Орман питомнигі

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3

І тарау. Орман питомнигі орналасатын аумақты зерттеу
1.1 Питомникті орналастыру аймағы мен оған басшылық ететін мекеме туралы мәліметтер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 6
1.2 Питомниктің орналасу ауданындағы табиғи жайғдайдың сипаттамасы.
1.2.1 Учаскенің сипаттамасы (жер бедері,топырақ жағдайы,өсімдіктер жамылғысы,бунақденелі зиянкестердің болуы,су көзінің болуы) ... ... ... ... ... .9
1.2.2 Климаттық жағдайлардың сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..9
1.2.3 Температуралық режимі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..11
1.2.4 Жауын.шашын ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..11
1.2.5 Желдер режимі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..11
1.2.6 Ауданның экономикалық сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..12
1.7.7 Орман питомнигін құруға болатын туралы нәтижелері ... ... ... ... ... ... ...12
1.3 Питомниктің өнімділік қуаттылылығы және ауданын есептеу ... ... ... ..13
1.3.1 Себу бөлімінің тиімді ауданы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .13
1.3.2 Ағаш бөлімі және қалемшеленген көшет бөлімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...13
1.3.3 Қалемшелердің аналық плантациясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .15

ІІ тарау. Орман питомнигін құру мен есептеулер
2.1 Орман питомнигінің қосымша ауданы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..17
2.2 Питомниктің территориясын құру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .19
2.3 Техникалық есептеулер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...19
2.4 Алқаптарды орналастыру және өлшемдері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..21
2.5 Шаруашылық учаскелері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...26

ІІІ тарау. Көшет өсіру агротехникасы
3.1 Отырғызатын материалды өсіру технологиясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..27
3.1.1 Топырақты алғашқы өндеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..27
3.1.2 Танап ауыстыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...30
3.1.3 Отырғызу материалын өсіріу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..30

Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...32

Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .34

Зерттеу жұмысының өзектілігі. Қазақстан Республика ауданы 2717,3 мың кв км2 алады. Оның ішінде, орманды жерлер 27 мың га алды. Қазіргі уақытта Қазақстан Республикасының флорасында ағаштың 68 түрі, бұталардың 266 түрі, жартылай бұталардың 433 түрі, бұталардың және жартылай шөптердің, шөптердің 2598 түрі бар. Республика ландшафтының басым бөлігін шөл, жартылай шөл, далалық аймақ алып жатыр. Орман алқабының % үлесін 7,9% қарағай, 5,7% самырсын, 2,3% балқарағай, 1,8%шырша, 52,2% сексеуіл, 8,7% қайың, 3,4% көк терек, 1,3% теректің барлық түрлері, 12,2% бұталы ағаштар, 2,3% шоқталдар, аз аудандарында алма, арша, ильма, шегіршін, балқарағай, шабдалы, бадам, миндаль, фисташка және т.б.
Тек Қазақстан территориясында ғаламшардың басқа жерлерінде кездеспейтін ағаштардың және бұталар 115 түрі, М: астрагань (35 түрі), джузгунь (28 түрі), қырғыз қайыңы, түркістан және шренк раушан гүлі, вилова алмасы және т.б.
Қазақстан Республикасы орман шаруашылығының иелігінде ағаш қоры 292,42 млн м3 құрайды. Оның ішінде пісіп жетілген 141,94 млн м3 немесе 48,5% құрайды.орман сексеуілдер мен бұталардың есептеген аумағы 3,35%, ал оларсыз 1,2%. Қазақстан Республикасы орман бөлінуі солтүстік обл. Қайыңды, теректі, солтүстік батыс қарағайлы орман; Ертіс жағалауының бойы. Алтай, Жоңғар Алатауында, Тянь-Шань етегіндегі таулы ормандар, Сексеуілді ормандар Тугайные, Аңғарлы, Республиканың негізгі орман қоры солтүстік шығыста, оңтүстік – шығыста, Алтай, Тянь-шань тауында шоғырланған.
Орманның қалыпты жағдайын бұзатын себептерді 3 топтық факторға бөлуге болады: 1. Абиотикалық, 2. Биотикалық, 3. Антропогендік 1.Абиотикалық факторға климаттық және топырақ факторлар жатады. Олар экосистеманың бірнеше потологиялық құбылыстарын тудыру мүмкін.

1. Васильев П.В. Экономическая оценка лесных ресурсов // Сб.: Оценка природных ресурсов. – М.: Мысль, 1968. - С. 122-128.
2. Ильев Л.И., Гордиенко Р.Н. Экономическая оценка лесов многоцелевого назначения. – М.: ЦБНТИлесхоз, 1980. - Вып. I. - С. 49-52.
3. Васильев П.В. Экономика использования и воспроизводства лесных ресурсов. – М.: АН СССР, 1963. - 484 с.
4. Лесной кодекс Республики Казахстан. – Алматы: Юрист, - 2003. -72 с.
5. Жорабекова Ж.Т. Орман ресурстарын экономикалық-географиялық тұрғыдан бағалау мәселелері // ҚарМУ хабаршысы. Биология, география, медицина сериясы. Қарағанды, 2005. - № 2, - 39-41 бб.
6. Байзаков С.Б. Экономическая оценка лесных ресурсов. – Алма-Ата: Кайнар, 1981. - 151 с.
7. Лазарев А.С. Лесные таксы. – М.: Лесное хозяйство, 1992. - С. 21-36.
8. Ильев Л.И. Об оценке полезных функций леса // Лесное хозяйство. – М., 1981. - № 8. - С. 15-16.
9. Васильев П.В. Лес и древесина в будущем. – М.: Лесная промышленность, 1973. - 159 с.
10. А. Р. Родин « Лесные культуры», 2006 г.317с: МГУЛ
11. С.Б. Байзаков и др. Ф. 2007 «Агроуниверситет», 287с.
12. А.М. Медведев, И.А.Пальгов, В. П. Бесчетнов «Методические указания по курсовому проектированию для студентов очного и заочного отделений лесохозяйственного факультета» КазСХИ 1984года издания, 71с
13. Типовые нормы выроботки расценка на работы, выполняемые в лесных питомниках,М 1984, 171с

Пән: Экология, Қоршаған ортаны қорғау
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 27 бет
Таңдаулыға:

Жәңгір хан атындағы Батыс Қазақстан аграрлық- техникалық университеті

кафедрасы

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС

Тақырыбы: Орман питомнигі

Орындаған: лр-21 топ студенті Есенаманов А.А.
Тексерген: доцент

Орал қаласы- 2015
Мазмұны

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3

І тарау. Орман питомнигі орналасатын аумақты зерттеу
1.1 Питомникті орналастыру аймағы мен оған басшылық ететін мекеме туралы
мәліметтер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ..6
1.2 Питомниктің орналасу ауданындағы табиғи жайғдайдың сипаттамасы.
1.2.1 Учаскенің сипаттамасы (жер бедері,топырақ жағдайы,өсімдіктер
жамылғысы,бунақденелі зиянкестердің болуы,су көзінің
болуы) ... ... ... ... ... .9
1.2.2 Климаттық жағдайлардың
сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..9
1.2.3 Температуралық
режимі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... 11
1.2.4 Жауын-
шашын ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ...11
1.2.5 Желдер
режимі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... 11
1.2.6 Ауданның экономикалық
сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..12
1.7.7 Орман питомнигін құруға болатын туралы
нәтижелері ... ... ... ... ... ... . ..12
1.3 Питомниктің өнімділік қуаттылылығы және ауданын есептеу ... ... ... ..13
1.3.1 Себу бөлімінің тиімді
ауданы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .1
3
1.3.2 Ағаш бөлімі және қалемшеленген көшет
бөлімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ..13
1.3.3 Қалемшелердің аналық
плантациясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .15

ІІ тарау. Орман питомнигін құру мен есептеулер
2.1 Орман питомнигінің қосымша
ауданы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... .17
2.2 Питомниктің территориясын
құру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..1 9
2.3 Техникалық
есептеулер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... .19
2.4 Алқаптарды орналастыру және
өлшемдері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... 21
2.5 Шаруашылық учаскелері
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
...26

ІІІ тарау. Көшет өсіру агротехникасы
3.1 Отырғызатын материалды өсіру
технологиясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...27
3.1.1 Топырақты алғашқы
өндеу ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
...27
3.1.2 Танап
ауыстыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ...30
3.1.3 Отырғызу материалын
өсіріу ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
30

Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... .32

Пайдаланылған
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ...34

Кіріспе

Зерттеу жұмысының өзектілігі. Қазақстан Республика ауданы 2717,3
мың кв км2 алады. Оның ішінде, орманды жерлер 27 мың га алды. Қазіргі
уақытта Қазақстан Республикасының флорасында ағаштың 68 түрі, бұталардың
266 түрі, жартылай бұталардың 433 түрі, бұталардың және жартылай шөптердің,
шөптердің 2598 түрі бар. Республика ландшафтының басым бөлігін шөл,
жартылай шөл, далалық аймақ алып жатыр. Орман алқабының % үлесін 7,9%
қарағай, 5,7% самырсын, 2,3% балқарағай, 1,8%шырша, 52,2% сексеуіл, 8,7%
қайың, 3,4% көк терек, 1,3% теректің барлық түрлері, 12,2% бұталы ағаштар,
2,3% шоқталдар, аз аудандарында алма, арша, ильма, шегіршін, балқарағай,
шабдалы, бадам, миндаль, фисташка және т.б.
Тек Қазақстан территориясында ғаламшардың басқа жерлерінде
кездеспейтін ағаштардың және бұталар 115 түрі, М: астрагань (35 түрі),
джузгунь (28 түрі), қырғыз қайыңы, түркістан және шренк раушан гүлі, вилова
алмасы және т.б.
Қазақстан Республикасы орман шаруашылығының иелігінде ағаш қоры 292,42
млн м3 құрайды. Оның ішінде пісіп жетілген 141,94 млн м3 немесе 48,5%
құрайды.орман сексеуілдер мен бұталардың есептеген аумағы 3,35%, ал оларсыз
1,2%. Қазақстан Республикасы орман бөлінуі солтүстік обл. Қайыңды, теректі,
солтүстік батыс қарағайлы орман; Ертіс жағалауының бойы. Алтай, Жоңғар
Алатауында, Тянь-Шань етегіндегі таулы ормандар, Сексеуілді ормандар
Тугайные, Аңғарлы, Республиканың негізгі орман қоры солтүстік шығыста,
оңтүстік – шығыста, Алтай, Тянь-шань тауында шоғырланған.
Орманның қалыпты жағдайын бұзатын себептерді 3 топтық факторға бөлуге
болады: 1. Абиотикалық, 2. Биотикалық, 3. Антропогендік
1.Абиотикалық факторға климаттық және топырақ факторлар жатады. Олар
экосистеманың бірнеше потологиялық құбылыстарын тудыру мүмкін. Жел – жел
опырықты тутырады, қатты дауыл ағаштарды құлатады, қар – қар дауыл тудырып
ағашты сындырады, құрғақ және жоғары темпиратура өртті тудырады, ол ағаш
жәндіктер қантап, алқап жаппай қурап кетуі мүмкін. Топырақтың түрлі
өзгерістері, батпақтану, грунттық судың лезде төменделуі орман
экосистеманың қалыпты жағдайын бұзады.
2. Қылқан және жапырақ кеміргіш жәндіктер жапырақтың деформациясына
әкеледі. Діңгек зиянкестері әлсіреген ағаштың және барлық алқаптың тіршілік
жоюын жылдамдатады. Қабыққа орналасқан олар сүректі, шелқабықты зақымдайды
және ағаш тіршілігінде терең өзгертулер туады. Орман
экосистемасын паразитті саңырауқұлақтар көп зиян келтіреді. Тамыр
зиянкестері алқапты құртып, өсімділікті төмендетеді.
3. Антропогендік факторлар орманда көптеген потологиялық құбылыстар
туғызады. Техниканың және халықтың өсуі, урбанизация – осының барлығы
табиғат кешендерінде, оның ішінде орман экосистемасында жаңа кездейсоқ
әрекеттерді туғызады.
Орман экосистемасына өндірістік қалдықтар, рекреациялық жүктеме, ағаш
дайындаудың жаңа технологиялары, таудағы топырақ эрозиясы, ағаш кесетін
шаралар зор әсерін тигізеді.
Осы жағдайлардың алдын алу мақсатында орман питомниктерін құру
көзделген.
Көшеттік, екпелі көшеттік, жемістік, сәндік, ағаштық, бұталық және
орман питомнигі болып бөлінеді. Мұндағы іріктеу жұмыстары тұқым дайындаудан
бастап, бір немесе екі жылдық тікпе көшеттер өсіріп шығарғанша жүргізіледі.
Ормандық және орман мелиоративтік Питомниктерінде орманға егілетін 1 — 2
жылдық көшеттер, көгалдандыружәне жидек Питомнигінде негізінде елді
мекендерге отырғызылатын көшеттер өсіріледі.
Питомниктерде топырақ құрғату, жер суару, тыңайтқыш қолдану, машина
пайдалану жұмыстары жүргізіледі, арнайы құрылыстар салынады. Ауа-райы
жағдайына, топыраққа, өсірілетін көшеттердің түріне байланысты көп танапты
ауыспалы егіс жүйесі қолданылады. Питомниктерде өскен көшеттерді 2-, 3-, 4-
жылы күзде немесе ерте көктемде машинамен қазып алып, көшет отырғызатын
жерлерге жібереді. Питомниктің тез және жай өсетін ағаш, бұта түрлерін
тұқымынан себетін және қалемшелермен көбейтетін, телу жұмыстарын
жүргізетін, жеміс-жидек көшеттерін, шекілдеуікті және сүйек жемісті ағаш
түрлерін, тех. құнды, әсемдік үшін ағаш, бұта түрлерін өсіретін бөлімдері
болады, ал дендрологиялық бөлімінде құнды, сирек кездесетін ағаш, бұта
түрлеріне бақылау жүргізіледі.
Зерттеудің нысаны: орман питомнигі
Зерттеудің пәні:
Зерттеудің мақсаты: орман питомнигін ұйымдастыру және оны іске асыру
жолдарын қарастыруды жетілдіру, есептеу, алынған нәтижелерді курстық
жұмыста кестелер арқылы көрсету.
Зерттеудің ғылыми болжамы: орман питомнигінің алатын орны мен тиімді
тұстары зерттелінді.
Зерттеудің міндеттері:
• Орман питомнигін ұйымдастыру орнын анықтау;
• Орман питомнигін ұйымдастыру ерекшеліктері мен басты мақсаттарын
айқындау;
Зерттеудің жетекші идеясы: бүгінгі күн талабына сәйкес орман питомнигін
ұйымдастыру іс- әрекет мазмұнынан тәуелді.
Зерттеу жұмысының әдіснамалық және теориялық негіздері: зерттелетін
аумақтар мен ұйымдастырылатын процестерге құзыреттілік тұрғыдан келу
тұжырымдамалары, жүйелілік, ақпараттық тұжырымдамалары; орман питомнигін
ұйымдастыруға қатысты ілімдер мен табиғатты қорғау мен экологиялық
зерттеу жұмыстары.
Зерттеудің көздері: орман питомнигін ұйымдастыруға қатысты зерттеулер.
Зерттеудің әдістері: Зерттеу жұмысында алдыға қойылған міндеттерді шешу
және болжамды тексеру үшін әдістер кешені қолданылды. Теориялық деңгейде
талдау, жүйелеу, үлгілеу, тәжірибені қорыту әдістері; бақылау, іс-әрекет
өнімдерін зерттеу әдістері; зерттеу нәтижелерін қорыту барысында
математикалық-статистикалық әдістер пайдаланылды.
Зерттеудің практикалық маңыздылығы:
Жоғары оқу орнында және орман питомнигтерін ұйымдастыру мақсатында
оқыту мен көмекші құрал ретінде орман питомнигі әдістемесі жасалынды.
Ұсынылған тақырыпты экологиялық білім беру процесінде туыстас салалар
бойынша қолданылуы мүмкін.
Зерттеудің құрылымы: курстық жұмыс кіріспеден, үш тараудан,
қорытындыдан, әдебиеттер тізімінен тұрады.

І тарау. Орман питомнигі орналасатын аумақты зерттеу

1.1 Питомникті орналастыру аймағы мен оған басшылық ететін мекеме туралы
мәліметтер
Батыс Қазақстан облысының табиғат ресурстары және табиғатты
пайдалануды реттеу департаменті, Орал орман және жануарлар дүниесін
қорғау жөніндегі мемлекеттік мекемесі 1936 жылы Орал өзені
жайылмасының бойындағы орманды алқаптардың жиынтығынан құрылған. Ол
Батыс Қазақстан облысының солтүстік бөлігінде үш әкімшілік
аудандардың; Зеленов, Теректі және Орал қаласының аумағында
орналасқан.
Мемлекеттік мекеменің кеңсесі Орал қаласында орналасқан. Пошталық
мекен-жайы Дамбы тұйығы 51. Орманшылықтардың кеңселері; Орал
орманшылыгы Орал қаласында, Шаған орманшылығы Пойма ауылында, Көшім
орманшылығы Көшім ауылында, Янайкино орманшылығы Янайкино ауылында.
Мемлекеттік мекеме аумағы солтүстік -шығыстан оңтүстік - батысқа қарай
Орал өзенін бойлай 110 шақырымға созылып жатыр. Мемлекеттік
мекеменің жалпы аумағы 26953 гектарды құрайды.
Мемлекеттік мекеменің территориясындағы ормандар барлығы бірдей тегіс
орналаспаған, олардың көп аумағы Орал өзенінің алқаптарында орналасқан.
Өзен алқаптарының сыртындағы ормандар, олар мемлекеттік қорғалған орман
жолақтар мен республикааралық және облыстық сипаттағы автокөлік жолдарының
бойындағы қорғалатын орман жолақтары. Аудан территориясында мемлекеттік
орман қорынының ормандарынан басқа бұрынғы колхоз және совхоз ормандары да
бар. Мемлекеттік мекеменің орналасқан ауданының орманды өңірі өте төмен, ол-
2,8%-ті құрайды, Теректі ауданы бойынша-3,1%, Зеленов ауданы бойынша-
2,2%, Орал қаласы бойынша -7,0%.
Орал орман және жануарлар дүниесін қорғау жөніндегі мемлекеттік
мекемесінің орман қоры 2010 жылы жалпы ауданы 26953 га болды. Орман қоры
Теректі ауданы 344 жерді Шаған орманшылығына тұрақты пайдалануға беруіне
байланысты , жалпы орман қоры 344 га-ға көбейіп отыр. Сонымен қатар орманды
аумақ 305 гектарға кеміді. Оның басты себебі 297 гектар орман алқабының
өртке шалынуы, орманды қайта қалпына келтіру мақсатында кесілген жер
көлемі 10 гектар, жаппай санитарлық кесу 55 гектарды құрады. Орманды аумақ
балауса ағаштарды егу есебінен және бағалы ағаш тұқымдарының санаты өткен
жылмен салыстырғанда 58 га құрайды. Балауса ағаштардың тұрақты орман қорына
өтуіне байланысты 4 га, балауса ағаштардың бағалы ағаш тұқымдарына ауысуы
54 га құрады.Жалпы орманды алқаптың көлемінің кеміп кетуінің басты себебі
2010 жылғы болған қуаншылыққа байланысты, үлкен көлемде орманның өртке
шалынуы.
Мекеме аумағына 4449 га орман алқаптары қала тұрғындарымен, мекеме үшін
емдеу, сауықтыру және демалу аймақтарын ұйымдастыру үшін, Орал
орманшылығында №1-21; 26-28;38;41;45-46 және Шаған орманшылығында № 1-11;
31 орамдар белгіленген. Бұл бөлінген орамдарда мекеменің шаруашылық
шараларын өткізу шектелмейді,тек құрылыс объектілерін салуға тиым
салынады. Белгіленген аумақ бөлімдері орманды қорғау санаты заңдылықтарына
сай бөлінген қайшылықтар кездеспеді.
№ Тұқым Ауданы, га Тұқым салмағыНақты себілген
шаршысы
1. Уақжапырақты шегіршін 0,5 150 4700
2. Көк терек(тополь) 0,12 5 1914
3. Сары қараған(акация 0,05 10 792
желтая)
4. Қарақат(смородина) 0,01 5 216
5. Шетен жапырақты 0,14 30 30
үйеңке(ясень)
6. Жіңішке жапырақты 0,16 100 1560
жиде(лох)
7. жігірдек 0,04 5 420
8. Долана(боярышник) 0,07 30 1080
9. Бөріжидек 0,02 4 360
10 Татар үйеңкісі(клен 0,09 50 840
татарская)
11 Емен(дуб) 0,06 52 560
Барлығы: 450

Мемлекеттік мекеме аумақтарында ормандар қоры біркелкісіз орналасқан,
олардың үлкен бөлігі Орал өзенінің жағалауларында өседі.Орман жайылмалары
мемлекттік қорғау жолақтары ретінде мекеменің солтүстігінен оңтүстігіне
созылып жатқан үш қатардан тұратын Мемлекттік орман жолақтары мен және
республика аралық, республикалық, облыстық автокөлік жолдарын бойлай қорғау
жолақтары мағынасында қолданылады.
Мемлекеттік мекеменің аумағында ерекше қорғалатын табиғи аймақ болып
табылатын Бударин зоологиялық қорықшасы," Большая Ичка" ландшафты табиғат
ескерткіші, "Дубрава" ботаникалық табиғат ескерткіші және "Селекционный"
ботаникалық табиғат ескерткіші орналасқан.
Орман тұқымбағы жылыжай шаруашылығы
Мекеменің Орал орман бөлімшесінде көлемі 120 га құрайтын Киров
тұқымбағы бар. Бүгінгі таңда тұрақты пайдалануда 2,5-3,0 га жері балауса
ағаш көшеттерімен ересек ағаш көшеттерін отырғызатын телімдермен
бөлшектенген. 1,0 га-ға дейін жер жыртылуы қатар ретінде демалуда.
Сонымен қатар орталықта орналасқан жылыжай маңында және оның ішінде
мектеп оқушыларынан құралған "Мектеп орман бөлімшесі" құралып, онда 20-ға
жуық оқушы балалар жылыжайда оқу жаттығу қызметтерін жүргізіп, табиғатты
аялау мақсатында көшет отырғызып, тұқым себіп, көшеттерді арам шөптен
тазартып жолақ орталарын қопсытып, суару сияқты қызметтерді тиянақты
атқарады. Сонымен қатар студент жастар да осы жылыжай маңында қызмет етті.
Тұқымдар Орал орман бөлімшесінің тұқымбағында лайықталған орындарда
және орталық қаумада сақталады.
Тұқымдар ұзақ сақталмайды. Тұқымдарды өңдеу егу алдында жүргізіледі.
Екпе көшеттерін өсіру үшін сеялка СНП-3, тракторы; Т-16;Т-25,тұқым
тазартуға арналған машина - МОС-1, культиваторлар: ККП-1,5; КФП-1,5-А; КНУ-
1,2, керектігі туындап отыр.
Орталық кеңсе аймағында жылыжай орналасқан. Жылыжай орман тұқымдарының
сәндік түрлерін өсіреді. Онда мектеп оқушыларымен студент жастар қызмет
етіп, өздерінің білімдерін шынықтыруда.
Орман тұқымбағы–деп екпе материалдарды дайындайтын мекемени атайды.
Питомник өсіру мақсатына қарай орман, дикоротивтік, бау – бакшалық боп
бөлінеді. Орман питомнигі екпе материалдар дайындауда, декоротивтік
питомник қаланы асемдеу үшін, ал бау бақшалық питомник түрлі бакша мен
жеміс жидекті парктер өсіру үшін өсіріледі.
Орман тұқымбағы арнайы алдын ала әзірленген жоспар бойынша салынады.
Тұқымбақ өсірілу ұзақтығы бойынша тұрақты және уақытша болады. Уақытша
тұқымбақтар екпе материалдар қажетті аймақтарда, екпе материалдар
культивациаланатын аймақ касында, екпе материалды жылма жыл шыгаруга
арналған аймақта 5 жылға арнап құрылады. Тұрақты тұқымбақ 5 жылдан ұзақ
ақытқа арнал қаланады. Оларды көлемі бойынша:
• ұсақ (5 га ға дейін),
• орташа (5-15 га ға дейін),
• ірі (15 га дан үлкен) болып бөлінеді.
Тұрақты орман тұқымбақтар ауданы 25 га дан үлкен болады. Бұл тұқымбақ
көптеген шаруашылықтарды екпе материалдармен қамтамасыз етеді. Және екпе
материалдарды өсіруде жаңа заманға сай технологияларды қолданып, химиялық
жеттістіктерді пайдаланады.
Тұқымбақты күшейту мақсатында көлемі 500 га ға дейін тұқымбақтар
салынып, бұл жерде шаруашылық индустриалды бағытта дамыйды. Бұл шгаруашылық
ішінде арнайы бир мекеме жұмыс жасап осы тұқымбақ материалдарын
тасмалдлаумен, ал бұл мекемеде жасайтын жоғары квалиыикациялы мамандар
питомникті дамыту барысында көптеген жаңа замаңға сай технологияларды
қолданып,әрбір саладағы ғылыми жетістіктерді қолдана отырып тұқымбқтың одан
әрі дауына кепіл болады.

1.2 Питомниктің орналасу ауданындағы табиғи жайғдайдың сипаттамасы
Орал қалалық тұқымбағы орал каласның солтүстік батыс жағында,қаладан 5
шақырым жерде Новенкий ауылы маңында орналасқан. Әкімшілік басқармасы
Новенкий ауылдық орманшылыққа қарайды.
Питомниктің қызмет көрсететін аумақтардың орталық бөлігінде
орналастырылған жөн. Әсіресе тұрғындар бар жерлерге. Онда жол торабы дұрыс
құрыуы керек. Ірі базисті питомникті екпе материалдарын тиелетін жерге
жақын орналастырылған жөн. Шағын орман питрмниктерін орман шаруашылығы және
орман қорғау ісінің тұрғылықты жеріне жақын орналастырады.
Уақытша питомниктерді болашақ егін жерлеріне жақын орналастырады.
Орман питомнигіне таңдалатын жердің барлық есптік аумағы қбылданады:
өсірілетін тұқымдардың осы жерге өсу жағдайына; жер асты су көздлерінің
болуы; су жүйесінің болуы және қопсыту көздерінің болуы; аумақта машина мен
механизмді қолдану тиімділігі; табиғатты қорғау және санитарлы
гигиеналыталаптары; айналада өсімдік жамылғының болуы;питомниктің
инжинерлік комуникацияға қосылу мүмкіндігі.

1.2.1 Учаскенің сипаттамасы (жер бедері,топырақ жағдайы,өсімдіктер
жамылғысы,бунақденелі зиянкестердің болуы,су көзінің болуы)
Жоспарланнып откан тұқымбақ каспий теңізі ойпатының солтүстік жағында
орналасып шұғыл континенттік климатқа ие. Осы ауданға көбіне Жайық өзенінің
ыкпалы болады. Ауа ылғалдылығы және температура жағдайын Орал метеорология
стансиясының көрсеткіштерін төменде көрсетілген №1 кестеден көре
аламыз.жербедері тегіс жазық боп келеді. Топырағы каштан түстес қоңыр
топырақ.
Топырақ
Орман тұқымбағы тегіс жерде орналасқан. Тегіс жерде орналасқасын оның
топырағы, аналық жыныстың құрлымы үшінші кезеңге жатады. Жербедері әр
жерінде әртүрлі болып келеді. Бұл аймақта кішкене төмнешіктермен қатар
тереңдігі 3 м жетеін қазаншұңқырларда кездеседі. Бұл аймақ бұрынғы
дәуірдегі Каспиий тенізінің табаны болған.
Тұқымбақтың батыс бөлігінде саздауытты, кұмдауытты топырақ кездеседі.
Бірақ олар мүлдем тұзданбаған.
Рельф
Питомниктің учаскесінің жері түзу немесе 2-30 қисықтау болу керек.
Скарылмайтын питомниктарда жеңіл топырақтарда 50 қисықтығы бар учаскенің
парын қолдануға болады. Ал таулы жерлерде – 15-200. Еңістік бағыты
төмендегідей болуы керек.
Орманда және орманды дала зонасында – батыс және оңтүстік батыс
Дала зонасында – батыс, оңтүстік батыс,солтүстік және солтүстік шығыс
Өсімдіктер
Орман питомниктерін үлкен аумақтарда немесе кесілген, айналасы
ағаштармен толған жерлерде отырғызылады. Отырызылған ағаштар түрлі
зиянкестер мен аурулардан аман сау болу керек.
Орман питомнигін оңтүстік-шығыс және солтүстік салқын желдерден қорғау
үшін айналасына ағаштар болу керек. Питомникті құра бастаған жер арам
шөптерден, тұздалған жерлерден аулақ болуы тиіс.
Зиянкестер
Орман питомниктеріндегі екпе материалдарына зиян келтіреді:
Қара жерлі және құмдауыт жерлерге – майлық, маусымдық жәндіктер.
Қара топрақты және каштанды топырақтар – маусымдық жәндіктермен жер
асты хайуандары.
Су көзіне жақын топырақтар – шыбын шіркей және тағы басқалар.
Топырақ зиянкестерін анықтауда қазу әдісі қолданады. Сол үшін 10
шұңқыр қазады. Тереңдігі 0,4-0,5 м болуы тиіс. Қазу тапсырмасы –
зиянкестердің әсер ету аумағын табу. Зеріттеу жасап болған соң жердің
питомниктерге арналған немесе зиянкестермен арнайы күрес өткізу реті
анықталады.

1.2.2 Климаттық жағдайлардың сипаттамасы
Климаттың қалыптасуына күн жылуының режимі, жер бедері, ауадағы
церкуляция, қар жіне өсімдік жамылғысы, адами факторлар әсер етеді.
Климатты жұғыл континентті болғасын ауа райы тез өзгермелі. Жазы ыстық
қысы суық болады. Жайық өзені алқабына жатқасын өзеннің әсері мол.жауын
шашын мөлшері мезгіл бойынша ауысып отрады.
Сонымен климаттық жағдайлар тұқымбақ өсіруге қолайлы боп келеді,
әсіресе қайың мен осина өсіруге.
Селянинованың гидротехникалық коэфиценті осы формуламен
есептеледі;
K- гидротехникалыккоэфицент
М – жауын-шашынын айлык корсеткіші
tср– ауаның орташа температурасы
Есептеу 0.01 дәлдікпен жүзеге асады.

1.2.3 Температуралық режимі
Жыл мезгілдеріне байланыстыауа температурасыда өзгеріп отрады. Қысты ең
суық айлар желтоқсан, қантар, ақпан айлары болса жаз айлеры ен ыстық боп
келеді. Температура жыл мезгілдеріне сай тез кұбылып отрады. Жазда ауа
температурасы +39 болса, ал қыста -43 градусқа дейін жетеді. Көктем күз
айларындлып отрады. Бұл көрсеткіштер Орал метеорологиялық станция
көрсеткіштері бойынша алынған.(кесте №1)

1.2.4 Жауын-шашын
Жауын шашын мөлшері жылдарға, жыл мезгілдеріне сәйкес біркелкі емес.
Мысалға: қыста 44 мм(13%), көктемде 70мм(21 %), жазда 144 мм(45%), ал кузде
75мм(21%). Қысқы қар ұзақ жатады. Оның қалыңдығы 31мм болады. Ауадағы
ылғалдылық көктем айларында ең төмен ылғалдылықты көрсетеді, мамыр да -56%,
ал қысқа қарай ылғалдылық көтеріледі, желтоқсан да -81% болады. Бұл
көрсеткіштер Орал метеорологиялық станция көрсеткіштері бойынша
алынған.(кесте №1)
Кесте №1
КөрсеткіштерАйлар жылдық
1 2 3 4 5
Өткізу үшін Тәрбиелібарлы
к ғы
бөлімге
сатуға Тігу бөлімі Барлығы
мен
тамырландыру
бөліміне
1 2 3 4 5
Топырақ өңдеу
1.Сүдігер жырту МТЗ – 80 2,6 М – см 0,365
тереңдігі ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.