Ибн синаның «медет» шипагерлiк кiтабы туралы

Ибн Синаның «Медет» шипагерлiк кiтабы бүкiл Еуропада 200 жыл бойы «Медет-Сина» деп аталып, содан барып емшiлiк ғылымы «медицина» деген атпен қалыптасқаны күллi Шығыс елi үшiн зор мақтан тұтарлық жайт. Дәрiгерлiк жол адам баласына барынша адал қызмет көрсетiп келедi. Және бұл сауапкершiлiк атаулының ең биiк шыңы! Дәрiгер қауым адамды түрге, топқа, ұлтқа жiктемейдi, былғары көпшiк-креслода ырғалып отырған шен-шекпендi шенеунiксiң бе, екi етегiн белге түрiп еден жуған жанбағарсың ба, қаражаяу кедейсiң бе, қос-қос машина мiнiп ыңыранған байсың ба, ешкiмдi алалап бөлмейдi. Кiмнiң жаны-тәнi сырқаттанып жәбiрленсе - соның досы осы ақ желеңдi, ақ қанат перiштелер! Тiптi қылмыс iстеп, сол арқылы жараланғандардың өзiне қол ұшын беретiн де тек дәрiгерлер ғана. Қазақ «жамандық қылып жалынсаң, жан жоламас жаныңа» десе, қылмыскердiң пиғылына қарсы болғанмен дәрiгер қауым оның жазықсыз денесiне, шыбын жанына қарсы емес.
Бiз қаралатын Тастақ өңiрiне қарасты №8 емхана 1980 жылы салынып iске берiлген. Бұл емханаға қарайтын 72 мың халық бар. Оның 44 мыңы - әйелдер. 2007 жылдан бастап жаңадан тiс емдеу бөлiмшесi ашылды. Қазiр ол да өз алдына емханаға айналды. Екiқабат әйелдерге, қорғансыздарға тiс емдеу жұмысы тегiн. 2006 жылдан берi ақылы бөлiмшелердi жауып, толық тегiн емдеуге көшiрiлiп отыр. Жылына екi-үш бағдарлама бойынша аурудың алдын алу, анықтау жұмысы жүргiзiледi. Ол үшiн әр адам бес жыл сайын мiндеттi түрде анализ тапсыру тексерiсiнен өтедi. Бұның өзi үш түрге бөлiнедi: жүрек тамыры, жүрек қан қысымы, жүрек талмасы – инфаркт. 48-50 пайызы таза болып шығады. 32 пайызы ауруға шалдыққандар болса, 28 пайызы алдын алу шарасымен есепке алынады. Соның iшiнде 17 пайызы тұрақты аурулар, оның шамамен 7 пайызы шығынға ұшырайды. Мәселен, Жапонияда орташа 80 жас, Қытайда 75, ал Қазақстанда ерлер-59, әйелдер-64 жас өмiр сүредi.
Бұл орайда емхананың бас дәрiгерi, «Құрмет» ордендi Жақсыбай Бижiгiтов медициналық сараптамаға жүгiнiп:
-… Жалпы халық 100 пайыз ауру десек, соның 15 пайызын медицина жазады, қалғаны әркiмнiң өз қолында. 32 пайыздай адам талапқа сай дұрыс өмiр сүрмейдi. Адам баласы шырқау шегiмен алғанда 150 жыл ғұмыр кешуге тиiстi, бiзге Алланың берген «аккумуляторы» соған өлшенген. Бiрақ бiз неге соның жарымын ғана жасай аламыз? Қоршаған орта, әдет-ғұрпы, экология – осының бәрi әр түрлi ауру әкеледi. Содан сақтанудың жолдары көп, - деген ойын айтты.
Әйелдердiң омырауының, жатыр органы қатерлi iсiгiнiң алдын алу үшiн екi жыл сайын жiтi тексеруден тегiн өткiзiлiп, рентгенге, УЗИға түсiрiледi. Өкiмет бұл емханаға 37 миллион тенгеден артық ақшаны дәрiге босатады екен. Әйелдерге - 2 миллион 475 мың тенге; жасөспiрiмдер мен балаларға - 200 мың тенге; қант ауруына - 10миллион тенге бөлiнедi. Жүктi әйелдерге 4 миллион 800 мың теңге бөлiнедi.