Мектептегі тәрбие жүйесінің моделі
Жоспар
I Кіріспе
1. Теория бөлімі
1.1. Тәрбие мақсатты бағытталған үрдіс ретінде
1.2. Мектептің тәрбие жүйесі тұжырымдамасының жобасы.
2. Зерттеу бөлімі
2.1. Тәрбие жүйесінің құрылымы, мазмұны, мөлшері
3. Қорытынды.
4. Әдебиеттер.
I Кіріспе
1. Теория бөлімі
1.1. Тәрбие мақсатты бағытталған үрдіс ретінде
1.2. Мектептің тәрбие жүйесі тұжырымдамасының жобасы.
2. Зерттеу бөлімі
2.1. Тәрбие жүйесінің құрылымы, мазмұны, мөлшері
3. Қорытынды.
4. Әдебиеттер.
Кіріспе
Мемлекет пен қоғам дамыту ‰шін жастар мен балалардың мінез-қ±лқын бағынышсыз т±рмысқа дайындау. Қазақстан Республикасы заңының мемлекеттік н±сқауына байланысты білім мен тєрбиені қалыптастыру. Қазақстан Республикасы Президенті Жолдауы, Білім туралы Заңға байланысты тєрбиеге мақсат пен міндетті нақты т‰рде анықтау, тєрбие кеңістігінде жеке т±лғаның µзін билеу мақсатында моделін қ±ру, оның дамуына жағдай жасау, білім беру мекемелерінде педагогикалық ±жым мен жан±яның µзара єрекеті.
Қазіргі таңда тєрбиеге ғылыми негізде жаңа концепциялық қатынас жасап жєне оны қ±ру ‰шін стратегиялық бағдарланған, Қазақстан Республикасы халықаралық келісімі мен бейбітшілікті сақтау жєне ±йымдастыру қабілеті, гуманитарлық-қ±лықтылық қоғам қ±руы, єлеуметтік- экономикалық ж‰ктеген міндетін іске асыруға кµмектесуі, жоғары дамыған єлемдік д‰ниетанымдық мєдениеті жєне шығармашылық ой-µрісі дамыған жеке т±лға қ±ру керек.
Курстық жұмыстың мақсаты мектептегі тәрбие жүйесінің моделін жасау.
Зерттеу обьектісі: мектептің тәрбие үрдісі.
Зерттеу пәні: тәрбие жүйесінің үлгісі.
Болжам: Мектептегі тәрбие жұмысының моделін жасағанда тәрбие жүйесін тиімді басқарғанда төмендегі жағдайлар сақталуы тиіс:
- оқушылар мен ата-аналар, мұғалімдер, негізгі субьектілер арасындағы байланыс;
- барлық компоненттер арсындағы өзара байланыс (мақсаттылық, мазмұндылық, ұйымдастыру – іс-әрекеттілік, бағалаушы-нәтижелілік)
- оқу әрекеті мен сабақтан тыс жұмыс жұмыстардың өзара байланысы;
- оқу орны мен қоршаған ортаның өзара байланысы;
- өз мектебіміздің өткені, қазіргісі мен болашағының өзара байланысы.
Мемлекет пен қоғам дамыту ‰шін жастар мен балалардың мінез-қ±лқын бағынышсыз т±рмысқа дайындау. Қазақстан Республикасы заңының мемлекеттік н±сқауына байланысты білім мен тєрбиені қалыптастыру. Қазақстан Республикасы Президенті Жолдауы, Білім туралы Заңға байланысты тєрбиеге мақсат пен міндетті нақты т‰рде анықтау, тєрбие кеңістігінде жеке т±лғаның µзін билеу мақсатында моделін қ±ру, оның дамуына жағдай жасау, білім беру мекемелерінде педагогикалық ±жым мен жан±яның µзара єрекеті.
Қазіргі таңда тєрбиеге ғылыми негізде жаңа концепциялық қатынас жасап жєне оны қ±ру ‰шін стратегиялық бағдарланған, Қазақстан Республикасы халықаралық келісімі мен бейбітшілікті сақтау жєне ±йымдастыру қабілеті, гуманитарлық-қ±лықтылық қоғам қ±руы, єлеуметтік- экономикалық ж‰ктеген міндетін іске асыруға кµмектесуі, жоғары дамыған єлемдік д‰ниетанымдық мєдениеті жєне шығармашылық ой-µрісі дамыған жеке т±лға қ±ру керек.
Курстық жұмыстың мақсаты мектептегі тәрбие жүйесінің моделін жасау.
Зерттеу обьектісі: мектептің тәрбие үрдісі.
Зерттеу пәні: тәрбие жүйесінің үлгісі.
Болжам: Мектептегі тәрбие жұмысының моделін жасағанда тәрбие жүйесін тиімді басқарғанда төмендегі жағдайлар сақталуы тиіс:
- оқушылар мен ата-аналар, мұғалімдер, негізгі субьектілер арасындағы байланыс;
- барлық компоненттер арсындағы өзара байланыс (мақсаттылық, мазмұндылық, ұйымдастыру – іс-әрекеттілік, бағалаушы-нәтижелілік)
- оқу әрекеті мен сабақтан тыс жұмыс жұмыстардың өзара байланысы;
- оқу орны мен қоршаған ортаның өзара байланысы;
- өз мектебіміздің өткені, қазіргісі мен болашағының өзара байланысы.
Қолданған әдебиеттер тізімі
1. Бухвалов В.А. Развитие учащихся в процессе творчества и сотрудничества.
2. Петрушин В.И. Психологические аспекты деятельности учителя и классного руководителя.
3. Созонов В.П. Организация воспитательной работы в классе.
4. Бондаревская Е.В. Теория и практика личностно-ориентированного образования
5. Гуткина Л.Д. Планирование и организация воспитательной работы в школе.
6. Щурова Н.Ф. Нравственное воспитание школьников.
7. Железовская Г.И. Формирование интеллектуальной педагогической культуры. Педагогика, 1995,№2 с.55
8. Лихачёв Б.Т. Образование: идеология и политика. Педагогика, 1995, № 4, с.42
9. Шакурова Р.Х. Социально - психологические проблемы руководства педагогическим коллективом. М., 1988.
10.В.Е. Клочко, О.М.красноярцев. Проблемы изучения творческого
потенциала педагогического коллектива./Методическая разработка/
Караганда 1990. 11 .Т.И. Шамова исследовательский подход в управлении школой. Москва 1992.
12.Л.М. Фридман. Настольная книга школьного психолога. М.,1991. 13.И.С. Марьенко Вопросы организации и руководства школой. М., 1990. 14.Рыбакова М.М. Конфликт и взаимодействие в педагогическом
прогрессе. М. пр., 1991.
15.Қожахметова К.Ж. Мектеп директорының тәрбие ісі жөніндегі орынбасары. Алматы 2000.
1. Бухвалов В.А. Развитие учащихся в процессе творчества и сотрудничества.
2. Петрушин В.И. Психологические аспекты деятельности учителя и классного руководителя.
3. Созонов В.П. Организация воспитательной работы в классе.
4. Бондаревская Е.В. Теория и практика личностно-ориентированного образования
5. Гуткина Л.Д. Планирование и организация воспитательной работы в школе.
6. Щурова Н.Ф. Нравственное воспитание школьников.
7. Железовская Г.И. Формирование интеллектуальной педагогической культуры. Педагогика, 1995,№2 с.55
8. Лихачёв Б.Т. Образование: идеология и политика. Педагогика, 1995, № 4, с.42
9. Шакурова Р.Х. Социально - психологические проблемы руководства педагогическим коллективом. М., 1988.
10.В.Е. Клочко, О.М.красноярцев. Проблемы изучения творческого
потенциала педагогического коллектива./Методическая разработка/
Караганда 1990. 11 .Т.И. Шамова исследовательский подход в управлении школой. Москва 1992.
12.Л.М. Фридман. Настольная книга школьного психолога. М.,1991. 13.И.С. Марьенко Вопросы организации и руководства школой. М., 1990. 14.Рыбакова М.М. Конфликт и взаимодействие в педагогическом
прогрессе. М. пр., 1991.
15.Қожахметова К.Ж. Мектеп директорының тәрбие ісі жөніндегі орынбасары. Алматы 2000.
Жоспар
I Кіріспе
1. Теория бµлімі
1. Тєрбие мақсатты бағытталған ‰рдіс ретінде
2. Мектептің тєрбие ж‰йесі т±жырымдамасының
жобасы.
2. Зерттеу бµлімі
1. Тєрбие ж‰йесінің қ±рылымы, мазм±ны, мµлшері
3. Қорытынды.
4. Єдебиеттер.
Кіріспе
Мемлекет пен қоғам дамыту ‰шін жастар мен балалардың мінез-қ±лқын
бағынышсыз т±рмысқа дайындау. Қазақстан Республикасы заңының мемлекеттік
н±сқауына байланысты білім мен тєрбиені қалыптастыру. Қазақстан
Республикасы Президенті Жолдауы, Білім туралы Заңға байланысты тєрбиеге
мақсат пен міндетті нақты т‰рде анықтау, тєрбие кеңістігінде жеке т±лғаның
µзін билеу мақсатында моделін қ±ру, оның дамуына жағдай жасау, білім беру
мекемелерінде педагогикалық ±жым мен жан±яның µзара єрекеті.
Қазіргі таңда тєрбиеге ғылыми негізде жаңа концепциялық қатынас жасап
жєне оны қ±ру ‰шін стратегиялық бағдарланған, Қазақстан Республикасы
халықаралық келісімі мен бейбітшілікті сақтау жєне ±йымдастыру қабілеті,
гуманитарлық-қ±лықтылық қоғам қ±руы, єлеуметтік- экономикалық ж‰ктеген
міндетін іске асыруға кµмектесуі, жоғары дамыған єлемдік д‰ниетанымдық
мєдениеті жєне шығармашылық ой-µрісі дамыған жеке т±лға қ±ру керек.
Курстық жұмыстың мақсаты мектептегі тәрбие жүйесінің моделін жасау.
Зерттеу обьектісі: мектептің тәрбие үрдісі.
Зерттеу пәні: тәрбие жүйесінің үлгісі.
Болжам: Мектептегі тәрбие жұмысының моделін жасағанда тәрбие жүйесін
тиімді басқарғанда төмендегі жағдайлар сақталуы тиіс:
- оқушылар мен ата-аналар, мұғалімдер, негізгі субьектілер арасындағы
байланыс;
- барлық компоненттер арсындағы өзара байланыс (мақсаттылық,
мазмұндылық, ұйымдастыру – іс-әрекеттілік, бағалаушы-нәтижелілік)
- оқу әрекеті мен сабақтан тыс жұмыс жұмыстардың өзара байланысы;
- оқу орны мен қоршаған ортаның өзара байланысы;
- өз мектебіміздің өткені, қазіргісі мен болашағының өзара байланысы.
Қосымша 1
Сынып ұжымының психо – педагогикалық мінездемесі.
1.Сынып туралы жалпы мәлімет.
Оқушылар саны, оның ішінде ұлы мен қызы, ұжымның құрылған уақыты,
сыныпқа жаңадан келгендер, екінші жылға қалғандар, есеюі, сабақ үлгерімі
мен тәртібі туралы жалпы сыныптың мінездемесі, оның басқа сыныптар
арасындағы орны.Сынып жетекшілік және оқушылардың сынып жетекшіге қарым-
қатынасы.
2.Сынып ұжымының құрылымы және топішілік үрдіс.
Белсенділер,жетекшілік,оқушылардың бар болуы,тұйық және ешкіммен
араласпайтын оқушылар,оларды ұжым өміріне тарту жолдары иен әдістері.
Топтың құндылық дәстүрге даярлығы.ұжымдағы сын және өзара сын.
3.Топтағы оқушылар қатынасының мінездемесі.
Ұйымдастыру дәрежесі, ұжымның топтасуы және бірауыздылығы. Ұлдар мен
қыздардың өзара қарым-қатырасы және өзара көмек түрлері.
4.Оқушылардың танымдық қуатын және тагнымдық қабілетін арттыру.
Сабаққа үй тапсырмасының орындалуына назар аудару,оқушыларды шашыраңқы
және босаңдыққа назар аударуға даялау.Оқушылар зейіні,есте сақтау
қабілетінің түрлерін арттыру (көзбен көру,есту,жандүнйесімен араласу)
Оқушылардың нашар қабылдауы,оқу материалдарын есте сақтауы.Ойлау
қабілеті танымдылығы жоғары оқушылар,талдау жасай білу,біріктіре
алу,өзбетімен нәтиже шығара алу,қабылдауы бәсең және олармен жеке жұмыс
жасау.Ұжымның оқу процесінде жұмыс істеу дәрежесі,оқушылардың
шығармашылықпен айналысуымен анықталады.
5.Оқушылардың шығармашылық таным және шығармашы лық белсенділігі.
Танымдық қабылдау қабілеті және ойлау қабілеті жоғары оқушылардың бар
болуы, тапсырманы ұжымның шығармашылық тұрғыдан қарауы және шығармашылық
іс-әрекетке талпынуы.
6.Ұжымның әлеуметтік тәрбиені меңгеруі және тәрбиелік деңгейі.
Сыныптағы тәртіпке жалпы мінездеме. Сабақтағы және сабақтан тыс тәртіп
мінездемесі. Тәртібі төмен оқушылар, тәртіпсіздіктің түрлері және туу
себептері. Байқағыштық, жанжақтылық, нақтылық, адалдық сезімдерінің т.б.
пайда болуы. Бұндай сезімдерді қалыптастырудың қандай түрлері,әдістері бар?
Қорытынды: Проблемаларды анықтау, ауа райын,тапсырманы білу.
Қосымша 2
Ұжымының тәрбие жұмысындағы сызба анализі.
I. Ұжымның және жеке оқушылардың қысқаша мінездемесі.
- оқушы және отбасы жайында жалпы мәлімет
- қоғамдық және танымдық белсенділігі
- жалпыіске жауапкершілігі
- өзін ұстай білуі
- қиындықты жеңу дағдысы
- мектеп ішіндегі мәдениет және мінез-құлық артықшылығы
- еңбексүйгіштігі
- заңға деген құрметі.
II. Өткен жылғы тәрбие мақсаты және тапсырмалары.
(орындалмау себептері)
III. Тәрбиенің мазмұны: қандай әдеттер қалыптасты, ойлау, білім,
білік, дағды,т.б.
IV. Тәрбие жұмысында пайдаланатын формалар:(сынып сағаттары, жиналыстар,
экскурсия, ұжымдық шығармашылық жұмыс,т.б)
V. Қолданылған әдістер ( мысалы, жеке үлгі, сендіру, талап қою,
белсендіру, тапсырма, әңгіме, түсіндіру, ойын, жарыс, перспективаларды
қою, жаттығу, үйрету,т.б)
VI. Тәрбиенің шарттары:
-тұрмыстық – санитарлы
- гигиеналық мектепішілік
- эстетикалық
- табиғи орта
- әлеуметтік-мәдениет сыртқы байланыс
- құндылық
Тәрбие орталығы
- балалардың тәрбиелік ұжымдары (ынтымақтастық, жалпы пікірдің
қалыптасуы, дәстүрлер, көшбасшының саны, формальді емес топтардың
қарым-қатынасы, оқшауланған оқушылар)
- оқушылардың өзін-өзі басқарудың дамуының заңдылығы
( сапалылық).
VII. Жеке тәрбие жұмысы нәтижелілігінің анализі
1) педагогикалық қиын оқушылар (есепте тұрғандардың саны, есептен
шыққандар, есепте тұрудың себептері, жұмыста пайдаланылған әдіс-
тәсілдердің мінездемесі)
2) оқуға деген ынтасы жоқ балалар
3) дарынды оқушылар.
VIII. Педагогикалық ұжыммен жұмыс.
- оқушыларға бірыңғай педагогикалық талаптар қою;
- оқушылардың оқу процесіндегі тәрбие деңгейі;
- мұғалімдердің сабақтан және сыныптан тыс тәрбие жұмысы;
- үйірме жетекшілерімен біріккен әрекет, ұйымдастырушы мұғалімдердің
мөлтек ауданмен байланысы.
IX. Ата – аналармен және жұртшылықпен жұмыс.
- отбасымен қарым – қатынас;
- тақырыптық ата – ана жиналысы, олардың қорытындысы.
Тәрбие жұмысының қорытындысы
- тәрбиенің деңгейі;
- мақсаттың айырмашылығы және олардың нақты қорытындысы, себептері.
- Тәрбие деңгейінің өсу қозғалысы (динамикасы)
X. Мазмұны: денсаулық картасы, тәрбиешілік картасы.
Мектептегі тәрбие жұмысының сызба анализі
1.Өткен оқу жылында тәрбие жұмысына қандай мақсат пен міндеттер қойылды,
егер қандайда бір бөлімі орындалмаса – себептерін ашып көрсету.
2. Тәрбие жұмысында қандай даму бағыты болды?
3. Мектепте қандай зерттеу жүргізілді, оның мақсаты, қорытындылары.
4.Тәрбиенің қандай шарттары мен әдіс-тәсілдері іске асырылды?
-кадрлар 1-әдістері
-формасы
-мектептің ішкі ұйымдастырылуы
-сабақ арқылы тәрбиелеу
-қоршаған әлеуметтік және табиғи орта
-мектептіңсанитарлық-гигиеналық жәнеэстетикалық жағыдайы
-өзара қарым-қатынас(мұғалім-оқушы, мұғалім-мұғалім, оқушы-оқушы, мұғалім-
ата-ана, мұғалім-әкімшілік)
-балаларды тәрбиелеуші ұжым (қоғамдық көзқарас қалыптастыру дәстүрлері)
5.Тәрбие жүйесіне факторлар мен шарттардың әсер ету жағыдайы және оларды
туғызатын себеп-салдар байланысын анықтау:
-қандай шартар мен фактарлар қолданылады (себептер)
-не жоқ(себеп)
6.Педагогикалық ұжыммен жұмыстың көрсеткіші қандай?
-нұсқаулы жұмыс және оның әдістемесі
-жеке жұмыс және ашық тәрбие шараларына қатысу
-үйірмелер ,секциялар, клубтар және бірлестіктер жетекшілерімен жұмыстар
-инновациялық даярлық
7.Тәрбие жұмысында ғылыми таным қалай қөолданылады?
8.Мектептегі тәрбие жұмысының қорытындылары қандай? (оқушылардың тәрбиелік
деңгейі)
Білім деңгейі мен балалар қарым-қатынасынан жалпы адамзаттық құндылықтар
туындайды
(Жер,Отан,Отбасы,Еңбек,Білім,Мәдени ет,Әлем,Адам)
9.Жаңа оқу жылына тапсырма.
Мектептің тєрбие ж‰йесі
Мектептегі тєрбие ж‰йесінің теориялық концепциясы
Пікірлер, басқарылатын ойлар Дамушы педагогтардың Жеке т±лға дамыту
педагогикалық теориясы ‰шін жағдай жасау
Тєрбиелік қ±рылымдарға дейін Тєрбиелік қ±рылымдардан кейін
Мақсаттық Жалпы адамдар, Іс-єрекҚарым-қатынсТехнология Білімді
блогы м±ғалімдер, ет -тары меңгерген
оқушылар, мектеп,
ата-аналар,ж±ртшылық орта
Мектеп тєрбие ж‰йесінің даму сатылары
Қ±ру Ж‰йені қолдану Соңғы кµркемдеу
Мақсатты анықтау. Ж‰йелік қ±рылушы іс-єрекетті ‰лкендер мен балалардың
Басты бағыттарды бекіту. Нєтижелі татулығы. Ортадағы
қ±рау. ±жымдық технологияларды µңдеу. оқушының т±лғалық кµңілі,
бағалықтарды назары, басқарушының
жобалау. тєуелсіздік қарым-қатынас
стилі
Сатылардың басты мақсаттары
Жаңа педагогикалық Оқушылар ±жымын, µзін-µзі Балалар мен ‰лкендердің
ойлауды табу. ±жымдабасқару ±жымын, ±жымдық ынтымақтастығы
м±ғалімдердің дєст‰рлерді дамыту
бірпікірлігін қ±ру
1. Тєрбие мақсатты бағытталған ‰рдіс ретінде
Мектептегі тєрбие тєрбие ‰рдісі арқылы ж‰зеге асады, б±л – педагогтар
мен балалардың оларды µзіндік дамуға, µзін-µзі тєрбиелеуге, µзін-µзі іске
асыруға бағыттау мақсатындағы қарым-қатынас.
Оқу пєндерін оқытумен қатар тєрбие ж‰йесі маңыздылығын сезінгенде
ғана ОТП (оқу тєрбие процесі) сєтті ж‰зеге асыру м‰мкін болады.
Тєрбие ж‰йесі – б±л ересектер мен балалардың бірлескен µмірлік
єрекетін олардың мейлінше толығырақ µзін-µзі дамытуы мен µзін-µзі ж‰зеге
асыру мақсатында ±йымдастыру бойынша мақсатқа бағытталған іс-єрекеті.
Мектептің тєрбие ж‰йесінің мазм±ны, єдісі жєне технологиясы оның
тєрбие ж‰йесімен анықталады.
Мектеп µзі т±жырымдамасына сай тєрбиелєк жєне дидактикалық кіші
ж‰йелер бір-біріне єсер ете, толықтыра немесе жол бере отырып µзара қаым-
қатынас жасап, µзіндік педагогикалық ж‰йе қ±райды.
Тєрбие ж‰йесі – негізгі тєрбие компаненттерінің (субьектілер, мақсат,
мазм±ны жєне єрекеттің тєсілдері) µзара байланыстылығы жағдайында қызмет
ететін жєне ±жымның µмір с‰руі, оның психологиялық климаты сияқты
интерактивтік мінездемеге ие болатын т±тас єлеуметтік организм (ағза)
(Л.И.Новикова)
Тєрбие ж±мысының ж‰йесі келесі компоненттерден т±рады.
1.2. Мектептің тєрбие ж‰йесі т±жырымдамасының жобасы
Қ±рылымы:
1. Тєрбие ж±мысының бастапқы жағдайы
1. Білім беру мекемесінің негізгі параметрлері
2. Білім беру мекемесінің жєне оны қоршаған ортаның тєрбиелік қарымы
3. Оқушыларды тєрбиелеуде жєне білім беру мекемелерінің тіршілігіндегі
жетістіктер мен проблемалар
2. Маңызды жетістіктер:
- оқу орнының бєсекелестік қабілеті біршама артты, жоғары оқу орнына
т‰скен мектеп бітірушілер саны кµбейді
- оқушы т±лғасының дамуына педагогикалық єсер ету ‰рдісі нєтижелірек
болды
- тартымды єрі µзіндік қайталанбас єлпетте жеке т±лғалық ерекшелік
(мектеп кµркі) қалыптаса бастады
Дегенмен тєрбие ‰рдісінің мазм±ны мен оның ±йымдастырылуының бєрі
бірдей педагог, оқушыларды жєне ата-аналарды қанағаттандыра бермейді.
Диагностикалық єрекет пен ±жымдық талқылау ‰рдісінде тєрбие ж±мысы мен
мектеп қауымдастығы єрекетіндегі кемшіліктер мен проблемалар да анықталды:
- ізгілікке бағытталған оқушы т±лғасының қалыптасуы жеткілікті жоғары
деңгейде емес
- оқушының кµп бµлігінің педагогтармен қарым-қатынаста қанағаттанбауы
Моделі жасалып отырған тєрбие ж‰йесінің кілт сµздері мыналар болып
табылады:
- т±лға индивидтердің қасиеттерінің т±рақтанған жиынтығы т‰рінде
кµрінетін жєне адамның єлеуметтік мінін мінездейтін, єрқашан
µзгеріп отыратын ж‰йелі сапа
- µздігінен µзектелген т±лға – адам белсенді єрі сезінген т‰рде
µзімен µзі болуға ±мтылуды ж‰зеге асыратын, µз м‰мкіндіктері мен
қабілеттерін мейлінше толық ашады
- Мен – т±жырымдамасы – адамның µзі туралы сезінген жєне µзі басынан
кешкен т‰сініктерінің ж‰йесі, ол осының негізінде µзінің µмірлік
єрекеттерін басқа адамдармен қарым-қатынасын, µзіне жєне қоршаған
ортаға кµзқарасын қ±рады
- Таңдау – адамның немесе топтың µз белсенділігін кµрсету ‰шін
бірнеше жиынтықтан мейлінше µзіне ±намды н±сқасын таңдап алу
м‰мкіндігін ж‰зеге асыру
- Ж‰йелі келу – єрекетте таным обьектісі немесе басқару ж‰йе т‰рінде
қарастырылатын єдіснамалық бағдар
- Тєрбие ж‰йесі - компоненттердің тєртіптенген т±тас жиынтығы, білім
беру мекемесінде немесе оның құрылымдық бөлімшелерінде оқушы
тұлғасының дамуына бір мақсатта және нәтижелі әсер ету
қабілеттерінің болуымен анықталатын бірлескен қарым-қатынастар мен
бірігулер.
Мектептің тәрбие жүйесі оқу сабақтарын, балалардың сабақтан тыс
өмірін, әртүрлі әрекеттерін және мектептен тыс қарым-қатынастарын,
әлеуметтік, табиғи, пәндік-эстетикалық ортаның әсерін кіріктірген
педагогикаық үрдісті толығымен қамтиды және ол толассыз кеңейіп отыратын
тәрбие кеңістігі.
Тәрбие жүйесінің келесі құрылымы бар:
- мақсат – оны жүзеге асыру үшін туындайтын идеялар жиынтығы.
- оны жүзеге асыруды қамтамасыз ететін әрекет;
- оны ұйымдастыратын және оған қатысатын субъектілердің әрекеті;
- әрекетте және қатынаста туындайтын субъектілерді бір ортаға
біріктіретін қарым-қатынас;
компоненттерді тұтас жүйеге біріктіруді және осы жүйенің
дамуын қамтамасыз ететін басқару.
Тәрбие жүйесінің мақсаты мектепте бала тұлғасының дамуына кезеңдермен
жағдай жасау
өзін-өзі тану
өзін-өзі анықтау
өзін-өзі жүзеге асыру
өзін-өзі реттеу, түзету
Мектеп баланың әр жас ерекшелігі кезеңдерінде бес негізгі өмір сүру
өрісінде міндеттің бәрін шешуге көмек көрсету қажет.
1.Таным өрісі (оқу, ақпарат, білім)
2.Практикалық әрекет өрісі (еңбек әрекеті, біліктілік, дағды)
3.Ойын өрісі (ойын белсенділігі, шығармашылық және табиғи
мүмкіндіктерді қабілеттерді жүзеге асыру)
4.Дене дамуының өрісі (дене мүмкіндіктерін жүзеге асыру)
5. Қарым-қатынас өрісі (өзін, адамды тану, олармен бірлесе әрекет ету)
Сөйтіп, мектепте тұлғаның дамуына жағдай жасау – мектепте бұл балаға
негізгі өмір сүру өрісінде, әр жас ерекшелігі кезеңінде міндеттерін сәтті
атқаруға көмектесетін қарым-қатынас жүйесін құру үрдісі.
Мектептің тәрбие жүйесін құру принциптері:
табиғи және мәдени түсінік
гуманизм (ізгілендіру)
тұлғаға бағытталған білім
ынтымақтастық педагогикасы
білімнің тұрақтылығы, беріктігі және нәтижелілігі
жүйелілік
Табиғатты түсіну принципі – білімнің табиғи және әлеуметтік
үрдістерді ғылыми тұрғыдан түсінуге негізделу керектігін; адамды табиғаттың
бөлінбейтін бөлшегі ретінде дамытудың жалпы заңдарымен келісу керектігін;
оның бойында келешектегі ноосфера эволюциясына, тұтастай өз-өзіне де
жауапкершілігін дамыту керектігін көздейді.
Табиғатты түсіну принципі білім мазмұны мен формасының, педагогтар мен
тәрбиеленушілер өзара қарым-қатынасқа түскенде белгілі жыныстық және жас
ерекшелігін даралау қажеттілігін есепке алуды талап етеді. Бұл принцип
табиғат пен тұтасымен биосферамен қатынаста, табиғатты қорғай білуде
ойлауда және мінез-құлыққа белгілі бір этикалық ұстанымға табынушылықты
көздейді.
Мәдениетті түсіну принципі. Білім беру балаға наұқты ұлттық
мәдениеттің құндылықтары мен нормаларына қол жеткізу арқылы әлемдік
мәдениетке есік ашатын болуы керек (мәдени жалпы адамзаттық құндылықтарға
негізделу керек). Бұл принцип адамды қоғамның, этностың, тұтасымен өркениет
мәдениетінің әртүрлі құндылықтарына: тұрмыстық, дене мәдениетіне,
өндірістік, рухани, діни, зияткерлі, саяси, адамгершілік, материалдық,
коммерциялық - араластырып қосуды талап етеді. Бұл принцип қоршаған
әлеуметтік ортаның тұрақты, “тепе-теңдігін” талап етеді (яғни қоғамдағы
өзгеріс динамикасын есепке алу)
Білімді (ізгілендіру) принципі
Білім жүйесін ОТП ұйымдастыруда тұлғаға бағытталған білімді жүзеге
асыру және білім мазмұнын ізгілендіруді жүзеге асыру арқылы білім беру
жүйесін “адамзаттандыру”көздейді.
Баланың жеке қызығушылығын өзектендіру және қанағаттандыру балалардың
барлық жалпы мәдени қарымын өзектендірумен бір кешенде болуы керек.
Тұлғаға бағытталған білім оқуды оқушы тұлғасына мейлінше жақындата
түсуге мүмкіндік береді, рухани-ізгілік құныдылықтарының қалыптасуына
әсерін тигізеді. Ынтымақтастық педагогика тәрбие үрдісін ересектер мен
балалардың білім беру үрдісінде барлық субъектілердің өздігінен дамуы үшін
жағымды жағдай туғызу мақсатында бірлесе әрекет етуі (ынтымақтасуы) ретінде
түсіну.
Оқыту мен тәрбиелеуде білімді әр оқушының оңтайлы тәсілмен, ырғақпен
және мөлшермен, мазмұнын таңдаумен, тәрбиенің әдістері және формаларымен
игеруіне жағдай жасауды, тәрбие үрдісінде балалар мен ересектердің (ата-
аналар мен оқушылардың) (өзіндік) көзқарасын есепке алуды көздейді.
Кіріктіру принципі білім мазмұнын реформалаудың негізі ретін
қарастырылады және ол тек пәндердің арасындағы үйлесімсіздікті жеңуді ғана
көздеп қоймайды (тұлғаны ғылыми біліммен қаруландыратын, әрекеттердің
тәсілдерімен қаруландыратын, әлемді көркем образды қабылдауға мүмкіндік
беретін, қоршаған орта шындығын тұтас қабылдай алуды қалыптастыратын),
сонымен қатар олардң арасында мәнді өзара байланысты тудырады.
Жүйелілік принципі. Бұл принцип тек барлық элементтері байланысып
қоймай, өзара тығыз байланыста болатын жеке дара жүйе деп қарастырып қана
қоймай, көбінесе оның қызмет етуіне әсер етуші басқа жүйенің бөлігі деп
қарастыруды талап етеді.
Тек мектептің өмір сүруін ұйымдастыруға жүйелі түрде келу арқылы ғана
әрқайсысы өз-өзінен жүйе болып табылатын, бірақ басқа жүйелермен қарым-
қатынастан тыс тіршілік ете алмайтын тәрбиеленуші тұлғасын тұтастай
тұрғызуды қамтамасыз ету мүмкін. Бұл принцип жүйенің те бір элементімен
өзара әрекеттесу мүмкін еместігін, өзара әрекеттесу әрқашан кешенді
болатынын және барлық жүйеге ықпал ететінін дәлелдейді.
Мектептің ішкі даму беталысын, мүмкіндігін және оның қоғамдағы алар
ролі жайл түсініктерге талдау жасай отырып, бірегей тәрбиелеуші ұжым өз
мақсатын мектептің тәрбие жүйесін танымдық жүйе құрушы әрекетпен даму және
қызмет ету арқылы көп қырлы тұлға дамытуға жағдай жасауды қамтамасыз етуден
көреді.
Мақсатты жүзеге асыру үшін келесі міндетерді шешу қажет.
1.Келешекте бірегей тәрбиелік ұжым мен мектепішілік гуманистік қарым-
қатынасты нығайту және дамыту
2. Жүйе құрайтын әрекеттердің тәсілі мен әдістерін, формаларын
жетілдіру және кеңейту
3. Тәриеленушілердің сабақтан тыс әрекетін ұйымдастыру жүйесін
жетілдіру
4.Ұйымдастырудың технологиясы мен бағдарламалық-әдістемелік қамтамасыз
етуді ОТП нәтижесінде бағалау өлшемдерін келшекте әрі қарай әзірлеу және
жетілдіру.
Қазіргі заман талабына сай мектеп баланың бүгін дамуы мен өзін-өзі
жүзеге асыруын қамтамасыз ететін және он болашақ өмірге дайындайтын, ең
алдымен оқушылардың мүмкіндігіне сай келетін және оның тұлғасының әрі қарай
дамуын және білімін жалғастыру мүмкіндігін, сонымен қатар өзіндік білімін
көтеру жолымен де қамтамасыз ететін әлеуметтік-психологиялық тұңғиық
ретінде қызмет етуі керек.
Педагогикада білімділік деңгейіне құндылықтарға бағытталған,
коммуникативті және меңгерген әлеуметтік тәжірибесіне сүйене алатын,
өзгеріске бейім, танымдық міндеттерді шешуге қабілеттілігімен сипаттаатын
тұлғаның сапасы артады.
Әлемдік мектеп практикасында тұлға шешуге қабілетті міндеттермен
ерекшеленетін зияткерлік даму деңгейлері деп те атауға болатын, негізгі
білімділік деңгейі жайлы айтылады
сауаттылық
ақпараттанушылық
қызметтік сауаттылық
құзырлық
Сонымен, қазіргі қоғамда мектеп тәрбиеленушілердің зияткерлік,
ізгілікті және дене бітімнің дамуына кепіл болуы керек.
Мектептің тәрбие жүйесінің мақсаты мен міндеттері басқару объектісі
ретінде
мектеп өмірінің ерікті, дені сау, рухани бай, ізгілікті тұлға
тәрбиелеуге ықпал ететін жаңа түрін құру;
азаматтық, ұлтжандылық, зияткерлік, адам құқығы мен еркіндігін
құрметтеуге тәрбиелеу
гуманистік әлемдік көзқарасты, әлеуметтік табиғи және мәдени
ортада өз іс-әрекетінің нәтижелері үшін келешек ұрпақтың, ағымның
және өзінің алдында жауапкершілікті қалыптастыру
тәрбиеленушілердің, алдымен, өз халқының және Қазақстанның
басқа да халықтарының дәстүрі мен мәдениетін білу және қабылдау
арқылы әлемдік мәдениетті игеруі үшін жағдай туғызу;
қазіргі жағдайда тұлғаның әрі қарай дамуы мен өзін-өзі жүзеге
асыруына ықпал ететін танымдық қызығушылықтарын, шығармашылық
қабілеттерін, жалпы білім біліктілігін, өзін-өзі тану және
өздігінен білім алу дағдыларын мейлінше дамыту
Тәрбие жүйесінің мақсаттары мен міндеттерін жүзеге асыру
Тәрбие жүйесінің мақсаттары мен міндеттерін жүзеге асыру, бұл:
тұлғаның толыққанды дамуы үшін, балалардың денсаулығы мен
өмірін қорғау үшін жағымды жағдай және ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
I Кіріспе
1. Теория бµлімі
1. Тєрбие мақсатты бағытталған ‰рдіс ретінде
2. Мектептің тєрбие ж‰йесі т±жырымдамасының
жобасы.
2. Зерттеу бµлімі
1. Тєрбие ж‰йесінің қ±рылымы, мазм±ны, мµлшері
3. Қорытынды.
4. Єдебиеттер.
Кіріспе
Мемлекет пен қоғам дамыту ‰шін жастар мен балалардың мінез-қ±лқын
бағынышсыз т±рмысқа дайындау. Қазақстан Республикасы заңының мемлекеттік
н±сқауына байланысты білім мен тєрбиені қалыптастыру. Қазақстан
Республикасы Президенті Жолдауы, Білім туралы Заңға байланысты тєрбиеге
мақсат пен міндетті нақты т‰рде анықтау, тєрбие кеңістігінде жеке т±лғаның
µзін билеу мақсатында моделін қ±ру, оның дамуына жағдай жасау, білім беру
мекемелерінде педагогикалық ±жым мен жан±яның µзара єрекеті.
Қазіргі таңда тєрбиеге ғылыми негізде жаңа концепциялық қатынас жасап
жєне оны қ±ру ‰шін стратегиялық бағдарланған, Қазақстан Республикасы
халықаралық келісімі мен бейбітшілікті сақтау жєне ±йымдастыру қабілеті,
гуманитарлық-қ±лықтылық қоғам қ±руы, єлеуметтік- экономикалық ж‰ктеген
міндетін іске асыруға кµмектесуі, жоғары дамыған єлемдік д‰ниетанымдық
мєдениеті жєне шығармашылық ой-µрісі дамыған жеке т±лға қ±ру керек.
Курстық жұмыстың мақсаты мектептегі тәрбие жүйесінің моделін жасау.
Зерттеу обьектісі: мектептің тәрбие үрдісі.
Зерттеу пәні: тәрбие жүйесінің үлгісі.
Болжам: Мектептегі тәрбие жұмысының моделін жасағанда тәрбие жүйесін
тиімді басқарғанда төмендегі жағдайлар сақталуы тиіс:
- оқушылар мен ата-аналар, мұғалімдер, негізгі субьектілер арасындағы
байланыс;
- барлық компоненттер арсындағы өзара байланыс (мақсаттылық,
мазмұндылық, ұйымдастыру – іс-әрекеттілік, бағалаушы-нәтижелілік)
- оқу әрекеті мен сабақтан тыс жұмыс жұмыстардың өзара байланысы;
- оқу орны мен қоршаған ортаның өзара байланысы;
- өз мектебіміздің өткені, қазіргісі мен болашағының өзара байланысы.
Қосымша 1
Сынып ұжымының психо – педагогикалық мінездемесі.
1.Сынып туралы жалпы мәлімет.
Оқушылар саны, оның ішінде ұлы мен қызы, ұжымның құрылған уақыты,
сыныпқа жаңадан келгендер, екінші жылға қалғандар, есеюі, сабақ үлгерімі
мен тәртібі туралы жалпы сыныптың мінездемесі, оның басқа сыныптар
арасындағы орны.Сынып жетекшілік және оқушылардың сынып жетекшіге қарым-
қатынасы.
2.Сынып ұжымының құрылымы және топішілік үрдіс.
Белсенділер,жетекшілік,оқушылардың бар болуы,тұйық және ешкіммен
араласпайтын оқушылар,оларды ұжым өміріне тарту жолдары иен әдістері.
Топтың құндылық дәстүрге даярлығы.ұжымдағы сын және өзара сын.
3.Топтағы оқушылар қатынасының мінездемесі.
Ұйымдастыру дәрежесі, ұжымның топтасуы және бірауыздылығы. Ұлдар мен
қыздардың өзара қарым-қатырасы және өзара көмек түрлері.
4.Оқушылардың танымдық қуатын және тагнымдық қабілетін арттыру.
Сабаққа үй тапсырмасының орындалуына назар аудару,оқушыларды шашыраңқы
және босаңдыққа назар аударуға даялау.Оқушылар зейіні,есте сақтау
қабілетінің түрлерін арттыру (көзбен көру,есту,жандүнйесімен араласу)
Оқушылардың нашар қабылдауы,оқу материалдарын есте сақтауы.Ойлау
қабілеті танымдылығы жоғары оқушылар,талдау жасай білу,біріктіре
алу,өзбетімен нәтиже шығара алу,қабылдауы бәсең және олармен жеке жұмыс
жасау.Ұжымның оқу процесінде жұмыс істеу дәрежесі,оқушылардың
шығармашылықпен айналысуымен анықталады.
5.Оқушылардың шығармашылық таным және шығармашы лық белсенділігі.
Танымдық қабылдау қабілеті және ойлау қабілеті жоғары оқушылардың бар
болуы, тапсырманы ұжымның шығармашылық тұрғыдан қарауы және шығармашылық
іс-әрекетке талпынуы.
6.Ұжымның әлеуметтік тәрбиені меңгеруі және тәрбиелік деңгейі.
Сыныптағы тәртіпке жалпы мінездеме. Сабақтағы және сабақтан тыс тәртіп
мінездемесі. Тәртібі төмен оқушылар, тәртіпсіздіктің түрлері және туу
себептері. Байқағыштық, жанжақтылық, нақтылық, адалдық сезімдерінің т.б.
пайда болуы. Бұндай сезімдерді қалыптастырудың қандай түрлері,әдістері бар?
Қорытынды: Проблемаларды анықтау, ауа райын,тапсырманы білу.
Қосымша 2
Ұжымының тәрбие жұмысындағы сызба анализі.
I. Ұжымның және жеке оқушылардың қысқаша мінездемесі.
- оқушы және отбасы жайында жалпы мәлімет
- қоғамдық және танымдық белсенділігі
- жалпыіске жауапкершілігі
- өзін ұстай білуі
- қиындықты жеңу дағдысы
- мектеп ішіндегі мәдениет және мінез-құлық артықшылығы
- еңбексүйгіштігі
- заңға деген құрметі.
II. Өткен жылғы тәрбие мақсаты және тапсырмалары.
(орындалмау себептері)
III. Тәрбиенің мазмұны: қандай әдеттер қалыптасты, ойлау, білім,
білік, дағды,т.б.
IV. Тәрбие жұмысында пайдаланатын формалар:(сынып сағаттары, жиналыстар,
экскурсия, ұжымдық шығармашылық жұмыс,т.б)
V. Қолданылған әдістер ( мысалы, жеке үлгі, сендіру, талап қою,
белсендіру, тапсырма, әңгіме, түсіндіру, ойын, жарыс, перспективаларды
қою, жаттығу, үйрету,т.б)
VI. Тәрбиенің шарттары:
-тұрмыстық – санитарлы
- гигиеналық мектепішілік
- эстетикалық
- табиғи орта
- әлеуметтік-мәдениет сыртқы байланыс
- құндылық
Тәрбие орталығы
- балалардың тәрбиелік ұжымдары (ынтымақтастық, жалпы пікірдің
қалыптасуы, дәстүрлер, көшбасшының саны, формальді емес топтардың
қарым-қатынасы, оқшауланған оқушылар)
- оқушылардың өзін-өзі басқарудың дамуының заңдылығы
( сапалылық).
VII. Жеке тәрбие жұмысы нәтижелілігінің анализі
1) педагогикалық қиын оқушылар (есепте тұрғандардың саны, есептен
шыққандар, есепте тұрудың себептері, жұмыста пайдаланылған әдіс-
тәсілдердің мінездемесі)
2) оқуға деген ынтасы жоқ балалар
3) дарынды оқушылар.
VIII. Педагогикалық ұжыммен жұмыс.
- оқушыларға бірыңғай педагогикалық талаптар қою;
- оқушылардың оқу процесіндегі тәрбие деңгейі;
- мұғалімдердің сабақтан және сыныптан тыс тәрбие жұмысы;
- үйірме жетекшілерімен біріккен әрекет, ұйымдастырушы мұғалімдердің
мөлтек ауданмен байланысы.
IX. Ата – аналармен және жұртшылықпен жұмыс.
- отбасымен қарым – қатынас;
- тақырыптық ата – ана жиналысы, олардың қорытындысы.
Тәрбие жұмысының қорытындысы
- тәрбиенің деңгейі;
- мақсаттың айырмашылығы және олардың нақты қорытындысы, себептері.
- Тәрбие деңгейінің өсу қозғалысы (динамикасы)
X. Мазмұны: денсаулық картасы, тәрбиешілік картасы.
Мектептегі тәрбие жұмысының сызба анализі
1.Өткен оқу жылында тәрбие жұмысына қандай мақсат пен міндеттер қойылды,
егер қандайда бір бөлімі орындалмаса – себептерін ашып көрсету.
2. Тәрбие жұмысында қандай даму бағыты болды?
3. Мектепте қандай зерттеу жүргізілді, оның мақсаты, қорытындылары.
4.Тәрбиенің қандай шарттары мен әдіс-тәсілдері іске асырылды?
-кадрлар 1-әдістері
-формасы
-мектептің ішкі ұйымдастырылуы
-сабақ арқылы тәрбиелеу
-қоршаған әлеуметтік және табиғи орта
-мектептіңсанитарлық-гигиеналық жәнеэстетикалық жағыдайы
-өзара қарым-қатынас(мұғалім-оқушы, мұғалім-мұғалім, оқушы-оқушы, мұғалім-
ата-ана, мұғалім-әкімшілік)
-балаларды тәрбиелеуші ұжым (қоғамдық көзқарас қалыптастыру дәстүрлері)
5.Тәрбие жүйесіне факторлар мен шарттардың әсер ету жағыдайы және оларды
туғызатын себеп-салдар байланысын анықтау:
-қандай шартар мен фактарлар қолданылады (себептер)
-не жоқ(себеп)
6.Педагогикалық ұжыммен жұмыстың көрсеткіші қандай?
-нұсқаулы жұмыс және оның әдістемесі
-жеке жұмыс және ашық тәрбие шараларына қатысу
-үйірмелер ,секциялар, клубтар және бірлестіктер жетекшілерімен жұмыстар
-инновациялық даярлық
7.Тәрбие жұмысында ғылыми таным қалай қөолданылады?
8.Мектептегі тәрбие жұмысының қорытындылары қандай? (оқушылардың тәрбиелік
деңгейі)
Білім деңгейі мен балалар қарым-қатынасынан жалпы адамзаттық құндылықтар
туындайды
(Жер,Отан,Отбасы,Еңбек,Білім,Мәдени ет,Әлем,Адам)
9.Жаңа оқу жылына тапсырма.
Мектептің тєрбие ж‰йесі
Мектептегі тєрбие ж‰йесінің теориялық концепциясы
Пікірлер, басқарылатын ойлар Дамушы педагогтардың Жеке т±лға дамыту
педагогикалық теориясы ‰шін жағдай жасау
Тєрбиелік қ±рылымдарға дейін Тєрбиелік қ±рылымдардан кейін
Мақсаттық Жалпы адамдар, Іс-єрекҚарым-қатынсТехнология Білімді
блогы м±ғалімдер, ет -тары меңгерген
оқушылар, мектеп,
ата-аналар,ж±ртшылық орта
Мектеп тєрбие ж‰йесінің даму сатылары
Қ±ру Ж‰йені қолдану Соңғы кµркемдеу
Мақсатты анықтау. Ж‰йелік қ±рылушы іс-єрекетті ‰лкендер мен балалардың
Басты бағыттарды бекіту. Нєтижелі татулығы. Ортадағы
қ±рау. ±жымдық технологияларды µңдеу. оқушының т±лғалық кµңілі,
бағалықтарды назары, басқарушының
жобалау. тєуелсіздік қарым-қатынас
стилі
Сатылардың басты мақсаттары
Жаңа педагогикалық Оқушылар ±жымын, µзін-µзі Балалар мен ‰лкендердің
ойлауды табу. ±жымдабасқару ±жымын, ±жымдық ынтымақтастығы
м±ғалімдердің дєст‰рлерді дамыту
бірпікірлігін қ±ру
1. Тєрбие мақсатты бағытталған ‰рдіс ретінде
Мектептегі тєрбие тєрбие ‰рдісі арқылы ж‰зеге асады, б±л – педагогтар
мен балалардың оларды µзіндік дамуға, µзін-µзі тєрбиелеуге, µзін-µзі іске
асыруға бағыттау мақсатындағы қарым-қатынас.
Оқу пєндерін оқытумен қатар тєрбие ж‰йесі маңыздылығын сезінгенде
ғана ОТП (оқу тєрбие процесі) сєтті ж‰зеге асыру м‰мкін болады.
Тєрбие ж‰йесі – б±л ересектер мен балалардың бірлескен µмірлік
єрекетін олардың мейлінше толығырақ µзін-µзі дамытуы мен µзін-µзі ж‰зеге
асыру мақсатында ±йымдастыру бойынша мақсатқа бағытталған іс-єрекеті.
Мектептің тєрбие ж‰йесінің мазм±ны, єдісі жєне технологиясы оның
тєрбие ж‰йесімен анықталады.
Мектеп µзі т±жырымдамасына сай тєрбиелєк жєне дидактикалық кіші
ж‰йелер бір-біріне єсер ете, толықтыра немесе жол бере отырып µзара қаым-
қатынас жасап, µзіндік педагогикалық ж‰йе қ±райды.
Тєрбие ж‰йесі – негізгі тєрбие компаненттерінің (субьектілер, мақсат,
мазм±ны жєне єрекеттің тєсілдері) µзара байланыстылығы жағдайында қызмет
ететін жєне ±жымның µмір с‰руі, оның психологиялық климаты сияқты
интерактивтік мінездемеге ие болатын т±тас єлеуметтік организм (ағза)
(Л.И.Новикова)
Тєрбие ж±мысының ж‰йесі келесі компоненттерден т±рады.
1.2. Мектептің тєрбие ж‰йесі т±жырымдамасының жобасы
Қ±рылымы:
1. Тєрбие ж±мысының бастапқы жағдайы
1. Білім беру мекемесінің негізгі параметрлері
2. Білім беру мекемесінің жєне оны қоршаған ортаның тєрбиелік қарымы
3. Оқушыларды тєрбиелеуде жєне білім беру мекемелерінің тіршілігіндегі
жетістіктер мен проблемалар
2. Маңызды жетістіктер:
- оқу орнының бєсекелестік қабілеті біршама артты, жоғары оқу орнына
т‰скен мектеп бітірушілер саны кµбейді
- оқушы т±лғасының дамуына педагогикалық єсер ету ‰рдісі нєтижелірек
болды
- тартымды єрі µзіндік қайталанбас єлпетте жеке т±лғалық ерекшелік
(мектеп кµркі) қалыптаса бастады
Дегенмен тєрбие ‰рдісінің мазм±ны мен оның ±йымдастырылуының бєрі
бірдей педагог, оқушыларды жєне ата-аналарды қанағаттандыра бермейді.
Диагностикалық єрекет пен ±жымдық талқылау ‰рдісінде тєрбие ж±мысы мен
мектеп қауымдастығы єрекетіндегі кемшіліктер мен проблемалар да анықталды:
- ізгілікке бағытталған оқушы т±лғасының қалыптасуы жеткілікті жоғары
деңгейде емес
- оқушының кµп бµлігінің педагогтармен қарым-қатынаста қанағаттанбауы
Моделі жасалып отырған тєрбие ж‰йесінің кілт сµздері мыналар болып
табылады:
- т±лға индивидтердің қасиеттерінің т±рақтанған жиынтығы т‰рінде
кµрінетін жєне адамның єлеуметтік мінін мінездейтін, єрқашан
µзгеріп отыратын ж‰йелі сапа
- µздігінен µзектелген т±лға – адам белсенді єрі сезінген т‰рде
µзімен µзі болуға ±мтылуды ж‰зеге асыратын, µз м‰мкіндіктері мен
қабілеттерін мейлінше толық ашады
- Мен – т±жырымдамасы – адамның µзі туралы сезінген жєне µзі басынан
кешкен т‰сініктерінің ж‰йесі, ол осының негізінде µзінің µмірлік
єрекеттерін басқа адамдармен қарым-қатынасын, µзіне жєне қоршаған
ортаға кµзқарасын қ±рады
- Таңдау – адамның немесе топтың µз белсенділігін кµрсету ‰шін
бірнеше жиынтықтан мейлінше µзіне ±намды н±сқасын таңдап алу
м‰мкіндігін ж‰зеге асыру
- Ж‰йелі келу – єрекетте таным обьектісі немесе басқару ж‰йе т‰рінде
қарастырылатын єдіснамалық бағдар
- Тєрбие ж‰йесі - компоненттердің тєртіптенген т±тас жиынтығы, білім
беру мекемесінде немесе оның құрылымдық бөлімшелерінде оқушы
тұлғасының дамуына бір мақсатта және нәтижелі әсер ету
қабілеттерінің болуымен анықталатын бірлескен қарым-қатынастар мен
бірігулер.
Мектептің тәрбие жүйесі оқу сабақтарын, балалардың сабақтан тыс
өмірін, әртүрлі әрекеттерін және мектептен тыс қарым-қатынастарын,
әлеуметтік, табиғи, пәндік-эстетикалық ортаның әсерін кіріктірген
педагогикаық үрдісті толығымен қамтиды және ол толассыз кеңейіп отыратын
тәрбие кеңістігі.
Тәрбие жүйесінің келесі құрылымы бар:
- мақсат – оны жүзеге асыру үшін туындайтын идеялар жиынтығы.
- оны жүзеге асыруды қамтамасыз ететін әрекет;
- оны ұйымдастыратын және оған қатысатын субъектілердің әрекеті;
- әрекетте және қатынаста туындайтын субъектілерді бір ортаға
біріктіретін қарым-қатынас;
компоненттерді тұтас жүйеге біріктіруді және осы жүйенің
дамуын қамтамасыз ететін басқару.
Тәрбие жүйесінің мақсаты мектепте бала тұлғасының дамуына кезеңдермен
жағдай жасау
өзін-өзі тану
өзін-өзі анықтау
өзін-өзі жүзеге асыру
өзін-өзі реттеу, түзету
Мектеп баланың әр жас ерекшелігі кезеңдерінде бес негізгі өмір сүру
өрісінде міндеттің бәрін шешуге көмек көрсету қажет.
1.Таным өрісі (оқу, ақпарат, білім)
2.Практикалық әрекет өрісі (еңбек әрекеті, біліктілік, дағды)
3.Ойын өрісі (ойын белсенділігі, шығармашылық және табиғи
мүмкіндіктерді қабілеттерді жүзеге асыру)
4.Дене дамуының өрісі (дене мүмкіндіктерін жүзеге асыру)
5. Қарым-қатынас өрісі (өзін, адамды тану, олармен бірлесе әрекет ету)
Сөйтіп, мектепте тұлғаның дамуына жағдай жасау – мектепте бұл балаға
негізгі өмір сүру өрісінде, әр жас ерекшелігі кезеңінде міндеттерін сәтті
атқаруға көмектесетін қарым-қатынас жүйесін құру үрдісі.
Мектептің тәрбие жүйесін құру принциптері:
табиғи және мәдени түсінік
гуманизм (ізгілендіру)
тұлғаға бағытталған білім
ынтымақтастық педагогикасы
білімнің тұрақтылығы, беріктігі және нәтижелілігі
жүйелілік
Табиғатты түсіну принципі – білімнің табиғи және әлеуметтік
үрдістерді ғылыми тұрғыдан түсінуге негізделу керектігін; адамды табиғаттың
бөлінбейтін бөлшегі ретінде дамытудың жалпы заңдарымен келісу керектігін;
оның бойында келешектегі ноосфера эволюциясына, тұтастай өз-өзіне де
жауапкершілігін дамыту керектігін көздейді.
Табиғатты түсіну принципі білім мазмұны мен формасының, педагогтар мен
тәрбиеленушілер өзара қарым-қатынасқа түскенде белгілі жыныстық және жас
ерекшелігін даралау қажеттілігін есепке алуды талап етеді. Бұл принцип
табиғат пен тұтасымен биосферамен қатынаста, табиғатты қорғай білуде
ойлауда және мінез-құлыққа белгілі бір этикалық ұстанымға табынушылықты
көздейді.
Мәдениетті түсіну принципі. Білім беру балаға наұқты ұлттық
мәдениеттің құндылықтары мен нормаларына қол жеткізу арқылы әлемдік
мәдениетке есік ашатын болуы керек (мәдени жалпы адамзаттық құндылықтарға
негізделу керек). Бұл принцип адамды қоғамның, этностың, тұтасымен өркениет
мәдениетінің әртүрлі құндылықтарына: тұрмыстық, дене мәдениетіне,
өндірістік, рухани, діни, зияткерлі, саяси, адамгершілік, материалдық,
коммерциялық - араластырып қосуды талап етеді. Бұл принцип қоршаған
әлеуметтік ортаның тұрақты, “тепе-теңдігін” талап етеді (яғни қоғамдағы
өзгеріс динамикасын есепке алу)
Білімді (ізгілендіру) принципі
Білім жүйесін ОТП ұйымдастыруда тұлғаға бағытталған білімді жүзеге
асыру және білім мазмұнын ізгілендіруді жүзеге асыру арқылы білім беру
жүйесін “адамзаттандыру”көздейді.
Баланың жеке қызығушылығын өзектендіру және қанағаттандыру балалардың
барлық жалпы мәдени қарымын өзектендірумен бір кешенде болуы керек.
Тұлғаға бағытталған білім оқуды оқушы тұлғасына мейлінше жақындата
түсуге мүмкіндік береді, рухани-ізгілік құныдылықтарының қалыптасуына
әсерін тигізеді. Ынтымақтастық педагогика тәрбие үрдісін ересектер мен
балалардың білім беру үрдісінде барлық субъектілердің өздігінен дамуы үшін
жағымды жағдай туғызу мақсатында бірлесе әрекет етуі (ынтымақтасуы) ретінде
түсіну.
Оқыту мен тәрбиелеуде білімді әр оқушының оңтайлы тәсілмен, ырғақпен
және мөлшермен, мазмұнын таңдаумен, тәрбиенің әдістері және формаларымен
игеруіне жағдай жасауды, тәрбие үрдісінде балалар мен ересектердің (ата-
аналар мен оқушылардың) (өзіндік) көзқарасын есепке алуды көздейді.
Кіріктіру принципі білім мазмұнын реформалаудың негізі ретін
қарастырылады және ол тек пәндердің арасындағы үйлесімсіздікті жеңуді ғана
көздеп қоймайды (тұлғаны ғылыми біліммен қаруландыратын, әрекеттердің
тәсілдерімен қаруландыратын, әлемді көркем образды қабылдауға мүмкіндік
беретін, қоршаған орта шындығын тұтас қабылдай алуды қалыптастыратын),
сонымен қатар олардң арасында мәнді өзара байланысты тудырады.
Жүйелілік принципі. Бұл принцип тек барлық элементтері байланысып
қоймай, өзара тығыз байланыста болатын жеке дара жүйе деп қарастырып қана
қоймай, көбінесе оның қызмет етуіне әсер етуші басқа жүйенің бөлігі деп
қарастыруды талап етеді.
Тек мектептің өмір сүруін ұйымдастыруға жүйелі түрде келу арқылы ғана
әрқайсысы өз-өзінен жүйе болып табылатын, бірақ басқа жүйелермен қарым-
қатынастан тыс тіршілік ете алмайтын тәрбиеленуші тұлғасын тұтастай
тұрғызуды қамтамасыз ету мүмкін. Бұл принцип жүйенің те бір элементімен
өзара әрекеттесу мүмкін еместігін, өзара әрекеттесу әрқашан кешенді
болатынын және барлық жүйеге ықпал ететінін дәлелдейді.
Мектептің ішкі даму беталысын, мүмкіндігін және оның қоғамдағы алар
ролі жайл түсініктерге талдау жасай отырып, бірегей тәрбиелеуші ұжым өз
мақсатын мектептің тәрбие жүйесін танымдық жүйе құрушы әрекетпен даму және
қызмет ету арқылы көп қырлы тұлға дамытуға жағдай жасауды қамтамасыз етуден
көреді.
Мақсатты жүзеге асыру үшін келесі міндетерді шешу қажет.
1.Келешекте бірегей тәрбиелік ұжым мен мектепішілік гуманистік қарым-
қатынасты нығайту және дамыту
2. Жүйе құрайтын әрекеттердің тәсілі мен әдістерін, формаларын
жетілдіру және кеңейту
3. Тәриеленушілердің сабақтан тыс әрекетін ұйымдастыру жүйесін
жетілдіру
4.Ұйымдастырудың технологиясы мен бағдарламалық-әдістемелік қамтамасыз
етуді ОТП нәтижесінде бағалау өлшемдерін келшекте әрі қарай әзірлеу және
жетілдіру.
Қазіргі заман талабына сай мектеп баланың бүгін дамуы мен өзін-өзі
жүзеге асыруын қамтамасыз ететін және он болашақ өмірге дайындайтын, ең
алдымен оқушылардың мүмкіндігіне сай келетін және оның тұлғасының әрі қарай
дамуын және білімін жалғастыру мүмкіндігін, сонымен қатар өзіндік білімін
көтеру жолымен де қамтамасыз ететін әлеуметтік-психологиялық тұңғиық
ретінде қызмет етуі керек.
Педагогикада білімділік деңгейіне құндылықтарға бағытталған,
коммуникативті және меңгерген әлеуметтік тәжірибесіне сүйене алатын,
өзгеріске бейім, танымдық міндеттерді шешуге қабілеттілігімен сипаттаатын
тұлғаның сапасы артады.
Әлемдік мектеп практикасында тұлға шешуге қабілетті міндеттермен
ерекшеленетін зияткерлік даму деңгейлері деп те атауға болатын, негізгі
білімділік деңгейі жайлы айтылады
сауаттылық
ақпараттанушылық
қызметтік сауаттылық
құзырлық
Сонымен, қазіргі қоғамда мектеп тәрбиеленушілердің зияткерлік,
ізгілікті және дене бітімнің дамуына кепіл болуы керек.
Мектептің тәрбие жүйесінің мақсаты мен міндеттері басқару объектісі
ретінде
мектеп өмірінің ерікті, дені сау, рухани бай, ізгілікті тұлға
тәрбиелеуге ықпал ететін жаңа түрін құру;
азаматтық, ұлтжандылық, зияткерлік, адам құқығы мен еркіндігін
құрметтеуге тәрбиелеу
гуманистік әлемдік көзқарасты, әлеуметтік табиғи және мәдени
ортада өз іс-әрекетінің нәтижелері үшін келешек ұрпақтың, ағымның
және өзінің алдында жауапкершілікті қалыптастыру
тәрбиеленушілердің, алдымен, өз халқының және Қазақстанның
басқа да халықтарының дәстүрі мен мәдениетін білу және қабылдау
арқылы әлемдік мәдениетті игеруі үшін жағдай туғызу;
қазіргі жағдайда тұлғаның әрі қарай дамуы мен өзін-өзі жүзеге
асыруына ықпал ететін танымдық қызығушылықтарын, шығармашылық
қабілеттерін, жалпы білім біліктілігін, өзін-өзі тану және
өздігінен білім алу дағдыларын мейлінше дамыту
Тәрбие жүйесінің мақсаттары мен міндеттерін жүзеге асыру
Тәрбие жүйесінің мақсаттары мен міндеттерін жүзеге асыру, бұл:
тұлғаның толыққанды дамуы үшін, балалардың денсаулығы мен
өмірін қорғау үшін жағымды жағдай және ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz