Жұлын қан айналысының бұзылулары

Кіріспе

Жұлын кан айналысының созылмалы және шұғыл бұзылулары көбінесе ишемиялық сипатта болады, 50 жастан асқан адамдарда жиі кездеседі. Олар көпшілік жағдайларда жұлынға қан жеткізетін тамырлардың атеросклерозына, әсіресе оның омыртқа бағанындағы зат алмасу-деструктивтік өзгерістермен (омыртқа аралық дискілердің ауытқуымен қабаттасқан остехондроз, деформацияланған спондилез, т.б.) үйлесуіне байланысты пайда болады. Кейінгілердің түбірлік-жұлындық тамырлардағы қанның жүруіне әсер ететіндігі белгілі. Көбінссе қан айналысының бұзылулары артериялық гипертония, васкулиттер, тамыр мальформациялары және жарақаттар әсерінен болуы ықтамал,
Жұлын қан айналысы бытыраңқы жвне магистралды типтерге бөлінеді.
Қан айналысының бытыраңқы типінде қан алдыңғы жұлын артериясы жүйесіне көптеген түбірлік-жұлындық артериялардан келеді. Бірақ адамдарды көпшлігіне жұлын қан айналысының магистралдық типі тән. Мұндай жағдайда түбірлік-жұлындық артериялар қызметін жұлын нервтерімен қатар өтетін аздаған артериялар атқарады. Қалғандары осы нервтер мен жұлын түбірлерін канмен қамтамасыз ететін түбірлік артериялар ғана болып қалады.
Жұлын қан айналысының жұлындық типінде тамырлардан тарайтын алдыңғы жұлындық артерия жүйесі жұлынньщ көптеген көлденең бөлігін (артқы бағандар және оларға жақын артқы мүйіздер бөліктерінен басқасы) қанмен қамтамасыз етеді. Осы артерияның жоғарғы бөлігіндегі (Д,-Д4 деңгейіне дейін) қан ағысына мойын мен мойын-кеуде деңгейіндегі бірнеше түбірлік-жұлындык, артериялар және омыртқа өзегіне бас сүйектің артқы шұңкырынан төмен түсетін вертебралдык артериялардъщ тармақтары көмектеседі.

Пән: Медицина
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

Жұлын қан айналысының бұзылулары

Жұлын кан айналысының созылмалы және шұғыл бұзылулары көбінесе ишемиялық сипатта болады, 50 жастан асқан адамдарда жиі кездеседі. Олар көпшілік жағдайларда жұлынға қан жеткізетін тамырлардың атеросклерозына, әсіресе оның омыртқа бағанындағы зат алмасу-деструктивтік өзгерістермен (омыртқа аралық дискілердің ауытқуымен қабаттасқан остехондроз, деформацияланған спондилез, т.б.) үйлесуіне байланысты пайда болады. Кейінгілердің түбірлік-жұлындық тамырлардағы қанның жүруіне әсер ететіндігі белгілі. Көбінссе қан айналысының бұзылулары артериялық гипертония, васкулиттер, тамыр мальформациялары және жарақаттар әсерінен болуы ықтамал.

Жұлын қан айналысының варианттары

Жұлын қан айналысы бытыраңқы жвне магистралды типтерге бөлінеді.
Қан айналысының бытыраңқы типінде қан алдыңғы жұлын артериясы жүйесіне көптеген түбірлік-жұлындық артериялардан келеді. Бірақ адамдарды көпшлігіне жұлын қан айналысының магистралдық типі тән. Мұндай жағдайда түбірлік-жұлындық артериялар қызметін жұлын нервтерімен қатар өтетін аздаған артериялар атқарады. Қалғандары осы нервтер мен жұлын түбірлерін канмен қамтамасыз ететін түбірлік артериялар ғана болып қалады.
Жұлын қан айналысының жұлындық типінде тамырлардан тарайтын алдыңғы жұлындық артерия жүйесі жұлынньщ көптеген көлденең бөлігін (артқы бағандар және оларға жақын артқы мүйіздер бөліктерінен басқасы) қанмен қамтамасыз етеді. Осы артерияның жоғарғы бөлігіндегі (Д,-Д4 деңгейіне дейін) қан ағысына мойын мен мойын-кеуде деңгейіндегі бірнеше түбірлік-жұлындык, артериялар және омыртқа өзегіне бас сүйектің артқы шұңкырынан төмен түсетін вертебралдык артериялардъщ тармақтары көмектеседі. Алдынғы жұлын артериясы Д3 -- Д4 деңгейінен төмен, көбінесе бір ғана, бірақ басқасынан едәуір ірі, түбірлік-жұлындык артерия (Адамкевич артериясы) арқылы қалыптасады. Ол омыртқа өзегіне төменгі кеуде жұлын нервтерінін бірімен және алдыңғы жұлын түбірлерімен бірге кіреді.

Жұлын қан айналысыныц күрт бұзылулары
Жұлын қан айналысы бұзылуының негізгі этиологиялық факторларына стеноз бен атеросклероздан қан тамырларының бітеліп қалуы, гемодинамикалық өзгерістер, аортаның патологиясы (аневризма, коарактация), артерияньщ ісіктен немесе омыртқааралық дискілердің ауытқуынан қысылып қалуы, васкулиттер, қан аурулары, жүрекке немесе аортаға операциялар жасау, т.б. жатады.
Жұлын қан айналысының кенеттен бұзылуы өткінші немесе инсульт түрінде білінеді.
Жұлын қан айналысыньщ өткінші бұзылулары жедел немесе сәл баяуырақ дамып, белгілі неврологиялық симптомдар арқылы байқалады. Бірақ ол симптомдар бірнеше минутқа немесе сағатқа созылады да, тәулік ішінде жойылады.
Атеросклерозбен зақымданған омыртқа артериясының спазмы мен қысылуы атеросклероз бен мойын остеохондрозы қабаттасқан жағдайда жиі кездеседі. Бұл ұстамаларға әдетте бастың шұғыл бұрылыстары себеп болады. Жұлынның жоғарғы мойын сегменггерінің кенет басталған ишемиясы әсерінен "тамшылау синдромы" (дроп-атака) пайда болады. Сырқаттың бүкіл бұлшық еттері шұғыл әлсіреп, ол құлап қалуы да мүмкін. Бұлшық еттер тонусы әдетте төмендейді. Есінен танбайды. Бірақ осы өзгерістерге ми бағанасы бұзылуы кабаттаса, сырқат есінен танып қалады (Унтерхарнштейдт синкопалдық вертебралдық синдромы).
Егер жұлындағы қан айналыс жетімсіздігі үзақ уақыт жүргендіхтен пайда болса, онда сырқаттьтң иықтары әлсіреп, азғантай демалғаннан кейін білінбей кетеді {жүлыңдық ара-тұра ақсақтық). Ол, әлбетте, Адамкевич артериясы гемодинамикасының жеткіліксіздігшен болады.
Депорж-Готгерон артериясы бассейнілің дисциркуляциясы немесе омыртқа өзегі тарылғандығынан болатын ат құйрығы түбірлерінің өткінші (өтпелі) ишемиясы кезінде каудогендік ара-тұра ақсақтық пайда болады. Оған жүргенде аяқ пен бұт арасында сезілетін азапты парестезиялар тән. Миелогендік алма-кезек ақсақтық тәрізді бұл да аз уақыт демалыстан кейін тыныштанады. Аталмыш синдромдарды шеткі нерв жүйесі зақымдануынан болатын ара-тұра ақсақтықтан (Шарко синдромы) ажырата білген жөн. Бұл синдромда ауыру жүргенде әдетте аяқтың төменгі бөлігінде білінеді. Шарко синдромы облитерленген (бітік) эндартериті немесе аяқ кан тамырларының атеросклерозы бар науқастарда байқалады.
Жұлын қан айналысының өтпелі бұзылымдары жұлын инсультінің нышаны болуы мүмкін.
Жұлындық шұғыл ишемиялык инсульт кенеттен немесе бірнеше минут, сағат, кейде тәулік бойы болуы ықтимал. Көбінесе арқада ауырсыну, қол-аяқтың өтпелі парездері (әлсізденуі) және аз уақыт зәр ағысының бұзылуы тәрізді нышандар белгі береді. Осы сияқты жағдайлар бірнеше апта немесе айлар бойы байқалуы мүмкін. Соңынан жұлынньң зақымдану симптомдары пайда болады. Клиникалық сипаты инфарктың орналасуына байланысты анықталады.
Жұлынның алдыңғы бөліктерінің ишемиясы кезінде (алдыңғы жұлын артериясының бітелу синдромы) диссоциацияланған сезімділік бұзылымдарының зақымданған сегменттер деңгейінде және оның өткізгіштік бұзылыстары жұлынның одан төменгі бөліктері деңгейінде байқалуымен катар, салдану пайда болады. Мысалы, жұлынның мойын буылтығы тұсындағы ишемиясында сал болу немесе парез қолда босақ болады да, аяқта әуелі босаң, соңынан (бірнеше күннен кейін) сіреспелі түрде білінеді.
Адамкевич артериясының бітелуі (окклюзиясы) тиісті дерматомаларда үстірт сезімділігін зақымдану түрлерімен қатар байқалатын босаң салдану және жамбас қуысы ағзалары қызметінің бұзылуы арқылы белгілі болады. Мұндайда трофикалық бұзылымдар да (ойық жаралар) тез пайда болуы мүмкін.
Жұлын инсультінің өте шұғыл кезеңінде кейде оның көлденеңінен зақымдану клиникасы байқалуы мүмкін. Дене қызуының сәл көтерілуі мен ми-жұлын сұйығындағы аздаган плеоцитоз жедел көлденең миелит туралы қате пікір туғызуға себеп болуы ықтимал.
Жұлын инфарктын емдеу бірнеше бағытта жүзеге асырылады. Олардың бірінішсі коллатералдарды қосу мен қан ағысының көлемдік жылдамдығын арттыру арқылы жұлын қан айналысын жақсартуды (реттеуді) көздейді. Ол үшін қан тамырларын кеңітетін, жүрек-тамыр қызметін жақсартатын және зәр ағызатын препаратгар, антиагрегантгар, антиоксидантгар тағайындалады.
Екіншіден, емдік шаралар окклюзиялық үрдісті жоюға арналған. Тромбоэмболия болған жағдайда антакоагулянтгар (гепарин, фенипин) тағайындалады. Олардың аз мөлшері тромбаны пайда болдырмау үшін қолданылады.
Жұлын қан тамырларынын қысылуынан болатын синдромдарды емдеу үшін оған себепші кедергілерді жою керек. Дискогендік компрессия бар сырқаттарға ортопедиялық әдістер (тығыздалған төсек, омыртқа желісін созу, корсет, омыртқа бойындағы бұлшық еттерді уқалау, емдік гимнастика), физиотерапевтік шаралар колданылады.
Консервативтік емдеу шараларынан нәтиже болмаған жағдайда хирургиялық емдеу мүмкіндігі қарастырылады. Операцияның әдістері мен көлемі әр науқаста жеке нейрохирурггың қатысуымен шешіледі. Аорта зақымдануына (коарактация, аневризма) байланысты ерекше тактика ұсталынады. Ол мәселе антиохирургтың қатысуымен жүзеге асады.
Барлық науқастарға, оның ішінде операция жасалғаннан кейін де, ноотроптар, витаминдер, иодталған дәрі-дәрмектер, биостимуляторлар (алоэ, шыны тәрізді дене, лидаза, т.б.) тағайындалады.
Жұлын икфарктісінің ақыры (ақырғы шегі) оның пайда болуының себептері мен емдеу әдістеріне байланысты. Науқастардың жартысынан көбінде емдік шаралар сәтті аяқталады. Қатерлі ісіктен, аортаның ажырататын гематомасынан болатын жұлындық инсульт, оған қабаттасқан аурулар, инфаркт және уросепсис түріндегі асқынулар өліммен аяқталады.
Еңбекке жарамдылық резидуальдық (қалдық) кезеңдегі неврологиялық бұзылыстардың ауырлығы мен таралу деңгейіне байланысты. Бірінші топтагы мүгедектік тетраплегиямен сырқаттанған немесе аса ауыр дәрежедегі парездер жамбас куысы ағзалары қызметінің бұзылуымен, трофикалық өзгерістерімен қабаттасқан жағдайда тағайындалады. Мұндай науқастар басқа адамдардың күтімін талап етеді. Екінші топтағы мүгедектік қол-аяқтың біршама парезі мен жамбас куысы ағзаларынын функциясы бұзылған науқастарға белгіленеді. Олар үй ішіндегі іс-әрекеттерді орындай алады. Үшінші топтағы мүгедектік аса айқын білінбейтін, өз бетімен жүріп-тұруы онша шектелмеген және жамбас қуысы ағзаларының функциясы бұзылмаған науқастарға тағайындалады. Олар өздеріне лайықты жұмысқа орналасуға мүдделі. Жұлынға қан құйылу (гематомиелия) жұлындық инфарктен әлдеқайда сирек кездеседі. Оған омыртқа жарақаттануы немесе тамыр мальформациясы және қан аурулары себеп болады. Әдетте жұлынның сұр заты, әсіресе артқы, сирегірек алдыңғы мүйіздері зақымданады
Аурудың өте шұғыл кезеңінде жұлынның көлденеңінен зақымдану синдромы пайда болуы мүмкін. Әрі қарай жұлынның сегментгік зақымдану белгілері (сирингомиялық синдром) мен зақымданған деңгейде бұлшық еттердің босаң парезі, кейде дененің төменгі бөлігінде пирамидтық жетіспеушіліктер анықталады. Люмбалдық функция ми-жұлын сұйығына қан араласқандығын көрсетеді.
Жұлындағы қан тамырлар жүйесінің аномалиясына (ангиоматоз, веналардың варикоздық ұлғаюы) байланысты жұлындық деңгейдегі қабық асты қан құйылулар ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.