Аурухананың тіркеу орнының автоматтандырылған жұмыс орнын жасау
Қазіргі уақытта медицинада есептеу техникасының құралына қызығушылық өсіп келеді. Осы қазіргі заманның персоналды ЭЕМ бірінші кезектегі есептеу құралының мүмкіндіктерімен түсіндіріледі. Осы ЭЕМ адамзаттың әртүрлі обылысында ақпаратты өңдеуді автоматтандыру үшін қолайлы құрал болып табылады. Персоналды компьютерлердің габариттері қолданушының жұмыс орынында орнатуды рұқсат етеді, ал көптеген программист емес – қолданушы кауымы үшін ДЭЕМ де араласуды қолайлы қылуға қол жеткізеді.
Бізді қоршаған әлемде айналып жүретін информациялар тасқыны өте үлкен. Уақыт өткен сайын олар көбейеді. Сондықтан кез-келген үлкен де, кіші-гірім болса да, ұйымда эффективті жұмысты қамтамасыз ететін деректермен басқаруды ұйымдастырудың мәселесі туады. Кейбір ұйымдар ол үшін бумалары бар шкафтарды қолданады, бірақ-та көпшілігі компьютерленген әдістерді жоғары бағалайды – үлкен көлемді мәліметтерді эффективті сақтауға, құрастыруға және жүйелеуге мүмкіндік беретін деректер базасы. Бүгін көпшілік қаражаттық, өнеркәсіптік, сауда және тағы басқа ұйымдардың жұмыстарын деректер базасыз ұсыну қиын. Деректер базасы жоқ болған жағдайда біз информациялық тасқын астында қалушы едік.
Бар информацияны компьютерлік негізге ауыстырудың көптеген салмақты себептері бар. Казіргі кезде информацияны ЭЕМ-де файлда сақтау қағазда сақтау бағасынан арзан. Деректер базасы информацияны сақтауға, жүйелеуге және қолданушыға оптималды әдіспен алып шығуға мүмкіндік береді. Клиент/серверлік технологияларды қолдану мәндік құралдарды сақтауға, ал ең негізгісі - ол керек информацияны алу үшін уақытты үнемдеуге мүмкіндік береді. Сонымен қатар баруды және жүргізуді ыңғайлатады, өйткені олар деректерді кешендік өндеуге және оларды орталықтай сақтауға негізделінген. ЭЕМ кез-келген форматты сақтауға мүмкіндік береді: тексті, сызбалар, қолмен жазылған нұсқадағы мәліметтерді, сонымен қатар мәтіндердің кез-келген форматтарын, фотографияларды, дыбысты сақтауға мүмкіндік береді және т.б.
Осындай сақталған үлкен көлемді информацияны қолдану үшін жүйелік құрылғылардың, деректерді тасымалдау құралдардың, жадының дамуынан басқа адам-ЭЕМ диалогын қамтамасыздандыратын құралдар қажет, олар қолданушыға сұрауларды енгізуге, файлдарды оқуға, сақталған деректерді модификациялауға, жаңа деректерді қосуға немесе сақталған деректер негізінде шешімдерді қабылдауға мүмкндік береді. Осы функцияларды қамтамасыздандыру үшін арнайы құралдар әзірленген – деректер базасын басқару жүйесі (ДББЖ). Казіргі ДББЖ- ол деректер базасымен көпқолданушылық басқару жүйесі, олар бір немесе бір уақытта жиынмен жұмыс істеп отырған қолданушылардың массивтік информациясын басқаруға мамандандырылған.
Бізді қоршаған әлемде айналып жүретін информациялар тасқыны өте үлкен. Уақыт өткен сайын олар көбейеді. Сондықтан кез-келген үлкен де, кіші-гірім болса да, ұйымда эффективті жұмысты қамтамасыз ететін деректермен басқаруды ұйымдастырудың мәселесі туады. Кейбір ұйымдар ол үшін бумалары бар шкафтарды қолданады, бірақ-та көпшілігі компьютерленген әдістерді жоғары бағалайды – үлкен көлемді мәліметтерді эффективті сақтауға, құрастыруға және жүйелеуге мүмкіндік беретін деректер базасы. Бүгін көпшілік қаражаттық, өнеркәсіптік, сауда және тағы басқа ұйымдардың жұмыстарын деректер базасыз ұсыну қиын. Деректер базасы жоқ болған жағдайда біз информациялық тасқын астында қалушы едік.
Бар информацияны компьютерлік негізге ауыстырудың көптеген салмақты себептері бар. Казіргі кезде информацияны ЭЕМ-де файлда сақтау қағазда сақтау бағасынан арзан. Деректер базасы информацияны сақтауға, жүйелеуге және қолданушыға оптималды әдіспен алып шығуға мүмкіндік береді. Клиент/серверлік технологияларды қолдану мәндік құралдарды сақтауға, ал ең негізгісі - ол керек информацияны алу үшін уақытты үнемдеуге мүмкіндік береді. Сонымен қатар баруды және жүргізуді ыңғайлатады, өйткені олар деректерді кешендік өндеуге және оларды орталықтай сақтауға негізделінген. ЭЕМ кез-келген форматты сақтауға мүмкіндік береді: тексті, сызбалар, қолмен жазылған нұсқадағы мәліметтерді, сонымен қатар мәтіндердің кез-келген форматтарын, фотографияларды, дыбысты сақтауға мүмкіндік береді және т.б.
Осындай сақталған үлкен көлемді информацияны қолдану үшін жүйелік құрылғылардың, деректерді тасымалдау құралдардың, жадының дамуынан басқа адам-ЭЕМ диалогын қамтамасыздандыратын құралдар қажет, олар қолданушыға сұрауларды енгізуге, файлдарды оқуға, сақталған деректерді модификациялауға, жаңа деректерді қосуға немесе сақталған деректер негізінде шешімдерді қабылдауға мүмкндік береді. Осы функцияларды қамтамасыздандыру үшін арнайы құралдар әзірленген – деректер базасын басқару жүйесі (ДББЖ). Казіргі ДББЖ- ол деректер базасымен көпқолданушылық басқару жүйесі, олар бір немесе бір уақытта жиынмен жұмыс істеп отырған қолданушылардың массивтік информациясын басқаруға мамандандырылған.
Кіріспе
Қазіргі уақытта медицинада есептеу техникасының құралына қызығушылық
өсіп келеді. Осы қазіргі заманның персоналды ЭЕМ бірінші кезектегі есептеу
құралының мүмкіндіктерімен түсіндіріледі. Осы ЭЕМ адамзаттың әртүрлі
обылысында ақпаратты өңдеуді автоматтандыру үшін қолайлы құрал болып
табылады. Персоналды компьютерлердің габариттері қолданушының жұмыс
орынында орнатуды рұқсат етеді, ал көптеген программист емес – қолданушы
кауымы үшін ДЭЕМ де араласуды қолайлы қылуға қол жеткізеді.
Бізді қоршаған әлемде айналып жүретін информациялар тасқыны өте үлкен.
Уақыт өткен сайын олар көбейеді. Сондықтан кез-келген үлкен де, кіші-гірім
болса да, ұйымда эффективті жұмысты қамтамасыз ететін деректермен басқаруды
ұйымдастырудың мәселесі туады. Кейбір ұйымдар ол үшін бумалары бар
шкафтарды қолданады, бірақ-та көпшілігі компьютерленген әдістерді жоғары
бағалайды – үлкен көлемді мәліметтерді эффективті сақтауға, құрастыруға
және жүйелеуге мүмкіндік беретін деректер базасы. Бүгін көпшілік
қаражаттық, өнеркәсіптік, сауда және тағы басқа ұйымдардың жұмыстарын
деректер базасыз ұсыну қиын. Деректер базасы жоқ болған жағдайда біз
информациялық тасқын астында қалушы едік.
Бар информацияны компьютерлік негізге ауыстырудың көптеген салмақты
себептері бар. Казіргі кезде информацияны ЭЕМ-де файлда сақтау қағазда
сақтау бағасынан арзан. Деректер базасы информацияны сақтауға, жүйелеуге
және қолданушыға оптималды әдіспен алып шығуға мүмкіндік береді.
Клиентсерверлік технологияларды қолдану мәндік құралдарды сақтауға, ал ең
негізгісі - ол керек информацияны алу үшін уақытты үнемдеуге мүмкіндік
береді. Сонымен қатар баруды және жүргізуді ыңғайлатады, өйткені олар
деректерді кешендік өндеуге және оларды орталықтай сақтауға негізделінген.
ЭЕМ кез-келген форматты сақтауға мүмкіндік береді: тексті, сызбалар, қолмен
жазылған нұсқадағы мәліметтерді, сонымен қатар мәтіндердің кез-келген
форматтарын, фотографияларды, дыбысты сақтауға мүмкіндік береді және т.б.
Осындай сақталған үлкен көлемді информацияны қолдану үшін жүйелік
құрылғылардың, деректерді тасымалдау құралдардың, жадының дамуынан басқа
адам-ЭЕМ диалогын қамтамасыздандыратын құралдар қажет, олар қолданушыға
сұрауларды енгізуге, файлдарды оқуға, сақталған деректерді
модификациялауға, жаңа деректерді қосуға немесе сақталған деректер
негізінде шешімдерді қабылдауға мүмкндік береді. Осы функцияларды
қамтамасыздандыру үшін арнайы құралдар әзірленген – деректер базасын
басқару жүйесі (ДББЖ). Казіргі ДББЖ- ол деректер базасымен көпқолданушылық
басқару жүйесі, олар бір немесе бір уақытта жиынмен жұмыс істеп отырған
қолданушылардың массивтік информациясын басқаруға мамандандырылған.
Үлкен массивті ақпараттарды өңдеу үшін қазіргі ПЭЕМ тез қозғалмалы
және оперативті жады көлемі жеткілікті болады, олардың қолдануы медицина
облысында, мысалы, Медстатистика. Қолмен жұмыс жасағанда қысқартады,
сапасын көбейтеді және де жұмыстың дұрыс жүруін қамтамасыз етеді.
Дипломдық жоба дәл осы мәселеге арналады. Оның мақсаты
поликлиникадағы тіркеудің автоматтандыру жүйесін өңдеу болып табылады. Оның
негізінде дәрігерлердің нұсқаулары мен пациенттердің амбулаториялық
карталары сәйкесінше беру жатыр.
Дипломдық жоба келесідей негізгі тапсырмаларды шешуді талап етті:
← Медицинадағы автоматтандыру ақпараттандыру жүйесінің спецификасы мен
өткізілген анализдердің ерекшеліктері;
← Автоматтандыру бөлімдерінің жұмыс технологиясының анлиздері;
← Кіріс және шығыс ақпараттардың міндетті түрде анықталуы;
← Мәліметтер базасының өңделу құрылымы;
← Программалардың өңделуі мен бұрысы
← Тапсырыс берушінің және тәжірибелі эксплуатацияның өткізілуі;
← Программадағы құрылғы өңделу негізінен экономикалық әсердің анықталуы.
1 Сұрақтың қойылуы
Шәкәрім атындағы Семей мемлекеттік университеті
“Автоматтандыру және басқару” кафедрасы
БЕКІТЕМІН
Кафедра меңг. ___________ А.Д.Золотов
___ _________________ 2008 ж.
(дата) (айы)
ТАПСЫРМА
Дипломдық жобалау барысындағы патенттік-ақпараттық зерттеулер жүргізуге
арналған
Дипломдық жоба тақырыбы: Аурухананың тіркеу орнының автоматтандырылған
жұмыс орнын жасау
Ізденістің басталуы 3.04.2008 ж,. аяқталуы 29.04.2008 ж.
Жетілдірілетін нысанның қысқаша сипаттамасы.
← Салалығы. Мәліметтер базасында пациенттермен жұмыс жүргізуге арналған
әр түрлі салалы жүйе болуы қажет.
← Есепке алу модулі сырқаулардың қай дәрігерге көрінетіні, әрбір
дәрігердің мамандығын, қызметін, жұмыс графигін шығара алу тиіс.
← Жүйенің максималды икемділігі және конфигурациялау жылдамдығы.
← Басқа программалық жабдықтармен бірге жұмыс жасай алуы.
← Есептерді құрастырудың тиімді жүйесі. Есептер шаблондарын қолданушының
өздігінен енгізуіне мүмкіндік беруі.
Осы сферадағы ұқсас программалар туралы мәліметтер.
Мастер Лабс компаниясы "Medwork - Малая Клиника", "Medwork -
Регистратура", "Medwork-Стационар","Medwork-Поликл иника" программалық
жүйелерді шығарған.
Әрбір шешім толыққанды медициналық бөліктен тұрады, анығырақ айтқанда:
← Пациенттің ауру тарихын электронды түрде сақтау
← МКБ-10 бойынша ауру-сырқауларды бөлу
← Қажетті дәрі-дәрмектерді есепке алып отыру
← Денсаулық сақтау министрлігінің бұйрықтарына сәйкес, кірістік және
шығыстық құжаттарды ажырата алу
Qmed компаниясы амбулаториялық- поликлиникалық мекемелер үшін тіркеу
орнының жұмысын автоматтандыру үшін программалық модуль ұсынды. Модуль
қарапайым тіркеу орнындағы өтетін жұмысшы процестерді автоматтандырады:
- пациент реестрін жүргізу;
- медициналық көмек қажет болған пациенттерді тіркеу және оларды
амбулатроиялық қабылдауға, емделуге жазу және телефон бойынша дәрігерді
үйге шақыру;
- сырқаттанғаны жөніндегі парақтарды шығару және тіркеу;
- емдеу-диагностикалық бөлімшелерде қызмет ететін қызметкерлерді тіркеу.
2004 жылы шыққан 3.5 версиялы \\InfoMed медициналық ақпараттық жүйесі.
Бұл жүйе осы медициналық саладағы өтетін процестерді автоматтандыруға
арналған.
Программаның жетіспеушіліктері: SQL Сервер Firebirds 1.5 қолдану
операциялық жүйенің жұмысына әсер етеді. Құны қымбат.
Артықшылықтары: жүйенің икемділігі. Сертификаты жоқ.
Қортынды
Диплом жобасын орындау барысында жүргізілген
патенттік зерттеулер бойынша
Диплом жобасының тақырыбы – -Аурухананың тіркеу орнының
автоматтандырылған жұмыс орнын жасау
Іздеу тереңдігі: 2001 жылдан 2006 жылға дейін
1. Патенттік зерттеулер жүргізу алдында қойылған мақсаттарға
қол жетті ме? Жетпесе қандай себептерден?
- Мақсатқа қол жетті, ізденіске сай келетін ақпарат яғни аналогтар табылды.
2. Табылған аналогтардың қайсысы прогрессивтік болады?
№ 11242 патенті, № 2525 патенті т.б. бойынша рәсімделген Мастер Лабс
компаниясы "Medwork - Малая Клиника", "Medwork - Регистратура", "Medwork-
Стационар","Medwork-Поликлиника" программалық жүйелері.
Табылған кесте аналогтарының қайсысын жобаланатын техника
объектісінде қолдану пайдалы болады?!
- Патент № Ғ 112 K 100, 112 бойынша медициналық есепті автоматтандыратын
программалау жүйесі анықталды
Диплом жобасында жобаланылатын техника объектісіне ұқсас техника
объектілерді сериялап шығаратын қандай еліміздегі және шет елдердегі
фирмалар табылды? Ғылыми-техникалық және патенттік құжаттарды зерттеу
кезінде программалау жабдықтарын шығаратын Қазақстан фирмалары табылған
жоқ.
4. Жобаланатын техника объектісі бойынша өнертабысқа өтініш материалдарын
өңдеу қажет пе?
Өтініш материалдарын өңдеу қажетті деп ойлаймын, себебі дипломдық
жобада медициналық жұмыс орнын автоматтандыру қарастырылады.
Тапсырма берілді ______ _____________2008ж.
(уақыты) (айы)
Орындаушы ____________ Баймаганбетов О.
(қолы)
(аты-жөні)
Дипломдық жоба жетекшісі ____________ Д.Т. Шакирова
(қолы)
(аты-жөні)
2 Техникалық-экономикалық негіздеме
Дипломдық жобаның техникалық тапсырмасына сәйкес жобаның тақырыбы
-Аурухананың тіркеу орнының автоматтандырылған жұмыс орнын жасау
бекітілді. Бұл программалық жүйе Дельфи-да жасалып, ауруханалардың тіркеу
орындарындағы қызметкерлердің автоматтандырылған жұмыс орындарын құруға
бағытталған.
Программаны және оның алгоритмін жетілдіру үстінде келесі
экономикалық есептеулер жасалды:
• Таңдау нысанын негіздеу;
• Программаны жасауға және программаның құнына кеткен шығындар;
• Салыстырылатын варианттар бойынша капиталдық аударылымдарды қою және
есептеу;
• Салыстырылатын варианттар бойынша эксплуатациялық шығындарды есептеу
және қою;
• Программаны енгізу нәтижелерінің жылдық экономикалық тиімділігін және
тиімділік көрсеткіштері есебін жасау;
• Салыстырмалы экономикалық есептеулер.
Әзірленген программалық қамсыздандыру медицина саласы үшін арналған.
Ауруханадағы өңделетін ақпараттардың көлемінің өсуіне байланысты
құжатайналымның автоматтандырылған жүйесі маңызды болып табылады.
SWOT-анализдің методикасы (жағдайлық анализ) программдық өнімнің
бәсекелеге жарамдығын бағалауға және оның күшті және әлсіз жақтарын
бағалуға арналған. Дұрыс жүргізілген анализ программдық өнімнің келешекте
өңделу стратегиясына және оның таралу стратегиясына әсер етуі мүмкін.
Күшті жақтары:
1. программдық өнімнің орнату және қолдану қарапайымдылығы.
2. мәліметтерді бірнеш жыл бойы сақтау мүмкіндігі.
3. мәліметтерді өңдеудің өзіндік технологияларын қолдануы.
4. программдық өнімнің жеңіл модернизациялануы.
5. жұмыс сапалы болу үшін өзіндік мүдделілік.
Әлсіз жақтары:
1. программдық өнімді іске асыру үшін тек бір қолданушының жұмысын іске
асырады.
Мүмкіндіктері:
1. сервистерді кеңейту;
2. программдық өнімді басқа платформаларға көшіру мүмкіндіктері;
3. өнім жұмысының масштабын кеңейту мүмкіндіктері;
4. клиент-сервер технологиясының базасы негізінде көп қолданушы
жүйені құру мүмкіндігі
Өнімге әсер ететін қауіп:
Қауіп факторлері табылмаған
Программдық өнімнің SWOT-анализін жүргізу нәтижесінде күшті жақтары
жіне бірнеше мүмкіндіктер анықталды. Программдық өнімнің қауіп факторлары
табылған жоқ. Осылайша өнеркәсіптің стратегиясы дұрыс таңдалған және
түзетулер қажет емес.
Программдық қамсыздандыруды әзірлеуге және шығындарды есептеу үшін
шығындар калькуляциясы бойынша іске асырылады. Өнімді шығару үшін шығындар
сметасы келесі экономикалық элементер арқылы құрылады:
1) материалдық шығындар
2) еңбекке төлеу фонды
3) әлеуметтік мұқтаждықтарға аударымдар
4) Амортизациялық аударымдар
5) қосымша шығындар.
Бұл бөлім шығындардың келесідей тізімінен тұрады: тікелей материалды
шығындар, жанармайға шығындар, энергияға кететін шығындар, байланыс
қызметтеріне төлемдер, басқа ұйымдардың қызметін қолдануға кеткен төлемдер.
Осы дипломдық жобада әзірленген программдық қамсыздандыру кіші
көлемді аурухананың тіркеу орнының құжатайналымының автоматтандырылған
тапсырмаларын шешеді. Өнім шығындарды және фирмалардағы құжаттармен жұмыс
істеу (іздеу, сақтау, орындалуды бақылау) уақытын азайтады. Сонымен қатар
өнім барлық жерде қолданыла алады.
3 Аналитикалық бөлім
3.1 Автоматтандыру объектісі
3.1.1 Автоматтандыру нысанының сипаттамасы
Поликлиника амбулаториялық профильда ауыратындарға көмек, диспансерлі
бақылау жүргізу және созылмалы ауыратындарға ағымдағы емдеу мен қарау үшін
арналған. Емханаға кірудің әдістері жылына 65000 қабылдауды құрайды.
Поликлиниканың ұйымдық құрылымы: поликлиника басшысы, тіркеу,
констультативті – диагностикалық бөлімін, ақтау бөлімін, патолого-
анатомиялық бөлімін, 30 орыннан тұратын күндізгі стационар, кіші операция
бөлімі, дәріханалық киоск, архив және киім ілетін бөлім (1- сурет).
Сурет 1 Емхана құрылымы
Емхана және де басқа әр денсаулық сақтау мекемелер үшін ауыруларды
тіркеу негізгі құрылымдық бөлім болып табылады. Сол үшін автоматтандыру
объектісі болып, поликликинаның тіркеу жұмыс орны болып табылады.
Тіркеудің функцияларына мыналар кіреді:
- емделушілердің алдыңғы тіркелуі
- телефон арқылы және тікелей емханаға үндеуі, сонай - ақ дәрігерге жедел
және алдын ала тіркелу ұйымы;
- емделушілердің көрсетілетін көмек түріне байланысты орналастыру және
дәрігерлерге біріңғай енгізу мақсатпен емделушілердің интесивті ағынын
реттеуді қамтамасыз ету; Дәрігерлік құжаттың негізгісі болып, ауырудың
халін көрсететін және медициналық көмектің тиімділігі ауырудың
амбулаториялық медециналық картасы болып табылады. Ол емхананың тіркеу
бөлімінде сақталады.
Әртүрлі ауырулармен және денсаулыққа арызы бар емделушілерге
ауырудың амбулаториялық медициналық картасы ашылады(ААМК). Ал қайталап
келген емделушілерге ААМК тіркеу бөлімінен ізделінеді. Егер басқа
профилактикалық емдеу кеңсесінен бағыт жіберілсе, онда бағыт медициналық
картаға бекітіледі. Тіркеу бөліміндегі жұмысшы ААМК емделушінің аыруына
байланысты дәрігер – маманға жібереді. Дәрігер ауыруды қарап болғаннан
кейін, қаралуға бағыт береді. Ол бағыт емделушінің қолына тапсырылады.
ААМК зертханалық – диагностикалық бөлімшеге жіберледі.
Емделудің шешімі тіркеу бөліміне түседі. Медбике емделудің шешімін
алып, дәрігер – маманда сақталатын карта бойынша салады. Дәрігер – маман
емделу шешімін көріп, емделушінің әрі қарай ем қабылдайды. Мұнда бірнеше
нұсқаулар бар:
а) арнайы емдеу (хирургиялық, сәулелік, химиотерапевтикалық, күндізгі
стационар);
б) басқа емдеу – профилактика кесесіне емделуге бағыт беру
(неонкологиялық қырынды ауырыдың анықталу сәттері );
в) Тұрақты тұратын орнына байланысты емханаға бағыт беру (емделушінің
ұысынылып отырған емнен бас тартқан сәтте);
г) белгі беру емі үшін тұрақты тұратын орнындағы емханаға бағыт беру
(асқынып кеткен ауырудың емдеу мүмкін емес болған сәтте ).
Тіркеу функциясына хаттау, анықтамалар, бағыттар, және басқада
құжаттар, тіркеу және дәрі қағаздарының бланкалық есебі кіреді. Әр құжат
түріне тіркеу журналы беріледі.
Консультативті – диагностикалық бөлімнің дәрігерлері үйгеде
амбулаториялық жағдаймен кфалификациялық медициналық көмек көрсету
тапсырмасын шешуде. Дәрігер ауыруды емдеп ем өткізгенде оның медециналық
картасын толтырады, анализдерге бағыти жазады, қосымша қаралулар және
процедуралар, дәрілерге дәрі қағаздарын беру қажет.
Емхананың емделушілерінің ақпараттық ағыны келесі сұлбада
көрсетілген:
Сурет 2 Емхананың емделушілерінің ақпараттық ағыны
Реабилитациондық бөлімінің ең негізгі тапсырмасы болып ем, қайта
қалпына келтіру және физикалық факторларды қолдана отырып, профилатикалық
шаралар болып табылады.
Реабилитациондық бөлімінің магнитті терапия және инелі терапия, сылау
бөлмесі, гимнастикалық зал кіреді.
Реабилитациондық бөлімінің дәрігері қаралған дәрігердің бағыты бойынша
емделушіні қабылдайды. Белгіленген процедурасы мүмкіндігінің расталуы және
өңделу үшін ОМК түсетін еспетік форма және де физиотерапиялық процедураның
есеп журналын тотырудың аяқталуы үшін ауыру тарихымен танысады.
Күндізгі стационар емханасы – бұл клиникалық бөлімше, өте ауыр
дертке шалыққан ауыруладға дәрігерлік көмек көрсету болып табылады. Бұнда
диагностика әдісінің ең күрделісін қолдануды және емдеуді, шұғыл араласуды,
тиімді күтім болуын талап етеді.
Бөлім дәрігері ауырулардың үнемі дәрігерлік қарап шығуды іске асырады.
Олардың шешімдерін стационарлы ауырудың медециналық кртасына жазып
отырады(САМК). Сонымен қатар операциялар өткізеді, анализдерге
бағыттамалар жазады және қосымша емдеу шараларын жүргізу болып табылады.
Операция өткізілгеннен кейін дәрігер операцияның хаттамасын
қалыптастырады.
Стационар ауырудың дәрігерлік картасында ауыру тарихы жазылып қана
қоймай және де операция хаттамасы дәрі дәрмек тізімі және диеталық
белгілеулер, анализ шешімі мен қаралулар кіреді.
Бөлім меңгерушісі әр есеп кезеңінің санақ есебінің қалыптастыруға және
өз бөліміндегі дәрігерлердің жұмысының сапасына баға береді. Бұл
мәліметтер емдеу бөлімінің бас меңгерушісіне жіберіледі.
3.1.2 Программалық өнімділігі бар анализ
Жаңа программалық құру туралы шешім компьютерлік нарықта дайын
программалық өнімнің болмауынан туындады. Жүйесі бар функционалдық
бағытқа сәйкес келетін бағыттарды қарастырамыз.
3.1.2.1 Шебер Лабс бірлестігі
Өнімнің сызғыш қорабын ұсынады : "Medwork – Кіші клиника", "Medwork -
Тіркеу", "Medwork-Стационар","Medwork-Емхана "
Әр шешімде дәрігерлік бөлімнің өзіндік сапалылығы болады, толығырақ:
• Емделушінің ауыруының электрондық тарихының кіріспесі
• АМК – 10 бойынша ауырудың сұрапталуы
• ОМС қызметтерінің тізімі
• Дәрі дәрмек есебі, Видаль анықтамасын қолдану мүмкіндігі
• Денсаулық сақтау бұйрығымен кірістік және шығыстық құжаттар және де
қазіргі диагностика әдісі мен емдер, және де құжаттарды өңдеу ұйымының
ұстанымы.
MedWork жүйесінде ортақ платформамен құрылған барлық жаңартулар:
Әр өнімнің қораптық шешімі сіздің емделіп жүретін мекеме облысына сәйкес
автоматтандыруға рұқсат етеді
• Жүйе бір компьютерде де , сонымен қатар кішігірім торда 5 жұмыс
орынмен қолданыла алады.
• Осы өнімнің әр қайсысы масштабталады және мәліметтерді жоғалтпай әрі
қарай комплексті автоматтандыру үшін қолданылуы мүмкін.
• Барлық шешім бір бірімен үйлесімді
3.1.2.2 Qmed бірлестігі
Амбулаториялық–профилактикалық мекеменің тіркеу жұмысын автоматтандыру
үшін модуль ұсынады.
Модуль жұмывс процесін автоматтандырады, әдеттегі тіркеуде өтеді:
- емделушінің тізім кіріспесі;
- дәрігерлік көмек және амбулаториялық қабылдау және емделудің
әртүрлілігі, дәрігерді үйге шақыру, сонымен қатар телефон бойынша шақыру;
- көшірме және анықтамалар мен тіркеу беті;
- Емдеу – диагностикалық бөлімшелерінде қызметкердің қызмет көрсету реестр
кіріспесі;
- толлондық жүйені қамтамассыз ету үшін кесте құрылуы мен олардың жұмыс
жасалуы. Емделушіге оған қолайлы уақыттағы қабылдауды ұсыну және
дәрігерлік персоналға жүктеменгі бөлу ;
- ҚРДС көрсетілген есептік форманың толтырылуы және құрылуы
3.1.2.3 Интегралданған дәрігерлік ақпараттық жүйе
\\InfoMed 2004 жылдың шығарылымы 3.5 болжамы
Әртүрлілік шешім емдік – профилактикалық мекемеде берілген түрлілік
мекеме үшін бизнес – процесс негізін автоматтандыруды қамтамасыз ету
программалық өнім құрамын қолдануда \\InfoMed ақпараттық жүйесімен
құрылады. Қазіргі уақытта келесі түрлік шешімдер өңделіп шығарылғын:
"\\InfoMed\Емхана-2004"
Амбулаторно – емханалық бөлімше үшін
"\\InfoMed\Стационар-2004"
Ауыруларға арналған мекеме
"\\InfoMed\Көп қырынды ЛПУ - 2004"
Көп қырынды бөлімше үшін
"\\InfoMed\Диагностикалық орталық -2002"
Клинико – диагностикалық орталық үшін
"\\InfoMed\Диспансер-2002"
Диспансерлер үшін (тері – венерологиялық, психатриялық,
наркологиялық және т.б).
"\\InfoMed\ Анти-СПИД-2002 орталығы"
СПИД ке қарсы күрес және инфекциялық ауырулар үшін профилактикалық
орталық
"\\InfoMed\Әйелдерге кеңес -2002"
Ана мен баланы қорғау үшін отралық
"\\InfoMed\Қан алмастыру станциясы -2002"
Қан алмастыру орталығы және станция үшін
"\\InfoMed" жүйенгің түрлік шешімі рұқсат етеді:
• ЛПУ өткізқу қабілетін ұлғайту торлы еңбек көлемінің есеп операциясы
бойынша және ақпараттық жүйеге дәрігерлік құжаттардың өңделуінің қабілеті
болып табылады.
• Қазіргі деңгейге басқарушы есепті қою, ЛПУ тиімділік қайраткерліктің
анализі, бөлімшелер, дәрігерлер, қызмет көрсетулер және қаржы жинағы.
• Арнайы дәрігерлік жұмыстардың тиімділігін ұлғайту үшін және емделуші
туралы толық ақпаратқа оперативті кіруге рұқсат беру, тікелей
міндеттемелердің орындалуы үшін торлы жұмыс уақытынан босатылу.
• Оперативті күтуді ұлғайту, емделушілердің сенімін және ЛПУ жұмысында
олардың сенімді
• Ыңғайлылықты ұлғайту және қызметкерлердің еңбектерін нің шарты және
барлығы
Түрлік шешім ақпараттық – технологиялық шешім ЛПУ автоматтандыруда
құрылады және тапсырыс берушінің дайын тіркеуші – санақ жинақтаушы және
функционалды -кеңейтілген талабын жинай отырып өндірістік пайдаланылым
шешіміне ағымды енуі.
Әр модуль қолданушылық топтамада автоматтандырылған жұмыс орынын
(АЖО), және де әр түрлі технологияның енуі мен пайдаланылымы, ескеру шынайы
ақпараттық – есептеу мүмкіндігі. авто
Әрбір модуль пайдаланушылық автоматтандырылған жұмысшы орындарда өз
жинағы болады(АРМ ), енгізу болатын әртүрлі технологиялары сонымен қатар
және қанаудың. Автономиялық күйге келтіруге арналған ЛПУ, еске алған нақты
ақпараттық - есептеуіш мүмкіншіліктері , ере жүрулер және шешім дамуының
ЛПУ бағдарламашысымен АРМ " әкім " қолданылады.Барлық бағдарламалық
кешендер бірыңғай принципта салған және қарапайым, ыңғайлы және кәсіпшілік
- хабарланған пайдаланушылық интерфейспен жұмыс бірыңғай технологиясын
іске асырады, олардың дәрігерлерге, мед бикештерге және басқарушыларға
жеңіл игеруге және қолдануға мүмкіндік береді.
Сурет 3 Медициналық АЖО орны түрінің терезесі
Әрбір ЛПУ АРМмен лайықты маман және бейімделген типтік қажеттіліктер
мүмкіндігімен ерекшіленеді. Характерными особенностями типовых решений
системы "\\InfoMed" являются:
• Жинақтау. Түрлік шешімдер түгелдей сәйкесінше, жеңіл интегрилданған
және бүкіл технологиялық баудың дәрігерлік құжаттарды өңдеу мен емдеу
– даигностикалық ақпараттық көмек қайпраткерлігімен қапталған.
Территориялдық білім деңгейінде КПМ ге ену шешімі жеңіл түрде
шешіледі, ауыру тарихы және тағы басқа квалификациялық деңгейдегі
дәрігерлердің ауысуы мен ауырулардың орталықтандырылған хаттаманың
сақталуының кіріспесін шешеді.
• Жинақтық. Әр шешім өзара байланысқан функционалды модульдермен және
АЖО – ы. Әр қайсысы маманмен анықталған шешімді ары қарай дамытады.
Модуль құрамы, АЖО – ы және олармен шешілетін тапсырмалар енуде және
ПК процесс эксплуатациясында құрылады.
• Мастштабтау. Анықталған АЖО жұмыс станциясының әр көлемінде теріс
және керісінше болуы мүмкін, бірақ бір станцияда жұмыс станциясының
көлемінің АЖО саны теріс болуы мүмкін. Бір уақытта жұмыс жасайтын
қолданушылар тек техникалық КПМ мүмкіндіктерімен шектелген.
• Сенімділік. МББЖ Oracle бір қолданысты және мәліметтерді орталықты
сақтаудың ең жоғарғы деңгейімен қолданылғанын, дәлдік, қайшы
келместік, бүтіндік және мәліметтердің сақталуын кепілдендіру керек.
• Бекітілмеген рұқсаттан қорғау. Шешілетін тапсырманың айналасындағы
және КПМ жүйесіне мәліметтер әкімшілік арқылы ПК,МББЖ және ОЖ
деңгейінде анықталады.
• Икемділік және бейімделгіштік. АЖО "Әкімшілігі" анықтағыш құрылымдарды
түгелдей оңай орындауға, енгізу формасын, есептерді, хаттамаларды,
АЖО және т.б – яғни ақпаратты – программалық жүйесін қамсыздандырады.
• Өздігінен жүру. "\\InfoMed" түрлік шешу программалық өнім болып
табылады, оның әр дамуын квалификациялық программист орындай алады.
3.2 Таңдау мен дәйекті аспапты құрылғы
Аспаптарды таңдау кезінде мыналарды еске алу қажет:
- мәліметтер базасы ұсынылған уақыт ішінде керекті мәліметтерді алуды
қамтамассыз ету, яғни өндірудің берілген талабына жауап беру.
- мәліметтер базасы пәндік облыстың кеңейтілуі кезінде оңай ұлғаюы
қажет;
- мәліметтер базасы программалық өзгеріс кезінде және аппараттық ортада
оңапй өзгертілуі қажет;
1. мәліметтер мәліметтер базасына қосылғанға дейін анықтығын тексеру
керек;
2. мәліметтер базасында орналсқан мәліметтерге сәйкесінше өкілетті болуы
қажет;
- мәліметтер базасы қолдануға қолайлы интерфейспен қамтылуы керек.
Microsoft ұсынған өңдеу құралын қарастырайық.
Қазіргі уақытта алты пакеттен тұратын программа ұсынылған. Access, SQL
Server, Visual Basic, Visual C++, Visual FoxPro және Delphi мәліметтерінің
өңделуі үшін қолданады. Бұл құрылғылар қойылған тапсырманы шешу үшін және
де дәйекті жинақ ретінде де қолданады. Әр бір құрылым үлкен масштабтағы
кәсіпорындық жобаларға өңделуінде қолданады. Осы мәліметке сүйене отырып 1-
кестеде 6 өнімнің барлық мінездемесі келтірілген.
1 Кесте МББЖ мүмкін болатын салыстырмалы анализ
Өнім атауы Негізгі ерекшеліктер Негізгі арнаулар
Access Игерудің қарапайымдылығы Әртүрлі мәліметтер негізінде еркін
Маманданбаған формалы есеп құру.
программисттерге қолдану Ұлғайтылған мүмкіндік есепті график
мүмкіндігі. жүзінде құру.
Орысша интерфейс.
SQL-Server Мәліметтерді қорғаудың ең Үлкен массивті мәліметтерді сақтау.
жоғарғы дәрежесі. Мәліметтерді сақтау, жоғалтуларын
Мәліметтеримен мықты болдырмау.
қаржылы жұмыс. Жоғарғы
өнімділік
1 Кесте жалғасы
Visual Basic Әмбебаптылық . (OLE) Үлкен тиімділікпен өңделген
компонентін құру мәліметтерге қатыспайтын орта қуатты
мүмкіндігі. ПЭВМ биік емесқосымша құру. OLE компонентінің
талабы. өңделуі. Microsoft Office инетграция
компоненті үшін қосымша құру
Visual FoxProОбъекті модельдің биік Кәсіпорын масштабының қосымша
деңгейі. Мәліметтерді құрылымы. Әртүрлі платформадағы
өңдеудің жоғарғы жұмыстың қосымшасын құру.(Windows
жылдамдығы. 3.x, Windows 95, Macintosh және т.б.)
Delphi Визуалды компоненттерінің Әртүрлі платформадағы жұмыстың
кітапханалық қорының қосымшасын құру.(Windows 3.x, Windows
кеңінен қолданысы. 95, Macintosh және т.б.)тез жұмыс
жасайтын программаларға қатыситы
класс (Rapid Application Development,
RAD)
Кестедегі аталған өңделу құрылғыларының толығырақ қарастырайық. МББЖ
қарастырылып отырған OLE, ODBS, DAO, RDAO, ActiveX және т.б. жаңа
технологияларды ұсынады. Бұл технологиялар әртүрлі форматта сақалатын бір
мәліметтер баспасының қолдануға мүмкіндік береді. Бұдан басқа OLE
Automation есебінен анрайы операциялардағы мәліметтердің орындалуы үшін
әртүрлі программалық пакеттердің функционалдық мүмкіндіктерінің ұсынылуы.
Ұсынылған қосымшаның классикалық мысалы Visual FoxPro да жазылған
қосымшаға дайындық болып табылады, мәліметтері Access форматында сақталып,
Excel гарфикалық Шебер дайындығында күрделді графика түрін енгізу үшін
қолданады.
Ереже бойынша барлық МББЖ ұқсас құрылымнан тұрады. Онда мәліметтермен
жұмыстағы қолданушылық құрал үшін, өңдеушінің құралы. Өңделетін
программаның мүмкіндігі мен қуаттылығының функционалды тәуелді болудының
қосымша құрал үшін кіретін диалогктік құрал.
Visual FoxPro – арнайыы компьютерлер үшін МББЖ көптеген болжаулардың
бірі емес. Бұл мүлтіксіз программа, алдыңғы болжауларда күрделілікпен
орындалса, мұнда оңай қолданысқа мүмкіндік береді.
Интерфейс Visual FoxPro, Microsoft программасын ескере отарып,
қазіргі уақыттағы графикалық ортадағы ұсыныстарға жауап береді. Мұнда
мәліметтермен жұмыс негізі әртүрлі аспапты құрылғы көмегімен орындалады.
Сондықтан меню командасы жиі көмекші мінезде кездеседі және олардың құрамы
майысу түрінде ауысады.
Visual FoxPro ерекшеліктерін мына түрде жазуға болады
1.Қолданбалы программаның өңделуінің жылдамдығын қамтамассыз ету, ол
программисттің жұмысының жылдамдығын күшейтуге көмектеседі. Бірінші кезекте
бұл құрылғы программалаудың объективті – бағыт көрсеткіші, қолданушыға өз
пакетін компненттерін формалауға мүмкіндік береді. Осыған байланысты Xbase
дәстүрлі тілі Visual FoxPro 3.0 да елеулі ұлғайтылған. Ол нағыз объектерді,
класстарды құруға рұқсат етеді. Бұдан басқа визуалды құрылғы көмегіменде
және әр уақытта визуалды қолдануда құрылады.
2.Жаңалықтарды басқару үшін толық жиынтығын қамтамассыз ету. Дәстүрлі
Xbase программисттен жаңалықтың жинының өңделуі үшін өзі драйверін жазылу
керек. WINDOWS қолданушы үндеуінің жаңалықтар саны ерекше үлкен және
жаңалықтар өңделуі күрделі болып табылады. Visual FoxPro 3.0 нағыз
бжаңалықтарды басқару болып табылады. Содан соң программист WINDOWS
жаңалығынстандартты функцияналды жиынға толық рұқсат алады.(мысалы,
объектерді ары бері қозғау кезіндегі рұқсат ететін тышқан қозғалысы).
3.Программист үшін аспапты жиын құрлғысының күштілігін қамтамассыз ету.
Мәліметтерді автоматты өңдеу жүйесінің өңдеушілері жиынның күштілігімен
қатар мәліметтерді жүйелі сақтау интергациясының мүмкіндігін және ODBC
технологиясы көмегімен мәліметтер серверіне рұқсат алуға да қолданады.
Негізгі жаңалықтар - мынау қоса салынған тілді кеңейту, мәліметтік жаңарту
мүмкіншілігі серверде курсорлардың редакциялауы арқылы, транзакциялардың
қамтамасыз ету қоса салынған механизмі, томға серверге айналдыру
мүмкіншілігі диалектісіне сүйейді. Сөздік барысы мәліметтерінің құрылым
өңдеуін жылдам көбірек істейді және оның онан арғы қанауын және сүйеуді
жеңілдетеді.
4.Visual FoxPro 3.0 толық интеграция Micrposoft қолданбалы
бағдарламаларының қамтамасыз ету. Бірыңғай интерфейс Microsoft
бағдарламаларымен ең әйгілі қолданбалы интуициялық мәлім интерактивтік
тәртіпте жұмыс істейді. Тышқан оң бүркеншектегі басу жүйемен ұзақ саяхат
жасауларды құтылуға рұқсат етеді
Меню және жаңа МББЖ мүмкіншіліктердің зерттеуі маңыздылығын
жеңілдетеді.
Visual FoxPro OLE 2.0 мен толық қарым – қатынасты қамтамассыз етіп
отырады. Ол WINDOWS отрасында басқа программалармен байланысты жеңілдетуін
көрсетеді.
5. Алдында өңделген FoxPro орnасының ұқсастығы.
Microsoft Access – бұл қазіргі күннің ең атақты мәліметтерді үстелдік
жүйелік басқару болып табылады. Жеңістіктің тамыры өнім өңделуінің
тамашалығында. [1]
МББЖ Access 97 мәліметтермен жұмыс жасау үшін Microsoft Jet 3.0
мәліметтер базасының процессі қолданады. Мәліметтерге рұқсат объектісі
және интерфейстердің жылдам орналасуының құрылымы Конструкторлық форм деп
аталады. Распечатка алу үшін Конструкторлы есеп қолданады. Толы
операцияның автоматтандырылуы макрокоманда көмегімен орындалуы мүмкін.
Егерде Access қолданушыға функционалдық визуалдық құрылығы жетпей қалған
жағдайда процедура және функция құрылуына назар аудару керек. Сонымен
қатар мактрокомандаларда функцияның шақырылуын қолаану мүмкін. Осылайша
макрокоманда процедуралық код және фукнкцияны орындауы мүмкін.
Access ақырғы пайдаланушыға Visual Basic for Application бағдарламалау
тілімен қатыстырады ,мәліметтер өз үлгілер деген атау - функцияларын
жасауға рұқсат етеді, Automation арқасында OLE- серверлер сияқты
қосымшалардың жұмысын бақылау жұмыс жасай алады. Кодтау арқасында
мәліметтер базаларын тұтас жасауға болады.
MS Access өңдеуі барлық қаралатын құралдарынан ең бай құрылым болып
табылады.
Access Негізгі сапасы -Microsoft Office тар интеграция.
Барлық жұмыс базасымен мәліметтер контейнерлері арқылы жүзеге асады.
Рұқсат осы арадан жүзеге асады бәріне объектілерге, атап айтқанда:
кестелерге, сауалдарға, түрлерге, есептеу нәтиже, өте ірілерге,
модульдерге.
ISAM драейверлері арқылы кестелердің басқа форматтардың файлдарына
рұқсат алуға болады: DBASE, Paradox, Excel, мәтіндік файлдарға, FoxPro 2.,
aл технология арқылы және көптеген басқа форматтардың файлдарында.
Access 7.0 OLE- контролер ролінде қалай алға шыға алады. Қосымша
Access қосымшалардың жұмысын бақылауға болады, шарт жанында, не ол OLE
контролер ролінде шыға алады.
Қоса салынған SQL барынша көп иілгіш жұмыс істеуге рұқсат етеді және
сыртқы мәліметтерге маңызды рұқсат етуді тездетеді. Access - ол столдық
база мәліметтері. Сол уақытта кішкене кәсіпорында компьютерлердің санымен
емес оннан да көбірек , Access қорларында іс жүргізу жұмысының барлығы
қызмет ету үшін қызмет етеді.
Өңдеу құралының басқаларға қаралғанда айырмашылығы МББЖ Access
орысталынған интерфейсі және жарым-жарты аударылған орыс тіл контекстік
көмек файлы болады.
Delphi программалау жүйесін ұсынады. Әр толық жүйе сыйяқты
программалрды өңдеуге арналған және екі мінездемелік ерекшеліктері бар:
онда құрылған программалар Windows басқарумен ғана жұмыс істеп қана қоймай
басқада ортада жұмыс жасай алады, ал ол өзі программаның жылдам жұмысы
үшін құралдар классын алып жүреді. (Rapid Application Development, RAD).
Бірінші құрал RAD , Microsoft корпарациясымен құрылған және Visual
Basic деп аталады. Delphi ортасы үш жылдан кейін құрылды және осы
өніммен қатар Visual C++, C++ Builder, JBuilder, PowerBuilder сияқты
программаларды өңдеудің жылдам жұмыс жасауына арналды. Бұл жылдамдату
Delphi құрамында екі мінездемелік қасиетке негізделген: форманы визуалды
конструктірлеу және құрылымдардың визуалды кітапханасында кеңінен қолдану
(Visual Component Library, VCL).
Форманы визуалды конструктірлеу программисті көптеген программалық
интерфейстердің өңделу аспект жұмыстарынан уақыт бөледі. Delphi
автоматты түрде міндетті программалық дайынедықтарды алдын ала жасайды және
сәйкесінше файл ресурстарын дайындайды. Программист арнайы терезе
қолданады. Орналастырудан кейін байлаулы түрмен кезекті модуль компонентке
арнайы файлы Delphi компоненттісі автоматты түрде салады.
компоненттердің кітапханасы өңдеушіге үлкен әр түрлілі Delphi
бағдарламалық дайындауларды пайдалануына береді,күрделі емес күйге
келтіруден кейін бағдарлама рамкаларында дайындалады. Компоненттер маңызды
қасиетпен сипатталады: олар өзінді қоса бағдарламалық код және барлық оған
қажетті мәліметтер арналған, бағдарламашыны велосипедтердің ойлап
табуына көмектеседі. Delphi есептелгендердің әр түрлі аспектілері қолдану
, ең оңай компоненттерден , жасаушы түсіндіруші жазулардан, күрделі
мәтіндік процессорларға дейін немесе шешімдердің қабыл алу аспаптарына
дейін. Егер қайсыбірді себептерге Delphi керекті компонентті
функционалдылық жоқ болса, оны ортаның және VCL құралдармен жасауға
болады.
Компоненттердің қолдануы мезгілді кемітіп қана қоймай және кездейсоқ
бағдарламалық қателер ықтималдығының маңыздылығын төмендетеді, өкінішке
орай ,бір бағдарламалық өнім қорғалған емес.
Delphi ортасы мәліметтер базаларның қосымшалар абыройды өзіне жаулап
алды, яғни бағдарламалардың , электрондық қоймалары қызмет етуші хабар.
Осы абырой үш жағдаймен анықталады: жоғары өнімді машиналы рұқсаттың
мәліметтерінің әр түрлі форматтың ( Borland Database Engine, BDE), көп
санды компоненттердің барысымен , хабарланғандардың қолдану мына сферасына,
және Delphi мен бірге тұтас жеткізумен, қуатты және қарапайымды InterBase
мәліметтерінің базаларының сервер әкімшілік етуінде.
Visual Basic бағдарламалау әмбебаб құралы болып келеді, бірақ
қосымшалардың мәліметтерді өңдеумен анықтап қарау болмайды.
Visual Basic бағдарламаларының пакеттердің көпшілігінің айырмашылығына
негізгі терезелер болмайды, өңдеуші интерфейс қалғаны элементтері барлық
біріктіреді.
Visual Basic әрбір элементі өз - терезесі болады, мүмкін жиналған
немесе - экран - орында басқалар орналасқан. Visual Basic негізгі
мүмкіншіліктері,хабар өңдеуіне қолданылатындар қосымшалардың өңдеуіне
арналған.
Процессор мәліметтерді жасаумен Visual Basic стандартты операциясына
сүйенеді.
Мәліметтерге рұқсат үшін объектер көмегімен мәліметтер процессорывн
қаматамассыз етукезінде мәліметтер базасы басқарылады. Осы объектілер
программистке арнайы құрылым көмегімен және DAO программалық жол әдісімен
мәліметтерді еліктіру және оның құрылуын қосып МБ құрылымдық басқару.
Мәліметтермен жұмыс үшін Visual Basic бірнеше жұмыс облысын, мәліметтер
толықтығын, каскадты өшіру жаңарту, санкционданмаған рұқсаттан сақтануды
қолдануға болады. Бұдан басқа жинақ қолданылуы программалық кодты
қысқартады.
JET 3.0 уникалды құрылымы мәліметтердің көшірмесінің құрылу мүмкіндігі
болып табылады (репликации БД). МБ көшірмесін құру кезінде өңдеуші
MakeReplica әдісін қолданған жеткілікті Synchronize әдісін құрған кезде МБ
оригиналды және жааңартулар орындалады. Солайша осы операциялар
мәліметтерінің процессорының МБ фарматты файлында да, және ODBC арқылы
сүйемелденетін МБ басқа форматтарында жұмыс жасай алады.
Microsoft SQL Server 6.5 - көптегенн мықты МББЖ архитектурасының
клиент – сервері. Бұл МББЖ мынадай міндеттемелерді орынндауға
көмектеседі: мәліметтерді тираждау сияқты арнайы мәліметтерді жаңарту,
парарельді жаңарту.
MS SQL Server жоғарыда қараытырылған МББЖ мен салыстырылмайтын жүйе
ұсынады. Қолданушылық өңдеу қосымшасы үшін арналмаған, ол мәліметтер
базасымен басқару функциясын орындайды. SQL Server қолданушылық
қосымша үшін мықты генерация көзі және керекті мәліметтерді басқару болып
табылады.
Сервер басқару және өшірілген әкімшілік құралдары лар операциялармен
, объектті - хабарланған басқару базада ұйымдасқан таратылған орталары
болады. Microsoft SQL 6.5 Server Microsoft BackOffice жанұясында ,
қосымшаларды біріктіретін 5 серверлі құрам енеді , өңделгендермен бірге
интеграцияланған жүйе ретінде жұмыс жасаулар.
Microsoft SQL Server 6.5 клиент - тек қана сервер ортада жұмыс
істеушілердің жүйелеріне сүйенеді. Ол өңдеу ДК жұмыс істеушілермен
құралдарының кең спектрін сүйенеді және қосымшалармен интеграцияда барынша
қарапайым болады.
Құрылған технологиялық шешімдердің негізіндеMicrosoft SQL Server 6.0
көрінген маңызды жаңалықтар көп болжама 6.5 демонстрация жасайды . SQL
Server өнімділігі қашан компьютерде процессорларды бірнешенің анықталған
кезде жоғарыда арналған операциялық жүйе көпсалалы паралельдісәулет және
масштабқа қолдану қоруы нүктесінен болжама алдындағыға 6.5 басым болады.
SQL Server хабарды мыналармен де қоса тираждай алады Oracle , BM DB2,
Sybase , Microsoft Access және басқа МББЖ ( айқын талаптарға тиісті OBDC
драйверінің болуынан).
OLE Automation қолдайтын сақталатын процедураның өңдеушіге практикалық
кез келген аспап қолдануға рұқсат етуге арналған, ол SQL Server үшін
процедуралардың сақталуға OLE арналуды қолдайды.
Visual Basic 4.0 жаңа разрядты - DB-Library (OCX)-ға сүйенеді. Көп
санды тіл кеңейтулері Transact-SQL курсорлардың кеңейтілуіне сүйеді,
транзакциялар ішінде командаларының анықтама қолдану мүмкіншілігін қосады
және т.б..
Microsoft SQL Server 6.5 ассистент әкімшілігінен тұрады. Мынау аспап
тап осы база негізгі процедуралар тағайындауға рұқсат етеді және графигы
орындалу үшін оларды анықтау.
Мәліметтер базаларын шығару операцияда тап осы беттердің тексеруін
қосады , кестелерде көрсетілген бүтіндігінің ( жүйелік қоса ) және
көрсеткіштерде , хабар жаңартулар, беттерде кестелердің және
көрсеткіштерде ұйымдастыруын, сақтандыру көшірмесінің кестесі және
транзакциялық журналдарының құрылуы .
Әкімшілік берілген графикпен бетілген автоматты орындалу үшін бұл
операциялар барлығы құрылады.
Enterprise Manager пакеті утилитты қосады , бір базадан объектілерді
тап осыларды басқаларына көшіру мүмкіндігін береді. Осы утилитты қолдана
өңдеуші немесе әкімшілік қызметкер жасай алады :
- объектілердің көшіріп алуы қандай үлгі объектілері көшіріп алуға
жататын үлгі нұсқаумен орындау , ( немесе барлық үлгілерегі
объектілердің барлығын көшіру);
1. мәліметтер база алып немесе оларсыз схемаларды ауыстыру;
- схемаларды көшіріп алдында алуын базаға - қабылдағышта объектілер құрту;
- құруөшіру объектілердің немесе өзіне меншікті қолдануды
стандартты құру генерация кодын қолдану;
- персоналды объектілердің тасымалдауының орындалу кезеңін анықтау: бір
рет тез арада айқын уақытта, көп рет айқын графикпен.
Объектілер алатын сервер Microsoft SQL Server 6.5. сервері болжамының
қайнар көзі Microsoft SQL Server 4. x немесе 6. x немесе Sybase.
SQL Server сақтандыру мүмкіншілігін жасауды пайдалану және дара
кестелердің қалпына келуін құру. Мүмкіндігі орындалған немесе дара кесте
көшірмесінен , немесе тап осы база көшірмесінен кесте ену.
Барлық айқын артықшылықтар қорытынды қарастыра келе Delphi 6.
қолдануының жобалану жүйесімен жасауға болады.
3.3 Ақпараттық жүйені құруға арналған техникалық тапсырма
3.3.1 Жалпы мағлұмат
Жүйенің қолданылуы: емхана тіркеуінің қызметкерлер жұмысын
автоматтандыру.
Жүйе мақсатының тапсырмасы:
2. ақпаратты өңдеуге және тасымалдауға кеткен шығындар санын азайту;
3. ақпаратты алу сенімділігін жоғарытлатуды қамтамасыз ету;
4. ақпаратты электронды түрде сақтауды ұйымдастыру;
5. сұрауларды қолданып, тез арада ізденіс жүргізу;
6. қажет болған жағдайда ақпаратты жаңарту мүмкіндігі.
3.3.3.2 Қызметкерлердің санына және біліктілігіне қойылатын талаптар
Емхана ақпараттық жүйеде ыңғайлы интерфейс және қолдануда қарапайым
болады. Сондықтан Ақпараттық жүйе жұмысына бір оператор жеткілікті.
Оператор текст редакциялау келтірулері баспа күйін дағдыландыру қажет.
Кестелерімен жұмыс негіздерінде компьютердің ең аз құрамындығы
жұмыстарының принциптарын білу керек.
3.3.3.3 Авария кезінде ақпаратты сақтау міндеттемелері
Компьютерде жұмыс жасағанда штаттан тыс жағдайларболуы мүмкін,
сондайлар қоректенудің сыну сияқты , іліну нәтижесінде хабар жоғалтуы
мүмкін. Ұқсас оқиалардың құтылуына арналған компьютер тоқтаусыз қоректену
қайнарымен жабдықталуы тиіс. Вирустың қорғанышқа арналған вирусқа қарсы
бағдарламалық қамтамасыз ету барысы қажетті, сонымен қатар тап осы база
резервтегі көшіріп алу қажет.
Базаға хабар жазуы тап осылардың жазудың қандай болмасын
редакциялаудан кейін автоматты шығарылады. Сондықтан апат оқиғасы кезінде,
жоғарыда көрсетілген шарттарды сақтауда, ең болмағанда, соңғы
редакцияланатын жазудың тек қана біреуі жоғалады.
3.3.3.4 Жүйемен орындалатын функцияларға, мақсаттарға талаптар
Өңделетін ақпараттық жүйеде келесі функциялар орындауы тиіс:
пациенттер, дәрігерлер, дәрігерлердің мамандандырулары туралы
мәлімдеулердің сақтауы ;
жазбалардың өшірілуі мен жазылуы;
дәрігерлерге баспаға бағыт беру;
- есептеу нәтижесінде құруы өңделген және өңделгенмеген шақырулар.
3.3.4 Қамсыздандыру түріне талаптар
3.3.4.1 Математикалық қамсыздандыру
Өңделетін ақпараттық жүйе негізгі функциясы ол әртүрлі хабар сақтауы,
тіркеуге қажеттінің және оның іздеуге ыңғайлығына арналған, және де
есеп беру құжатнамаға арналған. Ол күрделі математикалық есеп-қисаптарды
орындамайды. Ол емханада қолданылмайды. Сондықтан жүйе компьютер есептеуіш
мүмкіншіліктеріне үлкен талаптарды көрсетпейді.
3.3.4.2 Ақпаратты қамсыздандыру
Құрамға, құрылымға және тап осы ұйым тәсілдеріне талаптар:
- Пайдаланушымен жазбаға өзгерту енгізген кезде жаңарту және хабар
сақтауы оқиғада шығарылу тиісті, сонымен қатар лайықты батыршаны басуы
кезінде;
- Барлық мәліметтер қажетті кесте сандары реляциялы базаға сақталу тиіс.
3.3.4.3 Программалық қамсыздандыру
Ақпараттық жүйе толық құнды жұмыстары үшін компьютерде келесі
бағдарламалық құралдардың барысы қажетті :
- Windows жанұясының операциялық жүйесі;
- BDE Administrator;
- принтермен жұмыс үшін программалық қамысдандыру мен драйверлер;
- Вирусқа қарсы программалық қамсыздандыру;
3.3.4.4 Техникалық қамсыздандыру
Ақпараттық жүйе қолдануына қажетті программалық жабдықтар:
1. 166 MHz жиліктен аз емес Pentium процессорымен персоналдық компьютер
2. Монитор 14” немесе одан да көп
3. Клавиатура
4. Манипулятор тышқан
5. Тоқтаусыз қоректену қайнары
6. 1 Мб аз емес VGA видеокарта
7. Оперативті жады 32 Мб кем емес
8. қатты дискте бос орын 100 Мб кем емес
3.3.4.5 Ұйымдасқан қамсыздандыру
Ақпараттық жүйе ұйымдық құрылымға өзгертулерді талап етпейді.
1.8.3.2. пайдаланушы мамандық талаптары баяндалған.
3.3.4.6 Лингвистикалық қамтамасыз етуге талаптар
Ақпараттық жүйе өңдеуіне Object Pascal қоса салынған тілі арналған
қолданылған тиіс. Барлық айлалы әрекеттің тап осы база кестелерімен,
кілттермен, жүйе өзі сілтеме бүтіндік қамсыздандырады. Ақпараттық жүйе
менюі арқасында ішкі жүйе диалог ұйымымен енеді. Әрбір ішкі жүйе өзінде
меншікті терезе болады. Терезелермен жұмыс кезінде клавиатура және
манипулятор тышқан қолданылады.
3.3.5 Жүйе құрамы және ұстаным жұмысы
Жұмыстардың кезеңдері ақпараттық жүйе жасауымен қосады :
1 Техникалық тапсырма құру сатысы, атап айтқанда автоматтандырылған жүйе
талаптарының өңдеу және техникалық тапсырма өңдеуі;
← Функционал құрылым өңдеуі ;
← Мақсат орнатып қоюы ;
← Ақпараттық қамтамасыз ету өңдеуі ;
← Ақпараттық селдерді талдау және ақпараттық жүйеге арналған тап осы база
құрылым өңдеуі;
← Бағдарламалық қамтамасыз ету құрылым өңдеуі;
← Өңдеу аспаптық құрал таңдауы.
2 Ақпараттық жүйенің жұмысшы жобалау сатысы:
← тап осы база файлдарының жасауы ;
← экрандық түрлердің өңдеуі ;
← бағдарламалық қамтамасыз ету өңдеуі ;
← барлық экрандық түрлердің байланысы бірыңғай бүтінді ;
← бағдарламалық қамтамасыз ету суреттеу өңдеуі ;
← пайдаланушы нұсқау өңдеуі .
3 Ақпараттық жүйе тестілеу сатысы:
← бақылау тесті өңдеуі;
← тестілеу және жетіспеушіліктердің табуы.
4 Ақпараттық жүйе енгізу сатысы:
← ақпараттық жүйе құруы;
← бақылау тестін өткізуі.
4 Дипломдық жобалау есебінің қойылуы
4.1 Тапсырманың сипаттамасы
4.1.1 Тапсырмалар кешенінің қойылуы
Жүйе емханаларда тіркеуші жұмысшы орындары автоматтандыру үшін
арналған. Жүйеде өңдеу, іздеу және дәрігерге жолдамалар беру
автоматтандырылады.
4.1.2 Поликлиника мәселесі шешеілетін, басқару нысандарының тізімі
4.1.3 Әртүрлі мәселелерді шешу кезінде медициналық персоналдар және
техникалық жабдықтар арасында қызметтерді бөлісу
Оператор жүйеге хабар енгізуін жүзеге асырады, сонымен қатар жүйеде
хабар іздеуіне сауалдардың құрады.
Жүйе есептік операцияларды орындайды және ақпаратты қағаз тасығыштарға
шығарады.
4.2 Шығыстық ақпарат
2.2.1. Шығыстық хабарламалардың тізімі және сипаттамалары
2 Кесте Тізім және шығатын хабарлаулардың сипаттамалары
Теңестіру Ұсыну түріБеру Тапсыру Алушы Тағайындау
мерзімдері мерзімдері
Жүйемен экрандық жүйеге кіружүйеге жүйеге кірген онан арғы
жұмысқа түр кіруден пайдаланушы жұмысқа
арналған кейін арналған
негізгі түр қажетті модуль
таңдау
мүмкіншілік
беруі
Анықтама экрандық пайдаланушыЖедел Сұраған хабарлау
дәрігерлер түр сауалымен пайдаланушы анықтама ұстауы
туралы
Анықтама экрандық пайдаланушыЖедел сұраған хабарлау
дәрігерлер түр сауалымен пайдаланушы анықтама ұстауы
туралы
Анықтама экрандық пайдаланушыЖедел сұраған хабарлау
мамандық түр сауалымен пайдаланушы анықтама ұстауы
туралы
Анықтама экрандық пайдаланушыЖедел сұраған хабарлау
жұмыс түр сауалымен пайдаланушы анықтама ұстауы
графигі туралы
4.2.2 Шығыстық хабарламалардың ақпараттарының құрылымдық бірліктерінің
тізімдері және сипаттамалары
3 Кесте Шығатын хабарлаулардың құрылысты бірліктері
Тағайындалу Идентификатор выходного Формат
сообщения
Мерзім Бас форма Мерзім
Уақыт Бас форма Уақыт
Кабинет № Бас форма Сандық формат
Дәрігер Бас форма, экрандық Символдық жол
формалар Дәрігерлер,
Жұмыс графигі
Мамандану Бас форма, экрандық Символдық жол
формалар Дәрігерлер
Емделуші Бас форма, экрандық Символдық жол
формалар Емделушілер,
Мекен - жайы Экрандық форма Символдық жол
Емделушілер
Телефон Экрандық форма Символдық жол
Емделушілер
Мамандандырудың аталуы Экрандық форма Символдық жол
Мамандандыру
Дүйсенбі Экрандық форма Символдық жол ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Қазіргі уақытта медицинада есептеу техникасының құралына қызығушылық
өсіп келеді. Осы қазіргі заманның персоналды ЭЕМ бірінші кезектегі есептеу
құралының мүмкіндіктерімен түсіндіріледі. Осы ЭЕМ адамзаттың әртүрлі
обылысында ақпаратты өңдеуді автоматтандыру үшін қолайлы құрал болып
табылады. Персоналды компьютерлердің габариттері қолданушының жұмыс
орынында орнатуды рұқсат етеді, ал көптеген программист емес – қолданушы
кауымы үшін ДЭЕМ де араласуды қолайлы қылуға қол жеткізеді.
Бізді қоршаған әлемде айналып жүретін информациялар тасқыны өте үлкен.
Уақыт өткен сайын олар көбейеді. Сондықтан кез-келген үлкен де, кіші-гірім
болса да, ұйымда эффективті жұмысты қамтамасыз ететін деректермен басқаруды
ұйымдастырудың мәселесі туады. Кейбір ұйымдар ол үшін бумалары бар
шкафтарды қолданады, бірақ-та көпшілігі компьютерленген әдістерді жоғары
бағалайды – үлкен көлемді мәліметтерді эффективті сақтауға, құрастыруға
және жүйелеуге мүмкіндік беретін деректер базасы. Бүгін көпшілік
қаражаттық, өнеркәсіптік, сауда және тағы басқа ұйымдардың жұмыстарын
деректер базасыз ұсыну қиын. Деректер базасы жоқ болған жағдайда біз
информациялық тасқын астында қалушы едік.
Бар информацияны компьютерлік негізге ауыстырудың көптеген салмақты
себептері бар. Казіргі кезде информацияны ЭЕМ-де файлда сақтау қағазда
сақтау бағасынан арзан. Деректер базасы информацияны сақтауға, жүйелеуге
және қолданушыға оптималды әдіспен алып шығуға мүмкіндік береді.
Клиентсерверлік технологияларды қолдану мәндік құралдарды сақтауға, ал ең
негізгісі - ол керек информацияны алу үшін уақытты үнемдеуге мүмкіндік
береді. Сонымен қатар баруды және жүргізуді ыңғайлатады, өйткені олар
деректерді кешендік өндеуге және оларды орталықтай сақтауға негізделінген.
ЭЕМ кез-келген форматты сақтауға мүмкіндік береді: тексті, сызбалар, қолмен
жазылған нұсқадағы мәліметтерді, сонымен қатар мәтіндердің кез-келген
форматтарын, фотографияларды, дыбысты сақтауға мүмкіндік береді және т.б.
Осындай сақталған үлкен көлемді информацияны қолдану үшін жүйелік
құрылғылардың, деректерді тасымалдау құралдардың, жадының дамуынан басқа
адам-ЭЕМ диалогын қамтамасыздандыратын құралдар қажет, олар қолданушыға
сұрауларды енгізуге, файлдарды оқуға, сақталған деректерді
модификациялауға, жаңа деректерді қосуға немесе сақталған деректер
негізінде шешімдерді қабылдауға мүмкндік береді. Осы функцияларды
қамтамасыздандыру үшін арнайы құралдар әзірленген – деректер базасын
басқару жүйесі (ДББЖ). Казіргі ДББЖ- ол деректер базасымен көпқолданушылық
басқару жүйесі, олар бір немесе бір уақытта жиынмен жұмыс істеп отырған
қолданушылардың массивтік информациясын басқаруға мамандандырылған.
Үлкен массивті ақпараттарды өңдеу үшін қазіргі ПЭЕМ тез қозғалмалы
және оперативті жады көлемі жеткілікті болады, олардың қолдануы медицина
облысында, мысалы, Медстатистика. Қолмен жұмыс жасағанда қысқартады,
сапасын көбейтеді және де жұмыстың дұрыс жүруін қамтамасыз етеді.
Дипломдық жоба дәл осы мәселеге арналады. Оның мақсаты
поликлиникадағы тіркеудің автоматтандыру жүйесін өңдеу болып табылады. Оның
негізінде дәрігерлердің нұсқаулары мен пациенттердің амбулаториялық
карталары сәйкесінше беру жатыр.
Дипломдық жоба келесідей негізгі тапсырмаларды шешуді талап етті:
← Медицинадағы автоматтандыру ақпараттандыру жүйесінің спецификасы мен
өткізілген анализдердің ерекшеліктері;
← Автоматтандыру бөлімдерінің жұмыс технологиясының анлиздері;
← Кіріс және шығыс ақпараттардың міндетті түрде анықталуы;
← Мәліметтер базасының өңделу құрылымы;
← Программалардың өңделуі мен бұрысы
← Тапсырыс берушінің және тәжірибелі эксплуатацияның өткізілуі;
← Программадағы құрылғы өңделу негізінен экономикалық әсердің анықталуы.
1 Сұрақтың қойылуы
Шәкәрім атындағы Семей мемлекеттік университеті
“Автоматтандыру және басқару” кафедрасы
БЕКІТЕМІН
Кафедра меңг. ___________ А.Д.Золотов
___ _________________ 2008 ж.
(дата) (айы)
ТАПСЫРМА
Дипломдық жобалау барысындағы патенттік-ақпараттық зерттеулер жүргізуге
арналған
Дипломдық жоба тақырыбы: Аурухананың тіркеу орнының автоматтандырылған
жұмыс орнын жасау
Ізденістің басталуы 3.04.2008 ж,. аяқталуы 29.04.2008 ж.
Жетілдірілетін нысанның қысқаша сипаттамасы.
← Салалығы. Мәліметтер базасында пациенттермен жұмыс жүргізуге арналған
әр түрлі салалы жүйе болуы қажет.
← Есепке алу модулі сырқаулардың қай дәрігерге көрінетіні, әрбір
дәрігердің мамандығын, қызметін, жұмыс графигін шығара алу тиіс.
← Жүйенің максималды икемділігі және конфигурациялау жылдамдығы.
← Басқа программалық жабдықтармен бірге жұмыс жасай алуы.
← Есептерді құрастырудың тиімді жүйесі. Есептер шаблондарын қолданушының
өздігінен енгізуіне мүмкіндік беруі.
Осы сферадағы ұқсас программалар туралы мәліметтер.
Мастер Лабс компаниясы "Medwork - Малая Клиника", "Medwork -
Регистратура", "Medwork-Стационар","Medwork-Поликл иника" программалық
жүйелерді шығарған.
Әрбір шешім толыққанды медициналық бөліктен тұрады, анығырақ айтқанда:
← Пациенттің ауру тарихын электронды түрде сақтау
← МКБ-10 бойынша ауру-сырқауларды бөлу
← Қажетті дәрі-дәрмектерді есепке алып отыру
← Денсаулық сақтау министрлігінің бұйрықтарына сәйкес, кірістік және
шығыстық құжаттарды ажырата алу
Qmed компаниясы амбулаториялық- поликлиникалық мекемелер үшін тіркеу
орнының жұмысын автоматтандыру үшін программалық модуль ұсынды. Модуль
қарапайым тіркеу орнындағы өтетін жұмысшы процестерді автоматтандырады:
- пациент реестрін жүргізу;
- медициналық көмек қажет болған пациенттерді тіркеу және оларды
амбулатроиялық қабылдауға, емделуге жазу және телефон бойынша дәрігерді
үйге шақыру;
- сырқаттанғаны жөніндегі парақтарды шығару және тіркеу;
- емдеу-диагностикалық бөлімшелерде қызмет ететін қызметкерлерді тіркеу.
2004 жылы шыққан 3.5 версиялы \\InfoMed медициналық ақпараттық жүйесі.
Бұл жүйе осы медициналық саладағы өтетін процестерді автоматтандыруға
арналған.
Программаның жетіспеушіліктері: SQL Сервер Firebirds 1.5 қолдану
операциялық жүйенің жұмысына әсер етеді. Құны қымбат.
Артықшылықтары: жүйенің икемділігі. Сертификаты жоқ.
Қортынды
Диплом жобасын орындау барысында жүргізілген
патенттік зерттеулер бойынша
Диплом жобасының тақырыбы – -Аурухананың тіркеу орнының
автоматтандырылған жұмыс орнын жасау
Іздеу тереңдігі: 2001 жылдан 2006 жылға дейін
1. Патенттік зерттеулер жүргізу алдында қойылған мақсаттарға
қол жетті ме? Жетпесе қандай себептерден?
- Мақсатқа қол жетті, ізденіске сай келетін ақпарат яғни аналогтар табылды.
2. Табылған аналогтардың қайсысы прогрессивтік болады?
№ 11242 патенті, № 2525 патенті т.б. бойынша рәсімделген Мастер Лабс
компаниясы "Medwork - Малая Клиника", "Medwork - Регистратура", "Medwork-
Стационар","Medwork-Поликлиника" программалық жүйелері.
Табылған кесте аналогтарының қайсысын жобаланатын техника
объектісінде қолдану пайдалы болады?!
- Патент № Ғ 112 K 100, 112 бойынша медициналық есепті автоматтандыратын
программалау жүйесі анықталды
Диплом жобасында жобаланылатын техника объектісіне ұқсас техника
объектілерді сериялап шығаратын қандай еліміздегі және шет елдердегі
фирмалар табылды? Ғылыми-техникалық және патенттік құжаттарды зерттеу
кезінде программалау жабдықтарын шығаратын Қазақстан фирмалары табылған
жоқ.
4. Жобаланатын техника объектісі бойынша өнертабысқа өтініш материалдарын
өңдеу қажет пе?
Өтініш материалдарын өңдеу қажетті деп ойлаймын, себебі дипломдық
жобада медициналық жұмыс орнын автоматтандыру қарастырылады.
Тапсырма берілді ______ _____________2008ж.
(уақыты) (айы)
Орындаушы ____________ Баймаганбетов О.
(қолы)
(аты-жөні)
Дипломдық жоба жетекшісі ____________ Д.Т. Шакирова
(қолы)
(аты-жөні)
2 Техникалық-экономикалық негіздеме
Дипломдық жобаның техникалық тапсырмасына сәйкес жобаның тақырыбы
-Аурухананың тіркеу орнының автоматтандырылған жұмыс орнын жасау
бекітілді. Бұл программалық жүйе Дельфи-да жасалып, ауруханалардың тіркеу
орындарындағы қызметкерлердің автоматтандырылған жұмыс орындарын құруға
бағытталған.
Программаны және оның алгоритмін жетілдіру үстінде келесі
экономикалық есептеулер жасалды:
• Таңдау нысанын негіздеу;
• Программаны жасауға және программаның құнына кеткен шығындар;
• Салыстырылатын варианттар бойынша капиталдық аударылымдарды қою және
есептеу;
• Салыстырылатын варианттар бойынша эксплуатациялық шығындарды есептеу
және қою;
• Программаны енгізу нәтижелерінің жылдық экономикалық тиімділігін және
тиімділік көрсеткіштері есебін жасау;
• Салыстырмалы экономикалық есептеулер.
Әзірленген программалық қамсыздандыру медицина саласы үшін арналған.
Ауруханадағы өңделетін ақпараттардың көлемінің өсуіне байланысты
құжатайналымның автоматтандырылған жүйесі маңызды болып табылады.
SWOT-анализдің методикасы (жағдайлық анализ) программдық өнімнің
бәсекелеге жарамдығын бағалауға және оның күшті және әлсіз жақтарын
бағалуға арналған. Дұрыс жүргізілген анализ программдық өнімнің келешекте
өңделу стратегиясына және оның таралу стратегиясына әсер етуі мүмкін.
Күшті жақтары:
1. программдық өнімнің орнату және қолдану қарапайымдылығы.
2. мәліметтерді бірнеш жыл бойы сақтау мүмкіндігі.
3. мәліметтерді өңдеудің өзіндік технологияларын қолдануы.
4. программдық өнімнің жеңіл модернизациялануы.
5. жұмыс сапалы болу үшін өзіндік мүдделілік.
Әлсіз жақтары:
1. программдық өнімді іске асыру үшін тек бір қолданушының жұмысын іске
асырады.
Мүмкіндіктері:
1. сервистерді кеңейту;
2. программдық өнімді басқа платформаларға көшіру мүмкіндіктері;
3. өнім жұмысының масштабын кеңейту мүмкіндіктері;
4. клиент-сервер технологиясының базасы негізінде көп қолданушы
жүйені құру мүмкіндігі
Өнімге әсер ететін қауіп:
Қауіп факторлері табылмаған
Программдық өнімнің SWOT-анализін жүргізу нәтижесінде күшті жақтары
жіне бірнеше мүмкіндіктер анықталды. Программдық өнімнің қауіп факторлары
табылған жоқ. Осылайша өнеркәсіптің стратегиясы дұрыс таңдалған және
түзетулер қажет емес.
Программдық қамсыздандыруды әзірлеуге және шығындарды есептеу үшін
шығындар калькуляциясы бойынша іске асырылады. Өнімді шығару үшін шығындар
сметасы келесі экономикалық элементер арқылы құрылады:
1) материалдық шығындар
2) еңбекке төлеу фонды
3) әлеуметтік мұқтаждықтарға аударымдар
4) Амортизациялық аударымдар
5) қосымша шығындар.
Бұл бөлім шығындардың келесідей тізімінен тұрады: тікелей материалды
шығындар, жанармайға шығындар, энергияға кететін шығындар, байланыс
қызметтеріне төлемдер, басқа ұйымдардың қызметін қолдануға кеткен төлемдер.
Осы дипломдық жобада әзірленген программдық қамсыздандыру кіші
көлемді аурухананың тіркеу орнының құжатайналымының автоматтандырылған
тапсырмаларын шешеді. Өнім шығындарды және фирмалардағы құжаттармен жұмыс
істеу (іздеу, сақтау, орындалуды бақылау) уақытын азайтады. Сонымен қатар
өнім барлық жерде қолданыла алады.
3 Аналитикалық бөлім
3.1 Автоматтандыру объектісі
3.1.1 Автоматтандыру нысанының сипаттамасы
Поликлиника амбулаториялық профильда ауыратындарға көмек, диспансерлі
бақылау жүргізу және созылмалы ауыратындарға ағымдағы емдеу мен қарау үшін
арналған. Емханаға кірудің әдістері жылына 65000 қабылдауды құрайды.
Поликлиниканың ұйымдық құрылымы: поликлиника басшысы, тіркеу,
констультативті – диагностикалық бөлімін, ақтау бөлімін, патолого-
анатомиялық бөлімін, 30 орыннан тұратын күндізгі стационар, кіші операция
бөлімі, дәріханалық киоск, архив және киім ілетін бөлім (1- сурет).
Сурет 1 Емхана құрылымы
Емхана және де басқа әр денсаулық сақтау мекемелер үшін ауыруларды
тіркеу негізгі құрылымдық бөлім болып табылады. Сол үшін автоматтандыру
объектісі болып, поликликинаның тіркеу жұмыс орны болып табылады.
Тіркеудің функцияларына мыналар кіреді:
- емделушілердің алдыңғы тіркелуі
- телефон арқылы және тікелей емханаға үндеуі, сонай - ақ дәрігерге жедел
және алдын ала тіркелу ұйымы;
- емделушілердің көрсетілетін көмек түріне байланысты орналастыру және
дәрігерлерге біріңғай енгізу мақсатпен емделушілердің интесивті ағынын
реттеуді қамтамасыз ету; Дәрігерлік құжаттың негізгісі болып, ауырудың
халін көрсететін және медициналық көмектің тиімділігі ауырудың
амбулаториялық медециналық картасы болып табылады. Ол емхананың тіркеу
бөлімінде сақталады.
Әртүрлі ауырулармен және денсаулыққа арызы бар емделушілерге
ауырудың амбулаториялық медициналық картасы ашылады(ААМК). Ал қайталап
келген емделушілерге ААМК тіркеу бөлімінен ізделінеді. Егер басқа
профилактикалық емдеу кеңсесінен бағыт жіберілсе, онда бағыт медициналық
картаға бекітіледі. Тіркеу бөліміндегі жұмысшы ААМК емделушінің аыруына
байланысты дәрігер – маманға жібереді. Дәрігер ауыруды қарап болғаннан
кейін, қаралуға бағыт береді. Ол бағыт емделушінің қолына тапсырылады.
ААМК зертханалық – диагностикалық бөлімшеге жіберледі.
Емделудің шешімі тіркеу бөліміне түседі. Медбике емделудің шешімін
алып, дәрігер – маманда сақталатын карта бойынша салады. Дәрігер – маман
емделу шешімін көріп, емделушінің әрі қарай ем қабылдайды. Мұнда бірнеше
нұсқаулар бар:
а) арнайы емдеу (хирургиялық, сәулелік, химиотерапевтикалық, күндізгі
стационар);
б) басқа емдеу – профилактика кесесіне емделуге бағыт беру
(неонкологиялық қырынды ауырыдың анықталу сәттері );
в) Тұрақты тұратын орнына байланысты емханаға бағыт беру (емделушінің
ұысынылып отырған емнен бас тартқан сәтте);
г) белгі беру емі үшін тұрақты тұратын орнындағы емханаға бағыт беру
(асқынып кеткен ауырудың емдеу мүмкін емес болған сәтте ).
Тіркеу функциясына хаттау, анықтамалар, бағыттар, және басқада
құжаттар, тіркеу және дәрі қағаздарының бланкалық есебі кіреді. Әр құжат
түріне тіркеу журналы беріледі.
Консультативті – диагностикалық бөлімнің дәрігерлері үйгеде
амбулаториялық жағдаймен кфалификациялық медициналық көмек көрсету
тапсырмасын шешуде. Дәрігер ауыруды емдеп ем өткізгенде оның медециналық
картасын толтырады, анализдерге бағыти жазады, қосымша қаралулар және
процедуралар, дәрілерге дәрі қағаздарын беру қажет.
Емхананың емделушілерінің ақпараттық ағыны келесі сұлбада
көрсетілген:
Сурет 2 Емхананың емделушілерінің ақпараттық ағыны
Реабилитациондық бөлімінің ең негізгі тапсырмасы болып ем, қайта
қалпына келтіру және физикалық факторларды қолдана отырып, профилатикалық
шаралар болып табылады.
Реабилитациондық бөлімінің магнитті терапия және инелі терапия, сылау
бөлмесі, гимнастикалық зал кіреді.
Реабилитациондық бөлімінің дәрігері қаралған дәрігердің бағыты бойынша
емделушіні қабылдайды. Белгіленген процедурасы мүмкіндігінің расталуы және
өңделу үшін ОМК түсетін еспетік форма және де физиотерапиялық процедураның
есеп журналын тотырудың аяқталуы үшін ауыру тарихымен танысады.
Күндізгі стационар емханасы – бұл клиникалық бөлімше, өте ауыр
дертке шалыққан ауыруладға дәрігерлік көмек көрсету болып табылады. Бұнда
диагностика әдісінің ең күрделісін қолдануды және емдеуді, шұғыл араласуды,
тиімді күтім болуын талап етеді.
Бөлім дәрігері ауырулардың үнемі дәрігерлік қарап шығуды іске асырады.
Олардың шешімдерін стационарлы ауырудың медециналық кртасына жазып
отырады(САМК). Сонымен қатар операциялар өткізеді, анализдерге
бағыттамалар жазады және қосымша емдеу шараларын жүргізу болып табылады.
Операция өткізілгеннен кейін дәрігер операцияның хаттамасын
қалыптастырады.
Стационар ауырудың дәрігерлік картасында ауыру тарихы жазылып қана
қоймай және де операция хаттамасы дәрі дәрмек тізімі және диеталық
белгілеулер, анализ шешімі мен қаралулар кіреді.
Бөлім меңгерушісі әр есеп кезеңінің санақ есебінің қалыптастыруға және
өз бөліміндегі дәрігерлердің жұмысының сапасына баға береді. Бұл
мәліметтер емдеу бөлімінің бас меңгерушісіне жіберіледі.
3.1.2 Программалық өнімділігі бар анализ
Жаңа программалық құру туралы шешім компьютерлік нарықта дайын
программалық өнімнің болмауынан туындады. Жүйесі бар функционалдық
бағытқа сәйкес келетін бағыттарды қарастырамыз.
3.1.2.1 Шебер Лабс бірлестігі
Өнімнің сызғыш қорабын ұсынады : "Medwork – Кіші клиника", "Medwork -
Тіркеу", "Medwork-Стационар","Medwork-Емхана "
Әр шешімде дәрігерлік бөлімнің өзіндік сапалылығы болады, толығырақ:
• Емделушінің ауыруының электрондық тарихының кіріспесі
• АМК – 10 бойынша ауырудың сұрапталуы
• ОМС қызметтерінің тізімі
• Дәрі дәрмек есебі, Видаль анықтамасын қолдану мүмкіндігі
• Денсаулық сақтау бұйрығымен кірістік және шығыстық құжаттар және де
қазіргі диагностика әдісі мен емдер, және де құжаттарды өңдеу ұйымының
ұстанымы.
MedWork жүйесінде ортақ платформамен құрылған барлық жаңартулар:
Әр өнімнің қораптық шешімі сіздің емделіп жүретін мекеме облысына сәйкес
автоматтандыруға рұқсат етеді
• Жүйе бір компьютерде де , сонымен қатар кішігірім торда 5 жұмыс
орынмен қолданыла алады.
• Осы өнімнің әр қайсысы масштабталады және мәліметтерді жоғалтпай әрі
қарай комплексті автоматтандыру үшін қолданылуы мүмкін.
• Барлық шешім бір бірімен үйлесімді
3.1.2.2 Qmed бірлестігі
Амбулаториялық–профилактикалық мекеменің тіркеу жұмысын автоматтандыру
үшін модуль ұсынады.
Модуль жұмывс процесін автоматтандырады, әдеттегі тіркеуде өтеді:
- емделушінің тізім кіріспесі;
- дәрігерлік көмек және амбулаториялық қабылдау және емделудің
әртүрлілігі, дәрігерді үйге шақыру, сонымен қатар телефон бойынша шақыру;
- көшірме және анықтамалар мен тіркеу беті;
- Емдеу – диагностикалық бөлімшелерінде қызметкердің қызмет көрсету реестр
кіріспесі;
- толлондық жүйені қамтамассыз ету үшін кесте құрылуы мен олардың жұмыс
жасалуы. Емделушіге оған қолайлы уақыттағы қабылдауды ұсыну және
дәрігерлік персоналға жүктеменгі бөлу ;
- ҚРДС көрсетілген есептік форманың толтырылуы және құрылуы
3.1.2.3 Интегралданған дәрігерлік ақпараттық жүйе
\\InfoMed 2004 жылдың шығарылымы 3.5 болжамы
Әртүрлілік шешім емдік – профилактикалық мекемеде берілген түрлілік
мекеме үшін бизнес – процесс негізін автоматтандыруды қамтамасыз ету
программалық өнім құрамын қолдануда \\InfoMed ақпараттық жүйесімен
құрылады. Қазіргі уақытта келесі түрлік шешімдер өңделіп шығарылғын:
"\\InfoMed\Емхана-2004"
Амбулаторно – емханалық бөлімше үшін
"\\InfoMed\Стационар-2004"
Ауыруларға арналған мекеме
"\\InfoMed\Көп қырынды ЛПУ - 2004"
Көп қырынды бөлімше үшін
"\\InfoMed\Диагностикалық орталық -2002"
Клинико – диагностикалық орталық үшін
"\\InfoMed\Диспансер-2002"
Диспансерлер үшін (тері – венерологиялық, психатриялық,
наркологиялық және т.б).
"\\InfoMed\ Анти-СПИД-2002 орталығы"
СПИД ке қарсы күрес және инфекциялық ауырулар үшін профилактикалық
орталық
"\\InfoMed\Әйелдерге кеңес -2002"
Ана мен баланы қорғау үшін отралық
"\\InfoMed\Қан алмастыру станциясы -2002"
Қан алмастыру орталығы және станция үшін
"\\InfoMed" жүйенгің түрлік шешімі рұқсат етеді:
• ЛПУ өткізқу қабілетін ұлғайту торлы еңбек көлемінің есеп операциясы
бойынша және ақпараттық жүйеге дәрігерлік құжаттардың өңделуінің қабілеті
болып табылады.
• Қазіргі деңгейге басқарушы есепті қою, ЛПУ тиімділік қайраткерліктің
анализі, бөлімшелер, дәрігерлер, қызмет көрсетулер және қаржы жинағы.
• Арнайы дәрігерлік жұмыстардың тиімділігін ұлғайту үшін және емделуші
туралы толық ақпаратқа оперативті кіруге рұқсат беру, тікелей
міндеттемелердің орындалуы үшін торлы жұмыс уақытынан босатылу.
• Оперативті күтуді ұлғайту, емделушілердің сенімін және ЛПУ жұмысында
олардың сенімді
• Ыңғайлылықты ұлғайту және қызметкерлердің еңбектерін нің шарты және
барлығы
Түрлік шешім ақпараттық – технологиялық шешім ЛПУ автоматтандыруда
құрылады және тапсырыс берушінің дайын тіркеуші – санақ жинақтаушы және
функционалды -кеңейтілген талабын жинай отырып өндірістік пайдаланылым
шешіміне ағымды енуі.
Әр модуль қолданушылық топтамада автоматтандырылған жұмыс орынын
(АЖО), және де әр түрлі технологияның енуі мен пайдаланылымы, ескеру шынайы
ақпараттық – есептеу мүмкіндігі. авто
Әрбір модуль пайдаланушылық автоматтандырылған жұмысшы орындарда өз
жинағы болады(АРМ ), енгізу болатын әртүрлі технологиялары сонымен қатар
және қанаудың. Автономиялық күйге келтіруге арналған ЛПУ, еске алған нақты
ақпараттық - есептеуіш мүмкіншіліктері , ере жүрулер және шешім дамуының
ЛПУ бағдарламашысымен АРМ " әкім " қолданылады.Барлық бағдарламалық
кешендер бірыңғай принципта салған және қарапайым, ыңғайлы және кәсіпшілік
- хабарланған пайдаланушылық интерфейспен жұмыс бірыңғай технологиясын
іске асырады, олардың дәрігерлерге, мед бикештерге және басқарушыларға
жеңіл игеруге және қолдануға мүмкіндік береді.
Сурет 3 Медициналық АЖО орны түрінің терезесі
Әрбір ЛПУ АРМмен лайықты маман және бейімделген типтік қажеттіліктер
мүмкіндігімен ерекшіленеді. Характерными особенностями типовых решений
системы "\\InfoMed" являются:
• Жинақтау. Түрлік шешімдер түгелдей сәйкесінше, жеңіл интегрилданған
және бүкіл технологиялық баудың дәрігерлік құжаттарды өңдеу мен емдеу
– даигностикалық ақпараттық көмек қайпраткерлігімен қапталған.
Территориялдық білім деңгейінде КПМ ге ену шешімі жеңіл түрде
шешіледі, ауыру тарихы және тағы басқа квалификациялық деңгейдегі
дәрігерлердің ауысуы мен ауырулардың орталықтандырылған хаттаманың
сақталуының кіріспесін шешеді.
• Жинақтық. Әр шешім өзара байланысқан функционалды модульдермен және
АЖО – ы. Әр қайсысы маманмен анықталған шешімді ары қарай дамытады.
Модуль құрамы, АЖО – ы және олармен шешілетін тапсырмалар енуде және
ПК процесс эксплуатациясында құрылады.
• Мастштабтау. Анықталған АЖО жұмыс станциясының әр көлемінде теріс
және керісінше болуы мүмкін, бірақ бір станцияда жұмыс станциясының
көлемінің АЖО саны теріс болуы мүмкін. Бір уақытта жұмыс жасайтын
қолданушылар тек техникалық КПМ мүмкіндіктерімен шектелген.
• Сенімділік. МББЖ Oracle бір қолданысты және мәліметтерді орталықты
сақтаудың ең жоғарғы деңгейімен қолданылғанын, дәлдік, қайшы
келместік, бүтіндік және мәліметтердің сақталуын кепілдендіру керек.
• Бекітілмеген рұқсаттан қорғау. Шешілетін тапсырманың айналасындағы
және КПМ жүйесіне мәліметтер әкімшілік арқылы ПК,МББЖ және ОЖ
деңгейінде анықталады.
• Икемділік және бейімделгіштік. АЖО "Әкімшілігі" анықтағыш құрылымдарды
түгелдей оңай орындауға, енгізу формасын, есептерді, хаттамаларды,
АЖО және т.б – яғни ақпаратты – программалық жүйесін қамсыздандырады.
• Өздігінен жүру. "\\InfoMed" түрлік шешу программалық өнім болып
табылады, оның әр дамуын квалификациялық программист орындай алады.
3.2 Таңдау мен дәйекті аспапты құрылғы
Аспаптарды таңдау кезінде мыналарды еске алу қажет:
- мәліметтер базасы ұсынылған уақыт ішінде керекті мәліметтерді алуды
қамтамассыз ету, яғни өндірудің берілген талабына жауап беру.
- мәліметтер базасы пәндік облыстың кеңейтілуі кезінде оңай ұлғаюы
қажет;
- мәліметтер базасы программалық өзгеріс кезінде және аппараттық ортада
оңапй өзгертілуі қажет;
1. мәліметтер мәліметтер базасына қосылғанға дейін анықтығын тексеру
керек;
2. мәліметтер базасында орналсқан мәліметтерге сәйкесінше өкілетті болуы
қажет;
- мәліметтер базасы қолдануға қолайлы интерфейспен қамтылуы керек.
Microsoft ұсынған өңдеу құралын қарастырайық.
Қазіргі уақытта алты пакеттен тұратын программа ұсынылған. Access, SQL
Server, Visual Basic, Visual C++, Visual FoxPro және Delphi мәліметтерінің
өңделуі үшін қолданады. Бұл құрылғылар қойылған тапсырманы шешу үшін және
де дәйекті жинақ ретінде де қолданады. Әр бір құрылым үлкен масштабтағы
кәсіпорындық жобаларға өңделуінде қолданады. Осы мәліметке сүйене отырып 1-
кестеде 6 өнімнің барлық мінездемесі келтірілген.
1 Кесте МББЖ мүмкін болатын салыстырмалы анализ
Өнім атауы Негізгі ерекшеліктер Негізгі арнаулар
Access Игерудің қарапайымдылығы Әртүрлі мәліметтер негізінде еркін
Маманданбаған формалы есеп құру.
программисттерге қолдану Ұлғайтылған мүмкіндік есепті график
мүмкіндігі. жүзінде құру.
Орысша интерфейс.
SQL-Server Мәліметтерді қорғаудың ең Үлкен массивті мәліметтерді сақтау.
жоғарғы дәрежесі. Мәліметтерді сақтау, жоғалтуларын
Мәліметтеримен мықты болдырмау.
қаржылы жұмыс. Жоғарғы
өнімділік
1 Кесте жалғасы
Visual Basic Әмбебаптылық . (OLE) Үлкен тиімділікпен өңделген
компонентін құру мәліметтерге қатыспайтын орта қуатты
мүмкіндігі. ПЭВМ биік емесқосымша құру. OLE компонентінің
талабы. өңделуі. Microsoft Office инетграция
компоненті үшін қосымша құру
Visual FoxProОбъекті модельдің биік Кәсіпорын масштабының қосымша
деңгейі. Мәліметтерді құрылымы. Әртүрлі платформадағы
өңдеудің жоғарғы жұмыстың қосымшасын құру.(Windows
жылдамдығы. 3.x, Windows 95, Macintosh және т.б.)
Delphi Визуалды компоненттерінің Әртүрлі платформадағы жұмыстың
кітапханалық қорының қосымшасын құру.(Windows 3.x, Windows
кеңінен қолданысы. 95, Macintosh және т.б.)тез жұмыс
жасайтын программаларға қатыситы
класс (Rapid Application Development,
RAD)
Кестедегі аталған өңделу құрылғыларының толығырақ қарастырайық. МББЖ
қарастырылып отырған OLE, ODBS, DAO, RDAO, ActiveX және т.б. жаңа
технологияларды ұсынады. Бұл технологиялар әртүрлі форматта сақалатын бір
мәліметтер баспасының қолдануға мүмкіндік береді. Бұдан басқа OLE
Automation есебінен анрайы операциялардағы мәліметтердің орындалуы үшін
әртүрлі программалық пакеттердің функционалдық мүмкіндіктерінің ұсынылуы.
Ұсынылған қосымшаның классикалық мысалы Visual FoxPro да жазылған
қосымшаға дайындық болып табылады, мәліметтері Access форматында сақталып,
Excel гарфикалық Шебер дайындығында күрделді графика түрін енгізу үшін
қолданады.
Ереже бойынша барлық МББЖ ұқсас құрылымнан тұрады. Онда мәліметтермен
жұмыстағы қолданушылық құрал үшін, өңдеушінің құралы. Өңделетін
программаның мүмкіндігі мен қуаттылығының функционалды тәуелді болудының
қосымша құрал үшін кіретін диалогктік құрал.
Visual FoxPro – арнайыы компьютерлер үшін МББЖ көптеген болжаулардың
бірі емес. Бұл мүлтіксіз программа, алдыңғы болжауларда күрделілікпен
орындалса, мұнда оңай қолданысқа мүмкіндік береді.
Интерфейс Visual FoxPro, Microsoft программасын ескере отарып,
қазіргі уақыттағы графикалық ортадағы ұсыныстарға жауап береді. Мұнда
мәліметтермен жұмыс негізі әртүрлі аспапты құрылғы көмегімен орындалады.
Сондықтан меню командасы жиі көмекші мінезде кездеседі және олардың құрамы
майысу түрінде ауысады.
Visual FoxPro ерекшеліктерін мына түрде жазуға болады
1.Қолданбалы программаның өңделуінің жылдамдығын қамтамассыз ету, ол
программисттің жұмысының жылдамдығын күшейтуге көмектеседі. Бірінші кезекте
бұл құрылғы программалаудың объективті – бағыт көрсеткіші, қолданушыға өз
пакетін компненттерін формалауға мүмкіндік береді. Осыған байланысты Xbase
дәстүрлі тілі Visual FoxPro 3.0 да елеулі ұлғайтылған. Ол нағыз объектерді,
класстарды құруға рұқсат етеді. Бұдан басқа визуалды құрылғы көмегіменде
және әр уақытта визуалды қолдануда құрылады.
2.Жаңалықтарды басқару үшін толық жиынтығын қамтамассыз ету. Дәстүрлі
Xbase программисттен жаңалықтың жинының өңделуі үшін өзі драйверін жазылу
керек. WINDOWS қолданушы үндеуінің жаңалықтар саны ерекше үлкен және
жаңалықтар өңделуі күрделі болып табылады. Visual FoxPro 3.0 нағыз
бжаңалықтарды басқару болып табылады. Содан соң программист WINDOWS
жаңалығынстандартты функцияналды жиынға толық рұқсат алады.(мысалы,
объектерді ары бері қозғау кезіндегі рұқсат ететін тышқан қозғалысы).
3.Программист үшін аспапты жиын құрлғысының күштілігін қамтамассыз ету.
Мәліметтерді автоматты өңдеу жүйесінің өңдеушілері жиынның күштілігімен
қатар мәліметтерді жүйелі сақтау интергациясының мүмкіндігін және ODBC
технологиясы көмегімен мәліметтер серверіне рұқсат алуға да қолданады.
Негізгі жаңалықтар - мынау қоса салынған тілді кеңейту, мәліметтік жаңарту
мүмкіншілігі серверде курсорлардың редакциялауы арқылы, транзакциялардың
қамтамасыз ету қоса салынған механизмі, томға серверге айналдыру
мүмкіншілігі диалектісіне сүйейді. Сөздік барысы мәліметтерінің құрылым
өңдеуін жылдам көбірек істейді және оның онан арғы қанауын және сүйеуді
жеңілдетеді.
4.Visual FoxPro 3.0 толық интеграция Micrposoft қолданбалы
бағдарламаларының қамтамасыз ету. Бірыңғай интерфейс Microsoft
бағдарламаларымен ең әйгілі қолданбалы интуициялық мәлім интерактивтік
тәртіпте жұмыс істейді. Тышқан оң бүркеншектегі басу жүйемен ұзақ саяхат
жасауларды құтылуға рұқсат етеді
Меню және жаңа МББЖ мүмкіншіліктердің зерттеуі маңыздылығын
жеңілдетеді.
Visual FoxPro OLE 2.0 мен толық қарым – қатынасты қамтамассыз етіп
отырады. Ол WINDOWS отрасында басқа программалармен байланысты жеңілдетуін
көрсетеді.
5. Алдында өңделген FoxPro орnасының ұқсастығы.
Microsoft Access – бұл қазіргі күннің ең атақты мәліметтерді үстелдік
жүйелік басқару болып табылады. Жеңістіктің тамыры өнім өңделуінің
тамашалығында. [1]
МББЖ Access 97 мәліметтермен жұмыс жасау үшін Microsoft Jet 3.0
мәліметтер базасының процессі қолданады. Мәліметтерге рұқсат объектісі
және интерфейстердің жылдам орналасуының құрылымы Конструкторлық форм деп
аталады. Распечатка алу үшін Конструкторлы есеп қолданады. Толы
операцияның автоматтандырылуы макрокоманда көмегімен орындалуы мүмкін.
Егерде Access қолданушыға функционалдық визуалдық құрылығы жетпей қалған
жағдайда процедура және функция құрылуына назар аудару керек. Сонымен
қатар мактрокомандаларда функцияның шақырылуын қолаану мүмкін. Осылайша
макрокоманда процедуралық код және фукнкцияны орындауы мүмкін.
Access ақырғы пайдаланушыға Visual Basic for Application бағдарламалау
тілімен қатыстырады ,мәліметтер өз үлгілер деген атау - функцияларын
жасауға рұқсат етеді, Automation арқасында OLE- серверлер сияқты
қосымшалардың жұмысын бақылау жұмыс жасай алады. Кодтау арқасында
мәліметтер базаларын тұтас жасауға болады.
MS Access өңдеуі барлық қаралатын құралдарынан ең бай құрылым болып
табылады.
Access Негізгі сапасы -Microsoft Office тар интеграция.
Барлық жұмыс базасымен мәліметтер контейнерлері арқылы жүзеге асады.
Рұқсат осы арадан жүзеге асады бәріне объектілерге, атап айтқанда:
кестелерге, сауалдарға, түрлерге, есептеу нәтиже, өте ірілерге,
модульдерге.
ISAM драейверлері арқылы кестелердің басқа форматтардың файлдарына
рұқсат алуға болады: DBASE, Paradox, Excel, мәтіндік файлдарға, FoxPro 2.,
aл технология арқылы және көптеген басқа форматтардың файлдарында.
Access 7.0 OLE- контролер ролінде қалай алға шыға алады. Қосымша
Access қосымшалардың жұмысын бақылауға болады, шарт жанында, не ол OLE
контролер ролінде шыға алады.
Қоса салынған SQL барынша көп иілгіш жұмыс істеуге рұқсат етеді және
сыртқы мәліметтерге маңызды рұқсат етуді тездетеді. Access - ол столдық
база мәліметтері. Сол уақытта кішкене кәсіпорында компьютерлердің санымен
емес оннан да көбірек , Access қорларында іс жүргізу жұмысының барлығы
қызмет ету үшін қызмет етеді.
Өңдеу құралының басқаларға қаралғанда айырмашылығы МББЖ Access
орысталынған интерфейсі және жарым-жарты аударылған орыс тіл контекстік
көмек файлы болады.
Delphi программалау жүйесін ұсынады. Әр толық жүйе сыйяқты
программалрды өңдеуге арналған және екі мінездемелік ерекшеліктері бар:
онда құрылған программалар Windows басқарумен ғана жұмыс істеп қана қоймай
басқада ортада жұмыс жасай алады, ал ол өзі программаның жылдам жұмысы
үшін құралдар классын алып жүреді. (Rapid Application Development, RAD).
Бірінші құрал RAD , Microsoft корпарациясымен құрылған және Visual
Basic деп аталады. Delphi ортасы үш жылдан кейін құрылды және осы
өніммен қатар Visual C++, C++ Builder, JBuilder, PowerBuilder сияқты
программаларды өңдеудің жылдам жұмыс жасауына арналды. Бұл жылдамдату
Delphi құрамында екі мінездемелік қасиетке негізделген: форманы визуалды
конструктірлеу және құрылымдардың визуалды кітапханасында кеңінен қолдану
(Visual Component Library, VCL).
Форманы визуалды конструктірлеу программисті көптеген программалық
интерфейстердің өңделу аспект жұмыстарынан уақыт бөледі. Delphi
автоматты түрде міндетті программалық дайынедықтарды алдын ала жасайды және
сәйкесінше файл ресурстарын дайындайды. Программист арнайы терезе
қолданады. Орналастырудан кейін байлаулы түрмен кезекті модуль компонентке
арнайы файлы Delphi компоненттісі автоматты түрде салады.
компоненттердің кітапханасы өңдеушіге үлкен әр түрлілі Delphi
бағдарламалық дайындауларды пайдалануына береді,күрделі емес күйге
келтіруден кейін бағдарлама рамкаларында дайындалады. Компоненттер маңызды
қасиетпен сипатталады: олар өзінді қоса бағдарламалық код және барлық оған
қажетті мәліметтер арналған, бағдарламашыны велосипедтердің ойлап
табуына көмектеседі. Delphi есептелгендердің әр түрлі аспектілері қолдану
, ең оңай компоненттерден , жасаушы түсіндіруші жазулардан, күрделі
мәтіндік процессорларға дейін немесе шешімдердің қабыл алу аспаптарына
дейін. Егер қайсыбірді себептерге Delphi керекті компонентті
функционалдылық жоқ болса, оны ортаның және VCL құралдармен жасауға
болады.
Компоненттердің қолдануы мезгілді кемітіп қана қоймай және кездейсоқ
бағдарламалық қателер ықтималдығының маңыздылығын төмендетеді, өкінішке
орай ,бір бағдарламалық өнім қорғалған емес.
Delphi ортасы мәліметтер базаларның қосымшалар абыройды өзіне жаулап
алды, яғни бағдарламалардың , электрондық қоймалары қызмет етуші хабар.
Осы абырой үш жағдаймен анықталады: жоғары өнімді машиналы рұқсаттың
мәліметтерінің әр түрлі форматтың ( Borland Database Engine, BDE), көп
санды компоненттердің барысымен , хабарланғандардың қолдану мына сферасына,
және Delphi мен бірге тұтас жеткізумен, қуатты және қарапайымды InterBase
мәліметтерінің базаларының сервер әкімшілік етуінде.
Visual Basic бағдарламалау әмбебаб құралы болып келеді, бірақ
қосымшалардың мәліметтерді өңдеумен анықтап қарау болмайды.
Visual Basic бағдарламаларының пакеттердің көпшілігінің айырмашылығына
негізгі терезелер болмайды, өңдеуші интерфейс қалғаны элементтері барлық
біріктіреді.
Visual Basic әрбір элементі өз - терезесі болады, мүмкін жиналған
немесе - экран - орында басқалар орналасқан. Visual Basic негізгі
мүмкіншіліктері,хабар өңдеуіне қолданылатындар қосымшалардың өңдеуіне
арналған.
Процессор мәліметтерді жасаумен Visual Basic стандартты операциясына
сүйенеді.
Мәліметтерге рұқсат үшін объектер көмегімен мәліметтер процессорывн
қаматамассыз етукезінде мәліметтер базасы басқарылады. Осы объектілер
программистке арнайы құрылым көмегімен және DAO программалық жол әдісімен
мәліметтерді еліктіру және оның құрылуын қосып МБ құрылымдық басқару.
Мәліметтермен жұмыс үшін Visual Basic бірнеше жұмыс облысын, мәліметтер
толықтығын, каскадты өшіру жаңарту, санкционданмаған рұқсаттан сақтануды
қолдануға болады. Бұдан басқа жинақ қолданылуы программалық кодты
қысқартады.
JET 3.0 уникалды құрылымы мәліметтердің көшірмесінің құрылу мүмкіндігі
болып табылады (репликации БД). МБ көшірмесін құру кезінде өңдеуші
MakeReplica әдісін қолданған жеткілікті Synchronize әдісін құрған кезде МБ
оригиналды және жааңартулар орындалады. Солайша осы операциялар
мәліметтерінің процессорының МБ фарматты файлында да, және ODBC арқылы
сүйемелденетін МБ басқа форматтарында жұмыс жасай алады.
Microsoft SQL Server 6.5 - көптегенн мықты МББЖ архитектурасының
клиент – сервері. Бұл МББЖ мынадай міндеттемелерді орынндауға
көмектеседі: мәліметтерді тираждау сияқты арнайы мәліметтерді жаңарту,
парарельді жаңарту.
MS SQL Server жоғарыда қараытырылған МББЖ мен салыстырылмайтын жүйе
ұсынады. Қолданушылық өңдеу қосымшасы үшін арналмаған, ол мәліметтер
базасымен басқару функциясын орындайды. SQL Server қолданушылық
қосымша үшін мықты генерация көзі және керекті мәліметтерді басқару болып
табылады.
Сервер басқару және өшірілген әкімшілік құралдары лар операциялармен
, объектті - хабарланған басқару базада ұйымдасқан таратылған орталары
болады. Microsoft SQL 6.5 Server Microsoft BackOffice жанұясында ,
қосымшаларды біріктіретін 5 серверлі құрам енеді , өңделгендермен бірге
интеграцияланған жүйе ретінде жұмыс жасаулар.
Microsoft SQL Server 6.5 клиент - тек қана сервер ортада жұмыс
істеушілердің жүйелеріне сүйенеді. Ол өңдеу ДК жұмыс істеушілермен
құралдарының кең спектрін сүйенеді және қосымшалармен интеграцияда барынша
қарапайым болады.
Құрылған технологиялық шешімдердің негізіндеMicrosoft SQL Server 6.0
көрінген маңызды жаңалықтар көп болжама 6.5 демонстрация жасайды . SQL
Server өнімділігі қашан компьютерде процессорларды бірнешенің анықталған
кезде жоғарыда арналған операциялық жүйе көпсалалы паралельдісәулет және
масштабқа қолдану қоруы нүктесінен болжама алдындағыға 6.5 басым болады.
SQL Server хабарды мыналармен де қоса тираждай алады Oracle , BM DB2,
Sybase , Microsoft Access және басқа МББЖ ( айқын талаптарға тиісті OBDC
драйверінің болуынан).
OLE Automation қолдайтын сақталатын процедураның өңдеушіге практикалық
кез келген аспап қолдануға рұқсат етуге арналған, ол SQL Server үшін
процедуралардың сақталуға OLE арналуды қолдайды.
Visual Basic 4.0 жаңа разрядты - DB-Library (OCX)-ға сүйенеді. Көп
санды тіл кеңейтулері Transact-SQL курсорлардың кеңейтілуіне сүйеді,
транзакциялар ішінде командаларының анықтама қолдану мүмкіншілігін қосады
және т.б..
Microsoft SQL Server 6.5 ассистент әкімшілігінен тұрады. Мынау аспап
тап осы база негізгі процедуралар тағайындауға рұқсат етеді және графигы
орындалу үшін оларды анықтау.
Мәліметтер базаларын шығару операцияда тап осы беттердің тексеруін
қосады , кестелерде көрсетілген бүтіндігінің ( жүйелік қоса ) және
көрсеткіштерде , хабар жаңартулар, беттерде кестелердің және
көрсеткіштерде ұйымдастыруын, сақтандыру көшірмесінің кестесі және
транзакциялық журналдарының құрылуы .
Әкімшілік берілген графикпен бетілген автоматты орындалу үшін бұл
операциялар барлығы құрылады.
Enterprise Manager пакеті утилитты қосады , бір базадан объектілерді
тап осыларды басқаларына көшіру мүмкіндігін береді. Осы утилитты қолдана
өңдеуші немесе әкімшілік қызметкер жасай алады :
- объектілердің көшіріп алуы қандай үлгі объектілері көшіріп алуға
жататын үлгі нұсқаумен орындау , ( немесе барлық үлгілерегі
объектілердің барлығын көшіру);
1. мәліметтер база алып немесе оларсыз схемаларды ауыстыру;
- схемаларды көшіріп алдында алуын базаға - қабылдағышта объектілер құрту;
- құруөшіру объектілердің немесе өзіне меншікті қолдануды
стандартты құру генерация кодын қолдану;
- персоналды объектілердің тасымалдауының орындалу кезеңін анықтау: бір
рет тез арада айқын уақытта, көп рет айқын графикпен.
Объектілер алатын сервер Microsoft SQL Server 6.5. сервері болжамының
қайнар көзі Microsoft SQL Server 4. x немесе 6. x немесе Sybase.
SQL Server сақтандыру мүмкіншілігін жасауды пайдалану және дара
кестелердің қалпына келуін құру. Мүмкіндігі орындалған немесе дара кесте
көшірмесінен , немесе тап осы база көшірмесінен кесте ену.
Барлық айқын артықшылықтар қорытынды қарастыра келе Delphi 6.
қолдануының жобалану жүйесімен жасауға болады.
3.3 Ақпараттық жүйені құруға арналған техникалық тапсырма
3.3.1 Жалпы мағлұмат
Жүйенің қолданылуы: емхана тіркеуінің қызметкерлер жұмысын
автоматтандыру.
Жүйе мақсатының тапсырмасы:
2. ақпаратты өңдеуге және тасымалдауға кеткен шығындар санын азайту;
3. ақпаратты алу сенімділігін жоғарытлатуды қамтамасыз ету;
4. ақпаратты электронды түрде сақтауды ұйымдастыру;
5. сұрауларды қолданып, тез арада ізденіс жүргізу;
6. қажет болған жағдайда ақпаратты жаңарту мүмкіндігі.
3.3.3.2 Қызметкерлердің санына және біліктілігіне қойылатын талаптар
Емхана ақпараттық жүйеде ыңғайлы интерфейс және қолдануда қарапайым
болады. Сондықтан Ақпараттық жүйе жұмысына бір оператор жеткілікті.
Оператор текст редакциялау келтірулері баспа күйін дағдыландыру қажет.
Кестелерімен жұмыс негіздерінде компьютердің ең аз құрамындығы
жұмыстарының принциптарын білу керек.
3.3.3.3 Авария кезінде ақпаратты сақтау міндеттемелері
Компьютерде жұмыс жасағанда штаттан тыс жағдайларболуы мүмкін,
сондайлар қоректенудің сыну сияқты , іліну нәтижесінде хабар жоғалтуы
мүмкін. Ұқсас оқиалардың құтылуына арналған компьютер тоқтаусыз қоректену
қайнарымен жабдықталуы тиіс. Вирустың қорғанышқа арналған вирусқа қарсы
бағдарламалық қамтамасыз ету барысы қажетті, сонымен қатар тап осы база
резервтегі көшіріп алу қажет.
Базаға хабар жазуы тап осылардың жазудың қандай болмасын
редакциялаудан кейін автоматты шығарылады. Сондықтан апат оқиғасы кезінде,
жоғарыда көрсетілген шарттарды сақтауда, ең болмағанда, соңғы
редакцияланатын жазудың тек қана біреуі жоғалады.
3.3.3.4 Жүйемен орындалатын функцияларға, мақсаттарға талаптар
Өңделетін ақпараттық жүйеде келесі функциялар орындауы тиіс:
пациенттер, дәрігерлер, дәрігерлердің мамандандырулары туралы
мәлімдеулердің сақтауы ;
жазбалардың өшірілуі мен жазылуы;
дәрігерлерге баспаға бағыт беру;
- есептеу нәтижесінде құруы өңделген және өңделгенмеген шақырулар.
3.3.4 Қамсыздандыру түріне талаптар
3.3.4.1 Математикалық қамсыздандыру
Өңделетін ақпараттық жүйе негізгі функциясы ол әртүрлі хабар сақтауы,
тіркеуге қажеттінің және оның іздеуге ыңғайлығына арналған, және де
есеп беру құжатнамаға арналған. Ол күрделі математикалық есеп-қисаптарды
орындамайды. Ол емханада қолданылмайды. Сондықтан жүйе компьютер есептеуіш
мүмкіншіліктеріне үлкен талаптарды көрсетпейді.
3.3.4.2 Ақпаратты қамсыздандыру
Құрамға, құрылымға және тап осы ұйым тәсілдеріне талаптар:
- Пайдаланушымен жазбаға өзгерту енгізген кезде жаңарту және хабар
сақтауы оқиғада шығарылу тиісті, сонымен қатар лайықты батыршаны басуы
кезінде;
- Барлық мәліметтер қажетті кесте сандары реляциялы базаға сақталу тиіс.
3.3.4.3 Программалық қамсыздандыру
Ақпараттық жүйе толық құнды жұмыстары үшін компьютерде келесі
бағдарламалық құралдардың барысы қажетті :
- Windows жанұясының операциялық жүйесі;
- BDE Administrator;
- принтермен жұмыс үшін программалық қамысдандыру мен драйверлер;
- Вирусқа қарсы программалық қамсыздандыру;
3.3.4.4 Техникалық қамсыздандыру
Ақпараттық жүйе қолдануына қажетті программалық жабдықтар:
1. 166 MHz жиліктен аз емес Pentium процессорымен персоналдық компьютер
2. Монитор 14” немесе одан да көп
3. Клавиатура
4. Манипулятор тышқан
5. Тоқтаусыз қоректену қайнары
6. 1 Мб аз емес VGA видеокарта
7. Оперативті жады 32 Мб кем емес
8. қатты дискте бос орын 100 Мб кем емес
3.3.4.5 Ұйымдасқан қамсыздандыру
Ақпараттық жүйе ұйымдық құрылымға өзгертулерді талап етпейді.
1.8.3.2. пайдаланушы мамандық талаптары баяндалған.
3.3.4.6 Лингвистикалық қамтамасыз етуге талаптар
Ақпараттық жүйе өңдеуіне Object Pascal қоса салынған тілі арналған
қолданылған тиіс. Барлық айлалы әрекеттің тап осы база кестелерімен,
кілттермен, жүйе өзі сілтеме бүтіндік қамсыздандырады. Ақпараттық жүйе
менюі арқасында ішкі жүйе диалог ұйымымен енеді. Әрбір ішкі жүйе өзінде
меншікті терезе болады. Терезелермен жұмыс кезінде клавиатура және
манипулятор тышқан қолданылады.
3.3.5 Жүйе құрамы және ұстаным жұмысы
Жұмыстардың кезеңдері ақпараттық жүйе жасауымен қосады :
1 Техникалық тапсырма құру сатысы, атап айтқанда автоматтандырылған жүйе
талаптарының өңдеу және техникалық тапсырма өңдеуі;
← Функционал құрылым өңдеуі ;
← Мақсат орнатып қоюы ;
← Ақпараттық қамтамасыз ету өңдеуі ;
← Ақпараттық селдерді талдау және ақпараттық жүйеге арналған тап осы база
құрылым өңдеуі;
← Бағдарламалық қамтамасыз ету құрылым өңдеуі;
← Өңдеу аспаптық құрал таңдауы.
2 Ақпараттық жүйенің жұмысшы жобалау сатысы:
← тап осы база файлдарының жасауы ;
← экрандық түрлердің өңдеуі ;
← бағдарламалық қамтамасыз ету өңдеуі ;
← барлық экрандық түрлердің байланысы бірыңғай бүтінді ;
← бағдарламалық қамтамасыз ету суреттеу өңдеуі ;
← пайдаланушы нұсқау өңдеуі .
3 Ақпараттық жүйе тестілеу сатысы:
← бақылау тесті өңдеуі;
← тестілеу және жетіспеушіліктердің табуы.
4 Ақпараттық жүйе енгізу сатысы:
← ақпараттық жүйе құруы;
← бақылау тестін өткізуі.
4 Дипломдық жобалау есебінің қойылуы
4.1 Тапсырманың сипаттамасы
4.1.1 Тапсырмалар кешенінің қойылуы
Жүйе емханаларда тіркеуші жұмысшы орындары автоматтандыру үшін
арналған. Жүйеде өңдеу, іздеу және дәрігерге жолдамалар беру
автоматтандырылады.
4.1.2 Поликлиника мәселесі шешеілетін, басқару нысандарының тізімі
4.1.3 Әртүрлі мәселелерді шешу кезінде медициналық персоналдар және
техникалық жабдықтар арасында қызметтерді бөлісу
Оператор жүйеге хабар енгізуін жүзеге асырады, сонымен қатар жүйеде
хабар іздеуіне сауалдардың құрады.
Жүйе есептік операцияларды орындайды және ақпаратты қағаз тасығыштарға
шығарады.
4.2 Шығыстық ақпарат
2.2.1. Шығыстық хабарламалардың тізімі және сипаттамалары
2 Кесте Тізім және шығатын хабарлаулардың сипаттамалары
Теңестіру Ұсыну түріБеру Тапсыру Алушы Тағайындау
мерзімдері мерзімдері
Жүйемен экрандық жүйеге кіружүйеге жүйеге кірген онан арғы
жұмысқа түр кіруден пайдаланушы жұмысқа
арналған кейін арналған
негізгі түр қажетті модуль
таңдау
мүмкіншілік
беруі
Анықтама экрандық пайдаланушыЖедел Сұраған хабарлау
дәрігерлер түр сауалымен пайдаланушы анықтама ұстауы
туралы
Анықтама экрандық пайдаланушыЖедел сұраған хабарлау
дәрігерлер түр сауалымен пайдаланушы анықтама ұстауы
туралы
Анықтама экрандық пайдаланушыЖедел сұраған хабарлау
мамандық түр сауалымен пайдаланушы анықтама ұстауы
туралы
Анықтама экрандық пайдаланушыЖедел сұраған хабарлау
жұмыс түр сауалымен пайдаланушы анықтама ұстауы
графигі туралы
4.2.2 Шығыстық хабарламалардың ақпараттарының құрылымдық бірліктерінің
тізімдері және сипаттамалары
3 Кесте Шығатын хабарлаулардың құрылысты бірліктері
Тағайындалу Идентификатор выходного Формат
сообщения
Мерзім Бас форма Мерзім
Уақыт Бас форма Уақыт
Кабинет № Бас форма Сандық формат
Дәрігер Бас форма, экрандық Символдық жол
формалар Дәрігерлер,
Жұмыс графигі
Мамандану Бас форма, экрандық Символдық жол
формалар Дәрігерлер
Емделуші Бас форма, экрандық Символдық жол
формалар Емделушілер,
Мекен - жайы Экрандық форма Символдық жол
Емделушілер
Телефон Экрандық форма Символдық жол
Емделушілер
Мамандандырудың аталуы Экрандық форма Символдық жол
Мамандандыру
Дүйсенбі Экрандық форма Символдық жол ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz