«әуезов атындағы орындар» бойынша туристік-экскурсиялық маршрутты өңдеу
Кіріспе 3
Экскурсиятанудың негізгі теориялық аспектілері 5
Экскурсия қызметінің тарихи 5
Экскурсия және оның мәні мен мазмұны 8
Қазақстан Республикасындағы экскурсия қызметі 13
«Әуезов атындағы орындар» бойынша экскурсияның технологиялық құжаттары 14
«Әуезов атындағы орындар» бойынша экскурсияның кіріспесі 15
«Әуезов атындағы орындар» бойынша экскурсия маршрутының технологиялық картасы мен схемасы 17
«Әуезов атындағы орындар» бойынша экскурсияның қорытындысы 20
«Әуезов атындағы орындар» бойынша экскурсияның бақылау мәтіні 21
Қорытынды 36
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі 38
Экскурсиятанудың негізгі теориялық аспектілері 5
Экскурсия қызметінің тарихи 5
Экскурсия және оның мәні мен мазмұны 8
Қазақстан Республикасындағы экскурсия қызметі 13
«Әуезов атындағы орындар» бойынша экскурсияның технологиялық құжаттары 14
«Әуезов атындағы орындар» бойынша экскурсияның кіріспесі 15
«Әуезов атындағы орындар» бойынша экскурсия маршрутының технологиялық картасы мен схемасы 17
«Әуезов атындағы орындар» бойынша экскурсияның қорытындысы 20
«Әуезов атындағы орындар» бойынша экскурсияның бақылау мәтіні 21
Қорытынды 36
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі 38
Курстық жұмыстың өзектілігі: туризм - бұл қазіргі адамдардың экскурсиялық - белсенді демалыстарының кең тараған түрлерінің бірі болып табылады. Әрбір жыл сайын миллиондаған туристер туған елдерінде саяхаттай отырып, оның табиғат байлықтарымен, архитектуралық, тарихи және мәдени ескерткіштерімен, ғимараттармен танысады.
Дұрыс ұйымдастырылған және мәнді өткізілген экскурсия адамның денсаулығын нығайтады, адамның мынадай мысалы: патриоттық, ынта-ықыластылық, батылдылық, қайсарлылық қасиеттерін тудырады, жұмысқа қабілеттілігін арттырады. Экскурсия кезінде адамның ұжыммен жұмыс істей білу сезімі нығаяды, экскурсанттың ой-өрісі кеңейеді, табиғатты қорғауға үйренеді.
Бұл экскурсияның мақсаты - жастардың отан сүю сезімін ояту, жергілікті жермен таныстыру. Уақытты қызықты және пайдалы өткізуге ықпал ету.
Қазіргі адамдарға демалысты қоғамдық пайдалы жұмыспен, қоршаған ортаны белсенді танып - білумен қиыстыру тән болып келеді. Сондықтан да туристер өздерінің бағыттарына пайдалы қазбаларды іздестіруді, өздері барған ауданның табиғи ресурстарын зерттеуді, географиялық бақылауды енгізеді. Олар халықтар арасында үгіттеу және насихаттау жұмыстарын жүргізеді, апатты жағдайлармен күреске қатысады [1].
«Қазақстан 2030» стратегиялық жоспарында ҚР Президенті Н.Ә.Назарбаев елдегі туризмді дамыту тақырыбын түртіп айтты. Бұл қызмет көрсету саласы жоғарыда айтылып кеткен жоспардың мақсаттарына жеткізетін басым бағыт болады. Сондықтанда, біз келешек туризм саласындағы маман болғандықтан, бұл құжатқа ерекше мән беруіміз керек.
Көптеген дүниежүзіндегі елдерде туризм жүйе ретінде дамып келеді, сол елдің және халқының тарихымен, мәдениетімен, салт-дәстүрлерімен, рухани және діни құндылықтарымен танысуға барлық мүмкіншіліктер бар және қазынаға пайда алып келеді. Бұл жүйе өте көп туристік қызмет көрсетулермен байланысқан жеке және заңды тұлғаларды «асырап» жатқанын айтып өтпеуге болмайды. Табыстың түбегейлі табысынан басқа, туризм елдiң мәртебесiнiң күшейтуiнiң қуатты факторларының бiрi болып табылады.
Дұрыс ұйымдастырылған және мәнді өткізілген экскурсия адамның денсаулығын нығайтады, адамның мынадай мысалы: патриоттық, ынта-ықыластылық, батылдылық, қайсарлылық қасиеттерін тудырады, жұмысқа қабілеттілігін арттырады. Экскурсия кезінде адамның ұжыммен жұмыс істей білу сезімі нығаяды, экскурсанттың ой-өрісі кеңейеді, табиғатты қорғауға үйренеді.
Бұл экскурсияның мақсаты - жастардың отан сүю сезімін ояту, жергілікті жермен таныстыру. Уақытты қызықты және пайдалы өткізуге ықпал ету.
Қазіргі адамдарға демалысты қоғамдық пайдалы жұмыспен, қоршаған ортаны белсенді танып - білумен қиыстыру тән болып келеді. Сондықтан да туристер өздерінің бағыттарына пайдалы қазбаларды іздестіруді, өздері барған ауданның табиғи ресурстарын зерттеуді, географиялық бақылауды енгізеді. Олар халықтар арасында үгіттеу және насихаттау жұмыстарын жүргізеді, апатты жағдайлармен күреске қатысады [1].
«Қазақстан 2030» стратегиялық жоспарында ҚР Президенті Н.Ә.Назарбаев елдегі туризмді дамыту тақырыбын түртіп айтты. Бұл қызмет көрсету саласы жоғарыда айтылып кеткен жоспардың мақсаттарына жеткізетін басым бағыт болады. Сондықтанда, біз келешек туризм саласындағы маман болғандықтан, бұл құжатқа ерекше мән беруіміз керек.
Көптеген дүниежүзіндегі елдерде туризм жүйе ретінде дамып келеді, сол елдің және халқының тарихымен, мәдениетімен, салт-дәстүрлерімен, рухани және діни құндылықтарымен танысуға барлық мүмкіншіліктер бар және қазынаға пайда алып келеді. Бұл жүйе өте көп туристік қызмет көрсетулермен байланысқан жеке және заңды тұлғаларды «асырап» жатқанын айтып өтпеуге болмайды. Табыстың түбегейлі табысынан басқа, туризм елдiң мәртебесiнiң күшейтуiнiң қуатты факторларының бiрi болып табылады.
1. Емельянов Б.В. Экскурсоведение. Учебное пособие. М., 2002.
2. «Экскурсиятану негіздері», Өскемен: С.Аманжолов атындағы Шығыс Қазасқтан Мемлекеттік Университеті, 2007ж;
3. Алматы бойынша жол сілтегіш, 2009 жыл
4. Internet – сайты. (http://tourlib.net)
5. Internet – сайты. (http://kk.wikipedia.org).
6. Нұрпеисов М.М., Малиновская Е.Г., Проскурин В.Н. «Ескерткіштердің тарихының байланысы және Алматы қаласының мәдениеті», Алматы, 2006ж,123-129 б.б;
7. Internet – сайты.( (http://massaget.kz/madeniet/teatr/140)
8. Емельянов Б.В. «Экскурсоведение», Москва, 2003ж, 5 бет;
9. «Ескерткіштер тарихы және Қазақстан мәдениеті», Алматы, 1988,45-49б.б.;
10. Алматы. Энциклопедия. Алматы, 1983ж.131-139 б.б;
11. Internet – сайты. (http://www.teatr-auezov.kz)
12. Internet сайты. (http://dostoprim.almaty.kz/)
13. Алматы. Энциклопедия. Алматы, 1996ж.167-168б.б;
14. Маляр И., Фельф М. «Алматы: 100 көшесі, 1000 шарттары», Алматы, 1966ж.;
15. Ердавлетов С.Р. «Қазақстанның көрікті орындары», Алматы, 1988ж.;
16. Маляр И. «Олардың атымен көшелерді атады», Алматы, 1983ж.;
17. Ердавлетов С.Р. Туризм тарихы. Дамуы және ғылыми зерттелуі. – Алматы, 2003ж.
18. Туристтің энциклопедиясы. –М., 1993.
19. Гуляев В.Г. Туристік қызметті ұйымдастыру. – М., 1996.
20. Internet – сайты http://www.almaty.freenet.kz;
2. «Экскурсиятану негіздері», Өскемен: С.Аманжолов атындағы Шығыс Қазасқтан Мемлекеттік Университеті, 2007ж;
3. Алматы бойынша жол сілтегіш, 2009 жыл
4. Internet – сайты. (http://tourlib.net)
5. Internet – сайты. (http://kk.wikipedia.org).
6. Нұрпеисов М.М., Малиновская Е.Г., Проскурин В.Н. «Ескерткіштердің тарихының байланысы және Алматы қаласының мәдениеті», Алматы, 2006ж,123-129 б.б;
7. Internet – сайты.( (http://massaget.kz/madeniet/teatr/140)
8. Емельянов Б.В. «Экскурсоведение», Москва, 2003ж, 5 бет;
9. «Ескерткіштер тарихы және Қазақстан мәдениеті», Алматы, 1988,45-49б.б.;
10. Алматы. Энциклопедия. Алматы, 1983ж.131-139 б.б;
11. Internet – сайты. (http://www.teatr-auezov.kz)
12. Internet сайты. (http://dostoprim.almaty.kz/)
13. Алматы. Энциклопедия. Алматы, 1996ж.167-168б.б;
14. Маляр И., Фельф М. «Алматы: 100 көшесі, 1000 шарттары», Алматы, 1966ж.;
15. Ердавлетов С.Р. «Қазақстанның көрікті орындары», Алматы, 1988ж.;
16. Маляр И. «Олардың атымен көшелерді атады», Алматы, 1983ж.;
17. Ердавлетов С.Р. Туризм тарихы. Дамуы және ғылыми зерттелуі. – Алматы, 2003ж.
18. Туристтің энциклопедиясы. –М., 1993.
19. Гуляев В.Г. Туристік қызметті ұйымдастыру. – М., 1996.
20. Internet – сайты http://www.almaty.freenet.kz;
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
Т. РЫСҚҰЛОВ ат. ҚАЗАҚ ЭКОНОМИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ АҚ
Әлеуметтік қызмет және бизнес факультеті
Туризм кафедрасы
Экскурсиятану пәні бойынша
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: Әуезов атындағы орындар бойынша туристік-экскурсиялық маршрутты
өңдеу
Орындаған:
3 курс студенті, 341 топ __________________ Батырхан Г.Б.
Студенттің қолы
Тексерген:
_______________________ Сайдуллаев С. З.
Ғылыми жетекшінің қолы
Алматы, 2013
Мазмұны
Бет.
Кіріспе 3
1 Экскурсиятанудың негізгі теориялық аспектілері 5
1.1Экскурсия қызметінің тарихи 5
1.2Экскурсия және оның мәні мен мазмұны 8
1.3Қазақстан Республикасындағы экскурсия қызметі 13
2 Әуезов атындағы орындар бойынша экскурсияның технологиялық 14
құжаттары
2.1Әуезов атындағы орындар бойынша экскурсияның кіріспесі 15
2.2Әуезов атындағы орындар бойынша экскурсия маршрутының 17
технологиялық картасы мен схемасы
2.3Әуезов атындағы орындар бойынша экскурсияның қорытындысы 20
2.4Әуезов атындағы орындар бойынша экскурсияның бақылау мәтіні 21
Қорытынды 36
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі 38
Кіріспе
Курстық жұмыстың өзектілігі: туризм - бұл қазіргі адамдардың
экскурсиялық - белсенді демалыстарының кең тараған түрлерінің бірі болып
табылады. Әрбір жыл сайын миллиондаған туристер туған елдерінде саяхаттай
отырып, оның табиғат байлықтарымен, архитектуралық, тарихи және мәдени
ескерткіштерімен, ғимараттармен танысады.
Дұрыс ұйымдастырылған және мәнді өткізілген экскурсия адамның
денсаулығын нығайтады, адамның мынадай мысалы: патриоттық, ынта-
ықыластылық, батылдылық, қайсарлылық қасиеттерін тудырады, жұмысқа
қабілеттілігін арттырады. Экскурсия кезінде адамның ұжыммен жұмыс істей
білу сезімі нығаяды, экскурсанттың ой-өрісі кеңейеді, табиғатты қорғауға
үйренеді.
Бұл экскурсияның мақсаты - жастардың отан сүю сезімін ояту, жергілікті
жермен таныстыру. Уақытты қызықты және пайдалы өткізуге ықпал ету.
Қазіргі адамдарға демалысты қоғамдық пайдалы жұмыспен, қоршаған ортаны
белсенді танып - білумен қиыстыру тән болып келеді. Сондықтан да туристер
өздерінің бағыттарына пайдалы қазбаларды іздестіруді, өздері барған
ауданның табиғи ресурстарын зерттеуді, географиялық бақылауды енгізеді.
Олар халықтар арасында үгіттеу және насихаттау жұмыстарын жүргізеді, апатты
жағдайлармен күреске қатысады [1].
Қазақстан 2030 стратегиялық жоспарында ҚР Президенті Н.Ә.Назарбаев
елдегі туризмді дамыту тақырыбын түртіп айтты. Бұл қызмет көрсету саласы
жоғарыда айтылып кеткен жоспардың мақсаттарына жеткізетін басым бағыт
болады. Сондықтанда, біз келешек туризм саласындағы маман болғандықтан,
бұл құжатқа ерекше мән беруіміз керек.
Көптеген дүниежүзіндегі елдерде туризм жүйе ретінде дамып келеді, сол
елдің және халқының тарихымен, мәдениетімен, салт-дәстүрлерімен, рухани
және діни құндылықтарымен танысуға барлық мүмкіншіліктер бар және қазынаға
пайда алып келеді. Бұл жүйе өте көп туристік қызмет көрсетулермен
байланысқан жеке және заңды тұлғаларды асырап жатқанын айтып өтпеуге
болмайды. Табыстың түбегейлі табысынан басқа, туризм елдiң мәртебесiнiң
күшейтуiнiң қуатты факторларының бiрi болып табылады.
Әр туристік кәсіпорын өзінің қару - жарақ қоймасында бірнеше экскурсия
түрлері болуы қажет: тақырыптық немесе шолулық, экскурсанттарды жергілікті
көрікті орындармен, салт - дәстүрлерімен таныстыру керек.
Туризм индустриясы қазіргі таңдағы қарқынды дамып келе жатқан саланың
бірі. Бұл индустрияның үлесіне әлемдік тауарлар мен қызметтер экспортының
8%-ы сәйкес келеді. Қазіргі туризм бұл әлемдік экономиканың құлдырауды
білмейтін саласы. Туризмді дамыту экономикадағы жалпы басқа салалардың да
дамуына алып келеді. Соған орай елімізде шағын кәсіпкерлік пен жеке
туристік фирмаларды ашуға мүмкіндіктер берілген.
Әрбір туристік фирманың қызмет арсеналында жергілікті жерді жақсы
таныстыру үшін тематикалық немесе жай көрнекі экскурсиялар түрі болуы
қажет. Турфирманың негізгі міндеттеріне жергілікті жердің әсем, көрнекі
жерлерімен таныстыру кіреді. Кез келген туристің келген жерден алатын
әсері туристік фирманың сол жерге экскурсияны ұйымастыру деңгейіне
байланысты болады.
Біздің Экскурсиятану пәнінен жазған курстық жұмысымыз Әуезов атындағы
орындарды таныстыруға арналады. Экскурсия ұлы жазушы Мұхтардың шығармашылық
өмір жолымен байланысты. Экскурсия барысында экскурсанттар жазушының
есімімен байланысты барлық жерлермен танысады. Бұл экскурсияны құру үшін
мен ғаламтор желісіндегі түрлі сайттар, жаңа басылымдар, газет - журналдар
мен ұлттық кітапханалардағы мәліметтер көзін қолдандым.
Курстық жұмыстың мақсаты: Экскурсиялық саяхаттарды және туризмнің
барлық экскурсиялық түрлерін дұрыс ұйымдастыра білу, туризмнің экскурсиялық
түрлерінің әдіс - тәсілдерімен толық таныстыру, туризмдегі экскурсия және
оның әдіс - тәсілдері ұғымдарын кең түрде қарастыру болып табылады.
Курстық жұмыстың міндеті:
- Туризмдегі экскурсия түрлерін қарастыру;
- Транспорт және жаяу экскурсиялары бойынша бағыттарды жүріп өту
әдістерін қарастыру және оларды ұйымдастыру;
- Экскурсия түрлерін өткізуге болатын Әуезов көшесінің негізгі
архитектуралық объектілерін бөліп қарастыру;
- Әуезов көшесінің пайда болу тарихын экскурсанттарға таныстыру;
1 Экскурсиятанудың негізгі теориялық аспектілері
1. Экскурсия қызметінің тарихи
Экскурсия (excursio) - латын тілінен аударғанда серуендеу деген
мағынаны білдіреді. Экскурсия - жеке тұлғаның уақытша болатын елдегі
(жердегі) туристік ресурстарды танымдық мақсатта жиырма төрт сағаттан
аспайтын уақытқа барып көруі.
Негізінен бұл пән оқу үрдісіне Батыс Европа және Ресей оқытушылары
арқылы ХVIII-ХІХ ғ.ғ. енгізілді. 1910 жылы Мәскеуде Орталық экскурсиялық
комиссия құрылды оқушылар мен оқытушыларға қызмет көрсету үшін. Совет
үкіметі экскурсияны оқу үрдісінде ең қажет элементі деп қарастырды. 1918
жылы Мәскеуде Орталық оқушылар экскурсиялық бюро құрылды. Экскурсиялар
туризмде мәдени - танымдық түрі ретінде, құрама бөлігі ретінде 20 -
жылдардың сонымен 30 - жылдардың басында өрлей бастады. 1928 жылы
Советский турист АҚ құрылды, 1930 жылы Бүкілсоветтік пролетарлық туризм
және экскурсия еркін қоғамы (ОПТЭ) болып өзгертілді. Көптеген қалаларда
Норкампросаның эксурсиялық - туристік орталықтары ашылды. 1936 жылдан
бастап туризм және экскурсияны дамыту төрағалығын ВЦСПС және оның
өкілдігіне иық артылды [2].
Экскурсиялық іс - халық арасында мәдени - ағарту жұмысының маңызды
белгісі. Оның тарихы жалпы 100 жылдан асқанымен ең дамыған кезі өткен
ғасырдың 70 - 80 жылдары. Экскурсия білім алудың негізгі формасы. Сондықтан
экскурсия өткізген уақыты бойынша емес, тақырыбы бойынша жүйеленген.
Экскурсияның бірнеше түрлері бар. Олар: тарихи, кәсіптік, табиғи,
архитектуралық, әдеби және т.б..
Алғашқы экскурсияға себепші болған өткен ғасырлардың қоғамдық өмірі.
Сол кезде жиі діни, әулие жерлерге қажылық жасаумен байланысты болды. Жалпы
айтқанда, экскурсиялар мемлекеттің түрлі кезеңдерінде әр түрлі функцияларды
атқарған. Ол ғасырдың қызығушылығына байланысты болған.
Экскурсиятанудың пән ретінде дамуы Совет Одағында педагогика,
өлкетану, мұражайтану, туризмнің дамуымен тығыз байланысты болды. Өткен
ғасырлардың белгілі мұғалімдері экскурсияны оқу процесінің белсенді түрі
деп санаған. Сондықтан экскурсия алғашында мектептерге енгізілген.
Табиғатқа шығу, айналамен тануда, экскурсияның маңызы зор. Кейіннен оқу
экскурсияларымен қатар оқудан тыс экскурсиялар пайда бола бастады. Бірақ
олар алғашында өте аз, тек қана бай адамдардың қолына жеткен. Олар сол
кезде Крымға, Кавказға, шет ел курорттарына саяхат жасаған.
Экскурсия кезінде білім алу мақсаты XVIIIғ. алдыңғы қатардағы
прогрессивті адамдар қойған. Ол үшін түрлі қоғамдық бірлестіктер құрып,
қаржы мәселелерін ірі демеуші арқылы шешкен.
Экскурсия сөзі латын тілінен пайда болған. Орыс тіліне XIXғ.
енгізген. Басында бұл сөз әскери шапшаңдық, кейіннен серуенге шығу,
жорық деп белгіленген [3].
Экскурсияларды топқа бөлу жаңа экскурсия дайындаған процесінде үлкен
мағынасы бар. Экскурсияларды жүйелеу көптеген экскурсия саласының
жұмысшыларының, зерттеушілерінің көп уақыт ішінде зерттеген. Бірінші бұл
мәселе туралы өткен ғасырдың 20-жылдары көрсетілген. Экскурсия ісі дамыған
сайын әр түрлі жүйелер ұсынылған. Бірақ 1970 жылдары ғана келесі жүйеге
тоқталды:
1. Мазмұны бойынша;
2. Қатысушылардың құрамына, санына қарай;
3. Өткізген орнына қарай;
4. Жылжу тәсіліне қарай;
5. Экскурсияның ұзақтылығына қарай;
6. Өткізу түріне қарай.
1) Мазмұны бойынша экскурсиялар 2 шағын топқа бөлінеді:
1. Шолу экскурсиялар. Шолу экскурсиялар көп тақырыпты қамтиды. Бұндай
экскурсиялар көпжоспарлы деп аталады. Оларда тарихи және қазіргі мәліметтер
қолданылады. Бұндай экскурсия көптеген түрлі объектілерді – тарихи-мәдени
ескерткіштер, ғимараттар ме нқұрылыстарды, табиғи объектілерді, кәсіп және
ауыл шаруашылық орындарын көрсету арқылы құрастырылады. Шолу экскурсияларда
оқиғалар ірі жоспармен баяндалады. Ол қала, мемлекет, аудан туралы жалпы
түсінік береді. Шолу экскурсияның ерекшеліктері бар: кез келген қалада олар
бір-бірімен құрылымы жағынан ұқсас болады, қаланың тарихы, кәсіпорынның
тарихы, сипаттамасы, ғылымы, мәдениеті сияқты тақырыпшалардан тұрады.
2.Тақырыптық экскурсия. Тақырыптық экскурсия бір тақырыпқа ғана
арналады. Тақырыптық экскурсия бірнеше топтарға бөлінеді:
1) Тарихи экскурсия – мазмұны бойынша бірнеше кіші топқа бөлінеді:
а) тарихи-өлкетану;
ә) археологиялық;
б) этнографиялық;
в) тарихи-өмірбаяндық;
г) тарихи мұражайларға бару;
ғ) тарихи шайқастар болған жерге бару.
2)Өндірістік экскурсиялар бірнеше топқа бөлінеді:
а) тарихи өндірістік;
ә) экoномикалық өндірістік;
б) техникалық кәсіптік.
3) Өнерге байланысты экскурсиялар бірнеше топқа бөлінеді:
а) тарихи-театралдық;
ә) тарихи-музыкалық;
б) халықтың қол өнері;
в) көрме залдарына экскурсия ұйымдастыру.
4) Әдебиет экскурсиялары келесі топтарға бөлінеді:
а) әдеби-өмірбаяндық;
ә) тарихи-әдебиеттік;
б) көркем-әдебиеттік.
2) Қатысушылар құрамына, санына қарай. Қатысушылардың құрамына
байланысты келесі бөлімдерге бөлінеді:
1. Жеке;
2. Жергілікті халық үшін;
3. Шетелдік туристер үшін;
4. Ересек адамдар үшін;
5. Мектеп оқушыларына.
Әр топтың өз ерекшеліктерін ескере отырып, экскурсия мазмұнына
жүргізілу техникасы мен тәсілінің ұзақтылығына өзгерістер енгізіледі.
3) Өткізген орнына қарай экскурсияларкелесі түрлерге бөлінеді: 1. Қалалық;
2. Қала маңы;
3. Өндірістік;
4. Мұражайлық;
5. Комплексті.
4) Жылжу тәсіліне қарай келесі түрлерге бөлінеді:
1. Жаяу;
2. Әр түрлі транспортты қолдану арқылы жүргізу.
5) Экскурсияның ұзақтылығына қарай 1 академиялық сағаттан 1 тәулікке
дейін болады. Қысқа мерзімді турлар (3-4 тәулікке дейін) демалыс күнгі
маршруттар деп аталады және солардың барысында бірнеше экскурсиялар
жүргізілуі мүмкін.
6) Өткізу түріне қарай келесі түрлерге бөлінеді:
1. Экскурсия-серуендеу;
2. Экскурсия-лекция;
3. Экскурсия-музыкалдық;
4. Жарнама экскурсиясы.
Сонымен, дұрыс жүйеленген экскурсия экскурсоводтың клиенттермен жұмысын
жақсы ұйымдастыруға мүмкіндік береді. Заңдылықты пайдалана отырып
дайындалған экскурсия нақты топтың сұраныстарын іске асыруға мүмкіндік
береді[4].
2. Экскурсия және оның мәні мен мазмұны
Экскурсия дегеніміз латын тілінен аударғанда серуендеу деген мағынаны
білдіреді. Экскурсияның белгілері:
Экскурсияның уақыт бойынша ұзақтығы. Экскурсия 1 сағаттан 24 сағатқа
дейін созылады. 1 сағат = 45 минуттан есептелінеді;
Экскурсанттардың болуы. Экскурсанттардың саны 1-ден 70-ке дейін
болады. Экскурсовод - уақытша болатын елдегі ресурстармен таныстыру
жөніндегі туристерге экскурсиялық ақпараттық, ұйымдық қызмет көрсетуге
лайықты біліктілігі бар кәсіби даярланған жеке тұлға.
Экскурсант - бір жерге, елді мекенге немесе аймаққа, сол жердегі басқа
елге туризм мақсатында жиырма төрт сағаттан аспайтын уақытқа
уақытша келген жеке тұлға.
Экскурсия маршруты тақырыпты толығымен ашатын және экскурсиондық топты
алып журуге көмектесетін ең оңай жол. Маршрут берілген экскурсияда
көрсетілуі керек объектілердің реттілігіне, аялдамалар санына,
экскурсанттардың қауіпсіздігін қамтамасыз етуге байланысты ыңғайластырып
жасалады. Маршруттың басты міндеттерінің бірі - тақырыптың барынша толық
ашылуына әсер ету.
Маршрут құрастырушы маршрутты құрастыру барысында ескеру керек
негізгі талаптар - объектілерді көрсетуді логикалық реттілікпен ұйымдастыру
және тақырыпты ашу үшін экскурсанттарға ыңғайлы көрініс негізін қамтамасыз
ету. Экскурсиондық мекемелер тәжірибесінде маршрут құрудың үш тәсілі бар:
хронологиялық, тақырыптық, тақырыптық - хронологиялық. Хронологиялық
маршрутты құрастырудың мысалы ретінде ұлы тұлғалардың өміріне арналған
экскурсияларды айтуға болады. Ал тақырыптық тәсілде экскурсия құрастыру
қала өміріндегі белгілі бір тақырыпты ашуға бағытталады [5].
Экскурсияда көрсету тәсілдері объекті бақылауды жеңілдетеді.
Экскурсияның объектінің ерекшелігін көрсетеді және объектіні бірнеше
бөліктерге бөлініп көрсете алады.
Көрсету тәсілдері 7 түрге бөлінеді:
- Экскурсиондық объектті алдын ала көрсету. Бұл тәсіл
экскурсанттар оъектінің қасында тұрғанда қолданылады. Алдын ала
тәсілі қарастырып жатқан объектің тарихын сонымен байланысты тарихи
оқиғаларды қарастырады. Алдын ала көсету тәсілі экскурсиондық объектке
баға береді. Егер де экскурсиондық объект табиғи ескерткіш болса, қоршаған
ортаға баға беріледі. Экскурсанттар бұл тәсілде өздері экскурсоводтың
көмегінсіз объектіні қарастыра алады. Алдын ала көрсету тәсілінде
объектіні көрсету, ақпарат берілумен бірге жүргізіледі.
- Панарама тәсілі. Бұл тәсілде экскурсанттар объекттерді биіктіктен
көруге мүмкіндігі бар. Панарама тәсілін қолданған кезде экскурсанттар бір
ғана объектті емес, бірнеше объектілерді қарастырады. Экскурсовод панарама
тәсілінің көмегімен көптеген объектің ішінде жүргізіп жатқан экскурсияға
байланысты объекті таңдап алып, экскурсанттарға көрсетеді.
- Реконстукция тәсілі. Экскурсиялық объектілер экскурсовод алғашқы
түрін сөзбен айтып жеткізеді.
Бұл тәсіл ескерткіштерді, ғимараттарды және мекемелерді көрсетке кезде
қолданылады. Экскусовод объектіні көрсету алдында өзі сол объект туралы
толық мәліметтерді жинап алу керек. Ғимараттарды көрсеткен кезде
объектілердің сақталған бөліктерін көрсетіп, жетіспеген бөлігін сөзбен
айтып жеткізеді. Егерде ескерткіштер, ғимараттар және туристік объектілер
толығымен жойылса экскурсовод объектілердің ежелгі көрінісін
экскурсантарға айтып жеткізеді.
- Монтаж тәсілі. Бұл тәсіл реконструкция тәсіліне ұқсап келеді. Монтаж
тәсілінің көмегімен экскурсовод бір объектіні көрсеткенде сол объект туралы
толық мәліметтерді береді.
- Локализация тәсілі. Бұл тәсілдің көмегімен туристердің назарын бір
объектіге немесе сол объектінің бір бөлігіне көңіл аударады.
- Обстрагирование тәсілі. Обстрагирование тәсілдерін қолданып
экскурсовод объектінің бөліктерін экскурсанттардың ойында мысалы ретінде
келтіреді. Бұл тәсілдің көмегімен экскурсовод объектінің керек емес
бөліктерін көрсетпей тек қана экскурсияның тақырыбын ашуға көмектесетін
бөліктерін көрсетеді.
- Салыстыру тәсілі. Салыстыру тәсілінде экскурсовод бір объектіні
басқа бір объектімен салыстырып, экскурсанттарға ерекшелігін айтып
береді [6].
Бизнес жоспар - экскурсиялық жұмыстың негізгі құжаты. Бизнес
жоспарды экскурсияның жаңа тақырыптары экскурсияға берілген
уақыты және әртүрлі нұсқаулар қарастырылады. Бизнес жоспарды жазу
үшін туристік нарықты зерттеу керек. Туристік нарық зерттелген соң фирманың
меңгерушісі бұйрық шығарады. Бұл бұйрықта туристік фирманың
қызметшілеріне жаңа экскурсияның дайындалу уақыты, мақсаты және
экскурсияға жауапты адамдар тағайындайды.
Жаңа экскурсияның мақсаты мен міндеттері анықталады. Экскурсияның
негізгі мақсаты туристерді археологиялық, архитектуралық, тарихи,
мәдени және әдеби ақпараттармен таныстыру. Әрбір экскурсиондық
ұйымның негізгі мақсаты табыс. Сондықтан әрбір экскурсия танымды
ақпаратты және табысты болуы керек. Осы мақсаттарға жету үшін келесі
міндеттерді атқару керек:
- экскурсанттарды туған аумақтың табиғатымен, тарихымен және
архитектурасымен таныстыру керек;
- экскурсияның мақсатына жету және экскурсияның тақырыбын ашып
жеткізу;
Экскурсияның тақырыбы мен атын таңдап алу. Қазіргі
кезде экскурсияның тақырыбын таңдап алу келесі
талаптарлдан тұрады:
- потенциялдық сұраныс;
- нақты экскурсия;
Тақырып бірнеше тақырыпшаларға бөлінеді. Экскурсияның аты
экскурсияның тақырыбына байланысты болу керек.
Экскурсиондық объектілерді таңдау. Экскурсияның объектілер
келесі түрлерге бөлінеді:
- тарихи;
- табиғи;
- археологиялық;
- архитектуралық;
- мәдени;
- құжаттық;
Экскурсиялық объектілердің классификациясы:
Мазмұны бойынша - экскусиондық объектілер бір жоспарлы және көп
жоспарлы болып екі түрге бөлінеді.
Функциондық қызметі бойынша - экскурсиондық объектілер негізгі,
қосымша болып екіге бөлінеді.
Сақталу дәрежесі бойынша - экскурсияның объектілері келесі түрлерге
бөлінеді:
- толық сақталған;
- өзгерістерге ұшыраған;
- жоғалтылған объектілер.
Экскурсиялық объектілерді таңдап алу принциптері . Объект атақты,
данқты, көрнекті болуы керек. Сонымен бірге танымды мәнерлі,
орналасу орны бойынша, уақыты бойынша ыңғайлы болу керек.
Жол ақпарат дайындаудағы негізгі пунктер:
- жол ақпараттың мақсаты мен міндеттерін таңдалуы;
- тақырыпты анықтау;
- экскурсияға қажетті әдебиеттерді зерттеу;
- экскурсия барысында көрсетілетін объектілерді таңдау;
- экскурсовод портфелін толықтыру;
- экскурсияны жүргізу техникасы;
- көрсету және айтып беру әдістемелерін таңдау;
- экскурсоводтың индивидуалды текстін дайындау;
- экскурсиондық ақпаратты қорғау;
- жол ақпаратты бекіту.
Жол ақпаратты дайындауға қажетті құжаттар:
Тақырып бойынша әдебиеттер тізімі экскурсия бойынша қолданылатын
барлық кітаптардың, газет - журналдардың тізімі болуы керек.
Объектінің құжаты қарастырылып жатқан зерттеу объектіге толық сипаттама
беретін мәліметтер объектің құжатын жазған кезде келесідей мәселелер
қарастырады:
- объектінің түрі;
- атауы;
- объектіге байланысты оқиғалар;
- қысқаша сипаттамалар;
- авторы;
- орналасу уақыты;
- экскурсияның бақылау тексті экскурсияның тақырыбы, сұрақтары
толығымен ашылып жазылады.
- индивидуалды текст - бақылау текстінен алынады, яғни мұнда
экскурсовод өзі үшін қысқаша мәліметтерді түртіп алады.
- маршруттың схемасы - онда экскурсияның басталуы және
аяқталу орны туралы, объекттің орналасуы, аялдамалар
көрсетіледі.
- экскурсияның портфелі ішінде: экскурсия тақырыбына
байланысты суреттер, құжаттар, кестелер, схемалар,
карталар, т.б.
- әдістемелік қабылдаулар көрсету және айтып беру
әдістері;
- жол ақпаратқа қажетті мәліметтер (газет - журналдар, кестелер,
мақалалар).
- экскурсоводтың тізімі - қарастырып жатқан экскурсияны
жүргізе алатын экскурсияның тізімі [7].
Жаңа экскурсияны дайындау.
1. Бизнес - жоспар. Бизнес - жоспар - экскурсиялық жұмыстың
негізгі құжаты. Бизнес - жоспарда экскурсияның жаңа тақырыбы,
экскурсияға берілген уақыт және әртүрлі нұсқаулар
қарастырылады. Бизнес - жоспарды жазу үшін туристік нарықты
зерттеу керек. Туристік нарық зерттелгеннен соң фирманың
меңгерушісі бұйрық шығарады. Бұл бұйрықта туристік фирманың
қызметкерлеріне жаңа экскурсияның орындалу уақыты, мақсаты және
экскурсияға жауапты адамды тағайындайды. Жаңа экскурсияны
жасайтын адам анықталған соң экскурсоводтар тақырыбы бойынша
мәліметтер жинайды.Экскурсияда көрсетілетін объектілерді
таңдайды және экскурсиның маршрутын қарастырады.
2. Жаңа экскурсияның мақсаты және міндеттері анықталады.
Экскурсияның негізгі мақсаты - туристерді археологиялық,
архитектуралық, тарихи, мәдени, әдеби ақпараттармен таныстыру.
Әрбір экскурсиондық ұйымның негізгі мақсаты - табыс. Сондықтан
әрбір экскурсия ақпараттық, танымдық және табысты болу керек.
3. Экскурсияның тақырыбы мен атын таңдап алу. Қазіргі кезде
экскурсиның тақырыбын таңдап алуға бірнеше талап қойылады:
- потенциалдық сұраныс;
- нақты экскурсия.
Тақырып бірнеше тақырыпшаларға бөлінеді. Экскурсияның аты экскурсияның
тақырыбына байланысты болуы керек.
4. Экскурсияға қажетті ақпаратты таңдап алу. Экскурсияға қажетті
ақпаратар екі түрге бөлінеді:
- негізгі;
- қосымша.
Экскурсияға қажетті ақпараттарды кітапханалардан, музейлерден, газет-
журналдардан, архивтен, интернеттен ашуға болады.
5. Экскурсиондық объектілерлі таңдау. Экскурсиондық объектілер келесі
түрлерге бөлінеді:
- тарихи;
- табиғи;
- археологиялық;
- архитектуралық;
- мәдени және т.б [8].
Экскурсиондық объектілер классификациясы:
1) мазмұны бойынша экскурсиондық объектілер бір жоспарлы және
көпжоспарлы болып бөлінеді
2) функциялық қызметі бойынша экскурсиондық объектілер негізгі және
қосымша болып 2 түрге бөлінеді.
3) сақталу дәрежесі бойынша экскурсиондық объектілер: 1)толық
сақталған; 2)өзгерістерге ұшыраған; 3)жоғалтылған объектілер.
4) экскурсиондық объектілерді таңдап алу принциптері. Объект атақты,
даңқты болу керек. Сонымен бірге танымды, мәнерлі орналасу орны бойынша,
уақыты бойынша ыңғайлы болу керек.
5) маршрутты құрастыру. Экскурсиондық маршрутты құрастырудың үш түрі
бар:
- хронологиялық;
- тақырыптық;
- хронологиялық-тақырыптық.
6) Маршрутты айналып өту. Экскурсияны құрастырған кезде хронометраж
анықталады. Хронометраж дегеніміз - экскурсиондық объектіге бөлінген
уақытты есептейді. Хронометраж бір объектіден екінші объектіге дейінгі
болған уақытты есептеп шығарады. Маршрут объектілерінің орналасу
принциптері: маршрут қайталанбауы керек; туристік объектінің қасында
туристерге арналған орын болу керек; бір объектіден екінші объектіге
дейінгі уақыт 10 минуттан аспауы керек; қалалық экскурсияның маршруты
шеңберлі болу керек; маршруттың қосымша нұсқасы болады; қала шетіндегі
экскурсияларда санитарлық аялдамалар болукерек; маршрут жол полициясымен
келісілген болу керек.
7) Контрольді текстте экскурсия бойынша жиналған мәліметтер зерттеледі
және әдеби тілмен жазылуы керек.
8) Экскурсоводтың портфелі. Портфель ішінде суреттер, көшелердің
схемеалары, жануарлардың суреттеріғимараттардың сызбалары және маңызды
құжаттарлың көшірмелері болады.
9) Технологиялық карта. Оның бірінші парағында экскурсияны дайындаған
адамның аты-жөні, экскурсияның аты және түрі, экскурсиның ұзақтығы,
экскурсанттардың құрамы және жүргізуші туралы толық мәліметтер беріледі.
Екінші парағында, экскурсияның міндеттері қарастырылады. Үшінші парағында,
ұйымдастыру жолдары қарастырылады. Экскурсовод экскурсиның алдында 15 минут
бұрын келу керек [9].
1.3 Қазақстан Республикасындағы экскурсия қызметі
Қазіргі кезеңде экскурсиялық қызметтер саудасының қарқынды дамыған
халықаралық формасына айналуда.Соңғы 20 жылда әлемде туристік қызметтің
жылдық өсімі 5,1%, ал одан түсетін валюталық түсім көлемі 14% құраған. БҰҰ
анықтамасына сай 2010-2025 ж.ж әлемдік туристік нарықтың маңызды
сегменттеріне круиздер, тақырыптық парктер, мәдени туризм, спорт, саяжай
демалыстары жатады.Осы кезде туристер саны 1561,1млн болуы қажет. Бұл
мәселелер Қазақстан үшін өте маңызды болып саналады. Себебі Қазақстанда
және оның аймақтарында туристік-экскурсиялық дамытуға табиғаттың тартымды
жерлері жеткілікті. Ұлы Жібек жолы бойында орналасқандықтан Қазақстан
аумағындағы қалалар мен табиғаты ғажайып қорықты жерлер ежелден саяхат және
туризм нысандары болып табылған.
Қазақстандағы алғашқы туристік-экскурсиялық ұйымдар 20-ғасырдың 20-30
жылдары пайда болды. 1929 ж. Алматы қаласында тұңғыш туристік-экскурсиялық
жорық ұйымдастырылды. Оған Г.И. Белоглазов пен Ф.Л. Савин басқарған 17
мектеп мұғалімдері қатысты. 1930 ж. Алматы өлкетану мұражайы жанында
Пролетарлық туризм жэне экскурсия Қоғамының өлкелік бөлімшесі жұмыс істей
бастады. Оның алғаш төрағасы В.Г. Горбунов сайланды. Күйгенсай шатқалында
туристер үшін 1936 ж. республикадағы ең алғашқы 50 кісілік Горельник
турбазасының шаңырағы көтерілді. 1938 ж. Көкжайлау шатқалында алғаш
қазақстандық туристер слеті өтті. Тәуелсіздік алған Қазақстанда 1991 жылдан
туризм саласы дамудың жаңа сатысына көшті. 1993 ж. Қазақстан Дүниежүзілік
туризм ұйымына мүше болды және осы жылы туризм индустриясын дамытуға
арналған ұлттық бағдарлама қабылданды. 1997 ж. Қазақстан Республикасының
Ұлы Жібек жолының тарихи орталығына қайта өрлеу, түрік тілдес
мемлекеттерінің мәдени мұралар сабақтастығын дамыту тұжырымдамасы, жалпы
туризм дамуының стратегиясы жасалды.
Қазақстанда экскурсияның барлық түрлері этно, экология,
денсаулық,сауықтыру балалар,спорттық,аң аулау,балық аулау,атпен серуендеу
бойынша жүргізіледі.Бұл үшін Қазақстан аумағында 900-ден астам саяхаттық
маршруттар белгіленген. Олар Қазақстанда жиынтық сыймдылығы 33 мың орынды
372 әр түрлі категориялы қонақ үйлер қызмет көрсетеді. Қазақстандағы
туристік ресурстарға-туристік қызмет көрсету нысандарын қамтитын табиғи
климаттық, тарихи, әлеуметтік-мәдени, сауықтыру нысандары, туристердің
рухани қажеттерін қанағаттандыра алатын, олардың күш-жігерін күшейтуге,
сергітуге жәрдемдесетін нысандар жатады.
2. Әуезов атындағы орындар бойынша экскурсияның технологиялық құжаттары
Қазақстан Республикасының Алматы театрлары бойынша экскурсияның
технологиялық құжаттары
Бекітемін
АҚ Саяхат компаниясының
директоры Сайдуллаев С.З.
27.11.2013 ж
Экскурсия: Алматы театрлары бойынша
Түрі: автобуспен
Ұзақтығы: 2 сағат 20 минут
Маршрут ұзындығы 7.2 км
Экскурсанттар құрамы: Туристер
Экскурсия мақсаты: Алматы театрлары кешенімен толықтай таныстыру, кешен
туралы қызықты ақпараттар беру, жетістіктерін атап өту.
Экскурсия тапсырмасы: Алматы театрлар кешенімен таныстыра отырып осы
жердің бар байлығымен туристтерді тамсандыру, және қызықтыру.
Экскурсия маршруты: Абылай хан - Абая, Абылай хан - Абая, Байзакова -
Сатпаева, Розыбакиева - Шаляпина Алтынсарин.
Құрастырушы:
Саяхат компаниясының
менеджері Батырхан Г.Б.
Құрастырылған күні
27.11.2013 ж
1. Әуезов атындағы орындар бойынша экскурсияға кіріспе
Сәлеметсіздер ме,құрметті Студенттер! Сіздерге Турист туристік
фирмасы және оның қызметкері мен сіздердің экскурсоводыңыз қызмет
көрсетеді.
Сіздер Алматының тек Қазақстандағы емес сонымен қатар бүкіл әлемдегі
әсем қала екеніне келісетін боларсыздар. Алматы - Қазақстанның Оңтүстік
астанасы. Бұл қала Қазақстанның білім, мәдениет, демалыс орталығы. Қаржылық
және ғылым салалары дамыған аймағы.
Тянь - Шань жоталарының етегінде орналасқан әсем қаланы бақша-қала
деп бекер атамаған. Көктем маусымында, оңтүстік алқаптардағы бау-бақшаларда
алма, өрік, шие гүлдеген кезде, қала ертегіге айналады. Алматы қаласының
атауы - алма сөзінен шыққан. Дәл осы жерде аты әлемге танымал апорт алмасы
өседі.
Кейбір деректерге сүйенсек, ескі замандарда осы жерде, яғни керуен
жолы Жібек жолында Алматы сауда мекені орналасқан. ХІІІ ғасырда оны
Шыңғысхан ордасы тас талқан етті. 1854 жылы ескі қала қалдықтарынан Верный
қаласы пайда болды. Кеңес Одағы жылдары қала атауы Алма-Ата болып
өзгертілді, 1929 жылдан 1997 жылға дейін Алма - Ата Қазақстан астанасы
болды. 1993 жылы тәуелсіздік туралы Атазаң қабылданған сәттен бастап,
бұрынғы Верный, одан кейінгі Алма - Aта Алматы деп өзгертілді.
Алматы теңіз деңгейінен 650-1200 метр биіктіктегі Іле Алатауының
солтүстік бөктерінде орын алған. Қала жазықтықта орналасқан, үш жағын биік
таулар мен жасыл массив қоршаған. Алматы - Еуразия континентінің орталығы.
Қазақстан Республикасының оңтүстік-шығысында.
Алматының баурайларын Іле Алатауының ұлттық паркі алып жатыр. Онда
көптеген табиғи қорықтар орналасқан. Мұнда өмір сүретін сирек құстар мен
аңдар Қазақстанның Қызыл кітабына енгізілген. Олардың қатарына Алматының
мемлекеттік елтаңбада әшекейлеген барыс жатады. Тау баурайында дәнді,
бақша, темекі плантациялары мен жүзімдіктер жидектер мен жеміс бақшаларына
ұласады. Қала территориясының 8 мың га астамын бақшалар, парктер, саябақтар
мен бульварлар алады.
Қала 170 шаршы км. астам алаңды құрайды. Ол кіші және үлкен Алматы
өзендерінің торабында орналасқан. Тау өзендері қаланы сумен
қамсыздандырудың басты көзі болып саналады. Алматы бүгінде, 1997 жылғы
Қазақстан Республикасы Президентінің жарлығына сәйкес, Астана қаласына
көшірілді.
Алматы - елдің ғылыми, мәдени, тарихи, өндірістік және қаржы орталығы.
1997 жылы қаланы одан әрі іскерлік әрі қаржы орталығы ретінде дамыту туралы
шешім қабылданды. 2006 жылы АӨҚО дамыту жөніндегі заңға қол қойылды.
Басты қала құндылықтарының бірі - Көктебе. Оңтүстігі қаламен
шектесетін жоталы мекен. Ол 1070 метр биіктікте орналасқан. Көктебенің
басына шығу арқылы қаланың алақандай көрінісін тамашалауға болады. Дәл осы
жерде қаланың керемет түнгі көрінісінің куәсі бола аласыздар.
Ал, сіздер Алматыда қазіргі таңда 1500-ден аса көше бар екеніне
сенезіздер ме? Қазіргі Алматы бұрынғы Алматыдан әлдеқайда өзгеше. Қазіргі
Алматы жаңа сәулет ғимараттары мен мәдениет орындары, Театрлар мен
кинотеатрлар, сауықтыру кешендері мен демалыс орындары, мейрамханалар мен
асханалар, т.с.с. мәдениет шоғырланған жерге толы. Ал менің сіздерге
таныстырғым келетін Алматы бөлігі ұлы жазушы Мұхтар Әуезов есімімен
байланысты. Біздің маршрутымыз осы жазушы есімі берілген барлық аумақты
қамтиды. Экскурсия Әуезов көшесі бастау алатын сонау Атакент көрме
орталығынан басталып ары қарай жазушы есімі берілген театр мен басқа да
көрнекті орындар мен жалғасады.
Біздің маршрутымыз астрономиялық екі сағат мөлшерінде жүргізіледі.
Экскурсия барысында біз театр мен Мұхтар аға құрметіне құйылған
ескерткіштерді, Мұхтар ағаның үй-музейі, жазушы есімі берілген институт
сияқты орындарды аралап өтеміз.
Берілген маршрут кезіндегі қауіпсіздік шаралары мен тәртәп ережелерін
ескертіп өткім келеді. Құрметті экскурсанттар экскурсия кезінде топтан
қалып қоймауға немесе алға қарай озып кетпеуге тырысыңыздар. Өйткені сіздер
осы қала немесе экскурсия объектілері туралы қызықты мәліметтер мен
қажетті фактілерді естімей қалуларыңыз мүмкін. Экскурсия барысында сіздерді
толғандырған сұрақтар мен мәселелер болса, маған келіңіздер. Мен сіздерді
қызықтырған барлық сұрақтарға жауап беруге тырысамын.
Сонымен, Біз экскурсиямызды бастаймыз!
2. Әуезов атындағы орындар бойынша экскурсия маршрутының технологиялық
картасы мен схемасы
5
4
Абай к-сі
2 3
Сатпаева к-сі
Сейфулина к-сі Фурманова к-сі
Аль-Фараби к-сі
Темирязев к-сі
1
- негізгі көшелер
- маршрут жолы
- маршрут бағыты
- аялдама
1. - Атакент көрме орталығы
2. - М.Әуезов ат. академиялық драма театры
3. - М. Әуезовке арналған ескерткіші (драма театр алдындағы)
4. - М. О. Әуезовтың әдеби-мемориалдық музей-үйі
5. - М.Әуезов ат. әдебиет және өнер институтында
Сурет - Экскурсия маршруты
1 - кесте - Әуезов атындағы орындар бойынша экскурсиясының технологиялық
картасы
Маршрут
М. Әуезовке арналған ескерткіші
2.3 Әуезов атындағы орындар бойынша экскурсияның қорытындысы
Осымен біздің экскурсиямыз аяқталады. Сіздер эккурсия барысында әсем
қала Алматының көшелерін аралап, ұлы тұлғалардың есімдерімен таныс
болдыңыздар. Олардың еңбектері мен ел үшін жасаған елеулі ерліктерін
білдіңіздер.Көркем асқақ тау Алатау баурайында орналасқан арман қала
Алматының көшелеріндегі ерекше салынған ғимараттар мен сәулет туындыларын
көрдіңіздер.
Ұлы жазушы қалдырған мұраларды көріп білдіңіздер. Менің мақсатым
сіздерді Мұхтар Әуезовтың есімімен байланысты Алматы орындарын таныстыру
және жазушы жөніндегі білетін білімдеріңізді жетілдіру болды.
Сіздер Әуезовтың ерен еңбектері туралы мағлұмат алдыңыздар. Мен өз
мақсатыма жеттім деп ойлаймын.
Атакент Акционерлік қоғамының аумағында Қарқара сауда үйі (қажетті
де арзан заттар сатып алуға қолайлы) мен Евролюкс (өз дизайныңыз бойынша
жиһаз сатып алатын және тапсырыс беретін), Интерьер-Маркет (үй мен
кеңселерге арналған құрылыс материалдары) орналасқан. Соңғы кезде түрлі
көпшілік-бұқаралық көңіл көтеру, шоу-бағдарламалардың дамуына байланысты
көңіл көтеру орталықтары, Дельфин спорттық-сауықтыру орталығы,
мейрамхана, кафе мен барлар жүйесі дүниеге келді. Пайн-Хилл кешені жоғары
тұста көркем иректелген сарқырамасы бар өзен жағасы мен төмен тұсында су
бұрқақтары орналасқан әсем жерде орналасқан.
Атакент үшін ең бастысы – көрме бизнесі. Итеса, Атакент-Экспо
компаниялары халықаралық, ұлттық, арнайы көрмелердің, жәрмеңкелердің,
бизнес байланыстар мен конференциялардың басты ұйымдастырушылары болып
табылады.
Өткізілген конференция мен көрмелердің нәтижесінде сауда, экономикалық
және саяси қатынастар жетіле түседі. Мәдени және жалпы адамзатқа қажетті
байланыстар дамып, жетіле түседі.
Көрмелер өткізудің ең жағымды тұсы жаңа фирмалар, техника мен
технологиялар, тауарлар әкелу. Көрмелерде неғұрлым көптеген тауарлар
көрсетілген сайын және елге әкелген сайын, нарықтағы тауарлардың сапасы
артып, шынайы бәсеке пайда болады.
Атакент көрмесіне қатысқан шетелдік компаниялар уақыт өткен сайын өз
өкілдіктері мен филиалдарын еліміздің түрлі қалаларында ашады. Мұның өзі
көрмелердің өзара тиімді тікелей байланыс орнатуда, маркетинг зерттеулерін
өткізудегі пайдалы тұсын атап көрсетеді. Соңғы он шақты жыл аясында 500-дей
халықаралық көрмелер мен жәрмеңкелер өткізу арқылы 1000-нан астам бірлескен
компаниялардың құрылуына тиімді ықпал етті.
Атакент көрме орталығы өз иелігінде 650 мың шакырым жер және 15мың
шақырым жер алатын құрылысқа ие. Ол экологиялық таза жасыл желекті жерде,
қаланың үлкен магистральды жол торабында орналасқан. Территорияда
инженерлік инфраструктура құрылымы, электр және жылумен
қамтамасыздандырылған [10].
Көрме орталығынан кейінгі экскурсиялық объектіміз - М. Әуезов атындағы
академиялық драма театры.
Қазақ өнерінің қара шаңырағы М.Әуезов атындағы академиялық драма театры
- ұлттық мәдениетіміздің мақтанышы.
Бүгінгі таңда республикамыздағы іргелі өнер ордалары болып отырған
опера және балет театры, филармония, Қазақконцерт кезінде М.Әуезов театры
құрамынан бөлініп шыққан музыкалық театр негізінде құрылған өнер ұжымдары.
Алғашқы шымылдығы 1926 жылы еліміздің сол кездегі астанасы Қызылорда
қаласында ашылған театрдың жалпы қазақ өнерінің, оның ішінде сахна өнерінің
кәсіби тұрғыда қалыптасуы, дамуы, мәдениетіміздің өркендеу жолындағы ролі
зор. Негізін халық арасынан шыққан самородок сары алтын актерлер салған,
өз дамуында бірнеше кезеңнен өткен театр бүгінгі таңда да ұлттық сахна
өнеріндегі көшбастаушылық, Орталық Азия аймағындағы драма театрлардың
алдыңғы легінде лайықты орын алып отыр.
Сіздер біз өткен жерлерді аралап, қайта әсер алуларыңызға болады.
Экскурсия Атакент көрме орталығынан аяқталатын болғандықтан сіздер осы
акционерлік қоғам аумағындағы Қарқара сауда үйінен арзан және қажетті
заттар сатып алуыңызға болады. Бұл орталықтағы мейрамханалар мен тамақтану
орындарын немесе көңіл көтеру орындарында уақыт өткізсеңіздер болады.
Бізді таңғалдырудан талмайтын әсем қаламыздың күннен күнге көркейіп
жатқанына, жаңарып, жаңа индустриялы қала болып келе жатқанына ешкімнің де
күмәні болмас.
Біздің бүгінгі қозғаған тақырып бойынша сұрақтарыңыз бен ұсыныстарыңыз
болса, мен тыңдауға әзірмін. Алдағы уақытта Алматының бүгінгісі мен ертеңін
салыстыруға әлі де жолығамыз деген үміттемін.
Жарқын күндерде, осындай әсем қаланы тамашалауға шыққанша, достар!
2.4 Әуезов атындағы орындар бойынша бақылау мәтіні
Экскурсияны бастамас бұрын бүгінгі саяхатымыздың басты тақырыбы болатын
Мұхтар Омарханұлы Әуезовтың өмір жолына тоқталып өтейік.
Мұхтар Әуезов 1897 жылы қазіргі Семей облысы Абай ауданында дүниеге
келді. Алғашында атасы Әуезден мұсылманша сауат ашып, хат таниды. Кейін
мұғалімдер семинариясында оқиды. Төңкеріс қарсаңында Алаш қозғалысының
Семейдегі жұмысына қатысады. 20 жылдары Ленинград университетінде,
Ташкенттегі Орта Азия университетінің аспирантурасында оқиды. Бұл жылдары
Мұхтар Әуезов әлем әдебиеті үлгісімен терең танысып, жан-жақты, кемел білім
алып шығады.
Мұхтар Әуезовтің алғашқы шығармашыларының көлемдісі де, көркемі де
прозалық әңгіме, повесть түрлерінде жасалды.
Мұхтар ... жалғасы
Т. РЫСҚҰЛОВ ат. ҚАЗАҚ ЭКОНОМИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ АҚ
Әлеуметтік қызмет және бизнес факультеті
Туризм кафедрасы
Экскурсиятану пәні бойынша
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: Әуезов атындағы орындар бойынша туристік-экскурсиялық маршрутты
өңдеу
Орындаған:
3 курс студенті, 341 топ __________________ Батырхан Г.Б.
Студенттің қолы
Тексерген:
_______________________ Сайдуллаев С. З.
Ғылыми жетекшінің қолы
Алматы, 2013
Мазмұны
Бет.
Кіріспе 3
1 Экскурсиятанудың негізгі теориялық аспектілері 5
1.1Экскурсия қызметінің тарихи 5
1.2Экскурсия және оның мәні мен мазмұны 8
1.3Қазақстан Республикасындағы экскурсия қызметі 13
2 Әуезов атындағы орындар бойынша экскурсияның технологиялық 14
құжаттары
2.1Әуезов атындағы орындар бойынша экскурсияның кіріспесі 15
2.2Әуезов атындағы орындар бойынша экскурсия маршрутының 17
технологиялық картасы мен схемасы
2.3Әуезов атындағы орындар бойынша экскурсияның қорытындысы 20
2.4Әуезов атындағы орындар бойынша экскурсияның бақылау мәтіні 21
Қорытынды 36
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі 38
Кіріспе
Курстық жұмыстың өзектілігі: туризм - бұл қазіргі адамдардың
экскурсиялық - белсенді демалыстарының кең тараған түрлерінің бірі болып
табылады. Әрбір жыл сайын миллиондаған туристер туған елдерінде саяхаттай
отырып, оның табиғат байлықтарымен, архитектуралық, тарихи және мәдени
ескерткіштерімен, ғимараттармен танысады.
Дұрыс ұйымдастырылған және мәнді өткізілген экскурсия адамның
денсаулығын нығайтады, адамның мынадай мысалы: патриоттық, ынта-
ықыластылық, батылдылық, қайсарлылық қасиеттерін тудырады, жұмысқа
қабілеттілігін арттырады. Экскурсия кезінде адамның ұжыммен жұмыс істей
білу сезімі нығаяды, экскурсанттың ой-өрісі кеңейеді, табиғатты қорғауға
үйренеді.
Бұл экскурсияның мақсаты - жастардың отан сүю сезімін ояту, жергілікті
жермен таныстыру. Уақытты қызықты және пайдалы өткізуге ықпал ету.
Қазіргі адамдарға демалысты қоғамдық пайдалы жұмыспен, қоршаған ортаны
белсенді танып - білумен қиыстыру тән болып келеді. Сондықтан да туристер
өздерінің бағыттарына пайдалы қазбаларды іздестіруді, өздері барған
ауданның табиғи ресурстарын зерттеуді, географиялық бақылауды енгізеді.
Олар халықтар арасында үгіттеу және насихаттау жұмыстарын жүргізеді, апатты
жағдайлармен күреске қатысады [1].
Қазақстан 2030 стратегиялық жоспарында ҚР Президенті Н.Ә.Назарбаев
елдегі туризмді дамыту тақырыбын түртіп айтты. Бұл қызмет көрсету саласы
жоғарыда айтылып кеткен жоспардың мақсаттарына жеткізетін басым бағыт
болады. Сондықтанда, біз келешек туризм саласындағы маман болғандықтан,
бұл құжатқа ерекше мән беруіміз керек.
Көптеген дүниежүзіндегі елдерде туризм жүйе ретінде дамып келеді, сол
елдің және халқының тарихымен, мәдениетімен, салт-дәстүрлерімен, рухани
және діни құндылықтарымен танысуға барлық мүмкіншіліктер бар және қазынаға
пайда алып келеді. Бұл жүйе өте көп туристік қызмет көрсетулермен
байланысқан жеке және заңды тұлғаларды асырап жатқанын айтып өтпеуге
болмайды. Табыстың түбегейлі табысынан басқа, туризм елдiң мәртебесiнiң
күшейтуiнiң қуатты факторларының бiрi болып табылады.
Әр туристік кәсіпорын өзінің қару - жарақ қоймасында бірнеше экскурсия
түрлері болуы қажет: тақырыптық немесе шолулық, экскурсанттарды жергілікті
көрікті орындармен, салт - дәстүрлерімен таныстыру керек.
Туризм индустриясы қазіргі таңдағы қарқынды дамып келе жатқан саланың
бірі. Бұл индустрияның үлесіне әлемдік тауарлар мен қызметтер экспортының
8%-ы сәйкес келеді. Қазіргі туризм бұл әлемдік экономиканың құлдырауды
білмейтін саласы. Туризмді дамыту экономикадағы жалпы басқа салалардың да
дамуына алып келеді. Соған орай елімізде шағын кәсіпкерлік пен жеке
туристік фирмаларды ашуға мүмкіндіктер берілген.
Әрбір туристік фирманың қызмет арсеналында жергілікті жерді жақсы
таныстыру үшін тематикалық немесе жай көрнекі экскурсиялар түрі болуы
қажет. Турфирманың негізгі міндеттеріне жергілікті жердің әсем, көрнекі
жерлерімен таныстыру кіреді. Кез келген туристің келген жерден алатын
әсері туристік фирманың сол жерге экскурсияны ұйымастыру деңгейіне
байланысты болады.
Біздің Экскурсиятану пәнінен жазған курстық жұмысымыз Әуезов атындағы
орындарды таныстыруға арналады. Экскурсия ұлы жазушы Мұхтардың шығармашылық
өмір жолымен байланысты. Экскурсия барысында экскурсанттар жазушының
есімімен байланысты барлық жерлермен танысады. Бұл экскурсияны құру үшін
мен ғаламтор желісіндегі түрлі сайттар, жаңа басылымдар, газет - журналдар
мен ұлттық кітапханалардағы мәліметтер көзін қолдандым.
Курстық жұмыстың мақсаты: Экскурсиялық саяхаттарды және туризмнің
барлық экскурсиялық түрлерін дұрыс ұйымдастыра білу, туризмнің экскурсиялық
түрлерінің әдіс - тәсілдерімен толық таныстыру, туризмдегі экскурсия және
оның әдіс - тәсілдері ұғымдарын кең түрде қарастыру болып табылады.
Курстық жұмыстың міндеті:
- Туризмдегі экскурсия түрлерін қарастыру;
- Транспорт және жаяу экскурсиялары бойынша бағыттарды жүріп өту
әдістерін қарастыру және оларды ұйымдастыру;
- Экскурсия түрлерін өткізуге болатын Әуезов көшесінің негізгі
архитектуралық объектілерін бөліп қарастыру;
- Әуезов көшесінің пайда болу тарихын экскурсанттарға таныстыру;
1 Экскурсиятанудың негізгі теориялық аспектілері
1. Экскурсия қызметінің тарихи
Экскурсия (excursio) - латын тілінен аударғанда серуендеу деген
мағынаны білдіреді. Экскурсия - жеке тұлғаның уақытша болатын елдегі
(жердегі) туристік ресурстарды танымдық мақсатта жиырма төрт сағаттан
аспайтын уақытқа барып көруі.
Негізінен бұл пән оқу үрдісіне Батыс Европа және Ресей оқытушылары
арқылы ХVIII-ХІХ ғ.ғ. енгізілді. 1910 жылы Мәскеуде Орталық экскурсиялық
комиссия құрылды оқушылар мен оқытушыларға қызмет көрсету үшін. Совет
үкіметі экскурсияны оқу үрдісінде ең қажет элементі деп қарастырды. 1918
жылы Мәскеуде Орталық оқушылар экскурсиялық бюро құрылды. Экскурсиялар
туризмде мәдени - танымдық түрі ретінде, құрама бөлігі ретінде 20 -
жылдардың сонымен 30 - жылдардың басында өрлей бастады. 1928 жылы
Советский турист АҚ құрылды, 1930 жылы Бүкілсоветтік пролетарлық туризм
және экскурсия еркін қоғамы (ОПТЭ) болып өзгертілді. Көптеген қалаларда
Норкампросаның эксурсиялық - туристік орталықтары ашылды. 1936 жылдан
бастап туризм және экскурсияны дамыту төрағалығын ВЦСПС және оның
өкілдігіне иық артылды [2].
Экскурсиялық іс - халық арасында мәдени - ағарту жұмысының маңызды
белгісі. Оның тарихы жалпы 100 жылдан асқанымен ең дамыған кезі өткен
ғасырдың 70 - 80 жылдары. Экскурсия білім алудың негізгі формасы. Сондықтан
экскурсия өткізген уақыты бойынша емес, тақырыбы бойынша жүйеленген.
Экскурсияның бірнеше түрлері бар. Олар: тарихи, кәсіптік, табиғи,
архитектуралық, әдеби және т.б..
Алғашқы экскурсияға себепші болған өткен ғасырлардың қоғамдық өмірі.
Сол кезде жиі діни, әулие жерлерге қажылық жасаумен байланысты болды. Жалпы
айтқанда, экскурсиялар мемлекеттің түрлі кезеңдерінде әр түрлі функцияларды
атқарған. Ол ғасырдың қызығушылығына байланысты болған.
Экскурсиятанудың пән ретінде дамуы Совет Одағында педагогика,
өлкетану, мұражайтану, туризмнің дамуымен тығыз байланысты болды. Өткен
ғасырлардың белгілі мұғалімдері экскурсияны оқу процесінің белсенді түрі
деп санаған. Сондықтан экскурсия алғашында мектептерге енгізілген.
Табиғатқа шығу, айналамен тануда, экскурсияның маңызы зор. Кейіннен оқу
экскурсияларымен қатар оқудан тыс экскурсиялар пайда бола бастады. Бірақ
олар алғашында өте аз, тек қана бай адамдардың қолына жеткен. Олар сол
кезде Крымға, Кавказға, шет ел курорттарына саяхат жасаған.
Экскурсия кезінде білім алу мақсаты XVIIIғ. алдыңғы қатардағы
прогрессивті адамдар қойған. Ол үшін түрлі қоғамдық бірлестіктер құрып,
қаржы мәселелерін ірі демеуші арқылы шешкен.
Экскурсия сөзі латын тілінен пайда болған. Орыс тіліне XIXғ.
енгізген. Басында бұл сөз әскери шапшаңдық, кейіннен серуенге шығу,
жорық деп белгіленген [3].
Экскурсияларды топқа бөлу жаңа экскурсия дайындаған процесінде үлкен
мағынасы бар. Экскурсияларды жүйелеу көптеген экскурсия саласының
жұмысшыларының, зерттеушілерінің көп уақыт ішінде зерттеген. Бірінші бұл
мәселе туралы өткен ғасырдың 20-жылдары көрсетілген. Экскурсия ісі дамыған
сайын әр түрлі жүйелер ұсынылған. Бірақ 1970 жылдары ғана келесі жүйеге
тоқталды:
1. Мазмұны бойынша;
2. Қатысушылардың құрамына, санына қарай;
3. Өткізген орнына қарай;
4. Жылжу тәсіліне қарай;
5. Экскурсияның ұзақтылығына қарай;
6. Өткізу түріне қарай.
1) Мазмұны бойынша экскурсиялар 2 шағын топқа бөлінеді:
1. Шолу экскурсиялар. Шолу экскурсиялар көп тақырыпты қамтиды. Бұндай
экскурсиялар көпжоспарлы деп аталады. Оларда тарихи және қазіргі мәліметтер
қолданылады. Бұндай экскурсия көптеген түрлі объектілерді – тарихи-мәдени
ескерткіштер, ғимараттар ме нқұрылыстарды, табиғи объектілерді, кәсіп және
ауыл шаруашылық орындарын көрсету арқылы құрастырылады. Шолу экскурсияларда
оқиғалар ірі жоспармен баяндалады. Ол қала, мемлекет, аудан туралы жалпы
түсінік береді. Шолу экскурсияның ерекшеліктері бар: кез келген қалада олар
бір-бірімен құрылымы жағынан ұқсас болады, қаланың тарихы, кәсіпорынның
тарихы, сипаттамасы, ғылымы, мәдениеті сияқты тақырыпшалардан тұрады.
2.Тақырыптық экскурсия. Тақырыптық экскурсия бір тақырыпқа ғана
арналады. Тақырыптық экскурсия бірнеше топтарға бөлінеді:
1) Тарихи экскурсия – мазмұны бойынша бірнеше кіші топқа бөлінеді:
а) тарихи-өлкетану;
ә) археологиялық;
б) этнографиялық;
в) тарихи-өмірбаяндық;
г) тарихи мұражайларға бару;
ғ) тарихи шайқастар болған жерге бару.
2)Өндірістік экскурсиялар бірнеше топқа бөлінеді:
а) тарихи өндірістік;
ә) экoномикалық өндірістік;
б) техникалық кәсіптік.
3) Өнерге байланысты экскурсиялар бірнеше топқа бөлінеді:
а) тарихи-театралдық;
ә) тарихи-музыкалық;
б) халықтың қол өнері;
в) көрме залдарына экскурсия ұйымдастыру.
4) Әдебиет экскурсиялары келесі топтарға бөлінеді:
а) әдеби-өмірбаяндық;
ә) тарихи-әдебиеттік;
б) көркем-әдебиеттік.
2) Қатысушылар құрамына, санына қарай. Қатысушылардың құрамына
байланысты келесі бөлімдерге бөлінеді:
1. Жеке;
2. Жергілікті халық үшін;
3. Шетелдік туристер үшін;
4. Ересек адамдар үшін;
5. Мектеп оқушыларына.
Әр топтың өз ерекшеліктерін ескере отырып, экскурсия мазмұнына
жүргізілу техникасы мен тәсілінің ұзақтылығына өзгерістер енгізіледі.
3) Өткізген орнына қарай экскурсияларкелесі түрлерге бөлінеді: 1. Қалалық;
2. Қала маңы;
3. Өндірістік;
4. Мұражайлық;
5. Комплексті.
4) Жылжу тәсіліне қарай келесі түрлерге бөлінеді:
1. Жаяу;
2. Әр түрлі транспортты қолдану арқылы жүргізу.
5) Экскурсияның ұзақтылығына қарай 1 академиялық сағаттан 1 тәулікке
дейін болады. Қысқа мерзімді турлар (3-4 тәулікке дейін) демалыс күнгі
маршруттар деп аталады және солардың барысында бірнеше экскурсиялар
жүргізілуі мүмкін.
6) Өткізу түріне қарай келесі түрлерге бөлінеді:
1. Экскурсия-серуендеу;
2. Экскурсия-лекция;
3. Экскурсия-музыкалдық;
4. Жарнама экскурсиясы.
Сонымен, дұрыс жүйеленген экскурсия экскурсоводтың клиенттермен жұмысын
жақсы ұйымдастыруға мүмкіндік береді. Заңдылықты пайдалана отырып
дайындалған экскурсия нақты топтың сұраныстарын іске асыруға мүмкіндік
береді[4].
2. Экскурсия және оның мәні мен мазмұны
Экскурсия дегеніміз латын тілінен аударғанда серуендеу деген мағынаны
білдіреді. Экскурсияның белгілері:
Экскурсияның уақыт бойынша ұзақтығы. Экскурсия 1 сағаттан 24 сағатқа
дейін созылады. 1 сағат = 45 минуттан есептелінеді;
Экскурсанттардың болуы. Экскурсанттардың саны 1-ден 70-ке дейін
болады. Экскурсовод - уақытша болатын елдегі ресурстармен таныстыру
жөніндегі туристерге экскурсиялық ақпараттық, ұйымдық қызмет көрсетуге
лайықты біліктілігі бар кәсіби даярланған жеке тұлға.
Экскурсант - бір жерге, елді мекенге немесе аймаққа, сол жердегі басқа
елге туризм мақсатында жиырма төрт сағаттан аспайтын уақытқа
уақытша келген жеке тұлға.
Экскурсия маршруты тақырыпты толығымен ашатын және экскурсиондық топты
алып журуге көмектесетін ең оңай жол. Маршрут берілген экскурсияда
көрсетілуі керек объектілердің реттілігіне, аялдамалар санына,
экскурсанттардың қауіпсіздігін қамтамасыз етуге байланысты ыңғайластырып
жасалады. Маршруттың басты міндеттерінің бірі - тақырыптың барынша толық
ашылуына әсер ету.
Маршрут құрастырушы маршрутты құрастыру барысында ескеру керек
негізгі талаптар - объектілерді көрсетуді логикалық реттілікпен ұйымдастыру
және тақырыпты ашу үшін экскурсанттарға ыңғайлы көрініс негізін қамтамасыз
ету. Экскурсиондық мекемелер тәжірибесінде маршрут құрудың үш тәсілі бар:
хронологиялық, тақырыптық, тақырыптық - хронологиялық. Хронологиялық
маршрутты құрастырудың мысалы ретінде ұлы тұлғалардың өміріне арналған
экскурсияларды айтуға болады. Ал тақырыптық тәсілде экскурсия құрастыру
қала өміріндегі белгілі бір тақырыпты ашуға бағытталады [5].
Экскурсияда көрсету тәсілдері объекті бақылауды жеңілдетеді.
Экскурсияның объектінің ерекшелігін көрсетеді және объектіні бірнеше
бөліктерге бөлініп көрсете алады.
Көрсету тәсілдері 7 түрге бөлінеді:
- Экскурсиондық объектті алдын ала көрсету. Бұл тәсіл
экскурсанттар оъектінің қасында тұрғанда қолданылады. Алдын ала
тәсілі қарастырып жатқан объектің тарихын сонымен байланысты тарихи
оқиғаларды қарастырады. Алдын ала көсету тәсілі экскурсиондық объектке
баға береді. Егер де экскурсиондық объект табиғи ескерткіш болса, қоршаған
ортаға баға беріледі. Экскурсанттар бұл тәсілде өздері экскурсоводтың
көмегінсіз объектіні қарастыра алады. Алдын ала көрсету тәсілінде
объектіні көрсету, ақпарат берілумен бірге жүргізіледі.
- Панарама тәсілі. Бұл тәсілде экскурсанттар объекттерді биіктіктен
көруге мүмкіндігі бар. Панарама тәсілін қолданған кезде экскурсанттар бір
ғана объектті емес, бірнеше объектілерді қарастырады. Экскурсовод панарама
тәсілінің көмегімен көптеген объектің ішінде жүргізіп жатқан экскурсияға
байланысты объекті таңдап алып, экскурсанттарға көрсетеді.
- Реконстукция тәсілі. Экскурсиялық объектілер экскурсовод алғашқы
түрін сөзбен айтып жеткізеді.
Бұл тәсіл ескерткіштерді, ғимараттарды және мекемелерді көрсетке кезде
қолданылады. Экскусовод объектіні көрсету алдында өзі сол объект туралы
толық мәліметтерді жинап алу керек. Ғимараттарды көрсеткен кезде
объектілердің сақталған бөліктерін көрсетіп, жетіспеген бөлігін сөзбен
айтып жеткізеді. Егерде ескерткіштер, ғимараттар және туристік объектілер
толығымен жойылса экскурсовод объектілердің ежелгі көрінісін
экскурсантарға айтып жеткізеді.
- Монтаж тәсілі. Бұл тәсіл реконструкция тәсіліне ұқсап келеді. Монтаж
тәсілінің көмегімен экскурсовод бір объектіні көрсеткенде сол объект туралы
толық мәліметтерді береді.
- Локализация тәсілі. Бұл тәсілдің көмегімен туристердің назарын бір
объектіге немесе сол объектінің бір бөлігіне көңіл аударады.
- Обстрагирование тәсілі. Обстрагирование тәсілдерін қолданып
экскурсовод объектінің бөліктерін экскурсанттардың ойында мысалы ретінде
келтіреді. Бұл тәсілдің көмегімен экскурсовод объектінің керек емес
бөліктерін көрсетпей тек қана экскурсияның тақырыбын ашуға көмектесетін
бөліктерін көрсетеді.
- Салыстыру тәсілі. Салыстыру тәсілінде экскурсовод бір объектіні
басқа бір объектімен салыстырып, экскурсанттарға ерекшелігін айтып
береді [6].
Бизнес жоспар - экскурсиялық жұмыстың негізгі құжаты. Бизнес
жоспарды экскурсияның жаңа тақырыптары экскурсияға берілген
уақыты және әртүрлі нұсқаулар қарастырылады. Бизнес жоспарды жазу
үшін туристік нарықты зерттеу керек. Туристік нарық зерттелген соң фирманың
меңгерушісі бұйрық шығарады. Бұл бұйрықта туристік фирманың
қызметшілеріне жаңа экскурсияның дайындалу уақыты, мақсаты және
экскурсияға жауапты адамдар тағайындайды.
Жаңа экскурсияның мақсаты мен міндеттері анықталады. Экскурсияның
негізгі мақсаты туристерді археологиялық, архитектуралық, тарихи,
мәдени және әдеби ақпараттармен таныстыру. Әрбір экскурсиондық
ұйымның негізгі мақсаты табыс. Сондықтан әрбір экскурсия танымды
ақпаратты және табысты болуы керек. Осы мақсаттарға жету үшін келесі
міндеттерді атқару керек:
- экскурсанттарды туған аумақтың табиғатымен, тарихымен және
архитектурасымен таныстыру керек;
- экскурсияның мақсатына жету және экскурсияның тақырыбын ашып
жеткізу;
Экскурсияның тақырыбы мен атын таңдап алу. Қазіргі
кезде экскурсияның тақырыбын таңдап алу келесі
талаптарлдан тұрады:
- потенциялдық сұраныс;
- нақты экскурсия;
Тақырып бірнеше тақырыпшаларға бөлінеді. Экскурсияның аты
экскурсияның тақырыбына байланысты болу керек.
Экскурсиондық объектілерді таңдау. Экскурсияның объектілер
келесі түрлерге бөлінеді:
- тарихи;
- табиғи;
- археологиялық;
- архитектуралық;
- мәдени;
- құжаттық;
Экскурсиялық объектілердің классификациясы:
Мазмұны бойынша - экскусиондық объектілер бір жоспарлы және көп
жоспарлы болып екі түрге бөлінеді.
Функциондық қызметі бойынша - экскурсиондық объектілер негізгі,
қосымша болып екіге бөлінеді.
Сақталу дәрежесі бойынша - экскурсияның объектілері келесі түрлерге
бөлінеді:
- толық сақталған;
- өзгерістерге ұшыраған;
- жоғалтылған объектілер.
Экскурсиялық объектілерді таңдап алу принциптері . Объект атақты,
данқты, көрнекті болуы керек. Сонымен бірге танымды мәнерлі,
орналасу орны бойынша, уақыты бойынша ыңғайлы болу керек.
Жол ақпарат дайындаудағы негізгі пунктер:
- жол ақпараттың мақсаты мен міндеттерін таңдалуы;
- тақырыпты анықтау;
- экскурсияға қажетті әдебиеттерді зерттеу;
- экскурсия барысында көрсетілетін объектілерді таңдау;
- экскурсовод портфелін толықтыру;
- экскурсияны жүргізу техникасы;
- көрсету және айтып беру әдістемелерін таңдау;
- экскурсоводтың индивидуалды текстін дайындау;
- экскурсиондық ақпаратты қорғау;
- жол ақпаратты бекіту.
Жол ақпаратты дайындауға қажетті құжаттар:
Тақырып бойынша әдебиеттер тізімі экскурсия бойынша қолданылатын
барлық кітаптардың, газет - журналдардың тізімі болуы керек.
Объектінің құжаты қарастырылып жатқан зерттеу объектіге толық сипаттама
беретін мәліметтер объектің құжатын жазған кезде келесідей мәселелер
қарастырады:
- объектінің түрі;
- атауы;
- объектіге байланысты оқиғалар;
- қысқаша сипаттамалар;
- авторы;
- орналасу уақыты;
- экскурсияның бақылау тексті экскурсияның тақырыбы, сұрақтары
толығымен ашылып жазылады.
- индивидуалды текст - бақылау текстінен алынады, яғни мұнда
экскурсовод өзі үшін қысқаша мәліметтерді түртіп алады.
- маршруттың схемасы - онда экскурсияның басталуы және
аяқталу орны туралы, объекттің орналасуы, аялдамалар
көрсетіледі.
- экскурсияның портфелі ішінде: экскурсия тақырыбына
байланысты суреттер, құжаттар, кестелер, схемалар,
карталар, т.б.
- әдістемелік қабылдаулар көрсету және айтып беру
әдістері;
- жол ақпаратқа қажетті мәліметтер (газет - журналдар, кестелер,
мақалалар).
- экскурсоводтың тізімі - қарастырып жатқан экскурсияны
жүргізе алатын экскурсияның тізімі [7].
Жаңа экскурсияны дайындау.
1. Бизнес - жоспар. Бизнес - жоспар - экскурсиялық жұмыстың
негізгі құжаты. Бизнес - жоспарда экскурсияның жаңа тақырыбы,
экскурсияға берілген уақыт және әртүрлі нұсқаулар
қарастырылады. Бизнес - жоспарды жазу үшін туристік нарықты
зерттеу керек. Туристік нарық зерттелгеннен соң фирманың
меңгерушісі бұйрық шығарады. Бұл бұйрықта туристік фирманың
қызметкерлеріне жаңа экскурсияның орындалу уақыты, мақсаты және
экскурсияға жауапты адамды тағайындайды. Жаңа экскурсияны
жасайтын адам анықталған соң экскурсоводтар тақырыбы бойынша
мәліметтер жинайды.Экскурсияда көрсетілетін объектілерді
таңдайды және экскурсиның маршрутын қарастырады.
2. Жаңа экскурсияның мақсаты және міндеттері анықталады.
Экскурсияның негізгі мақсаты - туристерді археологиялық,
архитектуралық, тарихи, мәдени, әдеби ақпараттармен таныстыру.
Әрбір экскурсиондық ұйымның негізгі мақсаты - табыс. Сондықтан
әрбір экскурсия ақпараттық, танымдық және табысты болу керек.
3. Экскурсияның тақырыбы мен атын таңдап алу. Қазіргі кезде
экскурсиның тақырыбын таңдап алуға бірнеше талап қойылады:
- потенциалдық сұраныс;
- нақты экскурсия.
Тақырып бірнеше тақырыпшаларға бөлінеді. Экскурсияның аты экскурсияның
тақырыбына байланысты болуы керек.
4. Экскурсияға қажетті ақпаратты таңдап алу. Экскурсияға қажетті
ақпаратар екі түрге бөлінеді:
- негізгі;
- қосымша.
Экскурсияға қажетті ақпараттарды кітапханалардан, музейлерден, газет-
журналдардан, архивтен, интернеттен ашуға болады.
5. Экскурсиондық объектілерлі таңдау. Экскурсиондық объектілер келесі
түрлерге бөлінеді:
- тарихи;
- табиғи;
- археологиялық;
- архитектуралық;
- мәдени және т.б [8].
Экскурсиондық объектілер классификациясы:
1) мазмұны бойынша экскурсиондық объектілер бір жоспарлы және
көпжоспарлы болып бөлінеді
2) функциялық қызметі бойынша экскурсиондық объектілер негізгі және
қосымша болып 2 түрге бөлінеді.
3) сақталу дәрежесі бойынша экскурсиондық объектілер: 1)толық
сақталған; 2)өзгерістерге ұшыраған; 3)жоғалтылған объектілер.
4) экскурсиондық объектілерді таңдап алу принциптері. Объект атақты,
даңқты болу керек. Сонымен бірге танымды, мәнерлі орналасу орны бойынша,
уақыты бойынша ыңғайлы болу керек.
5) маршрутты құрастыру. Экскурсиондық маршрутты құрастырудың үш түрі
бар:
- хронологиялық;
- тақырыптық;
- хронологиялық-тақырыптық.
6) Маршрутты айналып өту. Экскурсияны құрастырған кезде хронометраж
анықталады. Хронометраж дегеніміз - экскурсиондық объектіге бөлінген
уақытты есептейді. Хронометраж бір объектіден екінші объектіге дейінгі
болған уақытты есептеп шығарады. Маршрут объектілерінің орналасу
принциптері: маршрут қайталанбауы керек; туристік объектінің қасында
туристерге арналған орын болу керек; бір объектіден екінші объектіге
дейінгі уақыт 10 минуттан аспауы керек; қалалық экскурсияның маршруты
шеңберлі болу керек; маршруттың қосымша нұсқасы болады; қала шетіндегі
экскурсияларда санитарлық аялдамалар болукерек; маршрут жол полициясымен
келісілген болу керек.
7) Контрольді текстте экскурсия бойынша жиналған мәліметтер зерттеледі
және әдеби тілмен жазылуы керек.
8) Экскурсоводтың портфелі. Портфель ішінде суреттер, көшелердің
схемеалары, жануарлардың суреттеріғимараттардың сызбалары және маңызды
құжаттарлың көшірмелері болады.
9) Технологиялық карта. Оның бірінші парағында экскурсияны дайындаған
адамның аты-жөні, экскурсияның аты және түрі, экскурсиның ұзақтығы,
экскурсанттардың құрамы және жүргізуші туралы толық мәліметтер беріледі.
Екінші парағында, экскурсияның міндеттері қарастырылады. Үшінші парағында,
ұйымдастыру жолдары қарастырылады. Экскурсовод экскурсиның алдында 15 минут
бұрын келу керек [9].
1.3 Қазақстан Республикасындағы экскурсия қызметі
Қазіргі кезеңде экскурсиялық қызметтер саудасының қарқынды дамыған
халықаралық формасына айналуда.Соңғы 20 жылда әлемде туристік қызметтің
жылдық өсімі 5,1%, ал одан түсетін валюталық түсім көлемі 14% құраған. БҰҰ
анықтамасына сай 2010-2025 ж.ж әлемдік туристік нарықтың маңызды
сегменттеріне круиздер, тақырыптық парктер, мәдени туризм, спорт, саяжай
демалыстары жатады.Осы кезде туристер саны 1561,1млн болуы қажет. Бұл
мәселелер Қазақстан үшін өте маңызды болып саналады. Себебі Қазақстанда
және оның аймақтарында туристік-экскурсиялық дамытуға табиғаттың тартымды
жерлері жеткілікті. Ұлы Жібек жолы бойында орналасқандықтан Қазақстан
аумағындағы қалалар мен табиғаты ғажайып қорықты жерлер ежелден саяхат және
туризм нысандары болып табылған.
Қазақстандағы алғашқы туристік-экскурсиялық ұйымдар 20-ғасырдың 20-30
жылдары пайда болды. 1929 ж. Алматы қаласында тұңғыш туристік-экскурсиялық
жорық ұйымдастырылды. Оған Г.И. Белоглазов пен Ф.Л. Савин басқарған 17
мектеп мұғалімдері қатысты. 1930 ж. Алматы өлкетану мұражайы жанында
Пролетарлық туризм жэне экскурсия Қоғамының өлкелік бөлімшесі жұмыс істей
бастады. Оның алғаш төрағасы В.Г. Горбунов сайланды. Күйгенсай шатқалында
туристер үшін 1936 ж. республикадағы ең алғашқы 50 кісілік Горельник
турбазасының шаңырағы көтерілді. 1938 ж. Көкжайлау шатқалында алғаш
қазақстандық туристер слеті өтті. Тәуелсіздік алған Қазақстанда 1991 жылдан
туризм саласы дамудың жаңа сатысына көшті. 1993 ж. Қазақстан Дүниежүзілік
туризм ұйымына мүше болды және осы жылы туризм индустриясын дамытуға
арналған ұлттық бағдарлама қабылданды. 1997 ж. Қазақстан Республикасының
Ұлы Жібек жолының тарихи орталығына қайта өрлеу, түрік тілдес
мемлекеттерінің мәдени мұралар сабақтастығын дамыту тұжырымдамасы, жалпы
туризм дамуының стратегиясы жасалды.
Қазақстанда экскурсияның барлық түрлері этно, экология,
денсаулық,сауықтыру балалар,спорттық,аң аулау,балық аулау,атпен серуендеу
бойынша жүргізіледі.Бұл үшін Қазақстан аумағында 900-ден астам саяхаттық
маршруттар белгіленген. Олар Қазақстанда жиынтық сыймдылығы 33 мың орынды
372 әр түрлі категориялы қонақ үйлер қызмет көрсетеді. Қазақстандағы
туристік ресурстарға-туристік қызмет көрсету нысандарын қамтитын табиғи
климаттық, тарихи, әлеуметтік-мәдени, сауықтыру нысандары, туристердің
рухани қажеттерін қанағаттандыра алатын, олардың күш-жігерін күшейтуге,
сергітуге жәрдемдесетін нысандар жатады.
2. Әуезов атындағы орындар бойынша экскурсияның технологиялық құжаттары
Қазақстан Республикасының Алматы театрлары бойынша экскурсияның
технологиялық құжаттары
Бекітемін
АҚ Саяхат компаниясының
директоры Сайдуллаев С.З.
27.11.2013 ж
Экскурсия: Алматы театрлары бойынша
Түрі: автобуспен
Ұзақтығы: 2 сағат 20 минут
Маршрут ұзындығы 7.2 км
Экскурсанттар құрамы: Туристер
Экскурсия мақсаты: Алматы театрлары кешенімен толықтай таныстыру, кешен
туралы қызықты ақпараттар беру, жетістіктерін атап өту.
Экскурсия тапсырмасы: Алматы театрлар кешенімен таныстыра отырып осы
жердің бар байлығымен туристтерді тамсандыру, және қызықтыру.
Экскурсия маршруты: Абылай хан - Абая, Абылай хан - Абая, Байзакова -
Сатпаева, Розыбакиева - Шаляпина Алтынсарин.
Құрастырушы:
Саяхат компаниясының
менеджері Батырхан Г.Б.
Құрастырылған күні
27.11.2013 ж
1. Әуезов атындағы орындар бойынша экскурсияға кіріспе
Сәлеметсіздер ме,құрметті Студенттер! Сіздерге Турист туристік
фирмасы және оның қызметкері мен сіздердің экскурсоводыңыз қызмет
көрсетеді.
Сіздер Алматының тек Қазақстандағы емес сонымен қатар бүкіл әлемдегі
әсем қала екеніне келісетін боларсыздар. Алматы - Қазақстанның Оңтүстік
астанасы. Бұл қала Қазақстанның білім, мәдениет, демалыс орталығы. Қаржылық
және ғылым салалары дамыған аймағы.
Тянь - Шань жоталарының етегінде орналасқан әсем қаланы бақша-қала
деп бекер атамаған. Көктем маусымында, оңтүстік алқаптардағы бау-бақшаларда
алма, өрік, шие гүлдеген кезде, қала ертегіге айналады. Алматы қаласының
атауы - алма сөзінен шыққан. Дәл осы жерде аты әлемге танымал апорт алмасы
өседі.
Кейбір деректерге сүйенсек, ескі замандарда осы жерде, яғни керуен
жолы Жібек жолында Алматы сауда мекені орналасқан. ХІІІ ғасырда оны
Шыңғысхан ордасы тас талқан етті. 1854 жылы ескі қала қалдықтарынан Верный
қаласы пайда болды. Кеңес Одағы жылдары қала атауы Алма-Ата болып
өзгертілді, 1929 жылдан 1997 жылға дейін Алма - Ата Қазақстан астанасы
болды. 1993 жылы тәуелсіздік туралы Атазаң қабылданған сәттен бастап,
бұрынғы Верный, одан кейінгі Алма - Aта Алматы деп өзгертілді.
Алматы теңіз деңгейінен 650-1200 метр биіктіктегі Іле Алатауының
солтүстік бөктерінде орын алған. Қала жазықтықта орналасқан, үш жағын биік
таулар мен жасыл массив қоршаған. Алматы - Еуразия континентінің орталығы.
Қазақстан Республикасының оңтүстік-шығысында.
Алматының баурайларын Іле Алатауының ұлттық паркі алып жатыр. Онда
көптеген табиғи қорықтар орналасқан. Мұнда өмір сүретін сирек құстар мен
аңдар Қазақстанның Қызыл кітабына енгізілген. Олардың қатарына Алматының
мемлекеттік елтаңбада әшекейлеген барыс жатады. Тау баурайында дәнді,
бақша, темекі плантациялары мен жүзімдіктер жидектер мен жеміс бақшаларына
ұласады. Қала территориясының 8 мың га астамын бақшалар, парктер, саябақтар
мен бульварлар алады.
Қала 170 шаршы км. астам алаңды құрайды. Ол кіші және үлкен Алматы
өзендерінің торабында орналасқан. Тау өзендері қаланы сумен
қамсыздандырудың басты көзі болып саналады. Алматы бүгінде, 1997 жылғы
Қазақстан Республикасы Президентінің жарлығына сәйкес, Астана қаласына
көшірілді.
Алматы - елдің ғылыми, мәдени, тарихи, өндірістік және қаржы орталығы.
1997 жылы қаланы одан әрі іскерлік әрі қаржы орталығы ретінде дамыту туралы
шешім қабылданды. 2006 жылы АӨҚО дамыту жөніндегі заңға қол қойылды.
Басты қала құндылықтарының бірі - Көктебе. Оңтүстігі қаламен
шектесетін жоталы мекен. Ол 1070 метр биіктікте орналасқан. Көктебенің
басына шығу арқылы қаланың алақандай көрінісін тамашалауға болады. Дәл осы
жерде қаланың керемет түнгі көрінісінің куәсі бола аласыздар.
Ал, сіздер Алматыда қазіргі таңда 1500-ден аса көше бар екеніне
сенезіздер ме? Қазіргі Алматы бұрынғы Алматыдан әлдеқайда өзгеше. Қазіргі
Алматы жаңа сәулет ғимараттары мен мәдениет орындары, Театрлар мен
кинотеатрлар, сауықтыру кешендері мен демалыс орындары, мейрамханалар мен
асханалар, т.с.с. мәдениет шоғырланған жерге толы. Ал менің сіздерге
таныстырғым келетін Алматы бөлігі ұлы жазушы Мұхтар Әуезов есімімен
байланысты. Біздің маршрутымыз осы жазушы есімі берілген барлық аумақты
қамтиды. Экскурсия Әуезов көшесі бастау алатын сонау Атакент көрме
орталығынан басталып ары қарай жазушы есімі берілген театр мен басқа да
көрнекті орындар мен жалғасады.
Біздің маршрутымыз астрономиялық екі сағат мөлшерінде жүргізіледі.
Экскурсия барысында біз театр мен Мұхтар аға құрметіне құйылған
ескерткіштерді, Мұхтар ағаның үй-музейі, жазушы есімі берілген институт
сияқты орындарды аралап өтеміз.
Берілген маршрут кезіндегі қауіпсіздік шаралары мен тәртәп ережелерін
ескертіп өткім келеді. Құрметті экскурсанттар экскурсия кезінде топтан
қалып қоймауға немесе алға қарай озып кетпеуге тырысыңыздар. Өйткені сіздер
осы қала немесе экскурсия объектілері туралы қызықты мәліметтер мен
қажетті фактілерді естімей қалуларыңыз мүмкін. Экскурсия барысында сіздерді
толғандырған сұрақтар мен мәселелер болса, маған келіңіздер. Мен сіздерді
қызықтырған барлық сұрақтарға жауап беруге тырысамын.
Сонымен, Біз экскурсиямызды бастаймыз!
2. Әуезов атындағы орындар бойынша экскурсия маршрутының технологиялық
картасы мен схемасы
5
4
Абай к-сі
2 3
Сатпаева к-сі
Сейфулина к-сі Фурманова к-сі
Аль-Фараби к-сі
Темирязев к-сі
1
- негізгі көшелер
- маршрут жолы
- маршрут бағыты
- аялдама
1. - Атакент көрме орталығы
2. - М.Әуезов ат. академиялық драма театры
3. - М. Әуезовке арналған ескерткіші (драма театр алдындағы)
4. - М. О. Әуезовтың әдеби-мемориалдық музей-үйі
5. - М.Әуезов ат. әдебиет және өнер институтында
Сурет - Экскурсия маршруты
1 - кесте - Әуезов атындағы орындар бойынша экскурсиясының технологиялық
картасы
Маршрут
М. Әуезовке арналған ескерткіші
2.3 Әуезов атындағы орындар бойынша экскурсияның қорытындысы
Осымен біздің экскурсиямыз аяқталады. Сіздер эккурсия барысында әсем
қала Алматының көшелерін аралап, ұлы тұлғалардың есімдерімен таныс
болдыңыздар. Олардың еңбектері мен ел үшін жасаған елеулі ерліктерін
білдіңіздер.Көркем асқақ тау Алатау баурайында орналасқан арман қала
Алматының көшелеріндегі ерекше салынған ғимараттар мен сәулет туындыларын
көрдіңіздер.
Ұлы жазушы қалдырған мұраларды көріп білдіңіздер. Менің мақсатым
сіздерді Мұхтар Әуезовтың есімімен байланысты Алматы орындарын таныстыру
және жазушы жөніндегі білетін білімдеріңізді жетілдіру болды.
Сіздер Әуезовтың ерен еңбектері туралы мағлұмат алдыңыздар. Мен өз
мақсатыма жеттім деп ойлаймын.
Атакент Акционерлік қоғамының аумағында Қарқара сауда үйі (қажетті
де арзан заттар сатып алуға қолайлы) мен Евролюкс (өз дизайныңыз бойынша
жиһаз сатып алатын және тапсырыс беретін), Интерьер-Маркет (үй мен
кеңселерге арналған құрылыс материалдары) орналасқан. Соңғы кезде түрлі
көпшілік-бұқаралық көңіл көтеру, шоу-бағдарламалардың дамуына байланысты
көңіл көтеру орталықтары, Дельфин спорттық-сауықтыру орталығы,
мейрамхана, кафе мен барлар жүйесі дүниеге келді. Пайн-Хилл кешені жоғары
тұста көркем иректелген сарқырамасы бар өзен жағасы мен төмен тұсында су
бұрқақтары орналасқан әсем жерде орналасқан.
Атакент үшін ең бастысы – көрме бизнесі. Итеса, Атакент-Экспо
компаниялары халықаралық, ұлттық, арнайы көрмелердің, жәрмеңкелердің,
бизнес байланыстар мен конференциялардың басты ұйымдастырушылары болып
табылады.
Өткізілген конференция мен көрмелердің нәтижесінде сауда, экономикалық
және саяси қатынастар жетіле түседі. Мәдени және жалпы адамзатқа қажетті
байланыстар дамып, жетіле түседі.
Көрмелер өткізудің ең жағымды тұсы жаңа фирмалар, техника мен
технологиялар, тауарлар әкелу. Көрмелерде неғұрлым көптеген тауарлар
көрсетілген сайын және елге әкелген сайын, нарықтағы тауарлардың сапасы
артып, шынайы бәсеке пайда болады.
Атакент көрмесіне қатысқан шетелдік компаниялар уақыт өткен сайын өз
өкілдіктері мен филиалдарын еліміздің түрлі қалаларында ашады. Мұның өзі
көрмелердің өзара тиімді тікелей байланыс орнатуда, маркетинг зерттеулерін
өткізудегі пайдалы тұсын атап көрсетеді. Соңғы он шақты жыл аясында 500-дей
халықаралық көрмелер мен жәрмеңкелер өткізу арқылы 1000-нан астам бірлескен
компаниялардың құрылуына тиімді ықпал етті.
Атакент көрме орталығы өз иелігінде 650 мың шакырым жер және 15мың
шақырым жер алатын құрылысқа ие. Ол экологиялық таза жасыл желекті жерде,
қаланың үлкен магистральды жол торабында орналасқан. Территорияда
инженерлік инфраструктура құрылымы, электр және жылумен
қамтамасыздандырылған [10].
Көрме орталығынан кейінгі экскурсиялық объектіміз - М. Әуезов атындағы
академиялық драма театры.
Қазақ өнерінің қара шаңырағы М.Әуезов атындағы академиялық драма театры
- ұлттық мәдениетіміздің мақтанышы.
Бүгінгі таңда республикамыздағы іргелі өнер ордалары болып отырған
опера және балет театры, филармония, Қазақконцерт кезінде М.Әуезов театры
құрамынан бөлініп шыққан музыкалық театр негізінде құрылған өнер ұжымдары.
Алғашқы шымылдығы 1926 жылы еліміздің сол кездегі астанасы Қызылорда
қаласында ашылған театрдың жалпы қазақ өнерінің, оның ішінде сахна өнерінің
кәсіби тұрғыда қалыптасуы, дамуы, мәдениетіміздің өркендеу жолындағы ролі
зор. Негізін халық арасынан шыққан самородок сары алтын актерлер салған,
өз дамуында бірнеше кезеңнен өткен театр бүгінгі таңда да ұлттық сахна
өнеріндегі көшбастаушылық, Орталық Азия аймағындағы драма театрлардың
алдыңғы легінде лайықты орын алып отыр.
Сіздер біз өткен жерлерді аралап, қайта әсер алуларыңызға болады.
Экскурсия Атакент көрме орталығынан аяқталатын болғандықтан сіздер осы
акционерлік қоғам аумағындағы Қарқара сауда үйінен арзан және қажетті
заттар сатып алуыңызға болады. Бұл орталықтағы мейрамханалар мен тамақтану
орындарын немесе көңіл көтеру орындарында уақыт өткізсеңіздер болады.
Бізді таңғалдырудан талмайтын әсем қаламыздың күннен күнге көркейіп
жатқанына, жаңарып, жаңа индустриялы қала болып келе жатқанына ешкімнің де
күмәні болмас.
Біздің бүгінгі қозғаған тақырып бойынша сұрақтарыңыз бен ұсыныстарыңыз
болса, мен тыңдауға әзірмін. Алдағы уақытта Алматының бүгінгісі мен ертеңін
салыстыруға әлі де жолығамыз деген үміттемін.
Жарқын күндерде, осындай әсем қаланы тамашалауға шыққанша, достар!
2.4 Әуезов атындағы орындар бойынша бақылау мәтіні
Экскурсияны бастамас бұрын бүгінгі саяхатымыздың басты тақырыбы болатын
Мұхтар Омарханұлы Әуезовтың өмір жолына тоқталып өтейік.
Мұхтар Әуезов 1897 жылы қазіргі Семей облысы Абай ауданында дүниеге
келді. Алғашында атасы Әуезден мұсылманша сауат ашып, хат таниды. Кейін
мұғалімдер семинариясында оқиды. Төңкеріс қарсаңында Алаш қозғалысының
Семейдегі жұмысына қатысады. 20 жылдары Ленинград университетінде,
Ташкенттегі Орта Азия университетінің аспирантурасында оқиды. Бұл жылдары
Мұхтар Әуезов әлем әдебиеті үлгісімен терең танысып, жан-жақты, кемел білім
алып шығады.
Мұхтар Әуезовтің алғашқы шығармашыларының көлемдісі де, көркемі де
прозалық әңгіме, повесть түрлерінде жасалды.
Мұхтар ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz