Кун-фу-цзы

Пән: Тарихи тұлғалар
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 4 бет
Таңдаулыға:

Біздің дәуірімізге дейінгі ІІІ ғасыдың аяғында пайда болған ежелгі Қытай философиясына оның ішіндегі ең көрнектісі деп есептелетін Конфуциийшылдық бағытқа тоқталайық.

Кун-Фу-Цзы ( б. д. д. 551-479 жж) кедейленген ақсүйек әскербасының отбасында өмірге келген, ата-анасынан ерте айрылған ол, тек он бес жасында ғана білімге құштарлық танытады. Елу жасында ол өз мектебін қалыптастырады. Оның көптеген ізбасары, шәкірттері болған. Олар ұстазының жәнеәне өздерінің ой-пікірлерін қағидалары мен тұжырымдарын жинақтап «әңгімелер мен пікірлер».

(Лун Юи) деген Конфуциийшылдық ілімді дүнигег келтірген. Қытайдың көптеген ұрпақтары бұл кітапты үлгі тұтып, басшылыққа алған. Кун-Фу-Цзы өз ілімін адамадаар арасындағы қарым-қатынасқа, тәрбие мәселелерінін негіздейді. Осыған орай ол мына ұғымдарға көп көңіл бөледі. Олар: «тең орта», «адамгершілік» жәнеәне «өзара сүйіспеншілік». Осы үш ұғым бірігіп «дао», ( дұрыс жол) ұығымын құрайды, әр адам осы даоның жолымен өмір сүруі қажет деп көрсетеді.

Оның шәкірттері Цзы-Чун ұстазы жәнеөнінде былай дейді: ұстаздық мінезі биязы, мейірбанды, қамқоршыл, қарапайым еді. Осындай мінезінің арқасында ол кез-келген адаммен тез шүйіркелесе кететін. Сондықтан ол өзіне қажетті мағлұматты алатын. басқалардан өзгеше оның даналық жолы осы еді, деп көрсетеді. «Жақсы адам»-дейді Лао Цзы, - жаман адамға ақылшы ұстау, ; ол жаман кейін бұған немқұрайды қарай алмайды, оны түзеткісі келеді. Ұстазын сыйламағн адам да, түзетпек болған адамын жақсы көрмеген адам да, ақыл болса да, қателеседі-дейді ( М. Н. Толстой, круг чтения, І 1, с 24; )

«Мен шаласауатты болсам да»-дейді Лао-Цзы -ақыл жолымен жүре алам. Маған кедергі болар бір нәрсе бар -ол өзімшілдік. даналық тым жұпыны нәрсе, бірақ адамдар оны түсінбейді жәнеәне бағаламайды; өйткені олар түсінбейтін нәрсесін түсінеміз деп ойлайды. / 82 ст/

«Басқаларды білген адам-ақылды, өзін өзі білген адам ғұлама. Басқалардың жеңген адам-күшті; өзін өзі жеғген адам-құдірет». Өзі өлсе де, артына өлмейтұғын із қалдырған адам-мәңгі тірі. / 82 ст/

Бұл айтылған құнды пікірлердің қазір де құндылығына ешкімнің таласы жоқ. Өзі жақсы болып, ойналасындағыларға немқұрайды қарап, не болса ол болсын деу адамдықтың белгісі емес. Бірақ, ондайлар көп әрине. Сондықтан ұрпақ бойына өзімшілдік қасиетін аулақ болуды қалыптастыру қажет. Ол үшін бала жасынан адамдарды сүюге, құрметтеуге, олардың қуанышына ортақтасып, қайғысын бөлісуге өзіңдей түсіне біл. Сонда ғана сенің бойыңа ізгілік қасиеті қалыптасады.

Өз бойындағы қажеттікті, кемшілікті түсініп, оған сын көзбен қарай білу ең қиын нәрсе. олай дейтініміз жалпы адам баласының көпшілігі «өзімдікі дұрыс» деуге жақын. Ескертуді, ақыл айтқанды көпшілік жастар ұнатпайды. «Өзін-өзі тану»- биік шыңға көтерілудің белгісі. Қазіргі таңда жоғары оқу орындарында, мектептерде, тіптен бала бақшаларда «өзін өзі тану», приводәндері жүргізіліп, осы қасетті бала бойына дарыту іс шаралары жүргізілуде. бұл -құптарлық, қуантарлық іс.

Өзін-өзі танып білу, өзімшілдік қасиеттен аулақ болу, адамдарды сүю, оған қолынан келген көмегін көрсету ізгіліктің, тіптен даналықтың белгісі.

Бұл қасиеттерді тұлғалық қасиеттер дейміз.

Кун қашанда өзіне өзі сын көзбен қарайды; Сократ сияқты білгеннен білмейтіні көп екенін айтып жүреді, білетіні мен білмейтіні айтып отырады. Өзінің білімге қатынасын былай білдіреді: «Бірдеңені білсең, білем деп есепте, білмесең, білмеймін деп есепте, білмейтініңді білемін деп көрсетуге тырыспа» / Древнекитайская фил; 154, 153 ст /

Білмесе де білемін деп, өзін білгіштердің қатарына қосу, біріншіден әдетсіздік болса, екіншіден ұятсыздық. сенің білмейтінің көп ұзамай-ақ білініп қалады. Сондықтан шындықты айта білген, оқып тумайды. Оған жету үшін іздену, еңбектену қажет, деп адам бойындағы еңбексүйгіштік қасиетті Конфуций де өте жо, ары бағалаған. Ол ұрпақ бойына осы ізгілік қасиеттерді дарату қажеттілігі, білгмегеніңді білгендерден сұрап біліп, үлкендермен ақылдасып отыру керектігін уағыздаған.

Конфуций әңгімелерінің негізгі тақырыптары: қоғам, ел басқару өнері, адам тәрбиелеу, үлкен мен кішінің, ата мен баланың, ұстау бен шәкіртттің қарым-қатынасы, өмірдің мәні, адамның қоғам алдындағы борышы мен міндеті. т. т. / 448б Рыс/.

Кунның әңгімелерінде «Жэнь», «Чжун-Юн», «вэнь» деген «шу» ұғымдар бар соларға тоқталайық.

«Жэнь» ұғымының мәніс-адамшылық яғни адамның ақыл ойы, білім, түсінігі, ар-ұяты, намысы, кешірімділігі, мейірімділігі.

«Чжун-юн»-қазақта «тең орта» деп уадарымға болады. Әрнәрсенің шамасын білу құбылыстардың, іс-әрекеттердің шегін білу, бір жақтан екінші жаққа ауытқулар. Бұрысын да дұрысын да байқа.

«Вэнь» ұығымында адамның туа біткен және жүре қалыптасқан қасиеттері мен қабілеттерін анықтайды.

«Вэнь» ұғымымен байланысты адамның мінез-құлқын реттеуге бағытталған «ли» деген ұғым бар, бұл жерде адамдардың здерін кез-келеген ортада ұстай білуі баяндалады. адамдарға қойылатын негізгі талаптардың бірі «сяо» деғп аталады.

Мұнда ата-анасы, үлкенді құрмет тұту, қадірлеу. Кун өсиеттерінің бір түрі-«Әкеңді сыйла, үлкенді құрмет тұт, қадірлеп».

«Шу» ұғымы-бұны бір сөзбен аудару қиын деп көрсетіледі. Мағыначы-қайырымдылық . Өзіңе ұнамағанды біреуге істеме. Адам өзін басқалардың орнына қоя білу керек.

Бұл айтылғандарды қорытындыласақ адам бойындағы ақылдылық, ойлылық білімділік, түсініктілік, ар-ұяттың, намысылдық, кешеремділік, мейірімділік қасиеттері бірін бірі толықтырып тұрса оның адамшылық қасиеттері жоғары болғандығы, яғни бойындағы тұлғалық қасиеттрінің барлығы.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.