Есту және тепе-теңдік мүшелері

Кіріспе

Орналасуына, атқаратын қызметіне байланысты есіту тепе-теңдік мүшесі үш бөлімнен тұрады: сыртқы,ортаңғы және ішкі құлақ.Сыртқы,ортадағы және ішкі құлақтың ұлу бөлімі есіту мүшесі,ал ішкі құлақтың кіреберісі мен жартылай иірімді түтікшелері тепе-теңдік мүшесі болып саналады.Ішкі құлақ бас ми мен есіту,тепе-теңдік жүйкесі арқылы тікелей байланысады.
Сыртқы құлақ (наружное ухо,auris externa) құлақ қалқанынан және сыртқы дыбыс тесігінен тұрады.Құлақ қалқаны-шеміршектен,ол дыбыс тербелісін жинақтап қабылдайды.Сыртқы дыбыс тесігі самай сүйегінің ішіне қарай созылған,ұзындығы 3,5см түтік.Ол дабыл жарғағына барып тіреледі,екі бөліктен тұрады: шеміршекті және сүйек бөлігі.Шеміршекті бөлігінде тері астында май,құлық бездері,кірпікшелер бар.
Дабыл жарғағы (барабанная перепонка,membrana tympani) сыртқы дыбыс тесігін ортаңғы құлақтан бөліп тұрады.Ішкі беті шырышты қабатпен қапталған.Дабыл жарғағы екі бөліктен тұрады.Үлкен бөлігі қатты керілген,кіші бөлігі босаңдау,орталығында шұңқырша бар.Ол «дыбыс кіндігі» деп аталады.Дабыл жарғағы қисық,көлбей орналасқан,ішкі бетіне ортаңғы құлақтың балғашасының сабы біріккен.
Ортаңғы құлақ (среднее ухо,auris media)-дыбыс қуысы,үш есіту сүйекшелері және есіту түтігінен тұрады.
Дабыл қуысы (барабанная полость) самай сүйегінің тасты бөлігінде,сыртқы құлақ түтігімен ішкі құлақтың ортасында.Оның көлемі 1см3-дей,іші ауаға толы.Оған есіту тесігінің жіңішке саңлауы арқылы ауа кіреді.Дабыл қуысының 6 қабырғасы бар.Сыртқы қабырғасы дабыл жарғағы,ішкі қабырғасы ішкі құлақпен шектеседі.Бұл қабырғасында екі тесік бар.

Пән: Медицина
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

Есту және тепе-теңдік мүшелері
(преддверно-улитковый орган,organum vestibulo-cochlearis)

Орналасуына, атқаратын қызметіне байланысты есіту тепе-теңдік мүшесі үш
бөлімнен тұрады: сыртқы,ортаңғы және ішкі құлақ.Сыртқы,ортадағы және ішкі
құлақтың ұлу бөлімі есіту мүшесі,ал ішкі құлақтың кіреберісі мен жартылай
иірімді түтікшелері тепе-теңдік мүшесі болып саналады.Ішкі құлақ бас ми мен
есіту,тепе-теңдік жүйкесі арқылы тікелей байланысады.
Сыртқы құлақ (наружное ухо,auris externa) құлақ қалқанынан және сыртқы
дыбыс тесігінен тұрады.Құлақ қалқаны-шеміршектен,ол дыбыс тербелісін
жинақтап қабылдайды.Сыртқы дыбыс тесігі самай сүйегінің ішіне қарай
созылған,ұзындығы 3,5см түтік.Ол дабыл жарғағына барып тіреледі,екі
бөліктен тұрады: шеміршекті және сүйек бөлігі.Шеміршекті бөлігінде тері
астында май,құлық бездері,кірпікшелер бар.
Дабыл жарғағы (барабанная перепонка,membrana tympani) сыртқы дыбыс
тесігін ортаңғы құлақтан бөліп тұрады.Ішкі беті шырышты қабатпен
қапталған.Дабыл жарғағы екі бөліктен тұрады.Үлкен бөлігі қатты
керілген,кіші бөлігі босаңдау,орталығында шұңқырша бар.Ол дыбыс кіндігі
деп аталады.Дабыл жарғағы қисық,көлбей орналасқан,ішкі бетіне ортаңғы
құлақтың балғашасының сабы біріккен.
Ортаңғы құлақ (среднее ухо,auris media)-дыбыс қуысы,үш есіту сүйекшелері
және есіту түтігінен тұрады.
Дабыл қуысы (барабанная полость) самай сүйегінің тасты бөлігінде,сыртқы
құлақ түтігімен ішкі құлақтың ортасында.Оның көлемі 1см3-дей,іші ауаға
толы.Оған есіту тесігінің жіңішке саңлауы арқылы ауа кіреді.Дабыл қуысының
6 қабырғасы бар.Сыртқы қабырғасы дабыл жарғағы,ішкі қабырғасы ішкі
құлақпен шектеседі.Бұл қабырғасында екі тесік бар.Олар: 1.сопақша
тесік,үзеңгішемен жабылып тұрады; 2.дөңгелек,ол ұлу терезесі.Артқы
қабырғасы самай сүйегінің емізікше өсіндісіне қараған,оның қуысымен
жалғасады.Алдыңғы қабырғасы-ұйқы қабырғасы,онда евстахий түтігі
бар.Евстахий түтігі орта құлақты жұтқыншақпен жалғастырады. Жоғарғы
қабырғасы-қақпағы,ол ми сауытының ортадағы шұңқырымен,ал төменгі қабырғасы
– самай сүйегінің мойынтұрық шұңқырымен шектескен.
Есту түтігі (слуховая труба,tuba auditiva) немесе Евстахий түтігі орта
құлақтың дабыл қуысын жұтқыншақпен жалғастырады.Түтіктің сүйекті және
шеміршекті бөлігі бар.Адам жұтынған кезде осы түтік арқылы ауа орта
құлақтың дабыл қуысына кіріп,оның ішіндегі ауа қысымын теңестіріп
тұрады.Бұл жағдай дабыл жарғағын ауа қысымынан жарылып кетуден сақтайды.
Есту сүйекшелері (слуховые косточки) төсше,үзеңгіше,балғаша дабыл
қуысының сыртқы қабырғасынан ішкі қабырғасына дейін созылады.Балғаша
сүйегінің басы,мойны,сабы болады.Сабы дабыл жарғағының ортасына
бекіген,басы төсше сүйегінің денесімен жалғасады.Төсше сүйегі балғашаның
басы мен үзеңгішенің ортасында.Үзеңгі сүйегінің негізі ішкі құлақтың
сопақша тесігін жауып тұрады.
Ішкі құлақ (внутреннее ухо,auris interna) самай сүйегінің тасты бөлігінде
орналасқан.Құрылысы өте күрделі.Ішкі құлақ үш бөліктен
тұрады:кіреберіс,жартылай иірімді түтікшелер,ұлу.
Кіреберіс (преддверие,vestibulum) үш жартылай иірімді түтіктер мен ұлудың
аралығында.Пішіні сопақша,алдында ұлу,артында жартылай иірімді түтікшелер
бар.Кіреберістің сыртқы қабырғасы орта құлаққа қараған.Ондағы сопақша
тесікті үзеңгі сүйегі жауып тұрады.Кіреберіс дөңгелек тесік арқылы ұлумен
жалғасады.
Ұлу (улитка,cochlea) екі жарым рет оралған.Ұлудың бірінші орамы-
негізі,екіншісі-ортаңғы бөлігі,үшінші орам-ұлудың ұшы деп аталады.Ұлудың
ұшы дабыл қуысына қараған.Ұлудың ішіндегі шйыршық (спираль) оны екі жолға
бөлгенде,ұлу қуысы екі сатыға бөлінеді.Жоғарыда кіреберіс сатысы
(лестница преддверия,scala thympani).Екі саты ұлудың ұшындағы кішкене тесік
арқылы қосылады.
Жартылай иірімді түтікшелер (костные полукружные каналы,canalis
semicirculares ossei) ішкі құлақтың сүйекті шытырманының артқы
бөлігі.Түтікшелер бір-біріне перпендикуляр,алдынан артқа,көлденең және тік
маңдай алдына қараған жазықтықта.Олардың әрқайсысы жартылай шеңберге
ұқсайды,қос аяғымен кіреберіс бөлігіне ашылады.Жартылай иірімді
түтікшелердің аяқшаларының бір ұшы кеңейген,ал екінші аяқтары өз қалпын
сақтайды.Алдыңғы және артқы иірімдерінің кеңейген аяқшалары бірігіп жалпы
аяқша пайда болады.
Ішкі құлақтың сүйек бөлігінің пішінін ішінен жарғақты бөлігі
қайталайды.Сүйекті және жарғақты бөлігінің аралығында перилимфа,ал жарғақты
бөліктің ішінде эндолимфа сұйықтығы болады.
Ұлудың сүйек табақшасының бұрышынан кіреберіс жарғағы шығады.Жарғақтың
құрылысы өте күрделі,онда дыбыситы қабылдайтын жүйке ұшы кортиев мүше
(organum spirale) деп аталады.Спираль мүше,тіреуіш және кілегейлі жасушадан
тұрады.Олардың үстін жапқыш жарғағы жауып тұрады.
Спираль мүше дыбыс тербелістерін қабылдайды,ал кіреберіс пен жартылай
иірімді түтікшелер тепе-теңдікті сақтайды.
Есітудің сенсорлық жүйесі. Ұлудағы спираль мүшенің ұшында 60-70
рецепторлар 5 қатар жасушалардан тұрады.Оның құрамында 24000 жүйке
жасушалары бар.Олар ұлудың жарғақты юөлігіне ұзынынан тартылған.Ұлуды бөліп
тұратын негізгі пластинка арфаның шегіне ұқсайды.Олардың қысқалары ұлудың
негізінде,ал ең ұзындары оның ұшында ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.