Кентау жэо-ның жаңа техникалық қондырғыларының энергетикалық көрсеткіштерін есептік зерттеу
1 Мазмұны ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 1.2
1 Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 4.5
1.1 Кентау ЖЭО.5.тің қысқаша сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 6
1.2 Ауа райының табиғаттық мінездемесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 6.7
1.3 Сумен қамтамасыздандыру жүйесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 7
1.4 ЖЭО.5.тің негізгі қондырғылары және цехтардың қысқаша сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 8
1.5.1 Қазандық цехы туралы мәлімет 8.9
1.5.2 Шығырлық цех жұмысы 10
1.5.3 Ауаға шығарылатын зиянды заттар қалдықтарының тасталынуы ... .. 11.16
2 Шығыр цехтағы жұмыс шарттарының анализі 17.19
1.6 Жылулық сүлбе есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 13.18
2.2 Сурет 1 Күлұстағыш сүлбесі. Шығыр қондырғыларынан шығатын шуды есептеу әдісі 20.22
2.3 Жылуэнергетикалық қондырғылардың дыбыс толқындарының жиілігі
23
2.4 Еңбек шартын жақсарту және шу мен микроклиматтан қорғау шараларын өңдеу 24
2.5 Шудан қорғану шаралары 24.25
3 Станцияның электрлік бөлімі 25.27
3.1 Электр энергетикалық жүйенің байланыс сұлбасына түсініктеме 28.34
4 Жылу электр орталығының құрылым схемасының (алдын.ала) екі нұсқасын құру. 35.36
4.1 Бірінші нұсқа үшін деректер. Бірінші нұсқадағы қуат ағындары (перетоки, асқын ағындар) 37.38
4.2 Екінші нұсқа үшін деректер. Екінші нұсқадағы қуат ағындары 39.40
4.3 Апаттық режим (1 нұсқа) 40
4.4 Қай мезгілде генереторлар ең көп қуат бере алатынын анықтау 40
5 Күштік трансформаторларды таңдау 41.42
6 Бірінші нұсқадағы күштік трансформаторлардың жылдық электр шығынын анықтаймыз 42.43
7 Екінші нұсқаның генераторларының қай мезгілде ең көп қуат бере алатындығын анықтау. 43
8 Екінші нұсқаға күштік трансформаторларды таңдаймыз 43
9 Екінші нұсқа үшін күштік трансформаторлардың жылдық электр шығынын анықтау. 44.45
10.1 Экономикалық бөлім . Технико.экономикалық салыстырманы жүргізіп, ең үнемді және ыңғайлы нұсқаны таңдап алу. 45
10.2 Өндірістің жылдық шығыны 45.46
10.3 Есептік шығынды және нұсқаны таңдау 46
11 Есептік шығынды және нұсқаны таңдау 47.51
11.1 Есептік шығынды және нұсқаны таңдау 51.54
12 35кВ.тың ТҚ үшін ажыратқыштар мен айырғыштарды таңдау. 55
12.1 Соққы тогын анықтаймыз. 55.62
13 Өміртіршілік қауіпсіздігін қорғау 63
13.1 ЖЭО.5 .ның құрылымдық цехтағы еңбек шартын талдау 64.68
13.2 Еңбек жағдайын жақсарту бойынша шараларды әзірлеу 68.69
13.3 Төменгі кернеулі қонырғылардың электр қауіпсіздігі мәселелерін өңдеу (нөлдеу есебі) 70
14 Қорытынды 71
15 Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 72
1 Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 4.5
1.1 Кентау ЖЭО.5.тің қысқаша сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 6
1.2 Ауа райының табиғаттық мінездемесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 6.7
1.3 Сумен қамтамасыздандыру жүйесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 7
1.4 ЖЭО.5.тің негізгі қондырғылары және цехтардың қысқаша сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 8
1.5.1 Қазандық цехы туралы мәлімет 8.9
1.5.2 Шығырлық цех жұмысы 10
1.5.3 Ауаға шығарылатын зиянды заттар қалдықтарының тасталынуы ... .. 11.16
2 Шығыр цехтағы жұмыс шарттарының анализі 17.19
1.6 Жылулық сүлбе есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 13.18
2.2 Сурет 1 Күлұстағыш сүлбесі. Шығыр қондырғыларынан шығатын шуды есептеу әдісі 20.22
2.3 Жылуэнергетикалық қондырғылардың дыбыс толқындарының жиілігі
23
2.4 Еңбек шартын жақсарту және шу мен микроклиматтан қорғау шараларын өңдеу 24
2.5 Шудан қорғану шаралары 24.25
3 Станцияның электрлік бөлімі 25.27
3.1 Электр энергетикалық жүйенің байланыс сұлбасына түсініктеме 28.34
4 Жылу электр орталығының құрылым схемасының (алдын.ала) екі нұсқасын құру. 35.36
4.1 Бірінші нұсқа үшін деректер. Бірінші нұсқадағы қуат ағындары (перетоки, асқын ағындар) 37.38
4.2 Екінші нұсқа үшін деректер. Екінші нұсқадағы қуат ағындары 39.40
4.3 Апаттық режим (1 нұсқа) 40
4.4 Қай мезгілде генереторлар ең көп қуат бере алатынын анықтау 40
5 Күштік трансформаторларды таңдау 41.42
6 Бірінші нұсқадағы күштік трансформаторлардың жылдық электр шығынын анықтаймыз 42.43
7 Екінші нұсқаның генераторларының қай мезгілде ең көп қуат бере алатындығын анықтау. 43
8 Екінші нұсқаға күштік трансформаторларды таңдаймыз 43
9 Екінші нұсқа үшін күштік трансформаторлардың жылдық электр шығынын анықтау. 44.45
10.1 Экономикалық бөлім . Технико.экономикалық салыстырманы жүргізіп, ең үнемді және ыңғайлы нұсқаны таңдап алу. 45
10.2 Өндірістің жылдық шығыны 45.46
10.3 Есептік шығынды және нұсқаны таңдау 46
11 Есептік шығынды және нұсқаны таңдау 47.51
11.1 Есептік шығынды және нұсқаны таңдау 51.54
12 35кВ.тың ТҚ үшін ажыратқыштар мен айырғыштарды таңдау. 55
12.1 Соққы тогын анықтаймыз. 55.62
13 Өміртіршілік қауіпсіздігін қорғау 63
13.1 ЖЭО.5 .ның құрылымдық цехтағы еңбек шартын талдау 64.68
13.2 Еңбек жағдайын жақсарту бойынша шараларды әзірлеу 68.69
13.3 Төменгі кернеулі қонырғылардың электр қауіпсіздігі мәселелерін өңдеу (нөлдеу есебі) 70
14 Қорытынды 71
15 Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 72
Қазақстан қайраттық дамуының негізгі мәселесі - электрлік қуатын өсіріп тәуелділігін жою мен электрлік пен жылулықты тиімді өндіріп, тұтынушыларды сапалы қамтамасыз ету және қоршаған ортаны қорғау.Салынатын электр қондырғылар эксплуатациясының қауіпсіздігін, өндіріс мекемелеріндегі өндірілген энергияны беру, орналастыру мен тұтыну, жоғары үнемділік және сенімділікпен өндірілу керек. Осыны қамтамасыз ету үшін энергетиктер қолданылатын кернеудің барлық сатысында жоғары кернеудің тұтынушыға барынша көп жақындауына байланысты электр энергиясын орналастырудың сенімді және үнемді нұсқасын дайындау қажет.
Электр энергиясын пайдаланушыларының қауіпсіздігін сақтау мақсатымен электр энергиясының қабылдағыштары (қыздырғыш қыл сымды шамдар, электр қозғалтқыштары т. б.) төменгі кернеуде (110-380 В) жұмыс жасауға есептеледі. Оның үстіне жоғарғы кернеу кезінде ток жүретін бөліктер өзара күшті оқшауламаланған болуы керек, бұл аппараттар мен аспаптар конструкциясын күрделілендіруге тура келеді.
Сондықтан энергия берілісінде қолданылатын жоғарғы кернеумен қабылдағыштарды тікелей коректендіруге болмайды. Ол үшін энергия қабылдағыштарға энергияны төмендеткіш трансформаторлар арқылы береді. Трансформаторлар іс жүзінде өндірілген электр энергиясын үлкен қашықтыққа беру, энергияны қабылдағыштар арасында тарату үшін және әртүрлі түзеткіш, күшейткіш т. б. құрылғыларда кеңінен қолданылып отыр.
Электр энергиясын электростанциядан оның тұтынушыларына берерде, өткізгіш сымдар арқылы өтетін ток күшінің үлкен маңызы бар. Токка байланысты электр энергиясы берілетін желі сымының қимасы таңдап алынады. Сым қимасы бойынша оның құны және оларда болатын энергия шығыны анықталады.
Электр энергиясын пайдаланушыларының қауіпсіздігін сақтау мақсатымен электр энергиясының қабылдағыштары (қыздырғыш қыл сымды шамдар, электр қозғалтқыштары т. б.) төменгі кернеуде (110-380 В) жұмыс жасауға есептеледі. Оның үстіне жоғарғы кернеу кезінде ток жүретін бөліктер өзара күшті оқшауламаланған болуы керек, бұл аппараттар мен аспаптар конструкциясын күрделілендіруге тура келеді.
Сондықтан энергия берілісінде қолданылатын жоғарғы кернеумен қабылдағыштарды тікелей коректендіруге болмайды. Ол үшін энергия қабылдағыштарға энергияны төмендеткіш трансформаторлар арқылы береді. Трансформаторлар іс жүзінде өндірілген электр энергиясын үлкен қашықтыққа беру, энергияны қабылдағыштар арасында тарату үшін және әртүрлі түзеткіш, күшейткіш т. б. құрылғыларда кеңінен қолданылып отыр.
Электр энергиясын электростанциядан оның тұтынушыларына берерде, өткізгіш сымдар арқылы өтетін ток күшінің үлкен маңызы бар. Токка байланысты электр энергиясы берілетін желі сымының қимасы таңдап алынады. Сым қимасы бойынша оның құны және оларда болатын энергия шығыны анықталады.
1. Непорожний П.С., Обрезков В.И. Введение в специальность: гидроэлектроэнергетика. – М.: Энергоатомиздат, 1990. – 261 с.
2. Стырокович М.А., Шпильрайн Э.Э. Энергетика проблемы и перспективы. – М. : Энергия, 1981.-38с.
3. Твайделя Дж., Уэйр А. Возобновляемые источники энергии.- М.: Энергоатомиздат, 1990.-73с.
4. Дэвинс Д., Энергия. – М.: Энергоатомиздат, 1985.-95с.
5. Рыжкин В.Я. Тепловые электрические станций. - М.: Энергия, 1987.-328с.
6. Хожин Г.Х. Электр станциялары мен қосалқы станциялар. Оқулық –Алматы «ғылым» ғылыми баспа орталығы. 2002.-312б.
7. Рожкова Л.Д., Козулин В.С. Электрооборудование станции и подстанции – М.: Энергоатомиздат, 1987.-125с.
8. Хожин Г.Х. Электрическая часть электростанций. Учебное пособие АЭИ, Алматы, 1996.-84с.
9. Неклепаев Б.Н. Электрическая часть электрических станций и подстанций. М.: Энергоатомиздат, 1986г.
10. Неклепаев Б.Н., Крючков И.П. Электрическая часть электростанций и подстанций: Справочные материалы для курсового и дипломного проектирования: Учебное пособие для вузов – 4-е изд., перераб. И доп. – М.: Энергоатомиздат, 1989г.
11. Баклашов Н.И., Китаева Н.Ж., Терехов Б.Д. Охрана труда на предприятиях связи и охрана окружающей среды. – М.: Радио и связ, 1989.-65с.
12. Сейсембаева Х.Т. Пылегазоулавливающие усройства, Алматы, 1999г.
13. Безопасность жизнедеятельности. Защита от производственного шума. Методические указания к выполнению дипломного проекта. Алматы, 1995г.
14. Холодильные установки. – М.: ВО Агромиздат,1991.-455с.
15. Андрющенко А.И. Основы термодинамики циклов тепло – энергетических установок. – М.: Высшая школа, 1977.-232с.
16. Кириллин В.А., Сычев В.В., Шейндлин А.Е. Техническая термодинамика. – М.: Энергия, 1974.-392с.
17. Лебедев П.Д., Щукин А.А. Теплоиспользующие установки промышленных предпритий. – М.: Энергия,-1970.-238с.
18. Харченко.Н.В. Индивидуальные солнечные установки. –М.: Энергоатомиздат, 1991.-208с.
19. Такибаев.Ж.С. Физические основы солнечно-водородной энергетики: Учебное пособие для студентов. –Алма-Ата, Рауан, 1992.-176с.
20. Темірбаев Д.Ж. Отынды үнемдеу және мекенқорғау жылутәсілдері: Оқу құралы. - Алматы: АЭжБИ, 1998.- 108 б. (5,8 б.т.).
21. Темирбаев Д.Ж. Высокоэффективные методы перевооружения ТЭУ // Труды 2- международной НТК «Энергетика, телекоммуникации и высшее образование в современных условиях».- Алматы: АИЭС, 2000, с. 29-31.
22. Темирбаев Д.Ж., Токиров К.А. К парогазовой модернизации Жезказганской ТЭЦ // Там же, с. 33.
23. Темирбаев Д.Ж., Кашабаева А.Т. К повышению эффективности ГТЭС // Там же, с. 34-35.
24. Темирбаев Д.Ж. Парогазовый цикл высокотемпературной ГТУ (ПГТУ) // Труды 4- международной НТК «Энергетика, телекоммуникации и высшее образование в современных условиях».- Алматы: АИЭС, 2004, с. 75-78.
25. Темирбаев Д.Ж., Белиловский Ю.Б., Маршак Ю.Л. Вертикальная прямоугольная топка // А.с. № 1 040 275 (СССР). Опуб. 07.09.83. Бюл. № 33 (0,05 п.л.).
26. Соколов Е.Я., Бродянский В.М. Энергетические основы трансформации тепла и процессов охлаждения: Учебное пособие для вузов. – 2-е изд., перераб. – М.: Энергоиздат, 1981. – 320 с.
2. Стырокович М.А., Шпильрайн Э.Э. Энергетика проблемы и перспективы. – М. : Энергия, 1981.-38с.
3. Твайделя Дж., Уэйр А. Возобновляемые источники энергии.- М.: Энергоатомиздат, 1990.-73с.
4. Дэвинс Д., Энергия. – М.: Энергоатомиздат, 1985.-95с.
5. Рыжкин В.Я. Тепловые электрические станций. - М.: Энергия, 1987.-328с.
6. Хожин Г.Х. Электр станциялары мен қосалқы станциялар. Оқулық –Алматы «ғылым» ғылыми баспа орталығы. 2002.-312б.
7. Рожкова Л.Д., Козулин В.С. Электрооборудование станции и подстанции – М.: Энергоатомиздат, 1987.-125с.
8. Хожин Г.Х. Электрическая часть электростанций. Учебное пособие АЭИ, Алматы, 1996.-84с.
9. Неклепаев Б.Н. Электрическая часть электрических станций и подстанций. М.: Энергоатомиздат, 1986г.
10. Неклепаев Б.Н., Крючков И.П. Электрическая часть электростанций и подстанций: Справочные материалы для курсового и дипломного проектирования: Учебное пособие для вузов – 4-е изд., перераб. И доп. – М.: Энергоатомиздат, 1989г.
11. Баклашов Н.И., Китаева Н.Ж., Терехов Б.Д. Охрана труда на предприятиях связи и охрана окружающей среды. – М.: Радио и связ, 1989.-65с.
12. Сейсембаева Х.Т. Пылегазоулавливающие усройства, Алматы, 1999г.
13. Безопасность жизнедеятельности. Защита от производственного шума. Методические указания к выполнению дипломного проекта. Алматы, 1995г.
14. Холодильные установки. – М.: ВО Агромиздат,1991.-455с.
15. Андрющенко А.И. Основы термодинамики циклов тепло – энергетических установок. – М.: Высшая школа, 1977.-232с.
16. Кириллин В.А., Сычев В.В., Шейндлин А.Е. Техническая термодинамика. – М.: Энергия, 1974.-392с.
17. Лебедев П.Д., Щукин А.А. Теплоиспользующие установки промышленных предпритий. – М.: Энергия,-1970.-238с.
18. Харченко.Н.В. Индивидуальные солнечные установки. –М.: Энергоатомиздат, 1991.-208с.
19. Такибаев.Ж.С. Физические основы солнечно-водородной энергетики: Учебное пособие для студентов. –Алма-Ата, Рауан, 1992.-176с.
20. Темірбаев Д.Ж. Отынды үнемдеу және мекенқорғау жылутәсілдері: Оқу құралы. - Алматы: АЭжБИ, 1998.- 108 б. (5,8 б.т.).
21. Темирбаев Д.Ж. Высокоэффективные методы перевооружения ТЭУ // Труды 2- международной НТК «Энергетика, телекоммуникации и высшее образование в современных условиях».- Алматы: АИЭС, 2000, с. 29-31.
22. Темирбаев Д.Ж., Токиров К.А. К парогазовой модернизации Жезказганской ТЭЦ // Там же, с. 33.
23. Темирбаев Д.Ж., Кашабаева А.Т. К повышению эффективности ГТЭС // Там же, с. 34-35.
24. Темирбаев Д.Ж. Парогазовый цикл высокотемпературной ГТУ (ПГТУ) // Труды 4- международной НТК «Энергетика, телекоммуникации и высшее образование в современных условиях».- Алматы: АИЭС, 2004, с. 75-78.
25. Темирбаев Д.Ж., Белиловский Ю.Б., Маршак Ю.Л. Вертикальная прямоугольная топка // А.с. № 1 040 275 (СССР). Опуб. 07.09.83. Бюл. № 33 (0,05 п.л.).
26. Соколов Е.Я., Бродянский В.М. Энергетические основы трансформации тепла и процессов охлаждения: Учебное пособие для вузов. – 2-е изд., перераб. – М.: Энергоиздат, 1981. – 320 с.
ДИПЛОМ ЖҰМЫСЫ
Кентау ЖЭО-ның жаңа техникалық қондырғыларының энергетикалық көрсеткіштерін
есептік зерттеу
МАЗМҰНЫ
1 Мазмұны 1-2
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ...
1 Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...4-5
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ...
1.1 Кентау ЖЭО-5-тің қысқаша 6
сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.2 Ауа райының табиғаттық 6-7
мінездемесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
1.3 Сумен қамтамасыздандыру 7
жүйесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
1.4 ЖЭО-5-тің негізгі қондырғылары және цехтардың қысқаша 8
сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ...
1.5.1Қазандық цехы туралы мәлімет 8-9
1.5.2Шығырлық цех жұмысы 10
1.5.3Ауаға шығарылатын зиянды заттар қалдықтарының тасталынуы ... .. 11-16
2 Шығыр цехтағы жұмыс шарттарының анализі 17-19
1.6 Жылулық сүлбе 13-18
есебі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ...
2.2 Сурет 1 Күлұстағыш сүлбесі. Шығыр қондырғыларынан шығатын шуды 20-22
есептеу әдісі
2.3 Жылуэнергетикалық қондырғылардың дыбыс толқындарының жиілігі 23
2.4 Еңбек шартын жақсарту және шу мен микроклиматтан қорғау шараларын24
өңдеу
2.5 Шудан қорғану шаралары 24-25
3 Станцияның электрлік бөлімі 25-27
3.1 Электр энергетикалық жүйенің байланыс сұлбасына түсініктеме 28-34
4 Жылу электр орталығының құрылым схемасының (алдын-ала) екі 35-36
нұсқасын құру.
4.1 Бірінші нұсқа үшін деректер. Бірінші нұсқадағы қуат ағындары 37-38
(перетоки, асқын ағындар)
4.2 Екінші нұсқа үшін деректер. Екінші нұсқадағы қуат ағындары 39-40
4.3 Апаттық режим (1 нұсқа) 40
4.4 Қай мезгілде генереторлар ең көп қуат бере алатынын анықтау 40
5 Күштік трансформаторларды таңдау 41-42
6 Бірінші нұсқадағы күштік трансформаторлардың жылдық электр 42-43
шығынын анықтаймыз
7 Екінші нұсқаның генераторларының қай мезгілде ең көп қуат бере 43
алатындығын анықтау.
8 Екінші нұсқаға күштік трансформаторларды таңдаймыз 43
9 Екінші нұсқа үшін күштік трансформаторлардың жылдық электр 44-45
шығынын анықтау.
10.1 Экономикалық бөлім . Технико-экономикалық салыстырманы жүргізіп, 45
ең үнемді және ыңғайлы нұсқаны таңдап алу.
10.2 Өндірістің жылдық шығыны 45-46
10.3 Есептік шығынды және нұсқаны таңдау 46
11 Есептік шығынды және нұсқаны таңдау 47-51
11.1 Есептік шығынды және нұсқаны таңдау 51-54
12 35кВ-тың ТҚ үшін ажыратқыштар мен айырғыштарды таңдау. 55
12.1 Соққы тогын анықтаймыз. 55-62
13 Өміртіршілік қауіпсіздігін қорғау 63
13.1 ЖЭО-5 -ның құрылымдық цехтағы еңбек шартын талдау 64-68
13.2 Еңбек жағдайын жақсарту бойынша шараларды әзірлеу 68-69
13.3 Төменгі кернеулі қонырғылардың электр қауіпсіздігі мәселелерін 70
өңдеу (нөлдеу есебі)
14 Қорытынды 71
15 Пайдаланылған әдебиеттер 72
тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
КІРІСПЕ
Қазақстан қайраттық дамуының негізгі мәселесі - электрлік қуатын
өсіріп тәуелділігін жою мен электрлік пен жылулықты тиімді өндіріп,
тұтынушыларды сапалы қамтамасыз ету және қоршаған ортаны қорғау.Салынатын
электр қондырғылар эксплуатациясының қауіпсіздігін, өндіріс
мекемелеріндегі өндірілген энергияны беру, орналастыру мен тұтыну, жоғары
үнемділік және сенімділікпен өндірілу керек. Осыны қамтамасыз ету үшін
энергетиктер қолданылатын кернеудің барлық сатысында жоғары кернеудің
тұтынушыға барынша көп жақындауына байланысты электр энергиясын
орналастырудың сенімді және үнемді нұсқасын дайындау қажет.
Электр энергиясын пайдаланушыларының қауіпсіздігін сақтау мақсатымен
электр энергиясының қабылдағыштары (қыздырғыш қыл сымды шамдар, электр
қозғалтқыштары т. б.) төменгі кернеуде (110-380 В) жұмыс жасауға
есептеледі. Оның үстіне жоғарғы кернеу кезінде ток жүретін бөліктер өзара
күшті оқшауламаланған болуы керек, бұл аппараттар мен аспаптар
конструкциясын күрделілендіруге тура келеді.
Сондықтан энергия берілісінде қолданылатын жоғарғы кернеумен
қабылдағыштарды тікелей коректендіруге болмайды. Ол үшін энергия
қабылдағыштарға энергияны төмендеткіш трансформаторлар арқылы береді.
Трансформаторлар іс жүзінде өндірілген электр энергиясын үлкен қашықтыққа
беру, энергияны қабылдағыштар арасында тарату үшін және әртүрлі түзеткіш,
күшейткіш т. б. құрылғыларда кеңінен қолданылып отыр.
Электр энергиясын электростанциядан оның тұтынушыларына берерде,
өткізгіш сымдар арқылы өтетін ток күшінің үлкен маңызы бар. Токка
байланысты электр энергиясы берілетін желі сымының қимасы таңдап алынады.
Сым қимасы бойынша оның құны және оларда болатын энергия шығыны анықталады.
Мұның келесі негізгі жолдары АЭжБИ-де ұсынылып зерттелуде. ЖЭС-тердің
электрлік қуатын өсіріп тәуелділігін жоюда ең тиімдісі ЖЭО-дағы әдетті бу
газды және жоғары ыстықтықты газбушығырлы жылуқозғалымдық айналым
құбырларын жаңарту немесе жаңа схемасын дайындап қажетті құрал-жабдықтардың
сипаттамасын зерттеу.
ЖЭС-ның электрлік пен жылулықты тиімді өндіріп, тұтынушылардың
қажеттік сұранысын сапалы қамтамасыз ету мақсатында дұрыс бейдәстүрлі
әдістер мен зерттеулер жүргізілу болып отыр. Қоршаған ортаны ластайтын
зиянды қалдықтардың көрсеткіштерін төмендету мақсатында және жылулық
сорғылардың сипаттамаларын есептеп салыстырмалы түрде ұйымдастырып
пайдалану.
ЖЭС-5 тің мекенқорғау стандарттарын сақтап, немесе жаңартудың жолдары
– ол оттықтарын тиімді ұйымдастыру.
Мұнымен қатар мекенқорғау және тіршілік қауіпсіздігі тақырыбы мен
электрлік бөлімінде жұмыстың үнемиеттік тиімділігінің есебі қаралды.
Электр қондырғылардың қысқа тұйықталу тоқтары есептелініп, барлық
коммутациялық аппараттар, тоқ және кернеу трансформаторлары, жинақ
шиналары мен тоқ өткізгіштер, тарату құрылғылары таңдалынады.
Трансформаторлардың қуаттарын есеп арқылы шешіп, оның өлшем
бірліктері Халықаралық бірінғай жүйеге келтірілген. Осындай параметрлерін
есептеу арқылы қайсысының үнемді екені анықталды. Автотрансформаторлардағы
энергияның жылдық шығынын есептеу арқылы, қай трансформаторды көп
пайдалануға болатыныдығын дәлелдеп сенімге көз жеткізілді. Электр
жабдықтау объектілерін жобалаудың басты мәселесі – олардың сенімділігі мен
үнемділігінің жоғарғы сатысын қамтамасыз ету. Өнеркәсіптердің электр
жабдықтауын жобалау ғылым мен техниканың ең жаңа жетістіктерін қолдануды
есепке ала отырып жүргізіледі. Электр жабдықтарын жобалау 3 сатыда
орындалады: технико-экономикалық дәлелдеме, техникалық жоба, жұмыстық
сызбалар. Салынатын электр қондырғылар эксплуатациясының қауіпсіздігін,
сенімділік пен үнемділікті қамтамасыз ету керек. Бұл дипломдық жұмыс
кезінде бұл көрсеткіштер технико-экономикалық есептеудің көмегімен жүзеге
асырылады.
І. НЕГІЗГІ БӨЛІМ
1. 1 КЕНТАУ ЖЭО-5-ТІҢ ҚЫСҚАША СИПАТТАМАСЫ
Станция 1934 жылы салынып, іске қосылды. 1951 жылдан бастап, 1967
жылға дейін үш рет кеңейтілді. Станцияның қазіргі қондырылған электрлік
қуаты 28 МВт пен жылулық қуаты 94,9 Гкалсағаттына тең.
Жылуды тұтынушыларға Кентау қаласындағы барлық өндіріс өнеркәсіп
орындары (Кентау экскаватор мен трансформатор завоттары, тігін фабрикасы)
мен қаланың әкімшілік басқару орындары және Кентау қаласының тұрғын 334
үйлері жатады. Қысқы мерзімде электрлік жылулық жүктеме сызбағымен және ең
үлкен жылулық жүктемелермен жұмыс істейді.
Жылулық жүктемелер келесі түрлермен анықталады. Кәсіпорын үшін: бу мен
ыстық су жылытуға, желдетуге, ыстық сумен қамтамасыз етуге және
тәсілдемелікке жіберіледі.
Тұрғын үй мен шаруашылық үшін: ыстық сумен жылытуға, желдетуге, ыстық
сумен қамтамасыз етіледі.
ЖЭО-5-тің ең үлкен жүктемесі бойынша отын теңестігі мен отын шығысы:
а) қысқы уақытта: көмірдің – 93 %, мазут – 7 %.
б) жазғы уақытта: көмірдің – 100 %.
Станция төрт бөлімнен құрылған.
Ст. №3, ПР-5-35-10-1,2 электрлік қуаты 5000кВт, жылулық қуаты 33 Гкалсағ.
Ст. №4, П-6, электрлік қуаты-6000 кВт, жылулық қуаты 31,1 Гкалсағ.
Ст. №6, П-8,5-350,58,электрлік қуаты 8500 кВт,жылулық қуаты 30,8 Гкалсағ.
Ст. №7, ПР-10-352,5, электрлік қуаты 10000кВт,жылулық қуаты 40,8Гкалсағ.
Әрбір жыл сайын шамамен 100 млн. кВт·сағ электр қуаты өндіріледі.
Газ тәріздес зиянды заттар - күкірт пен азот тотықтары, сутегілері
ұсталынбайды.
Көмірдің жағылуындағы азот пен күкіртті аластау әдістері енді
қарастырылуда. Жылу қазандарындағы күкірт пен азот тотықтарының шоғырларын
төмендету үшін, 1991 жылдан бастап, оттыққа ауа қосымша берілуде. Қазіргі
табиғатты қорғау шаралар жоспарында, ЖЭО ПРП ЮКЭР-мен бірігіп, жылу
қазандарындағы түтін газдарының күлін ұстағыштарының ПЖЕ-сін 90%-ға дейін
жеткізбек.
1.2.АУА РАЙЫНЫҢ ТАБИҒАТТЫҚ МІНЕЗДЕМЕСІ
Кентау ЖЭО-5 аймағы Каратау тауының оңтүстік ағынды жазық бөлігінде,
Қарашық өзенің оң жағында орналасқан.
Қазіргі таңдағысы мен жобаланып отырған ғимарат күшті тасты бөлік
баурайында орналасқан.
Бұл жердің жазы ұзақ және апталап - айлап құрғақтанып тұрады, ал қысы
жұмсақ болады. Жылу мезгілінің орташа - тәуліктік температурасы 00С-тен
жоғары, Түркістан метеостанциясында 275 күнге тең болып келеді.
Түркістан метеостанциясында ауаның жылдық орта температурасы 12,1 0С-
ге тең. Қаңтар айы ең суық ай болып келеді, сол айдың орта температурасы
минус 60С, ал толық ең кіші шамасы минус 380С. Ең ыстық ай-ол шілде айы,
айлық орта температурасы 28,60С, толық ең үлкен шамасы 460С.
Жауынның көп бөлігінің тегіссіз орналасуы: жазықтық бөлігінде 178 мм-
ге дейін жауады, ал таулы аймақтарда 470 мм-ге дейін, сол таулы
аймақтардың ең жоғары нүктелерінде, яғни 1800 м жоғары бөлігінде - 750 мм-
ге дейін болады.
Жылдық жауынның екі ең үлкен белгісі бар, негізігісі көктем
мезгілінде, кейінгісі күз мезгілінде болады. Жауынның көп мөлшерде болуы
наурыз, сәуір айлары болып келеді, жаздың жылдық соммасы ең аз дегені 5-7%-
ға тең. Қыс пен көктем мезгіліндегі жылдық жауынның мөлшері 70-80%-ға тең.
Жазықтық аймақтарында жел бағыттары солтүстік және солтүстік-шығыс
бағыттарында болады. Ал таулы аймақтарында жел бағыттары бөлшектенген
рельефті болып келеді.
1.3 СУМЕН ҚАМТАМАСЫЗДАНДЫРУ ЖҮЙЕСІ. ГИДРОЛОГИЯЛЫҚ ШАРТ.
Қарашық (Қантағы-Қарашық) өзені Қаратау жотасының оңтүстік-батыс
бөлігінен Сырдария өзенінің бағытына қарай ағып,бірақ оған жетпей, Қантағы
өзенімен қиылысып, соған ағады. Қантағы өзенің ұзындығы 31 км, су ауданы S-
342 км2 құрайды, су жинаушы ауданның биіктігі H-960 м-ге тең, қалқыған
орташа ылди мөлшері 0,023-ке тең.
Құрылыс аумағында Қарашық өзенің V-тәрізді түрінде болып келеді. Осы
жазықтықтың баурайы күшті, кейбір жерлері жарлы болып келеді. Жауын–шашын
болған кезде тез өзгеріске (деформацияға) ұшырайды.
Қарашық өзенің негізігі қорегі мерзімдік қарлардың жауы, олардың
қарқынды еруі, Каратау жотасының белгісіз мөлшерде қарлары ақпан айының,
яғни қыстың жылы айында ери бастайды. Қарашық өзені сұйық жауындармен де
қоректенеді,осыдан қардың еріген кездегі ағындары тез су мөлшерінің
жоғарлауы ең үлкен шығынға әкліп соғады. Қардың тез кетуі мен жауынның аз
жаууынан маусым айында өзен тапшылықтан, жерасты қоректенуіне кетеді, ал
кейбір жылдарда мамыр айында да болған. Ақпан мен май айларындағы жылдық
ағынның 94%-н құрайды.
Әдетте, су шығысының ең үлкені наурыз айында байқалады, ал ақырындап
сәуір мен ақпан айларына көшеді.
Қаратау жарының ауасының ылғалды маңызы мен Карашық өзенің келтірілген
ең тиімді бағдары су ауданындағы судың ең биік меншіктігі М-4,6 лс км2,
егер де Қарашык өзенінің су ауданының биіктігін ескерген кезде H-950 м.
ЖЭО-5-тің сумен қамдау көзі Қарашық су ағардың Қантағы су құбырлық
суы болып табылады. Кентау қаласындағы ЖЭО-5 желілік суды қайта қайтару
үшін сорғылық станциядан ОНСN1, ОНСN2, ОНСN4 үлгілі 3 қайтарушы
сорғылармен жүзеге асырылады. Әрбір сорғыларда 3 сорғыдан орналасқан. Екі
сорғы жұмыс істеуде, ал біреуі қосалқы. Сорғылар таңбасы: Д-320,
тегеуріні 40МВт, ал электр қозғалтқыштың қуаты 75 кВт. Осы сорғылар
қалалық су құбырлық суының жалпы ағыны газбен салқындалытын
өндіргіштіктерді және шығыр қондырғылардың шықтағыштарын салқындату үшін
шығыр цехына беріледі. Сонымен қатар шығыр және қазан цехтарында қалалық
бу құбырлық су қондырғылардың подшипниктерін салқындату үшін де
қолданылады.
1. 4 ЖЭО-5-ТІҢ НЕГІЗГІ ҚОНДЫРЫЛҒЫЛАРЫ ЖӘНЕ ЦЕХТАРДЫҢ ҚЫСҚАША СИПАТТАМАСЫ
Кентаулық ЖЭО-5-те төрт негізгі цехтар жұмыс істейді: отын тасымалдаушы
цех, қазандық цех, шығырлық цех пен электрлік цех және химиялық су тазалау
цехы.
1.4.1 ҚАЗАНДЫҚ ЦЕХЫ ТУРАЛЫ МӘЛІМЕТ
Отын тасымалдаушы цехтан кейін отын қазандық цехқа әкелінеді, осында
жанады.
ЖЭО қазандық цехте ТП-30,ТП-35,ТП-35у бу қазандары орналасқан. Аталып өткен
қазандардан басқа ҚЦ-та №1 ПТВМ-50 су жылытқыш қазандары орналасқан, олар
50 Гкал жүктемені орнатады.
ЖЭО-5 үш энергетикалық қазан және бір су қыздырғыш қазан қондырылған.
Қазан ТП-30 ст.№4, бу өндірулігі-30 тсағ.
Қазан ТП-35 ст.№5,6,7 бу өндірулігі-35 тсағ.
Қазан ТП-35-У ст.№8,9,10,11,12 бу өндірулігі-35 тсағ.
Қазан ПТВМ-50 ст.№1, бу өндірулігі-50 Гкалсағ.
Кесте 2
Кентау ЖЭО-5 –ның жалпы техникалық мәліметтері:
СтанТипі Дайындаған ДайындағанШығарыл- Бу
са зауыт жылы ған жылы ыстықтығы
нөмі
рі
5 ТП-35 Таганрог 1952 35 83 450
зауыты
6 ТП-35 Таганрог 1952 35 83 450
зауыты
7 ТП-35 Таганрог 1953 35 83 450
зауыты
8 ТП-35 Таганрог 1955 35 83 450
зауыты
9 ТП-35у Таганрог 1955 35 83 450
зауыты
10 ТП-35у Таганрог 1956 35 83 450
зауыты
11 ТП-35у Таганрог 1957 35 83 450
зауыты
12 ТП-35у Таганрог 1958 35 83 450
зауыты
Турбогенераторлар туралы мәліметтер
Ст. Дайындаған ШығарғанКүндік Эл.қуаттылығы Р, Темп-
№ зауыт аты жылы өнімділігіМВт.тсағ Кгссм[pра,[p
Тсағ ic] ic]С
1 Пр-5-310 БМЗ 1958 30 5,5 35
435
2 П-6-354 1952 35 6 35
ДеЛаваль 435
Швеция
3 К-12-35 1954 36 10 35
Тамара ЧССР 435
Отынның шығыны ең жоғары күште: қыста-16тсағ., жазда-12тсағ.
Қазандардың түтін газдарына қосылған сүлбесі: қазан-күл ұстағыш-құбыр.
Энергетикалық қазанының құбыр биіктігі Н-65 м, ернеуінің диаметрі 2 м.
Су қыздырғыш құбырының диаметрі Н-38,5 м, ернеуінің диаметрі 2,5 м.
Құбырдың құрылысы металды түрде болып келеді.
Қатты бөлшектерден түтін газдарынан тазалау, күл ұстағыш түрі БЦУ-М-
циклонды батареялық ұстағыштары модернизацияланған. Күл ұстағыштар құрғақ
инерциялық механикалық жүйеде болады. Газ бағыты ұлуша бағыт циклонымен
болады.
1.4.2 ШЫҒЫРЛЫҚ ЦЕХ ЖҰМЫСЫ.
ҚЦ өндірілетін бу шығырлық цехқа келеді. Цехта №3 ПР-5-35-10, №4 П-6
және №6 Н-7350,58 шығырлар орналасқан. Қуаты 5,6,7 МВт шығыр қысымы 13,4
атм кезінде жұмыс істейді.
Кесте 3
ҚЦ өндірілетін бу шығырлық цехтың мәліметтері
Станса Типі Бу қыздыр- Бу шы- Шы-
нөм. ғышының ыст. ғыны ғыр
тсағ. қуаты
МВт
дейін кейін
3 К-12 ПР-5-35-10 435 55-00 5
4 КО-6 П-6 435 55-80 6
6 К-12 Н-7350,58435 58 7
РОУ1=Q=30тсағ. РОУ2=Q=90тсағ. РОУ3=Q=60тсағ.
Р=40ата Р=9,01,3 Р=40ата
t=450C250C t=535C330C t=450C250C
Бойлер: Бподп=
Негізгі ОБ 1,2=
Пиковый ПБ 1,2=
ІІ. АРНАЙЫ БӨЛІМ
2Станцияның электрлік бөлімі
ЖЭО бойынша қондырғылар мен энергия торабтарын бастапқы параметрлері:
1.Генераторлар саны - 6
2.Генераторлардың бірлік қуаты - 5х60 МВт;
1х30 МВт.
3. Генератордың номиналды кернеуі – 10 кВ.
4. Линиялар саны мен жүктеме қуаты – 20х5=100 МВт;
10*3=30
МВт;
5. Өзіндік мұқтаждыққа кететін қуат мөлшері – Рсн. мах= 7%.
6. РУСН номиналды кернеуі – 35 кВ.
7. Линиялар саны және жүктеме – 6х15=90МВт
8. Күндер саны (қыс\жаз) - 165\200
9. Жүйенің резервті қуаты – Ррез=90 МВт.
10. Байланыс желілерінің номиналды кернеуі – 110 кВ
11. Линиялар саны және ұзындығы – 1х105 км
12. Жүйе қуаты – 2500 МВ*А
13. Жүйенің ҚТ қуаты – 4000 МВ*А
14. РУ типі – ОРУ-110 кВ
Кесте 8
Жылу электр орталығының және 35 кВ тарату құрылғысының жұмыс істеу графигі
Сағат 0-16 16-22 22-24
Қыс 90% 100% 90%
Жаз 63% 70% 63%
Генераторлық кернеудегі жүктеме қыстың күні - 100%, жаздың күні - 70% және
өзгермейді.
Сурет 2 Электр энергетикалық жүйенің және 330 МВт-тық ЖЭО-5ның
байланыс қарапайым сұлбасы.
1. БҚ-бу қазаны
2. БД-бу дығарасы ( барабаны )
3. БШ-бу шығыры
М-мунна ( жалғағыш )
4. О(г)-электр өндіргіш
5. Ш-мықтатқыш ( конденсатор)
6. ШС-мықтатқыш сорғысы
7. ТҚҚ-төменді қысымды қоздырған
Д-деғратор
8. ҚСС-қорек су сорғышы
9. ЖҚҚ-жоғары қысымды қыздырғы
3.2 Байланыс сұлбасына түсініктеме
Кентау ЖЭО-ның қысқаша сипаттамасымен технологиялық құрылымына,оның
негізгі қондырғылары мен жұмыс істеу тәртібіне тоқталып өтер болсақ: Мына
алдарыңызда тұрған ЖЭС-тың технологиялық схемасы долып табылады,оның жұмыс
істеу принципі: Бу қазанына алдын ала дайындалған көмір немесе мазут отыны
беріледі.Жану процесі қамтамасыз ету үшін желдеткіштің көмегі арқылы ыстық
ауа қосарланып беріліп отырады. Соның салдарынан бу қазан камерасында жану
процесі болады.Жанған отын температурасы 800-9000С дейін жетеді.Соның
салдарынан будың потенциялды энергиясы максимал мәнге ие болады. Бу құбыры
арқылы бу шығырына жіберіледі(БШ), БШ-да будың кинетикалық энергиясы
шығырдың білігіне бекітілген қалақшаларға(БШҚ) соқтығысады, соның
салдарынан бу шығырының білігі (БШ) жылдамдығы 300 айналым жасап,өндіргіш
генератордың (ӨГ) білігін айналдырады. Яғни будың жылу энергиясын бу шығыры
механикалық энергияға айналдырады. Айналысқа түскен электр генераторынан
электр тогын өндіреді, яғни механикалық энергия элеккр энергиясына
айналады.Аса ысыған бу біртіндеп бу шығырының конденсаторына келіп
құйылады. Шықтатқыштың негізгі жұмыс істеу мақсаты – шықтатқышқа арнайы су
қоймасынан сорғы көмегі арқылы құбырлармен салқын суды (2) айдайды, Кентау
ЖЭС-сы өзіне қажет қорек суды Қаратау жотасының төменгі баурайындағы
Сырдария өзенінің бағытына қарай ағып оған жетпестен хантағы өзенімен
қиылысқан Қарашық-Хантағы өзенінен алады. Шықтатқыштан шыққан суды қыздыру
үшін төменді қысымды қыздырғыш (ТҚҚ) арқылы іске асырады.Суды қайта
қыздыру үшін буды бу шығырынан (БШ) аламыз.Шықтаған суды айдау үшін
шықтатқыш сорғысын (ШС) пайдаланамыз.Төменгі қысымды қыздырғыштан
(ТҚҚ)өткен су деаэраторға (Д) құйылады. Деаэратордың мақсаты ыстық суды
газдармен оттегінен ажыратады. Газдар мен оттегінен ажыратылған таза қорек
су қорек су сорғысымен (ҚСС) жоғары қысымды қыздырғышқа (ЖҚҚ) беріледі.
Қондырғыда судың температурасын жоғарлату үшін ыстық буды бу шығырының
аралық сатысынан алады,қалыпты жағдайға дейін ысыған су бу қазанына
беріледі.Көрсетілген цикл бойынша айналым осылайша қайталана береді.
Синхронды машиналар өзара қайтымды электр машиналары болып табылады. Олар
құрылыстық өзгеріске түспей-ақ механикалық энергияны электр энергиясына
айналдыратын генераторлық немесе электр энергиясын механикалық энергияға
айналдыратын қозғалтқыштардық орнына да қолданылады.
2.2. Синхронды машинаны қолдану аймағы
Синхронды машиналар өзара қайтымды электр машиналары болып табылады. Олар
құрылыстық өзгеріске түспей-ақ механикалық энергияны электр энергиясына
айналдыратын генераторлық немесе электр энергиясын механикалық энергияға
айналдыратын қозғалтқыштардық орнына да қолданылады.
Синхронды машиналар электр энергиясының генераторы ретінде де,
қозғалтқыштар ретінде де қолданылады. Дегенмен, ол ЭҚК үшфазалы жүйесініқ
электр механикалық көзі ретінде кеқірек тараған. Дүние жүзінде электр
энергиясын өндіруді айнымалы токтық синхронды машинасы - үшфазалы синхронды
генератор атқарады. Синхронды айналысқа түсетін алғашқы қозғалтқыштық
түріне қарай, турбогенераторлар (механикалық энергия көзі бу турбинасы),
гидрогенераторлар (механикалық энергия көзі гидравликалық турбиналар) және
дизельгенераторлар (механикалық энергия көзі іштен жанатын қозғалтқыш-
дизель). Жылу электр станцияларында (ЖЭС) және атом электр станцияларында
(АЭС) турбогенераторлар, ал гидростанцияларда (ГЭС) - гидрогенераторлар
орнатылады. Дизель генераторлар негізінде жұмысында электр энергиясы апатты
жағдайда да, болмай қалуы тиіс нысандарда қосалқы энергия көзі (банктер,
әскери нысандар және т.б.) ретінде қолданылады. Аз және орташа ауқымды
электр энергияларын тұтынатын жерлерде, оларды пайдалану, асинхронды
қозғалтқыштарды пайдалануға қарағанда экономикалық жағынан тиімділігіне
қарамастан, синхронды машиналар қозғалтқыш ретінде сиректеу қолданылады.
Сондықтан қозғалтқыштар, арнайы жасалатындарынан басқа, қуаттылары 100 кВт
және жоғары етіп конструкцияланады. Қуаттылығы жоғары синхронды
қозғалтқыштар (СҚ) қуат коэффициентІ және пайдалы әсер коэффициенті (ПӘК)
сондай-ақ, олардьщ тұтыну кезіндегі (желідегі) кернеудіқ төмендеуіне аса
сезімтал еместігінен, асинхронды қозғалткыштармен бәсекелесе алады. 3.2.
Синхронды машиналардық құрылысы. Синхронды генератор мен синхронды
қозғалтқыштар құрылысы жағынан бірдей болғандықтан, олардық құрылыстарын
бірге қарастырамыз. Синхронды машина (генератор мен қозғалтқыш) үшфазалы
орамалы статордан және тұрақты қоздырғыш орамасы бар ротордан тұрады.
2.3Синхронды генератордың сипаттамалары.
Синхронды генератордың жұмысы функционалды тәуелділік бойынша бағаланады.
Олардық негізгілері:
- бос жүріс сипаттамасы;
- кысқа тұйықталу сипаттамасы;
- реттеу сипаттамасы;
- сыртқы сипаттамасьг;
- жүктемелік сипаттамасы.
Синхронды генераторлар тұрақты айналу жылдамдықпен жұмыс жасайды, ол
айнымалы ЭҚК-тің жиілігін тұрақты ұстап тұру қажеттілігінен туындайды,
демек барлқ сипаттамалар ротордың айналу жылдамдығы тұрақты (п=соп8і)
кезінде қарастырылады Электр энергиясың механикалық энергияға
айналдыратын синхронды қозғалтқыштағы электр физикалық процестер. Синхронды
қозғалтқыштың (9) үшфазалы орамасын, үшфазалы желіге жалғау айналмалы
магнит өрісін тудырады. Негізінде ротор магнит болғандықтан ол магнит
компасының тілі сияқты статор орамасының айнымалы магнит өрісіне ілесіп
айналысқа түседі. Статор орамасында берілген электр энергиясы, білікті
айналдыратын механикалық энергияға түрленеді.
Бүл жағдайда, ротордың жылдамдығы, статор орамасының айнымалы магнит
өрісіне тең болады, демек, олар, синхронды айналатын болады (п^п^п.)
осыдан, мұндай электр машииалары солай аталады. Синхронды қозғалтқыштың
роторы айналу үшін, басқа қозғалтқыштың күшімеи синхрондыға жақын айналымға
келтіріп алады, содан кейін, бұл қозғалтқышты желіге қосады. Сонымен
синхронды қозғалтқышты жұмысқа қосу үшін оның роторын айналдыра алатын
басқа бір қозғалтқышпен айналдырып, синхронды айналымға жақындатып алу
керек. Жұмысқа қосу қондырғысы күрделі, қуаттылығы төмен және орташа
қозғалтқыштар экономикалык тұрғыдан өзін ақтамайды. Мұндай жағдайдан шығу
жолы роторлы синхронды қозғалтқыштарды қолдану, олардың жұмысқа қосуға
арналған, қысқа тұйықталған орамасы болады, ол полюс өзегінің жабық ойығына
орналасады. Айтылған, синхронды қозғалтқыштық электр әнергиясын
механикалық энергияға айналдыру процесі жорамалданған болып табылады, неге
десек, ротордың инерциясы үлкен болғандықтан токтық өнеркәсіптік
жиілігінде, онық орнынан қозғалуына мүмкіндік бермейді.
2.4 Турбогенераторлар құрылысы мен жұмыс істеу принципі
Электр энергиясын өндіру үшін электрлік станцияларда үшфазалық
айнымалы ток синхронды генераторларын қолданамыз. Жобаланып отырған жылу
электр станцияда турбогенераторлар қолданылатын болады (біріншілік бу
турбинасы).
Синхронды электрлік машиналар үшін қалыптасқан жұмыс режимінде
агрегаттың айналу жиілігі мен тораптың nобмин жиілігі f арасында қатаң
сәйкестік болуы тиіс, Гц:
(10)
мұнда р – генератор статорының орамасының қос полюсттер саны.
Бу және газ турбиналарын үлкен (жоғары) айналу жиілігіне арнап
дайындайды (шығарады), өйткені мұндай жағдайда турбогенераторлар ең жақсы
техника-экономикалық көрсеткіштерге ие болады. Кәдімгі отын жағатын жылу
электрлік станцияларда агрегаттардың айналу жиілігі әдетте минутына 3000
айнмин айналымды құрайды, ал синхронды тубогенераторлар қос полюсті болып
келеді.
Турбогенераторлардың жылдамдығы оның құрылымының ерекшеліктерін
анықтайды. Бұл генераторлар горизонталды (көлденең) білікпен орындалады.
Үлкен механикалық және жылу жүктемелерінде жұмыс жасайтын турбогенераторлар
роторы тұтас дайындалған магнитті және механикалық қасиеттері жоғары арнайы
болаттан жасалынады.
Ротордың анық емес полюстері болып жасалады. Ротордың негізгі
жилігімен айналымы ротор диаметрімен механикалық беріктіктің 3000 айналым
минутына болғанда 1,1-1,2 м мөлшері мен шектеледі. Ротор бочкасының
ұзындығы да шексіз маңызға ие болғанда 6-6,5 метрге тең болады. Ол біліктің
статикалық иінінің рұқсат етілген шегімен және оның жұмыс істеуіге кедергі
келтірмейтін діріл сипаттамасымен анықталады.
Ротордың негізгі магнит ағындары өтетін активтық бөлігінде, қоздырғыш
катушка орамдарымен толтырылған ойықтары фрезерленеді (фрезеруются).
Ораманың ойық бөлігіне магниттік емес, бірақ берік дюраалюминиден жасалған
сыналар бекітіледі. Орамның ойықтарға (паза) (7) жатпаған мынадай бөлігі,
ортадан тепкіш күштің әсерінен болатын ығысудан бандаждың көмегімен
қорғалады. Бандаждар ротордың механикалық қатынасының ең қысым көп түсетін
бөлігі болып табылады, жәнеде магнитті емес беріктігі өте жоғары болаттан
дайындалады. Ротор білігінің екі жақ шетіне желдеткіш қалақтар
орнатылағандықтан ол қалақшалар машинаның салқындатқыш газдарының айналымын
қамтамасыз етеді.
Турбогенератор статоры оның сыртқы қорабынан және өзекшеден
(сердечник) тұрады. Қорап пісіріліп жасалады, басқа бөліктермен қосылатын
жерлері, қалқандарымен жәнеде тығыздатқыштармен жабылады.
Статор өзегінің қалындығы 0,5 мм. оқшауламаланған электр техникалық
болат табақшалардан жиналады, табақшаларды пакетпен жинайды да, арасына
желдеткіш каналдар қалдырылады. Статор өзегінің ішкі (расточка) пазаларына
әдеттегідей екі қабатты үшфазалы орама орнатылады.
Кентау ЖЭО-ның жаңартылған сүлбесі бойынша келесідей генераторларды
таңдаймыз
Г1, –ТВС-32-УЗ
Г2, Г3, Г4, Г5, Г6 – ТВФ-60-2
Кесте 8
Генераторлар құжатының берілген мәліметтері
Генератор түрі Рном,МВт Uном,кВ Iном,кА Cosном,ХІІd
кА
ТВС-32-УЗ 3240 10,5 2,2 0,8 0,159
ТВФ-60-2 6075 10,5 4,25 0,8 0,146
4. Жылу электр орталығының құрылым схемасының (алдын-ала) екі нұсқасын
құру.
Жобалаудың бұл сатысында 5,6-суретте көрсетілген станцияның құрылымдық
сұлбаларының екі нұсқасын таңдап аламыз. Нұсқалар генераторлардың ТҚ-на
(РУ) қосылу әдістерінің әртүрлілігімен және ТҚ-ның (РУ) қосылыстарының
әртүрлі болуымен 10 кВ ТҚ, ТҚ кВ және 110 кВ ТҚ, сондай-ақ жергілікті
жүктеме және өзіндік мұқтаждықты электрмен жабдықтау әдістерінің
әртүрлілігімен ерекшеленеді.
4.1 Жылу электр орталығының құрылым схемасының 1-ші нұсқасы
5 сурет – Бірінші нұсқаның құрылым сұлбасы.
4.2 Жылу электр орталығының құрылым схемасының 2-ші нұсқасы
6 сурет – Екінші нұсқаның құрылым сұлбасы
4.1 Бірінші нұсқа бойынша жазғы және қысқы мерзімге байланысты 330 МВт-тық
ЖЭО-ның 35 кВ-тық тарату құрылғысының жүктеме графигі және станцияның
өзіндік мұқтаждығының графигі (толық деректері).
Жеке тұтынушылардың электрлік жүктемелері, сондай-ақ олардың
энергетикалық жүйеде электрлік станцияның жұмыс режимін анықтайтын
жүктемесі үздіксіз өзгеріп отырады. Бұл факті график арқылы көрсетеді, яғни
электр қондырғысының қуатының уақыт бойынша өзгеру диаграммасы.
1 – ЖЭО өндіретін қуаты
2 – 35 кВ жүктемесі
3 – ЖЭО ө.м. шығыны
Кесте 9 4.1 Бірінші нұсқа үшін деректер. Бірінші нұсқадағы қуат
ағындары (перетоки, асқын ағындар)
Анықталатын көрсеткіштер жыл Уақыт (сағ)
кезі
0-16 16-22 22-24
1. Г1 қуатын өндіруі, МВт Қыс 28,8 32 28,8
жаз 20,16 22,4 20,16
2. Г2 Ө.М. (СН) жүктемесі, МВт Қыс 2,016 2,24 2,016
Жаз 1,41 1,568 1,41
3. 10 кВ-қ ТҚ жүктемесі, МВт Қыс 130 130 130
Жаз 91 91 91
4. Т1 жүктелуі, МВт Қыс 103,2 100,24 103,2
Жаз 72,25 70,168 72,25
5. 35 кВ жүктемесі, МВт Қыс 81 90 81
Жаз 56,7 63 56,7
6. Т2, Т3-тардың 6 кВ орамдарының Қыс 13,39 14,88 13,39
жүктелуі, МВт Жаз 9,375 10,416 9,375
7. Т2, Т3 35 кВ-тық орамының Қыс 11,1 5,12 11,1
жүктелуі, МВт Жаз 7,775 3,584 7,775
8. Т4, Т5 Т6 110кВ-тық орамының Қыс 2,29 9,76 2,29
жүктелуі, МВт Жаз 1,6 6,832 1,6
7-ші суретте Электр қондырғысының қуатының уақыт бойынша өзгеру
диаграммасы.
Сурет 7
сурет 7 - 330 МВт-тық ЖЭО-ның (1), 35 кВ-тық тарату құрылғының (2) және
станцияның өзіндік мұқтаждығының (3) жұмыс графиктері (қыс және жаз
мерзімдері).
4.2 Екінші нұсқа бойынша жазғы және қысқы мерзімге байланысты 330 МВт-тық
ЖЭО-ның 35 кВ-тық тарату құрылғысының жүктеме графигі және станцияның
өзіндік мұқтаждығының графигі (толық деректері).
Жеке тұтынушылардың электрлік жүктемелері, сондай-ақ олардың
энергетикалық жүйеде электрлік станцияның жұмыс режимін анықтайтын
жүктемесі үздіксіз өзгеріп отырады. Бұл факті график арқылы көрсетеді, яғни
электр қондырғысының қуатының уақыт бойынша өзгеру диаграммасы.
1 – ЖЭО өндіретін қуаты
2 – 35 кВ жүктемесі
3 – ЖЭО ө.м. шығыны
Сурет 8 Cтанцияның өзіндік мұқтаждығының графигі
Сурет 8
сурет 8 - 330 МВт-тық ЖЭО-ның (1), 35 кВ-тық тарату құрылғының (2) және
станцияның өзіндік мұқтаждығының (3) жұмыс графиктері (қыс және жаз
мерзімдері).
Екінші нұсқа үшін деректер
Кесте 10 Екінші нұсқадағы қуат ағындары (перетоки, асқын ағындар).
Анықталатын көрсеткіштер жыл Уақыт (сағ)
кезі
0-16 16-22 22-24
1. Г1 қуатын өндіруі, МВт Қыс 28,8 32 28,8
жаз 20,16 22,4 20,16
2. Г1 Ө.М. (СН) жүктемеcі, МВт Қыс 2,016 2,24 2,016
Жаз 1,41 1,568 1,41
3. 10 кВ-қ ТҚ жүктемесі, МВт Қыс 130 130 130
Жаз 91 91 91
4. Т1, Т2-тардың орамдарының 6 кВ Қыс 51,60 50,12 51,60
жүктелуі, МВт Жаз 36,12 35,08 36,12
5. 35 кВ жүктемесі, МВт Қыс 81 90 81
Жаз 56,7 63 56,7
6. Т1, Т2-тардың 110 кВ орамдары Қыс 11,1 5,12 11,1
арқылы 35 кВ қарай қуат ағыны, МВт Жаз 7,775 3,584 7,775
7. Т1, Т2 35кВ-тық орамының Қыс 40,5 45 40,5
жүктелуі, МВт Жаз 28,35 31,5 28,35
4.3 Апаттық режим (1 нұсқа)
Апаттық режимдегі ағындарды (перетоки, асқын ағындар) есептейміз,
апатты режим электрлік жабдықтардың, атап айтқанда трансформатордың
күтпеген жағдайдағы жүктелуін анықтауға мүмкіндік береді.
1. Қыс максимумы кезінде Т1 өшіреміз. Бұл жағдайда Г1, 90 МВт-тық
жүктемені 10 кВ ТҚ арқылы толтырады.
Әр Т2, Т3 трансформаторларының 35 кВ-тық орамдары 602=30 МВт-пен
жүктелген болады және 35 кВ-тық жүктемені қамтамассыз етеді.
2. Қыс максимумында Г1 өшіреміз (істен шығарамыз). Сонда, Т1-ге
төмендегідей қуат беріледі:
РТ1=Р10кВ – (РГ2,Г3-Рөм)=130-(60-4,2)=74,2 МВт
Сонымен қатар Т2, Т3 трансформаторларының 35 кВ орамдары 74,2
МВт электр энергиясын тасымалдайды, ал 60 МВт 35 кВ жүктемені
есепке алғанда қосымша 67,1 МВт (бұл бір трансформатордың
жүктемесі) болады.
3. Т2-ні істен шығырымыз. Бұл жағдайда Т3 трансформаторының 35 кВ-тық
орамының жүктелуі қалыпты режиммен салыстырғанда 2 есе өседі:
11,1х2=22,2 МВт (Кесте 3, 7 пункт бойынша)
4.4 Қай мезгілде генереторлар ең көп қуат бере алатынын анықта
Әрбір генератордың қуаты 60 МВт-тан. 10 кВ тарату құрылғысының (ТҚ) жазғы
жүктемесі 91 МВт (Кесте 3, 3 пункт), ал 35 кВ тарату құрылғысының ең үлкен
жүктемесі 63 МВт (Кесте 3, 5 пункт). Сонда, Т1 трансформаторының жүктемесі
төмендегідей болады:
РТ1=(РГ1-РӨМ%)-Р10 кВжаз=(30-2,1)-91=63,1 МВт
Т2, Т3 трансформаторларының 35 кВ орамдары арқылы 110 кВ орамдарына
жеткізілетін қуаттың мөлшері төмендегідей:
РТ2,Т3=(РТ1-Рмакс.жаз 35кВ)2=(63,1-63)2=0,05 МВт
10 кВ тарату құрылғысынан 14,88 МВт-ты (Кесте 3, 6 пункт) беріледі, ал
35 кВ орамдарынан (Т2, Т3) 0,05 МВт беріледі. Сонда, 110 кВ орамдарына
берілетін қуаттың мөлшері төмендегідей:
РТ2, 110кВ=РТ2 10кВ+РТ2 35кВ=14,88+0,05=14,93 МВт
Ъ
ІІІ ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
3.Күштік трансформаторларды таңдау
Электрлік станцияларда және қосалқы станцияларда орнатылған күштік
трансформаторлар электр энергиясын бір кернеуден екінші кернеуге
түрлендіруге арналған. Үш фазалық трансформаторлар кеңінен қолданыс тапқан,
өйткені олардағы шығын 12-15 %-ға аз, ал активті материалдар шығыны мен
бағасы осындай суммарлық қуаттағы үш және бір фазалы трансформаторлар
тобының шығынынан 20-25 %-ға аз.
Бір фазалы трансформаторлар, үш фазалы қажетті қуаттағы
трансформаторлар дайындауға мүмкіндік болмағанда немесе оларды
тасымалдаудың мүмкіндігі болмаған жағдайда қолданылады.
Орамдардың санына қарай әр фазасына әртүрлі кернеудегі
трансформаторлар екі орамды және үш орамды болып бөлінеді. Одан басқа
бірдей кернеудегі әдеттегідей төменгі орамдар екі немесе одан да көбірек
параллель бір-бірінен оқшауланған салалардан тұратын болады. Мұндай
трансформаторлар тармақталған орамды трансформаторлар деп аталады. Жоғарғы,
орташа және төменгі кернеу орамаларын сәйкесінше ЖК, ОК, ТК деп белгілеу
қабылданған.
Тармақталған орамды трансформаторлар (ТК) бірнеше генераторларды,
жоғарылатылған бір трансформаторға қосудың мүмкіндігін қамтамасыз етеді.
Осындай ірілендірілген энергетикалық блоктар ТҚ 330-500 кВ сұлбасын
қарапайымдандыруға (5) мүмкіндік береді. Төменгі кернеудегі тармақталған
орамды трансформаторлар НН 200-1200 МВт блоктары бар ірі ЖЭС-ның өзіндік
мұқтаждығын сұлбаларында және төмендеткіш қосалқы станцияларда ҚТ тоқтарын
шектеу үшін кең қолданысқа ие болды.
Т1 трансформаторын таңдау:
1. Қалыпты режимнің деректері бойынша (Кесте 3) Т1 күштік
трансформатордың қуатын және түрін таңдаймыз:
(11)
Тарату құрылғысына ең көп берілетін қуатты ескере отырып және 40%-дың
асқын жүктемелік қабілеттілігін ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кентау ЖЭО-ның жаңа техникалық қондырғыларының энергетикалық көрсеткіштерін
есептік зерттеу
МАЗМҰНЫ
1 Мазмұны 1-2
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ...
1 Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...4-5
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ...
1.1 Кентау ЖЭО-5-тің қысқаша 6
сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.2 Ауа райының табиғаттық 6-7
мінездемесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
1.3 Сумен қамтамасыздандыру 7
жүйесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
1.4 ЖЭО-5-тің негізгі қондырғылары және цехтардың қысқаша 8
сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ...
1.5.1Қазандық цехы туралы мәлімет 8-9
1.5.2Шығырлық цех жұмысы 10
1.5.3Ауаға шығарылатын зиянды заттар қалдықтарының тасталынуы ... .. 11-16
2 Шығыр цехтағы жұмыс шарттарының анализі 17-19
1.6 Жылулық сүлбе 13-18
есебі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ...
2.2 Сурет 1 Күлұстағыш сүлбесі. Шығыр қондырғыларынан шығатын шуды 20-22
есептеу әдісі
2.3 Жылуэнергетикалық қондырғылардың дыбыс толқындарының жиілігі 23
2.4 Еңбек шартын жақсарту және шу мен микроклиматтан қорғау шараларын24
өңдеу
2.5 Шудан қорғану шаралары 24-25
3 Станцияның электрлік бөлімі 25-27
3.1 Электр энергетикалық жүйенің байланыс сұлбасына түсініктеме 28-34
4 Жылу электр орталығының құрылым схемасының (алдын-ала) екі 35-36
нұсқасын құру.
4.1 Бірінші нұсқа үшін деректер. Бірінші нұсқадағы қуат ағындары 37-38
(перетоки, асқын ағындар)
4.2 Екінші нұсқа үшін деректер. Екінші нұсқадағы қуат ағындары 39-40
4.3 Апаттық режим (1 нұсқа) 40
4.4 Қай мезгілде генереторлар ең көп қуат бере алатынын анықтау 40
5 Күштік трансформаторларды таңдау 41-42
6 Бірінші нұсқадағы күштік трансформаторлардың жылдық электр 42-43
шығынын анықтаймыз
7 Екінші нұсқаның генераторларының қай мезгілде ең көп қуат бере 43
алатындығын анықтау.
8 Екінші нұсқаға күштік трансформаторларды таңдаймыз 43
9 Екінші нұсқа үшін күштік трансформаторлардың жылдық электр 44-45
шығынын анықтау.
10.1 Экономикалық бөлім . Технико-экономикалық салыстырманы жүргізіп, 45
ең үнемді және ыңғайлы нұсқаны таңдап алу.
10.2 Өндірістің жылдық шығыны 45-46
10.3 Есептік шығынды және нұсқаны таңдау 46
11 Есептік шығынды және нұсқаны таңдау 47-51
11.1 Есептік шығынды және нұсқаны таңдау 51-54
12 35кВ-тың ТҚ үшін ажыратқыштар мен айырғыштарды таңдау. 55
12.1 Соққы тогын анықтаймыз. 55-62
13 Өміртіршілік қауіпсіздігін қорғау 63
13.1 ЖЭО-5 -ның құрылымдық цехтағы еңбек шартын талдау 64-68
13.2 Еңбек жағдайын жақсарту бойынша шараларды әзірлеу 68-69
13.3 Төменгі кернеулі қонырғылардың электр қауіпсіздігі мәселелерін 70
өңдеу (нөлдеу есебі)
14 Қорытынды 71
15 Пайдаланылған әдебиеттер 72
тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
КІРІСПЕ
Қазақстан қайраттық дамуының негізгі мәселесі - электрлік қуатын
өсіріп тәуелділігін жою мен электрлік пен жылулықты тиімді өндіріп,
тұтынушыларды сапалы қамтамасыз ету және қоршаған ортаны қорғау.Салынатын
электр қондырғылар эксплуатациясының қауіпсіздігін, өндіріс
мекемелеріндегі өндірілген энергияны беру, орналастыру мен тұтыну, жоғары
үнемділік және сенімділікпен өндірілу керек. Осыны қамтамасыз ету үшін
энергетиктер қолданылатын кернеудің барлық сатысында жоғары кернеудің
тұтынушыға барынша көп жақындауына байланысты электр энергиясын
орналастырудың сенімді және үнемді нұсқасын дайындау қажет.
Электр энергиясын пайдаланушыларының қауіпсіздігін сақтау мақсатымен
электр энергиясының қабылдағыштары (қыздырғыш қыл сымды шамдар, электр
қозғалтқыштары т. б.) төменгі кернеуде (110-380 В) жұмыс жасауға
есептеледі. Оның үстіне жоғарғы кернеу кезінде ток жүретін бөліктер өзара
күшті оқшауламаланған болуы керек, бұл аппараттар мен аспаптар
конструкциясын күрделілендіруге тура келеді.
Сондықтан энергия берілісінде қолданылатын жоғарғы кернеумен
қабылдағыштарды тікелей коректендіруге болмайды. Ол үшін энергия
қабылдағыштарға энергияны төмендеткіш трансформаторлар арқылы береді.
Трансформаторлар іс жүзінде өндірілген электр энергиясын үлкен қашықтыққа
беру, энергияны қабылдағыштар арасында тарату үшін және әртүрлі түзеткіш,
күшейткіш т. б. құрылғыларда кеңінен қолданылып отыр.
Электр энергиясын электростанциядан оның тұтынушыларына берерде,
өткізгіш сымдар арқылы өтетін ток күшінің үлкен маңызы бар. Токка
байланысты электр энергиясы берілетін желі сымының қимасы таңдап алынады.
Сым қимасы бойынша оның құны және оларда болатын энергия шығыны анықталады.
Мұның келесі негізгі жолдары АЭжБИ-де ұсынылып зерттелуде. ЖЭС-тердің
электрлік қуатын өсіріп тәуелділігін жоюда ең тиімдісі ЖЭО-дағы әдетті бу
газды және жоғары ыстықтықты газбушығырлы жылуқозғалымдық айналым
құбырларын жаңарту немесе жаңа схемасын дайындап қажетті құрал-жабдықтардың
сипаттамасын зерттеу.
ЖЭС-ның электрлік пен жылулықты тиімді өндіріп, тұтынушылардың
қажеттік сұранысын сапалы қамтамасыз ету мақсатында дұрыс бейдәстүрлі
әдістер мен зерттеулер жүргізілу болып отыр. Қоршаған ортаны ластайтын
зиянды қалдықтардың көрсеткіштерін төмендету мақсатында және жылулық
сорғылардың сипаттамаларын есептеп салыстырмалы түрде ұйымдастырып
пайдалану.
ЖЭС-5 тің мекенқорғау стандарттарын сақтап, немесе жаңартудың жолдары
– ол оттықтарын тиімді ұйымдастыру.
Мұнымен қатар мекенқорғау және тіршілік қауіпсіздігі тақырыбы мен
электрлік бөлімінде жұмыстың үнемиеттік тиімділігінің есебі қаралды.
Электр қондырғылардың қысқа тұйықталу тоқтары есептелініп, барлық
коммутациялық аппараттар, тоқ және кернеу трансформаторлары, жинақ
шиналары мен тоқ өткізгіштер, тарату құрылғылары таңдалынады.
Трансформаторлардың қуаттарын есеп арқылы шешіп, оның өлшем
бірліктері Халықаралық бірінғай жүйеге келтірілген. Осындай параметрлерін
есептеу арқылы қайсысының үнемді екені анықталды. Автотрансформаторлардағы
энергияның жылдық шығынын есептеу арқылы, қай трансформаторды көп
пайдалануға болатыныдығын дәлелдеп сенімге көз жеткізілді. Электр
жабдықтау объектілерін жобалаудың басты мәселесі – олардың сенімділігі мен
үнемділігінің жоғарғы сатысын қамтамасыз ету. Өнеркәсіптердің электр
жабдықтауын жобалау ғылым мен техниканың ең жаңа жетістіктерін қолдануды
есепке ала отырып жүргізіледі. Электр жабдықтарын жобалау 3 сатыда
орындалады: технико-экономикалық дәлелдеме, техникалық жоба, жұмыстық
сызбалар. Салынатын электр қондырғылар эксплуатациясының қауіпсіздігін,
сенімділік пен үнемділікті қамтамасыз ету керек. Бұл дипломдық жұмыс
кезінде бұл көрсеткіштер технико-экономикалық есептеудің көмегімен жүзеге
асырылады.
І. НЕГІЗГІ БӨЛІМ
1. 1 КЕНТАУ ЖЭО-5-ТІҢ ҚЫСҚАША СИПАТТАМАСЫ
Станция 1934 жылы салынып, іске қосылды. 1951 жылдан бастап, 1967
жылға дейін үш рет кеңейтілді. Станцияның қазіргі қондырылған электрлік
қуаты 28 МВт пен жылулық қуаты 94,9 Гкалсағаттына тең.
Жылуды тұтынушыларға Кентау қаласындағы барлық өндіріс өнеркәсіп
орындары (Кентау экскаватор мен трансформатор завоттары, тігін фабрикасы)
мен қаланың әкімшілік басқару орындары және Кентау қаласының тұрғын 334
үйлері жатады. Қысқы мерзімде электрлік жылулық жүктеме сызбағымен және ең
үлкен жылулық жүктемелермен жұмыс істейді.
Жылулық жүктемелер келесі түрлермен анықталады. Кәсіпорын үшін: бу мен
ыстық су жылытуға, желдетуге, ыстық сумен қамтамасыз етуге және
тәсілдемелікке жіберіледі.
Тұрғын үй мен шаруашылық үшін: ыстық сумен жылытуға, желдетуге, ыстық
сумен қамтамасыз етіледі.
ЖЭО-5-тің ең үлкен жүктемесі бойынша отын теңестігі мен отын шығысы:
а) қысқы уақытта: көмірдің – 93 %, мазут – 7 %.
б) жазғы уақытта: көмірдің – 100 %.
Станция төрт бөлімнен құрылған.
Ст. №3, ПР-5-35-10-1,2 электрлік қуаты 5000кВт, жылулық қуаты 33 Гкалсағ.
Ст. №4, П-6, электрлік қуаты-6000 кВт, жылулық қуаты 31,1 Гкалсағ.
Ст. №6, П-8,5-350,58,электрлік қуаты 8500 кВт,жылулық қуаты 30,8 Гкалсағ.
Ст. №7, ПР-10-352,5, электрлік қуаты 10000кВт,жылулық қуаты 40,8Гкалсағ.
Әрбір жыл сайын шамамен 100 млн. кВт·сағ электр қуаты өндіріледі.
Газ тәріздес зиянды заттар - күкірт пен азот тотықтары, сутегілері
ұсталынбайды.
Көмірдің жағылуындағы азот пен күкіртті аластау әдістері енді
қарастырылуда. Жылу қазандарындағы күкірт пен азот тотықтарының шоғырларын
төмендету үшін, 1991 жылдан бастап, оттыққа ауа қосымша берілуде. Қазіргі
табиғатты қорғау шаралар жоспарында, ЖЭО ПРП ЮКЭР-мен бірігіп, жылу
қазандарындағы түтін газдарының күлін ұстағыштарының ПЖЕ-сін 90%-ға дейін
жеткізбек.
1.2.АУА РАЙЫНЫҢ ТАБИҒАТТЫҚ МІНЕЗДЕМЕСІ
Кентау ЖЭО-5 аймағы Каратау тауының оңтүстік ағынды жазық бөлігінде,
Қарашық өзенің оң жағында орналасқан.
Қазіргі таңдағысы мен жобаланып отырған ғимарат күшті тасты бөлік
баурайында орналасқан.
Бұл жердің жазы ұзақ және апталап - айлап құрғақтанып тұрады, ал қысы
жұмсақ болады. Жылу мезгілінің орташа - тәуліктік температурасы 00С-тен
жоғары, Түркістан метеостанциясында 275 күнге тең болып келеді.
Түркістан метеостанциясында ауаның жылдық орта температурасы 12,1 0С-
ге тең. Қаңтар айы ең суық ай болып келеді, сол айдың орта температурасы
минус 60С, ал толық ең кіші шамасы минус 380С. Ең ыстық ай-ол шілде айы,
айлық орта температурасы 28,60С, толық ең үлкен шамасы 460С.
Жауынның көп бөлігінің тегіссіз орналасуы: жазықтық бөлігінде 178 мм-
ге дейін жауады, ал таулы аймақтарда 470 мм-ге дейін, сол таулы
аймақтардың ең жоғары нүктелерінде, яғни 1800 м жоғары бөлігінде - 750 мм-
ге дейін болады.
Жылдық жауынның екі ең үлкен белгісі бар, негізігісі көктем
мезгілінде, кейінгісі күз мезгілінде болады. Жауынның көп мөлшерде болуы
наурыз, сәуір айлары болып келеді, жаздың жылдық соммасы ең аз дегені 5-7%-
ға тең. Қыс пен көктем мезгіліндегі жылдық жауынның мөлшері 70-80%-ға тең.
Жазықтық аймақтарында жел бағыттары солтүстік және солтүстік-шығыс
бағыттарында болады. Ал таулы аймақтарында жел бағыттары бөлшектенген
рельефті болып келеді.
1.3 СУМЕН ҚАМТАМАСЫЗДАНДЫРУ ЖҮЙЕСІ. ГИДРОЛОГИЯЛЫҚ ШАРТ.
Қарашық (Қантағы-Қарашық) өзені Қаратау жотасының оңтүстік-батыс
бөлігінен Сырдария өзенінің бағытына қарай ағып,бірақ оған жетпей, Қантағы
өзенімен қиылысып, соған ағады. Қантағы өзенің ұзындығы 31 км, су ауданы S-
342 км2 құрайды, су жинаушы ауданның биіктігі H-960 м-ге тең, қалқыған
орташа ылди мөлшері 0,023-ке тең.
Құрылыс аумағында Қарашық өзенің V-тәрізді түрінде болып келеді. Осы
жазықтықтың баурайы күшті, кейбір жерлері жарлы болып келеді. Жауын–шашын
болған кезде тез өзгеріске (деформацияға) ұшырайды.
Қарашық өзенің негізігі қорегі мерзімдік қарлардың жауы, олардың
қарқынды еруі, Каратау жотасының белгісіз мөлшерде қарлары ақпан айының,
яғни қыстың жылы айында ери бастайды. Қарашық өзені сұйық жауындармен де
қоректенеді,осыдан қардың еріген кездегі ағындары тез су мөлшерінің
жоғарлауы ең үлкен шығынға әкліп соғады. Қардың тез кетуі мен жауынның аз
жаууынан маусым айында өзен тапшылықтан, жерасты қоректенуіне кетеді, ал
кейбір жылдарда мамыр айында да болған. Ақпан мен май айларындағы жылдық
ағынның 94%-н құрайды.
Әдетте, су шығысының ең үлкені наурыз айында байқалады, ал ақырындап
сәуір мен ақпан айларына көшеді.
Қаратау жарының ауасының ылғалды маңызы мен Карашық өзенің келтірілген
ең тиімді бағдары су ауданындағы судың ең биік меншіктігі М-4,6 лс км2,
егер де Қарашык өзенінің су ауданының биіктігін ескерген кезде H-950 м.
ЖЭО-5-тің сумен қамдау көзі Қарашық су ағардың Қантағы су құбырлық
суы болып табылады. Кентау қаласындағы ЖЭО-5 желілік суды қайта қайтару
үшін сорғылық станциядан ОНСN1, ОНСN2, ОНСN4 үлгілі 3 қайтарушы
сорғылармен жүзеге асырылады. Әрбір сорғыларда 3 сорғыдан орналасқан. Екі
сорғы жұмыс істеуде, ал біреуі қосалқы. Сорғылар таңбасы: Д-320,
тегеуріні 40МВт, ал электр қозғалтқыштың қуаты 75 кВт. Осы сорғылар
қалалық су құбырлық суының жалпы ағыны газбен салқындалытын
өндіргіштіктерді және шығыр қондырғылардың шықтағыштарын салқындату үшін
шығыр цехына беріледі. Сонымен қатар шығыр және қазан цехтарында қалалық
бу құбырлық су қондырғылардың подшипниктерін салқындату үшін де
қолданылады.
1. 4 ЖЭО-5-ТІҢ НЕГІЗГІ ҚОНДЫРЫЛҒЫЛАРЫ ЖӘНЕ ЦЕХТАРДЫҢ ҚЫСҚАША СИПАТТАМАСЫ
Кентаулық ЖЭО-5-те төрт негізгі цехтар жұмыс істейді: отын тасымалдаушы
цех, қазандық цех, шығырлық цех пен электрлік цех және химиялық су тазалау
цехы.
1.4.1 ҚАЗАНДЫҚ ЦЕХЫ ТУРАЛЫ МӘЛІМЕТ
Отын тасымалдаушы цехтан кейін отын қазандық цехқа әкелінеді, осында
жанады.
ЖЭО қазандық цехте ТП-30,ТП-35,ТП-35у бу қазандары орналасқан. Аталып өткен
қазандардан басқа ҚЦ-та №1 ПТВМ-50 су жылытқыш қазандары орналасқан, олар
50 Гкал жүктемені орнатады.
ЖЭО-5 үш энергетикалық қазан және бір су қыздырғыш қазан қондырылған.
Қазан ТП-30 ст.№4, бу өндірулігі-30 тсағ.
Қазан ТП-35 ст.№5,6,7 бу өндірулігі-35 тсағ.
Қазан ТП-35-У ст.№8,9,10,11,12 бу өндірулігі-35 тсағ.
Қазан ПТВМ-50 ст.№1, бу өндірулігі-50 Гкалсағ.
Кесте 2
Кентау ЖЭО-5 –ның жалпы техникалық мәліметтері:
СтанТипі Дайындаған ДайындағанШығарыл- Бу
са зауыт жылы ған жылы ыстықтығы
нөмі
рі
5 ТП-35 Таганрог 1952 35 83 450
зауыты
6 ТП-35 Таганрог 1952 35 83 450
зауыты
7 ТП-35 Таганрог 1953 35 83 450
зауыты
8 ТП-35 Таганрог 1955 35 83 450
зауыты
9 ТП-35у Таганрог 1955 35 83 450
зауыты
10 ТП-35у Таганрог 1956 35 83 450
зауыты
11 ТП-35у Таганрог 1957 35 83 450
зауыты
12 ТП-35у Таганрог 1958 35 83 450
зауыты
Турбогенераторлар туралы мәліметтер
Ст. Дайындаған ШығарғанКүндік Эл.қуаттылығы Р, Темп-
№ зауыт аты жылы өнімділігіМВт.тсағ Кгссм[pра,[p
Тсағ ic] ic]С
1 Пр-5-310 БМЗ 1958 30 5,5 35
435
2 П-6-354 1952 35 6 35
ДеЛаваль 435
Швеция
3 К-12-35 1954 36 10 35
Тамара ЧССР 435
Отынның шығыны ең жоғары күште: қыста-16тсағ., жазда-12тсағ.
Қазандардың түтін газдарына қосылған сүлбесі: қазан-күл ұстағыш-құбыр.
Энергетикалық қазанының құбыр биіктігі Н-65 м, ернеуінің диаметрі 2 м.
Су қыздырғыш құбырының диаметрі Н-38,5 м, ернеуінің диаметрі 2,5 м.
Құбырдың құрылысы металды түрде болып келеді.
Қатты бөлшектерден түтін газдарынан тазалау, күл ұстағыш түрі БЦУ-М-
циклонды батареялық ұстағыштары модернизацияланған. Күл ұстағыштар құрғақ
инерциялық механикалық жүйеде болады. Газ бағыты ұлуша бағыт циклонымен
болады.
1.4.2 ШЫҒЫРЛЫҚ ЦЕХ ЖҰМЫСЫ.
ҚЦ өндірілетін бу шығырлық цехқа келеді. Цехта №3 ПР-5-35-10, №4 П-6
және №6 Н-7350,58 шығырлар орналасқан. Қуаты 5,6,7 МВт шығыр қысымы 13,4
атм кезінде жұмыс істейді.
Кесте 3
ҚЦ өндірілетін бу шығырлық цехтың мәліметтері
Станса Типі Бу қыздыр- Бу шы- Шы-
нөм. ғышының ыст. ғыны ғыр
тсағ. қуаты
МВт
дейін кейін
3 К-12 ПР-5-35-10 435 55-00 5
4 КО-6 П-6 435 55-80 6
6 К-12 Н-7350,58435 58 7
РОУ1=Q=30тсағ. РОУ2=Q=90тсағ. РОУ3=Q=60тсағ.
Р=40ата Р=9,01,3 Р=40ата
t=450C250C t=535C330C t=450C250C
Бойлер: Бподп=
Негізгі ОБ 1,2=
Пиковый ПБ 1,2=
ІІ. АРНАЙЫ БӨЛІМ
2Станцияның электрлік бөлімі
ЖЭО бойынша қондырғылар мен энергия торабтарын бастапқы параметрлері:
1.Генераторлар саны - 6
2.Генераторлардың бірлік қуаты - 5х60 МВт;
1х30 МВт.
3. Генератордың номиналды кернеуі – 10 кВ.
4. Линиялар саны мен жүктеме қуаты – 20х5=100 МВт;
10*3=30
МВт;
5. Өзіндік мұқтаждыққа кететін қуат мөлшері – Рсн. мах= 7%.
6. РУСН номиналды кернеуі – 35 кВ.
7. Линиялар саны және жүктеме – 6х15=90МВт
8. Күндер саны (қыс\жаз) - 165\200
9. Жүйенің резервті қуаты – Ррез=90 МВт.
10. Байланыс желілерінің номиналды кернеуі – 110 кВ
11. Линиялар саны және ұзындығы – 1х105 км
12. Жүйе қуаты – 2500 МВ*А
13. Жүйенің ҚТ қуаты – 4000 МВ*А
14. РУ типі – ОРУ-110 кВ
Кесте 8
Жылу электр орталығының және 35 кВ тарату құрылғысының жұмыс істеу графигі
Сағат 0-16 16-22 22-24
Қыс 90% 100% 90%
Жаз 63% 70% 63%
Генераторлық кернеудегі жүктеме қыстың күні - 100%, жаздың күні - 70% және
өзгермейді.
Сурет 2 Электр энергетикалық жүйенің және 330 МВт-тық ЖЭО-5ның
байланыс қарапайым сұлбасы.
1. БҚ-бу қазаны
2. БД-бу дығарасы ( барабаны )
3. БШ-бу шығыры
М-мунна ( жалғағыш )
4. О(г)-электр өндіргіш
5. Ш-мықтатқыш ( конденсатор)
6. ШС-мықтатқыш сорғысы
7. ТҚҚ-төменді қысымды қоздырған
Д-деғратор
8. ҚСС-қорек су сорғышы
9. ЖҚҚ-жоғары қысымды қыздырғы
3.2 Байланыс сұлбасына түсініктеме
Кентау ЖЭО-ның қысқаша сипаттамасымен технологиялық құрылымына,оның
негізгі қондырғылары мен жұмыс істеу тәртібіне тоқталып өтер болсақ: Мына
алдарыңызда тұрған ЖЭС-тың технологиялық схемасы долып табылады,оның жұмыс
істеу принципі: Бу қазанына алдын ала дайындалған көмір немесе мазут отыны
беріледі.Жану процесі қамтамасыз ету үшін желдеткіштің көмегі арқылы ыстық
ауа қосарланып беріліп отырады. Соның салдарынан бу қазан камерасында жану
процесі болады.Жанған отын температурасы 800-9000С дейін жетеді.Соның
салдарынан будың потенциялды энергиясы максимал мәнге ие болады. Бу құбыры
арқылы бу шығырына жіберіледі(БШ), БШ-да будың кинетикалық энергиясы
шығырдың білігіне бекітілген қалақшаларға(БШҚ) соқтығысады, соның
салдарынан бу шығырының білігі (БШ) жылдамдығы 300 айналым жасап,өндіргіш
генератордың (ӨГ) білігін айналдырады. Яғни будың жылу энергиясын бу шығыры
механикалық энергияға айналдырады. Айналысқа түскен электр генераторынан
электр тогын өндіреді, яғни механикалық энергия элеккр энергиясына
айналады.Аса ысыған бу біртіндеп бу шығырының конденсаторына келіп
құйылады. Шықтатқыштың негізгі жұмыс істеу мақсаты – шықтатқышқа арнайы су
қоймасынан сорғы көмегі арқылы құбырлармен салқын суды (2) айдайды, Кентау
ЖЭС-сы өзіне қажет қорек суды Қаратау жотасының төменгі баурайындағы
Сырдария өзенінің бағытына қарай ағып оған жетпестен хантағы өзенімен
қиылысқан Қарашық-Хантағы өзенінен алады. Шықтатқыштан шыққан суды қыздыру
үшін төменді қысымды қыздырғыш (ТҚҚ) арқылы іске асырады.Суды қайта
қыздыру үшін буды бу шығырынан (БШ) аламыз.Шықтаған суды айдау үшін
шықтатқыш сорғысын (ШС) пайдаланамыз.Төменгі қысымды қыздырғыштан
(ТҚҚ)өткен су деаэраторға (Д) құйылады. Деаэратордың мақсаты ыстық суды
газдармен оттегінен ажыратады. Газдар мен оттегінен ажыратылған таза қорек
су қорек су сорғысымен (ҚСС) жоғары қысымды қыздырғышқа (ЖҚҚ) беріледі.
Қондырғыда судың температурасын жоғарлату үшін ыстық буды бу шығырының
аралық сатысынан алады,қалыпты жағдайға дейін ысыған су бу қазанына
беріледі.Көрсетілген цикл бойынша айналым осылайша қайталана береді.
Синхронды машиналар өзара қайтымды электр машиналары болып табылады. Олар
құрылыстық өзгеріске түспей-ақ механикалық энергияны электр энергиясына
айналдыратын генераторлық немесе электр энергиясын механикалық энергияға
айналдыратын қозғалтқыштардық орнына да қолданылады.
2.2. Синхронды машинаны қолдану аймағы
Синхронды машиналар өзара қайтымды электр машиналары болып табылады. Олар
құрылыстық өзгеріске түспей-ақ механикалық энергияны электр энергиясына
айналдыратын генераторлық немесе электр энергиясын механикалық энергияға
айналдыратын қозғалтқыштардық орнына да қолданылады.
Синхронды машиналар электр энергиясының генераторы ретінде де,
қозғалтқыштар ретінде де қолданылады. Дегенмен, ол ЭҚК үшфазалы жүйесініқ
электр механикалық көзі ретінде кеқірек тараған. Дүние жүзінде электр
энергиясын өндіруді айнымалы токтық синхронды машинасы - үшфазалы синхронды
генератор атқарады. Синхронды айналысқа түсетін алғашқы қозғалтқыштық
түріне қарай, турбогенераторлар (механикалық энергия көзі бу турбинасы),
гидрогенераторлар (механикалық энергия көзі гидравликалық турбиналар) және
дизельгенераторлар (механикалық энергия көзі іштен жанатын қозғалтқыш-
дизель). Жылу электр станцияларында (ЖЭС) және атом электр станцияларында
(АЭС) турбогенераторлар, ал гидростанцияларда (ГЭС) - гидрогенераторлар
орнатылады. Дизель генераторлар негізінде жұмысында электр энергиясы апатты
жағдайда да, болмай қалуы тиіс нысандарда қосалқы энергия көзі (банктер,
әскери нысандар және т.б.) ретінде қолданылады. Аз және орташа ауқымды
электр энергияларын тұтынатын жерлерде, оларды пайдалану, асинхронды
қозғалтқыштарды пайдалануға қарағанда экономикалық жағынан тиімділігіне
қарамастан, синхронды машиналар қозғалтқыш ретінде сиректеу қолданылады.
Сондықтан қозғалтқыштар, арнайы жасалатындарынан басқа, қуаттылары 100 кВт
және жоғары етіп конструкцияланады. Қуаттылығы жоғары синхронды
қозғалтқыштар (СҚ) қуат коэффициентІ және пайдалы әсер коэффициенті (ПӘК)
сондай-ақ, олардьщ тұтыну кезіндегі (желідегі) кернеудіқ төмендеуіне аса
сезімтал еместігінен, асинхронды қозғалткыштармен бәсекелесе алады. 3.2.
Синхронды машиналардық құрылысы. Синхронды генератор мен синхронды
қозғалтқыштар құрылысы жағынан бірдей болғандықтан, олардық құрылыстарын
бірге қарастырамыз. Синхронды машина (генератор мен қозғалтқыш) үшфазалы
орамалы статордан және тұрақты қоздырғыш орамасы бар ротордан тұрады.
2.3Синхронды генератордың сипаттамалары.
Синхронды генератордың жұмысы функционалды тәуелділік бойынша бағаланады.
Олардық негізгілері:
- бос жүріс сипаттамасы;
- кысқа тұйықталу сипаттамасы;
- реттеу сипаттамасы;
- сыртқы сипаттамасьг;
- жүктемелік сипаттамасы.
Синхронды генераторлар тұрақты айналу жылдамдықпен жұмыс жасайды, ол
айнымалы ЭҚК-тің жиілігін тұрақты ұстап тұру қажеттілігінен туындайды,
демек барлқ сипаттамалар ротордың айналу жылдамдығы тұрақты (п=соп8і)
кезінде қарастырылады Электр энергиясың механикалық энергияға
айналдыратын синхронды қозғалтқыштағы электр физикалық процестер. Синхронды
қозғалтқыштың (9) үшфазалы орамасын, үшфазалы желіге жалғау айналмалы
магнит өрісін тудырады. Негізінде ротор магнит болғандықтан ол магнит
компасының тілі сияқты статор орамасының айнымалы магнит өрісіне ілесіп
айналысқа түседі. Статор орамасында берілген электр энергиясы, білікті
айналдыратын механикалық энергияға түрленеді.
Бүл жағдайда, ротордың жылдамдығы, статор орамасының айнымалы магнит
өрісіне тең болады, демек, олар, синхронды айналатын болады (п^п^п.)
осыдан, мұндай электр машииалары солай аталады. Синхронды қозғалтқыштың
роторы айналу үшін, басқа қозғалтқыштың күшімеи синхрондыға жақын айналымға
келтіріп алады, содан кейін, бұл қозғалтқышты желіге қосады. Сонымен
синхронды қозғалтқышты жұмысқа қосу үшін оның роторын айналдыра алатын
басқа бір қозғалтқышпен айналдырып, синхронды айналымға жақындатып алу
керек. Жұмысқа қосу қондырғысы күрделі, қуаттылығы төмен және орташа
қозғалтқыштар экономикалык тұрғыдан өзін ақтамайды. Мұндай жағдайдан шығу
жолы роторлы синхронды қозғалтқыштарды қолдану, олардың жұмысқа қосуға
арналған, қысқа тұйықталған орамасы болады, ол полюс өзегінің жабық ойығына
орналасады. Айтылған, синхронды қозғалтқыштық электр әнергиясын
механикалық энергияға айналдыру процесі жорамалданған болып табылады, неге
десек, ротордың инерциясы үлкен болғандықтан токтық өнеркәсіптік
жиілігінде, онық орнынан қозғалуына мүмкіндік бермейді.
2.4 Турбогенераторлар құрылысы мен жұмыс істеу принципі
Электр энергиясын өндіру үшін электрлік станцияларда үшфазалық
айнымалы ток синхронды генераторларын қолданамыз. Жобаланып отырған жылу
электр станцияда турбогенераторлар қолданылатын болады (біріншілік бу
турбинасы).
Синхронды электрлік машиналар үшін қалыптасқан жұмыс режимінде
агрегаттың айналу жиілігі мен тораптың nобмин жиілігі f арасында қатаң
сәйкестік болуы тиіс, Гц:
(10)
мұнда р – генератор статорының орамасының қос полюсттер саны.
Бу және газ турбиналарын үлкен (жоғары) айналу жиілігіне арнап
дайындайды (шығарады), өйткені мұндай жағдайда турбогенераторлар ең жақсы
техника-экономикалық көрсеткіштерге ие болады. Кәдімгі отын жағатын жылу
электрлік станцияларда агрегаттардың айналу жиілігі әдетте минутына 3000
айнмин айналымды құрайды, ал синхронды тубогенераторлар қос полюсті болып
келеді.
Турбогенераторлардың жылдамдығы оның құрылымының ерекшеліктерін
анықтайды. Бұл генераторлар горизонталды (көлденең) білікпен орындалады.
Үлкен механикалық және жылу жүктемелерінде жұмыс жасайтын турбогенераторлар
роторы тұтас дайындалған магнитті және механикалық қасиеттері жоғары арнайы
болаттан жасалынады.
Ротордың анық емес полюстері болып жасалады. Ротордың негізгі
жилігімен айналымы ротор диаметрімен механикалық беріктіктің 3000 айналым
минутына болғанда 1,1-1,2 м мөлшері мен шектеледі. Ротор бочкасының
ұзындығы да шексіз маңызға ие болғанда 6-6,5 метрге тең болады. Ол біліктің
статикалық иінінің рұқсат етілген шегімен және оның жұмыс істеуіге кедергі
келтірмейтін діріл сипаттамасымен анықталады.
Ротордың негізгі магнит ағындары өтетін активтық бөлігінде, қоздырғыш
катушка орамдарымен толтырылған ойықтары фрезерленеді (фрезеруются).
Ораманың ойық бөлігіне магниттік емес, бірақ берік дюраалюминиден жасалған
сыналар бекітіледі. Орамның ойықтарға (паза) (7) жатпаған мынадай бөлігі,
ортадан тепкіш күштің әсерінен болатын ығысудан бандаждың көмегімен
қорғалады. Бандаждар ротордың механикалық қатынасының ең қысым көп түсетін
бөлігі болып табылады, жәнеде магнитті емес беріктігі өте жоғары болаттан
дайындалады. Ротор білігінің екі жақ шетіне желдеткіш қалақтар
орнатылағандықтан ол қалақшалар машинаның салқындатқыш газдарының айналымын
қамтамасыз етеді.
Турбогенератор статоры оның сыртқы қорабынан және өзекшеден
(сердечник) тұрады. Қорап пісіріліп жасалады, басқа бөліктермен қосылатын
жерлері, қалқандарымен жәнеде тығыздатқыштармен жабылады.
Статор өзегінің қалындығы 0,5 мм. оқшауламаланған электр техникалық
болат табақшалардан жиналады, табақшаларды пакетпен жинайды да, арасына
желдеткіш каналдар қалдырылады. Статор өзегінің ішкі (расточка) пазаларына
әдеттегідей екі қабатты үшфазалы орама орнатылады.
Кентау ЖЭО-ның жаңартылған сүлбесі бойынша келесідей генераторларды
таңдаймыз
Г1, –ТВС-32-УЗ
Г2, Г3, Г4, Г5, Г6 – ТВФ-60-2
Кесте 8
Генераторлар құжатының берілген мәліметтері
Генератор түрі Рном,МВт Uном,кВ Iном,кА Cosном,ХІІd
кА
ТВС-32-УЗ 3240 10,5 2,2 0,8 0,159
ТВФ-60-2 6075 10,5 4,25 0,8 0,146
4. Жылу электр орталығының құрылым схемасының (алдын-ала) екі нұсқасын
құру.
Жобалаудың бұл сатысында 5,6-суретте көрсетілген станцияның құрылымдық
сұлбаларының екі нұсқасын таңдап аламыз. Нұсқалар генераторлардың ТҚ-на
(РУ) қосылу әдістерінің әртүрлілігімен және ТҚ-ның (РУ) қосылыстарының
әртүрлі болуымен 10 кВ ТҚ, ТҚ кВ және 110 кВ ТҚ, сондай-ақ жергілікті
жүктеме және өзіндік мұқтаждықты электрмен жабдықтау әдістерінің
әртүрлілігімен ерекшеленеді.
4.1 Жылу электр орталығының құрылым схемасының 1-ші нұсқасы
5 сурет – Бірінші нұсқаның құрылым сұлбасы.
4.2 Жылу электр орталығының құрылым схемасының 2-ші нұсқасы
6 сурет – Екінші нұсқаның құрылым сұлбасы
4.1 Бірінші нұсқа бойынша жазғы және қысқы мерзімге байланысты 330 МВт-тық
ЖЭО-ның 35 кВ-тық тарату құрылғысының жүктеме графигі және станцияның
өзіндік мұқтаждығының графигі (толық деректері).
Жеке тұтынушылардың электрлік жүктемелері, сондай-ақ олардың
энергетикалық жүйеде электрлік станцияның жұмыс режимін анықтайтын
жүктемесі үздіксіз өзгеріп отырады. Бұл факті график арқылы көрсетеді, яғни
электр қондырғысының қуатының уақыт бойынша өзгеру диаграммасы.
1 – ЖЭО өндіретін қуаты
2 – 35 кВ жүктемесі
3 – ЖЭО ө.м. шығыны
Кесте 9 4.1 Бірінші нұсқа үшін деректер. Бірінші нұсқадағы қуат
ағындары (перетоки, асқын ағындар)
Анықталатын көрсеткіштер жыл Уақыт (сағ)
кезі
0-16 16-22 22-24
1. Г1 қуатын өндіруі, МВт Қыс 28,8 32 28,8
жаз 20,16 22,4 20,16
2. Г2 Ө.М. (СН) жүктемесі, МВт Қыс 2,016 2,24 2,016
Жаз 1,41 1,568 1,41
3. 10 кВ-қ ТҚ жүктемесі, МВт Қыс 130 130 130
Жаз 91 91 91
4. Т1 жүктелуі, МВт Қыс 103,2 100,24 103,2
Жаз 72,25 70,168 72,25
5. 35 кВ жүктемесі, МВт Қыс 81 90 81
Жаз 56,7 63 56,7
6. Т2, Т3-тардың 6 кВ орамдарының Қыс 13,39 14,88 13,39
жүктелуі, МВт Жаз 9,375 10,416 9,375
7. Т2, Т3 35 кВ-тық орамының Қыс 11,1 5,12 11,1
жүктелуі, МВт Жаз 7,775 3,584 7,775
8. Т4, Т5 Т6 110кВ-тық орамының Қыс 2,29 9,76 2,29
жүктелуі, МВт Жаз 1,6 6,832 1,6
7-ші суретте Электр қондырғысының қуатының уақыт бойынша өзгеру
диаграммасы.
Сурет 7
сурет 7 - 330 МВт-тық ЖЭО-ның (1), 35 кВ-тық тарату құрылғының (2) және
станцияның өзіндік мұқтаждығының (3) жұмыс графиктері (қыс және жаз
мерзімдері).
4.2 Екінші нұсқа бойынша жазғы және қысқы мерзімге байланысты 330 МВт-тық
ЖЭО-ның 35 кВ-тық тарату құрылғысының жүктеме графигі және станцияның
өзіндік мұқтаждығының графигі (толық деректері).
Жеке тұтынушылардың электрлік жүктемелері, сондай-ақ олардың
энергетикалық жүйеде электрлік станцияның жұмыс режимін анықтайтын
жүктемесі үздіксіз өзгеріп отырады. Бұл факті график арқылы көрсетеді, яғни
электр қондырғысының қуатының уақыт бойынша өзгеру диаграммасы.
1 – ЖЭО өндіретін қуаты
2 – 35 кВ жүктемесі
3 – ЖЭО ө.м. шығыны
Сурет 8 Cтанцияның өзіндік мұқтаждығының графигі
Сурет 8
сурет 8 - 330 МВт-тық ЖЭО-ның (1), 35 кВ-тық тарату құрылғының (2) және
станцияның өзіндік мұқтаждығының (3) жұмыс графиктері (қыс және жаз
мерзімдері).
Екінші нұсқа үшін деректер
Кесте 10 Екінші нұсқадағы қуат ағындары (перетоки, асқын ағындар).
Анықталатын көрсеткіштер жыл Уақыт (сағ)
кезі
0-16 16-22 22-24
1. Г1 қуатын өндіруі, МВт Қыс 28,8 32 28,8
жаз 20,16 22,4 20,16
2. Г1 Ө.М. (СН) жүктемеcі, МВт Қыс 2,016 2,24 2,016
Жаз 1,41 1,568 1,41
3. 10 кВ-қ ТҚ жүктемесі, МВт Қыс 130 130 130
Жаз 91 91 91
4. Т1, Т2-тардың орамдарының 6 кВ Қыс 51,60 50,12 51,60
жүктелуі, МВт Жаз 36,12 35,08 36,12
5. 35 кВ жүктемесі, МВт Қыс 81 90 81
Жаз 56,7 63 56,7
6. Т1, Т2-тардың 110 кВ орамдары Қыс 11,1 5,12 11,1
арқылы 35 кВ қарай қуат ағыны, МВт Жаз 7,775 3,584 7,775
7. Т1, Т2 35кВ-тық орамының Қыс 40,5 45 40,5
жүктелуі, МВт Жаз 28,35 31,5 28,35
4.3 Апаттық режим (1 нұсқа)
Апаттық режимдегі ағындарды (перетоки, асқын ағындар) есептейміз,
апатты режим электрлік жабдықтардың, атап айтқанда трансформатордың
күтпеген жағдайдағы жүктелуін анықтауға мүмкіндік береді.
1. Қыс максимумы кезінде Т1 өшіреміз. Бұл жағдайда Г1, 90 МВт-тық
жүктемені 10 кВ ТҚ арқылы толтырады.
Әр Т2, Т3 трансформаторларының 35 кВ-тық орамдары 602=30 МВт-пен
жүктелген болады және 35 кВ-тық жүктемені қамтамассыз етеді.
2. Қыс максимумында Г1 өшіреміз (істен шығарамыз). Сонда, Т1-ге
төмендегідей қуат беріледі:
РТ1=Р10кВ – (РГ2,Г3-Рөм)=130-(60-4,2)=74,2 МВт
Сонымен қатар Т2, Т3 трансформаторларының 35 кВ орамдары 74,2
МВт электр энергиясын тасымалдайды, ал 60 МВт 35 кВ жүктемені
есепке алғанда қосымша 67,1 МВт (бұл бір трансформатордың
жүктемесі) болады.
3. Т2-ні істен шығырымыз. Бұл жағдайда Т3 трансформаторының 35 кВ-тық
орамының жүктелуі қалыпты режиммен салыстырғанда 2 есе өседі:
11,1х2=22,2 МВт (Кесте 3, 7 пункт бойынша)
4.4 Қай мезгілде генереторлар ең көп қуат бере алатынын анықта
Әрбір генератордың қуаты 60 МВт-тан. 10 кВ тарату құрылғысының (ТҚ) жазғы
жүктемесі 91 МВт (Кесте 3, 3 пункт), ал 35 кВ тарату құрылғысының ең үлкен
жүктемесі 63 МВт (Кесте 3, 5 пункт). Сонда, Т1 трансформаторының жүктемесі
төмендегідей болады:
РТ1=(РГ1-РӨМ%)-Р10 кВжаз=(30-2,1)-91=63,1 МВт
Т2, Т3 трансформаторларының 35 кВ орамдары арқылы 110 кВ орамдарына
жеткізілетін қуаттың мөлшері төмендегідей:
РТ2,Т3=(РТ1-Рмакс.жаз 35кВ)2=(63,1-63)2=0,05 МВт
10 кВ тарату құрылғысынан 14,88 МВт-ты (Кесте 3, 6 пункт) беріледі, ал
35 кВ орамдарынан (Т2, Т3) 0,05 МВт беріледі. Сонда, 110 кВ орамдарына
берілетін қуаттың мөлшері төмендегідей:
РТ2, 110кВ=РТ2 10кВ+РТ2 35кВ=14,88+0,05=14,93 МВт
Ъ
ІІІ ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
3.Күштік трансформаторларды таңдау
Электрлік станцияларда және қосалқы станцияларда орнатылған күштік
трансформаторлар электр энергиясын бір кернеуден екінші кернеуге
түрлендіруге арналған. Үш фазалық трансформаторлар кеңінен қолданыс тапқан,
өйткені олардағы шығын 12-15 %-ға аз, ал активті материалдар шығыны мен
бағасы осындай суммарлық қуаттағы үш және бір фазалы трансформаторлар
тобының шығынынан 20-25 %-ға аз.
Бір фазалы трансформаторлар, үш фазалы қажетті қуаттағы
трансформаторлар дайындауға мүмкіндік болмағанда немесе оларды
тасымалдаудың мүмкіндігі болмаған жағдайда қолданылады.
Орамдардың санына қарай әр фазасына әртүрлі кернеудегі
трансформаторлар екі орамды және үш орамды болып бөлінеді. Одан басқа
бірдей кернеудегі әдеттегідей төменгі орамдар екі немесе одан да көбірек
параллель бір-бірінен оқшауланған салалардан тұратын болады. Мұндай
трансформаторлар тармақталған орамды трансформаторлар деп аталады. Жоғарғы,
орташа және төменгі кернеу орамаларын сәйкесінше ЖК, ОК, ТК деп белгілеу
қабылданған.
Тармақталған орамды трансформаторлар (ТК) бірнеше генераторларды,
жоғарылатылған бір трансформаторға қосудың мүмкіндігін қамтамасыз етеді.
Осындай ірілендірілген энергетикалық блоктар ТҚ 330-500 кВ сұлбасын
қарапайымдандыруға (5) мүмкіндік береді. Төменгі кернеудегі тармақталған
орамды трансформаторлар НН 200-1200 МВт блоктары бар ірі ЖЭС-ның өзіндік
мұқтаждығын сұлбаларында және төмендеткіш қосалқы станцияларда ҚТ тоқтарын
шектеу үшін кең қолданысқа ие болды.
Т1 трансформаторын таңдау:
1. Қалыпты режимнің деректері бойынша (Кесте 3) Т1 күштік
трансформатордың қуатын және түрін таңдаймыз:
(11)
Тарату құрылғысына ең көп берілетін қуатты ескере отырып және 40%-дың
асқын жүктемелік қабілеттілігін ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz