Информатика пәні бойынша критерийлі-бағытталған тест тапсырмаларын жасау әдістері.
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3
1.тарау. Педагогикалық тестілеудің теориялық негіздері ... ... ... ... ... ... .5
1.1. Білімді бақылаудағы педагогикалық тестілеудің рөлі ... ... ... ... ... 5
1.2. Педагогикалық тестілеудің педагогикалық.психологиялық аспектілері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...6
1.3. Педагогикалық тестің типологиясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .7
2.тарау. Информатика пәні бойынша критерийлі.бағытталған тест тапсырмаларын жасау әдістері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..8
2.1.Педагогикалық тестілеудегі критерийлі.бағытталған тесттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 8
2.2. Информатиканың пәндік ерекшелігін ескере отырып тест мазмұнын іріктеу принциптері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .11
2.3. Информатикадан критерийлі.бағытталған тест тапсырмаларын жасау әдістері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..13
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..24
Қолданылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..25
1.тарау. Педагогикалық тестілеудің теориялық негіздері ... ... ... ... ... ... .5
1.1. Білімді бақылаудағы педагогикалық тестілеудің рөлі ... ... ... ... ... 5
1.2. Педагогикалық тестілеудің педагогикалық.психологиялық аспектілері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...6
1.3. Педагогикалық тестің типологиясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .7
2.тарау. Информатика пәні бойынша критерийлі.бағытталған тест тапсырмаларын жасау әдістері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..8
2.1.Педагогикалық тестілеудегі критерийлі.бағытталған тесттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 8
2.2. Информатиканың пәндік ерекшелігін ескере отырып тест мазмұнын іріктеу принциптері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .11
2.3. Информатикадан критерийлі.бағытталған тест тапсырмаларын жасау әдістері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..13
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..24
Қолданылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..25
Әлемдік өркениеттің ғарыштап алға дамуы білім беру саласының барлық деңгейіне әсер етіп, балаға тәрбиесінің жаңа саласы педагогикалық жаңашылдықты дүниеге әкелді. Педагогика ғылымының бұл бағыты ғылым жетістіктерін мектеп іс-тәжірибесіне ендіру барысында білім беру үрдісін тұтастай ғылыми негіздеуді, оқу-тәрбие жұмыстарының барлық буындарын технологияландыруды қажет етеді. Педагогикалық тапсырманы интеллектуальдық дамудың, білім алудың және оқудың құралы ретінде анықтауға болады. Сонымен қатар интеллектуальдық даму түсінуге, талдауға, логикалық аргумент жасауға, құбылыстарда және обьектілердің өзгерісінде заңдылықтар табуға қабілеттілік, өзінің және басқа тұлғалардың ойлауын сыни бағалауға қабілеттілік ретінде анықталады. Білім беру адамның, қоғамның және республиканың қызығушылығына мақсатты бағытталған тәрбие және оқыту үдерісі ретінде түсіндіріледі. Білім беру сонымен қатар өзін және қоршаған ортаны танудың нәтижесі ретінде де анықтауға мүмкіндік береді. Оқыту оқушының педагогпен және ата-анамен бірлескен іс-әрекетте білім, білік және іскерлікті меңгеру үдерісі болып табылады.
Педагогикалық тапсырма оқушылардың жеке танымдық іс-әрекет үдерісін белсенді етеді, оқушыларды және студенттердің білім сапасын көтереді, сонымен қатар педагогикалық еңбектің өнімділігін жоғарылатады. Педагогикалық тапсырма тест түрінде де, тестік емес түрде де құрастырылады. Шет елдік білім беру жүйесінде тапсырманың жартысы тестік формада едәуір көп бөлімі беріледі, қолданылатын теорияларымен, әдістемелерімен және технологияларымен түсіндіріледі. Оқыту мен білімді бағалаудың жаңа технологияларын ендіру педагог қауымның тестерге деген қызығушылығын арттыруда. Көптеген педагогикалық жаңалықтардың бірі болып табылатын тестік жүйе оқушылардың білім, білік, дағды дейгейін объективті бағалауға, оқушыларды даярлау талаптарының берілген стандарттарға сәйкестігін тексеруге, оқушылар даярлығындағы қиын мәселелерді анықтауға жол ашады. Тестік бақылау – оқушының жетістіктерін неғұрлым әділ бағалауға мүмкіндік беретін, арнайы жасалған ғылыми-ұтымды процедура [1].
В.А. Сидорин [2] информатикадан тестерді өңдеуге және құрастыруға үздiксiз кәсiби бiлiм туралы еңбектерін арнады.
Педагогикалық тапсырма оқушылардың жеке танымдық іс-әрекет үдерісін белсенді етеді, оқушыларды және студенттердің білім сапасын көтереді, сонымен қатар педагогикалық еңбектің өнімділігін жоғарылатады. Педагогикалық тапсырма тест түрінде де, тестік емес түрде де құрастырылады. Шет елдік білім беру жүйесінде тапсырманың жартысы тестік формада едәуір көп бөлімі беріледі, қолданылатын теорияларымен, әдістемелерімен және технологияларымен түсіндіріледі. Оқыту мен білімді бағалаудың жаңа технологияларын ендіру педагог қауымның тестерге деген қызығушылығын арттыруда. Көптеген педагогикалық жаңалықтардың бірі болып табылатын тестік жүйе оқушылардың білім, білік, дағды дейгейін объективті бағалауға, оқушыларды даярлау талаптарының берілген стандарттарға сәйкестігін тексеруге, оқушылар даярлығындағы қиын мәселелерді анықтауға жол ашады. Тестік бақылау – оқушының жетістіктерін неғұрлым әділ бағалауға мүмкіндік беретін, арнайы жасалған ғылыми-ұтымды процедура [1].
В.А. Сидорин [2] информатикадан тестерді өңдеуге және құрастыруға үздiксiз кәсiби бiлiм туралы еңбектерін арнады.
1. Скаева С.Р., Тестирование как метод повышения эффективности и объективности контроля знаний в общеобразовательной школе (на примере школьного курса физики). Дисс.канд.УдГу, 1997, 139 с.
2. Сидорина В.А. Разработка и конструирование тестовых заданий по курсу “Информатика” в системе непрерывного профессионального образования //Вопросы тестирования в образовании. – 2002. №3. – С.80-91.
3. Сагимбаева А.Е. Информатиканы оқыту барысында оқушылардың білімін бақылау әдістемесі: пед. ғылым. канд.... автореф. – Алматы, 2004.
4. Бидайбеков Е.Ы., Балыкбаев Т.О., Ибрагимова Н.Ж. Методические основы измерения результатов обучения школьников по информатике Алматы, 2007. –154 с.
5. Анастази А. Психологическое тестирование. – М.: Педагогика, 1982. –Т.1. –326 с.
6. Кузнецов А.А., Морозов В.В., Полуаршинова Е.Г., Татур А.О., Угринович Н.Д. Диагностика знаний и умений учащихся по информатике //Информатика и образование. – 1998. №6. – С.8-16.
7.Cattell. J. McKeen. Mental tests and measurement //Mind. – 1890. –
Vol.15, – Р. 373-380.
8.Cattell J. McKeen., Farrand L. Psysical and Mental Measurements of the
Students of Columbia University //Psyc. Rev. – 1896. – Vol.3, №6.
9.Анастази А. Психологическое тестирование. – М.: Педагогика, 1982. –Т.1. –326 с.
10.Кузнецов А.А. Оценка достижения требований образовательных
стандартов. М.: ИОСО РАО, 1998. – 86 с.
11. Аванесов В.С. Тесты в социологическом исследовании. – М.: Наука, 1982. – 199 с.
12. Аванесов В.С. Основы научной организации педагогического контроля в высшей школе //Тр. исслед. центра Гособразования СССР. – Москва, 1989. – 168 с.
13.Аванесов В.С. Состав, форма и структура педагогического теста //Тезисы докл. регион. конф. «Научная организация педагогического контроля». – Семипалатинск, 1990. – С.3-6.
14. Аванесов В.С. Методологические и теоретические основы тестового педагогического контроля: автореф. … докт. пед. наук. – СПб., 1994. – 32 с.
15.Аванесов В.С. Научные проблемы тестового контроля знаний. – М.: Исследовательский центр проблем качества подготовки специалистов, 1994. – 135 с.
16. Аванесов В.С. Содержание теста:теоретический анализ //Химия в школе. – 1994. №2. – С.30-34.
17.Аванесов В.С. Композиция тестовых заданий. – М.: Адепт,1998. –217 с. 18.Тасбулатов Т.Д., Балыкбаев Т.О., Артыгалин Ш.Ш., Турдалиев Б.Ж., Камет Н., Кошанов Б.Д. Определение и измерение качества обучения в средней школе. //Мат. межд. конф. – Ташкент, 2000. –С.35-36.
19. Жалгасбаева М.К., Каланова Ш.М. Сборник тестов по количественному анализу. – Алматы: Министерство образования, культуры и здравоохранения Республики Казахстан, 1998. – 176 с.
20. Каланова Ш.М., Ускембаева М.А. Разработка тестовых заданий для контроля знаний студентов. – Тараз, 1998. – 45 с.
21.Кузнецов А.А. Контроль и оценка результатов обучения в условиях внедрения стандартов образования //Педагогическая информатика. – 1997. №1. – С.13-22.
22. Мутанов Г.М., Шевчук Е.В. Экспертная система оценки знаний методом тестирования. – Петропавловск: Северо-казахстанский государствен-ный университет, 2001. – 159 с.
23.Сагимбаева А.Е. Информатиканы оқыту барысында оқушылардың білімін бақылау әдістемесі: пед. ғылым. канд.... автореф.–Алматы, 2004.– 24б.
24.Усенов С.С. Электронные системы понятий в обучении информатике. //Поиск. – 2000. №1. – С.6-9.
25.Балыкбаев Т.О., Тасбулатов Т.Д. Использование результатов тестирования в управлении учебным процессом. //Тезисы докл. межд. конф «Информационные технологияи в образовании(ИТО-96)». – М.: МИФИ, 1996. – С.9-11.
26.Матушанский Г.У., Михеев А.В. Технология проектирования системы тестовых заданий по разделу “Теория вероятностей” //Вопросы тестирования в образовании. – 2002. №3. – С.71-79.
27.Пак Н.И., Симонова А.Л. Методика составления тестовых заданий //ИНФО. – 1998. №5. – С.27-32.
28.Русаков С.В., Русакова О.Л., Шестакова Л.В. Тестовая форма контроля для базового курса ОИВТ //ИНФО. – 1997. №№ 6, 7, 8.
29.Бидайбеков Е.Ы., Абдулкаримова Г.А. Спецкурс по методике преподавания информатики в начальном образовании. //В сб. мат. межд. конф «Математическое моделирование и информационные технологии в образовании и науке». – Алматы, 1998. – С.122.
30.Мектеп информатика курсы бойынша тест тапсырмаларын жасау әдістері //Информатика негіздері. -Алматы, 2009, №1(43). Б. 14-17
31.Информатика пәні бойынша білімін бақылау мәселелері //Бастауыш мектеп. -Алматы, 2009, №9. Б. 3-5
32.Информатика пәні бойынша тестік бақылау. Әдістемелік құрал. І -бөлім. Алматы, 2005, -97 б. (Е.Ы.Бидайбеков, Б.Д.Садықов, Ш.Т.Шекербекова, И.Т. Салгожа, А.Ж. Есбаевалармен авторлық бірлестікте)
33.Информатика курсы бойынша тестік бақылау. Әдістемелік құрал. ІІ -бөлім. Алматы, 2005, -97 б. (Е.Ы.Бидайбеков, Б.Д.Садықов, Ш.Т.Шекербекова, И.Т. Салгожа, А.Ж. Есбаевалармен авторлық бірлестікте)
34.Информатика. Оқу-әдістемелік құрал.–Алматы, 2005,-130 б. (Ш.Т.Шекербековамен авторлық бірлестікте)
35.Педагогикалық тестілеу теориясы. Түсіндірмелік сөздік. Оқу-анықтамалық құрал. -Алматы. 2009. -68 б. (Т.О. Балықбаевпен авторлық бірлестікте)
2. Сидорина В.А. Разработка и конструирование тестовых заданий по курсу “Информатика” в системе непрерывного профессионального образования //Вопросы тестирования в образовании. – 2002. №3. – С.80-91.
3. Сагимбаева А.Е. Информатиканы оқыту барысында оқушылардың білімін бақылау әдістемесі: пед. ғылым. канд.... автореф. – Алматы, 2004.
4. Бидайбеков Е.Ы., Балыкбаев Т.О., Ибрагимова Н.Ж. Методические основы измерения результатов обучения школьников по информатике Алматы, 2007. –154 с.
5. Анастази А. Психологическое тестирование. – М.: Педагогика, 1982. –Т.1. –326 с.
6. Кузнецов А.А., Морозов В.В., Полуаршинова Е.Г., Татур А.О., Угринович Н.Д. Диагностика знаний и умений учащихся по информатике //Информатика и образование. – 1998. №6. – С.8-16.
7.Cattell. J. McKeen. Mental tests and measurement //Mind. – 1890. –
Vol.15, – Р. 373-380.
8.Cattell J. McKeen., Farrand L. Psysical and Mental Measurements of the
Students of Columbia University //Psyc. Rev. – 1896. – Vol.3, №6.
9.Анастази А. Психологическое тестирование. – М.: Педагогика, 1982. –Т.1. –326 с.
10.Кузнецов А.А. Оценка достижения требований образовательных
стандартов. М.: ИОСО РАО, 1998. – 86 с.
11. Аванесов В.С. Тесты в социологическом исследовании. – М.: Наука, 1982. – 199 с.
12. Аванесов В.С. Основы научной организации педагогического контроля в высшей школе //Тр. исслед. центра Гособразования СССР. – Москва, 1989. – 168 с.
13.Аванесов В.С. Состав, форма и структура педагогического теста //Тезисы докл. регион. конф. «Научная организация педагогического контроля». – Семипалатинск, 1990. – С.3-6.
14. Аванесов В.С. Методологические и теоретические основы тестового педагогического контроля: автореф. … докт. пед. наук. – СПб., 1994. – 32 с.
15.Аванесов В.С. Научные проблемы тестового контроля знаний. – М.: Исследовательский центр проблем качества подготовки специалистов, 1994. – 135 с.
16. Аванесов В.С. Содержание теста:теоретический анализ //Химия в школе. – 1994. №2. – С.30-34.
17.Аванесов В.С. Композиция тестовых заданий. – М.: Адепт,1998. –217 с. 18.Тасбулатов Т.Д., Балыкбаев Т.О., Артыгалин Ш.Ш., Турдалиев Б.Ж., Камет Н., Кошанов Б.Д. Определение и измерение качества обучения в средней школе. //Мат. межд. конф. – Ташкент, 2000. –С.35-36.
19. Жалгасбаева М.К., Каланова Ш.М. Сборник тестов по количественному анализу. – Алматы: Министерство образования, культуры и здравоохранения Республики Казахстан, 1998. – 176 с.
20. Каланова Ш.М., Ускембаева М.А. Разработка тестовых заданий для контроля знаний студентов. – Тараз, 1998. – 45 с.
21.Кузнецов А.А. Контроль и оценка результатов обучения в условиях внедрения стандартов образования //Педагогическая информатика. – 1997. №1. – С.13-22.
22. Мутанов Г.М., Шевчук Е.В. Экспертная система оценки знаний методом тестирования. – Петропавловск: Северо-казахстанский государствен-ный университет, 2001. – 159 с.
23.Сагимбаева А.Е. Информатиканы оқыту барысында оқушылардың білімін бақылау әдістемесі: пед. ғылым. канд.... автореф.–Алматы, 2004.– 24б.
24.Усенов С.С. Электронные системы понятий в обучении информатике. //Поиск. – 2000. №1. – С.6-9.
25.Балыкбаев Т.О., Тасбулатов Т.Д. Использование результатов тестирования в управлении учебным процессом. //Тезисы докл. межд. конф «Информационные технологияи в образовании(ИТО-96)». – М.: МИФИ, 1996. – С.9-11.
26.Матушанский Г.У., Михеев А.В. Технология проектирования системы тестовых заданий по разделу “Теория вероятностей” //Вопросы тестирования в образовании. – 2002. №3. – С.71-79.
27.Пак Н.И., Симонова А.Л. Методика составления тестовых заданий //ИНФО. – 1998. №5. – С.27-32.
28.Русаков С.В., Русакова О.Л., Шестакова Л.В. Тестовая форма контроля для базового курса ОИВТ //ИНФО. – 1997. №№ 6, 7, 8.
29.Бидайбеков Е.Ы., Абдулкаримова Г.А. Спецкурс по методике преподавания информатики в начальном образовании. //В сб. мат. межд. конф «Математическое моделирование и информационные технологии в образовании и науке». – Алматы, 1998. – С.122.
30.Мектеп информатика курсы бойынша тест тапсырмаларын жасау әдістері //Информатика негіздері. -Алматы, 2009, №1(43). Б. 14-17
31.Информатика пәні бойынша білімін бақылау мәселелері //Бастауыш мектеп. -Алматы, 2009, №9. Б. 3-5
32.Информатика пәні бойынша тестік бақылау. Әдістемелік құрал. І -бөлім. Алматы, 2005, -97 б. (Е.Ы.Бидайбеков, Б.Д.Садықов, Ш.Т.Шекербекова, И.Т. Салгожа, А.Ж. Есбаевалармен авторлық бірлестікте)
33.Информатика курсы бойынша тестік бақылау. Әдістемелік құрал. ІІ -бөлім. Алматы, 2005, -97 б. (Е.Ы.Бидайбеков, Б.Д.Садықов, Ш.Т.Шекербекова, И.Т. Салгожа, А.Ж. Есбаевалармен авторлық бірлестікте)
34.Информатика. Оқу-әдістемелік құрал.–Алматы, 2005,-130 б. (Ш.Т.Шекербековамен авторлық бірлестікте)
35.Педагогикалық тестілеу теориясы. Түсіндірмелік сөздік. Оқу-анықтамалық құрал. -Алматы. 2009. -68 б. (Т.О. Балықбаевпен авторлық бірлестікте)
Пән: Информатика, Программалау, Мәліметтер қоры
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 27 бет
Таңдаулыға:
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 27 бет
Таңдаулыға:
МАЗМҰНЫ
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3
1-тарау. Педагогикалық тестілеудің теориялық
негіздері ... ... ... ... ... ... .5
Білімді бақылаудағы педагогикалық тестілеудің рөлі ... ... ... ... ... 5
Педагогикалық тестілеудің педагогикалық-психологиялық
аспектілері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ..6
Педагогикалық тестің
типологиясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .7
2-тарау. Информатика пәні бойынша критерийлі-бағытталған тест тапсырмаларын
жасау
әдістері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ..8
2.1.Педагогикалық тестілеудегі критерийлі-бағытталған
тесттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... 8
2.2. Информатиканың пәндік ерекшелігін ескере отырып тест мазмұнын
іріктеу
принциптері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
11
2.3. Информатикадан критерийлі-бағытталған тест тапсырмаларын жасау
әдістері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ..13
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ...24
Қолданылған әдебиеттер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..25
Кіріспе
Әлемдік өркениеттің ғарыштап алға дамуы білім беру саласының барлық
деңгейіне әсер етіп, балаға тәрбиесінің жаңа саласы педагогикалық
жаңашылдықты дүниеге әкелді. Педагогика ғылымының бұл бағыты ғылым
жетістіктерін мектеп іс-тәжірибесіне ендіру барысында білім беру үрдісін
тұтастай ғылыми негіздеуді, оқу-тәрбие жұмыстарының барлық буындарын
технологияландыруды қажет етеді. Педагогикалық тапсырманы интеллектуальдық
дамудың, білім алудың және оқудың құралы ретінде анықтауға болады. Сонымен
қатар интеллектуальдық даму түсінуге, талдауға, логикалық аргумент жасауға,
құбылыстарда және обьектілердің өзгерісінде заңдылықтар табуға
қабілеттілік, өзінің және басқа тұлғалардың ойлауын сыни бағалауға
қабілеттілік ретінде анықталады. Білім беру адамның, қоғамның және
республиканың қызығушылығына мақсатты бағытталған тәрбие және оқыту үдерісі
ретінде түсіндіріледі. Білім беру сонымен қатар өзін және қоршаған ортаны
танудың нәтижесі ретінде де анықтауға мүмкіндік береді. Оқыту оқушының
педагогпен және ата-анамен бірлескен іс-әрекетте білім, білік және
іскерлікті меңгеру үдерісі болып табылады.
Педагогикалық тапсырма оқушылардың жеке танымдық іс-әрекет үдерісін
белсенді етеді, оқушыларды және студенттердің білім сапасын көтереді,
сонымен қатар педагогикалық еңбектің өнімділігін жоғарылатады.
Педагогикалық тапсырма тест түрінде де, тестік емес түрде де құрастырылады.
Шет елдік білім беру жүйесінде тапсырманың жартысы тестік формада едәуір
көп бөлімі беріледі, қолданылатын теорияларымен, әдістемелерімен және
технологияларымен түсіндіріледі. Оқыту мен білімді бағалаудың жаңа
технологияларын ендіру педагог қауымның тестерге деген қызығушылығын
арттыруда. Көптеген педагогикалық жаңалықтардың бірі болып табылатын тестік
жүйе оқушылардың білім, білік, дағды дейгейін объективті бағалауға,
оқушыларды даярлау талаптарының берілген стандарттарға сәйкестігін
тексеруге, оқушылар даярлығындағы қиын мәселелерді анықтауға жол ашады.
Тестік бақылау – оқушының жетістіктерін неғұрлым әділ бағалауға мүмкіндік
беретін, арнайы жасалған ғылыми-ұтымды процедура [1].
В.А. Сидорин [2] информатикадан тестерді өңдеуге және құрастыруға үздiксiз
кәсiби бiлiм туралы еңбектерін арнады. Ол информатикадан
В.С. Аванесовтың әдісімен тестік тапсырмаларды өңдеді, бұл тест
тапсырмаларымен мектеп оқушыларының білімін тексеруге болады. Одан басқа
В.А.Сидорин дербес тестерді құрастыру тапсырмасын, оқушылардың ойлау
активизациясын қолданды. Ерекше ахуал сенiмдiлiктiң анықтауымен
қалыптасады, егер критерийлі-бағытталған тест қолданылса. Критерийлі-
бағытталған тест оқушының қаншалықты берілген тапсырманы менгерген деңгейін
және білуін, бағалауға мүмкіндік береді. А.Анастазида сенiмдiлiкпен
критерийлі-бағытталған тесттер кәдiмгi әдiстермен бағалауға болмайды деп
белгілеген [5]. Информатиканы оқытуда критерийлі-бағытталған тесті
қолданудың теориясы мен әдістемесін А.А. Кузнецов, В.В. Морозов, Е.Г.
Полуаршина, А.О. Татур, Н.Д. Угриновичтер [6] қарастырған.
Тестеудiң критерийлі-бағытталған әдiстері оқушылардың зерделi дамуын
диагностикада қолданады ортақ орта бiлiмнiң жүйесi үшiн маңызды орынды
көбiрек алады. Бұндай тест типі ақырындап қазақстанның мектептеріне кіре
бастайды, бірақ бұл процесс мектеп информатикасында таралып болған жоқ.
Зерттеу мақсаты – мектеп информатика курсы бойынша критерийлі-
бағытталған тест тапсырмаларын жасау.
Зерттеу объектісі – мектеп информатика курсында оқушылардың білімін
бақылау.
Зерттеу пәні – мектеп информатикасы бойынша тестілеу үдерісі.
Зерттеудің ғылыми болжамы – егер, мектеп информатика курсынан
оқушылардың білімін бақылауда критерийлі-бағытталған тест тапсырмаларын
қолданып бақыласа, онда оқушылардың берілген материалды қаншалықты меңгеру
деңгейін толық және объективті түрде бақылау мүмкіндігі артып, оқушының
информатикадан білім сапасын жоғарылай түседі.
Зерттеудің әдіснамалық және теориялық негіздері – білім беру
мазмұнын қалыптастырудың теориялық негізі (И.Я.Лернер), тест
тапсырмаларының ғылыми теориялық негіздері (В.С.Аванесов, В.П.Беспалько,
Т.О.Балықбаев, Е.Ы.Бидайбеков, Н.Ж.Ибрагимова, А.Е.Сағымбаева және т.б )
құрайды.
Зерттеудің ғылыми жаңалығы:
информатика курсынан тест тапсырмаларын жасауға қажеттілігі дәлелденді;
информатиканың пәндік ерекшелігін ескере отырып тест мазмұнын іріктеу
принциптері анықталды;
оқушылардың білімін бақылауда критерийлі-бағытталған тест тапсырмаларын
жасау әдістері анықталды.
1-ТАРАУ. ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ТЕСТІЛЕУДІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1.Білімді бақылаудағы педагогикалық тестілеудің рөлі
Әлемде тест тапсырмалар арқылы білім сапасы мен деңгейін тексеру,
жоғары технологиялар қатарына жатқызылады.
Тест әдісі көптеген дамыған елдерде қазіргі білімінің ажырамас
бөлігіне айналған жастардың дайындық деңгейін және жалпы білім сапасын
болжаудың тиімді құралы ретінде пайдаланылады.
Оқушылардың білімнің мемлекеттік стандарт талаптарына сәйкестігін
бақылауды ұйымдастырудың бір түрі – тесттік бақылау жүйесі. Ол оқушылардың
өз бетінше жұмыс әрекетін арттырып, оқытудың тиімділігіне қол жеткізіп,
ойлау қабілетін шығармашылық әрекетін белсендіреді. Осыларға қоса
оқушылардың білімдеріндегі оқулықтар анықталып, уақытты тиімді пайдалануға
мүмкіндік береді. Тест тапсырмаларын мұғалім өз қалауынша тақырып, тарау
бойынша құрайды. Бірақ тесттердің көмегімен оқушылардың шығармашылық
дәрежесін бақылау мүмкін емес. Толық педагогикалық мақсатқа жету үшін оқу
үрдісінде тесттерді тексерудің барлық басқа түрлері мен тәжірибелік,
семенар сабақтар, реферат, баяндама әзірлеу арқылы оқушылардың нақты
даярлық дәрежесін көре аламыз.
Соңғы жылдары тестік әдіс оқу білімге қатысты барлық үйымдарда
кеңінен қолданып жүр. Тест дегеніміз не? Тест арқылы сынауда қандай жаңалық
бар? Оның сұрақтары қалай дайындалады, оны қалай өткізеді, тест арқылы
сұраққа қалай дайындалу керек?
Тест - ағылшын сөзі, сынақ, байқау деген мағынаны білдіреді.
Ең алғаш рет оқушылардың білімін тексеру үшін тестіні ағылшын
педагогы Дж. Фишер 1864 жылы қолданған [7,8].
Бүгінде тест қолдану оқытушылармен қатар оқушылар үшін де көп тиімді
екенін өмірдің өзі дәлелдеп отыр. Нәтижесі тікелей белгілі болады. Тестік
әдіс талапкердің білім дәрежесін анықтауда көп уақыт алмайды.
Тест – оқушылардың білімін және дағдыларын тексеретін құрал болып
табылады.
Педагогикалық тест деп белгілі мазмұны бар, ерекше формадағы
тапсырмалардың жүйесін атайды. Тест сынаққа түскендердің бір пән бойынша
білімінің құрамы мен құрылымын анықтайды. Басқа сынақ жұмыстарымен
салыстырғанда, тестің артықшылығы оның объективті, сенімді, көп
нұсқалылығы болып табылады. Тестің міндетті түрде бірнеше нұсқасы
болуы керек. Бұл тексеру кезіндегі тиімділікті арттырады, өйткені
мұнша тапсырманың барлығын жаттап алу, есте ұстау немесе көшіріп
алу мүмкін емес. Тест тапсырмалары тек бақылау ретінде емес,
оқушыларды үйрету, машықтандыру үшін де тиімді. Педагогикалық тест
арқылы әрбір оқушының білім деңгейін нақты және тез анықтауға
болады.
Педагогикалық тест нәтижелі болу үшін оның қорытындысын
міндетті түрде статистикалық өңдеуден өткізу керек.
Педагогикалық тестіні құрастыру күрделі іс болып табылады,
бірақ мектеп мұғалімі тест тапсырмаларының комплектісін жасай алады.
Ал, тест тапсырмалары сабақ барысында оқушылардың білімін
тексерудің қатаң формасын машықтандырады.
Тест тапсырмасына қойылатын негізгі талаптар мыналар:
Тест жұмысын өткізуде белгілі бір уақыттың болуы;
Тапсырмаларды орындау үшін берілген нұсқаулардың түсінікті, айқын
болуы;
1.2.Педагогикалық тестілеудің педагогикалық-психологиялық аспектілері
Бақылаудың жаңа формасының үйренуiн контекстке кiрiспе, қабылдау және
бақылаудың қоюлары ең алдымен өзгерiске алып келедi, барлық жағдай
өзгередi, соның iшiнде тесттердiң алумен, мақұлдаумен, тартып алуымен оған
оң қатынастың тестеуiнiң қатысушы құрастыруға қатысты психологиялық ахуал
бұл бақылаудың формасы.
Педагогтар арасында көп үйрену және бақылаудағы тест әдiстерiн
көптеген жылдар бойында қолданылады. Әдеттегiдей олардың артықшылықтарын
бағалауға үлгердi: толығырақ білімді және қорытынды емтиханды өткiзу,
ахуалдың жанжалсыз шешудiң басқа мүмкiндiгi.
Тәуелсiз тестілеудiң маңызды қалыптасу кезеңдері:
• пәнді оқытуда уәж дайындығын үйрету және педагогтармен жасау;
• құрылымға, мазмұн, тестеу нәтижелерiнiң мақсаттар туралы мүдделi
тұлғалар, әдiстемелiк комиссияларды әкiмшiлiктiң жүйелi түрде дерек беруi;
• тестілеу әдiсін педагогтардан және оқушылардан үйрену;
Дәстүрлi және тест бақылау әдiстерiмен оқушылардың бағасы туралы
қызықты мәлiметтер алынды (500 шақты респонденттер сұраған), бұл жоғары
бағалауларды Н.Ф.Ефремовтың жүргізілуімен диагностикалық зерттеуден өтті.
Қатысушы-респонденттер тестілеу процедурасының нысаны және педагог
бағасынан тәуелсіз, тағы да бағаларды таратпау пастулатынсыз көбісі жоғарғы
баллмен бағаланды. Дәстүрлi әдiстердiң бақылауы артықшылықтар ретiнде атап
өтiлдi: анықтаманың мүмкiндiгi, сезiм, мәтiнге қарағанда аласалау
қиындықтардың тапсырмасының деңгейі. Респонденттердiң ешқайсысы сонымен
бiрге мұндай тексерудi объективтiк, тереңдiк және толықтық сапалармен
дәстүрлi бақылауды лайықтамады.
1.3. Педагогикалық тестің типологиясы
Қазiргi педагогикалық тестілеуде теориялық және тәжiрибелік
ғасырлық тарихы бар. Психология мен педагогика XIX ғасырдың соңында
бірінші дүниежүзілік соғысқа дейін тестiлiк технологияларының қалыптасуымен
тығыз байланысты болды. XIX ғасырдың аяғы XX ғасырдың басындағы әлеуметтік
және ғылыми жағдайлар педагогтар мен психологтарды тест нәтижесін
сыналушының көзқарасы бойынша қарастыруға мәжбүрледі, кейін ол
интерпретациялы тестінің нәтижесі нормативті-бағытталған жағдай деп
аталды.
Жеке баллдарды қашан өзiнiң емтихан тапсыратын мазмұнның осы
облысында дайындығын қарағанда түсiндiрiп бередi, емтихан тапсыратын
топтардың басқасымен нәтижелерiн салыстырмайды, онда ол критерийлі-
бағытталған жағдай туралы айтылады.
Критерийлі-бағытталған тестілеу идеясы және термині 60 жылдары
пайда болды. Бұл кезде нормативтiк - бағдарланған тестілеу жарты ғасыр
алда дамып жатты. 70 жылдардан бастап критерийлі-бағытталған тесттер білім
ортасында және шеберлік аттестация кадрларында кеңінен тарала бастады. Олар
Ақш-та, Ұлыбритания, Голландия, Жапонияда және тағы басқа елдерде пайдалана
бастады. Олар қолданушыларды бағалы тест ақпаратпен, яғни критерийлі-
бағытталған тест жұмыстың нәтижесінде алынды.
Критерийлі-бағытталған тест немесе оларды domain-referenced
tests(тест, мазмұндық облысқа бағытталған) және mastery tests (мамандыққа
бағыттаған) деп атайды, оларды көптеген дамыған мемлекеттердегі білім
ордаларында және әртүрлі тапсырмаларды шешеді.
Критерийлі-бағытталған педагогикалық тест, қорытынды, кезеңдегі
негізі мемлекеттік білім стандарты. Критерийлі-бағытталған тест негізгі
бұл кәсiби қызметтiң саласындағы сертификация және лицензиялау болып
табылады. АҚШ-та, мысал, кеңінен таралаған, шеберлік ұжым аттестация
емтиханың критерийлі-бағытталған тест түрінде (немесе тест батареясы),
сыналып отырғаны кәсiби қызметтiң таңдаулы саласындағы тәжiрибенiң
мүмкiндiгiн алыну үшiн ойдағыдай өте алуы керек. Көптеген осы ұжымда
шеберлер критерийлі-бағытталған тестерді қолданды. Типтiк кәсiби емтихан,
критерийлі-баытталған тест, білім бағасын анықтайды, ал тестілеу нәтижесін
бағалауды ең төменгi қойылған стандарт қатынас бойынша түсiндiрiп бередi.
2-ТАРАУ. ИНФОРМАТИКА ПӘНІ БОЙЫНША КРИТЕРИЙЛІ-БАҒЫТТАЛҒАН ТЕСТ ТАПСЫРМАЛАРЫН
ЖАСАУ ӘДІСТЕРІ
2.1. Педагогикалық тестілеудегі критерийлі-бағытталған тесттер
Критерийлі-бағытталған жағдай - оқушының қаншалықты берілген
тапсырманы менгерген деңгейін және білуін, бағалауға мүмкіндік береді,
мысалы, білім стандарты. Нақты оқушының бағасы басқа оқушылардың қандай
нәтиже алғанына тәуелді емес. Стандартты талаптарға немесе басқа
критерийлерге оқушының әлеуметтік-мәдениетті нормаларға сәйкес келу
талаптарының деңгейінің нәтижесін көрсетеді. Нәтижелерді екі әдіспен
түсіндіруге болады: бірінші жағдайда тексерілетін материалдың
(стандартқа жетуін немесе жетпеуі) меңгерілгені немесе меңгерілмегені
туралы нәтиже шығарылады, екіншіде-тексерілетін материалдың (қандай
деңгейде стандарт немесе стандарттағы барлық талаптардың қанша пайыз
деңгейі меңгерілгені) канша пайыз меңгерілгені немесе берілген деңгейі.
Қазіргі кезде критерийлі-бағытталған түсінік мазмұнға бағытталған,
дайындау деңгейінің талаптарына бағытталған немесе мақсатқа бағытталған
түсініктермен ауыстырылады.[9]
Критерийлі-бағытталған тесттер соңғы кездері біздің елде танылып келеді.
Критерийлі-бағытталған тест (ағылшын тілінде criterion-referenced test) бір
пәндiк облыстағы сыналып отырған нақтылы бөлiмнiң меңгеруiнiң дәрежесi
айқындауға мүмкiндiк бередi. Бұл тесттер 60 жылдардың өткен ғасырында пайда
болды, яғни нормативті-бағытталған тесттен кейін пайда болды. Критерийлі-
бағытталған тесттер domain-referenced test (пәндік облысқа бағытталған
тест ) және mastery-tests (мамандыққа байланысты тесттер). Критерийлі-
бағытталған тестің мақсаты сыналып отырған сыналушының стандартты оқу
материалының қаншалықты білетінің анықтау (пән, бөлім, тақырып). Тестілеу
кезіңде барлық сыналушылардың нәтижесі жақсы болуы мүмкін. Яғни бұл
сыналушылардың материалды жақсы меңгергенің көрсетеді. Егер сыналушылар бұл
тапсырманы орындай алмаса, онда материалды меңгермеді деп есептеледі. Екі
жағдайдада тест өз шешімін тапты.
Критерийлі-бағытталған ол оқу жетістіктерінің деңгейiн өлшеуге мүмкіндік
беретін, тапсырмалар жүйесін ұсынады. Оның негізгі ерекшелігі оқушылардың
меңгеруімен білу және дағдыларын толық білім көлемімен оқу табыстарынның
деңгейін салыстыруға мүмкіндік береді [10]. Білім деңгейі бойынша сыналушы
топтар үшін критерийлі-бағытталған тестер қолданылады. Қарапайым жағдайда
екі топ болады – қажетті материалды меңгеретін және меңгермейтін. Тест
білім стандартында критерийлі балл түрінде ұсынылады- минималды тестін
баллы. Критерийлі баллды орнату үшін тапсырманың эспертті анализ әдісі
пайдаланады. Критерийлі-бағытталған тест дәстүрлі педагогикалық бағамен
тест балдарының мәселесін шешеді. Мынандай критериалды баллдар орнатылған,
олар сәйкес келетін бағаға байланысты жақсы, өте жақсы, жеткілікті,
жеткіліксіз сыналушы топтарға бөлінеді.
Критерийлі-бағытталған тесттер белгілі тапсырмалардың шешімдерін шешуге
көмектеседі:
Жеке сыналушы, оқушы топтар, сыныптар білім жетістіктерін тиісті
стандарттармен салыстыру;
Оқу топтары, сыныптармен, сыналушымен оқу материалының жарты бағасы;
Үйренудегі қиындықтардың диагностикасы;
үйренудiң нақты технологиясының таңдауы;
қажетті бiлiктiлiктер деңгейіне жеткен таңдауға сыналып отырғандар;
Критерийлі-бағытталған тестердің екі түрін бір-бірінен қатар
сипаттамаларымен де ерекшелеуге болады.
Бірінші түрінде сыналушы қамтыған толық көлемді оқу материалының жарты
бағасын ұсынады. Егер толық оқу материалының деңгейін шартты түрде жүз
пайыз деп қабылданса, онда толық мәтін мазмұны әрбір сыналушы үшін пайыз
түрінде ұсынылады.
Екінші түрінде критерийлі-бағытталған тестер алдын ала таңдалған
критерий топтарымен бөлінген, сыналушы класификациясы. Бұл жерде жүз
пайызға тең критери таңдау ұсынылмайды. Сыналушы берілген тапсырманың
шартына байланысты жауабын ауызша немесе жазбаша бере алады.
Тестерді өңдеу әдiстемесі бiрнеше зерттеушi кезеңдерге жiктеледi:
типтi ахуалдар таңдап алынады, олар шеберлік қызметте пайда болады;
педагогикалық тапсырмалардың тiлі ахуалдардың аудармасының әдiстерiнiң
өңдеуi;
педагогикалық тапсырмаларды шешудің бірнеше өңдеуі;
әрбiр нақты педагогикалық есеп бойынша әр түрлi шешiмдердiң (салмақ )
құндылығының анықтауы;
тестiлiк тапсырмасына педагогикалық есебiнiң аудармасы;
тапсырмалар жүйесінiң көрсетуiнiң дұрыс тiзбегiнiң анықтауы, тест
жетістіктерін құрайды;
эксперименталды тестерді тексеру, қызметтiң түрлерi бойынша тесттiң
тапсырмаларының үлестiрiлудiң технологиялық картасын толтыру;
Тест жетістіктерінің бастапқы нұсқаларында тапсырмалар мол саны болады,
оларды жартысы эксперименталды тексеруден кейін алынады. Әрбір тапсырма
үшін өзінің эталон жауабы болады.
Информатикадан критерийлі-бағытталған тест толық мәнінде жұмыс істей
алады және тізбекте орнатылған тапсырмалар жеткілікті. Әрекеттерді,
операцияларды, есептеу тізбектерін дұрыс орындау үшін осындай тапсырмалар
алгоритмдік білімді, дағдыны, білуді тексеруге мүмкіндік береді.
Алгоритмді оқыту барлық білім кезеңдерінде қажет, олар информатиканың
қорытынды кезеңінде қажетті, оқушылардың көбісі алгоритмдеуді зерттейді.
Информатикадан критерийлі-бағытталған педагогикалық тестілеу материалы
эксперттік бағаны тәжирбиелі педагогтардан өтуі қажет, олар оның
құрастыруына қатысы болмауы керек. Информатикадан эксперттер тест мазмұнын
тексереді, ал эксперт-мамандығы тестілеу облысында тест формасын
бағалайды. Экспертті бағалау сапалық және техникалық сипаттамасын бағалауға
рұқсат етеді.
Біріншіден тапсырманы тексеру, осы тапсырма арқылы оқу нәтижесін нақты
жетістіктер талабымен тексере алалатындығы. Екіншіден, тапсырмалардың қайта
көрсетуге болатындығы бағаланады, информатика бойынша қорытушы бiлiмдердi
мемлекеттiк стандарттың талаптарының қамтуын толықтырылады. Тапсырмалардың
техникалық мiнездемелерi туралы мәлiметтер форма анықтылығы, сурет сапасы,
сұлба, кесте, берілетін нұсқа жауаптарының сапасымен ұсынылатын формамен
сипатталады.
2.2.Информатиканың пәндік ерекшелігін ескере отырып тест мазмұнын іріктеу
принциптері
Информатика пәнi оқу тәртібінде ғылымдар комплексін және тәжiрибе
қызметін анықтайды. Информатиканың теориялық тапсырмаларына қоғамдағы
ақпараттық процестердің заңдылықтары туралы білім мазмұнынын синтезі,
болжамдар және ғылыми заңдардың құрастыруы, бұл ұғымдардың өңдеуiнің
тәртібін жасау және синтездеу. Компьютерлік технологияны қолдануының
кеңінен тарауынан ақырындап заманауи ақпараттық технологияның қолданбалы
ғылым пайда болды, информатиканың жаттығуға бағытталғандығы есептердiң әр
түрлi класстарын шешуін өсіредi. Информатика пәні екі бөлімді өзіне қосады-
ақпараттық мәдениет және ақпараттық технология. Ақпараттық технология
процесс, жинақтық әдісі және құралдар жиынтығы, өңдеу және мәліметтерді
жіберу (бірінші ақпарат) үшін нысананын күйі жайлы жаңа сапалы ақпарат,
процесс немесе құбылыс алу. Осыған қарап информатика пәнінің бірінші
ерекшелігін байқауға болады, мазмұн тәртібін таңдауға ықпал ететін -
информатиканың тұрақты білім негізін ерекшелеу (ядросы) және өзгермелі
динамикалық білім (нұсқалы бөлімі). Берілген ерекшелік пәннің басқарушы
функциясын немесе басқарушы компонентің анықтайды. Информатикадан екі
басқарушы функцияны ерекшелеуге болады - білім және қызметтің әдістерін.
Қызметтік мінездемені информатиканың екінші ерекшелігі деп есептеуге
болады. Компьютер шеберлік тапсырмаларды шешетін жұмыс құралы. Кез келген
маман өзінің мамандығы бойынша қандай тапсырмаларды компьютерде шешуге
болатының білу қажет. Осыған қарап информатиканың тек орта білімді пән ғана
емес, сонымен қатар пәнаралық байланысты жүйелі шеберлік болып табылады.
Бұл информатиканың үшінші ерекшелігі болып табылады.
Осы ерекшелік мектеп информатикасының мазмұнына және мiндеттi
түрде мазмұнының жобалауына ықпал етедi. Сонымен мектеп информатикасының
келесі ерекшеліктерін ерекшелеуге болады:
1. Информатика пәннің мазмұнын екі бөлікке бөлу: тұрақты білім және
динамикалық өзгермелі білім. Бірінші бөлікке ақпараттық мәдениет, ал
екіншісіне ақпараттық технология.
2. Информатика пәнінің қызметтік сипаттамасы. Информатика пәнінің
функциясын доминерлеу, тапсырмаларды компьютерлік технологияны пайдалана
отырып шешу.
Тесті құрастыру үшін құрастыру ережесін білу керек. Тест
материалдарының мазмұнын іріктеу принциптері:
Маңыздылығы
Ғылыми ақиқаттылық
Тест мазмұнының қазіргі ғылымға сәйкес келуі
Репрезивтілігі
Оқу материалының қиындығының өсуі
Мазмұнының нұсқалылығы
Мазмұнының жүйелілігі
Тест мазмұнының жинақтылығы және тепе-теңдiгі
Мазмнұнының және форманың байланысы
Тест тапсырманың әрбір мазмұнының принципі үшін не сипатты болып
табылады.
Маңыздылығы. Бұл принцип бойынша тест тапсырмалары өте маңызды
білім элементтерінен тұруы керек, яғни білімге қосылған маңызды білімнің
толық еместігі байқалмауы қажет. Бұндай элементтерді және білімнің
маңыздылығын құрылымдық деп атауға болады. Тестке тек материалдарды қосу
керек, олар жеке білім тапсырмаларында элемент құрылымын ойнайды.
Ғылыми ақиқаттылық. Тестке білім тәртібінің мазмұны қосылады, ол
нысан ақиқат және кейбір тиімді дәлелдемеге еріксіз көнеді. Сәйкесінше,
ғылымда барлық бәстес көз қарастар бойынша тестілік тапсырмаларды қоспау
жақсы көз қарас болып отыр. Тест тапсырмаларының мәнi олардың айқын талап
ететiндігі, тапсырмалардың өңдеуiндің процессте нысанды түрде шын
танылғаны, оқытушыға жауабы алдын ала белгiлi болатындығы.
Тест мазмұнының қазіргі ғылымға сәйкес келуі. Бұл принціп
мамандарды дайындау және қазіргі заман материалдарымен білімін тексеру
үшін қажетті. Бұл принциптің iске асыруындағы қиындық байланысы, яғни
ғылымның даму деңгейімен және оқу пәнiнiң мазмұнының тәртібі.
Репрезивтілігі. Тестке тек қана элементтердің мазмұнының мағынасы
ғана емес, сонымен қатар бақылау үшін оның толық болуына көңіл бөлінеді.
Сонымен қатар бес-алты элементтің алып оқушының білімін тексеруге
болады. Оқушының оқу тәртібіндегі маңызды элементтерінің мазмұның
білітіндігіне кім сенімділік бере алады? Бұндай сенімділіктің болуы үшін
тест тапсырмаларын толық күйде беруі керек. Репрезетивті деп мазмұнның
барлық элементтерiнiң тестке қосындысы деген мағынаны бiлдiрмейдi. Өйткені
олардың көбісі білім құрылымында бір-бірімен байланысты. Одан басқа
бiлiмдердiң құрылымындағы көп элементтер иерархиялық бағынады. Бұл
принціпке негізгі тапсырмалар сәйкес келеді, оларды құрылымды деп атау
керек.
Оқу материалының қиындығының өсуі. Бұл принціпте бақылау процесі
әрбір оқу элементінде оқушылар үшін талпынысты, белгілі бір мөлшер
қиындықпен тесті мұғалімдер дайындайды.Түгелдей дерлі оқулықтар және оқу
құралы өсу қиындықтары принціпі бойынша құрастырылған, автордың жинақы
принціпі деп аталатын принціппен құрастырылған. Бұндай оқу тәртібінде
информатикада, математикада және т.б, алдында өткен білім элементтерімен
тығыз байланысты. Сондықтан бұндай тәртіптер зерттеу үшін ең басынан оқу
қажет. Қиын мазұнға сәйкесінше қиын тапсырмалар сәйкес келеді. Қиын
тапсырмаларға үлкен ықтималдықпен сыналушы дұрыс жауап беріп отырса, онда
жеңіл сұраққа да дұрыс жауап беріп отырғаны.
Мазмұнының нұсқалылығы. Тест мазмұндылығы ғылымның дамуына
байланысты өзгеріссіз және тәуелсіз болуы мүмкін емес, техникалық-ғылымның
дамуы, жаңа мазмұн, оқу тәртібі және жаңа оқулықтар. Оқу тәртібінің
мазмұны өзгеруіне байланысты тест мазмұныда өзгеруі керек. Сонымен бiрге
сыналушы континентi қабылданады. Егер әлсіз дайындықпен оқушылар тобы тест
тапсырса, онда қиын тапсырмалар орындалмайды және бірде бір оқушы қиын
сұраққа жауап бере алмайды және бұл тест тапсырмалардың мәлiметтерi
интерпретацияланып алнып қояды.
Тест мазмұны мықты оқушыларға қарағанда әлсіз оқушылар тестінен
айырмашылығы болу қажет.
Мазмұнының жүйелілігі. Тест ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3
1-тарау. Педагогикалық тестілеудің теориялық
негіздері ... ... ... ... ... ... .5
Білімді бақылаудағы педагогикалық тестілеудің рөлі ... ... ... ... ... 5
Педагогикалық тестілеудің педагогикалық-психологиялық
аспектілері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ..6
Педагогикалық тестің
типологиясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .7
2-тарау. Информатика пәні бойынша критерийлі-бағытталған тест тапсырмаларын
жасау
әдістері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ..8
2.1.Педагогикалық тестілеудегі критерийлі-бағытталған
тесттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... 8
2.2. Информатиканың пәндік ерекшелігін ескере отырып тест мазмұнын
іріктеу
принциптері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
11
2.3. Информатикадан критерийлі-бағытталған тест тапсырмаларын жасау
әдістері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ..13
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ...24
Қолданылған әдебиеттер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..25
Кіріспе
Әлемдік өркениеттің ғарыштап алға дамуы білім беру саласының барлық
деңгейіне әсер етіп, балаға тәрбиесінің жаңа саласы педагогикалық
жаңашылдықты дүниеге әкелді. Педагогика ғылымының бұл бағыты ғылым
жетістіктерін мектеп іс-тәжірибесіне ендіру барысында білім беру үрдісін
тұтастай ғылыми негіздеуді, оқу-тәрбие жұмыстарының барлық буындарын
технологияландыруды қажет етеді. Педагогикалық тапсырманы интеллектуальдық
дамудың, білім алудың және оқудың құралы ретінде анықтауға болады. Сонымен
қатар интеллектуальдық даму түсінуге, талдауға, логикалық аргумент жасауға,
құбылыстарда және обьектілердің өзгерісінде заңдылықтар табуға
қабілеттілік, өзінің және басқа тұлғалардың ойлауын сыни бағалауға
қабілеттілік ретінде анықталады. Білім беру адамның, қоғамның және
республиканың қызығушылығына мақсатты бағытталған тәрбие және оқыту үдерісі
ретінде түсіндіріледі. Білім беру сонымен қатар өзін және қоршаған ортаны
танудың нәтижесі ретінде де анықтауға мүмкіндік береді. Оқыту оқушының
педагогпен және ата-анамен бірлескен іс-әрекетте білім, білік және
іскерлікті меңгеру үдерісі болып табылады.
Педагогикалық тапсырма оқушылардың жеке танымдық іс-әрекет үдерісін
белсенді етеді, оқушыларды және студенттердің білім сапасын көтереді,
сонымен қатар педагогикалық еңбектің өнімділігін жоғарылатады.
Педагогикалық тапсырма тест түрінде де, тестік емес түрде де құрастырылады.
Шет елдік білім беру жүйесінде тапсырманың жартысы тестік формада едәуір
көп бөлімі беріледі, қолданылатын теорияларымен, әдістемелерімен және
технологияларымен түсіндіріледі. Оқыту мен білімді бағалаудың жаңа
технологияларын ендіру педагог қауымның тестерге деген қызығушылығын
арттыруда. Көптеген педагогикалық жаңалықтардың бірі болып табылатын тестік
жүйе оқушылардың білім, білік, дағды дейгейін объективті бағалауға,
оқушыларды даярлау талаптарының берілген стандарттарға сәйкестігін
тексеруге, оқушылар даярлығындағы қиын мәселелерді анықтауға жол ашады.
Тестік бақылау – оқушының жетістіктерін неғұрлым әділ бағалауға мүмкіндік
беретін, арнайы жасалған ғылыми-ұтымды процедура [1].
В.А. Сидорин [2] информатикадан тестерді өңдеуге және құрастыруға үздiксiз
кәсiби бiлiм туралы еңбектерін арнады. Ол информатикадан
В.С. Аванесовтың әдісімен тестік тапсырмаларды өңдеді, бұл тест
тапсырмаларымен мектеп оқушыларының білімін тексеруге болады. Одан басқа
В.А.Сидорин дербес тестерді құрастыру тапсырмасын, оқушылардың ойлау
активизациясын қолданды. Ерекше ахуал сенiмдiлiктiң анықтауымен
қалыптасады, егер критерийлі-бағытталған тест қолданылса. Критерийлі-
бағытталған тест оқушының қаншалықты берілген тапсырманы менгерген деңгейін
және білуін, бағалауға мүмкіндік береді. А.Анастазида сенiмдiлiкпен
критерийлі-бағытталған тесттер кәдiмгi әдiстермен бағалауға болмайды деп
белгілеген [5]. Информатиканы оқытуда критерийлі-бағытталған тесті
қолданудың теориясы мен әдістемесін А.А. Кузнецов, В.В. Морозов, Е.Г.
Полуаршина, А.О. Татур, Н.Д. Угриновичтер [6] қарастырған.
Тестеудiң критерийлі-бағытталған әдiстері оқушылардың зерделi дамуын
диагностикада қолданады ортақ орта бiлiмнiң жүйесi үшiн маңызды орынды
көбiрек алады. Бұндай тест типі ақырындап қазақстанның мектептеріне кіре
бастайды, бірақ бұл процесс мектеп информатикасында таралып болған жоқ.
Зерттеу мақсаты – мектеп информатика курсы бойынша критерийлі-
бағытталған тест тапсырмаларын жасау.
Зерттеу объектісі – мектеп информатика курсында оқушылардың білімін
бақылау.
Зерттеу пәні – мектеп информатикасы бойынша тестілеу үдерісі.
Зерттеудің ғылыми болжамы – егер, мектеп информатика курсынан
оқушылардың білімін бақылауда критерийлі-бағытталған тест тапсырмаларын
қолданып бақыласа, онда оқушылардың берілген материалды қаншалықты меңгеру
деңгейін толық және объективті түрде бақылау мүмкіндігі артып, оқушының
информатикадан білім сапасын жоғарылай түседі.
Зерттеудің әдіснамалық және теориялық негіздері – білім беру
мазмұнын қалыптастырудың теориялық негізі (И.Я.Лернер), тест
тапсырмаларының ғылыми теориялық негіздері (В.С.Аванесов, В.П.Беспалько,
Т.О.Балықбаев, Е.Ы.Бидайбеков, Н.Ж.Ибрагимова, А.Е.Сағымбаева және т.б )
құрайды.
Зерттеудің ғылыми жаңалығы:
информатика курсынан тест тапсырмаларын жасауға қажеттілігі дәлелденді;
информатиканың пәндік ерекшелігін ескере отырып тест мазмұнын іріктеу
принциптері анықталды;
оқушылардың білімін бақылауда критерийлі-бағытталған тест тапсырмаларын
жасау әдістері анықталды.
1-ТАРАУ. ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ТЕСТІЛЕУДІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1.Білімді бақылаудағы педагогикалық тестілеудің рөлі
Әлемде тест тапсырмалар арқылы білім сапасы мен деңгейін тексеру,
жоғары технологиялар қатарына жатқызылады.
Тест әдісі көптеген дамыған елдерде қазіргі білімінің ажырамас
бөлігіне айналған жастардың дайындық деңгейін және жалпы білім сапасын
болжаудың тиімді құралы ретінде пайдаланылады.
Оқушылардың білімнің мемлекеттік стандарт талаптарына сәйкестігін
бақылауды ұйымдастырудың бір түрі – тесттік бақылау жүйесі. Ол оқушылардың
өз бетінше жұмыс әрекетін арттырып, оқытудың тиімділігіне қол жеткізіп,
ойлау қабілетін шығармашылық әрекетін белсендіреді. Осыларға қоса
оқушылардың білімдеріндегі оқулықтар анықталып, уақытты тиімді пайдалануға
мүмкіндік береді. Тест тапсырмаларын мұғалім өз қалауынша тақырып, тарау
бойынша құрайды. Бірақ тесттердің көмегімен оқушылардың шығармашылық
дәрежесін бақылау мүмкін емес. Толық педагогикалық мақсатқа жету үшін оқу
үрдісінде тесттерді тексерудің барлық басқа түрлері мен тәжірибелік,
семенар сабақтар, реферат, баяндама әзірлеу арқылы оқушылардың нақты
даярлық дәрежесін көре аламыз.
Соңғы жылдары тестік әдіс оқу білімге қатысты барлық үйымдарда
кеңінен қолданып жүр. Тест дегеніміз не? Тест арқылы сынауда қандай жаңалық
бар? Оның сұрақтары қалай дайындалады, оны қалай өткізеді, тест арқылы
сұраққа қалай дайындалу керек?
Тест - ағылшын сөзі, сынақ, байқау деген мағынаны білдіреді.
Ең алғаш рет оқушылардың білімін тексеру үшін тестіні ағылшын
педагогы Дж. Фишер 1864 жылы қолданған [7,8].
Бүгінде тест қолдану оқытушылармен қатар оқушылар үшін де көп тиімді
екенін өмірдің өзі дәлелдеп отыр. Нәтижесі тікелей белгілі болады. Тестік
әдіс талапкердің білім дәрежесін анықтауда көп уақыт алмайды.
Тест – оқушылардың білімін және дағдыларын тексеретін құрал болып
табылады.
Педагогикалық тест деп белгілі мазмұны бар, ерекше формадағы
тапсырмалардың жүйесін атайды. Тест сынаққа түскендердің бір пән бойынша
білімінің құрамы мен құрылымын анықтайды. Басқа сынақ жұмыстарымен
салыстырғанда, тестің артықшылығы оның объективті, сенімді, көп
нұсқалылығы болып табылады. Тестің міндетті түрде бірнеше нұсқасы
болуы керек. Бұл тексеру кезіндегі тиімділікті арттырады, өйткені
мұнша тапсырманың барлығын жаттап алу, есте ұстау немесе көшіріп
алу мүмкін емес. Тест тапсырмалары тек бақылау ретінде емес,
оқушыларды үйрету, машықтандыру үшін де тиімді. Педагогикалық тест
арқылы әрбір оқушының білім деңгейін нақты және тез анықтауға
болады.
Педагогикалық тест нәтижелі болу үшін оның қорытындысын
міндетті түрде статистикалық өңдеуден өткізу керек.
Педагогикалық тестіні құрастыру күрделі іс болып табылады,
бірақ мектеп мұғалімі тест тапсырмаларының комплектісін жасай алады.
Ал, тест тапсырмалары сабақ барысында оқушылардың білімін
тексерудің қатаң формасын машықтандырады.
Тест тапсырмасына қойылатын негізгі талаптар мыналар:
Тест жұмысын өткізуде белгілі бір уақыттың болуы;
Тапсырмаларды орындау үшін берілген нұсқаулардың түсінікті, айқын
болуы;
1.2.Педагогикалық тестілеудің педагогикалық-психологиялық аспектілері
Бақылаудың жаңа формасының үйренуiн контекстке кiрiспе, қабылдау және
бақылаудың қоюлары ең алдымен өзгерiске алып келедi, барлық жағдай
өзгередi, соның iшiнде тесттердiң алумен, мақұлдаумен, тартып алуымен оған
оң қатынастың тестеуiнiң қатысушы құрастыруға қатысты психологиялық ахуал
бұл бақылаудың формасы.
Педагогтар арасында көп үйрену және бақылаудағы тест әдiстерiн
көптеген жылдар бойында қолданылады. Әдеттегiдей олардың артықшылықтарын
бағалауға үлгердi: толығырақ білімді және қорытынды емтиханды өткiзу,
ахуалдың жанжалсыз шешудiң басқа мүмкiндiгi.
Тәуелсiз тестілеудiң маңызды қалыптасу кезеңдері:
• пәнді оқытуда уәж дайындығын үйрету және педагогтармен жасау;
• құрылымға, мазмұн, тестеу нәтижелерiнiң мақсаттар туралы мүдделi
тұлғалар, әдiстемелiк комиссияларды әкiмшiлiктiң жүйелi түрде дерек беруi;
• тестілеу әдiсін педагогтардан және оқушылардан үйрену;
Дәстүрлi және тест бақылау әдiстерiмен оқушылардың бағасы туралы
қызықты мәлiметтер алынды (500 шақты респонденттер сұраған), бұл жоғары
бағалауларды Н.Ф.Ефремовтың жүргізілуімен диагностикалық зерттеуден өтті.
Қатысушы-респонденттер тестілеу процедурасының нысаны және педагог
бағасынан тәуелсіз, тағы да бағаларды таратпау пастулатынсыз көбісі жоғарғы
баллмен бағаланды. Дәстүрлi әдiстердiң бақылауы артықшылықтар ретiнде атап
өтiлдi: анықтаманың мүмкiндiгi, сезiм, мәтiнге қарағанда аласалау
қиындықтардың тапсырмасының деңгейі. Респонденттердiң ешқайсысы сонымен
бiрге мұндай тексерудi объективтiк, тереңдiк және толықтық сапалармен
дәстүрлi бақылауды лайықтамады.
1.3. Педагогикалық тестің типологиясы
Қазiргi педагогикалық тестілеуде теориялық және тәжiрибелік
ғасырлық тарихы бар. Психология мен педагогика XIX ғасырдың соңында
бірінші дүниежүзілік соғысқа дейін тестiлiк технологияларының қалыптасуымен
тығыз байланысты болды. XIX ғасырдың аяғы XX ғасырдың басындағы әлеуметтік
және ғылыми жағдайлар педагогтар мен психологтарды тест нәтижесін
сыналушының көзқарасы бойынша қарастыруға мәжбүрледі, кейін ол
интерпретациялы тестінің нәтижесі нормативті-бағытталған жағдай деп
аталды.
Жеке баллдарды қашан өзiнiң емтихан тапсыратын мазмұнның осы
облысында дайындығын қарағанда түсiндiрiп бередi, емтихан тапсыратын
топтардың басқасымен нәтижелерiн салыстырмайды, онда ол критерийлі-
бағытталған жағдай туралы айтылады.
Критерийлі-бағытталған тестілеу идеясы және термині 60 жылдары
пайда болды. Бұл кезде нормативтiк - бағдарланған тестілеу жарты ғасыр
алда дамып жатты. 70 жылдардан бастап критерийлі-бағытталған тесттер білім
ортасында және шеберлік аттестация кадрларында кеңінен тарала бастады. Олар
Ақш-та, Ұлыбритания, Голландия, Жапонияда және тағы басқа елдерде пайдалана
бастады. Олар қолданушыларды бағалы тест ақпаратпен, яғни критерийлі-
бағытталған тест жұмыстың нәтижесінде алынды.
Критерийлі-бағытталған тест немесе оларды domain-referenced
tests(тест, мазмұндық облысқа бағытталған) және mastery tests (мамандыққа
бағыттаған) деп атайды, оларды көптеген дамыған мемлекеттердегі білім
ордаларында және әртүрлі тапсырмаларды шешеді.
Критерийлі-бағытталған педагогикалық тест, қорытынды, кезеңдегі
негізі мемлекеттік білім стандарты. Критерийлі-бағытталған тест негізгі
бұл кәсiби қызметтiң саласындағы сертификация және лицензиялау болып
табылады. АҚШ-та, мысал, кеңінен таралаған, шеберлік ұжым аттестация
емтиханың критерийлі-бағытталған тест түрінде (немесе тест батареясы),
сыналып отырғаны кәсiби қызметтiң таңдаулы саласындағы тәжiрибенiң
мүмкiндiгiн алыну үшiн ойдағыдай өте алуы керек. Көптеген осы ұжымда
шеберлер критерийлі-бағытталған тестерді қолданды. Типтiк кәсiби емтихан,
критерийлі-баытталған тест, білім бағасын анықтайды, ал тестілеу нәтижесін
бағалауды ең төменгi қойылған стандарт қатынас бойынша түсiндiрiп бередi.
2-ТАРАУ. ИНФОРМАТИКА ПӘНІ БОЙЫНША КРИТЕРИЙЛІ-БАҒЫТТАЛҒАН ТЕСТ ТАПСЫРМАЛАРЫН
ЖАСАУ ӘДІСТЕРІ
2.1. Педагогикалық тестілеудегі критерийлі-бағытталған тесттер
Критерийлі-бағытталған жағдай - оқушының қаншалықты берілген
тапсырманы менгерген деңгейін және білуін, бағалауға мүмкіндік береді,
мысалы, білім стандарты. Нақты оқушының бағасы басқа оқушылардың қандай
нәтиже алғанына тәуелді емес. Стандартты талаптарға немесе басқа
критерийлерге оқушының әлеуметтік-мәдениетті нормаларға сәйкес келу
талаптарының деңгейінің нәтижесін көрсетеді. Нәтижелерді екі әдіспен
түсіндіруге болады: бірінші жағдайда тексерілетін материалдың
(стандартқа жетуін немесе жетпеуі) меңгерілгені немесе меңгерілмегені
туралы нәтиже шығарылады, екіншіде-тексерілетін материалдың (қандай
деңгейде стандарт немесе стандарттағы барлық талаптардың қанша пайыз
деңгейі меңгерілгені) канша пайыз меңгерілгені немесе берілген деңгейі.
Қазіргі кезде критерийлі-бағытталған түсінік мазмұнға бағытталған,
дайындау деңгейінің талаптарына бағытталған немесе мақсатқа бағытталған
түсініктермен ауыстырылады.[9]
Критерийлі-бағытталған тесттер соңғы кездері біздің елде танылып келеді.
Критерийлі-бағытталған тест (ағылшын тілінде criterion-referenced test) бір
пәндiк облыстағы сыналып отырған нақтылы бөлiмнiң меңгеруiнiң дәрежесi
айқындауға мүмкiндiк бередi. Бұл тесттер 60 жылдардың өткен ғасырында пайда
болды, яғни нормативті-бағытталған тесттен кейін пайда болды. Критерийлі-
бағытталған тесттер domain-referenced test (пәндік облысқа бағытталған
тест ) және mastery-tests (мамандыққа байланысты тесттер). Критерийлі-
бағытталған тестің мақсаты сыналып отырған сыналушының стандартты оқу
материалының қаншалықты білетінің анықтау (пән, бөлім, тақырып). Тестілеу
кезіңде барлық сыналушылардың нәтижесі жақсы болуы мүмкін. Яғни бұл
сыналушылардың материалды жақсы меңгергенің көрсетеді. Егер сыналушылар бұл
тапсырманы орындай алмаса, онда материалды меңгермеді деп есептеледі. Екі
жағдайдада тест өз шешімін тапты.
Критерийлі-бағытталған ол оқу жетістіктерінің деңгейiн өлшеуге мүмкіндік
беретін, тапсырмалар жүйесін ұсынады. Оның негізгі ерекшелігі оқушылардың
меңгеруімен білу және дағдыларын толық білім көлемімен оқу табыстарынның
деңгейін салыстыруға мүмкіндік береді [10]. Білім деңгейі бойынша сыналушы
топтар үшін критерийлі-бағытталған тестер қолданылады. Қарапайым жағдайда
екі топ болады – қажетті материалды меңгеретін және меңгермейтін. Тест
білім стандартында критерийлі балл түрінде ұсынылады- минималды тестін
баллы. Критерийлі баллды орнату үшін тапсырманың эспертті анализ әдісі
пайдаланады. Критерийлі-бағытталған тест дәстүрлі педагогикалық бағамен
тест балдарының мәселесін шешеді. Мынандай критериалды баллдар орнатылған,
олар сәйкес келетін бағаға байланысты жақсы, өте жақсы, жеткілікті,
жеткіліксіз сыналушы топтарға бөлінеді.
Критерийлі-бағытталған тесттер белгілі тапсырмалардың шешімдерін шешуге
көмектеседі:
Жеке сыналушы, оқушы топтар, сыныптар білім жетістіктерін тиісті
стандарттармен салыстыру;
Оқу топтары, сыныптармен, сыналушымен оқу материалының жарты бағасы;
Үйренудегі қиындықтардың диагностикасы;
үйренудiң нақты технологиясының таңдауы;
қажетті бiлiктiлiктер деңгейіне жеткен таңдауға сыналып отырғандар;
Критерийлі-бағытталған тестердің екі түрін бір-бірінен қатар
сипаттамаларымен де ерекшелеуге болады.
Бірінші түрінде сыналушы қамтыған толық көлемді оқу материалының жарты
бағасын ұсынады. Егер толық оқу материалының деңгейін шартты түрде жүз
пайыз деп қабылданса, онда толық мәтін мазмұны әрбір сыналушы үшін пайыз
түрінде ұсынылады.
Екінші түрінде критерийлі-бағытталған тестер алдын ала таңдалған
критерий топтарымен бөлінген, сыналушы класификациясы. Бұл жерде жүз
пайызға тең критери таңдау ұсынылмайды. Сыналушы берілген тапсырманың
шартына байланысты жауабын ауызша немесе жазбаша бере алады.
Тестерді өңдеу әдiстемесі бiрнеше зерттеушi кезеңдерге жiктеледi:
типтi ахуалдар таңдап алынады, олар шеберлік қызметте пайда болады;
педагогикалық тапсырмалардың тiлі ахуалдардың аудармасының әдiстерiнiң
өңдеуi;
педагогикалық тапсырмаларды шешудің бірнеше өңдеуі;
әрбiр нақты педагогикалық есеп бойынша әр түрлi шешiмдердiң (салмақ )
құндылығының анықтауы;
тестiлiк тапсырмасына педагогикалық есебiнiң аудармасы;
тапсырмалар жүйесінiң көрсетуiнiң дұрыс тiзбегiнiң анықтауы, тест
жетістіктерін құрайды;
эксперименталды тестерді тексеру, қызметтiң түрлерi бойынша тесттiң
тапсырмаларының үлестiрiлудiң технологиялық картасын толтыру;
Тест жетістіктерінің бастапқы нұсқаларында тапсырмалар мол саны болады,
оларды жартысы эксперименталды тексеруден кейін алынады. Әрбір тапсырма
үшін өзінің эталон жауабы болады.
Информатикадан критерийлі-бағытталған тест толық мәнінде жұмыс істей
алады және тізбекте орнатылған тапсырмалар жеткілікті. Әрекеттерді,
операцияларды, есептеу тізбектерін дұрыс орындау үшін осындай тапсырмалар
алгоритмдік білімді, дағдыны, білуді тексеруге мүмкіндік береді.
Алгоритмді оқыту барлық білім кезеңдерінде қажет, олар информатиканың
қорытынды кезеңінде қажетті, оқушылардың көбісі алгоритмдеуді зерттейді.
Информатикадан критерийлі-бағытталған педагогикалық тестілеу материалы
эксперттік бағаны тәжирбиелі педагогтардан өтуі қажет, олар оның
құрастыруына қатысы болмауы керек. Информатикадан эксперттер тест мазмұнын
тексереді, ал эксперт-мамандығы тестілеу облысында тест формасын
бағалайды. Экспертті бағалау сапалық және техникалық сипаттамасын бағалауға
рұқсат етеді.
Біріншіден тапсырманы тексеру, осы тапсырма арқылы оқу нәтижесін нақты
жетістіктер талабымен тексере алалатындығы. Екіншіден, тапсырмалардың қайта
көрсетуге болатындығы бағаланады, информатика бойынша қорытушы бiлiмдердi
мемлекеттiк стандарттың талаптарының қамтуын толықтырылады. Тапсырмалардың
техникалық мiнездемелерi туралы мәлiметтер форма анықтылығы, сурет сапасы,
сұлба, кесте, берілетін нұсқа жауаптарының сапасымен ұсынылатын формамен
сипатталады.
2.2.Информатиканың пәндік ерекшелігін ескере отырып тест мазмұнын іріктеу
принциптері
Информатика пәнi оқу тәртібінде ғылымдар комплексін және тәжiрибе
қызметін анықтайды. Информатиканың теориялық тапсырмаларына қоғамдағы
ақпараттық процестердің заңдылықтары туралы білім мазмұнынын синтезі,
болжамдар және ғылыми заңдардың құрастыруы, бұл ұғымдардың өңдеуiнің
тәртібін жасау және синтездеу. Компьютерлік технологияны қолдануының
кеңінен тарауынан ақырындап заманауи ақпараттық технологияның қолданбалы
ғылым пайда болды, информатиканың жаттығуға бағытталғандығы есептердiң әр
түрлi класстарын шешуін өсіредi. Информатика пәні екі бөлімді өзіне қосады-
ақпараттық мәдениет және ақпараттық технология. Ақпараттық технология
процесс, жинақтық әдісі және құралдар жиынтығы, өңдеу және мәліметтерді
жіберу (бірінші ақпарат) үшін нысананын күйі жайлы жаңа сапалы ақпарат,
процесс немесе құбылыс алу. Осыған қарап информатика пәнінің бірінші
ерекшелігін байқауға болады, мазмұн тәртібін таңдауға ықпал ететін -
информатиканың тұрақты білім негізін ерекшелеу (ядросы) және өзгермелі
динамикалық білім (нұсқалы бөлімі). Берілген ерекшелік пәннің басқарушы
функциясын немесе басқарушы компонентің анықтайды. Информатикадан екі
басқарушы функцияны ерекшелеуге болады - білім және қызметтің әдістерін.
Қызметтік мінездемені информатиканың екінші ерекшелігі деп есептеуге
болады. Компьютер шеберлік тапсырмаларды шешетін жұмыс құралы. Кез келген
маман өзінің мамандығы бойынша қандай тапсырмаларды компьютерде шешуге
болатының білу қажет. Осыған қарап информатиканың тек орта білімді пән ғана
емес, сонымен қатар пәнаралық байланысты жүйелі шеберлік болып табылады.
Бұл информатиканың үшінші ерекшелігі болып табылады.
Осы ерекшелік мектеп информатикасының мазмұнына және мiндеттi
түрде мазмұнының жобалауына ықпал етедi. Сонымен мектеп информатикасының
келесі ерекшеліктерін ерекшелеуге болады:
1. Информатика пәннің мазмұнын екі бөлікке бөлу: тұрақты білім және
динамикалық өзгермелі білім. Бірінші бөлікке ақпараттық мәдениет, ал
екіншісіне ақпараттық технология.
2. Информатика пәнінің қызметтік сипаттамасы. Информатика пәнінің
функциясын доминерлеу, тапсырмаларды компьютерлік технологияны пайдалана
отырып шешу.
Тесті құрастыру үшін құрастыру ережесін білу керек. Тест
материалдарының мазмұнын іріктеу принциптері:
Маңыздылығы
Ғылыми ақиқаттылық
Тест мазмұнының қазіргі ғылымға сәйкес келуі
Репрезивтілігі
Оқу материалының қиындығының өсуі
Мазмұнының нұсқалылығы
Мазмұнының жүйелілігі
Тест мазмұнының жинақтылығы және тепе-теңдiгі
Мазмнұнының және форманың байланысы
Тест тапсырманың әрбір мазмұнының принципі үшін не сипатты болып
табылады.
Маңыздылығы. Бұл принцип бойынша тест тапсырмалары өте маңызды
білім элементтерінен тұруы керек, яғни білімге қосылған маңызды білімнің
толық еместігі байқалмауы қажет. Бұндай элементтерді және білімнің
маңыздылығын құрылымдық деп атауға болады. Тестке тек материалдарды қосу
керек, олар жеке білім тапсырмаларында элемент құрылымын ойнайды.
Ғылыми ақиқаттылық. Тестке білім тәртібінің мазмұны қосылады, ол
нысан ақиқат және кейбір тиімді дәлелдемеге еріксіз көнеді. Сәйкесінше,
ғылымда барлық бәстес көз қарастар бойынша тестілік тапсырмаларды қоспау
жақсы көз қарас болып отыр. Тест тапсырмаларының мәнi олардың айқын талап
ететiндігі, тапсырмалардың өңдеуiндің процессте нысанды түрде шын
танылғаны, оқытушыға жауабы алдын ала белгiлi болатындығы.
Тест мазмұнының қазіргі ғылымға сәйкес келуі. Бұл принціп
мамандарды дайындау және қазіргі заман материалдарымен білімін тексеру
үшін қажетті. Бұл принциптің iске асыруындағы қиындық байланысы, яғни
ғылымның даму деңгейімен және оқу пәнiнiң мазмұнының тәртібі.
Репрезивтілігі. Тестке тек қана элементтердің мазмұнының мағынасы
ғана емес, сонымен қатар бақылау үшін оның толық болуына көңіл бөлінеді.
Сонымен қатар бес-алты элементтің алып оқушының білімін тексеруге
болады. Оқушының оқу тәртібіндегі маңызды элементтерінің мазмұның
білітіндігіне кім сенімділік бере алады? Бұндай сенімділіктің болуы үшін
тест тапсырмаларын толық күйде беруі керек. Репрезетивті деп мазмұнның
барлық элементтерiнiң тестке қосындысы деген мағынаны бiлдiрмейдi. Өйткені
олардың көбісі білім құрылымында бір-бірімен байланысты. Одан басқа
бiлiмдердiң құрылымындағы көп элементтер иерархиялық бағынады. Бұл
принціпке негізгі тапсырмалар сәйкес келеді, оларды құрылымды деп атау
керек.
Оқу материалының қиындығының өсуі. Бұл принціпте бақылау процесі
әрбір оқу элементінде оқушылар үшін талпынысты, белгілі бір мөлшер
қиындықпен тесті мұғалімдер дайындайды.Түгелдей дерлі оқулықтар және оқу
құралы өсу қиындықтары принціпі бойынша құрастырылған, автордың жинақы
принціпі деп аталатын принціппен құрастырылған. Бұндай оқу тәртібінде
информатикада, математикада және т.б, алдында өткен білім элементтерімен
тығыз байланысты. Сондықтан бұндай тәртіптер зерттеу үшін ең басынан оқу
қажет. Қиын мазұнға сәйкесінше қиын тапсырмалар сәйкес келеді. Қиын
тапсырмаларға үлкен ықтималдықпен сыналушы дұрыс жауап беріп отырса, онда
жеңіл сұраққа да дұрыс жауап беріп отырғаны.
Мазмұнының нұсқалылығы. Тест мазмұндылығы ғылымның дамуына
байланысты өзгеріссіз және тәуелсіз болуы мүмкін емес, техникалық-ғылымның
дамуы, жаңа мазмұн, оқу тәртібі және жаңа оқулықтар. Оқу тәртібінің
мазмұны өзгеруіне байланысты тест мазмұныда өзгеруі керек. Сонымен бiрге
сыналушы континентi қабылданады. Егер әлсіз дайындықпен оқушылар тобы тест
тапсырса, онда қиын тапсырмалар орындалмайды және бірде бір оқушы қиын
сұраққа жауап бере алмайды және бұл тест тапсырмалардың мәлiметтерi
интерпретацияланып алнып қояды.
Тест мазмұны мықты оқушыларға қарағанда әлсіз оқушылар тестінен
айырмашылығы болу қажет.
Мазмұнының жүйелілігі. Тест ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz