Адамгершілік мәдениетін қалыптастыруға бағытталған эксперимент жұмысының мазмұны мен нәтижесі

2. 3 Дүниетану сабақтарында 2-сынып оқушыларының адамгершілік мәдениетін қалыптастыруға бағытталған эксперимент жұмысының мазмұны мен нәтижесі

Дүниетану пәнінде оқушылардың адамгершілік мәдениетін қалыптастыруға бағытталған тәжірибе-эксперимент жұмысы Батыс Қазақстан облысы, Бөкей ордасы ауданы, Т. Масин атындағы орта білім беретін мектептің 2-ші сыныптарында жүргізілді.

2 сыныптан (бала саны 5) эксперимент тобы ретінде, 2 сынып ( бала саны 6) бақылау тобы ретінде тіркелді.

Тәжірибе-эксперимент жұмысы бір-бірімен өзара байланысқан үш кезеңнен тұрды: даярлық кезең, негізгі кезең, қорытынды кезең. Тәжірибе-педагогикалық жұмыста аталған кезеңдерді белгілеу негізіне П. Я. Гальперин және Н. Ф. Талызинаның ойлау әрекеттерін сатылы қалыптастыру теориясы алынды.

Дайындық қезең:

2-сыныптағы дүниетану пәнінде адамгершілік мәдениетті қалыптастыруға оқушыларды дайындаумен сипатталды.

Бұл кезеңнің міндеттері:

1. Оқушылардың дүниетану пніндегі мәтіндердің тәрбиелік мәніне көп көңіл бөлгізу, өздіктерінен мәтіннің тәрбиелік идеясын анықтауға үйрету.
2. Адамгершілік мәдениетін қалыптастыруға бағытталған әр тақырып бойынша этикалық әңгімелермен таныстыру.

Негізгі кезең

Оқушылардың дүниетану пәні бойынша адамгершілік мәдениеттерін қалыптастыру бағдарламасын құру және оқу үрдісіне енгізумен айқындалды.

Бұл кезеңде төмендегідей міндеттерді шешуге бағыттылады:

1. Оқушылардың дүниетану пәнінде адамгершілік мәдениетін қалыптастырудың тиімді жолдарын анықтау;
2. Оқушылардың дүниетану пәні бойынша адамгершілік мәдениеттерін қалыптастыру бағдарламасын негізге алып, сабақтар өткізу.

Қорытынды кезең

Мақсаты: Дүниетану пәнінде оқушылардың адамгершілік мәдениеттерін қалыптастырудың жүйелі жүргізілуінің оқушының жалпы тәрбиелік деңгейіне әсерін дәлелдеу.

Бұл кезеңнің міндеттері:

1. Эксперимент тобы оқушыларының адамгершілік мәдениет деңгейімен бақылау тобы оқушыларының адамгершілік мәдениет деңгейін салыстыру, қорытынды шығару.
2. Ұсынылып отырған адамгершілік мәдениетін қалыптастыру бағдарламасының тиімділігін дәлелдеу.

Дүниетану пәнінде оқушылардың адамгершілік мәдениетінің төмендегідей қалыптасу көрсеткіштерін зерттеу жұмысымыздың негізіне аламыз:

1. Оқушылардың тіршілік атаулыны сүйе білу мәдениеті;
2. Оқушыларың табиғатты қорғау қажеттіліктерін сезіне білуі;
3. Жан-жануарға қамқорлық жасай білуі;
4. Оқушылардың өзара көмекке келе білу мәдениеті;
5. Оқушылардың барлық жағдайда әділ бола білуі;
6. Жолдастық қатынас мәдениетінің болуы ;
7. Еңбексүйгіштік мәдениетінің болуы.

Белгіленген көрсеткіштерге сай адамгершілік мәдениетінің деңгейлері және оның диагностикалық белгілері анықталды.

Кесте 3 Оқушылардың адамгершiлiк мәдениетi деңгейiнiң диагностикалық белгiлерi

Тәжірибе-эксперимент жұмысының алғашқы сатысында оқушылардың дүниетану пәнінде адамгершілік мәдениетінің қалыптасуының алғашқы деңгейін анықтау үшін ауызша сұрақ-жауап арқылы эксперимент және бақылау топтарынан тестілер алынды. Мұндай бақылау оқушылардың жеке даралық қасиеттерін анықтауға, тұлғалық мінездеме алуға, оқушылардың оқу пәндеріне қатынасын анықтауға мүмкіндік берді. Бұл тестілеу балалардың бойында адамгершілік құндылық бағдарларының қалыптасу деңгейін айқындау үшін пайдаланылады.

Тест сұрақтары төмендегiдей:

1 Үлкендi сыйлау қандай әрекетке жатады?

а) әдет

ә) әдет-ғұрып

б) дәстүр.

2 Ұлттық намыс қай рәсiмге жатады?

а) қайырымдылық

ә) әдептiлiк

б) перзенттiк парыз.

3 Саған ең жақын кiм?

а) дос

ә) аға

б) жолдас.

4 Бата қай дәстүрге жатады?

а) ырым

ә) тыйым

б) сенiм.

5 Ел белгiсi ненi көрсетедi?

а) рәсiм

ә) рәмiз

б) жөн-жоралғы.

6 Үлкенге сәлемдесу қай рәсiмге жатады?

а) iзеттiлiк

ә) салауаттылық

б) үнемдiлiк.

7 Мына үш негiздiң қайсысы өмiрге бiрiншi керек?

а) бiлiм

ә) еңбек

б) денсаулық.

8 Бірлі, достық туралы мақалдарды аяқта

а) Бірлігі жоқ ел тозады, . . .

ә) Алтау ала болса, . . .

Төртеу түгел болса, . . .

9 «Үш дос» жануарды анықта

а) түлкі, қоян, қасқыр

ә) аю, жолбарыс, борсық

б) суыр, архар, шақшақай.

10 Сыныптағы бір баланы барлығы мазақ қылады. Ал сен не істер едің?

а) ештеңені білмегендей боласың

ә) достарыңмен бірге мазақ қыласың

б) достарыңның табалауынан қорықпастан, осы баламен достасасың

11 Досыңды қандай қасиеттеріне қарай бағалайсың

а) шыншыл, берілген

ә) мақтаншақ

б) өсекші

12 Малдың пайдасы қандай?

а) шөп жейді, су ішеді

ә) ет, сүт, жүн, тері береді

б) малдың пайдасы жоқ

13 Асқар - Алтынайдың ағасы. Алтынай-Арманның шешесі. Арман Асқарға кім болып келеді?

а) ағасы

ә) немересі

б) нағашысы

14 «Жақсыдан - үйрен, жаманнан - . . . » мақалды аяқта

а) жирен

ә) үлгі ал

15 Жаман адам қайдан пайда болады?

а) білімдіден

ә) ұйқышылдықтан

б) тәртіпсіздіктен

Жауаптары: 1-б; 2-б; 3-б; 4-б; 5-ә; 6-ә; 7-б, 8-а Бірлігі күшті ел озады. ә-Ауыздағы кетеді, төбедегі келеді, 9-б, 10-б, 11-а, 12-ә, 13-б, 14-а, 15-б.

Тест мәліметтерін талдау эксперимент және бақылау топ оқушыларының дүниетануға қатысты адамгершілік мәдениет деңгейлері салыстырмалы түрде шамалас денгейде екені анықталды. Оны төмендегідей суреттен көруге болады.

Сурет 2 Оқушыларың адамгершілік мәдениетінің деңгейлері

(алғашқы тілік)

Кесте 4 Эксперимент және бақылау топтарының алғашқы тілік қорытындыларының салыстырмалы көрсеткіштері

Констатациялық эксперимент нәтижелері экспеимент сыныбы бойынша бізді қанағаттандырған жоқ, оқушылар берілген тест сұрақтарына нақты жауап бере алмады, адамгершілікке байланысты мысалдар келтіре алмады. Сондықтан, эксперимент сыныбында адамгершілік білім мен тәрбие деңгейін көтеруге арналған оқыту экспериментін өткізуге мақсат қойдық.

Дүниетану сабағында және сыныптан тыс оқытуда адамгершілік мәдениетін қалыптастыру бағытында өткізілетін жұмыс жүйесін құрылды.

Құстарға қамқорлық тақырыптары қамтылды.

Онда Адамның айналадағы дүниемен қарым-қатынасы. «Алтын күз»

Ауа. Ауаның қасиеттері. Өсімдіктердің тіршілігі. Жануарлардың бір-біріне қайырымдылығы. Табиғатты қорғау. Жануарлар әлемін қорғау. Сыйластыққа себеп көп. Адам өміріне не қажет?«Сыйға-сый, әдептілік». Құстарға қамқорлық. Адамның айналадағы дүниемен қарым-қатынасы. «Алтын күз» Ауа. Ауаның қасиеттері. Өсімдіктердің тіршілігі. Жануарлардың бір-біріне қайырымдылығы. Табиғатты қорғау. Жануарлар әлемін қорғау. Сыйластыққа себеп көп. Адам өміріне не қажет?«Сыйға-сый, әдептілік».

Кесте 5 Оқушылардың адамгершілік мәдениетін қалыптастырудың жұмыс жүйес

Оқыту экспериментінің барысында жүргізілген сабақтар мен сабақтан тыс жүргізілген жұмыстардың кейбір үлгілерін бере отырып, оқушылардың адамгершілік мәдениетін қалыптастыру жолдарын көрсетіледі.

Сабақтың тақырыбы: Еңбекпен келген нан - қасиетті тағам.

Еңбек етпеген ішіп, жемейді.

Сабақтың мақсаты:

1 Оқушыларға адам өзіне қажетті жағдайлар туғызу үшін еңбек етуі керек деген ұғымды қалыптастыру.

2 Оқушыларға еңбек арқылы адамгершілік қасиеттерін қалыптастыруға әсер ету.

Кесте 6 Көрнекі құралдар: таблица бөлшектері, суреттер, нанның суреті немесі өзі, тірек-сызба

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс