Есік Алтын адамы: табылуы, зерттелуі және жыныстық анықтамасына қатысты ғылыми талқылау

Пән: Қазақстан тарихы
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 3 бет
Таңдаулыға:

Сонау 1970 жылдары Есік қаласының маңындағы қазба жұмыстары кезінде «Алтын адамның» табылуы әлем археологтарын, жұртшылықты таң-тамаша қалдырып еді. Дүние жүзінде мұндай аса құнды қазынаға тек Египет Фараоны Тутанхамонның қызғалт алтын табыты мен маскасы ғана теңесе алар. Бүгінде «Алтын адамымыз» әлемнің бірталай елдерін аралар шықты.

Бір өкініштісі, біз әле күнге дейін кейбір тарихи мұралардың тийсті бағасын бере алмай келеміз. Осы орайда, өткен жылы Жапония мен Германия ғалымдарының қатысуымен «Қазақстан аумағындағы мемлекет тарихының проблемалары» тақырыбымен өткен халықаралық Марғулан оқуларының маңызы айрықша болды. Әлкей Марғуланның тынымсыз ізденісінің арқасында ғана Жетісу, Орталық Қазақстан көне мәдениет пен өркениеттің ошағы мен металл өндеудің аса маңызды ежелгі орталықтарының бірі ретінде қайтадан ашылды. Бұған дейін дұл өңір, Әлкей Марғуланның өзінің бейнелі сөзімен айтқанда, Алтай мен Қара теңіз жағалауы бойындағы көне өркениеттер арасында такерең болып жабылған өгейсіген өңір болған. Қазақстанның тарихы жердің астында «сақтаулы». Оның мұрағаты - археологиялық ескірткіштер. Сонымен, әлемді таңдырған «Алтын адам» қалай қазып алынды? Енді соған тоқталып кетейік.

Осы ежелгі дүниенің керемет мұрағатын қазып алудың басқасында болған археолог Бекен Нұрмұханбетов былай дейді:

- «Кімді де болмасын, өз ұлттың шыққан тегі, тарихы және қалай қалыптасқаны қызықтыратыны сөзсіз.

Бұл тамырын тереңге жіберген тарихи - археологиялық ескерткіштер арқылы анықталмақ. Есік қаласының іргесіндегі ғасырлар бойы томпиып қана елеусіз жатқан төбелер қойнауында тарихтың таңғажайып шежіресі жатыр деп кім ойлаған. Осыдан отыз жыл бұрын төбені тегістеу мақсатында сол маңай бульдозермен қазыла бастады. Қуатты техника дүзі кенеттен беймәлім кедергіге кезігіп, жұмысшылар жұмысты тоқтата тұрып, абайлап қарауға мәжбүр болды. Сөйтсе, адам көмілген ежелгі зират болып шықты. Таңданған көпшілік сол бойда жан-жаққа хабар береді. Алматыдан тарихшылар, ғалымдар, археологтар келді. Солардың ішінде мен де бармын. «Алтын адам» табылған қорған төбесінің диаметрі 60, биіктігі 6 метр. Адам жатқан қабірдің сырты «Іле Алатауының» сапалы қарағайымен қаланған. Ол бөріне-қарағайлардың жуандығы 25-30 см, ұзындығы 2, 9*1, 5 метр. Табыттың едені тақтай. Төбесі де бөренемен жабылып, үсті бұтақ, жапырақ, шөппен қымталған. Қабірдің ұзына бойы батыс-шығыс бағыттарын көрсетеді. Солтүстік іргесіне алтын киімді адам қойылған.

Адам бойы 165 см, бірақ иікті екені аңғарылады. Жас шамасы 18-20-дағы жігіт. Үстіндегі киімнің түсі қызғылт. Сауытты да, киімі де алтынмен қапталған.

Мүрденің батыс және оңтүстік іргесіне оның дүние мүліктері қойылған. Көптеген қыш, ағаш ыдыстар табылды. Ең елеулі ерекшелігі - осы ыдыстардың жоғару жасалуы технологиясы. «Алтын адам» денесіне көз жүгірткенде, биік бас киім бірден ерекшеленеді. Бұл бас киімнің негізгі тіні иленіп өңделген тай тересі екен. Айналасы түгел алтынмен апталып әшекейленген. Ернеуі қымбат тастармен көмкерілген. Бас киімнің әшекейі үш сатыдан тұрады. Осы үш белдемшеден сақ дәуірінің жалпы тірлігін аңғарамыз. Демек, маңдайшыдан жоғары жағы тау мен аспанды, төмен жағы жерді бейнелейді. Төрт найза - төрт тайпа елдің бірлігінің айғағы. Олырдың бәрінің басын құраған - қанатты пырақтар. Ал, пырақтар - қазақтардың ата кәсібінің символы. Қрғаннан табылған түрлі экспонаттарды зерттеумен көз майын тауысқан ғалымдар көптеген соңғы деректердің бетін ашты. Осы аса құнды ескерткіштің үстіндегі зергерлік бұйымдар 70- түрлі, ол 4000 бөлшектен тұратын саф алтын заттарды құрайды.

Қысқасы, «Алтын адамның» табылуы кез-келген археологтың маңдайына жазыла бермейтін тағдырдың ерекше сайы дер едім».

Бүгінде осы «Алтын адам» түбегейлі зерттелмеді деген пікірлер естіліп қалады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.