Халықаралық ғарыш құқығы

Кіріспе

Халықаралық ғарыш кұқығы ұғымы және оның қайнар көздерінің жүйесі
Халықаралық гарыш қуқыгы - бүл халықаралық қүқық субъектілерінің ғарыш кеңістігін, аспан денелерін қоса алғанда, зерттеу және пайдалану қызметтеріне байланысты олардың арасындағы қатынастарды реттейтін қүқықтық нормалар мен қағидалар жиынтығын көрсететін осы заманғы халықаралық құқықтың бір саласы. Бүл салыстырмалы түрде алғанда осы заманғы халықаралық қүқықтың жаңа саласы, оның тарихы жердің алғашқы жасанды серігін 1957 ж. жіберуден басталады. 1961 және 1963 жылдардың желтоқсан айларында мемлекеттердің ғарыш кеңістігін пайдалану және зерттеу жөніндегі қызметтерінің қүқықтық қағидалары мен нормаларын айқындайтын Б¥¥ Бас Ассамблеясының қарары қабылданды. Оларға: ғарыш кеңістігін зерттеу, пайдалану еркіндігінің қағидасы; ғарыш кеңістігіне мемлекеттердің тәуелсіздіктерінің таралмау қағидасы; ғарыш кеңістігін ұлттық иемденуге тыйым салу қағидасы жатқызылады.
Б¥Ү аясында 1959 ж. Б¥¥ Бас Ассамблеясының қосалқы органы -ғарыш кеңістігін бейбіт мақсаттарға пайдалану женіндегі Комитеті қүрылды.
Халықаралық ғарыш қүқығының қайнар көздері жүйесін Б¥¥ қол астында жасалған мемлекеттердің ғарыштағы бірлескен қызметін реттейтін ғылыми-техникалық сипаттағы кептеген халықаралық шарттары; мемлекеттердің жердегі және әуе кеңістігіндегі ғарышты зерттеу және пайдалануға байланысты қызметін айқындайтын шарттар қүрайды.

Пән: Құрылыс
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Халықаралық ғарыш құқығы
1. Халықаралық ғарыш құқығы ұйымы және оның қайнар көздерінің
жүйесі.
2. Ғарыш кеңістігі мен аспан денелерінің құқықтық режимі.
3. Ғарышкерлердің құқықтық режимі.
4. Ғарыш объектілерінің құқықтық режимі.
5. Экипаж бен ғарыш объектісінің юрисдикция және бақылау мәселелері.
6. Халықаралық ғарыш құқығындағы жауапкершілік және сақтандыру
институты.
7. "Байқоцыр" гарыш айлағын пайдаланудын күқыктық проблемалары.
Халықаралық ғарыш кұқығы ұғымы және оның қайнар көздерінің
жүйесі
Халықаралық гарыш қуқыгы - бүл халықаралық қүқық субъектілерінің
ғарыш кеңістігін, аспан денелерін қоса алғанда, зерттеу және пайдалану
қызметтеріне байланысты олардың арасындағы қатынастарды реттейтін
қүқықтық нормалар мен қағидалар жиынтығын көрсететін осы заманғы
халықаралық құқықтың бір саласы. Бүл салыстырмалы түрде алғанда осы
заманғы халықаралық қүқықтың жаңа саласы, оның тарихы жердің алғашқы
жасанды серігін 1957 ж. жіберуден басталады. 1961 және 1963 жылдардың
желтоқсан айларында мемлекеттердің ғарыш кеңістігін пайдалану және
зерттеу жөніндегі қызметтерінің қүқықтық қағидалары мен нормаларын
айқындайтын Б¥¥ Бас Ассамблеясының қарары қабылданды. Оларға: ғарыш
кеңістігін зерттеу, пайдалану еркіндігінің қағидасы; ғарыш кеңістігіне
мемлекеттердің тәуелсіздіктерінің таралмау қағидасы; ғарыш кеңістігін
ұлттық иемденуге тыйым салу қағидасы жатқызылады.
Б¥Ү аясында 1959 ж. Б¥¥ Бас Ассамблеясының қосалқы органы -ғарыш
кеңістігін бейбіт мақсаттарға пайдалану женіндегі Комитеті қүрылды.

Халықаралық ғарыш қүқығының қайнар көздері жүйесін Б¥¥ қол
астында жасалған мемлекеттердің ғарыштағы бірлескен қызметін реттейтін
ғылыми-техникалық

сипаттағы

кептеген

халықаралық

шарттары;

мемлекеттердің жердегі және әуе кеңістігіндегі ғарышты зерттеу және
пайдалануға байланысты қызметін айқындайтын шарттар қүрайды.
Қайнар көздердің бірінші тобына: Ғарыш кеңістігін, Айды және басқа да
аспан денелерін зерттеу және пайдаланудағы мемлекеттер қызметінің
қағидалары

туралы

1967

ж.

Шарт;

Ғарыш

кеңістігіне

жіберілген

ғарышкерлерді қүтқару, ғарышкерлерді және объектілерді қайтару туралы
1968 ж. келісім; Ғарыш объектілері келтірген залалдар үшін халы қаралы қ
жауапкершілік туралы 1972 ж. Конвенция; Ғарыш кеңістігіне жіберілетін
объектілерді тіркеу туралы 1976 ж. Конвенция; Мемлекеттердің Айдағы ж әне
басқа аспан денелеріндегі қызметі туралы 1984 ж. Келісім жатады.
Халықаралық ғарыш құқығының қайнар көздерінің екінші тобы
ғылыми-техникалық бағыт сипатында, оларды Еуропа ғарыш агенттігі;
Интерспутник және басқа да көптеген үкіметаралық ұйымдар қабылдаған.
Екі жақты және көп жақты сипаттағы мұндай шарттар мемлекеттердің
ғарыштағы бірлескен қызметінің нақты және жалпы мәжілістеріне қатысты
болады.
Үшінші топтағы шарттар ғарышкерлерді және ғарыш объектілерін
құтқару және қайтаруға байланысты жерде жүргізілетін операциялардың
құқықтық мәселелерін реттейді. Сонымен бірге, ғарыш объектілерінің немесе
олардың құрамдас бөліктерінің жерге қүлауы кезінде келтірілген залалдарды
өтеуді қамтамасыз етуге байланысты мәселелерді реттейді.
Халықаралық қүқықтың қүқықтық нормаларының әрекеті ғарыш
кеңістігіне және мемлекеттердің, халықаралық үйымдардың, жеке және занды
түлғалардың ғарыш кеңістігін жерде де, ғарыш кеңістігінде де зерттеуі және
пайдалануына байланысты қызметіне толық таралады. Халықаралық ғарыш
қүқығы ғарыш кеңістігінің өзіндік еркешеліктерін бейнелейді және тиісіңше
ғарыш кеңістігін пайдаланудағы мемлекеттер қызметін де белгілейді.

Халықаралық ғарыш қүқығының нормалары мен инсти-туттары осы
еркешелікті бейнелей отырып, сонымен бірге халықаралық қүқықтың
көпшілік мойындаған қағидаларына сәйкес келуі керек.
13.2. Ғарыш кеңістігі мен аспан денелерінің құқықтық
режимі
Ғарыш кеңістігі - бүл Жер шарының ауа қабаты шегінен тыс орналасқан
кеңістік,

оның

қүқықтық

режимі

халықаралық

ғарыш

қүқығымен

айқындалады. Ғарыш кеңістігі мен аспан денелерінің қүқықтық режимі
халықаралық ғарыш қүқығының кейбір жалпы қағидаларына тығыз
байланысты және соларға сәйкес қарастырылуы тиіс. Оларға:
• ғарыш кеңістігі мен аспан денелерін зерттеу және пайдалану еркіндігі;
• ғарыш пен аспан денелерін зерттеу және пайдалануға қатысты
қызметті халықаралық құқықтың қағидаларына сәйкес жүзеге асыру;
• ғарыш кеңістігі мен аспан денелерін үлттық иемденуге тыйым салу;
• ғарыш кеңістігін ішінара қарусыздандыру және аспан денелерін толық
қамсыздандыру;
• мемлекеттердің ұшыратын ғарыш объектілеріне дербес құқықтарын
сақтауы;
• ғарыш кеністігінде және аспан денелерінде сынақтар жүргізудің
ықтимал зияндарының алдын алу;
• ғарыш кемесінің экипажына авария, апат немес мәжбүрлі қону
жағдайларында көмек көрсету;
• ғарыш кеңістігін және аспан денелерін бейбіт мақсатта зерттеу және
пайдаланудағы халықаралык ынтымақтастыққа жәрдемдесу;
•

мемлекеттердің

кеңістіктегі

үлттық

қызметінің

халықаралық

жауапкершілігі жатады.
Олардың кейбірінің мазмүнын қарастырып көрейік. Ғарыш кеңістігі мен
аспан денелерін зерттеу және пайдалану еркіндігі.
Ғарыш кеңістігінің қүқықтық жағдайы, ең алдымен оған бірде-бір
мемлекеттің тәуелсіздігі таралмайтындығына байанысты. Ол халықаралық

қүқық

нормаларына

сәйкес,

барлық

мемлекеттердің

зерттеуі

үшін

ашықнемесееркін болады. Барлықмемлекеттердіңғарыш кеңістігіне баруға
теңцей қүқықтары бар. Барлық мемлекеттердін ғарыш кеңістігін игеруге және
осындай

игерудің

нәтижелерін

алуға

мүдделі

екендіктері

сөзсіз.

Мемлекеттердің ғарыш кеңістігін жәнс аспан денелерін игеру қызметі
ғарышты

зерттеу

нәтижелерін

тек

бейбіт

мақсаттарға

пайдалануға

жәрдемдесуі тиіс.
Ғарыш пен аспан денелерін зерттеу және пайдалануга қатысты қызметті
халықаралық қуқықтың қагидаларына сәйкес жүзеге асыру. Халықаралық
құқықтың көпшілік мойындаған қағидалары бір мемлекеттің шегінде ғана
міндетті емес, сонымен бірге ешкімнің тәуелсіздігі жоқ кеңістіктерде де
міндетті болып табылады. Ішкі істерге қол сүқпау, мемлекеттердің дербес
теңдік, ездеріне жүктелегн халықаралық міндеттемелерді адал орындау, күш
қолданамын деп қоқан-лоққы жасау немесе ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.