Кумарин туралы

Кіріспе

Кумариндер – табиғи күрделі ароматты органикалық лактондар. Негізінде 5,6 – банзе – α – пирон туындылары болып табылады. Олар n – оксикумар қышқылынан түзіледі. Алғашқы рет кумарин 1920 жылы (Dipterix odorata) бұршақтар (Fabaceae) тұқымдасына жататын – кумариндер американдық өсімдіктен бөліп алынған. Кумариннің өзіне тән иісі болады. Өсімдіктің жергілікті атауы кумаруна.
Кумарин
Кумарин. Түссіз, хош иісті кристалл. 200-ге жуық жасанды түрі бар. Тері ауруларын емдеуге қолданылады. Ауруды басатын, қан тамырларын кеңейтетін, микробқа қарсы әсері күшті. Кумариндер өсімдікте таза түрінде немесе гликозидтер құрамындағы агликонмен қосылыс түзеді. Олар жарыққа сезімтал, тез ыдырайды, суда нашар ериді. Қазіргі уақытта 500 ден астам жақсы зерттелінген кумариндер белгілі.
Жіктелуі. Бірінші рет табиғи кумариндердің жіктелуі 1937 жылы Э. Шпет ұсынған. Профессор Г.А. Кузнецова бойынша табиғи кумариндер көміртегі ядросына байланысты бірнеше топқа жіктеледі.

Пән: Химия
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:

Кумариндер - табиғи күрделі ароматты органикалық лактондар. Негізінде 5,6 - банзе - α - пирон туындылары болып табылады. Олар n - оксикумар қышқылынан түзіледі. Алғашқы рет кумарин 1920 жылы (Dipterix odorata) бұршақтар (Fabaceae) тұқымдасына жататын - кумариндер американдық өсімдіктен бөліп алынған. Кумариннің өзіне тән иісі болады. Өсімдіктің жергілікті атауы кумаруна.
Кумарин
Кумарин. Түссіз, хош иісті кристалл. 200-ге жуық жасанды түрі бар. Тері ауруларын емдеуге қолданылады. Ауруды басатын, қан тамырларын кеңейтетін, микробқа қарсы әсері күшті. Кумариндер өсімдікте таза түрінде немесе гликозидтер құрамындағы агликонмен қосылыс түзеді. Олар жарыққа сезімтал, тез ыдырайды, суда нашар ериді. Қазіргі уақытта 500 ден астам жақсы зерттелінген кумариндер белгілі.
Жіктелуі. Бірінші рет табиғи кумариндердің жіктелуі 1937 жылы Э. Шпет ұсынған. Профессор Г.А. Кузнецова бойынша табиғи кумариндер көміртегі ядросына байланысты бірнеше топқа жіктеледі.
1. Жай кумариндер және оның туындылары. а)Бұл топқа дигидрокумарин, мелилот.

Қышқылы және кумарин гликозиді - мелилотозид жатады. Өсімдіктерде өте сирек ұшырашады.
б). Окси, метокси (алкилокси) және метилендиокси кумариндер. Гидроксил не алкоксил топтары бензол сақинасында болады.

в). Гидроксил немесе алкоксил топтары пирон сақинасында кездесетін кумариндер.

г). Бензол немесе пирон сақиналарында алкил бар окси, метон кумариндер.

2. Фурано кумариндер не кумарон - α - пиронадар, оларда орынбасарлары бензол, фурар не пиран сақиналарында кездеседі.
а) Псорален туындылары:

3. пиранокумариндер (хромено-α- пирон). Кумарин ядросымен конденсацияланған екі, диметилпиран сақинасы бар, орынбасарлары пиран, бензол, пирон сақинасында орналасатын қосылыстар. Олар сызықты немесе ангулярлы болуы мүмкін.
а) ксантилетил туындылары:

г) 21, 21 - диметил (51,61,5,6 - кумариндер)

4. 3,4 - бензокумариндер, бұларда бензол сақинасы 3,4 көміртек атомдарында кумарин мен конденсацияланған
5. Куместандар - бензофуран ядросымен 3,4 көміртек атомдарымен жалғасқан кумариндер

бұлар тек бұршақтар тұқымдасындла табылған, эстрогендік қасиеті бар қосылыстар.
6. 3,4 - дибензокумариндер - 7,8 - диокон кумариннің екі қалдығынан тұратын заттар

Олар иілік заттардың құрамында кездеседі.
7. Кейбір кумариндер (кумарин қышқылы) күрделі қосылыстардың құрамына енеді (новобиоцин және т.б.).
Таралуы. Кумариндер 200 түрлі өсімдіктердің, 94 тұқымдастарынан астам, микроорганизмдерде, қарапайым саңырауқұлақтарда, балдырларда кездеседі. Бірақ ең көп мөлшерде жоғары гүлді өсімдіктерде, соның ішінде күрделі кумариндер шатыршагүлділер, бұршақтар, шайқурайлар, кей кезде астерлар тұқымдастарында ұшырасады.
Өсімдіктерде кумариндер топтасы ұшырасады. Олар, көбінесе өсімдіктердің жемістерінде, тамырларында, кейде қабықтарында, тамыржемістерінде, аз мөлшерде және өте сирек жапырақтарда, сабақтарда кездеседі. Кумариндер көбінесе эфир майлы жолдарда, каналшаларда, эпидермисте, түкті бездерде жиналады. Кумариндердің мөлшері әр өсімдікте әртүрлі. Кепкен салмағымен есептегенде 2-5% мөлшерінде болады және ол жыл мезгіліне, өсімдіктің өскен ортасына тығыз байланысты. Оңтүстікте өсетін өсімдіктердің құрамында болатын α- пирон заттар, солтүстікте қарағанда көп мөлшерде болады.

Сібір флоиодикарпус phlojodicarpus sibiricus
(fisch. ex spreng) k. - pol.
Апиацена тұқымдасы apiaceae (um,tliferae)

Сипаттама. Флоиодикарпус туысына жататын, көп жылдық шөптесін өсімдік. Тамыры ұзын 15-25 см-ге дейін жетеді. Сабақтары жай немесе тармақталған, биіктігі 15-70 см, жалаңаш, қырлы. Көптеген тамырға таяу жердегі жапырақтары жалаңаш, жасыл түсті. Гүлдері күрделі шатырша тәрізді болып шоғырланады, ақ түсті. Жемісі жұмыртқа тәрізді, жалаңаш. Маусым - шілде айларында гүлдеп, шілде - тамыз айларында жемісі піседі.
Таралуы. Краснодар өлкесінде, Иркут, Амур облыстарында кездеседі. Қазақстанда (Алтай) түкті флоиодикарпус - phlojodicarpus vilosus Turez. ұшырасады.
Дайындалуы. Дәрі жасау үшін өсімдіктің тамырларын күзде қазып, жинап алады. Топырағынан тазартады, салқын сумен жуып, кесінділерге бөліп, кептіргіштерде кептірді. Сыртқы белгілер, тамырсабағы мен тамырының үстінгі беті әжімді, ашық сұрғылт не қоңыр-сұрғылт, тамыры саңғыш, сынығы қисық, түсі ақшыл-сары. Хош иісті, дәмі ащылау.
Химиялық құрамы. Тамырының құрамында кумарин қосылыстары: дигидросамидан, виснадин бар.

Дигидросамидин Виснадин

Сонымен бірге, птериксин, самидин, изосамидин, суксдармин, дельтоин, прамчимгин, изоимператорин, умбеллиферон, келлактон, микро,- макроэлементтер кездеседі.
Қолданылуы. Эндотермит. Рейно жүрек ауруларын емдеу үшін тамырынандәрі жасайды.
Дәрі-дәрмектер. Фловерин.
Сақталу мерзімі 5 жыл.

Егістік ботташық pastinaca sativa. l.
Апиацеа тұқымдасы apiaceae (umbelliferae)

Сипаттама. Ботташық туысына жататын, екі жылдық шөптесін, биіктігі 2 м-ге жететін, тамыры жуан өсімдік. Сабағы тік қабырғалы жоғарғы жағы жақсы жетілген, жапырағы ірі, ұзын сағақты. Гүлдері сарғыш, шатыршаға жиналған. Жемісі сары түсті, піскеннен кейін жартылай жеміске бөлініп кетеді. Маусым-шілдеде гүлдейді, ал жемісін құркүйек- тамыз айларында береді.
Таралуы. Ресейдің еуропалық бөлігінде, Кавказда, Батыс Сібірде кездеседі. Қазақстанда, Тобыл, Есіл, Ақмола манында, Іле Алатауында ұшырасады.
Дайындалуы. Дәрі жасау үшін жемістерін (Fructus Pastinacae Sativae) жинап алады. Жемістердің шатырының түсі ашық-жасылдан, қоңырқай түске енген кезінде жинайды. Пісіп кеткен жемісі тез шашылып қалады, сондықтан екі рет кесіп жинау керек. Бірінші рет аққошқыл-қоңырқай түске енген жатырын кеседі де, 1,5-2 аптадан кейін қалған жатырлары түгел қоңырқай тартқан кезде өсімдікті түгел баулайды. Кептіріп болған соң әр түрлі қоспалардан тазартады.
Сыртқы белгілер. Жемісі қос тұқымды екі жартылай бөліктерге бөлініп кетеді, түсі ашық қоңырқай, сабан түстер. Иісі татымды, аздап күйдіргіш.
Химиялық құрамы. Құрамында эфир майы, оның ішінде; гептилді, гексил, оксилбутилді эфирлер бар. Жемістерінде флавоноидты гликозидтер (гиперин, рутин, пастернозит), фурокумариндер (2,6%), псорален, изопсорален, бергаптен, изопимценелин, сфондин, императорин, ксантотоксин, ксантотоксол, остхол кездеседі. Бұдан басқа, микро,- макроэлементтер табылған.
Қолданылуы. Медицинада гемофилия (қан ұйымдау), жүрек (стенокардия), өпке ауруларын емдеу үшін өсімдіктің шикізатынан дәрі жасайды. Бероксан препаратын тері ауруларды емдеу (псориаз, витилиго, аллопеция) үшін қолданады.
Дәрі-дәрмектер. Бероксан, пастинацин.
Сақталу мерзімі 2 жыл.

Сәбізтәрізді виснага visnaga daucoides gaerth.
(тісті амми)
Апицеа тұқымдасы apiaceae (umbeliferae)

Сипаттама. Виснага туысына жататын, биіктігі 1 м-ге дейін жететін, екі жылдық шөптесін өсімдік. Тамыры жұмақталған, ағаш тәрізді, аздап бұраланады. Сабақтары тік, дөңгелекті. Жапырақтары кезектесе орналасқан, екінші және үшінші ретті қауырсынды. Гүл шоғыры күрделі шатыр, диаметрі 10-6 см, гүлдері ұсақ, көріксіз. Жемістері жұмыртқа немесе сопақша жұмыртқа секілді, ұзындығы 2,3-2 мм, екі мерикарпииге бөлінген.
Таралуы. Жабайы түрде Орта Азияда, Оңтүстік Еуропа, Солтүстік Африка кездеседі. Қазақстанда, Украинада, Молдова, Солтүстік Кавказда қолдан өсіреді.
Дайындалуы. Дәрілік шикізат ретінде тісті виснаганың жемістерін (Fructus Visnagae daucodes) тереді. Тұқымы бір кезде пісіп жетілмейді. Сондықтан даярлауды бөліп-бөліп және тікелей, бірден комбаиынмен жүргізуге болады. Шикізат ретінде жаппай қоңырлану кезінде жиналған және кептірілген тұқымы пайдаланады.
Сыртқы белгілері. Жемісі жұмыртқа пішіндес, жалаң, тегіс. Ішкі жағы тегіс, сыртқы жағы дөңес, бір ұшы үшкір. Жіпшелі, 5 қабырғалы. Иісі әлсіз, дәмі ащылау, аздап ауызды қуырады.
Химиялық құрамы. Жемісінің құрамында фуранохромонның туындылары (келлин, виснагин, келлол, келлолгликозид) және басқа пиранокумариндер (виснадин, дигидроксамидин) болады.

Қолданылуы. Жемістері ависан және келлин препараттарды алу үшін қолданылады. Ависан, кевин-спазмолитикалық заттар, олар созылмалы жүрек қан тамырларының жетімсіздігі, тыныс демікпесі ауруларына қарсы пайдаланады.
Дәрі-дәрмектер. Келлин, ависан. Келлин кейбір препараттардың (виснагин, келлитрин, келливерин) құрамында болады.

Кәдімгі аткаштан aesculus hippocastanum l.
Аткаштандар тұқымдасы hippocastanaceae

Сипаттама. Аткаштан туысына жататын, биіктігі 30 м-ге дейін жететін ағаш. Бұталары қалың, дөңгелек немесе пирамида сияқты, қабығы сұрқара түсті. Жас өркендері жуан, сарғыш-қоңыр немесе қызыл-қоңыр, жалаңаш. Бүршіктері жұмыртқа пирамида сияқты. Жапырақтары қарама-қарсы орналасқан, 5-7 бармақгүлдері, ұзын сағақты. Жапырақшалары кері жұмыртқаға ұқсайды, отырмалы, жиектері ара түсті. Гүлдері сабақтарының ұшында сыпырғыш тәрізді болып шоғырланып тұрады. Тұқымы домалақ, қоңыр, сүйекті жидек.
Таралуы. Өсімдіктің отаны - Солтүстік Америка. Ресейдің европалық бөлігінде, Кавказ, Орта Азияда кездеседі. Қазақстанның оңтүстік аудандарында (Алматы, Шымкент, Жамбыл ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.