жалпы нормаларына негізделеді.
Мемлекеттік қызметдеп белгілі бір іс-әрекеттің түріне қатысты, яғни кәсіп,
мамандық, біліктілік, лауазымға қатысты жұмыстың орындалуын айтамыз. Кәсіп
- еңбек қызметінің кең саласы. Бұнда мемлекет қызметкері өз мамандығына
сәйкес бар білімін, талабын толығымен қолдана алады. Мамандық көрсетілген
кәсіптің аясындағы еңбек қызметініңтар саласы. Бұнда мемлекет қызметкері
жұмысты тиімді атқаруы ушін өзінің бұл сала бойынша алған терең, жан-жақты
білімін қолдана алады. Ал біліктілік болса, белгілі бір қызметкердің қандай
да дәрежедегі ауыр қызметті атқара алатынын анықтайды. Біліктілік
-біліктілік класстарымен анықталады.
Мемлекеттік қызметтің тагы бір белгісі - мемлекеттік қызметкердің басқару
органы қызметіне тікелей қатысуы. Бұл Дегеніміз-азаматты басқару органының
құрамына, яғни штатқа және мемлекеттік органның басқару қызметіне
еңгізілуін айтамыз.
Лауазымды тұлғаның басқару органының ішкі еңбек тәртібіне бағынуы -
мемлекеттік қызметтің келесі белгісі болып табылады. Ішкі еңбек тәртібінің
мазмұнын құрайтын лауазымды тұлғалардың бірлескен басқару қызметін, ұжымның
нақты және дұрыс жұмыс істеуін қамтамасыз ететін, басқару органының осындай
режимін анықтайтын нормалар құрайды. Ішкі еңбек тәртібі заңдармен, ішкі
еңбек тәртібінің хиптік ережелерімен және осының негізінде қабылданған
басқару органының жергілікті ішкі тәртіп ережесімен реттеледі. Мемлекеттік
басқару органының ішкі еңбек тәртібінің айрылмас әлементі болып
субординация жүйесі, яғни лауазымы бойынша төмен Іуіемлекеттік қызметкерлер
лауазыіуы жоғары ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.