Дербес компьютерлер өндірісі
Дербес компьютерлерді колдану біздің өміріміздің ажырамас бөлігіне айналды. Дербес компьютерді өндірумен, сатумен жүздеген компьютерлік компанялар айналысады және көбіне қызметінің жеткіліксіз автоматтандырылғандығынан олардың жұмысында күрделі кедергілер туындайды. Бұл бухгалтерия мен саудада электронды құжат өңдеу мен автоматтандыру жүйесіне қалай қатысты болса, компьютер өндірудің технологиясының циклының құжат өңдеуі мен арнайы автоматтандыру жүйесіне де сондай қатысты.
Әрине, автоматтандырудың бухгалтерлік және сауда – қоймалық жүйесі мен электронды құжат өңдеудің көлемді саны бар. Жүйенің осындай ісі спектірінен компания үшін автоматтандыру жүйесін таңдау оңай бола қоймайды. Бұл облыста негізгі мәселе болып табылатындар:
• жүйе тиімділігінің жеткіліксіздігі
• өндірісті автоматтандыру мәселесінің толық шешілмеуі
• адамның оқып – үйренуінің күрделілігі
• жеткіліксіз қорғаныс пен тұрақтылық
• жүйенің бапталуы
• таралған қоймалар мен фирмалардағы қолдаушылардың жоқтығы
• нашар технологиялық қолдаушы
• жоғары есе құн
• жоғарғы ақпараттық талап
• және т. б.
Дамып келе жатқан кәсіпорын құжат өндеу мен іс жүргізудің автоматтандырылған жүйесінсіз жұмыс істелмейді.
Көптеген компаниялар әртүрлі өндіріс процестерін автоматтандыру мен құжат өңдеудің өз жүйелерін шығарып алады.
Әрине, автоматтандырудың бухгалтерлік және сауда – қоймалық жүйесі мен электронды құжат өңдеудің көлемді саны бар. Жүйенің осындай ісі спектірінен компания үшін автоматтандыру жүйесін таңдау оңай бола қоймайды. Бұл облыста негізгі мәселе болып табылатындар:
• жүйе тиімділігінің жеткіліксіздігі
• өндірісті автоматтандыру мәселесінің толық шешілмеуі
• адамның оқып – үйренуінің күрделілігі
• жеткіліксіз қорғаныс пен тұрақтылық
• жүйенің бапталуы
• таралған қоймалар мен фирмалардағы қолдаушылардың жоқтығы
• нашар технологиялық қолдаушы
• жоғары есе құн
• жоғарғы ақпараттық талап
• және т. б.
Дамып келе жатқан кәсіпорын құжат өндеу мен іс жүргізудің автоматтандырылған жүйесінсіз жұмыс істелмейді.
Көптеген компаниялар әртүрлі өндіріс процестерін автоматтандыру мен құжат өңдеудің өз жүйелерін шығарып алады.
Пән: Информатика, Программалау, Мәліметтер қоры
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 48 бет
Таңдаулыға:
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 48 бет
Таңдаулыға:
КІРІСПЕ
Дербес компьютерлерді колдану біздің өміріміздің ажырамас бөлігіне
айналды. Дербес компьютерді өндірумен, сатумен жүздеген компьютерлік
компанялар айналысады және көбіне қызметінің жеткіліксіз
автоматтандырылғандығынан олардың жұмысында күрделі кедергілер туындайды.
Бұл бухгалтерия мен саудада электронды құжат өңдеу мен автоматтандыру
жүйесіне қалай қатысты болса, компьютер өндірудің технологиясының циклының
құжат өңдеуі мен арнайы автоматтандыру жүйесіне де сондай қатысты.
Әрине, автоматтандырудың бухгалтерлік және сауда – қоймалық жүйесі мен
электронды құжат өңдеудің көлемді саны бар. Жүйенің осындай ісі
спектірінен компания үшін автоматтандыру жүйесін таңдау оңай бола қоймайды.
Бұл облыста негізгі мәселе болып табылатындар:
• жүйе тиімділігінің жеткіліксіздігі
• өндірісті автоматтандыру мәселесінің толық шешілмеуі
• адамның оқып – үйренуінің күрделілігі
• жеткіліксіз қорғаныс пен тұрақтылық
• жүйенің бапталуы
• таралған қоймалар мен фирмалардағы қолдаушылардың жоқтығы
• нашар технологиялық қолдаушы
• жоғары есе құн
• жоғарғы ақпараттық талап
• және т. б.
Дамып келе жатқан кәсіпорын құжат өндеу мен іс жүргізудің
автоматтандырылған жүйесінсіз жұмыс істелмейді.
Көптеген компаниялар әртүрлі өндіріс процестерін автоматтандыру мен
құжат өңдеудің өз жүйелерін шығарып алады.
Компания өндірісінің технологиялық тізбегі аз автоматтандырылған облыс
болып табылады. Бұл облыста, нарықта аздаған бағдарламалық өнім бар, бірақ
олардың барлығы екі мұқтаждықты көрсетеді. Компьютерлік компания қызметінің
осы облысындағы автоматтандырудың өте әлсіз немесе, керісінше, өте күрделі
жүйенің таралуы.
Барлық жағдайлар мен ерекшеліктер анализінің нәтижесінде дербес
компьютерлер сату, техникалық қызмет көрсету, өндірумен айналысатын кең
құрылымды компания қызметінің құжат өңдеу мен автоматтандырудың комплекстік
жүйесін өңдеу туралы шешім қабылданды. Өңделетін жүйе компания талаптарын
толығымен қанағатандырылуы керек,клиент - сервер құрылысы мен ұдайы дамып
отыратын құрылымы болуы керек.
Автоматтандырылған сауда – қоймалық жүйе модульдерінің біреуін өңдеу
мен тарату – берілген дипломдық жобаның тақырыбы болып табылады. Жобалау
үшін шығыстық мәліметтер мен өңделетін жүйеге негізгі талапттар келесілер:
• кіші кәсіпорын жағдайында дербес компьютерлерді өңдеуді басқару әдісін
өңдеу, оның ішінде жинау мен қабылдаудың маршрутты техпроцестері.
• дербес компьютерлерді өңдіру, құжаттар формасы , МБ құрылымы, клиент
– сервер құрылысында онымен жұмыс технологиясын жинау үшін электронды
құжат өңдеу жүйесін өңдеу.
• жүйенің базалық клиенттік қосымшасының бағдарламалық таралуын өңдеу.
• бағдарламалы – аппараттық платформаға шек қою
• қосымша талап: МБ – ның барлық қасиеттернің реквизиттерін толық
сипаттау.
2 СҰРАҚ ТҮРІНІҢ АНАЛИЗІ
2.1 Компьютерлер өндірісі нарығының анализі
2.1.1 Ірі компьютерлер өндірушілер
Компьютер саласы өндіріс саласында қарқынды дамып келе жатқан
салалардың бірі. Соңғы жылдары Батыс Еуропа елдерімен АҚШ – та ішкі
нарықпен байланысты төмендеу бақыланды. Азия елдерінде, керісінше екпінді
өркендеп келеді.
2.1 суретте Dataquest мәліметтері бойынша әлемдік нарықтағы алдынғы
қатарлы ірі компьютер өндірушілер кескінделген. Compaq өткен жылы өз үлесін
14% - дан 12,6% - ға дейін кемітті, ал Dell – дың 10% - дан 10,6% - ға
дейін арттырды.
Hewlett – Packard және IBM 7,1% - бен үшінші орынды бөлісті. 4 –
орында – жапондық NEC 4,4% - бен, ал 5 – орында 3,7- дық үлеспен Gateway.
Сурет 2.1 ДК өндірушілердің әлемдік нарықта алатын орны
Аналитиктердің ойынша, қазір әлдеқайда перспективті Оңтістік – Шығыс
Азия болып табылады. Қазақстан нарығы да жылдам қарқынмен дамып келеді.
Gartner компаниясының мәліметінше, Шығыс Еуропа елдері арасында
Қазақстанлік дербес компьютер нарығы бұрынғысынша көшбастап келеді.
Мысалы: Қазақстанде жыл сайын 20% - ға жуық компьютерлер жаңартылады,
қазіргі уақытта оның 7 мин – ға жуығы қолданылады, оның ішінде 4,5 мил- ы
экономика сферасында.
Gartner компаниясының мәліметінше ТМД елдерінің нарығында дербес
компьютер сатудың көшбашыларының ондығы келесідей: 2.2 суретке қараңыз:
Сурет 2.2 ДК өндірушілердің ТМД елдерінің нарығында алатын орны
2.1.2 Компьютерлерді кім жасайды?
Оңтүстік – Шығыс Азия елдерінің фирмалары өндіретін электронды
техниканы сары деп атай бастады. Қазақстанде дайындалған компьютерлер
қызыл деген атқа ие болды. Ал Еуропа мен Америкадан әкелінетін техника
ақ деп аталады.
Тұтынушылардың бұл түрлі - түсті бөліктерге қатынасы сәйкесінше:
ақ - ты жоғары санайды, сары - ға қатысты скептицизм және және қызыл
- ға өте төмен баға береді. Алғашында ол өнімнің сапсымен емес,
географиялық орнымен анықталады. Бірақ бұл, әрине, қате пікір.
Біріншіден, мүдай өнімның белгілі бір талабы мен мәдениет денгейі
міндетті түрде керек.
Егер компьютерді Америкадан әкелсе, онда ол компьютердің құрылымы,
тіпті компьютнрдің өзі де сол Америкада жасалынады дегенді білдірмейді.
Жалпы айтқандай, барлық компьютерлерді брэнднэйм (Brand Name) мен
атаусыз (No name немесе White Box) деп бөлуге болады.
Егер АҚШ – та атаусыз компьютерлер өндіруші нарық үлесі 23%- ды
құраса, онда Еуропада 50%, ал қытайда - 90% (2.3 суретті қараңыз). Ал
бренд нэйм бұл атақты сауда маркасында айтылады. Бұндай компьютерлерді
сату көлемі жоғары. Бренднэйм компьютерлері ақ немесе қызыл болса да
төмен сапалы компоненттерден жиналған. Көпшілікке, мүмкін, танымалы аттар
болар, IBM, Compaq, Apple, Silicon Graphics, Sun Microsystem және Hewlett –
Packard, бірақ Solectron мен Celestica фирмалары туралы барлығы естімеген
болар. Ал бірақ дәл осыларға жоғарыда аталған компаниялар өз бизнестерінің
бөлігін сеніммен тапсырады.
Аутсорсинг (Outsourcing) сөзі бізде әзірге қолданысқа енген жоқ,
бірақ Батыста ол бұрынан және жақсы танымал. Осы пән бойынша АҚШ – та бүтін
бір ғылым мен институт бар. Жалпы, аутсорсинг сөзі қандай да бір
контрактілік жұмыс үшін сыртқы орындаушылардың тартылуы дегенді білдіреді.
Осылайша, компьютер мен периферилі құрылғыларды. Кей кей мәліметтер
бойынша Acer компаниясы уақыт өте келе оның тура бәсекелестерінің
тапсырыстарын орындайды. Мысалы, IBM Aptiva үй нарығына арналған
компьютерлер Acer зауытында дайындалды.
Сурет 2.3 Әлемдегі Не brand name компьютерлерін сату үлесі
IDC мамандандырының пікірінше, компьютер өндірушілер үшін өз
өнімдерінің бағасын төмендету қиындай түсуде, ал аутсорсинг - осы
мәселені шешудің жалғыз ғанақ жолы.
Аналитикалық агенттік сарапшыларының қатары контрактілік өндіріс
нарығын 1998 жылы 90 млрд. долларға бағалайды, 2001 жылға қарай бұл сан 178
млрд. долларға дейін өсуі керек болатын. Егер электроника нарығының
сыйымдылығы өткен жылы 600 млрд. долларды құраса, бұл тіптен нашар
көрсеткіш емес. Контракторлар компаниясының кірісі өткен жылы 25% - ға
өсті, ал осы жылы 30% - дық өсім күтіліп отыр. Өндіруші фирмаларының
аналогтық көрсеткіші 20% маңайында өзгеріскен ұшырайтынын байқаймыз.
Аутсорсинг бойынша компания қызметінің ассортименті ұдайы кеңейтілді.
Ол құрастырудан басқа қазір дизайн, жобалау, тестілеу, қателіктер анализі
жұмыстарын орындай алады.
Контракторлар компаниясы жетістігінің себебі неде? Аутсорсингтің
арқасында өндіруші фирмалар, өнім төлемінде айтарлықтай үнем жасауына
болады. Ал дайын өнім шығару әлдеқайда жылдам жүреді мүмкін. Өндірушілердің
үнемдеген тәсілдері ғылыми зерттеуге жұмсайды.
Енді еңбек төлемі туралы, бұл жерде эконмикалық заң қарапайым. Егер
бірдей еңбекке аз суммада төлем жасауға болатын болса, онда неге солай
етпеске? Datequest мәліметінше, Америкада 1 – сағат жұмыс үшін 4,5 доллар
төлейді, Еуропада 1,8 доллар, ал Қытайда 0,7 доллар. Ал Қазақстан туралы
тіпті атқың да келмейді.
Бүгінде контрактор – фирмасының он жетекшісі компьютер өндіру
нарығының шамасымен 30 – ын бақылайды. Оның ішінде ең танымал және ірісі
Solectron, Selestica, Felexttronics, Interntional, SCI System, Iabil
Circuit, және 50 – ге жуық жаңа өндіріс учаскесін иемденген.
Ең ірі конрактор - компаия болып Solectron саналады. Өткен жылы
Қыркүйек – Қанан айларында бұл компания 2 млрд. доллардың өнімін сатты.
Соңғы кезде Solectron оннан астам технологиялық учаскелерді сатып алды.
Бұрынғы ІВМ зауытында өз қызметін бастапқы Solectron компаниясы өзінің
ең танымал тапсырысы беруші ретінде ІВМ, Hewlett – Packard және Sun
Microsystem – ті атайды.
Solectron өнімді дайындаумен, жинаумен айналысады, ал Ingram Micro
тапсырыс орындайды және оны жеткізеді. Өткен жылдың сәуір айында
Нью – Йоркте кәсіпорын, ал маусымда Дублинде кәсіпорын құрылды.
Hewllett – Packard -өз өніміне және сапасына сенімділігімен танымал
корпарация, бірнеше жылда контрактор – фирмалар жіберетін техникада өз
брэндтерін ұсынуға қорықпайды. Бүгіні күні дербес компьютерлердің 100% - ын
аутсорсинг көмегімен шығарылады. Корпорацияның негізгі тапсырысының SCI
System фирмасы орындайды, бірақ конрактілердің жанында Colestica мен
Solectron жұмыс істейді. Hewlett – Packard қызметтестерінің айтуынша,
корпарация өнім сапасын ұдайы бақылайды , егер контрактордың қолынан
келмесе, онда тапсырысты басқа компания береді.
Контракт бойынша Калашников автоматы сияқты жинала салатын дербес
компьютер ғана өндірмейтінін айта кеткен жөн. Мысалы, Intergraph
корпорациясы өткен жылдың соңында өзінің жұмыс станциясын мен графикалық
жүйелерінің SCI System фирмасаына берді.
Үстіміздегі жылы Compaq компаниясы Қазақстанде өзінің жеке өндірісін
ашпақ. Қазіргі компанияның Қазақстанлік өкілі бірнеше серіктестерімен
белсенді қатынас орнатып, олардың өндірістік мүмкіндігін үйреніп жатыр.
Еуропа елдері АҚШ – қа қарағанда Қазақстан компьютерін сату деңгейі
өсімінің айтарлықтай резервіне ие.
Жоғарыда айтылғандарды жинақтай келе, мынаны айтуға болады – егер сіз
бэнднэйм компьютерін сатып алсаңыз, онда сізге, оның қайда жасалғандығы –
Тайваньда, Малазияда, Сингапурде, тіпті Оңтүстік полюсте болса да маңызды
болмауы тиіс.
Ал егер сіз Қазақстанде жасалған компьютерлерді сатып алсаңыз, онда
оның сапасы нашар болғанын білдірмейді. Өнім сапасына осы берілген
компьютерге өз маркасын қойған фирма жауапты.
3. Дербес компьютердің Қазақстан нарығының ерекшеліктері
Дербес компьютер Қазақстандық нарығы оннан астам жылдар бері бар. Бұл
Қазақстан экономикасының аздаған секторының бірі, онда шын мәніндегі аса
жоғары бәсекелестік бар, сондықтан бизнес рентабельділігі мүнда жоғары
емес: Сонымен қатар Қазақстан экономикасының осы спекторында жергілікті
дамып келе жатқан компаниялардың атарлықтай мөлшерін көруге болады.
Отандық компания өндірушілерді жақынырақ қарастырғанда олардың жартысы
сауда мен, жартысы құрастырумен айналысады.
Бірнеше жылдың біздің елдегі дербес компьютер сату статистикасына
қарасақ, онда нарық 1998 жылы тамызға дейін тез өскенін көреміз.
Кризистік деңгейге дейін кризистен кейін дербес компьютер үлесі күрт
өсті. Қазір қызыл құрастыру нарықтың 80% - ға жуығын қамтиды.
Тапсырыс әкелушілер нарықтың ағымдағы сұранысын жақсы білулері керек.
Компьютер бағасы әлде қайда тұрақты және оның қашан құрастырылғандығына
байланысты. Компьютерлерді биржалық тауар ретінде сату тиімсіз.
Компьютерлардың Қазақстан нарығында мына жағдай орын алды. – жетекші
ойыншылардың көбі байқалмайды. Мәселе сонда, көп көлемді сатуды қамтамасыз
еттін компанияның бәрі өздерін жармалай білмейді. Кейбірі жарнамаға мұқтаж
емес. Көбіне бұл танымал аймақтарда жұмыс істейтін фирмаларға қатысты. Олар
танымал астаналардың тапсырыс әкелушілерінен де көп компьютерлер сатады.
Жарнама арқасында қолданушыға 3 – 4 марка таныс. Кризиске дейін
Мәскеуде Вист, R&K және Формоза сияқты өндірушілер қөшбастады. Сонымен
қатар CLR мен R – Style фирмаларының өнімдеріне де айтарлықтай сұраныс
болды. Олардың ағылшын тілді атауларына қарамастан, олар қызыл
құрастырушылар категориясына жатады.
Кризистер кейін кейбірулері қөшбасшылық позицияларын жоғалтты. Бүгінде
жетекші отандық өндіруші Формоза компаниясы екені белгілі және ол
нарықтың 8–9% - дан астам үлесін алмайды.
Дайын компьютерлерді сатушылардың жартысы дерлік аз танымал
құрастырушылар үлесіне келеді, олар өздеріне жарнама жасауға мүмкіндіктері
жоқ, бірақ сатып алушылар назарына бағасының төмендігімен аударады. Бір
жағынан ірі емес фирмалар клиенттерінің сұраныстарын қанағаттандыра
алушылар.
Лизарт, Формза, Деникин, Эми, Ситилинк, Альянс, Олди,
Пирит, т. б. компаниялар өнімдерін тікелей Оңтүстік – Шығыс Азиядан
әкеледі. Формоза компаниясында 1997 жылы аналық плата, ал 1998 жылы
видеоадаптерлер мен мониторлар өндірісі басталады. Сонымен қатар Формоза
жады модульдерін шығарады. Бұл өнімдерінің сапасы туралы әртүрлі пікірлер
бар, оның құны айтарлықтай төмен болғандықтан, ол көпшілікке танымал болып
кетті.
Барлық Қазақстанлік компьютерлерінің ¼ - ден кем емес бөлігі қолдан
жасалған.
Brand Name компьютерлер қызыл құрастырушылар өнімі сияқты
комплекстерден құрастырылады.
Құрастыру сапасы адам жағдайна байланысты, ал брэндтер алдамшы болады.
Брэнд бірақ жоғары бағаға ие. Компьютерлерді транспортау кезінде
комплексттеушілерге баға төмендейді. Brand Name – нің іші Рейседе
құрастырылған компьютерлерден еш айрмашылығы жоқ, тек бағасы бойынша ғана.
IDC мәліметінше, Brand Name өнімі арасында Қазақстанда басым үлеске
Compas компаниясы ие, Қазақстандық нарықтағы принттерлердің негізгі
маркалары – Seiko – Epson мен Hewlett – Packard.
Қортындылап айта кетуге болатыны – дербес компьютерлердің отандық
нарығы бұрын болмаған өсім деңгейін көрсетіп отыр. Жергілікті құрастырушы
мен әлемдік брэендтерді бір – біріне қарысы қояр болсақ, 1:0 есептен пайда
қызылдар жағында болар еді.
2000 ж. IDC Russia – ның негізгі қортындылары былай бағаланады:
• дербес компьютерлердің Қазақстандық нарығының жалпы өсімі 1999 жылы
IV – кварталымен салыстырғанда 28%- ға өсті.
• 2000 ж. IV – кварталымен салыстырғанда құны 396 млн. доллар құрайтын
939 мың компьютер қойылды.
• 1999 ж. IV – кварталымен салыстырғанда дербес компьютерлер
сегментінің сан мәні 13,1%- ға өсті.
• 1999 ж. IV – кварталымен салыстырғанда портативті дербес компьютерлер
нарығы сан жағына өсіп, 49,7%- ды құрады.
• 1999 ж. IV – кварталымен салыстырғанда дербес компьютерлер
серверлерінің нарығы күшті өсті – 37,7%.
• жалпы көлемде 2000 ж. IV – кварталында Intel, Celeron
процессорларының базасына дербес компьютерлердің үсесін шаққанда 48%
- дан келеді. Бұл 2000 ж. ІІІ – кварталына қарағанда 7% - ға аз,
сонымен қаттар компьютерлердің үлесі Pentium III процессорымен
2000 ж. IV – кварталында 8% - ға өсті.
Дәл осы индустрияның дамуы көбіне Қазақстанның технологиялық деңгейін
болашақта анықтайды.
2.1.4 Компьютерлер классификациясы
Компьютер құрылғысының әр-түрлі классификациясы бар:
• даму кезеңіне байланысты
• сәулеттіке байланысты
• өнімділікке байланысты
• пайдалану жағдайына байланысты
• процессор санына байланысты
• қолданушының пайдалану қасиеті т.с.с.
Компьютер топтарының арасында шекарасы болмайды. Мүлтіксіз құрылғысының
өнімділік технологиясы, компьютерлердің жаңа топтарының пайда болуымен,
топтардың шекарасы айтарлықтай өзгеруде.
Компьютерлік құрылғысының деңгейге бөлінуі: есептемелік жүйенің даму
дәрежесінің аппараттың программа амалдары және компьютер мен қарым-
қатынастың амалдары. Өмірде машинаны ұрпаққа бөлу, ол өз тарихының аз уақыт
ішінде көптеген үлкен өзгерісті бастан кешірді. Мысалы (лампалық ,
транзисторлық, микросхемалық т.с.с.), құрылғылардың өзгерісін айтамыз.
Бірінші алғашқы ұрпаққа 50 жылдары құрылған машиналарды айтуға
болады.Бұл компьютерлер өте үлкен және айтарлықтай қымбат болған, сондықтан
мұндай машиналарды тек ірі корпорациялар мен үкмет қана қолдана алатын.Бұл
лампалар үшін өте көп мөлшерде электр қуаты пайдаланылған сонымен қатар ол
жылуды көп шығарған. Командалық еңгізу аз мөлшерде болған, арифметикалық-
логикалық құрылғылар өте қарапайым, программалық қамсыздандыру мүлдем
болмаған.Жедел есте сақтау құрылғысы мөлшері өте төмен.Еңгізу мен шығаруға
пер-фоленталар, перфокарталар, магнитық ленталар қолданылған.Жыл-дамдығы
секундына 10-20 мың операция.Өзіміздің бірінші ұрпақтағы машиналар: МЭСМ
(кіші электрондың есептеу машинасы),БЭСМ, Стрела, Урал. 2.4 суретте М-
20.Екінші ұрпақтағы компьютерлік құрылғы 1955-1965ж құрылған.Мінездемесінде
электрондық лампалар мен дискреттік транзисторлар қолданылады. Бұлардың
жедел есте сақтау құрылғысы магниттық рақымдылық пен құрылған. Енгізу және
шығару құрылғысының қолдану диапазоны кеңейе түсті, магниттік таспалармен
жұмыс және жоғары өнімділік құрылғысы магниттік барабан және ең 1-ші
магниттік диск п.б. Жылдамдығы секундына 100-мыңдай операция, есте сақтау
сыйымдылығы 10-мыңдай сөз.
Суретте 2.5. ЭВМ БЭСМ-6 екінші ұрпақтағы машина бейнеленген.Үшінші
ұрпақтағы машиналар 60 ж таман құрылған.Екінші және үшінші ұрпақтағы
машиналардың ең басты маңызды шарты ол сәулеттік ұғымына байланысты.
Үшінші ұрпақтағы машиналар от басылық бірлестік архитектурасы және
үйлесімді программалар.
Элементтік база ретінде интегралдық сызба қолданылады, ол микросхема деп
аталады. Үшінші ұрпақта, операциондық жүйе дамыған. Бұлар
мультипрограммалық мүмкіндіктерге ие, яғни бір уақытта бірнеше программа
орындайды. Үшінші ұрпақтағы машинаға мысал 2.6. суретінде IВМ-370, ЕС ЭВМ,
(бірлестік
жүйе
ЭВМ), СМ ЭВМ (кіші отбасылық машина), т.б. Машинаның жылдамдығы отбасының
ішінде секундына оң мыңдай немесе миллиондаған операция орындалады. Жедел
есте сақтау құрылғысының сыйымдылығы 100-мың сөзге дейін жетеді.
Төртінші ұрпақ-ол қазіргі уақыттағы компьютер құрылғысы бұл 1970ж
құрылған. Ең маңызды концептуалдық критери, үшінші ұрпақтағы машинаның
бөлінуі, негізгі 4-ші ұрпақтағы машина құрастырғанда ең алдымен жаңа жоғары
дәрежелі тілдерді қолдану және программалық процесстердің қолданушыға
қарапайымдылығы.Аппараттық қатынастың мінездемесінде элементтік базаның
интегралдық кестесі кең қолданылуда,ал жылдам есте сақтау құрылғысының
сыйымдылығы оң және жүз Мегабайтқа дейін жетеді.
Машиналық құрылымның көз қарасынан бұл ұрпақ көп машиналық және көп
процессорлық комплексты ұсынады, яғни сыртқы есте сақтау құрылғысына жұмыс
атқарады. Жылдамдығы секундына оң миллион операция орындалады, жедел есте
сақтау құрылғысының сыйымдылығы 1-256 М байт құрайды.
Бұлардың сипаттамасы:
• жеке компьютерлерді қолдану;
• телекоммуникациялық дерек қортынысы;
• компьютерлік желі;
• деректер базасының жүйесін кең қолдану;
• мәліметтер құрылғысының қортындылау жүйесінің элементі;
Компьютер жаңа түрлерін жасау жұмыстары үлкен интегралдық кестемен,
жоғары дәрежедегі инеграциямен өндіріледі. Компьютерлер заманға сай
“интеллектуализациялық” даму жолымен келеді, осы арқылы адам мен компьютер
арасындағы қашықтық жойылады. Компьютерлер ақпаратты тексті теру арқылы,
бланк немесе кісінің дауысы арқылы және қолданушының дауысын тану арқылы
қабылдай алады, сондай-ақ бір тілден басқа тілге аудара алады. Бесінші
ұрпақтағы компьютерлер мәліметтерді қортындылаумен шектелмей, білімді де
қортындылайды.
Қолдануына байланысты компьютерлер 2 түрге бөлінеді:
• офистік (әмбебап)
• арнайы
Офистық компьютерлер қарапайым қолдануға және кең түрде есептемелерді
шығаруға арналған. Арнайы компьютерлер күрделенген есептемелерді орындауға,
сондай-ақ ерекше қолдануды талап етеді. Арнайы компьютерлер технологиялық
қондырғылармен басқаруда, бұл компьютерлер операциондық немесе жедел
жәрдем машиналарында, ракеталарда, самалёт пен верталёттарда,
радиоқұрылғыларында, терең су астында, батпақ, шаң және жарылғыш газдарда
жұмыс істей алады. 2.7. суретінде арнайы
Erqotoucһ компьютері бейнеленген. Компьютер қабырғалары электромагниттық
шашуды ішіненде сыртынанда қабылдайды. Машинада сенсорлық дисплей
орнатылған. Мұндай компью-терлерді өшірмей ақ сумен жуып, тазалап сүртуге
болады.Бұл компьютерлерді жоғары сенімділікпен қолдануға болады.Арнайы
компьютерлердін көптеген әр-түрлі моделдері бар. Өндірушінің қолдануына
байланысты компьютерлерді келесі топтарға бөлуге болады. 2.8. суретінде
қараңыз.
• микрокомпьютерлер (2.8. суретінде);
• мейнорреймдер (әмбебап компьютерлер);
• суперкомпьютерлер;
• портативтық компьютерлер.
Сурет 2.8 Қолдану облыстары бойынша компьютерлер түрлері
Микрокомпьютерлер деп орталық процессор микропроцессор түрінде
орнатылғанды айтамыз. Микрокомпьютерлердің жаңа дамыған модельдерінде
бірнеше микропроцессорлар бар. Компьютерді өндіру мінездемесімен ғана
анықталмайды, оны микропроцессор қолдануымен, есте сақтау құрылғысының
сыйымдылығымен т.б. анықталады.
Микрокомпьютерлер әр түрлі күрделі есептемелерді шығаруға арналған
құрылғылармен орнатылған. Микрпрцессор мықтылығы жыл сайын артуда,
жылдамдығы секундына 1-10миллион операция орындалады. Дербес компьютерлер
бұл әмбебап микрокомпьютерлерге арналған, яғни бұны бір қолданушы ғана
басқару керек. Дербес компьютерлерге әр-түрлі машиналар кіреді, ол ойынға
және үйге арналған арзан компьютерлер,олардың есте сақтау құрылғысының
сыйымдылығы көб емес және өте күрделі мықты процессорлар, бұлардың есте
сақтау құрылғысының сыйымдылығы он Гигабайтқа дейін жетеді, сонымен оның
түрлі түсті графикалық құрылғысы жоғары мүмкіндік береді.
Мэйнфреймдер-өте кең түрде ғылыми-техникалық есептерді шығаруға арналған
және өте қымбат машина. Мұндай машиналарды 200-300 жұмыс орыны бар үлкен
жүйелерде қолданған жөн. Әйгілі S390 мэйнфрейм IBM фирмасының машинасы кем
дегенде 3 процессормен жабдықталған. Жедел есте сақтау құрылғысы 342
Терабайт құрайды.
Суперкомпьютерлер-бұл өте мықты компьютерлер олар 100 мегафлоптан жоғары
немесе (1 мегафлоп-секундына миллион операция орындайды). Бұл
көппроцессорлы және көпмашиналы жиынды құрайды. Ол 2.9 суретінде
бейнеленген. Мұнда “CRAY-1” суперкомпьютері көрсетілген. Суперкомпьютер
сәулетті параллелизммен, конвейеризация есептемелеріне сүйенген.
Суперкомпьютерлердің негізгі ерекшеліктері векторлық ерекшеліктер болып
табылады. Суперкомпьютерлердің ең кең таралғаны паралельдік көпшілік
компьютерлік жүйе. Олар оң мыңдаған процессорлармен орнықтырылған, сонымен
қатар күрделі есте сақтау жүйесімен байланыстырылған.
Портативтық компьютерлер үлкен кітап форматында салмағы 3 кг.тартатын
автономдық қоректену блогымен және дисплеймен орнықтырылған. (2.10)
суретінде бейнеленген. Қазіргі замандағы ноутбуктардың көбі ауыспалы
блоктармен стандарттық разёмға қосуға болады.Мұндай модельдер көптеген әр-
түрлі функцияларды орындауға арналған.
Бір ұяшыққа компакт-дискілерге, магиттік дискілерге, шешулі
винчестерлерге қолдануға болады. Ноутбук энергия қорегінің үзілісіне
тұрақты. Ол қарапайым электр жүйесінен энергиямен қоректенседе, қандайда
бір межеттік энергия үзілісі болсада ол аккумляторлық қоректі автоматты
түрде қосады.
2.2 Қазіргі басқару жүйелерінің және электронды құжаталмасудың анализі
2.2.1 Негізгі анықтамалар және түрлері
Құжат алмасу - бұл кез-келген кәсіпорындағы барлық жұмысты қамтитын,
барлық жұмысқа кірістірілетін, фирмадағы қалыптастыру процесін
ұйымдастыратын, қамтамасыз ететін жауапты істер немесе жүйелер түрі.
Электронды құжат алмасудың сауатты және нақты ұйымдастырылғандығынан және
автоматтандырылғандығынан кәсіпорынды басқарудың, бақылаудың, онда әртүрлі
есеп жүргізудің нақтылығы туындайды.
Құжат алмасудың жалпы таралу процесін 2.11 суреттен көруге болады.
Сурет 2.11 Электронды құжат алмасудың таралуы
Ең алдымен жұмысты бастамас бұрын Электронды Құжаталмасудың нарығына
көз жүгіртсек. (EDM - Electronic Document Management).
Электронды Құжаталмасу Жүйесі (ЭҚЖ) компьютерлік желілердегі
құжаттардың үлкен ағынын құру процесін, оларға ену және тарату процестерін
қамтамасыз етеді. Бұл құжаттар көбінесе арнайы сақтағыш орындарда немесе
файлдық жүйелер иерархиясында сақталады. ЭҚЖ-мен таратылатын файлдарға
текстік құжаттар, образдар, электронды кестелер, аудио-, бейне-мәліметтер
Web құжаттар жатады. ЭҚЖ-ң негізгі мүмкіншіліктеріне құжаттарды құру,
оларға енуді ұйымдастыру және түрлендіру мен қауіпсіздік жатады [10].
Қазіргі кездегі бөлінген мекемелерде құжаттарды тарату жүйесі, жеткені
туралы хаттама және олармен бірігіп, жұмыс жасау қарқынды түрде өсуде.
Бөлу, құжаттарды кеңейту жұмысшылардың тез өзгеруіне, мекемені жалпы жұмыс
жасау қабілетін өзгертеді. Құжаттарды корпоративті түрде басқару мекеменің
өмірлік жұмыстың жолына көп әсер етеді.
IDS 6 технологиялық категорияны шығарады, яғни құжаттарды электронды
түрде басқаруды құрайды. Бұдан бір классификацияның барлық жағына жақсы
болуын көре алмаймыз. Соңында бірнеше заттың бір категорияға түсуі мүмкін.
Сурет 2.12 Құжаттарды электронды басқару жүйелерінің
классификациялары
• Жүйедегі ҚЭБ, бизнес-процестерге бағытталған (Business-process EDM)
Documentum, File Net (Panagon Watermark), Hummingbird (PC DOCS)
• Жүйедегі ҚЭБ корпоративі (Enterprise. EDM) Lotus (Domino. Doc),
толықтырулар Novell GroupWige, Open Text (Live Link), Keyfile Corp.,
Oracle (Context)
• Жүйені контентті жүргізу (Content management) Adobe, Excalibur
• Жүйедегі ақпаратты жүргізу (Information Manegement), Verity, Lotus
(Domino Notes, K- station)
• Жүйедегі бейнелерді жүргізу (Imaging)
• Жүйедегі ағымды жұмысты жүргізу (Workflow manegement)
Lotus (Domino Notes Domino WorkFlow), FileNet, Action Technologies,
stsffware.
Бизнес-процеске бағытталған ЭҚЖ; дұрыс болғандай ол вертикальды және
горизантальды жолға, кейде белгілі индустрияға қолданылады. Бұл шешімдер
құжаттарды толық өмірлік жұмыс циклын қамтамасыз етеді, технологиялық
жұмысты бейнемен аланда, ағымдағы жұмыс және континентті жүргізу.
ЭҚ –ң корпоративті жүйесі; корпоративті инфрақұрылымды шығаруға,
құжаттармен бірге жұмыс істеу және басу, мекемедегі тұтынушыларға тарату
мүмкіндігін береді. Корпоративті жүйедегі ҚЭБ стандартты, мекемедегі басу
құжаты болып табылады. Бірақ бұл ережеге сай белгілі бір индустрияға немесе
қысқа көлемді есептерге ғана арналған.
Жүйедегі контентпен жұмыс істеу құжаттың бөліктеріне объектілердің дұрыс
жетуін, қайту қолдануын жүзеге асырады. Потенциалды ақпарат құжат түрінде
юеріле отырып, процесті жеңілдетіп, ақпарат алмасуын жақсартады.
Жүйедегі ақпарат немесе порталдар. Интернет желісі немесе extranet арқылы
ақпаратты жібереді. Бұл технологиялар ақпаратты порталдарды құрудың негізі
болып табылады.
Жүйедегі образдар ақпаратты қағаздық тасымалдаушыларды цифрлық форматқа,
яғни, бұл TIFF (Tagged Image File Format), осыдан бастап ақпарат электронды
түрде пайдаланады.
Жүйедегі ағымдық жұмыспен(workflow) жұмыс жасау құрылымдық бағытты,
мүмкіндік типтегі жұмысты құрылымдық және құрылымдық емес бизнес –
процестерге апарады. Олар бизнес-процесті тездетуге және мекемедегі
эффектіні, тексеруді үлкейтеді.
Құжат алмасудың типтік функциясының жинағы:
• Құжатты сақтау (орталық архив);
• Құжат алмасудың администрациясы;
• Құжат қозғалысы;
• Құжат ағымының кординациясы;
• Құжаттың қозғалысын қадағалау;
• Құжаттың орындалуын қадағалау;
• Функциялық жүйелерді тұтынушыларға ашу;
• Функциялық жүйелерді тұтынушыларға регламенттеу;
• Құжаттарды тіркеу;
• Офистік жұмыстарды интеграциялау және сақтау;
• Құжаттарды сатылап тексеру;
• Құжаттарды қоймадан іздеу;
• Құжаттарды, хаттар және жұмыстарды ауыстыру;
• Жұмыс бойынша отчеттарды қадағалау;
• Құжаттарды архивтеу және архивтемеу;
• Әр БД құжатқа карточка ашу;
• Анықтама жасау (Типтік файлға, құжатқа, адресат пен корреспондентке,
хатқа, іске, құжат ісіне, т. с.);
• Тұтынушы, тасымалдаушы, мекемелік-серіктеске БД жасау.
• Келісімді БД-де жасау;
• Тұтынушыларға ақпараттық көмек көрсету;
• Мекеме жұмысшыларын электронды почта арқылы шақыру;
• Азаматтардың қаулысымен жұмыс;
• Ақпарат дайындығы мен жиналыс жасау;
• Нұсқаулар мен мейрамдарды жасау жоспары;
• Қағаздық емес технологияда кадр бөлімінің жұмысы;
• Жұмыстың орындалу процедурасы;
• Процедура нұсқасын орындау;
• Жұмыстың ретімен орындалуы;
• Тіркеу журналы;
• Административті журнал;
2.2.2 Іс-қағаздарын жүргізу, құжаталмасу және жұмыс ағындарын басқару
жүйесі
Іс - 2006жүйесі (ЖАҚ Электрондық офисті жүйесі). Іс қағаз және құжат
алмасудың автоматты жүйесі (САДТ) Іс -2006 іс қағаздар автоматизациясына
арналған және мемлекеттік органдарда істерді жөндейді. Іс – 2006 жүйесі
келесілерді орындайды:
1. Іс қағаздағы операцияларды этап бойынша қарап, мекемелердің басты
функционалды жұмысын тексереді.
2. Бірыңғай түскен хаттар мен қолхаттарды мекеме бастықтарына жіберу.
Оларға тағы да тұрғындардың кірген және шыққан істері, хаттары мен
қолхаттары кіреді;
3. Текстік резолюцияны кіргізу, қайталағанды қоса осылармен жұмыс істеу;
4. Резолюцияны бағыттап, тұтынушылар мен фондаушыларға істі жеткізу;
5. Іс орындаушыларға және резолюция авторларына істі қайта жүктеу;
6. Құжат алмасуды мекеме ішінде тіркеп, қағаздар мен олардың көшірмесін
қоса, істерді орындау;
7. Қазіргі кездегі мекемелер мен бастықтардың іс жүргізуін бақылауды
жүзеге асырады;
8. Істерді топтап, және қосып, белгілеріне қарай іс қағаздарына тіркеу;
9. Карточкалар мен істер және олардың жұмыстарын аналитикалық анықтамада
жүзеге асыру;
10. Шыққан құжаттарды адресатқа жеткені туралы,;
11. Ережеге сай ақпаратты материалды, отчетты бастықтарға жеткізу;
12. Анықтамалар мен отчеттарды алып, және баспаға шығарып, іс қағаздарын
карточка арқылы жасау;
13. Электронды құжаттарды сақтау;
14. Істерде іс қағазынан себептермен жою;
15. Резолюция мен карточканы протокол жұмысына енгізу;
ALSER фирмасының Lan Docsжүйесі.
Lan DOCS жүйесі автоматтандырылған процестегі құжаттарды, іс-қағаздары
мен құжат алмасуды әр түрлі масштабтағы мекемелерде жүргізу.
LanDOCS жүйесі электронды офисті құжат алмасу мен іс қағазды CASE –модель
ретінде жасалған. Бұны ретке келтіру CASE –модельдің программалық коды
арқылы жүреді. Ол 2 нұсқада көрсетіледі: біткен жүйе немесе ашық нұсқа.
Жүйенің басты мүмкіндіктері:
• Жоғары функционалдығы: енгізу, тіркеу, тексеру;
• Адаптылығы: CASE модель арқылы ретке келтіру;
• Стандартқа сай;
• Ашықтылығы;
• Жеңіл қолдану және жылдам меңгеру;
Программалық комплекс Landocs көптеген операциялар мен істерді жүргізуге
мүмкіндік береді.
1. Тіркемелік карточка арқылы кірген, шыққан енгізілген құжаттарды көру.
Жүйе құжаттарды кесте, бейне, дыбыс, текстік файл күйінде сақтайды;
2. Құжаттарды, есептерді тұтынушыға тізім бойынша таратады;
3. Құжаттың мазмұнын сақтау;
4. құжаттардың дұрыс орындалуын қадағалау;
5. Құжаттарды іздеу, көру және ретке келтіру;
6. Бір құжаттың бірнеше нұсқасын ұстау;
7. құжатты сканерлеу;
8. құжатты редактілеу, баспаға шығару, көру;
9. Құжатты архивтеу;
10. Құжаттану фондын административті түрде ретке келтіру;
11. Жүйенің функциясына құжатты регламенттеу;
Cognitive Technologies фирмасының Евфрат 2004 жүйесі.
Евфрат жүйесі мекемелердегі ісқағаздарды автоматтандырады. Олардың
ішінен мынаны бөліп алуға болады:
1. Құжатты шаблон арқылы тіркеу;
2. Құжаттың орындалуын қадағалау;
3. Құжатты редактірлеп баспаға, электронды почтаға т.б. жіберу;
4. Сканерлеу арқылы архивтегі сақтаулы құжатты, графикалық бейнені алу;
5. Құжатты мазмұнына қарай іздеу;
6. Қағаздық істерді факс арқылы жеткізу;
7. Жүйедегі шығарылған құжатты көру.
“InterTrast” компаниясының “Office Media” жүйесі
Office Media [19,21] программалық құрамасы төмендегі амалдарды
шешуге арналған:
• жүйе қабылдауын қалыпқа келтіру және корреспонденцияның шығыс, кірісін
сақтау;
• автоматизация, бір ұйымдағы құжат айналымы процесінің жылдамдығы мен
қалпы;
• бұйрық орындалуында бақылаудың автоматты жүйесінің кірігуі,
басқарманың тапсырмасы мен бұйрығын және басқарманың тапсырмасын
қызметтестерге жедел түрде таныстыру жүйесі;
• ішкі әріптестермен ұйымның ақпараттық қолдауы;
• Әр бөлімшенің қызметтік спецификасын ақпаратпен қамтамасыз етуді
комплексті түрде шешу;
• Келіссөздердің орындалғанын жедел бақылауын және ұйыммен байланысты
аяқталған процеспен байланысты тапсырмалардың комплексті шешімі;
• Ұйымның қызметі жайлы аналитикалық бақылау нәтижесін қамту мүмкіндігі;
• Ақпараттық-аналитикалық жұмыс;
• Жоба арқылы басқару;
• Персонал арқылы басқару;
• Жоғарғы буындағы жетекшілерді ақпаратпен қамту;
Жүйеасты іс қағаздары ұйымдар мен кәсіпорындардың міндеті негізінде
құжатпен қамтамасыз ету жұмыстарын жеделдету үшін арналған, мұны ұсынған
мемлекеттік құжатты басқаруды қамсыздандыру жүйесі (МҚБҚЖ).
Жүйеасты модульдік принципке негізделген, және келесі негізгі
функцияларды қамтиды:
1 Ұйымдағы барлық категориядағы құжаттарды тіркеу;
2 Ұйым жетекшілерінің резолюциясы мен құжаттарды бақылауды орнықтыру;
3 Ұйымның әріптестерінің орындау тәртібінің статистикалық талдауы;
4 Орындаушыларға автоматты түрде электронды құжаттарды жеткізу;
5 Ұйым құжаттары үшін электронды кітапхана (архив) құру;
Оптима компаниясының “Optima Workflow” жүйесі
Optima Workflow Enterprise Edition [20,21] жүйесінің құрамына бес
программалық модуль кіреді, бұл программалар әр түрлі станцияларға
орнатылуы мүмкін. Оптима фирмасы жақында ғана Optima Workflow LAN Edition
тұтыну программасын сату туралы жариялады. Бұл құжаттың артықшылығы,
ұйымдағы мұндай жүйе келесі мүмкіндіктерді береді:
• Құжаттардың электронды түрде жалпылама сақталуы;
• Құжаттарды қайта тазалау;
• Бизнес-процесс шегіндегі құжат айналымына бақылау және бірыңғай
басқару;
Optima Workflow жүйесі құжат жүруінің айналысы мен құралдарын құрайды.
Телком Сервис фирмасының Құжат-2000 жүйесі
Құжат-2000 [12] жүйесінің базалық моделінде құжаттарды топтап тазалау
ұйымдастырылған. Бүкіл құжатайналымы үш топқa бөлінеді: түсетін,
жіберілетін, және ішкі құжаттар. Түсетін құжаттар өз ішінде үш топқа
бөлінеді:қызметтік түрге және бөлімшелерге бөлінеді. Жіберілген және ішкі
құжаттар түгелдей автоматтандырылады. Жүйе функциялары:
• Құжат қабылдануы
• Құжат жоспарларының қолдауы
• Жоба нұсқаларының дайындығы
• Қарап шығуға, танысуға, орындауға жолдама
• Құжатқа жеке айналымы қозғалысы негізінде қолдау
• Атрибут негізінде құжатты іздестіру
• Құжат жүруінің бақылануы
• Құжат түрлеріне, орындаушыларға, бөлімшелерге есеп беру
• Құжат айналымының бағытын, анықтаманы қолдау, құжаттарды ашу
мүмкіндігін шектеуді басқару
• Жіберілген құжаттардың айналысын қолдау
Ішкі жаңадан құрылған құжаттар тіркелмейді, тек болжам нөмірін алады. Құжат
болжамына мәтін, болжам нөмірі және келісім бағыты кіреді. Келісімдерден
параллельді, тiзбектi және параллельді-тiзбектi келісімдеріне рұқсат
етілген. Келісілген құжаттар жазылады, содан соң тіркеледі.
Барлық құжаттар бірлескен немесе жеке белгілі бағыттар арқылы
жүреді. Қысқа уақыт аралығында Құжат-2000 тұтынушы сұранысына байланысты
қайта жасалады.
“Гарант International” фирмасының “Effect Office” жүйесі
Effect Office [12,21] құжаттарын басқару жүйесіне электронды архив,
көліктер және кәсіпорынның құжатайналымы кірген.Жүйе қызмет орны 100
адамдық кіші және орта кәсіпорындарға арналған. Жүйедегі құжаттар анық
тіркелмейді, тек келесі реквизиттермен байланысады:
• Жіберуші
• Орындаушы
• Жауапты қабылдаушы
• Қозғалыс сызбасы
• Атқарылар істің тақырыбы
• Ақпарат-хабар
• Құжат бумасына жіберілер тізім
Орындау уақыты сағатпен дәне бір күнмен белгіленеді. Барлық құжаттар
атқарушы белгілеген бума бөліктеріне байланысты орналастырылады.
“InterProCom LAN” компаниясының “ЭСКАДО” жүйесі
ЭСКАДО [21] құжатайналымының автоматты жүйесі кәсіпорынға бағытталған.
Жүйе құжатайналымын қалыпқа келтіруге мүмкіндік береді,.Жүйе келесі
мүмкіндіктерді береді:
1. аймақтық бөлімшелермен байланысты таралған жүйе арқылы құралу;
2. жылдам әрі жайлы ақпарат іздеу, фирма мен клиент тізімдерін, олармен
байланысты қарым-қатынас жәйін зерттеу;
3. Әр түрлі құжат түрлерін сақтау, есептеу.
4. Ақпаратты автоматты түрде енгізу.
5. ұйымдағы құжатайналымы жүйесін басқа құжаттарды орындау барысында бірге
бақылау;
6. пошталық факсимальді сiлтеменi ұйымдастыру;
7. Факсималда және электронды жазбада қолдау;
Ай-Ти компаниясының Босс-Референт жүйесі
Босс-Референт [21,22] жүйесі Lotus Development Corporation фирмасының Lotus
Notes өнімі базасында жасап шығарылған. Lotus Notes негізінде шығарылған
басқа да жүйелер бүкіл құжатайналымын басқару тұтастай жүйесінің қалауын
түгелдей атқара алады:
1.Барлық құжат түрлерін есеппен қарау.
2.нөмірдің орнықтылығы.
3.Құжат мәтінімен жұмыста қолдау.
4.Құжат байланыстылығы.
5.Басқа да жүйеастыларымен де келісім.
6.Бөлінген құжатайналымы.
7.рұқсат шегі.
4-болжамнан кейін Lotus Notes жүйесі InternetWWW ақпарат алу үшін Web
Navigator-ды қосады.
“Digital Equipment Corporation” компаниясының “LinkWorks” жүйесі
LinkWorks – бұл ұйымда[12,23] құжат айналым процесi берiлетiн
өзарабайланысы, нысан түрiнде ұсынылған процедуралары мен мәлiметтерi бар
орта.
LinkWorks жүйесі офистің қоршаған ортасына бейімделеді және сіздің
жұмыс столын компьютер экранына апаруға рұқсат етеді.Жүйеде кіріс, шығыс
поштасын білдіретін, мәтіндік және графикалық құжаттарды білдіретін,
электронды кестелерді т. б. білдіретін пиктограммалар көрсетілген.Тұтынушы
объектіге тышқан батырмасын басу арқылы көмек ала алады.Экрандағы объектіні
бумаға салуға, ауыстыруға болады. Объектіні қоқыс жәшігіне лақтыруға,
т.б. амалдарды орындауға болады.
Жүйедегі объектілер тұтынушыға үш деңгейде ұсынылады:
1 Құралдар: қоқыс кәрзеңкесі, сағат, калькулятор т.б.
2 База объектілері – қосымша программалар: мәтін, графика, электронды
кестелер, т.б.Бұл объектілер экранда тышқан көмегімен жүзеге асады.
Базалық объект жиыны:
• Мекен-жай кітапшасы
• Нақты графикалық бейнесі
• Күнтізбе
• Құжаттар базасы
• Тізім тәртібі
• Векторлық графика бейнесі
• Құжаттың жиналған күйі
• Жазуға арналған қойын кітапша
• Көрсетілуге арналған графика
• Басқару және жоспарлау жүйесі
• Іздеу құралы
• Электронды кесте
• Мәтіндік құжат
3. Жасалған объектілер – объектіні сақтайтын терезе. LinkWorks тұтынушыға
кез-келген объектіні осындай терезеге орналастыруға мүмкіндік береді,
себебі, құжаттарды бір таралу аймақтан келесі аймаққа жылдам жіберу
керек. Құрам объектісінің жиыны:
• Объектке арналған шкаф
• Картотекалық жәшік бөлімшесі
• Объект бумасы
• Тақырып бойынша объектіні бөлу
• Қосымша объектілердің жиынтығы
Объект жиыны мен оның құрылуына қажетті программалық жағдай нақты
істермен анықталады.
“Staffware PLS” компаниясының “Staffware” жүйесі
“Staffware” жүйесінің тұжырымы [12,21,24] құжат қозғалысын және оның
бағытын қарастырады. Жалпы бағыттар бизнес-нұсқаулар арқылы суреттеледі.
Бизнес-нұсқау қадамдардан тұрады, ал, қадамдарға бір мақсат қойылады.
Қадамдар жай, автоматты және жағдайлы болып келеді.Бизнес-нұсқауды жасау
құралдарын Staffware графикалық құраушысы жасайды. Экран формасын анықтау
үшін форма құрамасы қолданылады.
2.2.3 Құжат айналымы мен іс қағаздарын жүргізу жүйесінің сипаттамасын
салыстыру
Қазіргі таңда құжатайналымы мен іс қағаздарын жүргізу аумағын
автоматтандыру программалық жүйе рыногы келесі ерекшеліктерімен [11]
сипатталады:
• Ешбір сатушы-фирмаларда өз өнімінің нақты бағыты жоқ;
• Тапсырыс беруші ұйымдарда жүйенің қалыпқа сай, сай емес екенін естен
шығарады.
• Іс қағаздарын жүргізу процесінің автоматтануы сол ұйым түсінігіне
кірмейді;
Құжатайналымы мен іс қағаздарын жүргізу программалық жүйесін автоматтандыру
келесі жолдармен талданады:
• Қолданылған іс қағаздарын жүргізу технологиясы бойынша
• Іс қағаздарын жүргізудің негізгі тапсырмасымен байланысты;
• Жүйе мінездемесінің функциональдығы бойынша
• Программалық айналым бойынша
• Көрсету бағамына байланысты;
Қолданылған іс қағаздарын жүргізу технологиясы бойынша жүйелік салыстыру
Құжатайналымы мен іс қағаздарын жүргізу теориясы мен тәжірибесінде екі
технология кездеседі:
Қазақстанлік
батыстық.
Қазақстандық технология. Дәстүрлі Қазақстандық іс қағаздарын жүргізу
технологиялық процесі төмендегідей ерекшеліктерді [12] қамтиды:
• Ұйым ішіндегіқұжат қозғалысының анық вертикальды сипаты;
• Тіркеу журналындағы немесе жазу машинасы картотекасындағы жұмысты
кешенді зерттеу, мұнда құжат мәліметтері, орындалу уақытын бақылау т.
б. кіреді.
• Қазіргі таңдағы іс қағаздарын жүргізу Қазақстанлік технологиясы тіркеу-
бақылау және есеп формалары мен журналдарын кіргізуді ұсынады.
Қазақстандық технологияны таратушы программалық жүйелер мемлекеттік
ұйымдарда қолданылады және іс қағаздарын жүргізудің барлық дәстүрі мен
қалпын сақтайды. Бірақ мұндай жүйелер компьютерде іс қағаздарын жүргізу мен
құжатайналымының дәстүрлі процесінің шегін ұлғайта түседі. Бұл бағыттағы
жүйелер қағаз құжаттардан қағаз емес, яғни электронды құжаттар арасындағы
әр түрлі көпіршелер болып табылады. Осы технологияның автоматтануына
төмендегі жүйелер қатысады:
1. Дело-2006(Электронды мекемелік жүйелеркомпаниясы).
2. Золушка-WIN жүйесі. Қызметтік корреспонденция, НТЦ ИРМ.
Батыстық технология.Батыс іс қағаздарын жүргізу дәстүрі Қазақстанлік
технологиядан айырмашылығы бар, және қызметкерлердің жұмыс істеу тәртібі
жоғары деңгейде.Іс қағаздарын жүргізу батыстық технологиясы процесінің
артықшылықтары:
1. құжаттың тез арада орындаушы қолына түсуі, құжат қозғалысының сипаты
горизантальды болып келеді.
2. Ұйым ішіндегі орталық бақылаудың болмауы;
3. журналды тіркеу бейтарап орындаушылар арқылы іске асады, құжаттың
кейбір түрлері мүлде тіркелмейді. Тек іс қағазын жүргізумен
айналысатын арнайы бөлімшелер жұмыс істемейді.
Бұл бағыттағы жүйелер электронды құжаттарды толықтай пайдалану, ұйымдағы іс
қағаздарын жүргізуді өзгерту үшін бағытталған. Батыстық технологияның
негізгі ерекшелігі – құжатайналымының нақты модельді процесі мен
программалық жүйе түрінің құрылысы.Жүйенің атқарушысы болып бизнес-нұсқау
жасалады, бұл жүйе құжатайналымының бағытын анықтайды.Осы бағыттағы жүйеге
қатысы бар:
1. Белгілі жүйенің русифицированные түрлері:
• DocsOpen (PC DOCS)
• LinkWorks (DEC)
• Staffware (Staffware PLS)
• Lotus Notes (Lotus-IBM)
2. Батыстық жүйе негізінде Қазақстанлік компаниялар жасаған программалық
шешімдер:
• InterTrast компаниясының Office Media жүйесі, Москва қаласы (Lotus
Notes);
• IBS компаниясының Ирида жүйесі, Москва қаласы, (Lotus Notes)
• ИнТирКон фирмасының кешенді іс қағаздарын жүргізу бағдарламасы,
Челябинск қаласы (Lotus Notes);
• НТЦ ИРМ Золушка-кабинет жүйесі, Москва қаласы, (Lotus Notes);
• АО Весть компаниясының шешімі, Москва қаласы (DocsOpen);
• Метатехнология компаниясының шешімі, Москва қаласы, (Staffware және
Excalibur);
• АОЗТ Оптима компаниясының Optima-WorkFlow жүйесі (MS Exchange, MS
SQL);
3.Қазақстанлік компанияның өзіндік жоспары:
• Ланит компаниясының LanDocs жүйесі;
• Гарант International компаниясының Effect Office жүйесі;
• Telcom Servise компаниясының Құжат-2000 жүйесі;
• Анкей компаниясының ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Дербес компьютерлерді колдану біздің өміріміздің ажырамас бөлігіне
айналды. Дербес компьютерді өндірумен, сатумен жүздеген компьютерлік
компанялар айналысады және көбіне қызметінің жеткіліксіз
автоматтандырылғандығынан олардың жұмысында күрделі кедергілер туындайды.
Бұл бухгалтерия мен саудада электронды құжат өңдеу мен автоматтандыру
жүйесіне қалай қатысты болса, компьютер өндірудің технологиясының циклының
құжат өңдеуі мен арнайы автоматтандыру жүйесіне де сондай қатысты.
Әрине, автоматтандырудың бухгалтерлік және сауда – қоймалық жүйесі мен
электронды құжат өңдеудің көлемді саны бар. Жүйенің осындай ісі
спектірінен компания үшін автоматтандыру жүйесін таңдау оңай бола қоймайды.
Бұл облыста негізгі мәселе болып табылатындар:
• жүйе тиімділігінің жеткіліксіздігі
• өндірісті автоматтандыру мәселесінің толық шешілмеуі
• адамның оқып – үйренуінің күрделілігі
• жеткіліксіз қорғаныс пен тұрақтылық
• жүйенің бапталуы
• таралған қоймалар мен фирмалардағы қолдаушылардың жоқтығы
• нашар технологиялық қолдаушы
• жоғары есе құн
• жоғарғы ақпараттық талап
• және т. б.
Дамып келе жатқан кәсіпорын құжат өндеу мен іс жүргізудің
автоматтандырылған жүйесінсіз жұмыс істелмейді.
Көптеген компаниялар әртүрлі өндіріс процестерін автоматтандыру мен
құжат өңдеудің өз жүйелерін шығарып алады.
Компания өндірісінің технологиялық тізбегі аз автоматтандырылған облыс
болып табылады. Бұл облыста, нарықта аздаған бағдарламалық өнім бар, бірақ
олардың барлығы екі мұқтаждықты көрсетеді. Компьютерлік компания қызметінің
осы облысындағы автоматтандырудың өте әлсіз немесе, керісінше, өте күрделі
жүйенің таралуы.
Барлық жағдайлар мен ерекшеліктер анализінің нәтижесінде дербес
компьютерлер сату, техникалық қызмет көрсету, өндірумен айналысатын кең
құрылымды компания қызметінің құжат өңдеу мен автоматтандырудың комплекстік
жүйесін өңдеу туралы шешім қабылданды. Өңделетін жүйе компания талаптарын
толығымен қанағатандырылуы керек,клиент - сервер құрылысы мен ұдайы дамып
отыратын құрылымы болуы керек.
Автоматтандырылған сауда – қоймалық жүйе модульдерінің біреуін өңдеу
мен тарату – берілген дипломдық жобаның тақырыбы болып табылады. Жобалау
үшін шығыстық мәліметтер мен өңделетін жүйеге негізгі талапттар келесілер:
• кіші кәсіпорын жағдайында дербес компьютерлерді өңдеуді басқару әдісін
өңдеу, оның ішінде жинау мен қабылдаудың маршрутты техпроцестері.
• дербес компьютерлерді өңдіру, құжаттар формасы , МБ құрылымы, клиент
– сервер құрылысында онымен жұмыс технологиясын жинау үшін электронды
құжат өңдеу жүйесін өңдеу.
• жүйенің базалық клиенттік қосымшасының бағдарламалық таралуын өңдеу.
• бағдарламалы – аппараттық платформаға шек қою
• қосымша талап: МБ – ның барлық қасиеттернің реквизиттерін толық
сипаттау.
2 СҰРАҚ ТҮРІНІҢ АНАЛИЗІ
2.1 Компьютерлер өндірісі нарығының анализі
2.1.1 Ірі компьютерлер өндірушілер
Компьютер саласы өндіріс саласында қарқынды дамып келе жатқан
салалардың бірі. Соңғы жылдары Батыс Еуропа елдерімен АҚШ – та ішкі
нарықпен байланысты төмендеу бақыланды. Азия елдерінде, керісінше екпінді
өркендеп келеді.
2.1 суретте Dataquest мәліметтері бойынша әлемдік нарықтағы алдынғы
қатарлы ірі компьютер өндірушілер кескінделген. Compaq өткен жылы өз үлесін
14% - дан 12,6% - ға дейін кемітті, ал Dell – дың 10% - дан 10,6% - ға
дейін арттырды.
Hewlett – Packard және IBM 7,1% - бен үшінші орынды бөлісті. 4 –
орында – жапондық NEC 4,4% - бен, ал 5 – орында 3,7- дық үлеспен Gateway.
Сурет 2.1 ДК өндірушілердің әлемдік нарықта алатын орны
Аналитиктердің ойынша, қазір әлдеқайда перспективті Оңтістік – Шығыс
Азия болып табылады. Қазақстан нарығы да жылдам қарқынмен дамып келеді.
Gartner компаниясының мәліметінше, Шығыс Еуропа елдері арасында
Қазақстанлік дербес компьютер нарығы бұрынғысынша көшбастап келеді.
Мысалы: Қазақстанде жыл сайын 20% - ға жуық компьютерлер жаңартылады,
қазіргі уақытта оның 7 мин – ға жуығы қолданылады, оның ішінде 4,5 мил- ы
экономика сферасында.
Gartner компаниясының мәліметінше ТМД елдерінің нарығында дербес
компьютер сатудың көшбашыларының ондығы келесідей: 2.2 суретке қараңыз:
Сурет 2.2 ДК өндірушілердің ТМД елдерінің нарығында алатын орны
2.1.2 Компьютерлерді кім жасайды?
Оңтүстік – Шығыс Азия елдерінің фирмалары өндіретін электронды
техниканы сары деп атай бастады. Қазақстанде дайындалған компьютерлер
қызыл деген атқа ие болды. Ал Еуропа мен Америкадан әкелінетін техника
ақ деп аталады.
Тұтынушылардың бұл түрлі - түсті бөліктерге қатынасы сәйкесінше:
ақ - ты жоғары санайды, сары - ға қатысты скептицизм және және қызыл
- ға өте төмен баға береді. Алғашында ол өнімнің сапсымен емес,
географиялық орнымен анықталады. Бірақ бұл, әрине, қате пікір.
Біріншіден, мүдай өнімның белгілі бір талабы мен мәдениет денгейі
міндетті түрде керек.
Егер компьютерді Америкадан әкелсе, онда ол компьютердің құрылымы,
тіпті компьютнрдің өзі де сол Америкада жасалынады дегенді білдірмейді.
Жалпы айтқандай, барлық компьютерлерді брэнднэйм (Brand Name) мен
атаусыз (No name немесе White Box) деп бөлуге болады.
Егер АҚШ – та атаусыз компьютерлер өндіруші нарық үлесі 23%- ды
құраса, онда Еуропада 50%, ал қытайда - 90% (2.3 суретті қараңыз). Ал
бренд нэйм бұл атақты сауда маркасында айтылады. Бұндай компьютерлерді
сату көлемі жоғары. Бренднэйм компьютерлері ақ немесе қызыл болса да
төмен сапалы компоненттерден жиналған. Көпшілікке, мүмкін, танымалы аттар
болар, IBM, Compaq, Apple, Silicon Graphics, Sun Microsystem және Hewlett –
Packard, бірақ Solectron мен Celestica фирмалары туралы барлығы естімеген
болар. Ал бірақ дәл осыларға жоғарыда аталған компаниялар өз бизнестерінің
бөлігін сеніммен тапсырады.
Аутсорсинг (Outsourcing) сөзі бізде әзірге қолданысқа енген жоқ,
бірақ Батыста ол бұрынан және жақсы танымал. Осы пән бойынша АҚШ – та бүтін
бір ғылым мен институт бар. Жалпы, аутсорсинг сөзі қандай да бір
контрактілік жұмыс үшін сыртқы орындаушылардың тартылуы дегенді білдіреді.
Осылайша, компьютер мен периферилі құрылғыларды. Кей кей мәліметтер
бойынша Acer компаниясы уақыт өте келе оның тура бәсекелестерінің
тапсырыстарын орындайды. Мысалы, IBM Aptiva үй нарығына арналған
компьютерлер Acer зауытында дайындалды.
Сурет 2.3 Әлемдегі Не brand name компьютерлерін сату үлесі
IDC мамандандырының пікірінше, компьютер өндірушілер үшін өз
өнімдерінің бағасын төмендету қиындай түсуде, ал аутсорсинг - осы
мәселені шешудің жалғыз ғанақ жолы.
Аналитикалық агенттік сарапшыларының қатары контрактілік өндіріс
нарығын 1998 жылы 90 млрд. долларға бағалайды, 2001 жылға қарай бұл сан 178
млрд. долларға дейін өсуі керек болатын. Егер электроника нарығының
сыйымдылығы өткен жылы 600 млрд. долларды құраса, бұл тіптен нашар
көрсеткіш емес. Контракторлар компаниясының кірісі өткен жылы 25% - ға
өсті, ал осы жылы 30% - дық өсім күтіліп отыр. Өндіруші фирмаларының
аналогтық көрсеткіші 20% маңайында өзгеріскен ұшырайтынын байқаймыз.
Аутсорсинг бойынша компания қызметінің ассортименті ұдайы кеңейтілді.
Ол құрастырудан басқа қазір дизайн, жобалау, тестілеу, қателіктер анализі
жұмыстарын орындай алады.
Контракторлар компаниясы жетістігінің себебі неде? Аутсорсингтің
арқасында өндіруші фирмалар, өнім төлемінде айтарлықтай үнем жасауына
болады. Ал дайын өнім шығару әлдеқайда жылдам жүреді мүмкін. Өндірушілердің
үнемдеген тәсілдері ғылыми зерттеуге жұмсайды.
Енді еңбек төлемі туралы, бұл жерде эконмикалық заң қарапайым. Егер
бірдей еңбекке аз суммада төлем жасауға болатын болса, онда неге солай
етпеске? Datequest мәліметінше, Америкада 1 – сағат жұмыс үшін 4,5 доллар
төлейді, Еуропада 1,8 доллар, ал Қытайда 0,7 доллар. Ал Қазақстан туралы
тіпті атқың да келмейді.
Бүгінде контрактор – фирмасының он жетекшісі компьютер өндіру
нарығының шамасымен 30 – ын бақылайды. Оның ішінде ең танымал және ірісі
Solectron, Selestica, Felexttronics, Interntional, SCI System, Iabil
Circuit, және 50 – ге жуық жаңа өндіріс учаскесін иемденген.
Ең ірі конрактор - компаия болып Solectron саналады. Өткен жылы
Қыркүйек – Қанан айларында бұл компания 2 млрд. доллардың өнімін сатты.
Соңғы кезде Solectron оннан астам технологиялық учаскелерді сатып алды.
Бұрынғы ІВМ зауытында өз қызметін бастапқы Solectron компаниясы өзінің
ең танымал тапсырысы беруші ретінде ІВМ, Hewlett – Packard және Sun
Microsystem – ті атайды.
Solectron өнімді дайындаумен, жинаумен айналысады, ал Ingram Micro
тапсырыс орындайды және оны жеткізеді. Өткен жылдың сәуір айында
Нью – Йоркте кәсіпорын, ал маусымда Дублинде кәсіпорын құрылды.
Hewllett – Packard -өз өніміне және сапасына сенімділігімен танымал
корпарация, бірнеше жылда контрактор – фирмалар жіберетін техникада өз
брэндтерін ұсынуға қорықпайды. Бүгіні күні дербес компьютерлердің 100% - ын
аутсорсинг көмегімен шығарылады. Корпорацияның негізгі тапсырысының SCI
System фирмасы орындайды, бірақ конрактілердің жанында Colestica мен
Solectron жұмыс істейді. Hewlett – Packard қызметтестерінің айтуынша,
корпарация өнім сапасын ұдайы бақылайды , егер контрактордың қолынан
келмесе, онда тапсырысты басқа компания береді.
Контракт бойынша Калашников автоматы сияқты жинала салатын дербес
компьютер ғана өндірмейтінін айта кеткен жөн. Мысалы, Intergraph
корпорациясы өткен жылдың соңында өзінің жұмыс станциясын мен графикалық
жүйелерінің SCI System фирмасаына берді.
Үстіміздегі жылы Compaq компаниясы Қазақстанде өзінің жеке өндірісін
ашпақ. Қазіргі компанияның Қазақстанлік өкілі бірнеше серіктестерімен
белсенді қатынас орнатып, олардың өндірістік мүмкіндігін үйреніп жатыр.
Еуропа елдері АҚШ – қа қарағанда Қазақстан компьютерін сату деңгейі
өсімінің айтарлықтай резервіне ие.
Жоғарыда айтылғандарды жинақтай келе, мынаны айтуға болады – егер сіз
бэнднэйм компьютерін сатып алсаңыз, онда сізге, оның қайда жасалғандығы –
Тайваньда, Малазияда, Сингапурде, тіпті Оңтүстік полюсте болса да маңызды
болмауы тиіс.
Ал егер сіз Қазақстанде жасалған компьютерлерді сатып алсаңыз, онда
оның сапасы нашар болғанын білдірмейді. Өнім сапасына осы берілген
компьютерге өз маркасын қойған фирма жауапты.
3. Дербес компьютердің Қазақстан нарығының ерекшеліктері
Дербес компьютер Қазақстандық нарығы оннан астам жылдар бері бар. Бұл
Қазақстан экономикасының аздаған секторының бірі, онда шын мәніндегі аса
жоғары бәсекелестік бар, сондықтан бизнес рентабельділігі мүнда жоғары
емес: Сонымен қатар Қазақстан экономикасының осы спекторында жергілікті
дамып келе жатқан компаниялардың атарлықтай мөлшерін көруге болады.
Отандық компания өндірушілерді жақынырақ қарастырғанда олардың жартысы
сауда мен, жартысы құрастырумен айналысады.
Бірнеше жылдың біздің елдегі дербес компьютер сату статистикасына
қарасақ, онда нарық 1998 жылы тамызға дейін тез өскенін көреміз.
Кризистік деңгейге дейін кризистен кейін дербес компьютер үлесі күрт
өсті. Қазір қызыл құрастыру нарықтың 80% - ға жуығын қамтиды.
Тапсырыс әкелушілер нарықтың ағымдағы сұранысын жақсы білулері керек.
Компьютер бағасы әлде қайда тұрақты және оның қашан құрастырылғандығына
байланысты. Компьютерлерді биржалық тауар ретінде сату тиімсіз.
Компьютерлардың Қазақстан нарығында мына жағдай орын алды. – жетекші
ойыншылардың көбі байқалмайды. Мәселе сонда, көп көлемді сатуды қамтамасыз
еттін компанияның бәрі өздерін жармалай білмейді. Кейбірі жарнамаға мұқтаж
емес. Көбіне бұл танымал аймақтарда жұмыс істейтін фирмаларға қатысты. Олар
танымал астаналардың тапсырыс әкелушілерінен де көп компьютерлер сатады.
Жарнама арқасында қолданушыға 3 – 4 марка таныс. Кризиске дейін
Мәскеуде Вист, R&K және Формоза сияқты өндірушілер қөшбастады. Сонымен
қатар CLR мен R – Style фирмаларының өнімдеріне де айтарлықтай сұраныс
болды. Олардың ағылшын тілді атауларына қарамастан, олар қызыл
құрастырушылар категориясына жатады.
Кризистер кейін кейбірулері қөшбасшылық позицияларын жоғалтты. Бүгінде
жетекші отандық өндіруші Формоза компаниясы екені белгілі және ол
нарықтың 8–9% - дан астам үлесін алмайды.
Дайын компьютерлерді сатушылардың жартысы дерлік аз танымал
құрастырушылар үлесіне келеді, олар өздеріне жарнама жасауға мүмкіндіктері
жоқ, бірақ сатып алушылар назарына бағасының төмендігімен аударады. Бір
жағынан ірі емес фирмалар клиенттерінің сұраныстарын қанағаттандыра
алушылар.
Лизарт, Формза, Деникин, Эми, Ситилинк, Альянс, Олди,
Пирит, т. б. компаниялар өнімдерін тікелей Оңтүстік – Шығыс Азиядан
әкеледі. Формоза компаниясында 1997 жылы аналық плата, ал 1998 жылы
видеоадаптерлер мен мониторлар өндірісі басталады. Сонымен қатар Формоза
жады модульдерін шығарады. Бұл өнімдерінің сапасы туралы әртүрлі пікірлер
бар, оның құны айтарлықтай төмен болғандықтан, ол көпшілікке танымал болып
кетті.
Барлық Қазақстанлік компьютерлерінің ¼ - ден кем емес бөлігі қолдан
жасалған.
Brand Name компьютерлер қызыл құрастырушылар өнімі сияқты
комплекстерден құрастырылады.
Құрастыру сапасы адам жағдайна байланысты, ал брэндтер алдамшы болады.
Брэнд бірақ жоғары бағаға ие. Компьютерлерді транспортау кезінде
комплексттеушілерге баға төмендейді. Brand Name – нің іші Рейседе
құрастырылған компьютерлерден еш айрмашылығы жоқ, тек бағасы бойынша ғана.
IDC мәліметінше, Brand Name өнімі арасында Қазақстанда басым үлеске
Compas компаниясы ие, Қазақстандық нарықтағы принттерлердің негізгі
маркалары – Seiko – Epson мен Hewlett – Packard.
Қортындылап айта кетуге болатыны – дербес компьютерлердің отандық
нарығы бұрын болмаған өсім деңгейін көрсетіп отыр. Жергілікті құрастырушы
мен әлемдік брэендтерді бір – біріне қарысы қояр болсақ, 1:0 есептен пайда
қызылдар жағында болар еді.
2000 ж. IDC Russia – ның негізгі қортындылары былай бағаланады:
• дербес компьютерлердің Қазақстандық нарығының жалпы өсімі 1999 жылы
IV – кварталымен салыстырғанда 28%- ға өсті.
• 2000 ж. IV – кварталымен салыстырғанда құны 396 млн. доллар құрайтын
939 мың компьютер қойылды.
• 1999 ж. IV – кварталымен салыстырғанда дербес компьютерлер
сегментінің сан мәні 13,1%- ға өсті.
• 1999 ж. IV – кварталымен салыстырғанда портативті дербес компьютерлер
нарығы сан жағына өсіп, 49,7%- ды құрады.
• 1999 ж. IV – кварталымен салыстырғанда дербес компьютерлер
серверлерінің нарығы күшті өсті – 37,7%.
• жалпы көлемде 2000 ж. IV – кварталында Intel, Celeron
процессорларының базасына дербес компьютерлердің үсесін шаққанда 48%
- дан келеді. Бұл 2000 ж. ІІІ – кварталына қарағанда 7% - ға аз,
сонымен қаттар компьютерлердің үлесі Pentium III процессорымен
2000 ж. IV – кварталында 8% - ға өсті.
Дәл осы индустрияның дамуы көбіне Қазақстанның технологиялық деңгейін
болашақта анықтайды.
2.1.4 Компьютерлер классификациясы
Компьютер құрылғысының әр-түрлі классификациясы бар:
• даму кезеңіне байланысты
• сәулеттіке байланысты
• өнімділікке байланысты
• пайдалану жағдайына байланысты
• процессор санына байланысты
• қолданушының пайдалану қасиеті т.с.с.
Компьютер топтарының арасында шекарасы болмайды. Мүлтіксіз құрылғысының
өнімділік технологиясы, компьютерлердің жаңа топтарының пайда болуымен,
топтардың шекарасы айтарлықтай өзгеруде.
Компьютерлік құрылғысының деңгейге бөлінуі: есептемелік жүйенің даму
дәрежесінің аппараттың программа амалдары және компьютер мен қарым-
қатынастың амалдары. Өмірде машинаны ұрпаққа бөлу, ол өз тарихының аз уақыт
ішінде көптеген үлкен өзгерісті бастан кешірді. Мысалы (лампалық ,
транзисторлық, микросхемалық т.с.с.), құрылғылардың өзгерісін айтамыз.
Бірінші алғашқы ұрпаққа 50 жылдары құрылған машиналарды айтуға
болады.Бұл компьютерлер өте үлкен және айтарлықтай қымбат болған, сондықтан
мұндай машиналарды тек ірі корпорациялар мен үкмет қана қолдана алатын.Бұл
лампалар үшін өте көп мөлшерде электр қуаты пайдаланылған сонымен қатар ол
жылуды көп шығарған. Командалық еңгізу аз мөлшерде болған, арифметикалық-
логикалық құрылғылар өте қарапайым, программалық қамсыздандыру мүлдем
болмаған.Жедел есте сақтау құрылғысы мөлшері өте төмен.Еңгізу мен шығаруға
пер-фоленталар, перфокарталар, магнитық ленталар қолданылған.Жыл-дамдығы
секундына 10-20 мың операция.Өзіміздің бірінші ұрпақтағы машиналар: МЭСМ
(кіші электрондың есептеу машинасы),БЭСМ, Стрела, Урал. 2.4 суретте М-
20.Екінші ұрпақтағы компьютерлік құрылғы 1955-1965ж құрылған.Мінездемесінде
электрондық лампалар мен дискреттік транзисторлар қолданылады. Бұлардың
жедел есте сақтау құрылғысы магниттық рақымдылық пен құрылған. Енгізу және
шығару құрылғысының қолдану диапазоны кеңейе түсті, магниттік таспалармен
жұмыс және жоғары өнімділік құрылғысы магниттік барабан және ең 1-ші
магниттік диск п.б. Жылдамдығы секундына 100-мыңдай операция, есте сақтау
сыйымдылығы 10-мыңдай сөз.
Суретте 2.5. ЭВМ БЭСМ-6 екінші ұрпақтағы машина бейнеленген.Үшінші
ұрпақтағы машиналар 60 ж таман құрылған.Екінші және үшінші ұрпақтағы
машиналардың ең басты маңызды шарты ол сәулеттік ұғымына байланысты.
Үшінші ұрпақтағы машиналар от басылық бірлестік архитектурасы және
үйлесімді программалар.
Элементтік база ретінде интегралдық сызба қолданылады, ол микросхема деп
аталады. Үшінші ұрпақта, операциондық жүйе дамыған. Бұлар
мультипрограммалық мүмкіндіктерге ие, яғни бір уақытта бірнеше программа
орындайды. Үшінші ұрпақтағы машинаға мысал 2.6. суретінде IВМ-370, ЕС ЭВМ,
(бірлестік
жүйе
ЭВМ), СМ ЭВМ (кіші отбасылық машина), т.б. Машинаның жылдамдығы отбасының
ішінде секундына оң мыңдай немесе миллиондаған операция орындалады. Жедел
есте сақтау құрылғысының сыйымдылығы 100-мың сөзге дейін жетеді.
Төртінші ұрпақ-ол қазіргі уақыттағы компьютер құрылғысы бұл 1970ж
құрылған. Ең маңызды концептуалдық критери, үшінші ұрпақтағы машинаның
бөлінуі, негізгі 4-ші ұрпақтағы машина құрастырғанда ең алдымен жаңа жоғары
дәрежелі тілдерді қолдану және программалық процесстердің қолданушыға
қарапайымдылығы.Аппараттық қатынастың мінездемесінде элементтік базаның
интегралдық кестесі кең қолданылуда,ал жылдам есте сақтау құрылғысының
сыйымдылығы оң және жүз Мегабайтқа дейін жетеді.
Машиналық құрылымның көз қарасынан бұл ұрпақ көп машиналық және көп
процессорлық комплексты ұсынады, яғни сыртқы есте сақтау құрылғысына жұмыс
атқарады. Жылдамдығы секундына оң миллион операция орындалады, жедел есте
сақтау құрылғысының сыйымдылығы 1-256 М байт құрайды.
Бұлардың сипаттамасы:
• жеке компьютерлерді қолдану;
• телекоммуникациялық дерек қортынысы;
• компьютерлік желі;
• деректер базасының жүйесін кең қолдану;
• мәліметтер құрылғысының қортындылау жүйесінің элементі;
Компьютер жаңа түрлерін жасау жұмыстары үлкен интегралдық кестемен,
жоғары дәрежедегі инеграциямен өндіріледі. Компьютерлер заманға сай
“интеллектуализациялық” даму жолымен келеді, осы арқылы адам мен компьютер
арасындағы қашықтық жойылады. Компьютерлер ақпаратты тексті теру арқылы,
бланк немесе кісінің дауысы арқылы және қолданушының дауысын тану арқылы
қабылдай алады, сондай-ақ бір тілден басқа тілге аудара алады. Бесінші
ұрпақтағы компьютерлер мәліметтерді қортындылаумен шектелмей, білімді де
қортындылайды.
Қолдануына байланысты компьютерлер 2 түрге бөлінеді:
• офистік (әмбебап)
• арнайы
Офистық компьютерлер қарапайым қолдануға және кең түрде есептемелерді
шығаруға арналған. Арнайы компьютерлер күрделенген есептемелерді орындауға,
сондай-ақ ерекше қолдануды талап етеді. Арнайы компьютерлер технологиялық
қондырғылармен басқаруда, бұл компьютерлер операциондық немесе жедел
жәрдем машиналарында, ракеталарда, самалёт пен верталёттарда,
радиоқұрылғыларында, терең су астында, батпақ, шаң және жарылғыш газдарда
жұмыс істей алады. 2.7. суретінде арнайы
Erqotoucһ компьютері бейнеленген. Компьютер қабырғалары электромагниттық
шашуды ішіненде сыртынанда қабылдайды. Машинада сенсорлық дисплей
орнатылған. Мұндай компью-терлерді өшірмей ақ сумен жуып, тазалап сүртуге
болады.Бұл компьютерлерді жоғары сенімділікпен қолдануға болады.Арнайы
компьютерлердін көптеген әр-түрлі моделдері бар. Өндірушінің қолдануына
байланысты компьютерлерді келесі топтарға бөлуге болады. 2.8. суретінде
қараңыз.
• микрокомпьютерлер (2.8. суретінде);
• мейнорреймдер (әмбебап компьютерлер);
• суперкомпьютерлер;
• портативтық компьютерлер.
Сурет 2.8 Қолдану облыстары бойынша компьютерлер түрлері
Микрокомпьютерлер деп орталық процессор микропроцессор түрінде
орнатылғанды айтамыз. Микрокомпьютерлердің жаңа дамыған модельдерінде
бірнеше микропроцессорлар бар. Компьютерді өндіру мінездемесімен ғана
анықталмайды, оны микропроцессор қолдануымен, есте сақтау құрылғысының
сыйымдылығымен т.б. анықталады.
Микрокомпьютерлер әр түрлі күрделі есептемелерді шығаруға арналған
құрылғылармен орнатылған. Микрпрцессор мықтылығы жыл сайын артуда,
жылдамдығы секундына 1-10миллион операция орындалады. Дербес компьютерлер
бұл әмбебап микрокомпьютерлерге арналған, яғни бұны бір қолданушы ғана
басқару керек. Дербес компьютерлерге әр-түрлі машиналар кіреді, ол ойынға
және үйге арналған арзан компьютерлер,олардың есте сақтау құрылғысының
сыйымдылығы көб емес және өте күрделі мықты процессорлар, бұлардың есте
сақтау құрылғысының сыйымдылығы он Гигабайтқа дейін жетеді, сонымен оның
түрлі түсті графикалық құрылғысы жоғары мүмкіндік береді.
Мэйнфреймдер-өте кең түрде ғылыми-техникалық есептерді шығаруға арналған
және өте қымбат машина. Мұндай машиналарды 200-300 жұмыс орыны бар үлкен
жүйелерде қолданған жөн. Әйгілі S390 мэйнфрейм IBM фирмасының машинасы кем
дегенде 3 процессормен жабдықталған. Жедел есте сақтау құрылғысы 342
Терабайт құрайды.
Суперкомпьютерлер-бұл өте мықты компьютерлер олар 100 мегафлоптан жоғары
немесе (1 мегафлоп-секундына миллион операция орындайды). Бұл
көппроцессорлы және көпмашиналы жиынды құрайды. Ол 2.9 суретінде
бейнеленген. Мұнда “CRAY-1” суперкомпьютері көрсетілген. Суперкомпьютер
сәулетті параллелизммен, конвейеризация есептемелеріне сүйенген.
Суперкомпьютерлердің негізгі ерекшеліктері векторлық ерекшеліктер болып
табылады. Суперкомпьютерлердің ең кең таралғаны паралельдік көпшілік
компьютерлік жүйе. Олар оң мыңдаған процессорлармен орнықтырылған, сонымен
қатар күрделі есте сақтау жүйесімен байланыстырылған.
Портативтық компьютерлер үлкен кітап форматында салмағы 3 кг.тартатын
автономдық қоректену блогымен және дисплеймен орнықтырылған. (2.10)
суретінде бейнеленген. Қазіргі замандағы ноутбуктардың көбі ауыспалы
блоктармен стандарттық разёмға қосуға болады.Мұндай модельдер көптеген әр-
түрлі функцияларды орындауға арналған.
Бір ұяшыққа компакт-дискілерге, магиттік дискілерге, шешулі
винчестерлерге қолдануға болады. Ноутбук энергия қорегінің үзілісіне
тұрақты. Ол қарапайым электр жүйесінен энергиямен қоректенседе, қандайда
бір межеттік энергия үзілісі болсада ол аккумляторлық қоректі автоматты
түрде қосады.
2.2 Қазіргі басқару жүйелерінің және электронды құжаталмасудың анализі
2.2.1 Негізгі анықтамалар және түрлері
Құжат алмасу - бұл кез-келген кәсіпорындағы барлық жұмысты қамтитын,
барлық жұмысқа кірістірілетін, фирмадағы қалыптастыру процесін
ұйымдастыратын, қамтамасыз ететін жауапты істер немесе жүйелер түрі.
Электронды құжат алмасудың сауатты және нақты ұйымдастырылғандығынан және
автоматтандырылғандығынан кәсіпорынды басқарудың, бақылаудың, онда әртүрлі
есеп жүргізудің нақтылығы туындайды.
Құжат алмасудың жалпы таралу процесін 2.11 суреттен көруге болады.
Сурет 2.11 Электронды құжат алмасудың таралуы
Ең алдымен жұмысты бастамас бұрын Электронды Құжаталмасудың нарығына
көз жүгіртсек. (EDM - Electronic Document Management).
Электронды Құжаталмасу Жүйесі (ЭҚЖ) компьютерлік желілердегі
құжаттардың үлкен ағынын құру процесін, оларға ену және тарату процестерін
қамтамасыз етеді. Бұл құжаттар көбінесе арнайы сақтағыш орындарда немесе
файлдық жүйелер иерархиясында сақталады. ЭҚЖ-мен таратылатын файлдарға
текстік құжаттар, образдар, электронды кестелер, аудио-, бейне-мәліметтер
Web құжаттар жатады. ЭҚЖ-ң негізгі мүмкіншіліктеріне құжаттарды құру,
оларға енуді ұйымдастыру және түрлендіру мен қауіпсіздік жатады [10].
Қазіргі кездегі бөлінген мекемелерде құжаттарды тарату жүйесі, жеткені
туралы хаттама және олармен бірігіп, жұмыс жасау қарқынды түрде өсуде.
Бөлу, құжаттарды кеңейту жұмысшылардың тез өзгеруіне, мекемені жалпы жұмыс
жасау қабілетін өзгертеді. Құжаттарды корпоративті түрде басқару мекеменің
өмірлік жұмыстың жолына көп әсер етеді.
IDS 6 технологиялық категорияны шығарады, яғни құжаттарды электронды
түрде басқаруды құрайды. Бұдан бір классификацияның барлық жағына жақсы
болуын көре алмаймыз. Соңында бірнеше заттың бір категорияға түсуі мүмкін.
Сурет 2.12 Құжаттарды электронды басқару жүйелерінің
классификациялары
• Жүйедегі ҚЭБ, бизнес-процестерге бағытталған (Business-process EDM)
Documentum, File Net (Panagon Watermark), Hummingbird (PC DOCS)
• Жүйедегі ҚЭБ корпоративі (Enterprise. EDM) Lotus (Domino. Doc),
толықтырулар Novell GroupWige, Open Text (Live Link), Keyfile Corp.,
Oracle (Context)
• Жүйені контентті жүргізу (Content management) Adobe, Excalibur
• Жүйедегі ақпаратты жүргізу (Information Manegement), Verity, Lotus
(Domino Notes, K- station)
• Жүйедегі бейнелерді жүргізу (Imaging)
• Жүйедегі ағымды жұмысты жүргізу (Workflow manegement)
Lotus (Domino Notes Domino WorkFlow), FileNet, Action Technologies,
stsffware.
Бизнес-процеске бағытталған ЭҚЖ; дұрыс болғандай ол вертикальды және
горизантальды жолға, кейде белгілі индустрияға қолданылады. Бұл шешімдер
құжаттарды толық өмірлік жұмыс циклын қамтамасыз етеді, технологиялық
жұмысты бейнемен аланда, ағымдағы жұмыс және континентті жүргізу.
ЭҚ –ң корпоративті жүйесі; корпоративті инфрақұрылымды шығаруға,
құжаттармен бірге жұмыс істеу және басу, мекемедегі тұтынушыларға тарату
мүмкіндігін береді. Корпоративті жүйедегі ҚЭБ стандартты, мекемедегі басу
құжаты болып табылады. Бірақ бұл ережеге сай белгілі бір индустрияға немесе
қысқа көлемді есептерге ғана арналған.
Жүйедегі контентпен жұмыс істеу құжаттың бөліктеріне объектілердің дұрыс
жетуін, қайту қолдануын жүзеге асырады. Потенциалды ақпарат құжат түрінде
юеріле отырып, процесті жеңілдетіп, ақпарат алмасуын жақсартады.
Жүйедегі ақпарат немесе порталдар. Интернет желісі немесе extranet арқылы
ақпаратты жібереді. Бұл технологиялар ақпаратты порталдарды құрудың негізі
болып табылады.
Жүйедегі образдар ақпаратты қағаздық тасымалдаушыларды цифрлық форматқа,
яғни, бұл TIFF (Tagged Image File Format), осыдан бастап ақпарат электронды
түрде пайдаланады.
Жүйедегі ағымдық жұмыспен(workflow) жұмыс жасау құрылымдық бағытты,
мүмкіндік типтегі жұмысты құрылымдық және құрылымдық емес бизнес –
процестерге апарады. Олар бизнес-процесті тездетуге және мекемедегі
эффектіні, тексеруді үлкейтеді.
Құжат алмасудың типтік функциясының жинағы:
• Құжатты сақтау (орталық архив);
• Құжат алмасудың администрациясы;
• Құжат қозғалысы;
• Құжат ағымының кординациясы;
• Құжаттың қозғалысын қадағалау;
• Құжаттың орындалуын қадағалау;
• Функциялық жүйелерді тұтынушыларға ашу;
• Функциялық жүйелерді тұтынушыларға регламенттеу;
• Құжаттарды тіркеу;
• Офистік жұмыстарды интеграциялау және сақтау;
• Құжаттарды сатылап тексеру;
• Құжаттарды қоймадан іздеу;
• Құжаттарды, хаттар және жұмыстарды ауыстыру;
• Жұмыс бойынша отчеттарды қадағалау;
• Құжаттарды архивтеу және архивтемеу;
• Әр БД құжатқа карточка ашу;
• Анықтама жасау (Типтік файлға, құжатқа, адресат пен корреспондентке,
хатқа, іске, құжат ісіне, т. с.);
• Тұтынушы, тасымалдаушы, мекемелік-серіктеске БД жасау.
• Келісімді БД-де жасау;
• Тұтынушыларға ақпараттық көмек көрсету;
• Мекеме жұмысшыларын электронды почта арқылы шақыру;
• Азаматтардың қаулысымен жұмыс;
• Ақпарат дайындығы мен жиналыс жасау;
• Нұсқаулар мен мейрамдарды жасау жоспары;
• Қағаздық емес технологияда кадр бөлімінің жұмысы;
• Жұмыстың орындалу процедурасы;
• Процедура нұсқасын орындау;
• Жұмыстың ретімен орындалуы;
• Тіркеу журналы;
• Административті журнал;
2.2.2 Іс-қағаздарын жүргізу, құжаталмасу және жұмыс ағындарын басқару
жүйесі
Іс - 2006жүйесі (ЖАҚ Электрондық офисті жүйесі). Іс қағаз және құжат
алмасудың автоматты жүйесі (САДТ) Іс -2006 іс қағаздар автоматизациясына
арналған және мемлекеттік органдарда істерді жөндейді. Іс – 2006 жүйесі
келесілерді орындайды:
1. Іс қағаздағы операцияларды этап бойынша қарап, мекемелердің басты
функционалды жұмысын тексереді.
2. Бірыңғай түскен хаттар мен қолхаттарды мекеме бастықтарына жіберу.
Оларға тағы да тұрғындардың кірген және шыққан істері, хаттары мен
қолхаттары кіреді;
3. Текстік резолюцияны кіргізу, қайталағанды қоса осылармен жұмыс істеу;
4. Резолюцияны бағыттап, тұтынушылар мен фондаушыларға істі жеткізу;
5. Іс орындаушыларға және резолюция авторларына істі қайта жүктеу;
6. Құжат алмасуды мекеме ішінде тіркеп, қағаздар мен олардың көшірмесін
қоса, істерді орындау;
7. Қазіргі кездегі мекемелер мен бастықтардың іс жүргізуін бақылауды
жүзеге асырады;
8. Істерді топтап, және қосып, белгілеріне қарай іс қағаздарына тіркеу;
9. Карточкалар мен істер және олардың жұмыстарын аналитикалық анықтамада
жүзеге асыру;
10. Шыққан құжаттарды адресатқа жеткені туралы,;
11. Ережеге сай ақпаратты материалды, отчетты бастықтарға жеткізу;
12. Анықтамалар мен отчеттарды алып, және баспаға шығарып, іс қағаздарын
карточка арқылы жасау;
13. Электронды құжаттарды сақтау;
14. Істерде іс қағазынан себептермен жою;
15. Резолюция мен карточканы протокол жұмысына енгізу;
ALSER фирмасының Lan Docsжүйесі.
Lan DOCS жүйесі автоматтандырылған процестегі құжаттарды, іс-қағаздары
мен құжат алмасуды әр түрлі масштабтағы мекемелерде жүргізу.
LanDOCS жүйесі электронды офисті құжат алмасу мен іс қағазды CASE –модель
ретінде жасалған. Бұны ретке келтіру CASE –модельдің программалық коды
арқылы жүреді. Ол 2 нұсқада көрсетіледі: біткен жүйе немесе ашық нұсқа.
Жүйенің басты мүмкіндіктері:
• Жоғары функционалдығы: енгізу, тіркеу, тексеру;
• Адаптылығы: CASE модель арқылы ретке келтіру;
• Стандартқа сай;
• Ашықтылығы;
• Жеңіл қолдану және жылдам меңгеру;
Программалық комплекс Landocs көптеген операциялар мен істерді жүргізуге
мүмкіндік береді.
1. Тіркемелік карточка арқылы кірген, шыққан енгізілген құжаттарды көру.
Жүйе құжаттарды кесте, бейне, дыбыс, текстік файл күйінде сақтайды;
2. Құжаттарды, есептерді тұтынушыға тізім бойынша таратады;
3. Құжаттың мазмұнын сақтау;
4. құжаттардың дұрыс орындалуын қадағалау;
5. Құжаттарды іздеу, көру және ретке келтіру;
6. Бір құжаттың бірнеше нұсқасын ұстау;
7. құжатты сканерлеу;
8. құжатты редактілеу, баспаға шығару, көру;
9. Құжатты архивтеу;
10. Құжаттану фондын административті түрде ретке келтіру;
11. Жүйенің функциясына құжатты регламенттеу;
Cognitive Technologies фирмасының Евфрат 2004 жүйесі.
Евфрат жүйесі мекемелердегі ісқағаздарды автоматтандырады. Олардың
ішінен мынаны бөліп алуға болады:
1. Құжатты шаблон арқылы тіркеу;
2. Құжаттың орындалуын қадағалау;
3. Құжатты редактірлеп баспаға, электронды почтаға т.б. жіберу;
4. Сканерлеу арқылы архивтегі сақтаулы құжатты, графикалық бейнені алу;
5. Құжатты мазмұнына қарай іздеу;
6. Қағаздық істерді факс арқылы жеткізу;
7. Жүйедегі шығарылған құжатты көру.
“InterTrast” компаниясының “Office Media” жүйесі
Office Media [19,21] программалық құрамасы төмендегі амалдарды
шешуге арналған:
• жүйе қабылдауын қалыпқа келтіру және корреспонденцияның шығыс, кірісін
сақтау;
• автоматизация, бір ұйымдағы құжат айналымы процесінің жылдамдығы мен
қалпы;
• бұйрық орындалуында бақылаудың автоматты жүйесінің кірігуі,
басқарманың тапсырмасы мен бұйрығын және басқарманың тапсырмасын
қызметтестерге жедел түрде таныстыру жүйесі;
• ішкі әріптестермен ұйымның ақпараттық қолдауы;
• Әр бөлімшенің қызметтік спецификасын ақпаратпен қамтамасыз етуді
комплексті түрде шешу;
• Келіссөздердің орындалғанын жедел бақылауын және ұйыммен байланысты
аяқталған процеспен байланысты тапсырмалардың комплексті шешімі;
• Ұйымның қызметі жайлы аналитикалық бақылау нәтижесін қамту мүмкіндігі;
• Ақпараттық-аналитикалық жұмыс;
• Жоба арқылы басқару;
• Персонал арқылы басқару;
• Жоғарғы буындағы жетекшілерді ақпаратпен қамту;
Жүйеасты іс қағаздары ұйымдар мен кәсіпорындардың міндеті негізінде
құжатпен қамтамасыз ету жұмыстарын жеделдету үшін арналған, мұны ұсынған
мемлекеттік құжатты басқаруды қамсыздандыру жүйесі (МҚБҚЖ).
Жүйеасты модульдік принципке негізделген, және келесі негізгі
функцияларды қамтиды:
1 Ұйымдағы барлық категориядағы құжаттарды тіркеу;
2 Ұйым жетекшілерінің резолюциясы мен құжаттарды бақылауды орнықтыру;
3 Ұйымның әріптестерінің орындау тәртібінің статистикалық талдауы;
4 Орындаушыларға автоматты түрде электронды құжаттарды жеткізу;
5 Ұйым құжаттары үшін электронды кітапхана (архив) құру;
Оптима компаниясының “Optima Workflow” жүйесі
Optima Workflow Enterprise Edition [20,21] жүйесінің құрамына бес
программалық модуль кіреді, бұл программалар әр түрлі станцияларға
орнатылуы мүмкін. Оптима фирмасы жақында ғана Optima Workflow LAN Edition
тұтыну программасын сату туралы жариялады. Бұл құжаттың артықшылығы,
ұйымдағы мұндай жүйе келесі мүмкіндіктерді береді:
• Құжаттардың электронды түрде жалпылама сақталуы;
• Құжаттарды қайта тазалау;
• Бизнес-процесс шегіндегі құжат айналымына бақылау және бірыңғай
басқару;
Optima Workflow жүйесі құжат жүруінің айналысы мен құралдарын құрайды.
Телком Сервис фирмасының Құжат-2000 жүйесі
Құжат-2000 [12] жүйесінің базалық моделінде құжаттарды топтап тазалау
ұйымдастырылған. Бүкіл құжатайналымы үш топқa бөлінеді: түсетін,
жіберілетін, және ішкі құжаттар. Түсетін құжаттар өз ішінде үш топқа
бөлінеді:қызметтік түрге және бөлімшелерге бөлінеді. Жіберілген және ішкі
құжаттар түгелдей автоматтандырылады. Жүйе функциялары:
• Құжат қабылдануы
• Құжат жоспарларының қолдауы
• Жоба нұсқаларының дайындығы
• Қарап шығуға, танысуға, орындауға жолдама
• Құжатқа жеке айналымы қозғалысы негізінде қолдау
• Атрибут негізінде құжатты іздестіру
• Құжат жүруінің бақылануы
• Құжат түрлеріне, орындаушыларға, бөлімшелерге есеп беру
• Құжат айналымының бағытын, анықтаманы қолдау, құжаттарды ашу
мүмкіндігін шектеуді басқару
• Жіберілген құжаттардың айналысын қолдау
Ішкі жаңадан құрылған құжаттар тіркелмейді, тек болжам нөмірін алады. Құжат
болжамына мәтін, болжам нөмірі және келісім бағыты кіреді. Келісімдерден
параллельді, тiзбектi және параллельді-тiзбектi келісімдеріне рұқсат
етілген. Келісілген құжаттар жазылады, содан соң тіркеледі.
Барлық құжаттар бірлескен немесе жеке белгілі бағыттар арқылы
жүреді. Қысқа уақыт аралығында Құжат-2000 тұтынушы сұранысына байланысты
қайта жасалады.
“Гарант International” фирмасының “Effect Office” жүйесі
Effect Office [12,21] құжаттарын басқару жүйесіне электронды архив,
көліктер және кәсіпорынның құжатайналымы кірген.Жүйе қызмет орны 100
адамдық кіші және орта кәсіпорындарға арналған. Жүйедегі құжаттар анық
тіркелмейді, тек келесі реквизиттермен байланысады:
• Жіберуші
• Орындаушы
• Жауапты қабылдаушы
• Қозғалыс сызбасы
• Атқарылар істің тақырыбы
• Ақпарат-хабар
• Құжат бумасына жіберілер тізім
Орындау уақыты сағатпен дәне бір күнмен белгіленеді. Барлық құжаттар
атқарушы белгілеген бума бөліктеріне байланысты орналастырылады.
“InterProCom LAN” компаниясының “ЭСКАДО” жүйесі
ЭСКАДО [21] құжатайналымының автоматты жүйесі кәсіпорынға бағытталған.
Жүйе құжатайналымын қалыпқа келтіруге мүмкіндік береді,.Жүйе келесі
мүмкіндіктерді береді:
1. аймақтық бөлімшелермен байланысты таралған жүйе арқылы құралу;
2. жылдам әрі жайлы ақпарат іздеу, фирма мен клиент тізімдерін, олармен
байланысты қарым-қатынас жәйін зерттеу;
3. Әр түрлі құжат түрлерін сақтау, есептеу.
4. Ақпаратты автоматты түрде енгізу.
5. ұйымдағы құжатайналымы жүйесін басқа құжаттарды орындау барысында бірге
бақылау;
6. пошталық факсимальді сiлтеменi ұйымдастыру;
7. Факсималда және электронды жазбада қолдау;
Ай-Ти компаниясының Босс-Референт жүйесі
Босс-Референт [21,22] жүйесі Lotus Development Corporation фирмасының Lotus
Notes өнімі базасында жасап шығарылған. Lotus Notes негізінде шығарылған
басқа да жүйелер бүкіл құжатайналымын басқару тұтастай жүйесінің қалауын
түгелдей атқара алады:
1.Барлық құжат түрлерін есеппен қарау.
2.нөмірдің орнықтылығы.
3.Құжат мәтінімен жұмыста қолдау.
4.Құжат байланыстылығы.
5.Басқа да жүйеастыларымен де келісім.
6.Бөлінген құжатайналымы.
7.рұқсат шегі.
4-болжамнан кейін Lotus Notes жүйесі InternetWWW ақпарат алу үшін Web
Navigator-ды қосады.
“Digital Equipment Corporation” компаниясының “LinkWorks” жүйесі
LinkWorks – бұл ұйымда[12,23] құжат айналым процесi берiлетiн
өзарабайланысы, нысан түрiнде ұсынылған процедуралары мен мәлiметтерi бар
орта.
LinkWorks жүйесі офистің қоршаған ортасына бейімделеді және сіздің
жұмыс столын компьютер экранына апаруға рұқсат етеді.Жүйеде кіріс, шығыс
поштасын білдіретін, мәтіндік және графикалық құжаттарды білдіретін,
электронды кестелерді т. б. білдіретін пиктограммалар көрсетілген.Тұтынушы
объектіге тышқан батырмасын басу арқылы көмек ала алады.Экрандағы объектіні
бумаға салуға, ауыстыруға болады. Объектіні қоқыс жәшігіне лақтыруға,
т.б. амалдарды орындауға болады.
Жүйедегі объектілер тұтынушыға үш деңгейде ұсынылады:
1 Құралдар: қоқыс кәрзеңкесі, сағат, калькулятор т.б.
2 База объектілері – қосымша программалар: мәтін, графика, электронды
кестелер, т.б.Бұл объектілер экранда тышқан көмегімен жүзеге асады.
Базалық объект жиыны:
• Мекен-жай кітапшасы
• Нақты графикалық бейнесі
• Күнтізбе
• Құжаттар базасы
• Тізім тәртібі
• Векторлық графика бейнесі
• Құжаттың жиналған күйі
• Жазуға арналған қойын кітапша
• Көрсетілуге арналған графика
• Басқару және жоспарлау жүйесі
• Іздеу құралы
• Электронды кесте
• Мәтіндік құжат
3. Жасалған объектілер – объектіні сақтайтын терезе. LinkWorks тұтынушыға
кез-келген объектіні осындай терезеге орналастыруға мүмкіндік береді,
себебі, құжаттарды бір таралу аймақтан келесі аймаққа жылдам жіберу
керек. Құрам объектісінің жиыны:
• Объектке арналған шкаф
• Картотекалық жәшік бөлімшесі
• Объект бумасы
• Тақырып бойынша объектіні бөлу
• Қосымша объектілердің жиынтығы
Объект жиыны мен оның құрылуына қажетті программалық жағдай нақты
істермен анықталады.
“Staffware PLS” компаниясының “Staffware” жүйесі
“Staffware” жүйесінің тұжырымы [12,21,24] құжат қозғалысын және оның
бағытын қарастырады. Жалпы бағыттар бизнес-нұсқаулар арқылы суреттеледі.
Бизнес-нұсқау қадамдардан тұрады, ал, қадамдарға бір мақсат қойылады.
Қадамдар жай, автоматты және жағдайлы болып келеді.Бизнес-нұсқауды жасау
құралдарын Staffware графикалық құраушысы жасайды. Экран формасын анықтау
үшін форма құрамасы қолданылады.
2.2.3 Құжат айналымы мен іс қағаздарын жүргізу жүйесінің сипаттамасын
салыстыру
Қазіргі таңда құжатайналымы мен іс қағаздарын жүргізу аумағын
автоматтандыру программалық жүйе рыногы келесі ерекшеліктерімен [11]
сипатталады:
• Ешбір сатушы-фирмаларда өз өнімінің нақты бағыты жоқ;
• Тапсырыс беруші ұйымдарда жүйенің қалыпқа сай, сай емес екенін естен
шығарады.
• Іс қағаздарын жүргізу процесінің автоматтануы сол ұйым түсінігіне
кірмейді;
Құжатайналымы мен іс қағаздарын жүргізу программалық жүйесін автоматтандыру
келесі жолдармен талданады:
• Қолданылған іс қағаздарын жүргізу технологиясы бойынша
• Іс қағаздарын жүргізудің негізгі тапсырмасымен байланысты;
• Жүйе мінездемесінің функциональдығы бойынша
• Программалық айналым бойынша
• Көрсету бағамына байланысты;
Қолданылған іс қағаздарын жүргізу технологиясы бойынша жүйелік салыстыру
Құжатайналымы мен іс қағаздарын жүргізу теориясы мен тәжірибесінде екі
технология кездеседі:
Қазақстанлік
батыстық.
Қазақстандық технология. Дәстүрлі Қазақстандық іс қағаздарын жүргізу
технологиялық процесі төмендегідей ерекшеліктерді [12] қамтиды:
• Ұйым ішіндегіқұжат қозғалысының анық вертикальды сипаты;
• Тіркеу журналындағы немесе жазу машинасы картотекасындағы жұмысты
кешенді зерттеу, мұнда құжат мәліметтері, орындалу уақытын бақылау т.
б. кіреді.
• Қазіргі таңдағы іс қағаздарын жүргізу Қазақстанлік технологиясы тіркеу-
бақылау және есеп формалары мен журналдарын кіргізуді ұсынады.
Қазақстандық технологияны таратушы программалық жүйелер мемлекеттік
ұйымдарда қолданылады және іс қағаздарын жүргізудің барлық дәстүрі мен
қалпын сақтайды. Бірақ мұндай жүйелер компьютерде іс қағаздарын жүргізу мен
құжатайналымының дәстүрлі процесінің шегін ұлғайта түседі. Бұл бағыттағы
жүйелер қағаз құжаттардан қағаз емес, яғни электронды құжаттар арасындағы
әр түрлі көпіршелер болып табылады. Осы технологияның автоматтануына
төмендегі жүйелер қатысады:
1. Дело-2006(Электронды мекемелік жүйелеркомпаниясы).
2. Золушка-WIN жүйесі. Қызметтік корреспонденция, НТЦ ИРМ.
Батыстық технология.Батыс іс қағаздарын жүргізу дәстүрі Қазақстанлік
технологиядан айырмашылығы бар, және қызметкерлердің жұмыс істеу тәртібі
жоғары деңгейде.Іс қағаздарын жүргізу батыстық технологиясы процесінің
артықшылықтары:
1. құжаттың тез арада орындаушы қолына түсуі, құжат қозғалысының сипаты
горизантальды болып келеді.
2. Ұйым ішіндегі орталық бақылаудың болмауы;
3. журналды тіркеу бейтарап орындаушылар арқылы іске асады, құжаттың
кейбір түрлері мүлде тіркелмейді. Тек іс қағазын жүргізумен
айналысатын арнайы бөлімшелер жұмыс істемейді.
Бұл бағыттағы жүйелер электронды құжаттарды толықтай пайдалану, ұйымдағы іс
қағаздарын жүргізуді өзгерту үшін бағытталған. Батыстық технологияның
негізгі ерекшелігі – құжатайналымының нақты модельді процесі мен
программалық жүйе түрінің құрылысы.Жүйенің атқарушысы болып бизнес-нұсқау
жасалады, бұл жүйе құжатайналымының бағытын анықтайды.Осы бағыттағы жүйеге
қатысы бар:
1. Белгілі жүйенің русифицированные түрлері:
• DocsOpen (PC DOCS)
• LinkWorks (DEC)
• Staffware (Staffware PLS)
• Lotus Notes (Lotus-IBM)
2. Батыстық жүйе негізінде Қазақстанлік компаниялар жасаған программалық
шешімдер:
• InterTrast компаниясының Office Media жүйесі, Москва қаласы (Lotus
Notes);
• IBS компаниясының Ирида жүйесі, Москва қаласы, (Lotus Notes)
• ИнТирКон фирмасының кешенді іс қағаздарын жүргізу бағдарламасы,
Челябинск қаласы (Lotus Notes);
• НТЦ ИРМ Золушка-кабинет жүйесі, Москва қаласы, (Lotus Notes);
• АО Весть компаниясының шешімі, Москва қаласы (DocsOpen);
• Метатехнология компаниясының шешімі, Москва қаласы, (Staffware және
Excalibur);
• АОЗТ Оптима компаниясының Optima-WorkFlow жүйесі (MS Exchange, MS
SQL);
3.Қазақстанлік компанияның өзіндік жоспары:
• Ланит компаниясының LanDocs жүйесі;
• Гарант International компаниясының Effect Office жүйесі;
• Telcom Servise компаниясының Құжат-2000 жүйесі;
• Анкей компаниясының ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz